DOCSLIB.ORG

PRZEGLĄD SEJMOWY DWUMIESIĘCZNIK ROK XIX 2(103)/2011 2 Przegląd Sejmowy 2(103)/2011 Studia I Materiały KOMITET REDAKCYJNY

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
PRZEGLĄD SEJMOWY DWUMIESIĘCZNIK ROK XIX 2(103)/2011 2 Przegląd Sejmowy 2(103)/2011 Studia I Materiały KOMITET REDAKCYJNY 1 PRZEGLĄD SEJMOWY DWUMIESIĘCZNIK ROK XIX 2(103)/2011 2 Przegląd Sejmowy 2(103)/2011 Studia i Materiały KOMITET REDAKCYJNY Redaktor naczelny PIOTR TULEJA Zastępcy redaktora naczelnego: JERZY CIEMNIEWSKI, MICHAŁ KRÓLIKOWSKI Sekretarz naukowy ANDRZEJ SZMYT Członkowie: LESZEK GARLICKI, MIROSŁAW GRANAT, WOJCIECH KULISIEWICZ, PAWEŁ SARNECKI, ZBIGNIEW WITKOWSKI, KRZYSZTOF WÓJTOWICZ, JERZY ZAJADŁO, MAREK ZUBIK Redaktorzy: URSZULA NAŁĘCZ-RAJCA, PIOTR ZIELIŃSKI Tłumaczenia: na język angielski ALBERT POL na język rosyjski ANDRZEJ KUBIK W wypadku wykorzystania tekstów i informacji z „Przeglądu Sejmowego” w innych publikacjach prosimy o powołanie się na nasze czasopismo. U w a g a. Artykułów nie zamówionych nie zwracamy. Zastrzegamy sobie prawo do skrótów w tekstach nadesłanych do publikacji. © Copyright by Kancelaria Sejmu Warszawa 2011 „Przegląd Sejmowy” ukazuje się od 1993 r. ISSN 1230-5502 KANCELARIA SEJMU Przygotowanie: Wydawnictwo Sejmowe Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi Wydanie pierwsze Warszawa, maj 2011 SPIS TREŚCI 3 DZIAŁ I STUDIA I MATERIAŁY Prof. dr hab. Wacław Uruszczak, Uniwersytet Jagielloński Konstytucja 3 maja 1791 r. Testament polityczny I Rzeczypospolitej . 9 Summary . 40 Prof. dr hab. Paweł Grata, Uniwersytet Rzeszowski Problem kodyfi kacji prawa budżetowego w pracach parlamentu II Rzeczy- pospolitej . 41 Summary . 64 Dr Robert Grzeszczak, Uniwersytet Warszawski Prezydencja rotacyjna w Radzie i jej parlamentarny wymiar . 65 Summary . 81 Dr Martin Bożek, Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego Współdziałanie Prezydenta RP i Rady Ministrów jako konstytucyjny warunek zapewnienia bezpieczeństwa państwa w czasie stanu szczególnego zagrożenia 83 Summary . 106 Dr Marcin Dąbrowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Konstytucyjny aspekt zrzeszania się cudzoziemców w partiach politycznych w Polsce . 107 Summary . 124 DZIAŁ II OPINIE, GLOSY, RECENZJE, NOTY A. OPINIE I. W sprawie zastosowania art. 40 ust. 4 regulaminu Sejmu w odniesieniu do projektów ustaw dotyczących problematyki bioetycznej (Wojciech Odrowąż- -Sypniewski) . 125 II. W sprawie oceny zgodności z konstytucją projektu ustawy o państwowych egzaminach prawniczych (Piotr Chybalski) . 136 III. W sprawie nowelizacji ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (1. Krzysztof Skotnicki, s. 154; 2. Janusz Mordwiłko, s. 157) 154 B. GLOSY Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego I. Jerzy Zajadło, glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 paździer- nika 2010 r. (sygn. akt K 10/08) . 163 II. Agnieszka Bień-Kacała, glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 października 2010 r. (sygn. akt K 35/09) . 172 Orzecznictwo innych sądów I. Piotr Radziewicz, glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2010 r. (sygn. akt IV CO 37/09) . 179 II. Paweł Łącki, glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 czerwca 2010 r. w sprawie Grzelak przeciwko Polsce (nr skargi 7710/02) . 194 4 Przegląd Sejmowy 2(103)/2011 Studia i SpisMateriały treści C. RECENZJE Studia z prawa konstytucyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Skrzydle, red. Jerzy Posłuszny, Jerzy Buczkowski, Krzysztof Eckhardt (Leszek Garlicki) . 205 Michał Urbańczyk, Liberalna doktryna wolności słowa a swoboda wypowiedzi historycznej (Roman Tokarczyk) . 207 Konieczne i pożądane zmiany Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. Bogusław Banaszak, Mariusz Jabłoński (Andrzej Szmyt) . 212 Magdalena Rączka, Rozwiązanie parlamentu przed upływem kadencji w polskim i włoskim prawie konstytucyjnym (Tomasz Włodek) . 215 Kamila Tarnacka, Prawo do informacji w polskim prawie konstytucyjnym (Katarzyna Górka) . 