32483 incredible 09 23/10/09 11:23 am Page 1

Rhif 14 Hydref 2009 • No 14 Autumn 2009 CYLCHLYTHYR • NEWSLETTER BLYNYDDOEDD RHYFEDDOL INCREDIBLE YEARS CYMRU

What are the ANOTHER BUSY Incredible YEAR Years nother ‘Incredible Year’since our last Annual Programmes? Newsletter and we are excited to see our Aresearch plans continuing with our new rofessor Carolyn Webster- Ph.D.s and Masters students. Our year ended in a Stratton, University of flourish with Judy and Sue Evans attending the Washington, Seattle, has P Annual Mentor meeting in Vancouver and seeing our developed and researched the work represented at the Archways, Ireland Annual Incredible Years Parent, Child and Teacher programmes over the last Conference. The results of their RCT replicating our 30 years and they are now work were presented with very similar results. Judy The Welsh team and Carolyn Webster-Stratton at the Archways, Ireland Conference recognised as among the best was then guest at the Norwegian conference in Trondheim to celebrate their 10 years of IY in Y tîm o Gymru gyda Carolyn Webster-Stratton yng evidence-based programmes in Nghynhadledd Archways, Iwerddon the world for prevention and Norway. This prompted us to check out our own treatment of conduct disorder and beginning and our first Parent group leader training violence in children and young was in June 2000, making next year our 10th people. They have been delivered Anniversary. What a journey from a few parent and researched in many countries groups to seeing all of Carolyn’s amazing and our mission, with the support programmes being delivered across . We shall of the Welsh Assembly have plenty to celebrate, starting with our 10th Government, is to promote their Anniversary Conference in March. use in Wales whilst at the same time developing evidence of their effectiveness in Wales and Carolyn and Dina in Norway. establishing the support needed Carolyn a Dina yn Norwy. for staff in everyday services to get good outcomes. BLWYDDYN Beth yw’r Rhaglen BRYSUR ARALL Blynyddoedd lwyddyn Ryfeddol arall ers ein Newyddlen Flynyddol diwethaf ac rydym ni’n gyffrous o Rhyfeddol? Bweld ein cynlluniau ymchwil yn parhau Carolyn and Judy explore Dublin. gyda’n myfyrwyr graddau Ph.D. a Meistr. Daeth ein atblygodd ac Carolyn a Judy’n edrych o amgylch Dulyn. blwyddyn i ben ar uchafbwynt gyda Judy a Sue ymchwiliodd yr Athro Evans yn mynd i’r cyfarfod blynyddol i fentoriaid yn DCarolyn Webster- Vancouver, a gweld ein gwaith yn cael ei Stratton, Prifysgol Washington, gynrychioli yng nghynhadledd flynyddol Archways, Seattle, y rhaglenni Iwerddon. Cyflwynwyd canlyniadau eu RCT a oedd Blynyddoedd Rhyfeddol Rhiant, yn atgynhyrchu ein gwaith gyda chanlyniadau tebyg Plentyn, ac Athro dros y 30 mlynedd diwethaf ac mae iawn. Roedd Judy wedyn yn westai yn y gynhadledd ymhlith y rhaglenni sy’n Norwyaidd yn Trondheim i ddathlu eu 10 mlynedd o seiliedig ar dystiolaeth gorau yn Flynyddoedd Rhyfeddol yn Norwy. Gwnaeth hyn i y byd ar gyfer atal a thrin ni wirio ein dechreuad ein hunain. Roedd ein anhwylder ymddygiad a thrais hyfforddiant cyntaf mewn Arweinydd Grwpiau ym mhlant a phobl ifanc. Maent Rhieni ym Mehefin 2000, gan wneud y flwyddyn wedi eu datblygu a’u ymchwilio nesaf yn ddeng mlwyddiant i ni. Wel am daith, o mewn nifer o wledydd a’n ychydig o grwpiau rhieni, i weld holl raglenni bwriad, gyda chefnogaeth anhygoel Carolyn yn cael eu cyflwyno ar draws Llywodraeth Cynulliad Cymru, Gymru. Bydd gennym ddigonedd i’w dathlu gan yw i hybu eu defnydd yng Relaxation during the mentor meeting in Vancouver: ddechrau gyda’n Gynhadledd Ddeng Mlwyddiant Nghymru tra, ar yr un pryd, Judy, Sue Evans, Lesley Stanley & Jeannie Gordon fis Mawrth. datblygu tystiolaeth o’u yn ymlacio yn ystod y cyfarfod mentoriaid yn Vancouver. effeithiolrwydd yng Nghymru a sefydlu pa bynnag gefnogaeth Ffôn/Tel: 01248 383758 CYFEIRIAD/ADDRESS Facs/Fax: 0 1 2 4 8 3 8 2 6 5 2 sydd ei angen i staff yng Adeilad Nantlle Building, Safle Normal Site, Prifysgol Bangor University, Bangor, LL57 2PZ ngwasanaethau pob dydd i gael canlyniadau da. E-bost/E-mail: [email protected] Gweinyddol/Administration: [email protected] Gwefan:/Websites: www.incredibleyearswales.co.uk http://incredible-years-wales-research.bangor.ac.uk 32483 incredible 09 23/10/09 11:23 am Page 2

MYNEGAI/INDEX Conwy ...... 2 Nicole Gridley ...... 3 Report from Conwy area of Elin Fflur Williams...... 3 Pam Martin...... 3 North Wales NHS Trust Karen Jones ...... 4 e continue to head up IY delivery in Conwy, ably assisted by Becky Williams (Support Nia Griffith ...... 5 Worker) and Tracy MacShane (Secretary). Liz offers regular BASIC groups in the two The Toddler research programme WSure Start areas, sometimes co- facilitated by Sure Start workers, and Deborah and Becky Y rhaglen ymchwil Plant Bach ...... 5 work across the whole of Conwy moving venues around the area. Liz is hoping to co facilitate a Baby Researching IY Baby programme group soon with a Sure Start worker. Ymchwil i’r rhaglen Babi BRh ...... 5 We run programmes in school terms to reduce childcare demands and offer, between us, three to four BASIC or School Age groups every term, including an evening group every summer term. This Kirstie Cooper ...... 6 year we had ten parents completing the evening course, of whom five were men! Kate Shakespeare ...... 6 Deborah has instituted six month and two-year follow-ups with excellent outcomes. The two year The Yellow Book follow-up for one evening course showed that the average ECBI and GHQ30 scores remained below Y Llyfr Melyn ...... 6 the clinical cut off, two years later! Margiad Elen Williams ...... 7 The Enhancing Parenting Skills course to enable professionals to work individually with families has now been delivered to well over 100 workers and is about to be offered jointly in Denbighshire North West Wales/ and Conwy. Ngogledd Orllewin Cymru ...... 7 Liz has started IY Peer Coach Training to enable her to assist leaders to maintain fidelity, deliver First Two Peer Coaches Trained in Wales/ the course as it should be delivered and deal with difficulties in a different way and Deborah will be Y Ddau Hyfforddwr Cydwithwyr Cyntaf i’w undertaking this shortly Hyfforddi yng Nghymru ...... 8 Tracy recently produced our first newsletter to raise awareness of our activities. Thoughts on the ‘F’ word Contact Tracy on 01492 878 3793 if you would like to receive a copy. Yr hen air ‘Ff’ ‘na ...... 9 Deborah Roberts and Powys Update/Y Diweddaraf o Bowys ...... 10 Liz Phenna-Williams Note from Judy: Tracey’s Bywater ...... 11 Congratulations to Deborah on becoming a certified leader News from CEPhI/Newyddion gan CEPhI ..12 Catrin Eames ...... 12 Toddling Along in Caernarfon/ Llwyddiant yng Nghaernarfon ...... 13 Becky MacDonald, Finland/Y Ffindir ...... 13 Deborah Incredible Years Awards/ Roberts, Gwobrau Blynyddoedd Rhyfeddol ...... 14 Tracy WAG Officials Visit the Centre/ MacShane & Swyddogion LlCC yn ymweld â’r Liz Phenna- Ganolfan ...... 14 Williams. Wally in Lesotho/Wally yn Lesotho ...... 15 Blaenau Gwent ...... 16 The Cleavers continue their support/ Y Cleavers yn parhau i gefnogi ein gwaith..16 Caban Bach, Blaenau Ffestiniog...... 17 Adroddiad o ardal Conwy News from /Newyddion o Gaerdydd ..17 Ceredigion ...... 18 Baby DVD/DVD Babanod ...... 18 Ymddiriedolaeth GIG Gogledd Cymru IY Cymru Charity News/ ydym yn parhau i arwain rhagleni darpariaeth BRh yng Nghonwy, gyda chymorth medrus Newyddion Elusennol BRh Cymru ...... 19 Becky Williams (Gweithiwr Cefnogi) a Tracy MacShane (Ysgrifennydd). Mae Liz yn cynnig Visit by Prof. John Carlson/ Rcyrsiau Sylfaenol rheolaidd yn y ddwy ardal Cychwyn Cadarn, wedi eu hwyluso ar y cyd Ymweliad Yr Athro John Carlson ...... 19 weithiau gan weithwyr Cychwyn Cadarn, ac mae Deborah a Becky yn gweithio ar draws Conwy CRC Cymru ...... 20 gyfan gan symud eu lleoliad o gwmpas yr ardal. Mae Liz yn gobeithio cyd-hwyluso cwrs Babanod Mari Clayton...... 20 yn fuan gyda gweithwyr Cychwyn Cadarn. Rydym yn cynnal rhaglenni yn ystod tymor yr ysgol i leihau gofynion gofal plant, ac yn cynnig Gwynedd ...... 21 rhyngom 3 i 4 o gyrsiau Sylfaenol neu Oed Ysgol bob tymor, yn cynnwys grwˆ p gyda’r nos bob Flintshire/Sir y Fflint ...... 22 tymor yr haf. Eleni, rydym ni wedi cael 10 o rieni’n cwblhau’r cwrs gyda’r nos, gyda 5 ohonynt yn Successful NHR Grant/ ddynion! Grant NHR llwyddiannus ...... 23 Mae Deborah wedi trefnu sesiynau dilynol 6 mis a 2 flynedd gyda canlyniadau rhagorol. Dangosodd y sesiwn ddilynol dwy flynedd ar gyfer un cwrs gyda’r nos bod y sgoriau ECBI a Vale of Glamorgan/Bro Morganwg ...... 24 GHQ30 cyfartalog wedi aros o dan y cyfnod torri i ffwrdd clinigol, ddwy flynedd yn ddiweddarach! Overseas visitors/Ymwelwyr Tramor ...... 24 Mae’r cwrs Gwella Sgiliau Magu Plant i alluogi i weithwyr proffesiynol weithio’n unigol gyda Wrexham/Wrecsam ...... 25 theuluoedd wedi cael ei gyflwyno yn awr i ymhell dros 100 o weithwyr, ac mae ar fin cael ei gynnig Poland/Gwlad Pwyl ...... 25 ar y cyd yn Sir Ddinbych a Chonwy. Mae Liz wedi dechrau Hyfforddiant ar gyfer Hyfforddwyr Cydweithwyr BRh, i’w galluogi i The Norway/Norwy ...... 25 gynorthwyo arweinwyr i gynnal ffyddlondeb, cyflwyno’r cwrs fel y dylai cael ei gyflwyno ac ymdrin Ynys Môn ...... 26 ag anawsterau mewn ffordd wahanol a bydd Deborah yn ymgymryd hyn yn fuan. Publications/Cyhoeddiadau...... 26 Cynhyrchodd Tracy ein newyddlen gyntaf yn ddiweddar i godi ymwybyddiaeth o’n WAG funding/Cyllid LlCC ...... 27 gweithgareddau. Cysylltwch â Tracy ar 01492 878 3793 os hoffwch gael copi. Pathfinder Report/Adroddiad Pathfinder ..27 Deborah Roberts a Conference 2009/Cynhadledd 2009 ...... 28 Liz Phenna-Williams Ireland/Iwerddon ...... 28 Nodyn gan Judy: Llongyfarchiadau i Deborah ar ddod yn arweinydd ardystiedig.

2 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 3

- NICOLE GRIDLEY - fter successfully completing the first of a two-year r ôl cwblhau’n llwyddiannus blwyddyn gyntaf gradd part-time M.Sc. in Foundations of Clinical MSc dwy flynedd rhan-amser mewn Sylfeini APsychology I was delighted to receive GoWales ASeicoleg Glinigol, roedd yn bleser gennyf dderbyn funding to work at IYCymru over the summer. The cyllid GoWales i weithio yn BRh Cymru am ddeng wythnos placement has been a lot of fun and a lot of hard work and dros yr haf. Mae’r lleoliad wedi bod yn llawer o hwyl ac yn a great opportunity for me to improve my communication, llawer o waith caled, ac yn gyfle gwych i mi wella fy sgiliau IT, and organisation skills. It has also been an inspiration to cyfathrebu, TG a threfnu. Mae wedi bod yn ysbrydoliaeth see the hard work carried out at the centre by all members hefyd i weld y gwaith caled a wneir yn y Ganolfan gan holl of the research team. aelodau’r tîm ymchwil. I am currently involved in two projects, the IY Toddler Ar hyn o bryd, rydw i’n ymwneud â dau brif brosiect, y programme and the Bro Lleu project. I have been scoring, rhaglen BRh Plant Bach, a phrosiect Bro Lleu. Rydw i wedi inputting data and carrying out data analysis. My main role this bod yn sgorio, mewnbynnu data a dadansoddi data. Fy mhrif waith yr summer was to carry out home observations and collect data for the haf hwn oedd gwneud arsylwadau mewn cartrefi a chasglu data ar Toddler programme. I have been working closely with Karen, who gyfer y rhaglen Plant Bach. Rydw i wedi bod yn cydweithio’n agos has been invaluable in the training of DPICS (the Dyadic Parent- gyda Karen, sydd wedi bod yn amhrisiadwy wrth roi hyfforddiant ar Child Interaction Coding System) and SOGS (Schedule of Growing y DPICS (y Dyadic Parent-Child Interaction Coding System) a SOGS Skills); two outcome measures in the IY Toddler project. (Schedule of Growing Skills); dau fesur canlyniad yn y prosiect BRh Following completion of my M.Sc. I would like to continue in Plant Bach. academia and pursue a Ph.D. My time spent at IY this summer has Ar ôl cwblhau fy M.Sc., hoffwn barhau ag addysg academaidd a offered me valuable experience working alongside the research team. gwneud Ph.D. Mae’r amser yr ydw i wedi ei dreulio gyda BRh Cymru Thanks to the team for their support and for the opportunity to work yr haf hwn wedi rhoi profiad gwerthfawr i mi wrth weithio ochr yn alongside them; it has been a wonderful experience. ochr â’r tîm ymchwil. Diolch yn fawr iddynt am eu cefnogaeth ac am Nicole Gridley y cyfle i weithio ochr yn ochr â nhw; mae wedi bod yn brofiad gwych. Nicole Gridley

- ELIN FFLUR WILLIAMS - his summer I successfully teamwork is done for a research r haf hwn, mi wnes i gwblhau wella fy sgiliau cyfathrebu, trefnu a completed my first year at programme to be successful. The fy mlwyddyn gyntaf ym TG, ac mae wedi gwneud i mi TBangor University, studying work that is carried out is truly YMhrifysgol Bangor yn sylweddoli faint o waith caled, trefnu Criminology and Criminal Justice amazing. Thanks to all the team at llwyddiannus, yn astudio Troseddeg a gwaith tîm a wneir er mwyn i and I was delighted to obtain a IY Centre for their kindness a Chyfiawnder Troseddol, raglen ymchwil fod yn llwyddiannus. GoWales placement at the IY Centre and support over the ten ac roedd yn bleser gennyf Mae’r gwaith a wneir yn for ten weeks with responsibility for weeks and for giving me this gael gwneud lleoliad drwy wirioneddol wych. Diolch i’r tîm i getting this newsletter together. fantastic opportunity. GoWales yn y Ganolfan gyd yng Nghanolfan BRh Cymru am It was a brilliant and enjoyable BRh am ddeng wythnos, eu caredigrwydd a’u cefnogaeth dros opportunity to improve my Elin Fflur Williams gyda chyfrifoldeb dros roi’r y ddeng wythnos, ac am roi’r cyfle communication, organisation and IT newyddlen hon at ei gilydd. gwych hwn i mi. skills and has made me realise how Roedd yn gyfle Elin Fflur Williams much hard work, organising and ardderchog a phleserus i

RESEARCHING THE TEACHER CLASSROOM YMCHWILIO I’R RHAGLEN AR REOLI MANAGEMENT PROGRAMME DOSBARTH I ATHRAWON

- Pam Martin - - Pam Martin - became a member of the IY team in 2004, when I joined the Sure i ddes i’n aelod o’r tîm BRh yn 2004, pan ymunais â’r Start study. I was subsequently lucky enough to be awarded an astudiaeth Cychwyn Cadarn. Roeddwn i’n ddigon ffodus yn IESRC CASE award with Gwynedd Education Authority to evaluate the Mdilyn hynny i gael grant ESRC gydag Awdurdod Addysg IY Teacher Classroom Management (TCM) programme in Gwynedd Gwynedd i werthuso’r rhaglen Rheolaeth Dosbarth Athrawon (TCM) BRh yn primary schools. To do this it was necessary to develop an observation ysgolion cynradd Gwynedd. I wneud hyn, roedd angen datblygu mesur measure; the result was the Teacher-Pupil Observation Tool (T-POT) (Martin arsylwi; y canlyniad oedd y Teclyn Arsylwi Athro-Disgybl (Teacher-Pupil et al. in press), which has since been utilised as an outcome measure in other Observation Tool, sef T-POT; Martin et al. yn y wasg), a ddefnyddiwyd ers studies in North Wales and in Ireland. I have also contributed to the long- hynny fel mesur canlyniadau mewn astudiaethau eraill yng Ngogledd Cymru term Sure Start and Toddler Programme evaluations. ac Iwerddon. Rydw i hefyd wedi cyfrannu at astudiaethau eraill, yn cynnwys By the time that this newsletter is published I will have submitted my Ph.D. y gwerthusiad tymor hir o’r rhaglen Cychwyn Cadarn a Phlant Bach. Analysing the data has been a fascinating experience. Our results have been Erbyn i’r cylchlythyr yma gael ei gyhoeddi, byddaf wedi cyflwyno fy thesis. promising and the TCM programme positively affects teacher behaviour, Mae dadansoddi’r data wedi bod yn brofiad difyr. Mae ein canlyniadau wedi which then influences child behaviour. We were interested in both the more bod yn addawol, ac mae’r rhaglen TCM yn cael effaith gadarnhaol ar challenging pupils, non-problematic pupils and the classroom in general. ymddygiad athrawon, sy’n dylanwadu wedyn ar ymddygiad y plant. Mae Our study showed that the whole class benefited from the intervention. This gennym ddiddordeb mewn disgyblion sy’n fwy o her, disgyblion nad ydynt yn is the first piece of research to evaluate the TCM as a stand-alone broblem, a’r dosbarth yn gyffredinol. Dangosodd ein hastudiaeth bod y intervention as it has previously only been evaluated alongside the Dino dosbarth cyfan yn cael budd o’r ymyrraeth. Dyma’r darn cyntaf o ymchwil i and/or Parenting programmes. werthuso'r TCM fel ymyrraeth annibynnol, gan iddo yn y gorffennol gael ei For the past few years I have said how much I’ve enjoyed my time here, this werthuso’n draddodiadol ochr yn ochr â’r rhaglenni Dina a/neu Magu Plant. year is no exception! We’ve all worked hard, and at times our jobs can be Yn y blynyddoedd diwethaf, rydw i wedi dweud cymaint yr ydw i wedi very humbling, but we have also forged good friendships that will stand the mwynhau fy amser yma, a tydi eleni ddim yn eithriad! Rydym ni i gyd wedi test of time. I am indebted to the team because this could not have been gweithio’n galed, ac ar brydiau, gall ein swyddi wneud i ni deimlo’n ostyngedig achieved without their unwavering support and friendship. Thanks to team iawn, ond rydym ni hefyd wedi creu cyfeillgarwch da a fydd yn para. Mae gen members, old and new. i ddyled fawr i’r tîm oherwydd fyddwn i ddim wedi gallu gwneud hyn heb eu cefnogaeth a’u cyfeillgarwch cyson. Diolch i aelodau’r tîm, hen a newydd.

3 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 4

Evaluation of the IY Gwerthuso’r Rhaglen Toddler Parenting Blynyddoedd Rhyfeddol Programme (BRh) ar Fagu Plant Bach Dr. Karen Jones Dr. Karen Jones

he evaluation of the IY Toddler Parenting programme is now ae gwerthusiad o’r rhaglen Plant Bach wedi hen gychwyn. well underway. It was delivered to parents of one and two Cyflwynir i rieni plant blwydd a dyflwydd mewn Tyear old children in ‘Flying Start’ areas across Wales. Data Mardaloedd ‘Dechrau’n Deg’ ar draws Gymru. Casglwyd was collected by interview, questionnaire, and observation. data drwy gyfweliadau, holiaduron ac arsylwi. We are grateful to local Flying reductions in the frequency of critical Rydyn ni’n ddiolchgar iawn i staff gwelliannau oedd lleihadau Start staff for undertaking initial statements directed towards the child Cychwyn Cadarn am ymgymryd â’r arwyddocaol mewn amlder datganiadau recruitment, 105 families consented and a significant reduction in the recriwtio cychwynnol. Cytunodd 105 o beirniadol â gyfeirwyd tuag at y plentyn to take part. Once baseline measures frequency of observed physical deuluoedd i gymryd rhan. Unwaith a lleihad arwyddocaol mewn amlder y were collected, participants were negatives towards the child. In both casglwyd ein mesurau sylfaen, pennwyd negyddion corfforol gweledig tuag at y randomly allocated to ‘Intervention’ sub-categories, the control group y rhai oedd yn cymryd rhan ar hap i plentyn. Yn y ddau is-gategori, ni or ‘Waiting List Control’, on a 2:1 showed no significantly change. ‘Ymyrraeth’ neu ‘Rheolaeth Rhestr wnaeth y grwˆ p rheolaeth ddangos ratio, stratified by age and sex of We also recruited five authorities Aros’, ar gymhareb 2:1, wedi eu trefnu unrhyw newid arwyddocaol. child, 71 families to intervention and across Wales who could not mewn haenau yn ôl oedran a rhyw’r Yn ogystal â’r awdurdodau’n cymryd 34 to the control group. All families participate in the RCT study but are plentyn. Pennwyd 71 o deuluoedd i’r rhan yn y prif RCT, rydyn ni wedi were visited at Baseline and Follow- running groups and collecting pre- grwˆ p ymyrraeth a 34 i’r grwˆ p rheolaeth. recriwtio pum awdurdod ar draws up 1 after which control families and post-intervention parent report Ymwelwyd â phob teulu yn y cyfnod Gymru sy’n cynnal grwpiau ac yn were offered a place on the course. measures. Group leaders were Sylfaen a’r cyfnod Dilynol 1, ac ar ôl casglu mesurau adroddiadau rhieni cyn Intervention families are being supplied with questionnaires to hyn, rhoddwyd lle i’r teuluoedd ac ar ôl ymyrraeth. Rhoddwyd followed up at twelve months from administer to parents before starting rheolaeth ar y cwrs. Mae teuluoedd holiaduron i arweinwyr grwpiau i’w baseline. the groups and again on completion ‘ymyrraeth’ yn cael sesiwn ddilynol rhoi i rieni cyn dechrau’r grwpiau. We retained 91% of our families at of the group. We anticipate receiving ddeuddeg mis o’r cyfnod sylfaen. Rydym ni’n disgwyl derbyn data gan first follow-up. In July we started the data from eight groups. NWORTH Mi wnaithym cadw 91% o’n wyth grwˆ p . Mae NWORTH yn second follow-up and this will be are inputting these data into a newly teuluoedd yn y sesiwn ddilynol gyntaf. cofnodi’r mesurau grwˆ p heb fod yn completed by November/December developed database called MACRO. Fis Gorffennaf, mi wnaethom ni RCT i gronfa ddata sydd newydd ei 2009. We presented some very From this database analyses and ddechrau ail sesiynau dilynol ar gyfer datblygu o’r enw MACRO. O’r gronfa preliminary data at this year’s reports can be generated. ein teuluoedd ‘ymyrraeth’, a bydd y ddata yma, gellir cynhyrchu conference. I received a grant from the North rhain yn cael eu cwblhau erbyn dadansoddiadau ac adroddiadau. Preliminary analysis of parent Wales Research Committee last year Tachwedd/Rhagfyr 2009. Fe wnaethom Mi dderbyniais i grant gan Bwyllgor reports of their own mental health (£10k) for a small-scale evaluation of gyflwyno ychydig o ddata rhagarweiniol Ymchwil Gogledd Cymru y llynedd and observed parent-child interaction the Toddler programme with Flying yn y gynhadledd eleni. (£10k) ar gyfer gwerthusiad ar raddfa have yielded encouraging results. Start nursery staff in Gwynedd. This Roedd dadansoddiad rhagarweiniol o fechan o’r rhaglen Plant Bach gyda staff Analysis of Covariance on the is taking place between September adroddiadau rhieni ynglyn â’i iechyd meithrinfeydd Dechrau’n Deg yng Warwick Edinburgh Mental Well- and December 2009 led by Bridget meddyliol eu hunain ag ymadwaith Ngwynedd. Mae hyn yn cymeryd lle being Scale (NHS Health Scotland, Roberts. rhiant-plentyn gweledig wedi cynhyrchu rhwng mis Medi a mis Rhagfyr 2009 2006) demonstrated that attendance I started a new post with CRC calyniadau gobeithiol. Mi wnaeth gyda’r grwˆ p yn cael ei arwain gan on the IY Toddler course Cymru in August 2009 but have Dadansoddiad Cydamrywiant ar y Bridget Roberts. significantly improved mental well- continued to work supporting the Graddfa Lles Meddwl Warwick- Rydw wedi dechrau swydd newydd being for parents but not for the Toddler evaluation and to oversee the Caeredin (NHS Health Scotland, 2006) gyda CRC Cymru yn Awst 2009, ond control group parents. nursery staff project. Thanks to ddangos bod mynychiad ar y rhaglen byddaf yn parhau i weithio gydag BRh Analysis of the observed everyone at IY for their support and BRh Plant bach wedi gwellhau lles Cymru am ddiwrnod yr wythnos i interaction between parent and child friendship over the past seven years, meddyliol y rhieni yn arwyddocaol ond gefnogi’r gwerthusiad Plant Bach, a using the DPICS (Eyberg & and for so many fantastic ddim y rhieni yn y grwp rheolaeth. goruchwylio’r prosiect staff Robinson, 2000) highlighted the opportunities. Mi wnaeth dadansoddiad o’r meithrinfeydd. Hoffwn ddiolch i bawb significant positive effects on Dr Karen Jones ymadwaith rhwng rhiant a’u plentyn yn BRh am eu cefnogaeth a’u negative parenting following gan ddefnyddio y DPICS (Eyberg & cyfeillgarwch dros y saith mlynedd attendance at the programme. Among Robinson, 2000) bwysleisio yr effaith ddiwethaf, ac am gymaint o gyfleoedd the improvements were significant bositif arwyddocaol ar riantu negyddol ffantastig. ar ôl mynychu’r rhaglen. O fewn y Dr Karen Jones

