DOCSLIB.ORG

Curiosità - Zjawiska Osobliwe W Sztuce, Literaturze I Obyczaju

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Curiosità - Zjawiska Osobliwe W Sztuce, Literaturze I Obyczaju Curiosità - zjawiska osobliwe w sztuce, literaturze i obyczaju redakcja Anna Sylwia Czyż Janusz Nowiński INSTYTUT HISTORII SZTUKI MIĘDZYNARODOWE CENTRUM DIALOGU MIĘDZYKULTUROWEGO I MIĘDZYRELIGIJNEGO UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO WARSZAWA • 2013 Publikacja została przygotowana do druku dzięki pomocy finansowej Jego Magnificencji Rektora UKSW ks. prof. dra hab. Henryka Skorowskiego oraz Dziekana Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych ks. prof. dra hab. Jarosława Korala Recenzenci: prof. dr hab. Katarzyna Mikocka-Rachubowa prof. dr hab. Waldemar Deluga Redakcja naukowa: Anna Sylwia Czyż Janusz Nowiński korekta: Małgorzata Danowska opracowanie graficzne: Sławomir Krajewski realizacja: © Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Instytut Historii Sztuki Wszelkie prawa zastrzeżone Nieautoryzowane kopiowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji powoduje naruszenie praw autorskich. Warszawa 2013 Printed in Poland ISBN 978-83-937339-0-3 JAKUB POKORA Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Wprowadzenie Obok zjawisk typowych i rozwiązań konwencjonalnych, występujących w każdym czasie i w każdej dziedzinie i rodzaju twórczości artystycznej, a także w obyczajo- wości, istniały – kreowane świadomie w zamyśle twórców i mecenasów – zjawiska niezwykłe i osobliwe, trudne do zakwalifikowania w ramach przyjętych i powszech- nie akceptowanych kryteriów. Postrzegano je jako curiosità, rozumiejąc pod tym pojęciem między innymi: ciekawość – zwłaszcza nieumiarkowaną, żart, dowcip, przesadną elegancję, zbytkowność, niecodzienność konceptu, a zatem wszystko to, co było „ekstraordynaryjne” w charakterze. Prezentowane Słowo wstępne w pewnym sensie nawiązuje do tematyki curiosità, bo ma charakter osobliwy. Pomyślane zostało jako rodzaj zachęty do podjęcia badań nad zjawiskiem curiosità w naszym kraju. Problem, któremu na imię „osobliwość” zaprząta umysły badaczy z wielu dzie- dzin. Należy tytułem przykładu wymienić choćby studia znawców literatury sta- ropolskiej – Jacka Sokolskiego, Radosława Grześkowiaka albo Piotra Rypsona czy historyków, zajmujących się obyczajem bądź ceremoniałem (zob. klasyczne już stu- dia Marii Boguckiej)1. To samo dotyczy m.in. filozofów, etnologów i antropologów kultury, naturalnie, także historyków sztuki – wśród ostatnich wybitne miejsce zaj- muje Jan Samek, autor rozprawy na temat dzieł wyrobów rzemiosła artystycznego o niezwykłych kształtach2. 1 Z bibliografii przywołanych autorów zob. np.: J. Sokolski, Barok. Physica curiosa i koncepty księgi natury, w: Koncept w kulturze staropolskiej, red. L. Ślęk, A. Karpiński, W. Pawlak, Lublin 2005, s. 287-303 (zob. też przyp. 3); R. Grześkowiak, Porażenie cielesnością. Poetyckie relacje Hieronima Morsztyna z sekcji zwłok, w: Koncept…, dz. cyt., s. 303-329; P. Rypson, Piramidy, słońca, labiryn- ty. Poezja wizualna w Polsce od XVI do XVIII wieku, Warszawa 2002; M. Bogucka, Staropolskie obyczaje w XVI-XVII wieku, Warszawa 1994. Zob. także: M. Wilska, Curiositas jako element kul- tury dworskiej w XV w., w: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w 50-lecie pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 695-701. 