222 D. NOTY Konstytucja. Ustrój polityczny. System organów państwowych. Prace ofi arowane Profesorowi Marianowi Grzybowskiemu, red. Stanisław Bożyk, Adam Jamróz (Paweł Sarnecki) . 226 „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” (Andrzej Szmyt) . 228 Regolamenti di procedura della Camera dei deputati. 1848–1971 (Zbigniew Witkowski) . 232 DZIAŁ III DOKUMENTY MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE DO STUDIÓW NAD PARLAMENTARYZMEM A. Zagadnienia parlamentarne w orzecznictwie innych państw Włochy: wyrok Sądu Konstytucyjnego z dnia 8 października 2008 r. w sprawie sporu kompetencyjnego między izbami parlamentu a organami władzy sądowniczej (sygn. akt 334/2008) (przekład i opracowanie Jan Podkowik) . 235 B. Europejski Trybunał Praw Człowieka: wyrok z dnia 20 maja 2010 r. w spra- wie Alajos Kiss przeciwko Węgrom (skarga nr 38832/06) (przekład i opracowanie Ada Paprocka) . 240 TABLE OF CONTENTS 5 SECTION I STUDIES AND PAPERS Prof. Dr Habil. Wacław Uruszczak, Jagiellonian University The May 3, 1791 Constitution as a Political Testament of the Polish-Lithuanian Commonwealth . 9 Summary . 40 Prof. Dr Habil. Paweł Grata, University of Rzeszów Codifi cation of Budgetary Principles by Parliament of the Second Republic of Poland . 41 Summary . 64 Dr Robert Grzeszczak, University of Warsaw Rotating Presidency of the Council of the European Union and its Parliamen- tary Dimension . 65 Summary . 81 Dr Martin Bożek, Kazimierz Pułaski Technical University of Radom Cooperation between the President of the Republic of Poland and the Council of Ministers as a Constitutional Requirement for Ensuring State Security in the Event of Particular Threats . 83 Summary . 106 Dr Marcin Dąbrowski, University of Warmia and Mazury in Olsztyn The Freedom of Association of Foreigners in Political Parties in Poland: the Constitutional Aspect . 107 Summary . 124 SECTION II OPINIONS, GLOSSES, REVIEWS, NOTES A. OPINIONS I. On the application of Article 40 para. 4 of the Standing Orders of the Sejm to bills concerning bioethics (Wojciech Odrowąż-Sypniewski) . 125 II. On the assessment of conformity with the Constitution of the bill on State legal exams (Piotr Chybalski) . 136 III. On amendment of the Act publication of normative acts and some other legal acts (1. Krzysztof Skotnicki, p. 154; 2. Janusz Mordwiłko, p. 157) . 154 B. GLOSSES Jurisprudence of the Constitutional Tribunal I. Jerzy Zajadło, Gloss to the judgment of the Constitutional Tribunal of October 27, 2010 (Act Call No. K 10/08) . 163 II. Agnieszka Bień-Kacała, Gloss to the judgment of the Constitutional Tribunal of October 19, 2010 (Act Call No. K 35/09) . 172 Jurisprudence of other courts I. Piotr Radziewicz, Gloss to the ruling of the Supreme Court of April 29, 2010 (Act Call No. IV CO 37/09) . 179 II. Paweł Łącki, Gloss to the judgment of the European Court of Human Rights of June 15, 2010 in the case of Grzelak v. Poland (Application no. 7710/02) . 194 6 Przegląd Sejmowy 2(103)/2011 StudiaTable ofi Materiały Contents C. REVIEWS Studies in constitutional law. Jubilee book dedicated to Prof. Dr Habil. Wiesław Skrzydło, Jerzy Posłuszny, Jerzy Buczkowski, Krzysztof Eckhardt [eds.] (Leszek Garlicki) . 205 Michał Urbańczyk, The liberal doctrine of freedom of speech and freedom of hi- storical debate (Roman Tokarczyk) . 207 Necessary and desirable changes of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997, Bogusław Banaszak, Mariusz Jabłoński [eds.] (Andrzej Szmyt) 212 Magdalena Rączka, Dissolution of parliament before the end of its term under Polish and Italian constitutional law (Tomasz Włodek) . 215 Kamila Tarnacka, The right to information under Polish constitutional law (Katarzyna Górka) . 222 D. NOTES The Constitution. The political system. The system of State authorities. Works de- dicated to Professor Marian Grzybowski, Stanisław Bożyk, Adam Jamróz [eds.] (Paweł Sarnecki) . 