4 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 5

Researching the Ymchwilio i’r Rhaglen Incredible Years Toddler Blynyddoedd Rhyfeddol ar and Parent Programme Fagu Plant Bach Nia Griffith Nia Griffith have completed the second report to the funders, the Welsh ydw i wedi cwbwlhau yr ail Gyda Judy a Karen, mi year of my Ph.D., on the Assembly Government, which flwyddyn o fy ngradd wnaethom ni gynhyrchu adroddiad Ievaluation of the Incredible gave us an opportunity to convey RPh.D., ar werthuso’r interim yn ddiweddar i’r cyllidwyr, Years Toddler Parenting to them that the Toddler trial has rhaglen BRh ar Fagu Plant Bach. Llywodraeth Cynulliad Cymru, a programme. been, and continues to be, a Mae’r flwyddyn ddiwethaf hon roddodd gyfle i ni roi gwybod This last year has been success both for parent and in wedi bod yn ofnadwy o brysur! iddynt fod yr arbrawf Plant Bach incredibly busy! (see Karen’s terms of the development of (gweler addroddiad Karen). Roedd wedi bod yn llwyddiant mawr i report). Involving a huge amount leader skills. hyn yn golygu llawer iawn o rhieni ag i ddatblygiad sgiliau’r of travelling, the opportunity to The main task now is to take deithio, y cyfle i weld rhannau o arweiwyr, ac yn parhau felly. see parts of Wales I had never some of the data we have Gymru nad ydw i wedi eu gweld Y brif dasg nawr yw mynd ag seen, visit communities I may collected, analyse it, and write it erioed, ymweld â chymunedau na ychydig o’r data yr ydym wedi eu never have visited and meet some up into papers for publication, and fyddwn i wedi ymweld â nhw fel casglu, eu dadansoddi, ac “incredible” parents and children. ultimately for my Ph.D. thesis. I arall, a chyfarfod â rhai rhieni a ysgrifennu amdanynt mewn We have now visited all of the am lucky to have such interesting phlant ‘rhyfeddol’. papurau ar gyfer eu cyhoeddi, ac families twice, and have one visit data to explore. We would like to Rydyn ni’n awr wedi ymweld â’r yn y pen draw ar gyfer fy thesis left to do. thank the group leaders, data holl deuluoedd ddwywaith, a Ph.D. Rydw i’n lwcus i gael data As well as the travelling, I have collectors, funders and especially chydag un ymweliad ar ôl. mor ddifyr i’w harchwilio a’u presented preliminary findings at all the families who have Yn ogystal â'r teithio, rydw i trafod. Hoffwn ddiolch i the IY Wales conference in contributed to this research. My wedi cyflwyno canfyddiadau arweinwyr y grwpiau, casglwyr Cardiff this year. It was satisfying Ph.D. will be very easy to write, rhagarweiniol yng nghynhadledd data, cyllidwyr, ac yn arbennig yr to present positive findings to the having had the unique opportunity BRh Cymru yng Nghaerdydd holl deuluoedd sydd wedi cyfrannu delegates, some of whom where to work on such a large and eleni. Roedd yn rhoi boddhad at yr ymchwil hon. Bydd fy Ph.D. group leaders who had been interesting trial. mawr i mi gyflwyno canfyddiadau yn hawdd iawn i’w ysgrifennu ar working equally hard on cadarnhaol i’r cynadleddwyr, gyda ôl cael y cyfle unigryw i weithio ar recruiting families and running llawer o’r rhain yn arweinwyr arbrawf mor fawr a diddorol. the groups. grwpiau a fu’n gweithio'r un mor With Judy and Karen we galed ar recriwtio teuluoedd a recently produced an interim rhedeg y grwpiau.

The Toddler research programme – Y rhaglen ymchwil plant bach – thanks to the programme leaders diolch i arweinwyr yr rhaglen The early results from the Toddler programme Mae Karen yn adrodd ar y canlyniadau cynnar o’r research are reported by Karen Jones but we ymchwil i’r rhaglen Plant Bach, ond hoffem would particularly like to thank the group leaders ddiolch arbennig i arweinwyr y grwpiau sydd who have supported us in this research and wedi ein cefnogi gyda’r ymchwil hon, ac wedi attended weekly supervision throughout their llwyddo i ddod i sesiynau goruchwylio wythnosol delivery of the programme, and also thanks to South Wales Toddler research group leaders at the end of programme celebration. drwy gydol y cyfnod iddynt gyflwyno’r rhaglen, ac Grwˆp ymchwil Plant Bach De Cymru ar ddiwedd dathliad y rhaglen their service managers for the support that Left to right/Chwith i dde hefyd diolch i’w rheolwyr gwasanaeth am y enabled us to do such a great job in delivering this Caroline Martyn, Gail Eynon, Maggie Pledger, Liana Sterio, Catherine Davies, gefnogaeth a’n galluogodd i wneud gwaith cystal programme. Judy and Kevin Lawrence. wrth gyflwyno’r rhaglen hon.

Researching the IY Baby Ymchwil i’r rhaglen BRh programme gyda Rhieni a’u Babanod

was awarded my degree, some years ago, in Bangor and then efais fy nghradd, rhai blynyddoedd yn ôl, ym Mangor cyn completed an M.Sc. in Edinburgh. After a period of lecturing, ennill ol-radd Meistr yng Nghaeredin. Ar ôl cyfnod o II worked within the Welsh Assembly Government’s Cddarlithio bum yn gweithio o fewn adrannau datblygu Economic Development Department before completely changing economaidd y Cynulliad cyn newid cyfeiriad yn llwyr a dechrau direction and starting a family. teulu. Over the last three years I have been a registered childminder Dros y tair mlynedd ddiwethaf rwyf wedi bod yn whilst studying for a postgraduate Diploma in Psychology warchodwraig cofrestredig tra’n astudio Ddiploma ôl radd mewn through the Open University. Last year, I attended an IY Parent programme, Sicoleg drwy’r Prifysgol Agored. Llynedd cefais y fraint o ddilyn y rhaglen and Deborah and Falmai from Conwy were excellent leaders. rhiant BRh, roedd Deborah a Falmai Roberts o Gonwy yn arweinwyr gwych. I joined the team in October and feel very privileged for this opportunity Ymunais a’r tîm ym mis Hydref a teimlaf yn hynod o ffodus i gael y cyfle to undertake a Ph.D. researching the IY Parent and Babies programme with hwn i wneud PhD yn ymchwilio y rhaglen BRh gyda rhieni a’u babanod efo children aged 0 – 7 months. This research is part funded by Convergence plant 0-7 mis oed. Caiff yr ymchwil ei ariannu yn rhannol gan nawdd funding from the European Social Fund and co-sponsored by the IY Cymru Cydgyfeiriad o’r Gronfa Cymdeithasol Ewropeaidd a’i gyd-noddi gan yr charity. Thanks to the IY Centre for the warm welcome, and I look forward elusen BRh Cymru. Hoffwn ddiolch i’r Blynyddoedd Rhyfeddol am y croeso to working with the team over the next few years. cynnes, a rwyf yn edrych ymlaen i gydweithio a’r tîm dros y bynyddoedd Catrin Hedd Jones nesaf. Catrin Hedd Jones

5 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 6

- Kate Shakespeare - - KIRSTIE COOPER - fter completing an M.Sc. in Foundations of Clinical Psychology I joined the IY his September I completed my Masters team in October 2008 and remained until April 2009, My main job was to analyse degree in the foundations of Clinical Aand write six reports on the Pathfinder Early Intervention Project. This was an TPsychology. I was delighted to be offered a excellent opportunity to use the research skills I had gained during my Masters course. position as a research assistant with the Incredible The data showed that the IY Parent programme was successful in reducing problematic Years (IY) Wales team in Bangor. My main role has child behaviour and improving positive parenting practices and parental wellbeing with been to contribute to the IY Toddler Parent parents and young people aged 8 – 16, I also worked on the long-term follow-up of the Programme research, with Nia, Karen and Nicole. Sure Start programme (see Tracey’s report). This offered experience in different research We are collecting the 12-month follow-up designs. measures. So far we have visited families in six On leaving IY I gained a six-month post as an Assistant Psychologist with the NWW areas in North/Mid Wales, and are collecting the NHS trust within the Pain Management Team offering one-to-one CBT based therapy for remaining data from the three areas of South adults experiencing chronic pain. Wales. I have really enjoyed working on this study Many thanks to all at the IY office for the opportunity to work in such an important and I am looking forward to seeing the results. field, allowing me to work on and improve my own personal goals. I have developed great I have started a 3-year Ph.D. with IY Wales to relationships both professionally and personally. In the evaluate the four-session School Readiness Parent Autumn I shall be starting a year of travelling and I’ll be programme. I am looking forward to getting thinking of you while I’m sitting on a beach in South started and to continuing to work in the America for Christmas. I hope on my return to pursue a department. Working for IY Wales has given me career in Clinical Psychology. the opportunity to develop my communication and IT skills and to improve my data analysis and r ôl cwblhau M.Sc. mewn Sylfeini Seicoleg report-writing abilities. I have thoroughly enjoyed Glinigol, ymunais â’r tîm BRh fis Hydref y working for such a hard-working and friendly Allynedd, a pharhau tan Ebrill 2009. Fy mhrif team. Thanks to everyone in the team for their swydd oedd dadansoddi ac ysgrifennu chwe adroddiad ar support during the past Brosiect Ymyrraeth Gynnar Pathfinder. Roedd hwn yn few months and for this gyfle rhagorol i ddefnyddio sgiliau ymchwil a ddatblygais great opportunity to work yn ystod fy nghwrs Meistr. Roedd y data’n dangos i’r rhaglen rhieni BRh fod yn with you all. Thank you. llwyddiannus wrth leihau ymddygiad problemus mewn plant ac arferion problemus wrth Kirstie Cooper fagu plant, a gwella lles rhieni gyda rhieni a pobl ifanc rhwng 8 ag 16 mlwydd oed. Note from Judy: Gweithiais hefyd ar y dilyniant tymor hir i’r rhaglen Cychwyn Cadarn (gwelwch Congratultions on adroddiad Tracey). Roedd hyn yn cynnig profiad mewn gwahanol gynlluniau ymchwil, a obtaining your Ph.D. chyfle i weithio ar brosiect tymor hir. funding. Ers gadael BRh, rydw i wedi cael swydd chwe mis fel Seicolegydd Cynorthwyol gydag Ymddiriedolaeth GIG Gogledd Orllewin Cymru yn y Tîm Rheoli Poen, yn cynnig therapi is Medi, mi wnes i un-i-un wedi’i seilio ar CBT ar gyfer oedolion sy’n dioddef poen cronig. gwblhau fy ngradd Diolch yn fawr i bawb yn y swyddfa BRh am y cyfle i weithio mewn maes mor bwysig, Meistr mewn Sylfeini Seicoleg Glinigol. gan fy ngalluogi i weithio ar fy amcanion personol fy hun a’u gwella. Rydw i wedi F datblygu cysylltiadau gwych, yn broffesiynol ac yn bersonol. Yn yr hydref, byddaf yn Roedd yn bleser gennyf gael cynnig swydd fel cynorthwywr ymchwil gyda’r tîm BRh Cymru ym dechrau ar flwyddyn o deithio, ac mi fyddai’n meddwl amdanoch tra byddai’n eistedd ar Mangor. Fy mhrif waith yw cyfrannu at yr ymchwil draeth yn Ne America ar gyfer y Nadolig. Ar ôl i mi ddychwelyd, gobeithiaf ddilyn gyrfa i’r Rhaglen BRh Plant Bach, gyda â Nia, Karen a mewn Seicoleg Glinigol. Nicole. Rydym ni’n casglu’r mesurau dilynol 12 mis. Hyd yma, rydym ni wedi ymweld â theuluoedd mewn chwe ardal yng Ngogledd/Canolbarth Cymru, rydym yn casglu gweddill y data o dair The Yellow ardal De Cymru. Rydw i wir wedi mwynhau gweithio ar yr astudiaeth hon, ac rydw i’n edrych Book ymlaen at weld y canlyniadau. Rwyf newydd ddechrau ar Ph.D. tair blynedd The translation of the Incredible Years (IY) gydag BRh Cymru i werthuso y rhaglen pedair teacher book ‘Promoting Children’s Social and sesiwn Parodrwydd Ysgol. Rydw i’n edrych ymlaen Emotional Competence’ into Welsh has been i gael parhau i weithio yn yr adran. Mae gweithio i funded by the Welsh Assembly Government BRh Cymru wedi rhoi cyfle i mi ddatblygu fy sgiliau and should be available shortly. WAG are cyfathrebu a TG, a gwella fy ngallu i ddadansoddi providing for 2,000 free copies to be data ac ysgrifennu adroddiadau. Rydw i’n wir wedi distributed across Wales. mwynhau gweithio i dîm sy’n gweithio mor galed, ac sydd mor gyfeillgar. Diolch i bawb yn y tîm am eu cefnogaeth ac am y cyfle gwych yma i weithio gyda Y Llyfr chi i gyd. Diolch yn fawr. Kirstie Cooper Nodyn gan Judy: Melyn Llongyfarchiadau ar gael dy gyllid Ph.D. Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi ariannu’r gwaith o gyfieithu’r llawlyfr athrawon BRh, sef ‘Promoting Children’s Social and Emotional Competence’ i’r Gymraeg, a dylai fod ar gael yn fuan. Mae LlCC wedi trefnu i 2000 o gopïau am ddim gael eu dosbarthu ar draws Gymru.

6 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 7

Incredible Gweithgareddau - MARGIAD ELEN Years Blynyddoedd WILLIAMS - activities in Rhyfeddol yng his summer, I graduated from Cardiff University with a degree in Psychology and was fortunate to return as a North West Ngogledd Ttemporary Research Assistant in the IY Centre helping to write papers for journals. When the opportunity to undertake a Wales Orllewin Cymru Masters by Research (M.Res.) at the IY Centre was advertised, I jumped at the chance and in August was awarded funding by e’ve been as busy as ydyn ni wedi bod mor KESS (with IY Cymru as a co-sponsor) to carry out a project ever, training, brysur ag erioed, yn comparing two measures of children’s developmental abilities. Wconsulting and Rhyfforddi, ymgynghori a These are the Schedule of Growing Skills (SOGS), a delivering the IY Parent chyflwyno’r rhaglenni Rhieni developmental screening tool being used by the Welsh Assembly programmes through CAMHS BRh drwy CAMHS a’r nifer byth gynyddol o asiantaethau a Government to assess the effectiveness of the Flying Start project and the ever increasing number of gwasanaethau sy’n gweithio across Wales, and the more rigorous Griffiths Mental agencies and services who are mewn partneriaeth gyda ni. Development Scale, a restricted test used by psychologists and working in partnership with us. Rwyf wedi bod yn dosbarthu I have been delivering termly doctors to assess and diagnose developmental difficulties. The hyfforddiant arweinwyr grwˆp SOGS is a quick and easy method of assessing children’s parent group leader training, and rhiantu tymhorol, a hyfforddiant developmental status but it does not currently generate a add on training days for those ychwanegol ar gyfer y rhai sy’n developmental quotient (DQ). The aim of this project is to delivering the new programmes. dosbarthu y rhaglenni newydd. establish whether there is a means of scoring the SOGS that Ongoing supervision, essential to Mae goruchwyliaeth barhaus, yields a reliable DQ score when compared with the Griffiths achieve the best possible sy’n hanfodol i gyflawni’r Scales. outcomes, is regularly available canlyniadau gorau posibl, ar gael on an individual basis, or for yn rheolaidd ar gyfer unigolion, Note from Judy: groups of leaders working in the neu grwpiau o arweinwyr sy’n Congratulations Margiad on a First same geographical area. gweithio yn yr un ardal. Mae nifer Class Honours degree. We will be Increasing numbers have found cynyddol yn gweld y sesiynau’n looking for parents of babies and young the sessions useful and have ddefnyddiol, ac wedi sylwi ar children who are interested in noticed a positive knock-on effect effaith gadarnhaol gyda’u participating. with their families. teuluoedd. Judy The majority of people trained Mae’r rhan fwyaf o bobl sydd in the past year have gone on to wedi hyfforddi yn y flwyddyn ddiwethaf wedi mynd ymlaen i deliver the programme, often with gyflwyno’r rhaglen, yn aml gyda r haf yma, mi raddiais o Brifysgol Caerdydd gyda gradd colleagues from other services. chydweithwyr o wasanaethau mewn Seicoleg ac roeddwn yn ffodus iawn i dychwelyd The School Age programme is eraill. Cyflwynir y rhaglen Yfel cynorthwywraig ymchwil dros dro yn y Ganolfan delivered each term in CAMHS BRh yn helpu i ysgrifennu papurau i newyddiaduron. Pan Oedran Ysgol bob tymor yn for parents and carers of young CAMHS ar gyfer rhieni a gyhoeddwyd y cyfle i ymgymryd gradd Meistr trwy ymchwil yn people referred to our service. y Ganolfan BRh, mi wnes i neidio ar y cyfle ac ym mis Awst mi gofalwyr pobl ifanc a gyfeirir at CAMHS Primary Care ein gwasanaeth. Mae Arbenigwyr dderbynais cyllid oddi wrth KESS (gyda BRh Cymru fel Specialists work in partnership Gofal Sylfaenol CAMHS yn cydnoddwr) i gyflawni prosiect sy’n gymhariaeth o ddau fesuriad with many different agencies gweithio mewn partneriaeth gyda o allu datblygiadol plant. Yr rhain yw y Rhestr Sgiliau Tyfu, including the Youth Justice llawer o wahanol asiantaethau, yn mesuriad datblygiadol sydd yn cael ei ddefnyddio gan Service, Communities First and cynnwys y gwasanaeth Lywodraeth Cynulliad Cymru i asesu effeithioldeb y prosiect Barnardo’s to deliver the Parent Cyfiawnder Ieuenctid, Dechrau’n Deg ar draws Cymru, a’r ‘Griffiths Mental programmes in the community. Cymunedau’n Gyntaf a Development Scale’ sef mesuriad manwl, cyfyngedig â There is strong support for each Barnardo’s, i gyflwyno’r ddefnyddir gan seicolegwyr a doctoriaid i asesu a darganfod other through supervision and rhaglenni Rhieni yn y gymuned. anhawsterau datblygiadol. Mae’r Rhestr Sgiliau Tyfu yn ddull consultation to ensure that we are Mae yna gefnogaeth gref i’r hawdd a cyflym o asesu statws datblygiadol plant ond nid yw yn doing a really good job and giving naill a’r llall drwy oruchwyliaeth creu cyniferydd datblygiadol. Nôd y prosiect hwn yw sefydlu os the families we work with the best ac ymgynghori i sicrhau ein bod oes modd o sgorio y Rhestr Sgiliau Tyfu sy’n cynhyrchu sgôr ni’n gwneud gwaith da ac yn possible deal. Slowly but surely cyniferydd datblygiadol.dibynadwy pan gymharwyd gyda’r rhoi’r gwasanaeth orau posibl i’r we are working together to make raddfa Griffiths. teuluoedd yr ydym ni’n gweithio the programmes accessible in the â nhw. Gan bwyll, rydym ni’n Nodyn gan Judy: furthest corners of Gwynedd and cydweithio i wneud y rhaglenni ar Llongyfarchiadau Margiad ar radd Dosbarth Cyntaf gyda . gael yng nghorneli pellaf anrhydedd. Mi fyddem yn chwilio am rieni gyda babanod a It’s not always an easy job, and Gwynedd ac Ynys Môn. plant ifanc sydd efo diddordeb mewn cymryd rhan. I would like to thank everyone in Nid yw’n waith hawdd bob the growing IY team in North amser, a hoffwn ddiolch i bawb West Wales for their enthusiasm, yn y tîm BRh sy’n tyfu yng commitment and hard work. Ngogledd Orllewin Cymru am eu Bridget Aelwyn Roberts brwdfrydedd, eu hymrwymiad a’u Child Psychologist North West gwaith caled. Wales CAMHS Bridget Aelwyn Roberts. Mentor for the Seicolegydd Plant CAMHS Parent Programmes Gogledd Orllewin Cymru Mentor ar gyfer y Rhaglenni Rhieni

