DOCSLIB.ORG

AZƏRBAYCAN SSR DAĞLIQ QARABAĞ BÖLGƏSİNİN ŞƏHƏR Və RA Y ONL ARININ TARİXİ (XX Əsritı 20-90-Cı Illəri)

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
AZƏRBAYCAN SSR DAĞLIQ QARABAĞ BÖLGƏSİNİN ŞƏHƏR Və RA Y ONL ARININ TARİXİ (XX Əsritı 20-90-Cı Illəri) AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI A.A.BAKIXANOV adına TARİX İNSTİTUTU NAZİM MƏMMƏDOV AZƏRBAYCAN SSR DAĞLIQ QARABAĞ BÖLGƏSİNİN ŞƏHƏR və RA Y ONL ARININ TARİXİ (XX əsritı 20-90-cı illəri) y//y/ V.- A ri 1 J BAKI - 2010 e t,i fttı?e-<z)£ J İC ff Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.A.Bakıxanov adına ÖN SÖZ ƏVƏZİ Tarix Irıstitutunun Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunur. Azərbaycanm Yuxarı Qarabağ bölgəsi dünyanm ən qədim mədəniyyət ocaqlarından biridir. Əlverişli təbii-coğrafı şərait, şirin su qaynaqlarının, bitki və heyvanlar aləminin zənginliyi, təbii mağaralarm olması hələ qə- Elmi məsləhətçi: dim dövrlərdən burada ibtidai insanlarm məskən salmasına şərait yaratmış- dır. Dağlıq Qarabağda Şuşa kimi ulu tarixə malik şəhər, Xocalı, Xankəndi, Yaqub Mahnıudlu Xocavənd kimi qədim yaşayış məskənləri, Ağdərə, Hadrud və digər inki- AMEA-nın müxbir üzvü, t.e.d., professor şaf etmiş rayonlar vardır ki, bütövlükdə onların tarixini tədqiq etmək R ə y ç ilə r : olduqca vacib və əhəmiyyətlidir. Mövzunun aktuallığmı şərtləndirən ən T.H.Musayeva, t.e.d., prof. vacib amillərdən biri Yuxarı Qarabağm Ermənistan silahlı birləşmələri tərəfindən ələ keçirilməsi, dağıdılması, talan edilməsi ilə yanaşı, erməni Q.Ə.Hacıyev, t.e.d. «müəlİifləri» tərəfmdəh saxtalaşdırma obyektinə çevrilməsi ilə bağlıdır. V.S.Həsənov, t.e.d. Bu gün Azərbaycanm şəhər və rayonlarmm, o cümlədən, Dağlıq Qara- bağın şəhər və rayonlarmm tarixi, Azərbaycan tarixinin ən az işlənmiş aktual problemlərindəndir. Dağlıq Qarabağm şəhər və rayonlarmın ya- ranması və inkişafmı öyrənməyin böyük elmi əhəmiyyəti vardır. Nazim Məmmədov Bir acı həqiqəti qeyd etməliyik ki, vaxtilə Azərbaycam tərk edən mən- M 52 Azərbaycan SSR Dağlıq Qarabağ bölgəsinin şəhər və rayonlarının tarixi. fur siyasət sahibləri olan ermənilər Dağlıq Qarabağm tarixinə dair mövcud (XX əsrin 20-90-cı illəri). Bakı, «Təhsil», 2010, 200 səh. mənbələri ya məhv etmiş, ya da Ermənistana aparmışlar. Bütün bunlar Dağlıq Qarabağm şəhər və rayonlarmm tarixinin yazılmasmda müəyyən Kitabda Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ bölgəsinin şəhər və çətinliklər törətsə də, mövcud mənbələrə, tarixi tədqiqatlara əsaslanaraq rayonlarınm tarixi kompleks şəkildə tədqiq edilir. Həmçinin Ermənistan problemi obyektiv tədqiq etməyə cəhd göstərmişik. Tədqiqi elmi-təcrü- silahlı birləşmələri tərəfındən torpaqlarımızın 20 faizinin işğal edilməsi, bəsi maraq kəsb edən bu mövzu son dovrlərə qədər fundamental monoqra- yeraltı və yerüstü təbii sərvətimizin qəddarcasına talan olunması, bölgə- fık tedqiqatm obyekti olmamışdır. Mövzunun seçilməsi də, onım aktuallığı nin şəhər və rayonlarınm təbii landşaftına, ekologiyasına, flora və fauna- sına, iqliminə vurulan ağır zərər işıqlandmlır. ilə şərtlənir. Monoqrafıya Dağlıq Qarabağm şəhər və rayonlarmm 1920-1991-ci illər tarixi dövrünü əhatə edir. Müqayisələrə, təhlillərə əsaslanaraq bəhs olunan xronoloji çərçivədə Dağlıq Qarabağm rayonlarmm yaranması, inki- şafı və son nəticədə erməni vandalları tərəfindən işğahnm hərtərəfli təd- qiqi böyük elmi maraq doğurur və Dağlıq Qarabağm şəhər və rayonlarmm, məhz qeyd olunan xronoloji çərçivə daxilində tədqiqi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. < Son dövrlər Azərbaycamn şəhər və rayonlarmm tarixinin tədqiqi çox ciddi xarakter almışdır. Bu, hər şeydən öncə Ümummilli liderimiz Heydər 4306020600 Əliyevin tövsiyələri, göstəriş və qərarları ilə bağlıdır. Onun vaxtilə irəli 053 «Təhsil», 2010 sürdüyü «Azərbaycanm qədim şəhərlərinin tarixi öyrənilməlidir» fikri tarixçilər qarşısmda böyük məsuliyyət qoymuş, bu səpkidə mövzularm sma təsir göstərdi. Ölkəmizdə aparılan demokratik islahatlar milli ideolo- tədqiqinə diqqəti artırmışdır. giyanm