226 „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” [Constitutional Law Review] (Andrzej Szmyt) . 228 Regolamenti di procedura della Camera dei deputati. 1848–1971 [Rules of Pro- cedure of the Chamber of Deputies. 1848–1971] (Zbigniew Witkowski) . 232 SECTION III DOCUMENTS SOURCE MATERIALS FOR STUDIES ON PARLIAMENTARISM A. Parliamentary Matters in the Constitutional Rulings of Other States Italy: The judgment of the Constitutional Court of October 8, 2008 in the dispute concerning authority between the chambers of parliament and the organs of judicial power (Act Call No. 334/2008) (translation and preparation Jan Podkowik) . 235 B. European Court of Human Rights: The judgment of May 20, 2010 r. in the case of Alajos Kiss v. Hungary (Application no. 38832/06) (translation and prepara- tion Ada Paprocka) . 240 СОДЕРЖАНИЕ 7 I ОТДЕЛ ИССЛЕДОВАНИЯ И МАТЕРИАЛЫ Проф. д-р наук Вацлав Урущак, Ягеллонский университет Конституция 3-го мая 1791 г. Политическое завещание I Речи Поспо- литой . 9 Резюме . 40 Проф. д-р наук Павел Грата, Жешувский университет Проблема кодифицирования бюджетного права в работе парламента II Республики . 41 Резюме . 64 Д-р Роберт Гжещак, Варшавский университет Ротационный срок председательствования в Совете Европы и его значение в масштабах работы парламента . 65 Резюме . 81 Д-р Мартин Божек, Политехнический институт в Радоме им. Казимежа Пулаского Взаимодействие Президетна Республики Польша и Совета Министров как конституционное условие обеспечения безопасности государства в условиях положения особой угрозы . 83 Резюме . 106 Д-р Марцин Домбровский, Варминьско-мазурский университет в Ольштыне Конституционный аспект объединения иностранцев в политические партии в Польше . 107 Резюме . 124 II ОТДЕЛ ЭКСПЕРТИЗЫ, ГЛОССЫ, РЕЦЕНЗИИ, ОБЗОРЫ A. ЭКСПЕРТИЗЫ I. Относительно применения ч. 4 ст. 40 регламента Сейма к законопроектам, касающимся биоэтической проблематики (Войцех Одровонж-Сыпневский) 125 II. Относительно оценки соответствия конституции законопроекта о государ- ственных экзаменах для юристов (Петр Хыбальский) . 136 III. Относительно
Load more

Recommended publications
  • Konstytucja 3 Maja
    Konstytucja 3 Maja Uczeń: 1) podaje przykłady naprawy państwa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; 2) charakteryzuje cele i przebieg konfederacji barskiej; 3) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja. Konstytucja 3 Maja „Wiwat maj, trzeci maj, dla Polaków błogi raj!” Linia chronologiczna Sejm Wielki (Czteroletni) 1788 – 1792 Polecenie 1 Przeczytaj i przeanalizuj poniższy tekst. Pod koniec lat 80‐ych XVIII wieku król Stanisław August Poniatowski oraz obóz patriotyczny po raz kolejny podjęli próbę przeprowadzenia koniecznych reform. Na skutek trudnej sytuacji politycznej caryca Rosji Katarzyna II zgodziła się na zwołanie sejmu zawiązanego pod laską konfederacji – (decyzje zapadały większością głosów.) Marszałkiem został Stanisław Małachowski, jeden z przywódców obozu reform. Jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskiej, dzięki czemu obóz reform uzyskał przewagę. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Sejm ten do historii przeszedł jako Wielki gdyż , po pierwsze obradował ostatecznie w podwójnym składzie, po drugie uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy. Obozy polityczne w czasie Sejmu Wielkiego. Podczas sejmu ścierały się między sobą trzy obozy polityczne: - obóz hetmański – na jego czele stali magnaci: Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki i Seweryn Rzewuski. Chcieli utrzymania dotychczasowego porządku i byli przeciwni jakimkolwiek reformom. Mieli poparcie ambasadora Rosji. - obóz dworski – było skupione wokół króla. Na jego czele stał prymas Michał Poniatowski oraz kanclerz Jacek Małachowski. Dążyli do przeprowadzenia reform w oparciu o Rosję, pragnęli umocnienia władzy wykonawczej królewskiej. - obóz patriotyczny – na jego czele stanęli Stanisław Małachowski, Stanisław i Ignacy Potoccy, Adam Czartoryski i Hugo Kołłątaj.