7 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 8

First Two Peer Y ddau hyfforddwr Coaches Trained cydweithwyr cyntaf i’w In Wales hyfforddi yng Nghymru eer coaching is a new development, allowing certified ae hyfforddi cydweithwyr yn ddatblygiad newydd, sy’n group leaders with plenty of experience of running galluogi i arweinwyr grwpiau ardystiedig gyda digon o Pgroups (minimum five or six groups) to receive training Mbrofiad of redeg grwpiau (o leiaf 5 neu 6 grwˆ p) from Caroline White and Angela Latham in Manchester in dderbyn hyfforddiant gan Caroline White ac Angela Latham ym how to support new and inexperienced leaders towards leader Manceinion ynghylch sut i gefnogi arweinwyr newydd a certification. During the last year two certified leaders, both dibrofiad tuag at ardystiad arweinydd. Yn ystod y flwyddyn IY Wales award winners, undertook the training and reported ddiwethaf, mae dwy arweinwyr ardystiedig, ill dwy’n enillwyr back. gwobrau BRh Cymru yn ein cynhadledd ddiweddar, wedi gwneud yr hyfforddiant ac adrodd yn ôl. “Last year I attended a Peer “I recently attended the two-day Coach training day and this was Peer Coach training and thoroughly “Y llynedd, mi es i ar ddiwrnod bryderus ynghylch dangos fy nhâp, ond followed with another day this year enjoyed it. The first day was all hyfforddi ar gyfer Hyfforddwyr mi wnaeth Caroline ac Angela fodelu’r in May to check on progress towards about our aims and goals and the Cydweithwyr, a chafwyd diwrnod arall anogaeth a’r derbyn cefnogaeth yr ydym accreditation as a qualified Peer ‘whats’, ‘whens’ and ‘hows’ around yn dilyn hwn ym mis Mai eleni i gael ni i gyd yn ceisio’i ddefnyddio wrth Coach. The training involves a supporting fellow group leaders and golwg ar y cynnydd tuag at achrediad fel ofyn i rieni chwarae rhan, neu ofyn i process similar to that for group as always in Caroline and Angela’s Hyfforddwr Cydweithwyr cymwys. arweinwyr grwpiau rannu tapiau. Roedd leader certification. We work with company there was a great deal of Mae’r hyfforddiant yn cynnwys proses yn brofiad buddiol a chalonogol iawn yr one or two new group leaders and fun and laughter! debyg i’r un ar gyfer ardystiad hoffwn i ei argymell i arweinwyr review videotapes of their sessions It was lovely to meet Incredible arweinwyr grwˆp. Rydym ni’n gweithio grwpiau cymwys eraill.” with them, complete self- Years workers from Portugal, gydag un neu ddau o arweinwyr Patricia Hughes,Arweinydd Tîm, evaluations and obtain leader Finland and Denmark too. grwpiau newydd ac yn adolygu tapiau Parent.Works, Gwasanaethau evaluations of the coaching given. On the second day we presented fideo o’u sesiynau gyda nhw, llenwi Barnardo’s Powys. There are five steps towards small video clips of our own hunanwerthusiadau a chael “Mi fues i ar yr hyfforddiant gwerthusiadau arweinwyr o’r deuddydd ar gyfer Hyfforddwyr accreditation, which include attempts to offer coaching (grateful hyfforddiant a roddir. Mae yna 5 cam Cydweithwyr yn ddiweddar, a’i experience and paperwork for peer thanks to Deborah Roberts and tuag at achrediad, sy’n cynnwys profiad fwynhau’n fawr. Yn ystod y diwrnod coaching with three dyads, at least Becky MacDonald for being a gwaith papur ar gyfer hyfforddi cyntaf, roeddem ni’n trafod ein nodau six evaluations from group leaders subjects!). I was lucky and went first cydweithwyr gyda 3 deuad, o leiaf 6 o a’n hamcanion a ‘beth’, ‘pryd’ a ‘sut’ receiving peer coaching and a (not my place of choice at all!) and werthusiadau gan arweinwyr grwpiau wrth gefnogi cyd arweinwyr grwpiau, minimum of three self-evaluations then enjoyed the rest of the day. sy’n derbyn hyfforddiant cydweithwyr, ac fel yr arfer yng nghwmni Caroline ac of coaching given. I took away several useful points ac o leiaf 3 o hunanwerthusiadau o’r Angela, roedd yna lawer iawn o hwyl a I found it exciting to arrive for including - hyfforddiant a roddir. chwerthin! day 1 and find there were eighteen - the rational question i.e. why Roeddwn i’n ei weld yn gyffrous Roedd yn grêt cwrdd â gweithwyr group leaders, many of whom had did you do or say that? cyrraedd yma ar gyfer diwrnod 1 a BRh o Bortiwgal, Y Ffindir a Denmarc travelled long distances to be there – - the risk question i.e. what is the darganfod bod 18 o arweinwyr grwpiau, hefyd. from South West England, Dublin, risk of doing or saying that? gyda llawer ohonynt wedi teithio Ar yr ail ddiwrnod, mi wnaethom ni the Netherlands, London, Leeds, - the importance of problem pellteroedd mawr i fod yno – o Dde gyflwyno clipiau fideo byr o’n hymgais Manchester and New Zealand. It solving rather than too readily Orllewin Lloegr, Dulyn, yr Iseldiroedd, ein hunain i gynnig hyfforddiant (diolch helped me appreciate the skills I offering solutions Llundain, Leeds, Manceinion a Seland yn fawr i Deborah Roberts a Becky have gained through the training and All I have to do now is produce a Newydd. Mi wnaeth fy helpu i MacDonald am gymryd rhan!). delivery of Parent programmes and recording of a really good complete werthfawrogi’r sgiliau yr ydw i wedi eu Roeddwn i’n ffodus ac mi es i’n gyntaf also how I can progress and session (which we were told has meithrin drwy’r hyfforddiant a thrwy (ddim fy newis i o gwbl!) ac wedyn improve. The combined thinking never yet happened on first gyflwyno rhaglenni i rieni, a hefyd sut mwynhau gweddill y diwrnod. during the problem-solving and submission!!!) and the paperwork galla’i symud ymlaen a gwella. Roedd Mi ddysgais i nifer o bwyntiau role-play sessions was really needed and I shall be there!!!” meddwl ar y cyd yn ystod sesiynau defnyddiol, yn cynnwys - datrys problemau a chwarae yn ysgogol - y cwestiwn rhesymol h.y. pam stimulating. Liz Phenna-Williams, Sure Start iawn. wnaethoch chi wneud neu ddweud The follow-up day comprised a Health Visitor Conwy. Roedd y diwrnod dilynol yn hynny? much smaller group. I was anxious cynnwys grwˆp llawer llai. Roeddwn i’n - y cwestiwn risg h.y. beth yw risg about showing my tape but Caroline gwneud neu ddweud hynny? and Angela modelled the - pwysigrwydd datrys problemau yn encouragement and accepting hytrach na chynnig atebion yn rhy barod support that we all try to use when Y cyfan sy’n rhaid i mi ei wneud yn asking parents to role-play, or group awr yw cynhyrchu recordiad o sesiwn leaders to share tapes. It was a really gyflawn dda iawn (sydd heb ddigwydd helpful and encouraging experience eto ar y cyflwyniad cyntaf yn ôl yr hyn that I’d like to recommend to other ddywedwyd wrthym!!!) a’r gwaith eligible group leaders:. papur sydd ei angen, ac mi fydda’i Patricia Hughes, Team Leader, yno!!!” Parent.Works, Barnardo’s Powys. Liz Phenna-Williams,Ymwelydd Iechyd Cychwyn Cadarn Conwy Patricia Hughes Liz Phenna-Williams

8 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 9

Thoughts on the “F” word e IY people use the “F” word more principles and a row of stickers on our jumper. Especially when we have just the right tool we than anyone else that I can think of. Even our criticisms would be expertly turned need to keep us on track. The Leader WFIDELITY is an IY buzz word into a “so how would you do it differently?” Collaborative Process checklist is a carefully although it doesn’t necessarily mean that we and before we knew it we would have had an crafted document which might just as well do it all the time but we try to. impromptu role-play and be basking in our have been named “The Leader Fidelity If we leaders delivered a session for colleagues’ praise with a Roses chocolate in Checklist” It gives clear pointers as to how to ourselves on FIDELITY, following the our mouth! actually do the FIDELITY thing from setting familiar format it might go a bit like this. As skilled leaders, we would know all about up the chairs to ending the session on time. If We would start by introducing the topic of getting each other engaged in practicing the we’re ticking the boxes we can be pretty sure the day - FIDELITY ! We might find a principles which we would just manage to we’re doing it as intended and we could definition of the word useful to be clear about tease from each other without even a hint of actually send that tape for review and become what we’re talking about. The Oxford “teaching”. We would break into small groups an Accredited Leader! dictionary’s definition is:- “Continuing loyalty and, with careful scaffolding and Most of us are aware of the barriers to to a person, cause or belief…..the degree of encouragement, would spend some time (for getting on with this process – but what would exactness with which something is copied or some reason often on the floor) actually doing be the benefits? As accredited leaders we can reproduced”. For us that means delivering the this FIDELITY thing. say with confidence that we really are IY programme, the whole IY programme and By now we might be feeling pretty pleased delivering the “F” word, not just talking about nothing BUT the IY programme. with ourselves. The session is going terribly it. Only then can we be sure that we are A benefits and barriers exercise would yield well and we are so glad that we decided to delivering this Incredible programme to it’s heaps of benefits of the “F” word, whilst video it -we just might even send a tape to full potential and in a way that will achieve the acknowledging barriers, (not too many!), all Seattle for review!! And all this before we best possible outcome for the families we the while remaining confident that we could have even reached the most important part of work with. We could brainstorm other benefits collaboratively find ways around them to the whole programme… the bit that changes until we ran out of flip chart paper, but I think enable us to experience as many benefits as things, and makes a difference. What we are we would probably agree that one big one is possible. actually going to DO in our “Home Activities” enough, and we’d rather get down to our Home Next we would watch vignettes of leaders to use our carefully gleaned and practised Activities! delivering the programme with varying ideas on FIDELITY to their best possible Bridget Aelwyn Roberts. degrees of FIDELITY. We would identify the effect in real life. NWW Parent programme Mentor ones who seemed to be doing a good job, and Well we’re certainly not going to abandon in a flash we’d have a flipchart full of FIDELITY and do our own thing at this stage. Yr hen air ‘Ff’ ‘na ydym ni bobl BRh yn defnyddio’r gair chwinciad, mi fyddai gennym fflip siart yn ein hunain ar y cam hwn. Yn arbennig pan fod ‘FFYDDLONDEB’ yn amlach nag llawn o egwyddorion a rhes o sticeri ar ein gennym ni’r union declyn sydd ei angen arnom Runrhyw un arall y galla’i feddwl siwmper. Byddai hyd yn oed ein i’n cadw ar y llwybr. Mae rhestr wirio’r Broses amdanyn nhw. Mae’n air poblogaidd iawn ym beirniadaethau’n cael eu troi’n ddeheuig yn Arweinydd ar y Cyd yn ddogfen a luniwyd yn maes ‘BRh’, ac rydym ni’n siarad amdano’n “felly sut fyddech chi’n ei wneud yn ofalus, a waeth iddi fod wedi cael ei galw’n aml iawn. wahanol?” a chyn i ni droi rownd, mi fyddem “Rhestr Wirio Ffyddlondeb Arweinwyr”. Pe byddem ni, arweinwyr, yn cyflwyno ni wedi cael sesiwn chwarae rhan impromptu Mae’n rhoi nodiadau clir ynghylch sut i wneud sesiwn i’n hunain ar FFYDDLONDEB, gan ac yn nofio yng nghlod ein cydweithwyr gyda y peth FFYDDLONDEB mewn gwirionedd, o ddilyn y fformat yr ydym ni mor gyfarwydd ag siocled Roses yn ein ceg! osod y cadeiriau i gloi’r sesiwn ar amser. Os o, efallai y byddai’n rhywbeth fel a ganlyn. Fel arweinwyr medrus, mi fydden ni’n ydym ni’n ticio’r bocsys, gallwn ni fod yn Bydden ni’n dechrau drwy gyflwyno pwnc y gwybod y cyfan ynghylch cael y naill a’r llall i eithaf siwˆr ein bod yn ei wneud fel y dydd – FFYDDLONDEB! Efallai y byddem ymarfer yr egwyddorion yr oeddem ni newydd bwriadwyd, a gallem ni anfon y tâp hwnnw i’w ni’n cael diffiniad o’r gair yn ddefnyddiol i fod lwyddo eu cael allan o’n gilydd heb arlliw o adolygu a dod yn arweinydd achrededig! yn glir ynghylch yr hyn rydym ni’n siarad “addysgu”. Mi fydden ni’n rhannu’n grwpiau Mae’r rhan fwyaf ohonom yn ymwybodol amdano. Dyma ddiffiniad o eiriadur bychain, a chyda chefnogaeth ac anogaeth o’r rhwystrau i symud ymlaen gyda’r broses Rhydychen:- “Continuing loyalty to a person, ofalus, mi fydden i’n treulio ychydig o amser hon – ond beth fyddai’r manteision? Fel cause or belief…..the degree of exactness with (ar y llawr yn aml am ryw reswm) yn gwneud arweinwyr achrededig, gallwn ni ddweud yn which something is copied or reproduced”. I y peth FFYDDLONDEB yma go iawn. hyderus ein bod ni wir yn trosglwyddo’r gair ni, mae hynny’n golygu cyflwyno’r rhaglen Erbyn hyn, efallai y byddem ni’n teimlo’n ‘FFYDDLONDEB’, nid siarad amdano’n BRh, y rhaglen BRh, a dim byd OND y eithaf hapus gyda’n hunain – mae’r sesiwn yn unig. Dim ond wedyn allwn ni fod yn siwˆ r ein rhaglen BRh. mynd yn arbennig o dda, ac rydym ni mor bod ni’n cyflwyno’r rhaglen Ryfeddol hon i'w Byddai ymarferiad manteision a falch ein bod ni wedi penderfynu ei recordio ar photensial llawn ac mewn ffordd a fydd yn rhwystrau’n yn rhoi llawer iawn o fanteision i’r dâp fideo – efallai y byddwn ni hyd yn oed yn cyflawni’r canlyniad gorau posibl ar gyfer yr gair ‘FFYDDLONDEB’. Tra byddem ni’n anfon tâp i Seattle i’w adolygu!! A hyn oll cyn holl deuluoedd yr ydym yn gweithio â nhw. Mi cydnabod rhwystrau, (ddim gormod!), byddem i ni hyd yn oed gyrraedd y rhan bwysicaf o’r fyddem ni’n gallu sbydu syniadau ynghylch ni ar yr un pryd yn parhau’n hyderus y gallem rhaglen gyfan… y rhan sy’n newid pethau, ac manteision eraill nes i ni orffen y papur ar y ni ddod o hyd i ffyrdd ar y cyd o’u cwmpas i’n sy’n gwneud gwahaniaeth. Yr hyn yr ydym siart fflip, ond rwy’n credu y bydden ni’n galluogi i brofi cymaint o fanteision ag sy’n ni'n mynd i'w WNEUD mewn gwirionedd yn cytuno mae’n debyg bod un mawr yn ddigon, bosibl. ein “Gweithgareddau Adref ” i ddefnyddio ein ac y byddai’n well gennym ganolbwyntio ar Nesaf, mi fyddem ni’n gwylio clipiau byr o syniadau ar FFYDDLONDEB, a ddaethpwyd ein Gweithgareddau Adref! arweinwyr yn cyflwyno’r rhaglen gyda ynghyd mor ofalus, i’w heffaith orau posibl Bridget Aelwyn Roberts. gwahanol raddau o FFYDDLONDEB. Mi mewn bywyd go iawn. Mentor rhaglenni Rhieni Gogledd fyddem ni’n nodi’r rhai fyddai’n ymddangos Wel, dydyn ni’n bendant ddim am roi’r Orllewin Cymru fel eu bod yn gwneud gwaith da, ac mewn gorau i FFYDDLONDEB a gwneud ein peth

9 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 10

Powys Update Dr. Sue Evans

nother ‘Incredible Year’has passed, an opportunity for us to learn from each across Wales. involving many exciting challenges other about delivering collaborative groups The most positive outcomes for children Aand opportunities in the with fidelity. We have one newly accredited and families are achieved when the Parent, development of the IY programmes both in group leader and a number of leaders Teacher and Child programmes are offered Powys and more widely in Wales. working towards accreditation. I have together so we are endeavouring to offer all As a Parent programme mentor I enjoyed the chance to deliver further of the programmes in Powys. Whilst we are support the IY programmes across Powys training and consultation workshops both self-sufficient in training and supervision as part of the Powys strategic plan with in Powys and across Wales. There are huge in the Teacher and Parent programmes local statutory and voluntary agencies. It is benefits for us all in sharing ideas and there is also a need to offer local training great to work alongside Barnardo’s, who practice across authorities. and supervision in the Dina programme. co-ordinate parenting across Powys. We My challenge this year was to complete With this in mind, my goal for 2009/10 is to have skilled group leaders from a range of mentor accreditation in the Teacher complete accreditation in the Classroom agencies delivering a range of IY Parent Classroom Management (TCM) Dina programme and train as mentor in programmes from Baby and Toddler programme, and I am delighted that I was that programme. As part of this process groups to those for older School Age able to achieve this. I had the opportunity Powys LHB and CYPP supported my visit children. From the autumn we will be to deliver a TCM workshop with Peter Loft to Seattle in summer 2009 to work introducing the School Readiness in Dublin and Judy in Bangor before intensively with the Dina programme. This programme. There is a strong sense that delivering my ‘solo’ workshop as part of the was a challenging but hugely valuable group leaders are delivering effective WAG programme.The Teacher programme learning experience, which I aim to build programmes and this is reflected in positive builds a similar pyramid to the Parent on over the coming year. outcomes for many programme and I recommend it highly for My thanks to Judy for all her support parents and families. all primary school teachers. It is great to over the past year. Regular supervision see a more local evidence base for the sessions promote programme building on Pam’s research in Dr. Sue Evans lively discussion and Gwynedd. I look forward to delivering Consultant Child Psychologist, Powys practice and provide further workshops in this programme

Y ddiweddaraf o Bowys Dr. Sue Evans ae ‘Blwyddyn Ryfeddol’ arall mentor yn y rhaglen Rheolaeth Dosbarth i hunangynhaliol o ran hyfforddiant a wedi mynd heibio, yn cynnwys Athrawon, ac rydw i wrth fy modd fy mod goruchwyliaeth yn y rhaglenni Athrawon a Mnifer o sialensiau cyffrous a i wedi gallu cyflawni hyn. Cefais gyfle i Rhieni, mae angen cynnig hyfforddiant a chyfleoedd yn natblygiad y rhaglenni BRh gyflwyno gweithdy TCM gyda Peter Loft goruchwyliaeth leol hefyd yn y rhaglen ym Mhowys ac yn ehangach yng Nghymru. yn Nulyn a Judy ym Mangor cyn cyflwyno Dina. Gyda hyn mewn golwg, fy nod ar Fel mentor rhaglenni Rhieni, rydw i’n fy ngweithdy ‘unigol’ fel rhan o raglen gyfer 2009/10 yw cwblhau achrediad yn y cefnogi’r rhaglenni BRh ar draws Bowys Llywodraeth Cynulliad Cymru. Mae’r rhaglen Dina yn y Dosbarth, ac hyfforddi fel rhan o’r cynllun strategol Powys gydag rhaglen Athrawon yn adeiladu pyramid fel mentor yn y rhaglen honno. Fel rhan o’r asiantaethau statudol a gwirfoddol lleol. tebyg i’r rhaglen Rhieni, ac rydw i’n ei broses hon, cefnogodd Bwrdd Iechyd Lleol Mae’n wych gweithio ochr yn ochr â argymell yn fawr ar gyfer pob a CYPP Powys fy ymweliad â Seattle yn haf Barnardo’s, sydd yn cydlynu magu plant ar athro/athrawes gynradd. Mae’n dda gweld 2009 i weithio’n ddwys gyda'r rhaglen draws Bowys. Mae gennym arweinwyr sail dystiolaeth fwy lleol ar gyfer y rhaglen, Dina. Roedd hwn yn brofiad dysgu llawn grwpiau medrus o amrywiaeth o gan adeiladu ar ymchwil Pam yng her, ond hynod werthfawr, yr ydw i’n asiantaethau’n cyflwyno amrywiaeth o Ngwynedd. Rwy’n edrych ymlaen at bwriadu adeiladu arno dros y flwyddyn raglenni Rhiantu BRh o grwpiau Babanod gyflwyno ragor o weithdai yn y rhaglen hon nesaf. a Phlant Bach i’r rhai ar gyfer Plant ar draws Gymru. Diolch yn fawr i Judy am ei holl gefnogaeth Oedran Ysgol. O’r hydref, byddwn yn Ceir y canlyniadau mwyaf cadarnhaol i dros y flwyddyn ddiwethaf. cyflwyno’r rhaglen ‘Parodrwydd Ysgol’. blant a theuluoedd pan gynigir y rhaglenni Mae yna ymdeimlad cryf bod arweinwyr Rhieni, Athrawon a Phlant gyda’i gilydd, Dr. Sue Evans grwpiau’n cyflwyno rhaglenni effeithiol, ac felly rydym ni’n ceisio cynnig yr holl Seicolegydd Plant Ymgynghorol, Powys adlewyrchir hyn mewn canlyniadau raglenni ym Mhowys. Tra’r ydym ni’n cadarnhaol ar gyfer llawer o rieni a theuluoedd. Mae sesiynau goruchwylio rheolaidd yn hyrwyddo trafodaeth fywiog ac ymarfer, ac yn rhoi cyfle i ni ddysgu gan y naill a’r llall ynghylch cyflwyno grwpiau ar y cyd mewn modd ffyddlon. Mae gennym ni un arweinydd grwˆp sydd newydd gael ei achredu a nifer o arweinwyr sy’n gweithio tuag at achrediad. Rydw i wedi mwynhau’r cyfle i gyflwyno rhagor o hyfforddiant a gweithdai ymgynghori ym Mhowys ac ar draws Gymru. Mae yna fanteision mawr i ni gyd wrth rannu syniadau ac arferion ar draws awdurdodau. Sue with Carolyn, Jamila and others at Dina summer camp in Seattle Fy her i eleni oedd cwblhau achrediad Sue gyda Carolyn, Jamila ac eraill yng ngwersyll haf Dina yn Seattle