2 Zob. np. J. Sieradzan, Szaleństwo w religiach świata, Kraków 2005; A. Wieczorkiewicz, Monstru- 5 Jakub Pokora Omawiana problematyka jest stale aktualna. W dniach 3 – 4 listopada 2011 r. na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Instytut Historii Sztuki zorganizował konferencję Curiosità, czyli koncept osobliwy. Prelegenci z sie- demnastu krajowych ośrodków badawczych wygłosili na niej czterdzieści referatów poruszających, w różnych aspektach, kwestię kuriozalności w sztuce, rzemiośle ar- tystycznym, literaturze i obyczajowości. Zagadnieniu curiosità poświęcono też refe- raty na ostatnim Kongresie Mediewistów Polskich, który miał miejsce w Poznaniu we wrześniu 2011 r.3 Problematykę poruszaną przez badaczy różnych dziedzin w niniejszym tomie można podzielić na kilka zasadniczych grup: 1) próba zdefiniowania pojęcia „oso- bliwość” w sferze kultury, 2) Kunstkammern tj. gabinety osobliwości, 3) kuriozal- ne obiekty w dzisiejszych kolekcjach muzealnych czy w handlu antykwarycznym, 4) curiositas w krajach Ameryki Łacińskiej, 5) w emblematyce, architekturze i sztuce ogrodów, 6) dziwni ludzie i zwierzęta. Zdefiniowanie zjawiska curiosità jest zadaniem trudnym przede wszystkim z powodu względności. To, co dla jednych jest osobliwe, dla innych nie musi takie być. Decyduje o tym wiele czynników, przede wszystkim miejsce i czas występowa- nia. W jednym kraju, ba, nawet w regionie, coś uchodzi za niezwykłe, gdzie indziej bynajmniej. Oto przykłady. Wystarczy przywołać praktykowane u nas w XVI i XVII w. klękanie, padanie do nóg i leżenie krzyżem przy... załatwianiu spraw publicznych czy do dziś żywy zwyczaj całowania kobiet w rękę. Przypomnijmy karierę kulawki (zapewne jej protoplastą antyczny ryton), którą do dna, bo nie można było inaczej, spełniano toasty w siedemnastowiecznej Polsce i Anglii. Z tego samego repertuaru wskażmy tzw. ucieszne naczynia w kształcie damskiego pantofelka, pistoletu etc., używane na biesiadach co najmniej od renesansu, a obecnie nadal produkowane na przykład w hucie szkła „Niemen” w Brzozówce na Grodzieńszczyźnie. Sprawę jeszcze bardziej komplikuje dystans czasowy: to, co dziś dla nas nie- zwykłe, kiedyś niekoniecznie lub wcale nie wywoływało zdziwienia. Z tego powodu badania są trudne i właściwie niemal bez szans, jeśli nie znajdzie się odpowiednich źródeł pisanych z epoki. Z przytoczonych uwag jasno wynika, że „kuriozum” to pojęcie o znaczeniu trudnym do jednoznacznego zdefiniowania, analogicznie, jak w przypadku „komizmu”, „głupoty”, „skandalu” etc. Kto stwierdzi, ile „osobliwości” arium, Gdańsk 2009; J. Samek, Res-imagines. Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym czasów nowożytnych w Polsce (lata 1600-1800), „Rocznik Historii Sztuki” 1970, t. 8, s. 177-248. 3 Były to referaty: A. Krawiec i W. Iwańczak, Curiositas i ciekawość świata w średniowieczu; J. So- kolski, „Liber monstrorum” i problem curiositas. 6 Wprowadzenie w manieryzmie albo określi jej ładunek w konceptach barokowych? Pytania można by mnożyć. Przy zastanawianiu się nad znaczeniem słowa „osobliwość” dochodzi się do wniosku zaskakującego. Okaże się bowiem, że my, ludzie nauki, również należymy do… gabinetu osobliwości. A staje się tak za sprawą jednego ze znaczeń słowa cu- rieux. Chodzi o „zachłanną, nienasyconą ciekawość – żądzę wiedzy”. Przypomniała o tym wszem i wobec amerykańska sonda kosmiczna „Curiosity”, która wylądowała na Marsie 6. sierpnia 2012 r., akurat w czasie przygotowywania niniejszego tekstu. Być może ów zbieg okoliczności w pewnym stopniu skłonił mnie do powyż- szego wniosku. Ba, więcej. Otóż sprzeciwiam się opinii, że nienasycona ciekawość i osobliwość, wyrugowane z dyskursu naukowego, znalazły swój azyl w kulturze masowej, gdzie do dziś dobrze się mają. Przecież bardzo często owa nienasycona ciekawość i osobliwość jest motorem naszych badań. Jeśli to nie zabrzmi nieskromnie, pozwolę sobie stwierdzić, iż ów impuls jest zawsze obecny w mojej ponad czterdziestoletniej pracy na niwie nauki. Z tego powodu znalazły się tu m.in. pomnik psa w Brzegu czy nagrobek błazna w Sownie (oba z końca XVI w.) albo portret aktualnego monarchy przedstawiony nie gdzie indziej tylko… na drzwiach (Stanisław August Poniatowski, w ratuszu to- ruńskim); ostatnimi laty podjąłem zaś próbę „odsłonięcia przesłania” portretu, z za- stosowaniem m.in. chirologii i chironomii4. Myślę, że tym samym impulsem kierowali się również inni. Z długiej ich listy wymienię choćby tych, którzy