    [Show full text]
  • 4. Rp W Dobie Sejmu Wielkiego 1788 –1792 ______1
    4. RP W DOBIE SEJMU WIELKIEGO 1788 –1792 __________________________________________________________________________________ 1. Sytuacja polityczna po I rozbiorze a) Rzeczpospolita była całkowicie zależna od Rosji – Stanisław August Poniatowski musiał konsultować wszystkie decyzje z ambasadorem rosyjskim, b) konflikt rosyjsko – turecki . W latach 1768 – 1774 trwała wojna rosyjsko – turecka o europejskie posiadłości Imperium Osmańskiego. Zakończyła się ona sukcesem Rosji, która przyłączyła tereny nad Morzem Czarnym. W 1783 r. Rosja przyłączyła Krym. Nowy konflikt wybuchł w roku 1787 . Stanisław August Poniatowski zaproponował Rosji przymierze, w którym obiecał wystawić kontyngent polskiej konnicy na wojnę z Turcją. W zamian Rosja miała się zgodzić na zwołanie skonfederowanego sejmu, zwiększenie liczby armii oraz reformy. Po 9 miesiącach Katarzyna II zgodziła się na skonfederowany sejm i zwięokszenie liczby wojska lecz nie na inne reformy. Atmosfera polityczna w Rzeczpospolitej uległa jednak zmianie – w 1788 r. miała charakter całkowicie antyrosyjski. c) pogorszyły się stosunki rosyjsko – pruskie. Rosja nie odnowiła sojuszu z Prusami w 1788 r. Kraj ten obawiał się dalszego zwiększania terytorium Rosji kosztem Imperium Osmańskiego dlatego też znalazł się w obozie państw wrogich Rosji. Z tym wiązał swoje nadzieje obóz patriotyczny. Wydawało się , że uda się przeprowadzić konieczne reformy przy wsparciu Prus. 2. Sejm Wielki zwany Czteroletnim także 1788 - 1792 a) sejm ten nazywamy Czteroletnim lub Wielkim gdyż : . jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskie. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Obradował więc ostatecznie w podwójnym składzie. uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy. Najważniejsze z nich zapadły w latach 1790 – 1891 gdy obradował w podwójnym składzie gdyż wybrani w 1790 r.
    [Show full text]
  • Kierownicza Władza Wykonawcza Typu Rządowego 22
    PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2011, R. X, NR 1 WOJCIECH SZCZYGIELSKI UNIWERSYTET ŁÓDZKI Debata parlamentarna nad wyłonieniem składu Komisji Wojskowej w grudniu 1788 r. W grudniu 1788 r. odbyła się w Sejmie debata, w wyniku któ- rej wyłoniono skład osobowy, powołanej w początkach listopada tegoż roku, Komisji Wojskowej Obojga Narodów. W ten sposób zwieńczone zostało dzieło jej powstania. Decyzja sejmowa z 3 listo- pada 1788 r. o ustanowieniu Komisji Wojskowej stała się ważnym faktem politycznym i ustrojowym. Uwalniała Polskę od zależności rosyjskiej1, inicjując zarazem procesy przemian, które wiązano z niepodległościową opcją reformatorską i kształtowaniem nie- zbędnych podstaw szlacheckiego modelu państwa2. Komisję Wojskową poddano zwierzchnictwu Sejmu3. Na mocy konstytucji sejmowej z 10 listopada 1788 r. umocowana została w kompetencjach wojskowych przynależnych dotychczas Depar- tamentowi Wojskowemu4. Ten zaś oczekiwał na przekazanie obo- wiązków Komisji Wojskowej5. 1 E. Rostworowsk i, Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Kon- stytucji 3 maja, [Warszawa 1966], s. 150; J. M i c h a l s k i, Zmierzch prokonsulatu Stackelberga, [w:] Sejm Czteroletni i jego tradycje, red. J. Kowecki, Warszawa 1991, s. 32. 2 W. Szczygielsk i, Sejm gotowy i władza typu Straży (z badań nad per- cepcją społeczną reformy ustroju państwa w czasach Sejmu Wielkiego), „Przegląd Nauk Historycznych” 2003, R. II, nr 1 (3), s. 67, 76. 3 L. R a t a j c z y k, Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788–1792, Warsza- wa 1975, s. 149, 154–155, 166–167; Historia sejmu polskiego, t. I (Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej), red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 386 (rozdział autorstwa J. Michalskiego). 4 Dyaryusz Sejmu ordynaryjnego pod Związkiem Konfederacyi Generalnej Obojga Narodów w Warszawie rozpoczętego Roku Pańskiego 1788, [wyd.