10 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 11

TRACEY’S YEAR! BLWYDDYN TRACEY! Dr. Tracey Bywater Dr. Tracey Bywater

am now in my seventh year working full data sets from those included at ydw i ar fy 7fed flwyddyn o weithio o hyd iddynt. Mae pob llinell ar y graffiau on IY evaluations! During the last each time point. ar werthusiadau BRh yn awr! Yn isod yn cynrychioli setiau data llawn o’r rhai Iyear I have completed the Foster The results are encouraging! Parent Rystod y flwyddyn ddiwethaf, mi a gafodd eu cynnwys ar bob pwynt amser. Carer study and had some excellent competencies, child behaviour and wnes i gwblhau’r astudiaeth o Ofalwyr Mae’r canlyniadau’n galonogol! Mae results. Papers are in preparation, parental depression scores all show Maeth a chael canlyniadau rhagorol. Mae sgoriau cymwyseddau rhieni, ymddygiad including the behavioural outcomes and maintenance of early positive papurau wrthi’n cael eu paratoi, yn cynnwys plant ac iselder rhieni i gyd yn dangos y cost analyses. Rhiannon Tudor Edwards outcomes. These findings are even y deilliannau ymddygiadol a cadwyd y canlyniadau cadarnhaol and I are co-supervising Jo Charles in more rewarding given that the children dadansoddiadau o gostau. Mae Rhiannon cychwynnol. Mae’r canlyniadau hyn yn hyd her CEPhI funded Ph.D. looking at the at the last follow-up were 9-10 years of Tudor Edwards a minnau’n cyd-oruchwylio yn oed fwy gwerth chweil o ystyried bod y costs of implementing and running the age and subject to more external peer Jo Charles yn ei Ph.D. a gyllidir gan CEPhI, plant yn y sesiwn ddilynol ddiwethaf yn 9- IY Toddler Programme. Well done to Jo influence. The families should be sy’n edrych ar gostau gweithredu a chynnal 10 oed ac yn agored i fwy o ddylanwadau on obtaining the funding. I am congratulated for embedding positive y rhaglen BRh ar fagu plant bach. Da iawn i cymar allanol. Dylid llongyfarch y rhieni am supervising Nicole Gridley in her parenting practices into their routine Jo am gael y cyllid. Rwyf yn goruchwylio sefydlu ymarferion magu plant cadarnhaol Masters thesis and Kirstie Cooper in her and positively influencing their Nicole Gridley yn thesis ei gradd Meistr a yn eu trefn bob dydd, a dylanwadu’n Ph.D. on the School Readiness children’s behaviour for the future. Kirstie Cooper yn ei Ph.D. ar y Rhaglen gadarnhaol ar ymddygiad eu plant ar gyfer y Programme. They are both currently Brighter Futures Strategy Parodrwydd Ysgol. Maent ill dwy’n dyfodol. working on the Toddler trial. Since November 2008 I have worked gweithio ar y prawf Plant Bach ar hyn o Strategaeth ‘Brighter Futures’ I continue to manage the research half-time for the Social Research Unit bryd. Ers Tachwedd 2008, rydw i wedi team and maintain working links with at Dartington, Devon from my base in Rwyf yn cadw cysylltiadau gweithio gweithio’n rhan-amser ar gyfer yr Uned Dr Sinead McGilloway and the team at Bangor. The Unit, an independent gyda Dr. Sinead McGilloway a’r tîm ym Ymchwil Gymdeithasol yn Dartington, Maynooth University, Ireland. They are charity dedicated to improving the Mhrifysgol Maynooth, Iwerddon. Maent yn Dyfnaint, o’m swyddfa ym Mangor. Elusen completing Parent and Teacher health and development of children, cwblhau profion rheoledig ar hap (RCT) i annibynnol yw’r Uned, sydd wedi ymroi i randomised controlled trials (RCT) and undertakes research and helps Rieni ac Athrawon, a byddant yn dechrau wella iechyd a datblygiad plant. Mae’n will shortly begin a combined trial communities and children’s services prawf cyfunol cyn bo hir sy’n edrych ar gwneud ymchwil ac yn helpu cymunedau looking at Parent, Child and Teacher agencies use research evidence in their raglenni Rhieni, Plant ac Athrawon. Isod, fe ac asiantaethau gwasanaethau plant i programmes. Below are two short decision-making. welwch ddau ddarn byr ar fy ngweithgarwch ddefnyddio tystiolaeth ymchwil wrth wneud pieces on my latest research activity: Birmingham City Council ymchwil diweddaraf: penderfyniadau. Welsh Sure Start Trial commissioned the Unit to design, Prawf Cychwyn Cadarn Cymru Comisiynodd Cyngor Dinas This trial, with high-risk three and implement and evaluate the Incredible Cwblhawyd y prawf hwn gyda phlant tair Birmingham yr Uned i gynllunio, four year old children, was completed Years and Triple-P Parenting a phedair oed risg uchel yn 2006. Roedd yn gweithredu a gwerthuso’r rhaglenni magu in 2006. It incorporated three follow- programmes, and PATHS school-based cynnwys sesiwn pob chwe mis am 18 mis. plant BRh a Triple-P, a rhaglen PATHS ups at 6-monthly intervals. Initial programme. The evaluation is Cynhaliwyd y gwelliannau cychwynnol mewn ysgolion. Mae’r gwerthusiad yn improvements in reported and observed examining whether the programmes can mewn ymddygiad plant a rhieni a edrych a all y rhaglenni ailadrodd child and parent behaviour were replicate past positive outcomes and adroddwyd ac a arsylwyd, heb yr un newid canlyniadau cadarnhaol y gorffennol, a sustained, with no significant changes whether they represent a good sylweddol mewn sgoriau ar gyfer dilyniant 1 ydynt yn cynrychioli buddsoddiad da i in scores for follow-up 1 to 3 (Bywater investment for Birmingham. I am i 3 (Bywater et al, 2009). Yn ddiweddar, Birmingham. Rydw i’n goruchwylio’r tri et al, 2009). Recently we have collected overseeing the three trials. The findings rydym wedi casglu data gan deuluoedd phrawf. Bydd y canfyddiadau’n cynorthwyo data from intervention families at 3 and will assist the development of capacity ymyrraeth 3 a 4-5 mlynedd ar ôl y cychwyn. â datblygu gallu i ddarparu gwasanaethau 4-5 years post baseline. The final to provide effective and cost-effective Gwnaed y dilyniant terfynol drwy swydd, a ymyrraeth effeithiol a chost-effeithiol. follow-up was carried out via post, intervention services. gyllidwyd gan Ymddiriedolaeth GIG Mae NWORTH, yr uned profion clinigol funded by NWW NHS Trust. Kate NWORTH, the registered clinical Gogledd Cymru. Casglodd Kate cofrestredig ym Mangor, yn gwneud y Shakespeare collected the data and trials unit at Bangor, is undertaking Shakespeare y data ac ysgrifennu adroddiad gwaith o osod y grwpiau ar hap ar gyfer y tri wrote up findings. randomisation for all three trials. The o’r canfyddiadau. phrawf. Gosodwyd ysgolion ar hap yn Many families have moved, reducing recent randomisation of schools for the Mae nifer o deuluoedd wedi symud, gan ddiweddar ar gyfer y rhaglen PATHS (60 i the number of families we could find. PATHS programme (60 in total from leihau nifer y teuluoedd yr oeddem yn gallu gyd o ganol Dinas Birmingham a’r cyrion), They were initially recruited only for inner and outer Birmingham City areas) dod o hyd iddynt. Roeddent wedi cael eu a hynny (ar gae pêl-droed Aston Villa) ym the study involving follow-up to 18 was undertaken (at Aston Villa Football recriwtio i ddechrau dim ond ar gyfer yr mhresenoldeb staff ysgol a arsylwodd y months. At baseline we had 104 in the Ground) in the presence of school staff astudiaeth yn cynnwys sesiwn dilynol hyd at broses drwy gyswllt gwe â Bangor. Rydym intervention group, 86 at 6-month who observed the process via a web- 18 mis. Fel man cychwyn, roedd gennym ni’n awr yn recriwtio teuluoedd i brofion y follow up, 82 at 12-months, 79 at 18- link to Bangor. We are now recruiting 104 yn y grwˆ p ymyrraeth, 86 yn y sesiwn rhaglenni rhieni. Mae’r Athro Rhiannon months, 36 at 3 years, and 16 at 4-5 families into the Parent programme ddilynol 6 mis, 82 yn yr un 12 mis, 79 yn yr Tudor Edwards a’i thîm yn CEPhI yn asesu years. However, with the help of our trials. Professor Rhiannon Tudor un 18 mis, 36 yn yr un 3 blynedd, a 16 yn yr cost-effeithiolrwydd a manteision posibl ar ally, statistician Chris Whitaker, we Edwards and her team at CEPhI are un 4-5 mlynedd. Fodd bynnag, gyda gyfer y dyfodol o ran costau. Cewch have confidence that the families whom assessing cost-effectiveness and chymorth yr ystadegydd Chris Whitaker, fanylion y cynnydd ar y prosiect hwn a we have managed to find for the final possible future cost benefits. Progress rydym ni’n hyderus nad yw’r teuluoedd yr Strategaeth Brighter Future Birmingham yn: follow-up are not different to those on this project and Birmingham’s ydym wedi llwyddo i ddod o hyd iddynt ar http://www.dartington.org.uk/ whom we have been unable to locate. Brighter Future’s Strategy can be found gyfer y sesiwn ddilynol olaf yn ddim Each line on the graphs below represent at: http://www.dartington.org.uk/ gwahanol i’r rhai yr ydym wedi methu â dod

Fig 1 Child social and emotional difficulty Fig 2 Parental depression Ffig 1 Anhawster cymdeithasol ac emosiynol plentyn Ffig 2 Iselder rhieni

11 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 12

News from CEPhI – the Bangor Newyddion gan CEPhI – Uned Health Economics Unit Economeg Iechyd Bangor

he Wales Office for Research and Development in ae gan Y Swyddfa Ymchwil a Datblygiad dros Health and Social Care (WORD) funded three Ph.D. Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru Tstudentships in health economics across Wales at M(WORD) gyllid ar gyfer efrydiaethau Ph.D. Bangor, Glamorgan and Swansea Universities. Health mewn economeg iechyd ar draws Gymru, ym economics is increasingly important in generating evidence Mhrifysgolion Bangor, Morgannwg ag Abertawe. Mae of the relative cost effectiveness of health and social care economeg iechyd yn fwyfwy pwysig wrth gynhyrchu services and in providing policy support to government. It is tystiolaeth o gost effeithiolrwydd cymharol gwasanaethau anticipated that these studentships will lead to postdoctoral iechyd a chymdeithasol, a darparu cefnogaeth polisi i’r research posts by their recipient universities, adding to the critical mass of llywodraeth. Rhagwelir y bydd yr efrydiaethau hyn yn arwain at swyddi health economists in Wales. ymchwil ôl-ddoethurol yn y prifysgolion sy’n eu derbyn, gan ychwanegu This initiative will help Wales to develop a sound infrastructure in the at nifer yr economegwyr iechyd sydd yng Nghymru. discipline. Bangor has already proved that such initiatives work, with Dr. Bydd y fenter hon yn helpu Cymru i ddatblygu isadeiledd cadarn yn y Barry Hounsome, a WAG-funded Ph.D. staff candidate in 2001, now a ddisgyblaeth. Mae Bangor eisoes wedi profi bod y cyfryw fentrau yn research fellow in health economics in CEPhI. gweithio, gyda Dr. Barry Hounsome, ymgeisydd staff Ph.D. a gyllidwyd After my ten-week GoWales placement at the IY Centre I started my gan Lywodraeth Cynulliad Cymru yn 2001, yn awr yn gymrawd Ph.D. with the Centre of Economics and Policy in Health (CEPhI) at ymchwil mewn economeg iechyd yn CEPhI. Bangor University in January 2009, supervised by Rhiannon Tudor- Ar ôl fy lleoliad 10 wythnos GoWales yn y Ganolfan BRh, dechreuais Edwards and Tracey. Part of my Ph.D. is to evaluate the cost-effectiveness fy Ph.D. yn Ionawr 2009 gyda’r Ganolfan Economeg a Pholisi mewn of the IY Toddler Programme. To see whether it is good value for money Iechyd (CEPhI) ym Mhrifysgol Bangor, dan oruchwyliaeth Rhiannon and is cost-effective. Tudor Edwards a Tracey. Rhan o’m Ph.D. yw gwerthuso cost- Participants in the main trial were given two additional economic effeithiolrwydd y Rhaglen BRh Plant Bach a gweld a yw’r rhaglen yn measures the EQ-5D, a measure of parental general health and the Client werth da am arian ac yn gost-effeithiol. Service Receipt Inventory at six and twelve month follow-up. Group Rhoddwyd dau fesur economaidd ychwanegol i’r rhai a gymerodd ran leaders were asked to keep a diary of costs that will be used to fully cost yn y prif arbrawf, sef yr EQ-5D, mesur o iechyd cyffredinol rhieni, a’r the set up and delivery of the Toddler Programme. ‘Client Service Receipt Inventory’ mewn sesiwn ddilynol 6 mis a 12 mis. I hit the ground running to join the main Randomised Controlled Trial Gofynnwyd i arweinwyr grwpiau gadw dyddiadur o gostau, a ddefnyddir (RCT). I spent the first months refining the measures, gaining ethical i gostio’n llawn sefydlu a chyflwyno’r Rhaglen Plant Bach. consent and learning more about health economics. Ethical approval was Mi gychwynnais arni’n syth ac ymuno â’r prif arbrawf RCT. Treuliais granted in February after which I began collecting data. The response has y misoedd cyntaf yn mireinio’r mesurau, yn cael caniatâd moesegol, ac been fantastic with many of the main sample agreeing to complete the extra yn dysgu mwy am economeg iechyd. Rhoddwyd cymeradwyaeth foesegol yn Chwefror, ac wedyn mi ddechreuais i gasglu data. Mae’r measures. So far I have received four completed cost diaries from group ymateb wedi bod yn wych, gyda llawer o’r prif sampl yn cytuno i leaders. I also continue to work with the IY team updating their main and gwblhau’r mesurau ychwanegol. Hyd yma, rydw i wedi derbyn pedwar research websites. Thanks to the IY and CEPhI teams for their support and dyddiadur costau wedi eu cwblhau gan arweinwyr grwpiau. Rydw i help over the last months. hefyd yn parhau i weithio gyda’r tîm BRh yn diweddaru eu prif wefan For further details about health economics or the WHEG meeting, please a’u gwefan ymchwil. Diolch i’r timau BRh a CEPhI am eu cefnogaeth go to www.bangor.ac.uk/healtheconomics or contact Prof. Rhiannon Tudor a’u cymorth dros y misoedd diwethaf. Edwards, the Director of CEPhI, on [email protected]. Am ragor o fanylion am economeg iechyd neu’r cyfarfod WHEG, Joanna Charles ewch i www.bangor.ac.uk/healtheconomics neu e-bostiwch yr Athro CEPhI Rhiannon Tudor Edwards, Cyfarwyddwr CEPhI, [email protected]. Joanna Charles CEPhI

- CATRIN EAMES - “officially” left the IY team in July 2008 to take a post i wnes i adael y tîm BRh yn “swyddogol” fis Gorffennaf 2008 i fod as a Research Officer evaluating the efficacy of yn Swyddog Ymchwil, yn gwerthuso effeithiolrwydd ymyriadau Iinterventions in modifying risk and severity of relapse Mwrth addasu risg a difrifoldeb cael ailbwl o iselder mewn cleifion in patients with depression. However I don’t feel as if I’ve gydag iselder. Fodd bynnag, nid ydw i’n teimlo fel fy mod i wedi gadael really left and continue to keep in close contact with the mewn gwirionedd, ac rydw i wedi parhau i gadw mewn cysylltiad agos team during the latter stages of my Ph.D. I would often gyda’r tîm, a oedd yn gysur mawr yn ystod camau olaf fy ngradd Ph.D. Mi descend upon the IY office day and night, looking for somewhere to plug in fyddwn i’n aml yn galw heibio swyddfa BRh ddydd a nos yn chwilio am my laptop and find inspiration, and was always welcomed with open arms. I rywle i blygio fy nghyfrifiadur pen-glin a chwilio am ysbrydoliaeth, ac roedd have now successfully completed my Ph.D., and am preparing further croeso cynnes i mi bob amser. Rydw i wedi cwblhau fy Ph.D. yn publications with the team. My experience at IYW has been invaluable, and llwyddiannus yn awr, ac rydw i’n paratoi rhagor o gyhoeddiadau gyda’r tîm. has encouraged me to pursue further research alongside the trial I’m Mae fy mhrofiad yn BRh Cymru wedi bod yn amhrisiadwy, ac wedi fy annog currently working on. I take my experience from evaluating treatment i wneud rhagor o ymchwil ochr yn ochr â’r arbrawf yr ydw i’n gweithio arno fidelity with me, exploring teacher competencies with Mindfulness-Based ar hyn o bryd. Rydw i’n mynd â’m profiad o werthuso ffyddlondeb Cognitive Therapy; and my experience of working with parents has led to an triniaethau gyda mi, gan edrych ar gymhwysedd athrawon gyda Therapi evaluation of an adapted Mindfulness-Based Therapy for Parents. Most of Gwybyddol wedi’i seilio ar Ymwybyddiaeth Ofalgar. Mae fy mhrofiad o all, I take with me the firm friendships formed during my six years at IYW, weithio gyda rhieni wedi arwain at werthuso Therapi wedi’i seilio ar and I still see the team regularly to catch up over a panad! Thanks to you all Ymwybyddiaeth Ofalgar i Rieni sydd wedi’i addasu. Yn anad dim, rydw i’n again for everything! mynd â’r cyfeillgarwch cadarn gyda mi a ffurfiwyd yn ystod fy chwe blynedd Dr. Catrin Eames gyda BRh Cymru, ac rydw i’n dal i weld y tîm yn rheolaidd i ddal i fyny dros Note from Judy: banad! Diolch i chi gyd eto am bopeth! Congratulations to Catrin who has been awarded a Ph.D. for her work Dr. Catrin Eames on fidelity in delivering the IY Parent Programme. Nodyn gan Judy: Llongyfarchiadau i Catrin sydd wedi derbyn ei Ph.D. am ei gwaith gywirdeb wrth gyflwyno’r rhaglen Rhieni BRh.

12 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 13

Toddling Along in Caernarfon Llwyddiant yng Nghaernarfon uring the last year we have run three IY Toddler and n ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi cynnal one Infant Programme in Caernarfon. The Toddler tair rhaglen Magu Plant Bach BRh ac un rhaglen DProgramme complements our work as Health YBabanod BRh yng Nghaernarfon. Mae’r rhaglen Visitors as we are able to invite parents onto the Programme Plant Bach yn cefnogi ein gwaith fel Ymwelwyr Iechyd, gan before unwanted behaviours become entrenched and more ein bod ni’n gallu gwahodd rhieni’n gynharach ar y Rhaglen, difficult to correct. cyn i ymddygiad digroeso gael ei sefydlu, ac yn anoddach ei The Noddfa Cylch Meithrin provided a crèche in the adjacent gywiro. room for children who are not in day care during the April to Darparodd Cylch Meithrin Noddfa feithrinfa yn yr ystafell July group and this proved invaluable in enabling parents to gyfagos i’r plant nad ydynt mewn gofal dydd yn ystod y cwrs attend. Ebrill i Orffennaf, ac roedd hyn yn amhrisiadwy wrth alluogi i The first group in Autumn was part of the IY Cymru research rieni ddod. project and we look forward to seeing the results. I found the Roedd y cwrs cyntaf yn yr hydref yn rhan o’r prosiect ymchwil weekly supervisions in Bangor with other group leaders BRh ac edrychwn ymlaen at weld y canlyniadau. Mi gefais y beneficial; looking at the content of each session, deciding how cyfarfodydd wythnosol ym Mangor gydag arweinwyr grwpiau we would adapt it to our particular groups and evaluating the eraill yn fuddiol: - yn edrych ar gynnwys pob sesiwn – a previous sessions. Our last group has been evaluated and results phenderfynu sut y byddem ni’n ei addasu i’n grwpiau penodol ni, have been very encouraging. Part of Caernarfon is a Flying Start a gwerthuso’r sesiynau blaenorol. Mae ein cwrs diwethaf wedi area and of the 17 parents (including one father) who have cael ei werthuso, ac mae’r canlyniadau wedi bod yn galonogol completed the group 10 lived in the Flying Start area. iawn. Mae rhan o Gaernarfon yn ardal Dechrau’n Deg ac allan As Heath Visitors, we feel very positive about the Toddler o’r 17 o rieni (yn cynnwys un tad) sydd wedi cwblhau’r cwrs, roedd 10 yn byw yn yr ardal Dechrau’n Deg. programme because of the greater emphasis on language Fel Ymwelwyr Iechyd, rydym yn teimlo’n gadarnhaol iawn development, social and emotional coaching and also the safety ynghylch y rhaglen Plant Bach oherwydd y pwyslais mwy ar aspects and health issues. Thanks to my co-leaders Mair Jones, ddatblygu iaith, hyfforddi cymdeithasol ac emosiynol a hefyd yr Helen Hayward and Gareth Jones for their support and elfennau diogelwch a materion iechyd. Diolch i’m cyd- enthusiasm. arweinwyr Mair Jones, Helen Hayward a Gareth Jones am eu These are some parents’ comments:- cefnogaeth a’u brwdfrydedd. “He listens a lot more now, I think I’m more in control” Dyma rai o sylwadau’r rhieni:- “My husband and I thought that we were the only ones who “Mae’n gwrando llawer mwy rwˆan. Dwi’n credu fod gen i fwy had a child and couldn’t cope. Boy, were we wrong!” o reolaeth” “I seem to be less stressed now and my child and I have got “Roedd fy ngwˆr a minnau’n credu mai ni oedd yr unig rai oedd some kind of an understanding” â phlentyn a methu ag ymdopi, ond wir, roedden ni’n anghywir!” “It definitely helped my relationship with my children – “Rydw i i weld dan lai o straen yn awr, ac mae gan fy mhlentyn especially the small things” a minnau rhyw fath o ddealltwriaeth” “It has made a really positive difference to my stress levels” “Mi wnaeth helpu fy mherthynas gyda fy mhlant yn bendant – “Group discussions were very good and helpful. I got to know yn arbennig y pethau bach” how other mothers got on with their children” “Mae wedi gwneud gwahaniaeth cadarnhaol iawn i’m lefelau “As I’m adopting, this course has helped me bond better with straen” my child” “Roedd trafodaethau grwˆ p yn dda iawn ac o fudd. Mi ges i “We all bonded as a group and it was nice to meet new wybod sut yr oedd mamau eraill yn mynd ymlaen gyda’u plant” friends” “Gan fy mod i’n mabwysiadu, mae’r cwrs hwn wedi fy helpu “I have learned that my relationship with my child can be fun i ddatblygu perthynas glòs gyda fy mhlentyn” and not all stress” “Mi wnaethon ni i gyd ddatblygu perthynas agos fel grwˆ p, ac A second Baby group held in Caernarfon co-led by Mair and roedd yn braf cyfarfod ffrindiau newydd” Helen was also successful and we hope to continue to offer this “Rydw i wedi dysgu y gall fy mherthynas gyda fy mhlentyn to new mothers. fod yn hwyl, a ddim yn straen i gyd.” Eilir Jones, Health Visitor Roedd ail raglen i Fabanod a gynhaliwyd yng Nghaernarfon, wedi’i harwain ar y cyd gan Mair a Helen hefyd yn llwyddiannus a gobeithiwn barhau i gynnig hyn i famau newydd. Eilir Jones,Ymwelydd Iechyd

Finland Y Ffindir udy returned for her sixth included two managers and ten ychwelodd Judy ar gyfer ei a drefnwyd gan Mette. Roedd y visit to Helsinki, Finland in therapists. We are grateful to chweched ymweliad yn grwˆp yn cynnwys dau reolwr a 10 o August. This has been a very Bridget Roberts, Irfon Williams, DHelsinki, Y Ffindir, fis Awst. therapyddion. Rydyn ni’n J Mae hwn wedi bod yn ddatblygiad ddiolchgar i Bridget Roberts, Irfon fruitful development and during NWW CAMHS manager; Stella the last year Judy signed off tapes Gruffudd,Ysgol Bro-Lleu and the ffrwythlon iawn, ac yn ystod y Williams, rheolwr CAMHS for accreditation from two staff of Plas Pawb for hosting a flwyddyn ddiwethaf, awdurdododd Gogledd Orllewin Cymru; Stella Judy dapiau i’w hachredu gan ddau Gruffudd, Ysgol Bro Lleu a staff leaders Mette Kontio and Liisa visit by the managers. We also arweinydd, sef Mette Kontio a Liisa Plas Pawb am groesawu rheolwyr ar Hietela. Mette completed her provided Toddler, School Age and Hietela. Cwblhaodd Mette ei gyfer ymweliadau. Bu i ni hefyd accreditation in time to attend the Advance programme add-on hachrediad mewn pryd i ddod i’r ddarparu diwrnodau hyfforddi ar Peer Coach training in training days for the therapy staff hyfforddiant Hyfforddwyr gyfer y rhaglenni Babanod, Plant Manchester and will hopefully and held a consultation day. Cydweithwyr ym Manceinion, a Bach, Plant Oed Ysgol ac Uwch ar proceed towards mentor training. Professor Oliver Turnbull, gobeithio y bydd yn mynd ymlaen i gyfer y staff therapi, a chynnal Liisa has also now completed the Head of the School of Psychology wneud hyfforddiant i fentoriaid. diwrnod ymgynghori. accreditation process. welcomed our visitors at a dinner Mae Liisa wedi cwblhau ei phroses Fe wnaeth Yr Athro Oliver In January we had a visit from hosted by the IY team. achredu hefyd yn awr. Turnbull, Pennaeth yr Ysgol twelve delegates from Finland Fis Ionawr, cawsom ymweliad gan Seicoleg, groesawu ymwelwyr mewn organised by Mette. The group ddeuddeg o ddirprwyon o’r Ffindir swper a gynhaliwyd gan y tîm BRh.