zajmowali się karłami czy błaznami albo monstrami5. Tu nie od rzeczy będzie dodać, że zagadnienie obecności tych postaci w naszym kra- ju, z czym, naturalnie, m.in. wiąże się kwestia osobliwości, nadal czeka na zbadanie. Oto dowód, oczywiście ograniczony do paru przypadków. W zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu znajdują się dwa wizerunki „kobiety z brodą”, oba na- malowane po 1621 r. – dwórki arcyksiężniczki Konstancji, drugiej żony Zygmun- ta III Wazy, której obecność odnotowana została nawet na Rolce sztokholmskiej6. W pewnym inwentarzu z ok. 1668 r. podany jest wykaz dzieł malarskich w rezyden- 4 Zob. J. Pokora, Nie tylko podobizna. Szkice o portrecie, Warszawa 2012. 5 B. Fabiani, Niziołki, łokietki, karlikowie. Z dziejów karłów nadwornych w Europie, Warszawa 1980; A. Grześkowiak-Krwawicz, Zabaweczka. Józef Boruwłaski – fenomen natury, szlachcic, pa- miętnikarz, Gdańsk 2004; M. Słowiński, Błazen. Dzieje postaci i motywu, Poznań 1990; M. Wilska, Błazen na dworze Jagiellonów, Warszawa 1998; M. Sznajderman, Błazen. Maski i metafory, Gdańsk 2000; A. Wieczorkiewicz, dz. cyt. 6 A. Selerowicz, Portret brodatej dziewicy, „Aspiracje. Pismo Warszawskich Uczelni Artystycz- nych”, wiosna 2011, s. 32-38 (praca seminaryjna pod moim kierunkiem na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, ASP). 7 Jakub Pokora cjach Firlejów. Rozpoczyna się tak: Starodawnych obrazów niemało w Ogrodzieńcu i Dąbrowicy, jako karzeł z wielkim synem [podkr., J. P.], a dopiero potem wymienia obrazy religijne i portrety (!)7. Jak wiadomo, karłowatość czy nadmierne owłosienie (hipertrichoza vel hir- sutyzm) są przedmiotem badań medycyny. Do przypadków medycznych należą również inne przeróżne ludzkie dziwolągi, lepiej powiedzmy – nasi niezwykli bliź- ni. Chodzi o tych, których skóra zmienia kolor bez pomocy lekarzy, przeciwnie niż słynnego piosenkarza, niedawno zmarłego Michaela Jacksona. Oto notatka prasowa z 1797 r.: przybył tu Henryk Moss murzyn
Load more

Recommended publications
  • 4. Rp W Dobie Sejmu Wielkiego 1788 –1792 ______1
    4. RP W DOBIE SEJMU WIELKIEGO 1788 –1792 __________________________________________________________________________________ 1. Sytuacja polityczna po I rozbiorze a) Rzeczpospolita była całkowicie zależna od Rosji – Stanisław August Poniatowski musiał konsultować wszystkie decyzje z ambasadorem rosyjskim, b) konflikt rosyjsko – turecki . W latach 1768 – 1774 trwała wojna rosyjsko – turecka o europejskie posiadłości Imperium Osmańskiego. Zakończyła się ona sukcesem Rosji, która przyłączyła tereny nad Morzem Czarnym. W 1783 r. Rosja przyłączyła Krym. Nowy konflikt wybuchł w roku 1787 . Stanisław August Poniatowski zaproponował Rosji przymierze, w którym obiecał wystawić kontyngent polskiej konnicy na wojnę z Turcją. W zamian Rosja miała się zgodzić na zwołanie skonfederowanego sejmu, zwiększenie liczby armii oraz reformy. Po 9 miesiącach Katarzyna II zgodziła się na skonfederowany sejm i zwięokszenie liczby wojska lecz nie na inne reformy. Atmosfera polityczna w Rzeczpospolitej uległa jednak zmianie – w 1788 r. miała charakter całkowicie antyrosyjski. c) pogorszyły się stosunki rosyjsko – pruskie. Rosja nie odnowiła sojuszu z Prusami w 1788 r. Kraj ten obawiał się dalszego zwiększania terytorium Rosji kosztem Imperium Osmańskiego dlatego też znalazł się w obozie państw wrogich Rosji. Z tym wiązał swoje nadzieje obóz patriotyczny. Wydawało się , że uda się przeprowadzić konieczne reformy przy wsparciu Prus. 2. Sejm Wielki zwany Czteroletnim także 1788 - 1792 a) sejm ten nazywamy Czteroletnim lub Wielkim gdyż : . jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskie. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Obradował więc ostatecznie w podwójnym składzie. uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy. Najważniejsze z nich zapadły w latach 1790 – 1891 gdy obradował w podwójnym składzie gdyż wybrani w 1790 r.