    [Show full text]
  • Open Access Version Via Utrecht University Repository
    Philosopher on the throne Stanisław August’s predilection for Netherlandish art in the context of his self-fashioning as an Enlightened monarch Magdalena Grądzka Philosopher on the throne Magdalena Grądzka Philosopher on the throne Stanisław August’s predilection for Netherlandish art in the context of his self-fashioning as an Enlightened monarch Magdalena Grądzka 3930424 March 2018 Master Thesis Art History of the Low Countries in its European Context University of Utrecht Prof. dr. M.A. Weststeijn Prof. dr. E. Manikowska 1 Philosopher on the throne Magdalena Grądzka Index Introduction p. 4 Historiography and research motivation p. 4 Theoretical framework p. 12 Research question p. 15 Chapters summary and methodology p. 15 1. The collection of Stanisław August 1.1. Introduction p. 18 1.1.1. Catalogues p. 19 1.1.2. Residences p. 22 1.2. Netherlandish painting in the collection in general p. 26 1.2.1. General remarks p. 26 1.2.2. Genres p. 28 1.2.3. Netherlandish painting in the collection per stylistic schools p. 30 1.2.3.1. The circle of Rubens and Van Dyck p. 30 1.2.3.2. The circle of Rembrandt p. 33 1.2.3.3. Italianate landscapists p. 41 1.2.3.4. Fijnschilders p. 44 1.2.3.5. Other Netherlandish artists p. 47 1.3. Other painting schools in the collection p. 52 1.3.1. Paintings by court painters in Warsaw p. 52 1.3.2. Italian paintings p. 53 1.3.3. French paintings p. 54 1.3.4. German paintings p.
    [Show full text]
  • Arkadii" : Część II : Lata 1766-1800
    Wanda Roszkowska Polacy w rzymskiej "Arkadii" : część II : lata 1766-1800 Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 85/3, 14-51 1994 Pamiętnik Literacki LXXXV, 1994, z. 3 PL ISSN 0031-0514 WANDA ROSZKOWSKA POLACY W RZYMSKIEJ „ARKADII” CZĘŚĆ II: LATA 1766-1800 1 Jak wskazuje tytuł artykułu, odwołuję się do pracy ogłoszonej na tych łamach w r. 1965, przedstawiającej wyniki kwerendy w Archiwum „Arkadii” w latach 1962—1965, kiedy zajmowałam się arkadyjskim teatrem Marii Kazimiery Sobieskiej i królewicza Aleksandra, słynnym w latach 1699—1714 Teatro Domestico della Regina di Polonia na rzymskiej Trinità de’ M onti1. To był główny cel moich odwiedzin w Archiwum, co narzucało pewien porządek kwerendzie skoncentrowanej na wczesnych latach istnienia Akademii, której oboje Sobiescy byli gorliwymi, a jeśli mowa o Aleksandrze, twórczymi członkami. Był to zarazem bohaterski okres samej „Arkadii” prowadzonej od r. 1690 do 1721 ręką jej współtwórcy, Giovan Marii Crescimbeniego, pedan­ tycznego dokumentalisty, pracowicie i skrzętnie upamiętniającego, także dru­ kiem, działania Akademii i twórczość arkadów, rejestrującego ich nazwiska, pasterskie imiona, biograficzne wspomnienia. Był to — niekompletny — kor­ pus materiału w miarę wiarygodnego. Dodatkowo korzystałam — dzięki uprzejmości, jaką wyświadczyła mi Biblioteca Angelica — z maszynowego katalogu kartkowego, prowadzonego z myślą o edycji „imionnika” arkadów. Tam to znajdowały się nazwiska polskie także z lat późniejszych, materiały również niekompletne, bo miałam do czynienia z pracą in statu nascendi. Zorientowałam się w dziewiczości terenu z punktu widzenia naszej wiedzy i o samej „Arkadii”, i o obecności Polaków w jej rejestrach. Górną granicą czasową, którą z konieczności i ze względów merytorycznych przyjęłam, był rok 1766, ostatni w kadencji trzeciego z kolei kustosza generalnego Akademii, Giuseppe Michele Moreiego.