humanist, demokratik xarakterini daha da dərinləşdirdi. Xalqda öz İyirminci yüzilliyin qanlı münaqişələrindən biri olan «Dağlıq Qarabağ tarixi və mədəniyyəti üçün qürur hissinin inkişaf etdirilməsi milli ideolo- problemi» artıq xeyli vaxtdır ki, həll olunmamış qalır. Münaqişənin başla- giyanm mühüm qaynaqlarmdandır. Həmçinin, xalqm mənəvi gücünün dığı andan bu günədək çoxlu qanlı hadisələr, siyasi dəyişikliklər başfver- artmasına Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqmda mişdir. Əvvəlcə narazılıq kimi qələmə verilən problem böyüyərək iki döv- həqiqətlərin öyrənilməsi mühüm təsir göstərir. Ermənilərin Azərbaycan lət arasında müharibəyə çevrilmiş, torpaqlarımızm 20 faizi işğal edilmiş, torpaqlarmı ələ keçirmək üçün azərbaycanlılara qarşı apardıqları siyasətin 20 min həmvətənlərimiz şəhid olmuş, köçkün və qaçqmlarımızın sayı 1 mil- mahiyyətinin açılmasma, tarixi yaddaşm möhkəmləndirilməsinə xüsusi yonu keçmiş, minlərlə ev, məktəb binaları, təsərrüfat, mədəniyyət sahə- diqqət yetirilmişdir və yetirilməlidir. Ümummilli liderimiz H.Ə.Əliyevin ləri dağıdılmış, yandırılmış və qarət edilmişdir. Təəssüf hissi ilə qeyd «Müstəqil dövlətimiz üçün taleyüklü məsələlərin həyata keçirilməsi, tari- etməliyik ki, yuxarıda adıgedən qanlı cinayətlər, erməni işğalı heç də beş- ximizin bir çox qaranlıq səhifələrini açmaqla kimliyimizi tam müəyyən on il ərzində aparılan siyasətin nəticəsi deyil. Tarixi Azərbaycan torpaqla- etməyi, milli köklərinə bağlı yeni təfəkkürlü gənc nəslin yetişdirilməsini rmm işğalı, uzun illər ərzində millətçi erməni təşkilatlarmm, böyük döv- zəruri edir... Xalqımız daim bilməlidir ki, bizim tarixi torpäqlarımız han- lətlərin əwəlcədən düşünülmüş və ardıcıl davam etdirilən siyasətinin süar olubdur. Hansılar, nə vaxt əlimizdən gedibdir və şübhəsiz ki, bunlar nəticəsi idi. «Böyük Ermənistan» yaratmaq ideyasmm müəllifləri, bu ide- qayıtmalıdır. Biz də qaytara bilməsək gələcək nəsillər bunları qaytaracaq- yanı yüz minlərlə erməninin düşüncəsinə yeridə bilmişdüər. Artıq bu lar!» tövsiyəsi, müräciət olunan mövzuya diqqəti artırmışdır. ideya onlarm milli siyasətinə çevrilmişdir. Təəssüflər olsun ki, uzun müd- Azərbaycanm şəhər və rayonlarmm tarixinin müxtəlif aspektlərdə dət ərzində Dağlıq Qarabağ həqiqətləri dünyaya çatdırılmırdı. Yayımlanan öyrənilməsi tarixşünaslığımızm bir çox problemlərinin öyrənilməsini şərt- məlumatlar isə qeyri-obyektiv idi. Sovet hakimiyyəti dönəmində dünyaya ləndirmişdir. Azərbaycan tarixçiləri arasmda, şəhər və rayonlarm tarixi yayılan informasiyalar ermənilərin mənafeyinə uyğun verilirdi. Bütün probleminin öyrənilməsi baxımmdan tarixçi alimlərimizdən - Q.Ə.Hacı- bunlar isə Azərbaycan haqqmda birtərəfli, yanlış fikrin formalaşmasma yevin «Bərdə şəhərinin tarixi», S.B.Aşurbəylinin «Bakı şəhərinin tarixi», gətirib çıxarmışdır. Bəhs olunan dövrdə obyektiv və subyektiv, daxili və L.H.Əliyev, F.V.Qədirovun «Qəbələ», Q.M.Əhmədovun «Orta əsr Beylə- xarici amillər bu sahədə dürüst fıkir formalaşdırmağa mane olurdu. Lakin qan şəhəri», V.H.Əliyevin «Qədim Naxçıvan», Ş.F.Fərzəlibəylinin XX əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində xalqm təkidli tələbi ilə Ümummilli «Qubanm tarixi», A.M.Şıxəliyevm «Şamaxı şəhərinin tarixi (1859-1902)», liderimiz H.Ə.Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycan diplomatiyasınm N.Q.Cəfərovun «Lənkəran şəhərinin tarixi (XIX əsrin sonu - XX əsrin fəallaşmasına, mövcud ideoloji sədlərin dağılmasma gətirib çıxardı. Dünya əwəlləri)», A.M.İsmayılovun «Şəkinin tarixi» və digərlərinin əsərləri siyasətçisi H.Ə.Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan diplomatiyasımn xüsusilə fərqlənir. Bu əsərlər Azərbaycan tarixşünaslığmda xüsusi əhə- məqsədyönlü siyasəti nəticəsində müxtəlif səviyyəli siyasi dairələrdə miyyət kəsb edir. Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı obyektiv Dağlıq Qarabağm şəhər və rayonlarmm tarixi probleminin tarixşünas- fıkir formalaşmağa başlamışdır. Azərbaycan Respublikasına qarşı informa- lığmı araşdırmağa başlamazdan əvvəl bir məsələyə xüsusi d'iqqət vermək siya blokadasının yarılması, Dağlıq Qarabağ probleminə dair həqiqətlərin lazımdır ki, müraciət olunan mövzunun tarixi dərindən öyrənilməmiş, Şu- dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, Azərbaycamn dünya dövlətləri arasmda şanm, Əsgəramn, Hadrudun, Xankəndinin, Xocalınm, Xocavəndin, Ağdə- özünə layiqli yer tutması, respublikamızın ərazi bütövlüyünün sülh danı- rənin tarixi elmi ədəbiyyatda ayrı-ayrıhqda tədqiq edilməmişdir. XIX yüz- şıqları yolu ilə təmin edilməsi məhz Heydər Əliyevin gərgin və səmərəli illikdə Qarabağa köçürülən ermənilər vəziyyətdən çox məharətlə istifadə işinin nəticəsində əldə edilmişdir. edərək Qarabağm guya onlara məxsus qədim yaşayış məskəni olması Dövlətimiz müstəqillik əldə etdikdən sonra, ölkəmizdə siyasi və iqti- iddialarmı irəli sürmüş və uydurma «tarixi əsərlər» çap etdirmişlər. sadi sabitlik yarandı, beynəlxalq əlaqələr genişləndi və bütün bunların A.Akopyan, Q.Karkaryan, M.Şaginyan, S.Yeremyan, A.Arakelyan, nəticəsində milli və bəşəri dəyərlərə əsaslanan ideologiyanm formalaşma- T.Qvendiyan və digərləri Azərbaycanm qədim tarixini saxtalaşdıraraq, Kürdən cənubdakı ərazilərimizin tarixən Ermənistana məxsus olması lənmişik. Lakin G.İsmayılovanm elmi-tədqiqat işi Şuşanm bütöv tarixini konsepsiyasını irəli sürmüş və Ermənistan ərazisini üç böyük dəniz əhatə etmir. Eyni zamanda, Sovet hakimiyyəti dövründə yazıldığmdan arasında təsvir etmişdilər. hadisələr həmin dövrün idealogiyasma uyğun təhlil olunur. Dağlıq Qarabağm sosializm quruculuğu dövrünü tədqiq edən erməni F.Şuşinskinin 1988-ci ildə yazdığı «Şuşa» adlı monoqrafıyasmda Şuşa alimləri - Q.Abramyan, Q.İonesiyan, Q.Koçaryan, S.Avakyan, 'Ş.Mkrtıç- haqqında qısaca şərh edilir, Şuşa sənətkarlarından, şəhərin gözəl mənzə- yan və digərləri Azərbaycan SSR DQMV-nin tarixini tamamilə təhrif rələrindən, burada aparılan abadlıq işlərindən məlumat verilir. etmiş, öz «əsərlərində» «Böyük Ermənistan» xülyasmı əsaslandırmışlar. N.R.Məmmədov Şuşanm tarixinə
Load more

Recommended publications
  • Ar2019-727.Pdf
    Şöhrət Səlimbəyli SON KƏŞFİYYAT, SON DÖYÜŞ Qəhrəman döyüşçü Araz Pirimovun həyatından ştirixlər V KİTAB BAKI – “Avropa” nəşriyyatı. 2019 Redaktoru: Mahmud Allahmanlı filologiya üzrə elmlər doktoru, professor S-93. Şöhrət Səlimbəyli. Son kəşfiyyat, son döyüş. Qəhrəman döyüşçü Araz Pirimovun həyatından ştirixlər. Bakı. 2019, “Avropa” nəşriyyatı. 232 səh. S 4702060106 qrifli nəşr 8032-2019 © “Avropa” nəşriyyatı. 2019 ARAZ ƏHMƏD OĞLU PİRİMOV GÜLABLIDAN BAŞLANAN YOL PROLOQ ƏVƏZİ İsti onu tamam taqətdən salmışdı. Elə hey ora-bura çırpınır, ayağa qalxmağa çalışırdı. Uşaqlara diqqətlə baxandan sonra onların həlak olduğunu anladı. Gecənin qaranlığında silahlı adam, nəhayət ki, gücünü toplayıb avtomatın darağını yerinə sala bildi. Əlindəki yol çantasını axtarırdı. Araz çox çətinliklə yaxınlıqdakı ağaca tərəf sürünüb, söykəndi, çantanı açıb binti çıxarıb var gücü ilə ayağındakı yarasını sarıdı. Silahlı adam bir əli ilə ağacdan yapışıb, dalbadal havaya atəş açdı, amma hər tərəfdə əvvəlki kimi sakitlik hökm sürürdü. Canlı varlığın görünmədiyi bu gecə onu da vahiməyə salmışdı. Yenə havaya işıqsaçan güllələrdən atəş açdı. ...Kənddəki atəş səsləri getdikcə artır və güclənirdi. Qulağına Gülablıdan, Abdaldan ora-bura qaçan adamların ayaq səsləri gəlir, gah çığırtılar eşidilir, gah da bu səsləri vahiməli gecənin səssizliyində yarpaqların xəfif xışıltısı əvəz edirdi. Saata baxdı, beşə işləyir. Hava işıqlaşırdı. Hər tərəf füsunkar görünür, bu gün müharibə elə bil hər yerə əbədi sükut çökdürmüşdü. Bircə güllə belə atılmırdı. Almaniyada hərbi xidmətdə olanda əsgər dostlarına 4 danışardı ki, Qarabağda, bizim Gülablıda hər fəslin öz rəngi olur. Qarabağda hər fəsildə güllərin rəngi dəyişsə də, adamların mərdliyi dəyişmir. *** Çoxlarınız Ağdamın Gülablı və Abdal kəndlərini görməmisiniz. Bu kəndlər Şuşa şəhərinin aşağı hissəsində, dağlar qoynunda, bağlı-bağatlı bir yerdə və erməni kəndlərinin qonşuluğunda yerləşirdi.