    [Show full text]
  • Kierownicza Władza Wykonawcza Typu Rządowego 22
    PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2011, R. X, NR 1 WOJCIECH SZCZYGIELSKI UNIWERSYTET ŁÓDZKI Debata parlamentarna nad wyłonieniem składu Komisji Wojskowej w grudniu 1788 r. W grudniu 1788 r. odbyła się w Sejmie debata, w wyniku któ- rej wyłoniono skład osobowy, powołanej w początkach listopada tegoż roku, Komisji Wojskowej Obojga Narodów. W ten sposób zwieńczone zostało dzieło jej powstania. Decyzja sejmowa z 3 listo- pada 1788 r. o ustanowieniu Komisji Wojskowej stała się ważnym faktem politycznym i ustrojowym. Uwalniała Polskę od zależności rosyjskiej1, inicjując zarazem procesy przemian, które wiązano z niepodległościową opcją reformatorską i kształtowaniem nie- zbędnych podstaw szlacheckiego modelu państwa2. Komisję Wojskową poddano zwierzchnictwu Sejmu3. Na mocy konstytucji sejmowej z 10 listopada 1788 r. umocowana została w kompetencjach wojskowych przynależnych dotychczas Depar- tamentowi Wojskowemu4. Ten zaś oczekiwał na przekazanie obo- wiązków Komisji Wojskowej5. 1 E. Rostworowsk i, Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Kon- stytucji 3 maja, [Warszawa 1966], s. 150; J. M i c h a l s k i, Zmierzch prokonsulatu Stackelberga, [w:] Sejm Czteroletni i jego tradycje, red. J. Kowecki, Warszawa 1991, s. 32. 2 W. Szczygielsk i, Sejm gotowy i władza typu Straży (z badań nad per- cepcją społeczną reformy ustroju państwa w czasach Sejmu Wielkiego), „Przegląd Nauk Historycznych” 2003, R. II, nr 1 (3), s. 67, 76. 3 L. R a t a j c z y k, Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788–1792, Warsza- wa 1975, s. 149, 154–155, 166–167; Historia sejmu polskiego, t. I (Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej), red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 386 (rozdział autorstwa J. Michalskiego). 4 Dyaryusz Sejmu ordynaryjnego pod Związkiem Konfederacyi Generalnej Obojga Narodów w Warszawie rozpoczętego Roku Pańskiego 1788, [wyd.
    [Show full text]
  • Open Access Version Via Utrecht University Repository
    Philosopher on the throne Stanisław August’s predilection for Netherlandish art in the context of his self-fashioning as an Enlightened monarch Magdalena Grądzka Philosopher on the throne Magdalena Grądzka Philosopher on the throne Stanisław August’s predilection for Netherlandish art in the context of his self-fashioning as an Enlightened monarch Magdalena Grądzka 3930424 March 2018 Master Thesis Art History of the Low Countries in its European Context University of Utrecht Prof. dr. M.A. Weststeijn Prof. dr. E. Manikowska 1 Philosopher on the throne Magdalena Grądzka Index Introduction p. 4 Historiography and research motivation p. 4 Theoretical framework p. 12 Research question p. 15 Chapters summary and methodology p. 15 1. The collection of Stanisław August 1.1. Introduction p. 18 1.1.1. Catalogues p. 19 1.1.2. Residences p. 22 1.2. Netherlandish painting in the collection in general p. 26 1.2.1. General remarks p. 26 1.2.2. Genres p. 28 1.2.3. Netherlandish painting in the collection per stylistic schools p. 30 1.2.3.1. The circle of Rubens and Van Dyck p. 30 1.2.3.2. The circle of Rembrandt p. 33 1.2.3.3. Italianate landscapists p. 41 1.2.3.4. Fijnschilders p. 44 1.2.3.5. Other Netherlandish artists p. 47 1.3. Other painting schools in the collection p. 52 1.3.1. Paintings by court painters in Warsaw p. 52 1.3.2. Italian paintings p. 53 1.3.3. French paintings p. 54 1.3.4. German paintings p.