    [Show full text]
  • Szwecja Wzorem I Przestrogą Dla Polskich Reform W XVIII Wieku
    Szwecja wzorem i przestrogą dla polskich reform w XVIII wieku GABRIELA MAJEWSKA W XVIII w. obserwujemy w Rzeczypospolitej wyraźny wzrost zainteresowania obcymi państwami i ich rządami. Jednakże zainteresowanie to postępowało powoli. Dopiero kryzys podwójnej elekcji (1733) zwrócił uwagę części społeczeństwa na konieczność naprawy państwa. Stanisław Leszczyński już w latach trzydziestych XVIII w. odwoływał się do przykładu zagranicy wskazując na obce rozwiązania ustrojowe. Od lat czterdziestych polscy pisarze coraz częściej stawiają szlachcie obcą gospodarkę, administrację, skarbowość, wojskowość czy sądownictwo za wzór godny rozważenia. Znając szlachecki konserwatyzm, z większą ostrożnością propagowano obce wzorce ustrojowe. Przełomem niewątpliwie stał się opublikowany w latach 1760-1763 cztero-tomowy traktat Stanisława Konarskiego O skutecznym rad sposobie. Publicysta nie tylko obszernie omawiał zasady ustrojowe państw o parlamentarnym systemie rządów, ale także propagował je jako godne naśladowania. Przekonywał rodaków, że Europa przewyższa Polskę praworządnością wysokim poziomem obywatelskiego wyrobienia, sprawną administracją wymiarem sprawiedliwości, zasobnym skarbem, rozwiniętą gospodarką siłą obronną (Majewska 2004, 307-308). Zainteresowanie obcymi państwami i ich rządami wzrasta w epoce stanisławowskiej (1764-1795), co wiąże się z narastającą krytyką stosunków polskich, z coraz szerszą recepcją zachodnich idei ustrojowych, jak i z próbami znalezienia zagranicą rozwiązań mogących uratować Rzeczypospolitą. Dowodem wzrastającego zainteresowania
    [Show full text]
  • Curiosità - Zjawiska Osobliwe W Sztuce, Literaturze I Obyczaju
    Curiosità - zjawiska osobliwe w sztuce, literaturze i obyczaju redakcja Anna Sylwia Czyż Janusz Nowiński INSTYTUT HISTORII SZTUKI MIĘDZYNARODOWE CENTRUM DIALOGU MIĘDZYKULTUROWEGO I MIĘDZYRELIGIJNEGO UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO WARSZAWA • 2013 Publikacja została przygotowana do druku dzięki pomocy finansowej Jego Magnificencji Rektora UKSW ks. prof. dra hab. Henryka Skorowskiego oraz Dziekana Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych ks. prof. dra hab. Jarosława Korala Recenzenci: prof. dr hab. Katarzyna Mikocka-Rachubowa prof. dr hab. Waldemar Deluga Redakcja naukowa: Anna Sylwia Czyż Janusz Nowiński korekta: Małgorzata Danowska opracowanie graficzne: Sławomir Krajewski realizacja: © Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Instytut Historii Sztuki Wszelkie prawa zastrzeżone Nieautoryzowane kopiowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji powoduje naruszenie praw autorskich. Warszawa 2013 Printed in Poland ISBN 978-83-937339-0-3 JAKUB POKORA Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Wprowadzenie Obok zjawisk typowych i rozwiązań konwencjonalnych, występujących w każdym czasie i w każdej dziedzinie i rodzaju twórczości artystycznej, a także w obyczajo- wości, istniały – kreowane świadomie w zamyśle twórców i mecenasów – zjawiska niezwykłe i osobliwe, trudne do zakwalifikowania w ramach przyjętych i powszech- nie akceptowanych kryteriów. Postrzegano je jako curiosità, rozumiejąc pod tym pojęciem między innymi: ciekawość – zwłaszcza nieumiarkowaną, żart, dowcip, przesadną
    [Show full text]
  • Zbadań Nad Początkami Obrad Sejmu Wielkiego
    PRZEGLĄD NAUKHISTORYCZNYCH2008, R. VII, nr l WOJCIECH SZCZYGlELSKI Uniwersytet Łódzki Z badań nad początkami obrad Sejmu Wielkiego Początki, zainaugurowanych 6 października 1788 r., obrad Sejmu Wielkiego zdominowane były przez szereg spektakularnych wydarzeń, wśród których kwestia podniesiona w niniejszej publi- kacji jest nieco mniej dostrzegana, choć niewątpliwie zasługuje na silniejsze niż dotychczas zaakcentowanie. Rzecz idzie o kształto- wanie się szlacheckiej formacji parlamentarnej jako niezależnego podmiotu politycznego, wpływającego w znaczący sposób na tok obrad sejmowych i losy kraju l. Podstawową rolę w wykształcaniu się owej formacji odegrały wydarzenia polityczne, jakie miały miejsce na forum obrad parlamentarnych, a częściowo i poza nim, w ciągu dwóch pierwszych miesięcy funkcjonowania Sejmu2• Posługiwanie się pojęciem szlacheckiej formacji parlamentar- nej współbrzmi z odczytywaniem obrad Sejmu Wielkiego jako zjawiska integralnie związanego z wydarzeniami łagodnej rewolu- cji, tj. wielkiego ruchu społecznego, zdominowanego przez nie- bywały wzrost aktywności politycznej oświeconej ziemiańskiej szlachty3. Szlachecka formacja parlamentarna to zbiorowość 1 Szereg poruszonych tu wątków tematycznych omówiłem, w nieco innym kontekście rozważań, w jednej ze swoich dawniejszych publikacji (W. S z c z y - g i e l s k i, Sejm nieustąjący. Batalia parlamentarna ojego urzeczywistnienie i rola w życiu politycznym Rzeczypospolitej u schyłku XVIII wieku, "Przegląd Nauk Historycznych" 2002, R. I, nr l, s. 33--69). Tu, odwołując się na potrzeby niniejszego opracowania do niezbędnych reinterpretacji uprzednio wyzyskanych przekazów źródłowych, przywołując dodatkowe informacje, przedstawiam nowy problem badawczy. Postępowanie to pozwoliło wzbogacić co nieco spojrzenie na zaprezentowane wcześniej okoliczności kształtowania się Sejmu nieustającego. 2 Zob. o wydarzeniach dwóch pierwszych miesięcy obrad sejmowych: W. K a - lin ka, Sejm Czteroletni, t. I, Warszawa 1991, s.