    [Show full text]
  • Qarabag Onun Qedim Tayfalari
    Aydın Qarabağlı c ı a m ı M , ows% ıat € !9 E»ES£ ’Ü FJI.'rFA & Jim ¥Ə ^opoııbgıəııi . CİN- j b f>,> (,> ^ yt srrc^ ; J&S-f Rəyçilər: Qasım Hacıyev AMEA-nın A.Bakıxanov ad. Tarix İnstitutunun «Qarabağın tarixi» şöbəsinin miidiri, tarix elmləri doktoru Kəmal Əliyev AMEA-nm A.Bakıxanov ad. Tarix İnstitutunun böyük elmi işçisi, tarix elmləri doktoru İldırım Mərdanov AMEA-mn H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun «XəritəçUik və informasiya» şöbəsinin müdiri, coğrafiya elmləri namizədi Elmi redaktor: Qəzənfər Kazımov (Bwjuk r()alm miikurib)- AMEA-nın Nəsimi ad. Dilçiiik İnstitutunun «Dialektologiya» tindv (1941-1945) ilhin (fiiş- şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor miiS' alatıı 'JSabas^ cSi'deıjman Redaktor: Elçin Kamal Of/lıımı a m eintis, döul yazıçı-publisist öviud bihjiilmiiij anla ra lıa- A.B.Məmmədov. Qarabağ, onun qodim tayfalan və toponimləri. ıjat maktdbi - 'äwtək olmııt - Bakı: Mütərcim, 2008, - 480 səh. anant cAıjea JHii»eıjib qtiiitıın Diqqətinizə təqdim olunan kitab qeyri-adi mövzuya - Qarabağın keçmişinə, onun əaiz xaiirdtinə ithaf edirmt. qədim türk mənşəli tayfalanna və bu boylann bizə torpaqlarımız qədər qədim, son də- rəcə mənəvi dəyəri olan yaddaş-yadigar qoyduqlan coğrafı adlara (toponim, etnonim, oronim...) həsr olunmuşdur. Kitabda eyni zamanda ərməni-hay millətçilərinin Türkiyə ərazisində «öz dovləti- f ni» qurmaq - uydurma «böyük Ərməniyə»ni bərpa etmək cəhdlərinin boşa çıxması reallaşdıqda qondarma «ərməni-hay soyqmmı»nın ortaya atılması, bu əsassız mübarizə- nin Azərbaycan torpaqlan müstəvisinə çıxanlmast (şübhəsiz, havadarlarm köməyilə), Qərbi Azərbaycanda və Qarabağm dağlıq hissəsində zorakıhqla etnik təmizləmə siyasə- ti həyata keçirərək Azərbaycanın 20% ərazisini işğal etməsi tarixi faktlar esasmda açıq- lanır. Kitaba əlavə olunmuş izahlı toponimik lüğətlər də əski dövrlərdən adıçəkilən ərazilərdə türk mənşəli tayfalann məskunlaşmasına dəlalət edir.