    [Show full text]
  • Arkadii" : Część II : Lata 1766-1800
    Wanda Roszkowska Polacy w rzymskiej "Arkadii" : część II : lata 1766-1800 Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 85/3, 14-51 1994 Pamiętnik Literacki LXXXV, 1994, z. 3 PL ISSN 0031-0514 WANDA ROSZKOWSKA POLACY W RZYMSKIEJ „ARKADII” CZĘŚĆ II: LATA 1766-1800 1 Jak wskazuje tytuł artykułu, odwołuję się do pracy ogłoszonej na tych łamach w r. 1965, przedstawiającej wyniki kwerendy w Archiwum „Arkadii” w latach 1962—1965, kiedy zajmowałam się arkadyjskim teatrem Marii Kazimiery Sobieskiej i królewicza Aleksandra, słynnym w latach 1699—1714 Teatro Domestico della Regina di Polonia na rzymskiej Trinità de’ M onti1. To był główny cel moich odwiedzin w Archiwum, co narzucało pewien porządek kwerendzie skoncentrowanej na wczesnych latach istnienia Akademii, której oboje Sobiescy byli gorliwymi, a jeśli mowa o Aleksandrze, twórczymi członkami. Był to zarazem bohaterski okres samej „Arkadii” prowadzonej od r. 1690 do 1721 ręką jej współtwórcy, Giovan Marii Crescimbeniego, pedan­ tycznego dokumentalisty, pracowicie i skrzętnie upamiętniającego, także dru­ kiem, działania Akademii i twórczość arkadów, rejestrującego ich nazwiska, pasterskie imiona, biograficzne wspomnienia. Był to — niekompletny — kor­ pus materiału w miarę wiarygodnego. Dodatkowo korzystałam — dzięki uprzejmości, jaką wyświadczyła mi Biblioteca Angelica — z maszynowego katalogu kartkowego, prowadzonego z myślą o edycji „imionnika” arkadów. Tam to znajdowały się nazwiska polskie także z lat późniejszych, materiały również niekompletne, bo miałam do czynienia z pracą in statu nascendi. Zorientowałam się w dziewiczości terenu z punktu widzenia naszej wiedzy i o samej „Arkadii”, i o obecności Polaków w jej rejestrach. Górną granicą czasową, którą z konieczności i ze względów merytorycznych przyjęłam, był rok 1766, ostatni w kadencji trzeciego z kolei kustosza generalnego Akademii, Giuseppe Michele Moreiego.
    [Show full text]
  • D-Mickiewicz-00-Gesamt.Pdf
    Der Teufelspakt als literarisches Motiv. Ein Vergleich von Goethes Faust und Literatur3 Frau Twardowska von Adam Mickiewicz. Kurzbeschreibung des Moduls Im Gegensatz zu den großen russischen (Puschkin, Tolstoi, Dostojewski u.a.), amerikanischen (Poe, Faulkner u.a.) oder französischen (Balzac, Flaubert u.a.) Schriftstellern des 19. und 20. Jahrhunderts sind die beiden polnischen Nationaldichter Adam Mickiewicz (gesprochen: mitzkjewitsch) und Juliusz Słowacki (gesprochen: swowacki) in Deutschland kaum bekannt. Das mag daran liegen, dass deren Werke zu einem Großteil nur im Kontext der nationalen Geschichte – und damit meist nur für Polen selber – verständlich waren und auch sein sollten. Um den deutschen SchülerInnen dennoch den Zugang zum meist verehrten Dichter Polens, Adam Mickiewicz, zu ermöglichen, wurde im folgenden Modul das Faustmotiv bei Goethe einer humorvollen Ballade von Mickiewicz gegenübergestellt. Beide Autoren lassen sich darüber hinaus auch im Hinblick auf ihre – wenn auch unterschiedlich geartete – nationale Bedeutung für ihr jeweiliges Land vergleichen. Im August 1829 kam es in Weimar sogar zu einem Treffen beider Schriftsteller, das der Autor Louis Fürnberg im Jahr 1952 in seiner Novelle "Die Begegnung in Weimar" verarbeitete. Das Modul enthält - Eine didaktische Einführung zum Thema - Hinweise zu Referatsthemen, weiterführender Literatur sowie Links - Arbeitsblatt 1: Textblatt ›Frau Twardowska‹ von Adam Mickiewicz - Arbeitsblatt 2: Leben und Werk von Adam Mickiewicz (1798 – 1855) - Arbeitsblatt 3: Goethes Faust I (drei Auszüge) - Arbeitsblatt 4: Goethe und Mickiewicz im Vergleich www.poleninderschule.de Seite 1 von 9 Der Teufelspakt als literarisches Motiv. Ein Vergleich von Goethes Faust und Literatur3 Frau Twardowska von Adam Mickiewicz. Didaktische Einführung zum Thema Frau Twardowska und Goethes Faust. Ein Vergleich des Teufelspakt-Motivs bei Adam Mickiewicz und Johann Wolfgang von Goethe Hinweise zum Einsatz im Unterricht Das Thema „Frau Twardowska und Goethes Faust.