13 32483 incredible 09 23/10/09 11:24 am Page 14

Incredible Years Awards he 2009 annual conference excellent collaborative skills in supporting recognition of excellence and commitment as a acknowledged the excellent work across parents. Parent group leader. For longstanding support TWales with the Incredible Years Awards. Incredible Child and Teacher Programme to parents and commitment to deliver the There was a growing number of nominations. Leader – Rhiain Gwyn, Gwynedd Education programme bilingually in an inclusive and Award winners were: Department in recognition of excellence and supportive way to the highest standards of Incredible Parent – Deborah Jones, Penygroes, commitment as a Child and Teacher fidelity. Gwynedd in recognition of excellence and programme leader. For leading the way in Incredible Years Long Standing Commitment commitment as a Parent. For being an Gwynedd and Wales in establishing the Teacher - Liz Phenna-Williams, Conwy Sure Start in enthusiastic and committed parent and a source and Classroom Dino programmes. recognition of excellence and commitment as a of inspiration and support to other parents. Incredible Service Team – Blaenau Gwent in Parent group leader. For enormous and Incredible Service Manager – Patricia recognition of an incredible team effort to consistent commitment to the parents over Hughes, Barnardo’s Powys in recognition of establish the IY Parent, Child and Teacher many years and for being a pioneer in excellence and commitment as a Service programmes. delivering the Parent programme in Wales for Manager. For inspiring team leadership and Incredible Parent Programme Leader - Lynda the last ten years . support to group leaders across Powys and for Jones, Caban Bach, Blaenau Ffestiniog in Gwobrau Blynyddoedd Rhyfeddol e wnaeth gynhadledd blynyddol Bowys, ac am ei sgiliau cydweithio rhagorol hymrwymiad fel arweinydd grwˆ p Rhieni. gydnabod y gwaith rhagorol ar draws wrth gefnogi rhieni. Am ei chefnogaeth dros y blynyddoedd i rieni FGymru gyda’r Gwobrau Blynyddoedd Arweinydd Rhyfeddol i’r Rhaglenni Plant ac a’i hymrwymiad i gyflwyno’r rhaglen yn Rhyfeddol. Roedd yna nifer gynyddol o Athrawon – Rhiain Gwyn, Adran Addysg ddwyieithog mewn ffordd gynhwysol a enwebiadau. Yr enillwyr oedd: Gwynedd i gydnabod ei rhagoriaeth a’i chefnogol, i’r safonau uchaf o ffyddlondeb. Rhiant Rhyfeddol – Deborah Jones, Penygroes, hymrwymiad fel arweinydd rhaglen Plant ac Ymrwymiad Tymor Hir Blynyddoedd Gwynedd i gydnabod ei rhagoriaeth a’i Athrawon. Am arwain y ffordd yng Ngwynedd Rhyfeddol - Liz Phenna-Williams, Cychwyn hymrwymiad fel Rhiant. Am fod yn rhiant a Chymru wrth sefydlu’r rhaglenni i Athrawon Cadarn Conwy i gydnabod ei rhagoriaeth a’i brwdfrydig ac ymroddedig, ac yn a Dino yn y Dosbarth. hymrwymiad fel arweinydd grwˆp Rhieni. Am ysbrydoliaeth a chefnogaeth i rieni eraill. Tîm Gwasanaeth Rhyfeddol – Blaenau Gwent ei hymrwymiad enfawr a chyson i’r rhieni dros Rheolwr Gwasanaeth Rhyfeddol – Patricia i gydnabod ymdrech rhyfeddol y tîm i sefydlu nifer o flynyddoedd, a am fod yn arloeswr wrth Hughes, Barnardo’s, Powys i gydnabod ei y rhaglenni BRh Plant, Rhieni, ag Athrawon. gyflwyno’r rhaglen Rhieni yng Nghymru am y rhagoriaeth a’i hymrwymiad fel Rheolwr Arweinydd Rhaglen Rhientu Rhyfeddol - ddeg mlynedd olaf. Gwasanaeth. Am ysbrydoli arweinyddiaeth tîm Lynda Jones, Barnado’s Caban Bach, Blaenau a chefnogaeth i arweinwyr grwpiau ar draws Ffestiniog i gydnabod ei rhagoriaeth a’i

Incredible Years Awards Nominees with Lord Dafydd Elis-Thomas and Jane Hutt. Enwebedigion Gwobrau Blynyddoedd Rhyfeddol gyda Yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas a Jane Hutt. Deborah Jones

WAG OFFICIALS SWYDDOGION LlCC YN VISIT THE CENTRE YMWELD Â’R GANOLFAN n September we were visited by Martin m mis Medi gafon ni ymweliad gan Swain and Andrew Carter from WAG. Martin Swain ac Andrew Carter o LlCC. IMartin is the Head of Children and Families YMae Martin yn Bennaeth Rhaglenni programmes and Andrew is Childcare and Plant a Theuluoedd ag mae Andrew yn Swyddog Parenting Policy Officer. They spent a day in Polisiau Gwarchod Plant a Rhiantu. Mi Powys meeting parents, children and teachers wnaethom dreulio diwrnod ym Mhowys yn and seeing the programmes in action. They cyfarfod rhieni, plant, ag athrawon a gweld yr dropped in on the nursery staff group in rhaglenni yn cael eu rhedeg. Mi wnaethom Caernarfon who were taking part in our ymweld a’r staff grwp meithrinfa a^ oedd yn research using the Toddler programme and the cymeryd rhan yn ein ymchwil sy’n defnyddio y following day they met with Orina Pritchard Martin and Andrew visit Oldford Nursery and rhaglen plant bach. Y diwrnod dilynol, mi and Sioned Owen, Gwynedd Council, to learn Infants School, Powys. wnaethom gyfarfod ag Orina Pritchard a Sioned about the Gwynedd project and then attended Martin ac Andrew yn ymweld â Meithrinfa ag Owen, Cyngor Gwynedd i ddysgu am prosiect our research steering group. Ysgol Plant Bach Oldford, Powys. Gwynedd a mynychu ein grwp llywio ymchwil.

14 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 15

Wally in Lesotho Judy Hutchings he twinning of Wales and Lesotho is now 21 years old and has created many successful links between schools, churches and Tother groups. To date 100 schools in Wales are twinned with schools in Lesotho, a mountain kingdom surrounded by South Africa. One link near to home is that between who, for the most part, live in houses that Llanfairpwll School, Ynys Môn and have no electricity, running water or Machekoaneng School. This has been a flushing toilets. It was remarkable to see particularly strong link because the the children streaming across the headmaster of Llanfairpwll School, countryside, with up to 2 km walks each Dafydd Idriswyn Roberts, was for some way and also to see the teacher similarly Wally, helped by Me Mpho, switches the electric supply to the school’s office. time the Chairman of Dolen Cymru, the walking considerable distances to the Wally, yn cael ei helpu gan Me Mpho, yn cynnau y cyflenwad trydan i Wales end of the link, and also because school. Wally was a great hit and IY swyddfa’r ysgol the Headmistress of Machkoaneng Wales have funded a Wally puppet for School, Me (Mrs) Mpho has visited the school. Llanfairpwll School. I was fortunate to Whilst there we managed to make a be an ambassador from Llanfairpwll brief SKYPE link between the schools after Wally had spent a couple of days enabling pupils from both schools to there sampling the school day. I hear each other singing before the link delivered photographs of Wally at school went down. Further SKYPE links are here in Wales and spent three days in planned for the Autumn. Machekoaneng School meeting the It is humbling to spend time with children and staff. Machekoaneng has people who have so little but are so 350 pupils mainly aged between 4 and 14 happy to share what they have and I am but with some even older. The children returning later in the year to share more have to contribute to family life through of Wally’s friendship and problem tending sheep and cattle and fetching solving skills. water. Many children have only one parent due both to accidents in the South Africa mines, where those men that have jobs often work, and because HIV/Aids is rampant. Some children that I met had lost both parents. The most recent support from Llanfairpwll was the funding of an electricity supply to the school office. Wally and I were fortunate to be present on the day that the connection was switched on. It is hard to appreciate the daily lives of the children in Lesotho Wally yn Lesotho Judy Hutchings ae Cymru a Lesotho wedi gefeillio ers 21 mlynedd bellach, a chrëwyd nifer o gysylltiadau llwyddiannus yn yr amser hwnnw rhwng ysgolion, eglwysi a grwpiau Meraill. Hyd yma, mae 100 o ysgolion yng Nghymru wedi gefeillio yn Lesotho, teyrnas fynyddig wedi’i hamgylchynu gan Dde Affrica. Un cyswllt yn agos at adref yw y cyswllt rhwng Y gefnogaeth fwyaf diweddar o Lanfairpwll oedd Ysgol Llanfairpwll, Ynys Môn ac Ysgol ariannu cyflenwad trydan i swyddfa’r ysgol. Roedd Machekoaneng. Mae hwn wedi bod yn gysylltiad Wally a minnau’n ddigon ffodus i fod yn bresennol ar arbennig o gryf oherwydd roedd Pennaeth Ysgol y diwrnod y cafodd y cysylltiad ei gynnau. Mae’n Llanfairpwll, Dafydd Idriswyn Roberts, yn Gadeirydd anodd i ni werthfawrogi bywydau’r plant yn Lesotho Dolen Cymru am beth amser, sef ochr Cymru o’r sydd, gan amlaf, yn byw mewn tai sydd heb drydan, cysylltiad, a hefyd oherwydd bod Pennaeth Ysgol dwˆr rhedeg na thoiledau sy’n fflysio. Roedd yn hynod Machkoaneng, Me (Mrs) Mpho wedi ymweld ag gweld y plant yn ymlwybro ar draws y cefn gwlad, Ysgol Llanfairpwll. Roeddwn yn ddigon ffodus i fod gyda hyd at 2 km o daith ar droed y ddwy ffordd, a yn llysgennad o Lanfairpwll ar ôl i Wally dreulio hefyd gweld yr athro/athrawes yn yr un modd yn ychydig o ddyddiau’n cael blas o’r diwrnod ysgol. teithio pellteroedd sylweddol i’r ysgol. Roedd Wally’n Cyflwynais ffotograffau o Wally yn yr ysgol yma yng boblogaidd iawn ac mae BRh Cymru wedi ariannu Nghymru a threuliais dridiau yn Ysgol Machekoaneng pyped Wally ar gyfer yr ysgol. yn cyfarfod y plant a’r staff. Mae gan Machekoaneng Tra oeddwn yno mi lwyddom i gael cysylltiad 350 o ddisgyblion, rhwng 4 a 14 oed yn bennaf, ond SKYPE am gyfnod byr rhwng yr ysgolion, gan alluogi gyda rhai’n hyd yn oed hyˆn. Rhaid i’r plant gyfrannu i'r disgyblion o’r ddwy ysgol glywed y naill a’r llall yn at fywyd y teulu drwy ofalu am y defaid a’r gwartheg canu, cyn i’r cysylltiad fethu. Bwriedir cael rhagor o a mynd i nôl dwˆr. Un rhiant yn unig sydd gan nifer o’r gysylltiadau SKYPE yn yr hydref. plant oherwydd damweiniau ym mwynfeydd De Mae’n gwneud i rywun deimlo’n ostyngedig bod Affrica lle mae’r dynion hynny sydd â swyddi yn aml pobl sydd â chyn lleied mor hapus yn rhannu’r hyn yn gweithio, ac oherwydd bod HIV/Aids yn rhemp. sydd ganddynt. Rydw i’n dychwelyd yn ddiweddarach Roedd rhai o’r plant y bu i mi eu cyfarfod wedi colli’r eleni i rannu mwy o gyfeillgarwch a sgiliau datrys ddau riant. problemau Wally.

15 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 16

Blaenau Gwent Parenting Project The Cleavers continue their ince 2006 the project has Parents who had completed the IY and have since participated in engaged approximately 950 programme attended the launch other programmes as they have support for our Sparents. Referrals are sent in and gave very moving stories of gained in confidence and self via a range of agencies such as how the programme had changed esteem from attending the IY work Health, Domestic Abuse Service, their lives. Judy provided a video programme. School Nursing, Schools, link, supporting the success of the We will continue to develop and e would like to thank Psychology, etc. This ensures a implementation of the IY implement IY in Blaenau Gwent Goronwy and multi agency approach to programmes in Blaenau Gwent. ensuring support for WBarbara Cleaver for supporting families and that parents/carers by providing early their support for our project families get support as and when SUCCESSES intervention and preventing over the last eight years. They they require it. Blaenau Gwent received an IY families from reaching crisis point. have supported several The borough has a Parent and Wales award in March 2009 for Tania Hayward undergraduate and graduate Family Support Strategy. This was outstanding services to parenting. Parenting Co-ordinator work placements, Catrin Eames developed in conjunction with It was the first awarded to a whole whilst completing her Ph.D. and children, young people and families team and was presented by Jane the DVD of parents speaking across Blaenau Gwent, their views Hutt AM, Minister for Children, about their experience of the and ideas helped shape the strategy Education, Lifelong Learning & programme. to meet the diverse needs of Skills,Welsh Assembly Government Their contribution over the parents/carers throughout the at the Incredible Years conference last year has supported Pam borough. Workshops were held in Cardiff. Martin in completing the write within schools, School Councils and We have also been involved with up of her Ph.D. evaluating the Youth Forums to help inform and the IY Toddler programme Teacher Classroom shape the strategy. research. The Toddler programme Management programme in The strategy was launched was delivered at Llanhilleth, a Gwynedd Schools. during Parents’ Week 2008 at the Flying Start area, with seven Heart of the Valleys Children’s parents attending the group. Integrated Children’s Centre. Parents gave excellent evaluations Y Cleavers yn parhau i gefnogi ein Project Magu Plant Blaenau Gwent gwaith

rs 2006, mae yna tua 950 o ddiwallu anghenion amrywiol BRh ym Mlaenau Gwent. offem ddiolch i rieni wedi cymryd rhan yn rhieni/gofalwyr drwy’r Goronwy a Barbara Ey prosiect. Anfonir fwrdeistref. Cynhaliwyd LLWYDDIANNAU HCleaver am eu cyfeiriadau i mewn drwy gweithdai mewn ysgolion, Derbyniodd Blaenau Gwent cefnogaeth i’n prosiect dros yr amrywiaeth o asiantaethau, fel Cynghorau Ysgolion a Fforymau wobr BRh yn Mawrth 2009 am wyth mlynedd ddiwethaf. Iechyd, Gwasanaeth Cam-drin yn Ieuenctid i helpu i lywio a wasanaethau neilltuol i fagu plant. Maent wedi cefnogi nifer o y Cartref, Nyrsys Ysgolion, datblygu’r strategaeth. Roedd y cyntaf a roddwyd i dîm leoliadau gwaith i israddedigion Ysgolion, Seicoleg, ayyb. Mae hyn Lansiwyd y strategaeth yn ystod cyfan, ac fe’i cyflwynwyd gan Jane a graddedigion, Catrin Eames yn sicrhau y cefnogir teuluoedd Wythnos Rhieni 2008 yn yr ‘Heart Hutt AC, Y Gweinidog dros Blant, wrth iddi gwblhau ei Ph.D., a’r gan wahanol asiantaethau, a bod of the Valleys Children’s Addysg, Dysgu Gydol Oes a DVD o rieni’n siarad am eu teuluoedd yn cael cefnogaeth pan Integrated Children’s Centre’. Sgiliau, yn y gynhadledd BRh yng profiadau o’r rhaglen. maent ei hangen. Daeth rhieni a oedd wedi Nghaerdydd. Mae eu cyllid dros y Mae gan y fwrdeistref cwblhau’r rhaglen BRh i’r Roeddem ni hefyd wedi bod yn flwyddyn ddiwethaf wedi Strategaeth Cefnogi Rhieni a lansiad, gan roi hanesion ymwneud ag ymchwil i’r rhaglen cefnogi Pam Martin i orffen Theuluoedd. Datblygwyd hwn ar gwefreiddiol iawn ynghylch sut yr Plant Bach BRh. Cyflwynwyd y ysgrifennu ei Ph.D. sy’n y cyd â phlant, pobl ifanc a oedd y rhaglen wedi newid eu rhaglen Plant Bach yn Llanhilleth, gwerthuso’r rhaglen Rheolaeth theuluoedd ar draws Blaenau bywydau. Darparodd Judy sy’n ardal Dechrau’n Deg, gyda 7 Dosbarth i athrawon yn Gwent. Helpodd eu barn a’u gyswllt fideo, gan gefnogi o rieni’n mynychu’r grwˆp. ysgolion Gwynedd. syniadau i siapio’r strategaeth i llwyddiant gweithredu’r rhaglenni Rhoddodd rieni werthusiadau rhagorol, ac ers hynny wedi cymryd rhan mewn rhaglenni eraill fel y maent wedi magu hyder a hunan-barch o fynychu’r rhaglen BRh. Byddwn yn parhau i ddatblygu a gweithredu IY ym Mlaenau Gwent gan sicrhau cefnogaeth i Barbara and Goronwy Cleaver with rieni/gofalwyr drwy Bryan Maguire (former lecturer in the ddarparu ymyrraeth Bangor School of Psychology) and gynnar ac atal Irene Maguire getting an IY update. teuluoedd rhag cyrraedd argyfwng. Barbara a Goronwy Cleaver gyda Tania Hayward Bryan Maguire (cyn-ddarlithwr yn Cydlynydd Magu Ysgol Seicoleg Bangor) ag Irene Maguire yn cael diweddariad BRh. Plant

16 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 17

Caban Bach Blaenau Caban Bach Blaenau Ffestiniog Ffestiniog

t has been a busy time in Caban Bach, and there have been ae hi wedi bod yn amser prysur yn Caban Bach, a celebrations all around. These include:- a BASIC group run chafwyd dathliadau lu. Roedd y rhain yn cynnwys:- Iby Greta and Sarah who have just had their Celebration ‘full Mgrwˆ p sylfaenol a drefnwyd gan Greta a Sarah sydd Breakfast’ in the local café; the nursery staff completed a course newydd ddathlu gyda 'brecwast llawn' yn y caffi lleol; staff y on Managing Behaviour based on the IY Teacher Classroom feithrinfa sydd newydd gwblhau cwrs ar Reoli Ymddygiad wedi'i Management programme with Rhiain Gwyn; and the nursery seilio ar eu rhaglen BRh i athrawon gyda Rhiain Gwyn, a chafodd has gained the Centre of Excellence ‘Cylch Rhagorol’ status y feithrinfa statws ‘Cylch Rhagorol’ canolfan rhagoriaeth gan from Mudiad Ysgolion Meithrin. The Family Support team have Fudiad yr Ysgolion Meithrin. Mae'r tîm Cefnogi Teuluoedd wedi been successful in registering the Centre with the Open College bod yn llwyddiannus wrth gofrestru'r ganolfan gyda'r Rhwydwaith Colegau Network, Lynda, our Parenting Worker, was named as ‘Incredible Agored; enwyd Lynda, ein Gweithiwr Magu Plant, yn ‘Arweinydd Magu Parenting Leader of the year’ and Greta Jones has successfully passed the Plant Rhyfeddol y Flwyddyn’, ac mae Greta Jones wedi bod yn videotape for her Accreditation – well done to all who have worked so llwyddiannus gyda'i thâp fideo ar gyfer ei Hachrediad - da iawn i bawb hard!! sydd wedi gweithio mor galed!! Delyth and Lynda have run the Mae Delyth a Lynda yn cynnal y School Readiness programme and rhaglen Parodrwydd Ysgolion gyda 9 o nine parents, with Sarah and Delyth rieni, ac mae Sarah a Delyth yn cynnal are running the BASIC group from y grwˆ p Sylfaenol ers mis Medi. September. Mae Francis yn rhedeg y Grwˆp Francis is running the Fathers Caiacio Tadau lle mae'r tadau'n ymarfer Kayaking Group where the dads egwyddorion canmol a gwobrwyo practice praise and rewards principles gyda'u plant yn ystod y sesiwn. with their children during the session. Mae'r staff yn Caban Bach yn The staff in Caban Bach rely a great dibynnu'n helaeth ar gefnogaeth eraill deal on the support of others in wrth gynnal y safonau yn ogystal â maintaining standards as well as datblygu'n bersonol, a hoffem ddiolch i developing personally, and we would Judy, Bridget, Dilys a'r tîm am eu like to thank Judy, Bridget, Dilys and cefnogaeth a'u cyfarwyddyd, yn ogystal the team for their support and Lynda Jones (with Wally) and Greta Jones (with Molly) and â'r asiantaethau yr ydym ni'n guidance as well as the agencies with mums who attended a recent group. cydweithio â nhw. whom we co-work. Lynda Jones (efo Wally) a Greta Jones (efo Molly) Lynda Jones Lynda Jones a’r mamau wnaeth fynychu grwˆ p diweddar. Gweithiwr Rhiantu Parenting Worker News from Cardiff Newyddion o Gaerdydd

ince last year we have delivered the Toddler programme rs y llynedd, rydyn ni wedi cyflwyno’r rhaglen Plant twice and found this to be a good programme with up- Bach ddwywaith, ac wedi gweld bod hon yn rhaglen dda Sto-date DVD vignettes, and other ideas to engage Egyda DVD o enghreifftiau cyfoes, a syniadau eraill i ddal parents of children 1 - 3 years in a meaningful and sylw rhieni plant 1 - 3 oed mewn ffordd ystyrlon sy’n rhoi hyder empowering way. The feedback from parents has been very iddynt. Mae’r sylwadau gan y rhieni wedi bod yn galonogol encouraging, and we have been able to increase the use of practice iawn, ac rydym ni wedi gallu cynyddu’r defnydd o ymarfer (chwarae (role-play) in the sessions using parents’ real life examples. Parents rhan) yn y sesiynau gan ddefnyddio enghreifftiau bywyd go iawn were able to identify with the principles and recognise that they rhieni. Roedd rhieni’n gallu uniaethu gyda’r egwyddorion ac yn gallu needed to change, as one parent said: "I liked looking at emotions, adnabod bod arnynt angen newid, fel y dywedodd un rhiant: "Mi praise and ignoring. Before I started this group I never took any hoffais i edrych ar emosiynau, clod ac anwybyddu. Cyn i mi notice of my children's emotions, also I never really praised them. I ddechrau’r grwˆ p hwn, wnes i ‘rioed gymryd unrhyw sylw o also never used to ignore my children's wrong behaviour, I just used emosiynau fy mhlant, ac wnes i erioed eu canmol mewn gwirionedd to give them attention when they did wrong." In the last edition of chwaith. Doeddwn i byth yn arfer anwybyddu ymddygiad anghywir the newsletter I said that "parenting support in Cardiff is growing fy mhlant chwaith, dim ond rhoi sylw iddyn nhw pan oeddent yn through partnership" and this continues to be the case. Plans are in gwneud rhywbeth anghywir". Yn rhifyn diwethaf y newyddlen, place to run the Infant programme in January 2010 which will be dywedais fod "Cefnogaeth gyda magu plant yn cynyddu yng facilitated by colleagues from health, children’s services and Nghaerdydd drwy bartneriaeth" ac mae hyn yn parhau i fod yn wir. Barnardo's. This will be my first experience of running this Mae cynlluniau ar y gweill i gynnal y rhaglen Babanod yn Ionawr programme and I am really looking forward to working with Marie 2010, a gaiff ei hwyluso gan gydweithwyr o iechyd, gwasanaethau (Health Visitor) and Sue (Children's Services). For me it brings a few plant a Barnardo's. Hwn fydd fy mhrofiad cyntaf o gynnal y rhaglen challenges as the babies will be in the group with the parents, and I hon, ac rydw i’n wir yn edrych ymlaen at gydweithio gyda Marie have only worked with groups of parents in the past, so any advice (Ymwelydd Iechyd) a Sue (Gwasanaethau Plant). I mi, mae’n dod ag from any of you who have run the Infant programme would be ychydig o sialensiau oherwydd bydd y babanod yn y grwˆp gyda’r gratefully received. rhieni. Dim ond efo grwpiau o rieni ydw i wedi gweithio â nhw yn y Kevin Lawrence gorffennol, felly buaswn i’n ddiolchgar am unrhyw gyngor gan Child and Parent Support Team unrhyw un sydd wedi cynnal y rhaglen Babanod. Barnardo's Ely Families. Kevin Lawrence Note from Judy: Congratulations to Kevin on obtaining leader Tîm Cefnogi Plant a Rhieni certification and thanks for helping to develop a South Wales support Teuluoedd Barnardo's Elai. network. Nodyn gan Judy: Llongyfarchiadau i Kevin am ddod yn arweinydd ardystiedig a diolch am helpu i ddatblygu rhwydwaith cefnogol De Cymru.