    [Show full text]
  • Xidmət Ərazi Bölgüsü Təsnifatı, 2019. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi
    Azərbaycan Respublikası Dövlət Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutunun Statistika Komitəsi kollegiyasının 2020-ci il 03 fevral tarixli 202323400016 2019-cu il 27 noyabr tarixli 10/4 nömrəli nömrəli əmri ilə təsdiq edilərək dövlət standartı qərarı ilə təsdiq edilmişdir kimi qeydiyyata alınmış və standartlaşdırma üzrə dövlət fonduna daxil edilmişdir AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STANDARTI ___________________________________________________________________________ İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2019 AZS 882:2020 ___________________________________________________________________________ Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Aparatı ilə razılaşdırılmışdır Təsnifat T.Y.Budaqovun rəhbərliyi ilə Y.X.Yusifov, V.H.Məmmədəlizadə, L.H.Salamzadə və F.E.Qocayev tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. XANKƏNDİ ŞƏHƏRİ - 70400002 İnzibati ərazi dairələrinin sayı: Ərazi vahidlərinin sayı: Şəhər . - Şəhər . 1 Qəsəbə . 1 Qəsəbə . 1 Kənd . - Kənd . - KODLAR ADLAR KODLAR ADLAR 70400005 1. Xankəndi şəhər ərazi vahidi 70402005 2. Kərkicahan qəsəbə iəd . 70402016 K ə r k i c a h a n q. 12 AĞDAM RAYONU – 60900001 İnzibati ərazi dairələrinin sayı: Ərazi vahidlərinin sayı: Şəhər . 1 Şəhər . 1 Qəsəbə . 13 Qəsəbə . 14 Kənd . 34 Kənd . 123 KODLAR ADLAR KODLAR ADLAR 60901005 1. Ağdam şəhər iəd 60902068 Qalayçılar k. 60901014 A ğ d a m ş. 60902048 Mollalar k. 60904005 2. Bağbanlar kənd iəd 60906005 14. Göytəpə kənd iəd 60904018 B a ğ b a n l a r k. 60906018 G ö y t ə p ə k. 60904048 İsmayılbəyli k. 60906028 Abdınlı k. 60904038 Muğanlı k. 60906048 Cavahirli k. 60904058 Pirzadlı k. 60906038 Kosalar k. 60904028 Saybalı k. 60907005 15. Gülablı kənd iəd 60924005 3. Baş Güneypəyə kənd iəd 60907018 G ü l a b l ı k. 60924018 B a ş G ü n e y p ə y ə k.
    [Show full text]
  • Xocali Yaddaşi
    Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Assosiasiyası www.1905.az XOCALI YADDAŞI Bakı-2017 "XOCALI YADDAŞI”kitabı Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Assosiasiyasının (AVCİYA) "1905.OZ kitobr seriyasından növbəti nəşridir. Bukitab25ii öncə, erməni silahlı birləşmələri tərəfindən törədilmiş Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə ithaf olunub. Nəşrdə şərti olaraq soyqırıma qədərki, soyqırım və sonrakı dövr haqqında publisis­ tik məqalə və məlumat-soraq materialları, Xocalıda şücaət göstərmiş Milli Qəhrəman­ ların qısa həyat yolu, "Xocalıya ədalət” beynəlxalq maarifləndirmə kompaniyasının fəaliyyəti, Ümummilli lider Heydər Əliyevin və Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin soyqırımla bağlı çıxış və müraciətləri, rəsmi sənədlər yer alıb. Bundan boşqa, hadisələr bütün kitab boyu müstəqil məna yükü daşıyan fotoxronikanın vasitə­ silə oxuculara təqdim edilir Kitabda tədqiqatçı alim, ekspert və şahidlərin dili ilə faciənin tarixinə, boş vermə səbəbinə, ədəbiyyatda, incəsənətdə və beynəlxalq hüquqda inikasına müxtəlif as­ pektlərdən aydınlıq gətirilir. XOCALI YADDAŞI XOCALI SOYQIRIMININ İYİRMİ BEŞİNCİ İLDÖNÜMÜ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI Bəşər tarixinə Xocalı soyqırımı kimi daxil olan qanlı faciədən 25 il ötür. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələri bütün beynəlxalq hüquq normalarını pozaraq Xocalı üzərinə ağır hərbi texnika yeritmiş, yerlə yek­ san etdikləri şəhərin dinc əhalisinə misli görünməmiş qəddarlıqla divan tutmuş­ lar. Həmin
    [Show full text]
  • 0 Maket AZE Q8 Layout 1
    Baş məsləhətçi: Eldar Mahmudov – Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının sədri Məsləhətçilər: Şahin Sayılov – Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının katibi Firudin Sadıqov – Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətən daşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası İşçi qrupunun rəhbəri. Tərtibçi: Eldar Səmədov – Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası İşçi qrupu rəhbərinin müavini Buraxılışa məsul: – Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının İşçi qrupu Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının İşçi qrupu tərəfindən toplanmış material ların əsasında tərtib edilmiş kitabda əksini tapan hadisələr, şahid ifa də - lərinə əsaslanan faktlardır. Bunlar sadəcə hadisə yox, Er mə nis tanın Azərbaycana təcavüzü zamanı törədilmiş müharibə cina yət ləridir. Həmin cinayətləri eyni zamanda, kitabda oxucuların diq qətinə təqdim edilmiş radio əks-kəşfiyyat məlumatları da təsdiq edir. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. ISBN 9952-8058 6 1 © Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası. Ön söz Ermənistanın Azərbaycana ərazi iddialı hərbi təca - vüzü özü ilə bölgəyə miqyası hələ tam müəyyən ləş diril mə - miş çoxsaylı problemlər gətirdi. Ən çox əziyyət isə tə cavüzə məruz qalmış ərazidə yaşayan dinc əhalinin payı na düşdü. Münaqişənin əvvəlində hələ nəyin baş ver - di yini dəqiq dərk etməyən insanlar sözün tam mə na sın da müharibənin qurbanına – şəhidə, məcburi köçkünə, əsirə, girova və itkinə çevrildilər. Münaqişənin ilk illərində, ağır humanitar problem yaran dığı müddətdə insanlar daha çox ermənilərlə olan şəxsi əlaqələrindən, o cümlədən səhra komandirlərinin biri- biri ilə razılığından istifadə edərək onun həllinə nail olmağa çalışırdı. Prosesin bu cür gedişi isə inkişaf edərək müəy - yən mənfi halların yaranmasına səbəb olurdu.