    [Show full text]
  • Zbadań Nad Początkami Obrad Sejmu Wielkiego
    PRZEGLĄD NAUKHISTORYCZNYCH2008, R. VII, nr l WOJCIECH SZCZYGlELSKI Uniwersytet Łódzki Z badań nad początkami obrad Sejmu Wielkiego Początki, zainaugurowanych 6 października 1788 r., obrad Sejmu Wielkiego zdominowane były przez szereg spektakularnych wydarzeń, wśród których kwestia podniesiona w niniejszej publi- kacji jest nieco mniej dostrzegana, choć niewątpliwie zasługuje na silniejsze niż dotychczas zaakcentowanie. Rzecz idzie o kształto- wanie się szlacheckiej formacji parlamentarnej jako niezależnego podmiotu politycznego, wpływającego w znaczący sposób na tok obrad sejmowych i losy kraju l. Podstawową rolę w wykształcaniu się owej formacji odegrały wydarzenia polityczne, jakie miały miejsce na forum obrad parlamentarnych, a częściowo i poza nim, w ciągu dwóch pierwszych miesięcy funkcjonowania Sejmu2• Posługiwanie się pojęciem szlacheckiej formacji parlamentar- nej współbrzmi z odczytywaniem obrad Sejmu Wielkiego jako zjawiska integralnie związanego z wydarzeniami łagodnej rewolu- cji, tj. wielkiego ruchu społecznego, zdominowanego przez nie- bywały wzrost aktywności politycznej oświeconej ziemiańskiej szlachty3. Szlachecka formacja parlamentarna to zbiorowość 1 Szereg poruszonych tu wątków tematycznych omówiłem, w nieco innym kontekście rozważań, w jednej ze swoich dawniejszych publikacji (W. S z c z y - g i e l s k i, Sejm nieustąjący. Batalia parlamentarna ojego urzeczywistnienie i rola w życiu politycznym Rzeczypospolitej u schyłku XVIII wieku, "Przegląd Nauk Historycznych" 2002, R. I, nr l, s. 33--69). Tu, odwołując się na potrzeby niniejszego opracowania do niezbędnych reinterpretacji uprzednio wyzyskanych przekazów źródłowych, przywołując dodatkowe informacje, przedstawiam nowy problem badawczy. Postępowanie to pozwoliło wzbogacić co nieco spojrzenie na zaprezentowane wcześniej okoliczności kształtowania się Sejmu nieustającego. 2 Zob. o wydarzeniach dwóch pierwszych miesięcy obrad sejmowych: W. K a - lin ka, Sejm Czteroletni, t. I, Warszawa 1991, s.
    [Show full text]
  • Textblatt ›Frau Twardowska‹ Von Adam Mickiewicz (1798-1855)
    Der Teufelspakt als literarisches Motiv. Ein Vergleich von Goethes Faust und Literatur3 Frau Twardowska von Adam Mickiewicz. Arbeitsblatt 1: Textblatt ›Frau Twardowska‹ von Adam Mickiewicz (1798-1855) Frau Twardowska Wie sie schmausen, rauchen, trinken, ›Ah! Twardowski, grüß dich, Bruder!‹ Und sich drehn in wilder Lust, Sagt’s und rempelt fast ihn an: Droht das Wirtshaus einzusinken ›Kennst du mich denn nicht, mein Guter? Beim Hurra aus jeder Brust. Bin Mephisto, dein Kumpan. Pan Twardowski sitzt daneben, Hast am Kahlen Berge drüben Lehnt sich wie ein Pascha an, Mir die Seele anvertraut, Lässt die Luft vom Heissa beben, Hast den Schuldschein unterschrieben, Schmäht und ängstigt jedermann. Stimmt’s? auf einer Ochsenhaut. Dem Soldat, der Wunderdinge Teufel sollten deinen Reimen Prahlt, die Welt zum Narren hält, Lauschen; nach zwei Jahren dann Schwingt er um das Ohr die Klinge Solltest du in Rom erscheinen, Und zum Hasen wird der Held. Als mein treuer Untertan. Dem Gerichtsrat, der sich heute Sieben Jahre sind verflossen, Still vertieft im Tellerrund, Und du hintergehst mich, Wicht, Klirrt er nur mit seinem Beutel, Spielst der Hölle Zauberpossen, Und der Richter wird zum Hund. Denkst an die Verträge nicht. Dreimal stupst er Schusters Näschen, Doch dein Leichtsinn und Gezänke Setzt drei Röhrchen ihm zum Kopf, Haben dich zu Fall gebracht; Saugt – und saugt ein halbes Fässchen »Rom« heißt nämlich diese Schenke, Danzigwasser aus dem Tropf. Und nun nehm ich dich in Haft.‹ Als er’s leer getrunken hatte, Pan Twardowski springt zur Türe, Sah er, was am Boden saß: Doch der Satan packt ihn: ›Steh! ›Ei, was suchst du hier, Gevatter?‹ Gelten so viel deine Schwüre Denn der Teufel saß im Glas.