17 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 18

News from Ceredigion Newyddion o Ceredigion ur Flying Start Team, in partnership with Canolfan Enfys u i’n Tîm Dechrau’n Deg, mewn partneriaeth gyda Chanolfan Teifi Integrated Centre, recently ran an IY Infant group in Integredig Enfys Teifi, gynnal cwrs Babanod BRh yn OCardigan. The group ran for 16 weeks, covering issues around Bddiweddar yng Ngheredigion. Cynhaliwyd y cwrs am 16 reading babies’ minds, sleep routines, weaning and how to stimulate wythnos, gan ymdrin â materion yn ymwneud â darllen meddyliau babies visually, physically and with touch and was followed by a babanod, trefn cysgu, diddyfnu a sut i ysgogi babanod yn weledol, yn session of Baby Massage. gorfforol a chyda chyffyrddiad, a chafwyd sesiwn o Tylino Babanod Completing the group was a huge achievement and all those yn dilyn hynny. involved in both running and attending the group should be very Roedd cwblhau’r cwrs yn gamp fawr a dylai pawb oedd yn proud of themselves for their hard work and commitment. Flying ymwneud â chynnal a mynychu’r cwrs fod yn falch iawn ohonynt eu Start is running a follow-on group, ‘Training your Toddler’ in hunain am eu gwaith caled a’u hymrwymiad. Mae Dechrau’n Deg yn September. cynnal cwrs dilynol, ‘Hyfforddi’ch Plentyn Bach’, fis Medi. The North of the county has also been very busy with Flying Start Mae gogledd y sir wedi bod yn brysur iawn hefyd, gydag Health Visitors, Aberystwyth Family Centre and a Health Visitor Ymwelwyr Iechyd Dechrau’n Deg, Canolfan Deulu Aberystwyth ac employed by the Trust running IY BASIC groups and a Toddler Ymwelydd Iechyd wedi eu cyflogi gan yr Ymddiriedolaeth sy’n group. The Toddler group is very popular. The Team plan to run a cynnal cyrsiau Sylfaenol BRh a chwrs Plant Bach. Mae’r cwrs Plant BASIC group with the Family Centre in September and one Bach yn boblogaidd iawn. Mae’r Tîm hefyd yn bwriadu cynnal cwrs especially for Dads in partnership with Ceredigion’s Tîm Teulu. Sylfaenol gyda’r Ganolfan Deulu fis Medi, ac un yn arbennig i In the middle of the County, there are plans to run a Toddler Dadau mewn partneriaeth gyda Thîm Teulu Ceredigion. groupafter Christmas, for families living in Llanarth and the Yng nghanol y sir, mae cynlluniau ar y gweill i gynnal cwrs Plant surrounding area. Bach ar gyfer teuluoedd sy’n byw yn Llanarth a’r cyffiniau ar ôl y Flying Start’s Advisory Teacher, Gail Macdonald will be working Nadolig. in partnership with the Early Years and Educational Psychology Team Bydd Athrawes Ymgynghorol Dechrau’n Deg, Gail Macdonald, yn in September to deliver the IY Teacher Classroom Management gweithio mewn partneriaeth gyda’r Tîm Blynyddoedd Cynnar a programme. The team aim to have all the main childcare settings in Seicoleg Addysgol fis Medi i gyflwyno’r rhaglen Rheolaeth the Flying Start area trained by the end of the academic year. Dosbarth BRh. Nod y tîm yw cael yr holl brif osodiadau gofal plant Flying Start will have five members of staff qualified to run yn yr ardal Dechrau’n Deg wedi eu hyfforddi erbyn diwedd y BASIC, Infant and Toddler groups by October 2009, thanks to WAG flwyddyn academaidd. funding. The momentum and enthusiasm for the groups has steadily Bydd gan Dechrau’n Deg bum aelod staff wedi eu cymhwyso i been building over the last two years thanks to the hard work and gynnal cyrsiau Sylfaenol a Babanod a Phlant Bach erbyn Hydref commitment of the Flying Start Team and our partners. They are to be 2009, diolch i gyllid gan Lywodraeth Cynulliad Cymru. Mae’r thanked and congratulated. brwdfrydedd momentwm ar gyfer y cyrsiau wedi bod yn cynyddu gan bwyll dros y ddwy flynedd ddiwethaf, diolch i waith caled ac Rhian Rees ymrwymiad y Tîm Dechrau’n Deg a’n partneriaid. Diolch yn fawr a Flying Start Manager llongyfarchiadau iddynt. Rhian Rees Rheolwr Dechrau’n Deg

Amanda Evans, Flying Start Health Visitor with the five mums who successfully completed the group. Amanda Evans,Ymwelydd Iechyd Dechrau Cadarn gyda pump o famau yn ei gwbwlhau.

Baby DVD DVD Babanod e ran the new IY Baby programme in 2008 and were i wnaethom gynnal y rhaglen BRh Babanod newydd yn grateful to the 15 Mums who attended weekly with 2008, ac roeddem yn ddiolchgar i’r 15 o famau a ddaeth Wtheir babies. They also agreed that we could film the Mbob wythnos gyda’u babanod. Bu iddynt hefyd gytuno i group and use it to make a short DVD introducing it. This was ni ffilmio’r grwˆp a’i ddefnyddio i wneud DVD byr yn ei gyflwyno. completed in time for our annual conference in March where the Gorffennwyd hyn mewn pryd ar gyfer ein cynhadledd flynyddol sight of so many contented babies caused oohs and aahs. As Mair, fis Mawrth, lle clywyd cryn dipyn o ‘ooo’ ac ‘aaa’ wrth weld the local Health Visitor said, “Under what other circumstances cymaint o fabanod bach bodlon. Fel y dywedodd Mair, yr would these babies have had the undiluted attention of their Ymwelydd Iechyd lleol, “O dan pa amgylchiadau eraill fyddai’r Mums for two hours on a Monday morning?” Over the last year babanod hyn wedi cael sylw di-dor eu mamau am ddwy awr ar staff from across Wales have trained to deliver this programme fore Llun?” Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae staff o bob rhan o and it is now spreading across Wales.We will start researching the Gymru wedi hyfforddi i gyflwyno’r rhaglen hon, ac nawr mae’n programme over the coming year. Thanks to Steve Houlston for lledaenu ar draws Gymru. Rydym yn dechrau ymchwilio i’r the filming and to Steve and Bridget Roberts for the editing. rhaglen dros y flwyddyn nesaf. Diolch i Steve Houlston am y Copies available for £2.50 from Dilys. ffilmio ac i Steve a Bridget Roberts am y golygu. Copïau ar gael am £2.50 gan Dilys.

18 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 19

IY Cymru Newyddion Elusennol Charity news BRh Cymru he Charity was established in 2007 and, we were all extremely efydlwyd yr Elusen yn 2007 ac roeddem i gyd wedi digalonni ar ôl saddened by the death of one of the founder trustees Mari marwolaeth un o’r ymddiriedolwyr sefydledig Mari Clayton yn TClayton earlier this year. Sgynharach eleni. We currently have five trustees. myself (chairperson), Huw Thomas, Mae genym bump o ymddiriedolwyr ar hyn o bryd – fi fy hunan Judith Roberts, John Wynne Jones (secretary) and our newest member. (cadeirydd), Huw Thomas, Judith Roberts, John Wynne Jones Alun Jones, former Anglesey area manager for HSBC. We welcome (ysgrifennydd) ag ein aelod diweddaraf Alun Jones, cyn reolwr ardal Môn him and look forward to working with him. We are a mixed bunch but ar gyfer HSBC. Rydym ni’n ei groesawu ac yn edrych ymlaen at have in common a commitment and enthusiasm for the work of IY gydweithio ag ef. Rydym ni’n griw cymysg iawn ond yn rhannu’r Cymru. We all feel very privileged to be part of this work, that is now ymrwymiad a’r brwdfrydedd dros waith BRh Cymru. Rydym ni i gyd yn recognised worldwide and we admire and appreciate the dedication of teimlo’n freintiedig iawn i fod yn rhan o’r gwaith hwn, sy’n cael ei staff and the quality of the work undertaken. The ultimate goal is to see gydnabod yn fyd-eang yn awr, ac yn edmygu a gwerthfawrogi ymroddiad improved lives for children and families throughout Wales so we have a y staff ac ansawdd y gwaith a wneir. Y nod yn y pen draw yw gweld long-term commitment to this work. We meet quarterly to hear about IY bywydau gwell i blant a theuluoedd ar draws Gymru felly rydym yn projects and new initiatives and to consider grant funding of projects. rhagweld ymrwymiad tymor hir i’r gwaith yma. Rydym ni’n cyfarfod bob To date, we have funded five projects, a small-scale evaluation of the chwarter i glywed am brosiectau BRh a mentrau newydd ag i ystyried arian Dina School project at Ysgol Bro Lleu, support for Tracey to continue grant ar gyfer prosiectau. to develop the research arm of the IY Centre and part-funding of a Ph.D. Hyd yma, rydym ni wedi ariannu pump phrosiect, gwerthusiad ar raddfa for Kirstie Cooper, in collaboration with Bangor University, one of their fechan o’r prosiect Ysgol Dina yn Ysgol Bro Lleu, cefnogaeth i Tracey 125th Anniversary scholarships. We have also partnered with the barhau i ddatblygu ochr ymchwil y Ganolfan BRh a chyllid rhannol tuag University in obtaining two Knowledge Exchange studentship awards at Ph.D. ar gyfer Kirstie Cooper, ar y cyd gyda Phrifysgol Bangor, o un o’u (see reports by Margiad Williams and Catrin Jones for details) and have hysgoloriaethau Canmlwyddiant a Chwarter. Mae gennym hefyd ddau gais a Big Lottery application to evaluate Small Group Dina in school with am efrydiaeth Cyfnewid Gwybodaeth (gweler adroddiadau gan Margiad high-risk children currently under consideration. Our thanks to Dr. Williams a Catrin Jones) a chais gan y Gronfa Loteri Fawr er mwyn Catrin Slater, our professional fund raiser, who previously worked for dadansoddi Grwˆp Bach Dina yn yr ysgol gyda plant risg uchel ar hyn o Glyndebourne but now lives in Wales, who worked with us on our Big bryd mewn ystyriaeth. Rydym yn ddiolchgar i Dr. Catrin Slater, ein codwr Lottery bid. arian proffesiynol a oedd yn gweithio i Glyndebourne o’r blaen, ond sy’n Our thanks to Goronwy and Barbara Cleaver for their continued byw yng Nghymru yn awr, a weithiodd gyda ni ar ein cais o’r Gronfa Loteri support and I should also like to thank Dilys who acts, in a voluntary Fawr. capacity, as secretary to the Charity. I don’t think any of us could Diolch yn fawr i Goronwy a Barbara Cleaver am eu cefnogaeth barhaus, manage without her help, and her support in meetings to keep Judy in a hoffwn gydnabod Dilys hefyd, sy’n gweithredu, mewn swydd wirfoddol, line!! fel ysgrifennydd i’r Elusen. Dydw i ddim yn credu y byddai unrhyw un We appreciate the opportunity to give you updates of our work via ohonom yn gallu ymdopi heb ei chymorth, a’i chymorth hi mewn this newsletter and if anyone has any queries or offers of donations, cyfarfodydd i gadw trefn ar Judy!! please do not hesitate to contact me, via Dilys at 01248 383758. Rydym ni’n gwerthfawrogi’r cyfle i roi’r wybodaeth Anne Jones ddiweddaraf i chi am ein gwaith drwy’r newyddlen Chairperson hon ac os oes gan unrhyw un unrhyw ymholiadau neu gynigion o roddion, mae pob croeso i chi gysylltu â mi, drwy Dilys ar 01248 383758. Anne Jones Cadeirydd

Charity Trustees Anne Jones, Huw Thomas, Judith Roberts & John Wynne Jones ymddiriedolwyr yr Elusen.

Visit by Associate Professor John Carlson and Ymweliad gan Yr Athro Cysylltiol John Carlson a Doctoral Educational Psychology students myfyrwyr Seicoleg Addysgol Doethurol rofessor John Carlson, Director of ae’r Athro John Carlson, Clinical Training at Michigan State Cyfarwyddwr Hyfforddiant Clinigol PUniversity is spending six weeks on a Myn Michigan State University, yn sabbatical at the University, hosted by the IY treulio chwe wythnos ar gyfnod sabothol yn y Centre. He heads a project for Educational Brifysgol, wedi’i drefnu gan y Ganolfan BRh. Psychology students who were trained by Mae’n arwain project ar gyfer myfyrwyr Carolyn Webster-Stratton and have been Seicoleg Addysgol a hyfforddwyd gan Carolyn delivering the IY Teacher programme. During his last week he Webster-Stratton, ac sydd wedi bod yn cyflwyno’r rhaglen was joined by nine doctoral Educational Psychology students Athrawon BRh. Yn ystod ei wythnos olaf, bydd naw o fyfyrwyr who will see services in schools in Gwynedd and Powys and doethurol Seicoleg Addysgol yn ymuno ag ef, a fydd yn gweld attend consultation on the Teacher programme and a day gwasanaethau mewn ysgolion yng Ngwynedd a Phowys, ac yn conference organised by the IY Centre to introduce the students mynd i sesiynau ymgynghori ar y rhaglen i athrawon, a to the range of research activities taking place within the Centre. chynhadledd undydd a drefnir gan y Ganolfan BRh i roi cyflwyniad i'r myfyrwyr i’r amrywiaeth o weithgarwch ymchwil a gynhelir yn y Ganolfan.

19 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 20

Continuing links Cysylltiadau parhaus with CRC Cymru gyda CRC Cymru

RC Cymru is the research collaboration Wales network RC Cymru yw’r rhwydwaith cydweithrediad ymchwil set up to support health-based research across Wales. Cymru a sefydlwyd i gefnogi ymchwil wedi’i seilio ar CWe are grateful to them for support with our Toddler Ciechyd ledled Cymru. Rydyn ni’n ddiolchgar iddynt am research project. This project was funded for a six-month gefnogaeth gyda’n prosiect ymchwil i Blant Bach. Cyllidwyd follow-up, we have scraped together the funds for its y prosiect hwn am ddilyniant chwe mis, rydym wedi hel yr continuation with a twelve-month follow-up. We have been Lucie Hobson arian at ei gilydd er mwyn ei barhau gyda dilyniant 12 mis. supported in this endeavour by CRC Cymru with help on data Rydym wedi cael ein cefnogi gan CRC Cymru gyda chasglu collection in North Wales from Lucie Hobson. data yng ngogledd Cymru gan Lucie Hobson. Our relationship with CRC Cymru looks set to expand with Karen Ymddengys y bydd ein perthynas gyda CRC Cymru yn ehangu, Jones having joined them for four days a week from August. She will be gyda Karen Jones wedi ymuno â nhw am bedwar diwrnod yr wythnos taking many highly relevant skills with her, particularly her expertise o fis Awst. Bydd yn mynd â llawer o sgiliau perthnasol iawn gyda hi, with observational coding of parent/child interactions. Karen has yn arbennig ei harbenigedd gyda chodio arsylwadol rhyngweithio continued to work with IY Wales for one day a week. We wish Karen well rhwng rhieni a phlant. Mae Karen yn parhau i weithio gyda BRh in her new post. Cymru am ddiwrnod yr wythnos. Dymunwn yn dda i Karen yn ei swydd newydd.

International Attachment Network Conference Cynhadledd Ryngwladol yr Attachment Network JUDY presented a paper entitled “Home Grown or Off the Peg” at the CYFLWYNODD Judy bapur o’r enw “Home Grown or Off the Peg” yng International Attachment Network conference in Leicester University in Nghynhadledd Ryngwladol yr Attachment Network ym Mhrifysgol July. The conference topic was choosing a Parent programme. The paper Leicester fis Gorffennaf. Testun y gynhadledd oedd dewis rhaglen Rhieni. reviewed evidence from her own intensive treatment Parent programme Mi wnaeth y papur adolygu tystiolaeth o’i rhaglen rhieni triniaeth ddwys and the Welsh IY work and discussed why she had made the move to the a gwaith BRh Cymru, a thrafododd pam yr oedd wedi symud tuag at y IY programmes. This has now been submitted for publication. rhaglenni IY. Mae’r papur nawr wedi’i gyflwyno i’w gyhoeddi.

ari, one of our loyal Bangor and worked for the British and enthusiastic Council for several years in both Trustees died Cardiff and Manchester before peacefully on 15th returning to North Wales. She MMarch at St. David’s Hospice, trained as a Social Worker in 1977 MARI Llandudno, where for the last ten and spent the majority of her Social years she had acted as a volunteer Work career working with children and fundraiser. and families. She was based for Mari originated from the many years in the Child and Family CLAYTON Oswestry area but moved around Guidance Service, Llanfairfechan North Wales due to her father’s (now CAMHS Bangor). I met and occupation as a Bank Manager. As worked with Mari and Judy during an undergraduate, she studied at this period of her career and u farw Mari, un o’n ‘goddef ffyliaid yn llawen’. Roedd remember her wit, her sense of fun Hymddiriedolwyr ffyddlon a hi’n chwa o awyr iach. Mae Judy a and that she “didn’t suffer fools brwdfrydig, yn dawel ar minnau’n teimlo’n freintiedig iawn gladly”. What a breath of fresh air 15 Mawrth yn Hosbis i’n cyfeillgarwch gyda Mari barhau she was. Both Judy and I feel very BDewi Sant Llandudno, lle bu’n tan y diwedd. Bydd ei privileged that our friendship with gwirfoddoli ac yn codi arian yn chydweithwyr yn ei chofio gydag Mari continued until she died. She frwd am y ddeng mlynedd anwyldeb mawr am ei hymrwymiad is remembered with great fondness ddiwethaf. ymroddedig i wasanaethau plant, a’i by her colleagues for her dedicated Daeth Mari’n enedigol o ardal geiriolaeth dros hawliau plant a commitment to Children’s Services Croesoswallt, ond symudodd i phobl ifainc. and her advocacy for the rights of Ogledd Cymru o ganlyniad i Roedd cariad Mari tuag at fywyd children and young people. alwedigaeth ei thad fel Rheolwr yn enfawr, gan fwynhau bob math o Mari’s love of life was enormous, Banc. Fel myfyriwr isradd, gerddoriaeth, yn darllen (nifer o enjoying all types of music, reading astudiodd Mari ym Mangor, a lyfrau ar yr un pryd!!) ac wrth gwrs, (several books at the same time!!) gweithiodd ar gyfer y Cyngor rydym ni’n cofio ei chariad tuag at and of course we remember her love Prydeinig am nifer o flynyddoedd Harri – ei chath deircoes, yr oedd for Harri – her three legged cat, who yng Nghaerdydd a Manceinion cyn yn cyfeirio ato fel y ‘flying tripod’, she referred to as ‘the flying tripod’, dychwelyd i Ogledd Cymru. Mi (ond dyna stori arall). (but there lies another story). wnaeth hi hyfforddi fel gweithiwr Daeth yn Ymddiriedolwr pan She became a Trustee when the cymdeithasol yn 1977, gan dreulio’r ffurfiwyd yr elusen, a mynychodd charity was formed and faithfully rhan fwyaf o’i gyrfa fel Gweithiwr gyfarfodydd yn ffyddlon a chefnogi attended meetings and supported Cymdeithasol yn gweithio gyda gwaith y tîm BRh. the work of the IY team. phlant a theuluoedd. Roedd wedi’i Mae’r Ymddiriedolwyr yn anfon The Trustees send condolences to lleoli am nifer o flynyddoedd yn y eu cydymdeimlad i’w theulu a’i her family and friends and Gwasanaeth Arweiniad i Blant a ffrindiau ac yn cydnabod ei acknowledge her commitment to Theuluoedd, Llanfairfechan hymrwymiad i waith Blynyddoedd the work of Incredible Years Cymru, (CAMHS Bangor yn awr). Mi wnes Rhyfeddol Cymru. Bydd chwith Mari will be greatly missed. i gyfarfod a gweithio gyda Mari a mawr ar ôl Mari. Anne Jones, Judy yn ystod y cyfnod hwn o’i Anne Jones, Chair, IY Cymru gyrfa, ac rwy’n cofio ei ffraethineb, Cadeirydd, BRh Cymru ei synnwyr hwyl ac nad oedd yn

20 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 21

‘INCREDIBLE YEARS’ PARENT & CLASSROOM PROGRAMMES Developments in Gwynedd - Rhiain Gwyn

Teacher Classroom Management Anglesey. We are now offering assistants / parents) trained as of the programme. This proved to and Dina Programmes: refresher courses to teachers who leaders and delivered the be very successful and has given Every school in Gwynedd has trained more than five years ago. programme at their school. Four nursery personnel new skills for teachers trained in the Teacher This one-day course focuses on the new schools have already been working with parents and young Classroom Management (TCM) key methods and principles with selected for the 09 /10 academic children. It also ensures the best and Classroom Dino School (CD) opportunities for discussions to year. possible start for these children and programmes. In many schools the deal with any problems that School Inspections: we hope to continue this plan if entire staff have undertaken the teachers might be experiencing. The implementation of the IY funds are made available. TCM training, ensuring Parenting Programme: programmes in schools continue to Future Plans: consistency in their provision. The Grant funding was obtained last receive special attention and praise We will continue to run TCM Dina School Curriculum, with its year to promote the programme for from school inspectors during courses for teachers who have not focus on social and emotional parents. The aim being to emulate formal school inspections. They yet undertaken the training and, as development in young children, is the excellent practice in Ysgol Bro commented that many Gwynedd part of the induction for recently regularly delivered to KS1 pupils. Lleu, Penygroes where four trained teachers were very skilled in the qualified teachers. Courses have It is especially appropriate since leaders offer the Parenting way they interact with children and been arranged for classroom the introduction of the early years programme on a termly basis. To respond to instances of assistants in Gwynedd and Foundation Phase as it covers most date, 38% of the parents of Ysgol misbehaviour efficiently and Anglesey and the nursery staff who of the requirements of the Bro Lleu have attended the appropriately. received training last year will be emotional and social aspects of programme with positive results Working with Sure Start: offered a refresher session in learning and lays a secure basis for for parent involvement. Parents are During 08/09 the Education September. Gwynedd has invested later schooling and future learning. eager to attend and it has helped Authority worked with Sure Start heavily in this provision over the In 2008/9 a further 40 teachers forge strong home-school to target nursery provision in years, with the hope that the were trained, bringing the total relationships. The funding for disadvantaged areas. Nursery staff community as a whole will reap the number trained to 297. The training 08/09 targeted four schools and have received training in the IY benefits in the future. of classroom assistants continues two or three adults from each methods and principles and were Rhiain Gwyn and during the past year 46 were school (a combination of also offered on-going support Summer 2009 trained in Gwynedd and 18 in headteachers / teachers / classroom during the initial implementation

RHAGLENNI RHIENI A DOSBARTH Datblygiadau yng Ngwynedd - Rhiain Gwyn

Rhaglenni Rheolaeth sefyllfa i gynnig cyrsiau adfywio eu hysgol. Mae hwn yn Dosbarth a Cwricwlwm i’r athrawon hynny dderbyniodd eu ddatblygiad y mae Gwynedd yn Dina yn y Dosbarth: hyfforddiant cychwynnol mwy na awyddus i’w ymestyn i ardaloedd Erbyn hyn mae pob ysgol yng 5 mlynedd yn ôl. Mae’n gwrs eraill o fewn y Sir ac mae pedair Ngwynedd yn gweithredu a diwrnod sy’n canolbwyntio ar y ysgol eisoes wedi eu dewis ar chyflwyno rhaglenni Dosbarth prif egwyddorion a dulliau ac gyfer blwyddyn ’09 - ’10. BRh. Mae nifer o ysgolion wedi mae’n cynnig cyfle i athrawon Arolygaeth Ysgolion: gydweithio’n effeithiol gyda hyfforddi’r staff cyfan yn y rhaglen drafod ac ymdrin ag unrhyw Mae gweithrediad rhaglenni phlant ifanc a’i rhieni. Mae hefyd Rheolaeth Dosbarth er mwyn broblemau. BRh yn yr ysgolion yn parhau i yn help i sicrhau’r cychwyn gorau sicrhau cysondeb yn y Rhaglen I Rieni: dderbyn sylw arbennig a posib i blant ifanc ac yn ddarpariaeth. Mae Cwricwlwm Derbyniwyd grant y flwyddyn chanmoliaeth gan arolygwyr yn ddatblygiad y gobeithir ei barhau Dina yn y Dosbarth, gyda’r ddiwethaf i hybu’r rhaglen i rieni ystod arolygiadau ffurfiol. Yn ôl y os bydd cyllid ar gael. pwyslais ar ddatblygiad gyda’r bwriad o efelychu’r arfer sylwadau, maent yn credu fod cymdeithasol ac emosiynol mewn dda sy’n bodoli yn Ysgol Bro Lleu. nifer helaeth o athrawon Gwynedd Datblygiadau i’r Dyfodol: plant ifanc, yn cael ei gyflwyno’n Yno, mae 4 arweinydd wedi eu yn meddu ar sgiliau da iawn wrth Byddwn yn parhau i gynnig rheolaidd i blant CA1. Mae’n hyfforddi ac mae’r ysgol yn gallu ryngweithio a phlant ac yn ymateb hyfforddiant i athrawon nad ydynt arbennig o addas yn dilyn sefydlu’r cynnig y rhaglen i rieni pob tymor. i ddigwyddiadau o gamymddwyn eto wedi cael y cyfle ac fel rhan o Cyfnod Sylfaen i’r blynyddoedd Erbyn hyn mae 38% o’r rhieni yn effeithiol a phriodol. raglen anwytho athrawon sydd cynnar gan ei fod yn ateb mwyafrif wedi cwblhau’r hyfforddiant yn Gweithio gyda Cychwyn newydd gymhwyso. Mae cyrsiau ar gyfer hyfforddi mwy o gofynion datblygiad cymdeithasol llwyddiannus ac mae hyn wedi Cadarn: ac emosiynol o ddysgu ac yn help arwain at ganlyniadau positif wrth Yn ystod y flwyddyn ’08 - ’09, gymorthyddion Gwynedd a Môn i osod sylfaen gadarn i addysg a gydweithio a rhieni. Mae rhieni’n bu’r Awdurdod Addysg yn eisoes wedi eu trefnu a bydd staff y dysg yn y dyfodol. awyddus i fynychu’r sesiynau ac cydweithio a Cychwyn Cadarn i meithrinfeydd yn derbyn sesiwn Hyfforddwyd 40 o athrawon mae wedi bod o help i sefydlu dargedu’r ddarpariaeth meithrin adfywio ym mis Medi. Mae ychwanegol yn ystod y flwyddyn cyswllt cadarn rhwng y cartref a’r mewn ardaloedd difreintiedig. Gwynedd wedi buddsoddi’n addysgol ’08 - ’09 sy’n gwneud ysgol. Defnyddiwyd y cyllid grant Derbyniodd staff y meithrinfeydd helaeth yn y ddarpariaeth dros y cyfanswm o 297 o athrawon wedi llynedd i dargedu 4 ysgol yn y Sir hyfforddiant ym mhrif blynyddoedd gyda’r gobaith y derbyn hyfforddiant yn y Sir. Mae a gwirfoddolodd dau neu dri egwyddorion a dulliau BRh a bydd o fudd i’r gymuned gyfan yn hyfforddiant i gymorthyddion oedolyn (cyfuniad o benaethiaid / derbyn cefnogaeth wrth gychwyn y dyfodol. dosbarth yn parhau a hyfforddwyd athrawon / cymorthyddion gweithredu’r rhaglen. Mae’r Rhiain Gwyn dros y flwyddyn ddiwethaf, 46 o dosbarth / rhieni) o bob ysgol i datblygiad hwn wedi bod yn hynod Haf 2009 gymorthyddion yng Ngwynedd a dderbyn hyfforddiant arweinwyr. lwyddiannus ac mae wedi arfogi’r 18 ym Môn. Rydym yn awr mewn Bu iddynt redeg y rhaglen i rieni staff gyda’r sgiliau angenrheidiol i 21 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 22