    [Show full text]
  • Reports of Local and Foreign Ngos on International Crimes Committed by Armenia During the Patriotic War (September 27 - November 10, 2020)
    REPORTS of local and foreign NGOs on international crimes committed by Armenia during the Patriotic War (September 27 - November 10, 2020) Baku-2020 Reports of local and foreign NGOs on international crimes committed by Armenia during the Patriotic War (September 27 - November 10, 2020) Baku-2020. 364 pages. The book contains 12 reports on international crimes committed by Armenia against Azerbaijan during the Patriotic War, including 9 reports by local non- governmental organizations and 3 reports by foreign non-governmental organi- zations. The information is reflected in these reports on Armenia's use of weapons and ammunition prohibited by international conventions against civilians and civilian infrastructure in Azerbaijani towns and villages, deliberately killing people living far from the conflict zone, especially women and children, use terrorists and mercenaries in military operations, and involve children in hostilities, and facts about the pressure on the media and the constant suppression of freedom of speech, the destruction and appropriation of material, cultural, religious and natural monuments in the occupied territories, as well as looting of mineral re- sources, deforestation, deliberate encroachment on water bodies and the region to the brink of environmental disaster. Contents Patriotic War: REPORT on the causes of the outbreak, its consequences and the committed crimes 4 REPORT on the use of prohibited weapons by the armed forces of Armenia against the civilian population of Azerbaijan 26 REPORT on intentional killing,
    [Show full text]
  • Qarabağda Yaşayış Məntəqələrinin Adlarının Və Inzibati Mənsubiyyətinin Tarixi
    Qarabağda yaşayış məntəqələrinin adlarının və inzibati mənsubiyyətinin tarixi Qarabag.com, 1823-cü ildən 2020-ci ilə qədər Qarabağın bütün yaşayış məntəqələrin tarixi adları və inzibati mənsubiyyətlərini göstərən tam siyahısını hazırladı. Siyahı tərtib olunarkan Rusiya İmperiyası və Sovet İttifaqı dövrünə aid 6 rəsmi sənəddən istifadə olunub. 1) 1823-cü ildə Gürcüstanın Baş İdarəedicisi Ermolovun əmri ilə, həqiqi dövlət müşaviri Moqilevski və Polkovnik 2-ci Ermolov tərəfindən tərtib edilmiş Karabağ vilayətinin təsviri. Tiflis, 1866 il. 2) 1856-cı il üçün Qafqaz təqvimi. Tiflis, 1855 il. 3_cü bölüm, səh. 362-441. 3) Kondratenko E. 1917-ci il üçün Qafqaz təqvimi. Tiflis, 1916 il. Statistika bölümü, səh. 46-65. 4) Azərbaycanın yaşayış yerlərinin siyahısı. Narkomprod nəşri. 1917 və 1921-ci ilərin kənd-təsərufat siyahıyaalma materiallarına əsasən. Bakı, 1922 il. Səh. 24-36, 42-45, 83-89. 5) Azərbaycan SSRi İnzibari-ərazi bölgüsü. Bakı, 1964 il. Səh. 12-15, 42-45, 63-65, 80-83, 105-108, 144-154. 6) Azərbaycan SSRi İnzibari-ərazi bölgüsü. Bakı, 1979 il. Səh. 17-18, 35, 41-42, 53-56, 63-64, 81-82, 112-117. Azərbaycan dilindəki müasir yaşayış məntəqələrin adları “Qarabağ və ətraf bölgələri Azərbaycan Respublikası, Rəsul Həsən, 2020” xəritəsinə uyğun verilmişdir. Yaşayış məntəqələrin tarixi adları cədvəlin sütunlarında göstərilən illərdə inzibati ərazi bölgüsünə görə göstərilir.