    [Show full text]
  • Poradnik Bibliograficzno – Metodyczny
    Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kult u ry w P o z n a n i u PORADNIK BIBLIOGRAFICZNO – METODYCZNY K w a r t a l n i k P o z n a ń 2 0 1 9 ______________________________________________________________ Rok LII 2/205 – 2 – Przewodniczący Zespołu Redakcyjnego Iwona Smarsz Redaguje zespół: Aneta Szczepaniak-Głębocka Andrzej Dudziak ISSN 0238-9142 Materiał szkoleniowy Powielono w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu A-5 325 egz. – 3 – SPIS TREŚCI str. I. KALENDARZ ROCZNIC, OBCHODÓW I WYDARZEŃ (Oprac. Andrzej Dudziak) .......................................................................... 5 II. ZESTAWIENIA BIBLIOGRAFICZNE Mikołaj Paczkowski – Gustaw Herling-Grudziński: świadek niepoko- jów epoki ................................................................................... 17 Marcin Bzdawka – Droga do unii lubelskiej ............................................. 26 Anna Wawrzyniak – Społeczeństwo informacyjne. Szanse i zagrożenia .. 34 Bibliografie osobowe: Wojciech Korfanty............................................... 51 Joanna Kulmowa ................................................ 60 III. MATERIAŁY METODYCZNE Małgorzata Derwich – Opera Moniuszko, czyli związki Stanisława M. z Poznaniem ........................................................................................... 65 IV. MATERIAŁY REGIONALNE A. Przegląd nowości regionalnych .......................................................... 90 B. Imprezy kulturalne w bibliotekach publicznych woj. wielkopolskiego 101 C.
    [Show full text]
  • PMA Polonica Catalog
    PMA Polonica Catalog PLACE OF AUTHOR TITLE PUBLISHER DATE DESCRIPTION CALL NR PUBLICATION Concerns the Soviet-Polish War of Eighteenth Decisive Battle Abernon, De London Hodder & Stoughton, Ltd. 1931 1920, also called the Miracle on the PE.PB-ab of the World-Warsaw 1920 Vistula. Illus., index, maps. Ackermann, And We Are Civilized New York Covici Friede Publ. 1936 Poland in World War I. PE.PB-ac Wolfgang Form letter to Polish-Americans asking for their help in book on Appeal: "To Polish Adamic, Louis New Jersey 1939 immigration author is planning to PE.PP-ad Americans" write. (Filed with PP-ad-1, another work by this author). Questionnaire regarding book Plymouth Rock and Ellis author is planning to write. (Filed Adamic, Louis New Jersey 1939 PE.PP-ad-1 Island with PE.PP-ad, another work by this author). A factual report affecting the lives Adamowski, and security of every citizen of the It Did Happen Here. Chicago unknown 1942 PA.A-ad Benjamin S. U.S. of America. United States in World War II New York Biography of Jan Kostanecki, PE.PC-kost- Adams , Dorothy We Stood Alone Longmans, Green & Co. 1944 Toronto diplomat and economist. ad Addinsell, Piano solo. Arranged from the Warsaw Concerto New York Chappell & Co. Inc. 1942 PE.PG-ad Richard original score by Henry Geehl. Great moments of Kosciuszko's life Ajdukiewicz, Kosciuszko--Hero of Two New York Cosmopolitan Art Company 1945 immortalized in 8 famous paintings PE.PG-aj Zygumunt Worlds by the celebrated Polish artist. Z roznymi ludzmi o roznych polsko- Ciekawe Gawedy Macieja amerykanskich sprawach.
    [Show full text]
  • Moin-Moin N21 Completa.Pdf
    MÓIN-MÓIN REVISTA DE ESTUDOS SOBRE TEATRO DE FORMAS ANIMADAS ANO 15 - VOL. II - NÚMERO 21 - 2019 ISSN 1809-1385 / e-ISSN 25950347 EXPEDIENTE Editor-Gerente (2019) Prof. Dr. Paulo Balardim (UDESC) Editores (Portal de Periódicos UDESC - 2019) Profª. Drª. Fabiana Lazzari de Oliveira (UDESC) Prof. Dr. Paulo Balardim (UDESC) Editores-bolsistas (2019) Caê Beck da Silva (PROEX/UDESC) Liliana Pérez Recio (PROMOP/UDESC) / El Arca Teatro Museo de Títeres (Cuba) Comitê Consultivo (2019-2020) Profª. Drª. Ana Maria Amaral (Universidade de São Paulo - USP, Brasil) Profª. Drª. Amabilis de Jesus da Silva (Faculdade de Artes do Paraná - FAP, Brasil) Profª Drª Cariad Astles (University of London, Reino Unido) Profª. Drª. Christine Zurbach (Universidade de Évora, Portugal) Profª. Drª. Cristina Grazioli (Università di Padova, Itália) Prof. Dr. Didier Plassard (Université Paul Valéry – Montpellier, França) Prof. Dr. Francisco Cornejo (Universidad de Sevilla, Espanha) Profª. Drª. Izabela Costa Brochado (Universidade de Brasília - UNB, Brasil) Profª. Drª. Marthe Adam (Université du Québec à Montréal - UQAM, Canadá) Prof. Dr. Miguel Vellinho (Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro - UNIRIO, Brasil) Prof. Dr. Tácito Borralho (Universidade Federal do Maranhão - UFMA, Brasil) Prof. Dr. Valmor Níni Beltrame (Universidade do Estado de Santa Catarina - UDESC, Brasil) Prof. Dr. Wagner Cintra (Universidade Estadual Paulista - UNESP, Brasil) Comitê de Pareceristas (2019-2020) Profª. Ma. Ana Pessoa (Fundação Casa de Rui Barbosa - Rio de Janeiro, Brasil) Profª. Drª. Adriana Schneider Alcure (Universidade Federal do Rio de Janeiro - UFRJ, Brasil) Prof. Dr. Alex de Souza (Instituto Federal de Santa Catarina - IFSC, Brasil) Prof. Dr. Almir Ribeiro (Universidade Federal de Santa Catarina - UFSC, Brasil) Profª.