News from Flintshire: Newyddion o Sir y Fflint

he delivery of the IY programme is developing and we have a ae cyflwyniad y rhaglen BRh yn datblygu ac mae gennym Task and Finish group looking at various programmes, for ages Grwˆ p Tasg a Gorffen sy’n edrych ar wahanol raglenni, ar gyfer Tand stages, across the various tiers of need. The IY programmes Moedrannau a chamau, ar draws y gwahanol haenau o angen. feature within the recommendations, creating a strong foundation for the Mae’r rhaglenni BRh yn cael eu cynnwys yn yr argymhellion, gan greu early years as we look at how we can develop true multi-agency work sylfaen gref ar gyfer y blynyddoedd cynnar fel yr ydym yn edrych ar sut across the County, enabling more parents to attend well-evidenced, y gallwn ddatblygu gwaith aml-asiantaethol gwirioneddol ar draws y sir, research-based programmes. We are also pleased that Helen Barham has gan alluogi i fwy o rieni fynd ar raglenni wedi eu seilio ar ymchwil, gyda obtained Leader Certification – well done Helen, and thanks to Judy for thystiolaeth dda iddynt. Rydym yn hapus hefyd bod Helen Barham wedi her thorough review of the Foster Carers sessions. We look forward to cael Dystysgrif Arweinydd – da iawn Helen, a diolch i Judy am ei celebrating Helen receiving her Certification, as again this will support hadolygiad trwyadl o’r sesiynau Gofalwyr Maeth. Edrychwn ymlaen at the on going development and sustainability. ddathlu pan fydd yn derbyn ei Thystysgrif, oherwydd bydd hyn eto’n Gail Bennett, Parenting Strategy Co-ordinator cefnogi’r datblygiad a’r cynaladwyedd parhaus. Following the delivery of the Was it a success? Yes Gail Bennett, Cydlynydd Strategaeth Magu Plant Toddler programme in September undoubtedly! One Community Ar ôl cyflwyno’r rhaglen Plant oedd yn ei gael ar eu bywydau. 2008, colleagues and I at Sure Start Parent has already undertaken her Bach ym Medi 08, penderfynnodd Roedd yn llwyddiant ysgubol! and Flying Start decided to deliver IY BASIC group leader training cydweithwyr a minnau yn Cychwyn Mae un Rhiant Cymunedol eisoes the programme to Community and Baby and Toddler training at Cadarn a Dechrau’n Deg gyflwyno’r wedi gwneud y cwrs arweinydd grwˆp Parents. They had been trained as Bangor with Judy. She hopes to rhaglen i Rieni Cymunedol. Sylfaenol BRh a hyfforddiant volunteer community parents and help deliver a programme in Roeddent eisoes wedi’i hyfforddi fel Babanod a Phlant Bach ym Mangor we felt that an insight into IY would September, which we are really rhieni cymunedol gwirfoddol, a gyda Judy. Mae’n gobeithio enable them to extend the principles excited about. Another two parents teimlwn y byddai cael dealltwriaeth cynorthwyo â chyflwyno cwrs fis of the course to the families that consider it to be one of the best fanwl o BRh yn eu galluogi i ehangu Medi, ac rydyn ni’n gyffrous iawn they support, who would in turn programmes that they have egwyddorion y cwrs i’r teuluoedd am hynny. Mae dau riant arall yn benefit. So in January 2009 Dianne completed and are also hoping to maent yn eu cefnogi, a fyddai’n ystyried iddo fod yn un o’r cyrsiau Jackson and Hallie Thomas, both complete BASIC leader training. elwau o ganlyniad. Felly yn Ionawr gorau maent wedi ei wneud, ac maent Flying Start Health Visitors and One of the parents went on to 2009, mi wnes innau, Dianne hwythau hefyd yn gobeithio cwblhau myself, began to deliver the gain employment with NCMA and Jackson a Hallie Thomas, y ddwy’n hyfforddiant sylfaenol i arweinwyr. programme to eleven Community as a result of seeing the benefits of Ymwelwyr Iechyd Dechrau’n Deg, Aeth un o’r rhieni ymlaen i gael Parents being on the programme herself, is gychwyn cyflwyno’r rhaglen i 11 o gwaith gyda’r NCMA, ac o ganlyniad We were treading new ground; keen to explore how parenting Rieni Cymunedol. i weld y manteision o fod ar y rhaglen would it be a success? How would it programmes can be introduced into Roeddem ni’n troedio tir newydd: ei hun, mae’n awyddus edrych ar sut differ delivering this programme to the development plans for a fyddai’n llwyddiant? Sut fyddai’n y gellir cyflwyno rhaglenni magu parent volunteers supporting childminders. wahanol cyflwyno’r rhaglen i rieni- plant i’r cynlluniau datblygu ar gyfer parents? A decision was made to Parents’ comments from the wirfoddolwyr fyddai’n cefnogi gofalwyr plant. deliver the programme in the course: rhieni? Penderfynwyd cyflwyno’r Sylwadau gan rieni o’r rhaglen. normal way with one added “Great learning; it makes me rhaglen yn y ffordd arferol gydag un “Dysgu gwych; mae’n gwneud i evaluation question each week. think about how I interact with my cwestiwn gwerthuso ychwanegol bob mi feddwl ynghylch sut rydw i’n “How could you take this week’s girls” wythnos, sef “Sut fyddech chi’n gallu rhyngweithio gyda fy ngenethod” content back to the families that “I love it. Its great. I am learning mynd â chynnwys yr wythnos hon yn “Dwi wrth fy modd efo fo. Rydw you visit?" It became clear, as the so much about me as well as my ôl i’r teuluoedd yr ydych chi’n i’n dysgu cymaint amdanaf i yn weeks went by, that the parents were kids.” ymweld â nhw?" Daeth yn amlwg fel ogystal â’m plant”. delivering the programme content “Really enjoy hearing and yr aeth yr wythnosau heibio bod y “Dwi wir yn mwynhau clywed to their families, often with sharing experiences.” rhieni’n cyflwyno cynnwys y rhaglen profiadau eraill a’u rhannu.” spectacular results, in positive “Great. I absolutely love it. i’w teuluoedd, gyda chanlyniadau “Gwych. Dwi wrth fy modd efo fo. altered behaviours within their Thanks” trawiadol yn aml wrth i ymddygiad Diolch.” families. They were also applying “I believe this programme should newid er gwell yn eu teuluoedd. “Dwi’n meddwl y dylai’r rhaglen the principles to their own children be compulsory for all parents.” Roeddent hefyd yn defnyddio hwn fod yn orfodol i bob rhiant.” and advising and teaching “Great. I loved it. Can't believe egwyddorion eu plant eu hunain ac “Gwych. Wedi ei hoffi. Methu â husbands, partners, friends and its finishing” yn cynghori ac addysgu gwˆyr, chredu ei fod yn gorffen.” grandparents. Behaviours altered Helen Barham, partneriaid, ffrindiau a neiniau a Helen Barham, within their own families, positively Early Intervention theidiau. Roedd ymddygiad yn newid Ymyrraeth Gynnar of course. It was enriching for and Sure Start yn eu teuluoedd eu hunain, er gwell a Chychwyn Cadarn Dianne, Hallie and I to witness the wrth gwrs. Roedd yn werth chweil i growth in confidence and Note from Judy: Dianne, Hallie a minnau fod yn Nodyn gan Judy: knowledge, and the positive effect Congratulations to Helen on dystion i’r cynnydd mewn hyder a Llongyfarchiadau i Helen am that it was making on their lives obtaining Leader Certification gwybodaeth, a’r effaith gadarnhaol yr ddod yn Arweinydd Ardystiedig

The National Academy of Parenting Yr Academi Genedlaethol Ymarferwyr Practitioners (NAPP) Rhiantu (NAPP) he Academy was set up to provide funding for training across efydlwyd yr Academi i ddarparu cyllid ar gyfer hyfforddiant ar England in evidence-based programmes and the IY Parent draws Lloegr mewn rhaglenni wedi eu seilio ar dystiolaeth, ac mae’r Tprogrammes have been included and are much in demand. Srhaglenni IY i rieni wedi cael eu cynnwys, ac mae llawer iawn o alw Judy delivered two Baby training days for NAPP in June, in Manchester amdanynt. and Liverpool. It was good to see the enthusiasm for the training and to Cyflwynodd Judy ddau ddiwrnod hyfforddiant babanod ar gyfer NAPP learn that it is likely that it will be delivered by many of those trained. fis Mehefin, ym Manceinion a Lerpwl. Roedd yn dda gweld y Participants particularly appreciated the up to date video material and brwdfrydedd dros yr hyfforddiant a dysgu y bydd yn debygol o gael ei enjoyed discussing the issues that would be raised by delivering a gyflwyno gan lawer o’r rhai a gafodd yr hyfforddiant. Roedd y rhai a programme where both parents and babies were present. gymerodd ran yn hoffi’r deunydd fideo cyfoes yn arbennig, a bu iddynt fwynhau trafod y materion a fyddai’n cael eu codi drwy gyflwyno’r rhaglen lle byddai’r rhieni a’r babanod yn bresennol.

22 32483 incredible 09 23/10/09 11:25 am Page 23

Successful NIHR News from Rhondda Cynon Taff grant for children n January Rhondda Cynon Toddler programme too. One with Judy Hutchings, one day with ADHD Taff took part in the IY parent has now applied to Home each week for the twelve weeks. IToddler programme Start as a volunteer and is We reviewed the programme r. Dave Daley and Judy research. Ten parents were working towards a childcare materials, and planned our next will be working on an recruited; six to the trial group qualification, with a view to session. We also filmed our DNIHR grant with Edmund and four to the control. The gaining a parenting qualification sessions, which were viewed Sonuga-Barke and colleagues from response was very positive and through the National during supervision. The level of Southampton University. The first parents reported a noticeable Occupational Standards. This support and opportunity to change in themselves and their will enable her to co-facilitate discuss our experiences, problem part of the grant is to develop an children. Two parents Flying Start parenting groups in solve and celebrate successes was enhanced New Forest Parent (NFP) volunteered to support future the future. invaluable. programme to target high-risk groups, as they wanted other As part of the research, Maggie Pledger disadvantaged children who are parents to benefit from the facilitators attended supervision RCT Parenting Support Co-ordinator hyperactive and inattentive. The second phase of the trial, commencing in 2011, will be to undertake an RCT comparison of Gail Eynon, Flying the NFP and IY Parent Start Health Visitor/Ymwelydd programmes. This will take place Iechyd Dechrau’n in four centres, Dundee, North Deg; Leanne Regan, Wales, Staffordshire and Parent/Rhiant & Southampton. Dave is the North Maggie Pledger, Wales Principal Investigator and Rhondda Cynon Taf. Judy will oversee the delivery of the IY programme across the four centres with support from local mentors. This project will continue Dave’s relationship with the IY Centre for Newyddion o Rondda Cynon Taf which we are very grateful. He has is Ionawr, cymerodd o’r rhaglen Plant Bach hefyd. Judy Hutchings, un ddiwrnod yr supervised and supported our Rhondda Cynon Taf ran Mae un rhiant wedi gwneud cais wythnos am ddeuddeg wythnos. Ph.D. students for the last five Fyn yr ymchwil i’r rhaglen i Home Start yn awr fel Adolygom deunyddiau’r rhaglen, years and will continue to do so BRh Plant Bach. Cafodd deg o gwirfoddolwr ac mae’n gweithio ac yn cynllunio ein sesiwn nesaf. with our new students who are just rieni eu recriwtio; chwech yn y tuag at gymhwyster gofal plant, Roeddem ni hefyd yn ffilmio ein starting out on their Ph.Ds. grwˆp arbrofol, a pedwar i’r grwˆp gyda’r bwriad o gael cymhwyster sesiynau, a gwylwyd rhain yn rheolydd. Roedd yr ymateb yn magu plant drwy’r Safonau ystod goruchwyliaeth. Roedd gadarnhaol iawn, a dywedodd Galwedigaethol Cenedlaethol. lefel y gefnogaeth a’r cyfle i Grant NIIHR rhieni iddynt weld newid amlwg Bydd hyn yn ei galluogi i gyd- drafod ein profiadau, datrys ynddynt eu hunain ac yn eu hwyluso grwpiau magu plant problemau a dathlu lllwyddiannus ar gyfer plant. Gwirfoddolodd dau riant i Dechrau’n Deg yn y dyfodol. llwyddiannau yn amhrisiadwy. plant gydag ADHD gefnogi grwpiau yn y dyfodol, Fel rhan o’r ymchwil,mynychodd Maggie Pledger gan eu bod am i rieni eraill elwa hwyluswyr gorchwyliaeth gyda Cydlynydd Cefnogi Magu Plant RCT ydd Dr. Dave Daley a Judy yn gweithio ar grant NIHR Bgydag Edmund Sonuga- - Ysgol Bro Lleu - Barke a chydweithwyr o Brifysgol Southampton. Rhan gyntaf y grant nder the leadership children who have an arweinyddiaeth angen ychwanegol i yw datblygu rhaglen uwch New of Stella Gruffudd, additional needs for social Stella Gruffudd, hyfforddiant cymdeithasol Forest (NFP) ar fagu plant i UHead Teacher, and emotional coaching. DPennaeth, Ysgol ac emosiynol. Mae’r Bro Lleu, mae un o’r prosiect hwn wedi cael ei dargedu plant dan anfantais risg Ysgol Bro Lleu, one of the This project has been larger primary schools in evaluated in a small-scale ysgolion cynradd mwyaf werthuso mewn prosiect ar uchel sy’n orfywiog ac sy’n methu Gwynedd, has become a project, funded by the IY yng Ngwynedd, wedi dod raddfa fechan, wedi’i â thalu sylw. Yn ail gam yr arbrawf, beacon for the IY Charity, comparing 12 yn ganolbwynt ar gyfer y ariannu gan yr elusen BRh, a fydd yn dechrau yn 2011, gwneir programmes in Wales and children who have received rhaglenni BRh yng sy’n cymharu 12 o blant cymhariaeth RCT o’r rhaglenni the world. Gwynedd has the programme with 12 Nghymru a’r byd. Mae sydd wedi derbyn y NFP a Rhieni BRh. Gwneir hyn already introduced the IY who will receive it in the Gwynedd eisoes wedi rhaglen, gyda 12 a fydd yn mewn pedair canolfan: Dundee, Teacher and Child Autumn. This trial project cyflwyno’r rhaglenni ei derbyn yn yr hydref. Gogledd Cymru, Swydd Stafford a programmes into all of its has provided a basis for a athrawon a phlant BRh i’w Mae’r prosiect arbrofol Southampton. Dave yw PI Gogledd 100+ schools and Bro Lleu larger scale project for dros 100 o ysgolion, ac hwn wedi bod yn sylfaen ar Cymru a bydd Judy yn has taken this work one which we have bid for mae Bro Lleu wedi mynd gyfer prosiect ar raddfa goruchwylio cyflwyno’r rhaglen step further in training both lottery funding to take this â’r gwaith hwn un cam fwy, yr ydym wedi gwneud BRh ar draws y pedair canolfan teachers and parents to approach forward to a ymhellach drwy hyfforddi cais am arian y loteri ar ei gyda chefnogaeth gan fentoriaid deliver the parent number of schools in athrawon a rhieni i gyfer er mwyn cyflwyno’r lleol. programme within the Gwynedd. The intervention gyflwyno’r Rhaglen Rhieni dull hwn i nifer o ysgolion Bydd y prosiect hwn yn parhau school. To date some 40% children have demonstrated yn yr ysgol. Hyd yma, mae yng Ngwynedd. Mae’r perthynas Dave â’r Ganolfan BRh, of parents within the school increased number and tua 40% o rieni yn yr ysgol Plant ymyrraeth wedi ac rydym ni’n ddiolchgar iawn am have attended the Parent quality of problem wedi bod ar y rhaglen dangos cynnydd mewn rhieni. Hefyd, mae Stella nifer o safon datrysiadau hyn. Mae wedi goruchwylio a programme. In a further solutions and improved development Stella and two social and friendship skills. ac un o’i staff wedi problemmau a gwellhad chefnogi ein myfyrwyr Ph.D. am y of her staff have trained to hyfforddi i gyflwyno’r mewn sgiliau cymdeithasol bum mlynedd ddiwethaf, a bydd yn deliver the Small Group rhaglen Ysgol Dinosor a cyfeillgarwch. parhau i wneud hynny gyda’n Therapeutic Dinosaur Therapiwtig Grwpiau myfyrwyr newydd sy’n dechrau ar school programme to Bychan i blant sydd â’r eu Ph.Ds. 23 32483 incredible 09 23/10/09 11:26 am Page 24

News from Vale of Glamorgan fter completing the Baby and the babies ranged in age from 6 to 16 Toddler add-on training last months. As before, we included other Asummer, we decided to deliver the workers from Flying Start, following programmes to a group of teenage mums requests from the mums. By this stage the who attend the Partnership for Young Parents mums knew the format of the programme Project in Barry. The project offers teenage and were more confident about commenting mums, who have left school early due to on the vignettes and asking questions. We pregnancy, a chance to complete their found that the mums were resistant and self- education. conscious when asked to participate in role- We started with the Baby Programme in play, so we did very little role-play during the first term of their academic year with the programme. In hindsight, following eight teenage mums. At this stage all the supervision, we now realise persevering with mums either had a baby under one year old this part of the programme is vital for or were due to deliver in the next few achieving the best results. months. During our planning session after The feedback from both programmes was meeting the mums, we decided to adapt the very positive and we had no negative programme to suit their needs and reduced comments. It was wonderful to see the the number of vignettes shown to allow for parents growing in confidence and with more discussion. This was often greater understanding of their children’s spontaneous and other issues affecting them needs. Their positive outlook in their role as were aired. We invited other workers, their child’s mentor was also more evident Overseas visitors including the Early Years Workers and the by the end of the year. Our training courses in Bangor have continued to Dietician, to join us at the end of the sessions We are planning to repeat both attract people from across the world, last year this and provided child-directed activities that programmes this year with a new group of included Norway and New Zealand but more recently tied in with the topics discussed that week. teenage mums. We both feel that our participants from Spain, Portugal, El Salvador, Activities included weaning, healthy diet, confidence has grown in our understanding Mexico and Turkey attended the Teacher or parachute play, sensory play and the of the programme and our ability to deliver Classroom Dina training and have plans to both favourite, messy play. it effectively. deliver and research these programmes in their respective countries. During the summer term, we delivered the Rachael Evans (Parenting worker) and Toddler programme to the same group of Kim Jones (Health Visitor) Flying Start in mums. By this stage all had delivered and Barry, Vale of Glamorgan. Ymwelwyr Tramor Mae ein cyrsiau hyfforddi ym Mangor wedi parhau i Newyddion o Bro Morganwg ddenu pobl o bob rhan o’r byd, y llynedd yn cynnwys Norwy a Seland Newydd, ond yn fwy diweddar, bu i r ôl cwbwlhau y hyfforddiant cyflwyno’r rhaglen Plant Bach i’r ‘run gyfranwyr o Sbaen, Portiwgal, El Salvador, Mecsico a ychwanegol Babi a Plentyn Bach grwˆp o famau. Erbyn y cyfnod yma roedd Thwrci ddod i’r hyfforddiant Athro neu Dina Ayn ystod haf diweddaf, mi pawb wedi cael eu plant a roedd oed y plant Dosbarth, ac mae ganddynt gynlluniau i gyflwyno’r ac wnaethom benderfynu cyflwyno’r i gyd rhwng 6 a 16 mis. Fel o’r blaen, mi ymchwilio’r rhaglenni yma yn eu gwledydd eu hunain. rhaglenni i grwˆp o famau yn ei arddegau a wnaethom gynnwys gweithwyr eraill o wnaeth fynychu y Partneriaeth i Rhieni Dechrau’n Deg yn dilyn ceisiadau gan y Hatice Nazli Savasan, from Ifanc yn Y Barri. Mae’r prosiect yn cynnig mamau. Erbyn y cyfnod yma roedd y Turkey, with Dina at the Classroom School Curriculum i famau yn ei arddegau sydd wedi gadael mamau yn gwybod ffurf y rhaglen ag yn training ysgol yn gynnar oherwydd y fwy hyderus i wneud sylwadau ar y beichiogrwydd y siawns i gwbwlhau eu portreadau bychan a gofyn cwestiynau. Mi Hatice Nazli Savasan, o Dwrci gyda Dina yn yr hyfforddiant addysg. wnaethom ddarganfod bod y mamau yn Cwricwlwm Dina yn y Mi wnaethom gychwyn gyda’r Rhaglen wrthwynebol a hunanymwybodol pan Dosbarth. Babi yn eu tymor cyntaf o’u blwyddyn ofynnwyd iddynt gymeryd rhan mewn academaidd gyda wyth o famau yn eu chwarae rôl, felly ni wnaethom lawer o Raquel Zepeda with harddegau. Yn y cyfnod hwn, roedd y chwarae rôl yn ystod y rhaglen. Mewn ôl- Dina and Maria Claustre Jané- mamau i gyd efo unai babi o dan un aneliad, ar ôl gorchwyliaeth, rydym nawr Ballabriga with Wally, mlwydd oed neu yn barod i eni yn y yn sylweddoli bod dyfal gyda y rhan yma both from Spain, at the misoedd nesaf. Yn ystod ein sesiwn o’r rhaglen yn hanfodol ar gyfer cyflawni y Classroom School cynllunio ar ôl cyfarfod y mamau, canlyniadau gorau. Curriculum training pendefynom addasu y rhaglen i weddu eu Roedd yr ymateb o’r ddau raglen yn Raquel Zepeda gyda Dina a Maria Claustre anghenion a lleihau y nifer o bortreadau bositif iawn a doedd ddim sylwadau Jané-Ballabriga gyda bychan ddangosir er mwyn caniatau mwy o negyddol. Roedd yn ryfeddol gweld y Wally, y ddwy o Sbaen, drafod. Roedd hyn yn aml yn ddigymell ac rhieni yn tyfu mewn hyder a dealltwriaeth yn yr hyfforddiant roedd unrhyw faterion eraill a oedd yn eu gwell o anghenion eu plant, a roedd eu Cwricwlwm Dina yn y poeni yn cael eu trafod. Mi wnaethom argoel bositif yn eu rôl fel cynghorwr ei Dosbarth. wahodd gweithwyr eraill, yn cynnwys plentyn hefyd yn fwy amlwg erbyn diwedd Gweithwyr Blynyddoedd Cynnar a’r y flwyddyn. Deietegydd, i ymuno efo ni ar ddiwedd y Rydym yn cynllunio i ailadrodd y ddau sesiynau a mi wnaethom ddarparu raglen eleni gyda grwˆp newydd o famau yn gweithgareddau cyfeiriedig at blant sy’n eu harddegau. Mae’r ddwy ohonym yn gysylltiedig gyda’r pynciau drafodwyd yr teimlo bod ein hyder yn ein dealltwriaeth wythnos honno. Roedd y gweithgareddau o’r rhaglen wedi tyfu ag ein gallu i yn cynnwys diddyfniad, deiet iach, gyflwyno’r rhaglen yn effeithiol. chwarae parasiwtio, chwarae synhwyraidd, Rachael Evans (Gweithwraig Rhiantu) Judy with our visitors from Portugal, Spain, El Slavador a’r ffefryn chwarae aflêr. a Kim Jones (Ymwelydd Iechyd) and Mexico. Yn ystod tymor yr haf, mi wnaethom Dechrau’n Deg,Y Barri, Bro Morgannwg Judy efo ein ymwelwyr o Bortiwgal, Sbaen, El Salvador a Mecsico. 24 32483 incredible 09 23/10/09 11:26 am Page 25