    [Show full text]
  • Xocali Yaddaşi
    Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Assosiasiyası www.1905.az XOCALI YADDAŞI Bakı - 2017 “XOCALI YADDAŞI” kitabı Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Assosiasiyasının (AVCİYA) “1905.az kitabı” seriyasından növbəti nəşridir. Bu kitab 25 il öncə, erməni silahlı birləşmələri tərəfindən törədilmiş Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə ithaf olunub. Nəşrdə şərti olaraq soyqırıma qədərki, soyqırım və sonrakı dövr haqqında publisis- tik məqalə və məlumat-soraq materialları, Xocalıda şücaət göstərmiş Milli Qəhrəman- ların qısa həyat yolu, “Xocalıya ədalət” beynəlxalq maarifləndirmə kampaniyasının fəaliyyəti, Ümummilli lider Heydər Əliyevin və Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin soyqırımla bağlı çıxış və müraciətləri, rəsmi sənədlər yer alıb. Bundan başqa, hadisələr bütün kitab boyu müstəqil məna yükü daşıyan fotoxronikanın vasitə- silə oxuculara təqdim edilir. Kitabda tədqiqatçı alim, ekspert və şahidlərin dili ilə faciənin tarixinə, baş vermə səbəbinə, ədəbiyyatda, incəsənətdə və beynəlxalq hüquqda inikasına müxtəlif as- pektlərdən aydınlıq gətirilir. XOCALI SOYQIRIMININ İYİRMİ BEŞİNCİ İLDÖNÜMÜ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI Bəşər tarixinə Xocalı soyqırımı kimi daxil olan qanlı faciədən 25 il ötür. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələri bütün beynəlxalq hüquq normalarını pozaraq Xocalı üzərinə ağır hərbi texnika yeritmiş, yerlə yek- san etdikləri şəhərin dinc əhalisinə misli görünməmiş qəddarlıqla divan tutmuş- lar. Həmin hərbi-siyasi
    [Show full text]
  • Xocalidan Gelen Var.Pdf
    Səriyyə Müslümqızı Xocalıdan gələn var GUEST FROM KHOJALY Azərbaycan Respublikası Prezidentinin işlər idarəsi PREZİDENT KİTABXANASI 7 Ш "XOCALIDAN ONLAR HEÇ VAXT GƏLƏN VAR" BÖYÜMƏYƏCƏKLƏR "XOCALIDAN THEY WILL NEVER GƏLƏN VAR" GROW UP LAYİHƏ MÜƏLLİFİ LAYİHƏ MÜƏLLİFİ İlqar Qasımov İlqar Qasımov BİZİ YAŞADAN MÜƏLLİFİ VƏ TƏRTİBÇİ MÜƏLLİFİ VƏ TƏRTİBÇİ Səıiyyə Müslümqızı Səıiyyə Müslümqızı HƏSRƏTDİ REDAKTORLAR REDAKTOR Məmməd Nazimoğlu, Əsli Xəlilqızı Məmməd Nazimoğlu KOORDİNATORLAR KOORDİNATOR Könül Həsənova, Cəmilə Babayeva Mübariz Allahverdiyev TƏRCÜMƏÇİLƏR TƏRCÜMƏÇİLƏR Ədilə Ağabəyli (ingilis) OUR GRIEF Taleh Bulud (ingilis) Taleh Bulud (ingilis) Nənnin Abbasova (ingilis) Nicat Məmmədov (rus) KORREKTOR RƏSSAM Tamara Zeynallı Vaqif Ucatay DİZAYNER DİZAYNER Zaur Əliyev Tehran Gəncəliyev Rəşad Əhədov YIĞICI YIĞICI Aynur Balakişiyeva Sevinc IDEA Ilgar Gasimov IDEA AUTHOR AND DESIGNER Ilgar Gasimov Sariyya Muslumgizi AUTHOR AND DESIGNER EDITORS Sariyya Muslumgizi Mammad Nazimoghlu, Asly EDITORS Khalilgizi Mammad Nazimoghlu COORDINATORS COORDINATOR Konul Hasanova, Jamila Babayeva Mübariz Allahverdiyev ENGLISH TRANSLATORS ENGLISH TRANSLATORS Adila Agabeyli, Taleh Bulud Taleh Bulud, Narmin Abbasova RUSSIAN TRANSLATOR DESIGNER Nijat Mammadov Zaur Aliyev ARTIST Vagif Ucatay Rashad Ahadov DESIGNER COMPUTER OPERATOR Tehran Ganjaliyev Sevinj COMPUTER OPERATOR Aynur Balakishieva Səriyyə Müslümqızı Xocalıdan gələn var Guest from Khojaly dəcə, adi insani hisslərə malik istənilən kəs milliyyətindən ası­ lı olmayaraq həmin səsləri eşidib ən azımdan düşünmək məc­ TARİXİMİZİN QANLA YAZILMIŞ buriyyətində qalacaq. BİR PARÇASI Bu kitab Xocalı faciəsi qurbanlarının harayıdır. Ona görə ki, 16 U əvvəl baş vermiş faciəni törədənlə­ rin hələ də cəzasız qaldığını bir daha bəyanlayır. .. .Deyirlər zaman ən qüdrətli təbibdir. Bir də deyirlər za­ Bu kitab tariximizin qanla yazılmış bir parçasıdır. man ən ədalətli hakimdir. Amma hərdən fikirləşirəm ki, bu Bu kitab həm də torpaqlarımız uğurunda mübarizəyə bir fikirlər adi deyimdən uzağa getmir.