    [Show full text]
  • The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility
    Open Political Science, 2019; 2: 86–95 Research Article Ramunė Šmigelskytė-Stukienė* The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility https://doi.org/10.1515/openps-2019-0009 received July 15, 2019; accepted October 15, 2019. Abstract: The article analyses attitudes of the Lithuanian nobility towards the inheritance of the throne of the Polish- Lithuanian Commonwealth (the Commonwealth) in the period of the Four-Year Sejm (1788-1792). Thorough analysis of historiography and research of narrative sources amplifies the position of the Lithuanian nobility towards the issue of inheritance of the throne of the Commonwealth as it was reflected in the political literature of 1787-1789 period. Analysis of the documents produced by the February and November dietines (Pol. sejmiks), 1790 of the Grand Duchy of Lithuania (the GDL) reveals changes in the position of nobility towards selection of the successor to the throne with the king still alive. It was established, that in supporting the idea of a hereditary throne, Lithuanian political writers suggested different strategies in realizing this idea and proposed as candidates for the throne representatives of ruling dynasties of several states: Russia, Prussia, Saxony and Great Britain. Changes in the position of nobility were significantly influenced by the activism of patriotic-reformist faction, which proposed the very idea of a hereditary throne and a candidate from the dynasty of Wettins: the GDL districts (Pol. powiats), having ignored the question of throne inheritance in the February dietines of 1790, in November of the same year agreed to the selection of Elector of Saxony as the successor to the King of Poland and the Grand Duke of Lithuania Stanislaw August.
    [Show full text]
  • Zeszyty Historyczne
    ZESZYTY HISTORYCZNE XVII PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU HUMANISTYCZNO-PRZYRODNICZEGO IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE ZESZYTY HISTORYCZNE tom XVII pod redakcją ANDRZEJA STROYNOWSKIEGO Częstochowa 2018 Redakcja Andrzej STROYNOWSKI (redaktor naczelny) Norbert MORAWIEC (sekretarz redakcji) Iwona MATYJA-CHŁĄD (redaktor językowy) Rada Naukowa Marceli ANTONIEWICZ (Częstochowa), Werner BENECKE (Frankfurt nad Odrą), Marek CETWIŃSKI (Częstochowa), Jurij ESKIN (Moskwa), Zigmantas KIAUPA (Wilno), Kirył KOCZEGAROV (Moskwa), Robert MAJZNER (Częstochowa), Varfołomij SAWCZUK (Dniepropietrowsk), Evgen SINKEVICH (Mikołajew), Tadeusz SROGOSZ (Częstochowa), Andrzej STROYNOWSKI (Częstochowa), Vratislav VANIČEK (Praga), Aleš ZÀŘICKÝ (Ostrawa), Dariusz ZŁOTKOWSKI (Częstochowa) Recenzenci zewnętrzni Bogumiła BURDA (Zielona Góra), Maciej KOKOSZKO (Łódź), Jarosław KITA (Łódź), Igor KRIVOSZEJA (Humań), Olga MOROZOWA (Kijów), Dariusz NAWROT (Katowice), Uladzimir PADALINSKI (Mińsk), Ramuné STUKIENÉ-ŠMIGELSKYTÉ (Wilno) Redaktor naczelny wydawnictwa Andrzej MISZCZAK Korekta Dariusz JAWORSKI Redaktor techniczny Piotr GOSPODAREK Projekt okładki Sławomir SADOWSKI PISMO RECENZOWANE Podstawową wersją periodyku jest publikacja książkowa Adres Redakcji: 42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 36a www.ih.ajd.czest.pl/ZeszytyHistoryczne.htm © Copyright by Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Częstochowa 2018 ISSN 2545-3580 Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 42-200
    [Show full text]