Update from Wrexham e have run three IY groups in the past year at the Maelor Children's The Norwegian Centre - one per school term, each with ten places. The group is Wusually offered on Tuesday morning from 9.30-12.00, during term project time and with crèche facilities. he Norwegian IY project started in 1999 when their The families are allocated a Keyworker, who is responsible for making Government funded three programmes to treat and prevent contact between sessions, to check that all is going well. If there are any conduct disorder in Norway, the Incredible Years, Parent problems or anything needs tweaking, the Keyworker carries out home visits T Management Training Oregon and Multi-systemic therapy. IY was to go over problem areas. Last term six of the seven parents that started funded for the 0-8 years age range. We have benefitted from our completed the course. links with the Norwegians with regular presentations at our We offer follow-up sessions as well, so that the families can stay in contact with us should they be having a problem and also so that further interventions conferences from Prof. Willy Tore Mørch and colleagues. Willy can be offered if needed. Tore leads the Norwegian IY project and has overseen the The Wrexham Flying Start Team had a very successful IY group at Plas evaluation of the project in Norway. Tromsø University invited Madoc with six parents completing the sessions. We had very good feedback Judy to act as an external examiner for the Ph.D. of Sturla Fossum from the parents who said they had enjoyed and learnt a lot from the sessions. last December. Sturla’s thesis reported the main evidence that the We hope to start a Toddler group with Dee Brown in the spring of 2010 at Parent programme was effective in Norway. Penycae. The process of examining the Ph.D. is very different in Norway. Tricia Jones, Co-ordinator for TAC and Parenting The viva takes place in public with the candidate giving two public lectures, one of their own choosing and one set by the examiners. We asked Sturla to talk about sex difference in conduct disorder. Y diweddaraf o Wrecsam He gave a spirited and successful defence of his thesis to a large ydym wedi cynnal tri grwˆp BRh yn y flwyddyn ddiwethaf yn audience that was followed by a party at which almost everyone in Ganolfan Plant Maelor – un mesul tymor ysgol, pob un gyda deg lle. the room made a speech. Tromsø is well inside the Arctic Circle RMae’r grwˆp fel arfer yn cael ei gynnig ar ddydd Mawrth rhwng 9.30 but unfortunately the expected Northern Lights were elusive so a 12.00, yn ystod tymor ysgol gyda cyflusterau meithrinfa. another trip is called for. Mae Gweithiwr Allweddol yn cael ei dosbarthu i bob teulu, sydd yn Congratulations to the Norwegian IY team who celebrated the gyfrifol am wneud cysylltiadau rhwng sesiynau, er mwyn sicrhau bod popeth 10th Anniversary of their project in September with a visit from yn mynd yn iawn. Os oes unrhyw broblemau neu rhywbeth angen ei newid, Carolyn Webster-Stratton. mae’r Gweithiwr Allweddol yn gwneud ymweliad cartref er mwyn trafod y problemau. Y tymor diweddaf, mi wnaeth chwech o’r saith rhiant wnaeth gychwyn y cwrs ei gwbwlhau. Rydym yn cynnig sesiynau dilynol hefyd, fel bod y teuluoedd yn gallu cadw mewn cysylltiad gyda ni os ydynt yn cael unrhyw broblem ag hefyd fel bod ymyriadau dilynol yn gallu cael eu cynnig os oes angen. Gafodd tîm Dechrau’n Deg Wrecsam grwˆp BRh llwyddianus iawn ym Mhlas Madoc gyda chwe rhiant yn cwbwlhau y sesiynau. Mi gafon ni ymateb da iawn gan y rhieni wnaeth ddweud eu bod wedi mwynhau a dysgu llawer o’r sesiynau. Rydym yn gobeithio dechrau grwˆ p Plant Bach gyda Dee Brown yng ngwanwyn 2010 ym Mhenycae. Tricia Jones, Cyd-drefnydd am TAP a Sgiliau Rhieni

Poland link e have had a link with Poland since two psychologists, Magda Gulcz and Anna Buingoc came to Bangor to do BASIC parent leader Y prosiect Norwyaidd Wtraining. In March, Judy went for a second time to Poland to deliver echreuodd y prosiect BRh Norwyaidd yn 1999 pan fu i’w a two-day workshop to Polish therapists working with children. The workshop Llywodraeth gyllido tair rhaglen i drin ac atal anhwylder is part of a series of weekend seminars, delivered under the auspices of Oxford Dymddygiad yn Norwy, y Blynyddoedd Rhyfeddol, University as part of an M.Sc. in Cognitive Behavioural Therapy. During the Hyfforddiant Rheolaeth Oregon i Rieni a Therapi Aml-Systemig. two days Judy gave an introduction to the IY Parent, Child and Teacher Roedd BRh wedi’i ariannu ar gyfer amrediad 0-8 oed. Rydyn ni programmes. There is great enthusiasm for the programmes in Poland and negotiations are underway for her next visit in 2010 to be a three day accredited wedi cael budd o’n cysylltiadau gyda’r Norwyaid, gyda Parent group leader workshop. chyflwyniadau rheolaidd yn ein cynadleddau gan Yr Athro Willy Tore Mørch a’i gydweithwyr. Mae Willy Tore yn arwain prosiect BRh Norwy ac mae wedi goruchwylio’r gwaith o werthuso’r Cyswllt Gwlad Pwyl prosiect Norwyaidd. Bu i Brifysgol Tromsø wahodd Judy i ydym wedi bod â chysylltiad gyda Gwlad Pwyl ers i ddau seicolegydd, weithredu fel arholwr allanol ar gyfer Ph.D. Sturla Fossum fis Magda Gulcz ac Anna Buingoc, ddod i Fangor i wneud yr hyfforddiant Rhagfyr y llynedd. Roedd thesis Sturla’n rhoi’r brif dystiolaeth Rsylfaenol ar arwain rhieni. Ym Mawrth, aeth Judy i Wlad Pwyl am yr bod y rhaglen i Rieni’n effeithiol yn Norwy. eildro i gyflwyno gweithdy deuddydd i therapyddion Pwylaidd sy’n gweithio Mae’r broses o arholi’r Ph.D. yn wahanol iawn yn Norwy. gyda phlant. Mae’r gweithdy’n rhan o gyfres o seminarau penwythnos, a Cynhelir yr arholiad viva yn gyhoeddus, gyda'r ymgeisydd yn rhoi gyflwynir dan ymbarél Prifysgol Rhydychen fel rhan o M.Sc. mewn Therapi Ymddygiadol Gwybyddol. Yn ystod y deuddydd, rhoddodd Judy gyflwyniad i’r dwy ddarlith gyhoeddus, un wedi’i dewis ganddynt hwy eu rhaglenni Rhieni, Plant ac Athrawon BRh. Mae yna frwdfrydedd mawr dros y hunain, a’r llall wedi’i gosod gan yr arholwyr. Mi wnaethom ni rhaglenni yng Ngwlad Pwyl ac mae trafodaethau ar y gweill ar gyfer ei ofyn i Sturla siarad am wahaniaeth rhyw mewn anhwylder hymweliad nesaf yn 2010 i fod yn weithdy tridiau a achredir ar gyfer ymddygiad. Rhoddodd amddiffyniad brwdfrydig a llwyddiannus arweinwyr grwpiau rhieni. o’i thesis i gynulleidfa fawr, ac wedyn cafwyd parti lle bu i bron Polish bawb yn yr ystafell ddweud gair. Mae Tromsø o fewn Cylch yr Thaerapists at Arctig, ond yn anffodus, ni welwyd Golau’r Gogledd fel y Judy’s two-day workshop. disgwyliwyd, felly bydd angen gwneud taith arall. Llongyfarchiadau i dîm BRh Norwy â ddathlodd Ddeng Therapydd Pwylaidd yng Mlwyddiant eu prosiect ym mis Medi gydag ymweliad gan ngweithdy Carolyn Webster-Stratton. deuddydd Judy.

25 32483 incredible 09 23/10/09 11:26 am Page 26

Incredible Years Ynys Môn Blynyddoedd Rhyfeddol Ynys Môn

e have eight staff in the Rural Families Service (RFS) trained ae gennym wyth o staff yn y Gwasanaeth Teulu Gwledig (RFS) to deliver the BASIC Programme and five in delivering the wedi eu hyfforddi i gyflwyno’r Rhaglen Sylfaenol, a phump i Wnew Toddler programme. We have a rolling programme for Mgyflwyno’r rhaglen newydd i Blant Bach. Mae gennym raglen the BASIC Parent groups. In September 2009 we are running a group in dreigl ar gyfer grwpiau Rhieni Sylfaenol. Ym Medi 2009, rydym ni’n Holyhead, then we move on to Llangefni in January 2010 and Amlwch cynnal grwˆp yng Nghaergybi, ac wedyn rydym ni’n symud ymlaen i in April 2010. Langefni fis Ionawr 2010 ac Amlwch fis Ebrill 2010. We are currently recruiting parents from the Gwalchmai Flying Start Rydym ni’n recriwtio rhieni o ardal Dechrau’n Deg Gwalchmai i gynnal area to run our first Toddler group in Autumn 2009. This group will be ein rhaglen gyntaf i Blant Bach yn y hydref 2009. Cynhelir y grwˆp hwn ar run jointly with a Flying Start Health Visitor. The first Toddler group y cyd gydag ymwelydd iechyd Dechrau’n Deg. Cynhaliwyd y grwˆp cyntaf was run in Holyhead last Autumn by Health Visitors, Sharon Gammon i Blant Bach yng Nghaergybi yn yr hydref y llynedd fel rhan o’r rhaglen and Liz Lloyd Williams as part of the Toddler research programme. ymchwil i Blant Bach gan yr Ymwelwyr Iechyd, Sharon Gammon a Liz Last year due to five staff being on maternity leave it proved difficult Lloyd Williams. to develop and maintain service delivery of the IY programmes, however Y llynedd, o ganlyniad i bump o staff ar gyfnod o absenoldeb mamolaeth, RFS still managed to deliver the IY BASIC Programme to 29 parents. roedd yn anodd datblygu a chynnal y rhaglenni BRh, fodd bynnag, fe Of these parents 88% reported an improvement in their parenting, 85% wnaeth y RFS dal i lwyddo i gyflwyno’r Rhaglen BRh Sylfaenol i 29 o an improvement in child behaviour, 100% an improvement in the rieni. Fe wnaeth 88% o’r rhieni hyn nodi gwelliant yn eu ffordd o fagu Pleasure in Parenting Scale, and 97% reported improvement in mental plant; nododd 85% welliant yn ymddygiad eu plentyn; nododd 100% wellbeing. welliant ar y ‘Pleasure in Parenting Scale’, a nododd 97% welliant mewn The Parent programmes are now well established in Ynys Môn and set lles meddyliol. to continue Mae’r rhaglenni i Rieni wedi eu hen sefydlu yn Ynys Môn bellach ac Meinir Williams maent yn parhau. Barnardo’s Rural Families Service Meinir Williams Gwasanaeth Teulu Gwledig, Barnardo’s

Congratulations to all members of the team who have published articles in a variety of journals as well as those who have spoken to the media about our work U Eames, C., Daley, D., Hutchings, J., Whitaker, C. J., Jones, K., Hughes, J. C. & Bywater, T. (2009). Treatment A fidelity as a predictor of behaviour change in parents attending group based parent training. Child: Care Health

D and Development, 35 (5), 603-612. doi:10.1111/j.1365-2214.2009.00975.x Daley, D., Jones, K., & Hutchings, J. Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in preschool children: A

I current findings, recommended interventions and future directions. (2009) Child Care Health and Development. doi:10.1111/j.1365-2214.2009.00938.x D Ford, T., Hutchings, J., Bywater, T., Goodman, A. & Goodman, R. (2009) The Strengths and Difficulties

D Questionnaire Added Value Score; a method for estimating effectiveness in child mental health services tested

E using data from a randomised controlled trial. British Journal of Psychiatry. 194, 552–558. doi: 10.1192/bjp.bp.108.052373 O Bywater, T., Hutchings, J., Daley, D., Whitaker, C., Yeo, S. T., Jones, K., Eames, C. and Tudor Edwards, R. (2009)

H Long-term effectiveness of a parenting intervention in Sure Start services in Wales for children at risk of developing conduct disorder. British Journal of Psychiatry 195, 318-324, Doi:10.1192/bjp.bp.108.056531 Y In press C Martin, P., Daley, D., & Hutchings, J., Jones, K., Eames, C., & Whitaker, C. The Teacher-Pupil Observation Tool

/ (T-Pot): The development and testing of a classroom observation measure. School Psychology International.

S Hutchings, J. & Bywater, T. Childhood Conduct Disorder: the contribution of psychologists. Clinical Psychology Forum, Special Edition. N Submitted Jones, K., Daley, D., Hutchings, J., Whitaker, C., Eames, C., & Bywater, T. The Incredible Years Programme as O

I an early intervention for children with conduct problems and ADHD: Moderators and mediators of outcome.

T Gardner F., Hutchings, J. and Bywater, T. Who benefits and how does it work? Moderators and mediators of outcome in a randomised trial of parenting interventions in multiple ‘Sure Start’ services. A Hutchings, J., Bywater, T., Williams, M., Shakespeare M.K. and Whitaker, C. Evidence for the extended School C Aged Incredible Years parent programme with parents of high-risk 8 to 16 year olds I Hutchings, J., Bywater, T. and Williams, M. Choosing a parent programme: Home grown or off the peg? L Eames, C., Daley, D., Hutchings, J., Whitaker, C. J., Bywater, T., Jones, K. & Hughes, J. C. The impact of group B leaders behaviour on parents’ acquisition of key parenting skills during parent training. U

P Llongyfarchiadau i holl aelodau’r tîm sydd wedi cyhoeddi erthyglau mewn amrywiaeth o gyfnodolion yn ogystal â’r rhai sydd wedi siarad â’r cyfryngau am ein gwaith.

26 32483 incredible 09 23/10/09 11:26 am Page 27

Welsh Assembly Government (WAG) Cyllid Llywodraeth Cynulliad Cymru funding continued for 2009/10 (LlCC) yn parhau ar gyfer 2009/10

2009/10 is the fourth year that WAG has funded leader training and 2009/10 yw’r bedwaredd flwyddyn mae Llywodraeth Cynulliad resources. This year, in addition to ongoing funding of training in the Cymru wedi cyllido hyfforddiant arweinwyr ag adnoddau, ac eleni, Parent and Teacher Classroom Management programmes, it also yn ogystal â chyllido parhaus hyfforddiant yn y rhaglenni Rhieni includes for the first time training for teachers to deliver the Rheolaeth Dosbarth ac Athrawon, y mae hefyd yn cynnwys classroom social, emotional and problem hyfforddiant am y tro cyntaf i athrawon i solving skills curriculum (Dinosaur School). gyflwyno’r cwricwlwm sgiliau The first Dino school training was delivered cymdeithasol, emosiynol a datrys problemau in June in Bangor and was well received with yn y dosbarth (Ysgol Dinosor). Cyflwynwyd teachers from seven Authorities attending. yr hyfforddiant Ysgol Dina cyntaf ym The other new WAG funded development Mehefin ym Mangor, a chafwyd ymateb da is training for teachers in delivering the four- gydag athrawon o saith Awdurdod yn session School Readiness programme to help mynychu. parents as their children start school. Again Y datblygiad newydd arall a gyllidir gan there is great enthusiasm for this programme. LlCC yw hyfforddiant i athrawon gyda chyflwyno’r rhaglen Parodrwydd Ysgol Welsh delegates at the first WAG funded Classroom pedair sesiwn, i helpu rhieni fel mae eu Dina Training. plant yn dechrau’r ysgol. Eto, mae Dirprwyon Cymreig yn yr hyfforddiant Dosbarth brwdfrydedd mawr ar gyfer y rhaglen hon. Dina cyntaf i’w gyllido gan LlCC. Pathfinder Adroddiad report Pathfinder

he first phase of the Pathfinder Early Intervention project funded wblhawyd cam cyntaf y prosiect Ymyrraeth Gynnar Pathfinder gan by the Department for Children Schools and Families to target yr Adran Plant, Ysgolion a Theuluoedd i dargedu rhieni plant 8 – 13 Tparents of children aged 8 – 13 in England was completed in Coed yn Lloegr, a hynny ym Mawrth 2008. Fe’i cefnogwyd gan March 2008 and was supported by mentors from across the UK with Judy fentoriaid o bob rhan o Brydain, gyda Judy a Dilys yn gwneud y gwaith and Dilys providing co-ordination for the IY component. The six cyd-drefnu ar gyfer y cydran BRh. Fe wnaeth y chwe Awdurdod a oedd yn Authorities that were delivering the IY programme also collected cyflwyno’r rhaglen BRh hefyd gasglu’r mesurau cyn- ac ôl-gyrsiau additional pre- and post-course measures as well as those required for the ychwanegol, yn ogystal â’r rhai oedd eu hangen ar gyfer y gwerthusiad DCSF evaluation undertaken at Warwick University. These additional DCSF a wnaed ym Mhrifysgol Warwick. Roedd y mesurau ychwanegol measures were important as, although the IY Parent programme was hyn yn bwysig, oherwydd er bod y rhaglen Rhieni BRh wedi cael ei dewis selected due to its evidence base, it did not have evidence with this age o ganlyniad i’w sylfaen dystiolaeth, nid oedd ganddi dystiolaeth gyda’r group. On Carolyn’s advice the services agreed to deliver a longer 17/18 grwˆp oedran hwn. Yn ôl cyngor Carolyn, cytunodd y gwasanaethau i session programme. This meant that many groups had not finished by the gyflwyno rhaglen sesiwn 17/18 hwy. Golygodd hyn nad oedd llawer o end of the project and their data was not included in the Warwick grwpiau wedi gorffen erbyn diwedd y prosiect, ac ni chafodd eu data eu evaluation. cynnwys yng ngwerthusiad Warwick. Although we were dependent on leaders to both collect and supply the Er ein bod ni’n ddibynnol ar arweinwyr i gasglu a chyflenwi’r data, mi data we had a great return and received data from 80% of the participants gawsom ni ymateb da iawn, a chawsom ddata gan 80% o’r rhai a gymerodd at baseline and 50% at follow-up. We looked both at those for whom we ran ar y cychwyn, a 50% yn y dilyniant. Fe wnaethom edrych ar y rhai had pre- and post-intervention data and also completed a more hynny yr oedd gennym ddata cyn- ac ôl-ymyrraeth, ac fe wnaethom conservative, intention to treat (ITT), analysis whereby no change was ddadansoddiad mwy ceidwadol, bwriad i drin, hefyd, lle na thybiwyd assumed for children for whom there was missing data. Outcomes on all unrhyw newid ar gyfer plant yr oedd data ar goll ar eu cyfer. Roedd y measures showed significant changes using both methods of analysis and canlyniadau ar gyfer pob mesur yn dangos newidiadau sylweddol gan y this has now been submitted for publication. ddau ddull o ddadansoddi, ac maent nawr wedi’i cyflwyno i’w cyhoeddi.

Fig 1. ECBI Intensity Fig 2. scores for BDI scores for 8+ sample. 8+ Sample.

Fig 1. Fig2. Sgoriau dwyster Sgoriau BDI ECBI ar gyfer ar gyfer Sampl sampl 8+. 8+ .

27 32483 incredible 09 23/10/09 11:26 am Page 28

Annual Conference 2009

ur Annual conference, held for the Intervention Strategy, to the conference. first time in Cardiff, was opened by Graham’s recent book, co-authored by Ian OJane Hutt AM, Minister for Duncan Smith, can be found on the website Children, Education and Lifelong Learning. www.smith-institute.org.uk. This is a great She was welcomed by Lord Elis Thomas, summary of research into early intervention President of Bangor University and as well as describing Nottingham’s Early Presiding Officer for the National Assembly Intervention Strategy and the development for Wales. of the “One Nottingham” project which has Apart from an opportunity to inform the the support of Nottingham Councillors of 120 participants of our latest research all political persuasions. Graham is the only findings, the Conference, provided an MP to chair a local strategic partnership. Lord Dafydd Elis-Thomas and Jane Hutt at our 2009 update on service developments across We are back in Cardiff again on 17th conference. Wales.We also welcomed Graham Allen, the March, 2010 for our 10th Anniversary Yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas a Jane Hutt yn Nottingham North MP, who has Conference. ein cynhadledd 2009. spearheaded Nottingham’s Early

Cynhadledd Flynyddol 2009

gorwyd ein cynhadledd blynyddol, Gynnar Nottingham yn y gynhadledd. a gynhaliwyd am y tro cyntaf yng Cewch hyd i lyfr diweddaraf Graham, ANghaerdydd, gan Jane Hutt AC, Y gydag Ian Duncan Smith yn gydawdur, ar y Gweinidog dros Blant, Addysg, Dysgu wefan www.smith-institute.org.uk Mae Gydol Oes a Sgiliau. Croesawyd hi gan Yr hwn yn grynodeb gwych o ymchwil i mewn Arglwydd Elis Thomas, Llywydd Prifysgol i ymyrraeth gynnar, yn ogystal â disgrifio Bangor a Llywydd Cynulliad Cenedlaethol Strategaeth Ymyrraeth Gynnar Cymru. Nottingham a datblygiad y prosiect “One Ar wahân i gyfle i roi gwybod i’r 120 o Nottingham”, sydd â chefnogaeth gynadleddwyr am ein canfyddiadau Cynghorwyr Nottingham o bob lliw ymchwil diweddaraf, rhoddodd y gwleidyddol. Graham yw’r unig AS i Gynhadledd y wybodaeth ddiweddaraf am gadeirio partneriaeth strategol leol. ddatblygiadau gwasanaethau ar draws Rydym yn ôl yng Nghaerdydd ar y 17eg Judy presents Jane Hutt with flowers at our 2009 Gymru. Fe wnaethom hefyd groesawu Mawrth, 2010 ar gyfer ein cynhadledd conference . Graham Allen, AS Gogledd Nottingham, a Penblwydd yn 10 oed. Judy yn cyflwyno blodau i Jane Hutt yn ein gyflwynodd Strategaeth Ymyrraeth cynhadledd 2009.

News from Ireland Newyddion o udy and Tracey have both been as well as ensuring the fidelity of delivery Iwerddon supporting the Irish project with help of the programmes. She also delivered the from Karen and Pam who delivered first Infant and Toddler programme training ae Judy a Tracey ill dwy wedi bod yn J cefnogi’r prosiect Gwyddelig gyda training in the parent/child and teacher/child in Ireland. observational coding scheme. Archways Annual conference in Mchymorth gan Karen a Pam a Tracey provides support to the evaluation September 2009 hosted Carolyn Webster- gyflwynodd hyfforddiant yn y cynllun codio team at Maynooth University on the Stratton’s first visit to Ireland and Judy arsylwadol rhiant/plentyn ac athro/plentyn. randomised controlled trials. Judy supports spoke about the Toddler programme Mae Tracey’n rhoi cefnogaeth i’r adolygiad y the Expert Advisory Committee with advice outcomes in Wales. tîm ym Mhrifysgol Maynooth ar arbrawf dan reolaeth ar hap. Mae Judy’n cefnogi’r Pwyllgor Ymgynghorol Arbenigol gyda chyngor, yn ogystal â sicrhau y cyflwynir y rhaglenni mewn modd ffyddlon. Cyflwynodd hyfforddiant cyntaf y rhaglen Babanod a Phlant bach yn Iwerddon hefyd. Bydd cynhadledd flynyddol Archways ym Medi 2009, yn croesawu Carolyn Webster- Stratton ar ei hymweliad cyntaf gydag Iwerddon, a bydd Judy’n siarad am ganlyniadau’r rhaglen Plant Bach yng Nghymru.

First Irish Infant and Toddler add-on training Hyfforddiant ychwanegol cyntaf Babi a Plentyn Bach Iwerddon

28