    [Show full text]
  • Xocalıdan Gələn Var GUEST from KHOJALY
    Səriyyə Müslümqızı Xocalıdan gələn var GUEST FROM KHOJALY Azərbaycan Respublikası Prezidentinin işlər idarəsi PREZİDENT KİTABXANASI 7 Ш "XOCALIDAN ONLAR HEÇ VAXT GƏLƏN VAR" BÖYÜMƏYƏCƏKLƏR "XOCALIDAN THEY WILL NEVER GƏLƏN VAR" GROW UP LAYİHƏ MÜƏLLİFİ LAYİHƏ MÜƏLLİFİ İlqar Qasımov İlqar Qasımov BİZİ YAŞADAN MÜƏLLİFİ VƏ TƏRTİBÇİ MÜƏLLİFİ VƏ TƏRTİBÇİ Səıiyyə Müslümqızı Səıiyyə Müslümqızı HƏSRƏTDİ REDAKTORLAR REDAKTOR Məmməd Nazimoğlu, Əsli Xəlilqızı Məmməd Nazimoğlu KOORDİNATORLAR KOORDİNATOR Könül Həsənova, Cəmilə Babayeva Mübariz Allahverdiyev TƏRCÜMƏÇİLƏR TƏRCÜMƏÇİLƏR Ədilə Ağabəyli (ingilis) OUR GRIEF Taleh Bulud (ingilis) Taleh Bulud (ingilis) Nənnin Abbasova (ingilis) Nicat Məmmədov (rus) KORREKTOR RƏSSAM Tamara Zeynallı Vaqif Ucatay DİZAYNER DİZAYNER Zaur Əliyev Tehran Gəncəliyev Rəşad Əhədov YIĞICI YIĞICI Aynur Balakişiyeva Sevinc IDEA Ilgar Gasimov IDEA AUTHOR AND DESIGNER Ilgar Gasimov Sariyya Muslumgizi AUTHOR AND DESIGNER EDITORS Sariyya Muslumgizi Mammad Nazimoghlu, Asly EDITORS Khalilgizi Mammad Nazimoghlu COORDINATORS COORDINATOR Konul Hasanova, Jamila Babayeva Mübariz Allahverdiyev ENGLISH TRANSLATORS ENGLISH TRANSLATORS Adila Agabeyli, Taleh Bulud Taleh Bulud, Narmin Abbasova RUSSIAN TRANSLATOR DESIGNER Nijat Mammadov Zaur Aliyev ARTIST Vagif Ucatay Rashad Ahadov DESIGNER COMPUTER OPERATOR Tehran Ganjaliyev Sevinj COMPUTER OPERATOR Aynur Balakishieva Səriyyə Müslümqızı Xocalıdan gələn var Guest from Khojaly dəcə, adi insani hisslərə malik istənilən kəs milliyyətindən ası­ lı olmayaraq həmin səsləri eşidib ən azımdan düşünmək məc­ TARİXİMİZİN QANLA YAZILMIŞ buriyyətində qalacaq. BİR PARÇASI Bu kitab Xocalı faciəsi qurbanlarının harayıdır. Ona görə ki, 16 U əvvəl baş vermiş faciəni törədənlə­ rin hələ də cəzasız qaldığını bir daha bəyanlayır. .. .Deyirlər zaman ən qüdrətli təbibdir. Bir də deyirlər za­ Bu kitab tariximizin qanla yazılmış bir parçasıdır. man ən ədalətli hakimdir. Amma hərdən fikirləşirəm ki, bu Bu kitab həm də torpaqlarımız uğurunda mübarizəyə bir fikirlər adi deyimdən uzağa getmir.
    [Show full text]
  • İnzibati-Ərazi Vahidləri
    Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsi PREZİDENT KİTABXANASI ───────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── İnzibati-ərazi vahidləri MÜNDƏRİCAT I. İnzibati-ərazi vahidləri haqqında ümumi məlumat ......................................................................... 4 II. Bakı şəhəri .......................................................................................................................................... 9 1. Ümumi məlumat .............................................................................................................................. 9 2. Tarix ................................................................................................................................................. 9 3. Əcnəbi səyyahların Bakı haqqında görüşləri ............................................................................. 18 4. Xəzər dənizi ................................................................................................................................... 20 5. Şirvanşahlar sarayı ....................................................................................................................... 21 6. Qız qalası ........................................................................................................................................ 26 7. Qobustan ........................................................................................................................................ 27 8. Neft Daşları ...................................................................................................................................
    [Show full text]
  • Xocali Soyqirimi
    QƏNİRƏ PAŞAYEVA HƏVVA MƏMMƏDOVA XOCALI SOYQIRIMI Şahidlərin dilindən «Elm və təhsil» Bakı - 2011 1 Redaktor: Əkbər Qoşalı (Yolçuyev) Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin şöbə müdiri, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı Kitab «Texnikabank» ASC-nin dəstəyi ilə nəşr olunmuşdur. Qənirə Paşayeva, Həvva Məmmədova Xocalı soyqırımı: Şahidlərin dilindən. Bakı, «Elm və təhsil», 2011.-288 səh. Kitabda 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının zirehli texnikası və hərbi heyətinin köməkliyi ilə Azərbaycanın Xocalı şəhərini işğal edərək orada yaşayan azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soyqırım barədə ətraflı məlumatlar öz əksini tapır. Burada Xocalı soyqırımının şahidləri olmuş və canlarını zorla qaçıb qurtara bilmiş; ailə üzvləri, yaxınları gözləri qarşısında qətlə yetirilmiş insanların; Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən əsir və girov götürülmüş, ağır işgəncə və əzablar verilmiş (sonradan Azərbaycanın böyük çətinliklərlə geri ala bildiyi) bir çox Xocalı sakininin xatirələri öz əksini tapır. Bu kitabda sadəcə şahidlər və faktlar danışır! Onlar Ermənistanın 20-ci yüzilliyin sonunda bütün dünyanın gözləri qarşısında törətdiyi soyqırımdan və ermənilərin tamamilə dağıtdıqları Xocalı şəhərindən söz açırlar... KİTABDA Heydər Əliyev Fondunun, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin, Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin, Azərbaycan Respublikası Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının sənədlərindən istifadə edilmişdir. ISBN 978-9952-8142-7-9 «Elm və təhsil», 2011 2 ƏZİZ OXUCU! Ermənistan Silahlı Qüvvələri 1992-ci il, fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının zirehli texnikası və hərbi heyətinin köməkliyi ilə Azərbaycanın Xocalı şəhərini işğal edərək orada yaşayan etnik azərbaycanlılara (Azərbaycan türklərinə) qarşı dəhşətli SOYQIRIM həyata keçirdi.
    [Show full text]