    [Show full text]
  • The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility
    Open Political Science, 2019; 2: 86–95 Research Article Ramunė Šmigelskytė-Stukienė* The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility https://doi.org/10.1515/openps-2019-0009 received July 15, 2019; accepted October 15, 2019. Abstract: The article analyses attitudes of the Lithuanian nobility towards the inheritance of the throne of the Polish- Lithuanian Commonwealth (the Commonwealth) in the period of the Four-Year Sejm (1788-1792). Thorough analysis of historiography and research of narrative sources amplifies the position of the Lithuanian nobility towards the issue of inheritance of the throne of the Commonwealth as it was reflected in the political literature of 1787-1789 period. Analysis of the documents produced by the February and November dietines (Pol. sejmiks), 1790 of the Grand Duchy of Lithuania (the GDL) reveals changes in the position of nobility towards selection of the successor to the throne with the king still alive. It was established, that in supporting the idea of a hereditary throne, Lithuanian political writers suggested different strategies in realizing this idea and proposed as candidates for the throne representatives of ruling dynasties of several states: Russia, Prussia, Saxony and Great Britain. Changes in the position of nobility were significantly influenced by the activism of patriotic-reformist faction, which proposed the very idea of a hereditary throne and a candidate from the dynasty of Wettins: the GDL districts (Pol. powiats), having ignored the question of throne inheritance in the February dietines of 1790, in November of the same year agreed to the selection of Elector of Saxony as the successor to the King of Poland and the Grand Duke of Lithuania Stanislaw August.
    [Show full text]
  • Zeszyty Historyczne
    ZESZYTY HISTORYCZNE XVII PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU HUMANISTYCZNO-PRZYRODNICZEGO IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE ZESZYTY HISTORYCZNE tom XVII pod redakcją ANDRZEJA STROYNOWSKIEGO Częstochowa 2018 Redakcja Andrzej STROYNOWSKI (redaktor naczelny) Norbert MORAWIEC (sekretarz redakcji) Iwona MATYJA-CHŁĄD (redaktor językowy) Rada Naukowa Marceli ANTONIEWICZ (Częstochowa), Werner BENECKE (Frankfurt nad Odrą), Marek CETWIŃSKI (Częstochowa), Jurij ESKIN (Moskwa), Zigmantas KIAUPA (Wilno), Kirył KOCZEGAROV (Moskwa), Robert MAJZNER (Częstochowa), Varfołomij SAWCZUK (Dniepropietrowsk), Evgen SINKEVICH (Mikołajew), Tadeusz SROGOSZ (Częstochowa), Andrzej STROYNOWSKI (Częstochowa), Vratislav VANIČEK (Praga), Aleš ZÀŘICKÝ (Ostrawa), Dariusz ZŁOTKOWSKI (Częstochowa) Recenzenci zewnętrzni Bogumiła BURDA (Zielona Góra), Maciej KOKOSZKO (Łódź), Jarosław KITA (Łódź), Igor KRIVOSZEJA (Humań), Olga MOROZOWA (Kijów), Dariusz NAWROT (Katowice), Uladzimir PADALINSKI (Mińsk), Ramuné STUKIENÉ-ŠMIGELSKYTÉ (Wilno) Redaktor naczelny wydawnictwa Andrzej MISZCZAK Korekta Dariusz JAWORSKI Redaktor techniczny Piotr GOSPODAREK Projekt okładki Sławomir SADOWSKI PISMO RECENZOWANE Podstawową wersją periodyku jest publikacja książkowa Adres Redakcji: 42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 36a www.ih.ajd.czest.pl/ZeszytyHistoryczne.htm © Copyright by Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Częstochowa 2018 ISSN 2545-3580 Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 42-200
    [Show full text]
  • 20. Sejm Wielki I Konstytucja 3 Maja
    Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja Oś czasu KONSTYTUCJA 3 MAJA II ROZBIÓR POLSKI Polska przed II rozbiorem Polska po II rozbiorze Notatka z lekcji 1. Daty: a. 1788 - 1792 r. -- obrady Sejmu Wielkiego (Sejmu Czteroletniego), b. 1791 r. – uchwalenie Konstytucji 3 maja, c. 1792 r. – konfederacja targowicka, d. 1793 r. – II rozbiór Polski. 2. Próba przeprowadzenia reform w Polsce – obrady Sejmu Czteroletniego. 3. Konstytucja 3 maja – zmiany ustrojowe. 4. Konfederacja targowicka – działania przeciwników zmian. 5. Wybuch wojny w obronie Konstytucji 3 maja; a. bitwy pod Zieleńcami i Dubienką, b. ustanowienie Orderu Virtuti Militari. 6. Drugi rozbiór Polski. 7. Pojęcia: konstytucja. 8. Postaci: książę Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Stanisław Małachowski. Pojęcia . Konstytucja – najważniejszy akt prawny w państwie (określany także mianem ustawy zasadniczej). Określa zasady ustrojowe państwa, wszystkie inne prawa muszą być z nią zgodne. Strona tytułowa pierwszego druku konstytucji Medal wybity w 1791 z okazji uchwalenia Konstytucji 3 maja Próba reform . Po I rozbiorze Polski Stanisław August Poniatowski wraz z Radą Nieustającą kontynuował prace nad reformami państwa. Usprawniono administrację, porządkowano prawo miejskie, rozbudowywano szkolnictwo. Próby wprowadzenia zmian w Rzeczpospolitej wywołały protesty rosyjskiego ambasadora i dużej części szlachty. Sejm Wielki . W latach 80. XVIII wieku w Europie zmieniła się sytuacja polityczna. Zmarł król Prus Fryderyk II, a jego następca Fryderyk Wilhelm II deklarował przyjazne stosunki wobec Rzeczpospolitej. W roku 1787 wybuchła wojna rosyjsko – turecka, a w 1788 roku rozpoczęła się wojna rosyjsko-szwedzka. Król Stanisław Poniatowski aby uzyskać zgodę na powiększenie armii, zaproponował udział oddziałów polskich w wojnie z Turcją. Caryca Katarzyna przyjęła ofertę. Skutkiem tego król zwołał Sejm skonfederowany (decydowała większość głosów i nie była wymagana jednomyślność) na jesień 1788 roku.
    [Show full text]
  • Komandoria Rodzinna Hrabiów Kossakowskich
    Echa Przeszłości XXI/2, 2020 ISSN 1509–9873 DOI 10.31648/ep.6358 Mateusz Klempert Fundacja Kossakowskiego, Archiwum Cyfrowe „Wojtkuszki” ORCID https://orcid.org/0000-0003-0415-7614 Komandoria rodzinna hrabiów Kossakowskich Streszczenie: Rodzinne komandorie nie były dotąd szerszym przedmiotem badań wśród polskich hi- storyków. Funkcjonowały w ramach Zakonu Maltańskiego i były zakładane przez zamożniejszych szlach- ciców, którzy ze swoich ziem wydzielali niekiedy całe oddzielne majątki, bądź też – w przypadku mniej majętnych osób – jedynie niektóre folwarki lub pojedyncze wsie. Rodzinną komandorię Kossakowskich powołano 30 czerwca 1800 r. na dobrach Antokol, Antokolek i Szymaniszki. Pierwszym komandorem, a jednocześnie fundatorem komandorii był Józef Dominik Kossakowski, były łowczy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dokument fundacyjny obecnie przechowywany jest w Rosyjskim Państwowym Archiwum Ekonomicznym w Moskwie: fond 496, numer inwentarza 3, sygnatura 1979. Składa się on z 6 kart i jest napisany w języku rosyjskim. Dołączono do niego również tłumaczenie w języku francuskim, które liczy 7 kart. Słowa kluczowe: Zakon Maltański, komandoria maltańska, komandoria rodzinna, Wielki Przeorat Rosyjski, Józef Dominik Korwin-Kossakowski, Paweł I, Wojtkuszki Komandorie rodzinne nie były dotąd szerszym przedmiotem badań wśród polskich historyków. Wzmianki o nich pojawiały się głównie w pracach, które omawiały zagad- nienia poświęcone Zakonowi Maltańskiemu. Były to przeważnie publikacje z lat 80. i 90. XX w. W 2000 r. ukazała się monografia poświęcona dziejom zakonu w Polsce1, opar- ta na szczegółowych kwerendach w polskich i zagranicznych instytucjach naukowych. Praca ta daje szerokie możliwości nad rozpoczęciem dokładnych badań nad historią oraz działalnością zakonu w Polsce. Już we wstępie jeden z autorów – Stefan Kuczyński – za- znaczył, że: „otwiera [ona] możliwości dalszych pogłębionych badań i bardziej szczegó- 1 J.
    [Show full text]