www.gaelsceal.ie Tá an Lámh in uachtar ag todhchaí na Talabanaigh? feicthe L. 5 agam! An Rogha An bhfuil An Cúinne L. 18 Núicléach? leigheas sa Suaimhneach L. 20 ? L. 22 L. 16

€1.65 (£1.50) Ag Cothú Phobal na Gaeilge 09.07.2010 Uimh. 16 •

Ní Dhearna Mise Dada IDIRNÁISIÚNTA

GRIANGHRAF: LEON FARRELL PHOTOCALL . Urlabhraí Buamaí Bhaghdad Gaeltachta MARAÍODH ar a laghad 60 duine agus gortaíodh níos mó ná 300 i mBaghdad le trí lá anuas, le buamaí gan Ghaeilge dírithe ar oilithrigh Mhoslamacha Shíacha. Tá bearta sábháilteachta curtha i bhfeidhm, i ceaptha ag bhfoirm baic bhóthair agus faireachais. Deir oifigí slándála go bhfuil 200,000 póilín agus saighdiúir ann Enda Kenny chun na hoilithrigh a cho- saint. In ainneoin na n-ion- saithe, d’fhán na mílte Le Meadhbh Ní Eadhra fhormhór na gceisteanna móra oilithreach don fhéile cheana. reiligiúnach ag an scrín IS é Frank Feighan urlabhraí Mar cheann de phríomh- Musa Kadhim. nua Fhine Gael ar Ghnóthaí pháirtithe freasúra an rialtais, Pobail, Comhionannais agus tá Fine Gael ag súil go n- Gaeltachta. Ceapadh ar bhinse éireoidh leo a bheith i Díoltas an tosaigh nua Enda Kenny an gcumhacht sula i bhfad. Tairbh tseachtain seo caite é agus Más é Frank Feighan a bhei- glacann sé áit Michael Ring, dh mar chéad Aire Gaeltachta GORTAÍODH Éireannach atá mar urlabhraí eile, céard atá i ndán dúinn? agus é ag glacadh páirte i Coimirce Sóisialaí an pháirtí. Deir Frank go bhfuil bhféile San Fermín i bPam- Níl urlabhraí Gaeltachta nua “Gaeilge an-teoranta” aige, plona sa Spáinn. Gortaíodh Fhine Gael cinnte faoi na “fad- agus go mbeidh sé ag seachtar san iomlán. hbanna” atá ann sna ceantair déanamh iarrachta cúpla focal Tuairiscítear i bpáipéar Ghaeltachta agus deir sé go nó “b’fhéidir cúpla líne” a Jeannie Gilmore ag an Dáil an tseachtain seo le linn máirseála ag cur i gcoinne phleananna an laethúil na Spáinne El Pais bhfuil aird tarraingthe ar fhoghlaim amach anseo. Ní Rialtais gearradh siar a dhéanamh ar sheirbhísí do dhaoine le riachtanais speisialta fisiciúla agus gur sháigh an tarbh an fear chreideann sé go bhfuil sé intleachtacha. ina chois chlé. Tuigtear “róthábhachtach” go mbeadh nach bhfuil sé i mbaol bás a Gaeilge ag an té a cheaptar sa fháil. Ritheann na tairbh phost seo. gach maidin trí shráidean- Ag caint faoi leathnú na Príomhfheidhmeananch nua do MFG na Pamplona le linn na féile Gaeltachta agus faoi phobail go dtí an réileán tarbh, áit a Ghaeilge i gceantair uirbeacha, maraítear iad níos deire- deir Feighan go bhfuil an obair Le Treasa Bhreathnach aige roimhe seo. Deir Antaine nGaeltacht agus tá muid tar éis anaí an oíche sin. ar fad atá á déanamh i mBéal faoin bhfáth go bhfuil sé ag éirí éisteacht leis an bpobal agus Feirste agus i nDoire “go hion- TAR éis 19 mbliana a as, “tá mo chuid déanta agam freastal orthu,” a deir Antaine. tach”, agus gur “eiseamláir” chaitheamh mar phríomhfhei- ag na bpointe seo, táim gar do Bhí comhráití ar siúl anuraidh RÉIGIÚNACH • 8 iad na háiteanna seo den dhmeannach ar Meitheal For- 70 bliain d’aois agus é in am ag an Roinn Gnóthaí Pobail, TUAIRIMÍ 12 bhealach gur cheart don bartha na Gaeltachta tá Antaine agam sos a thógáil. Tá obair Comhionannais agus Gaeltach- • Ghaeltacht a bheith. Beidh an Ó Sé chun éirí as a phost ag mhaith déanta ag MFG le linn ta féachaint le MFG a chomh- CÚRSAÍ SAOIL• 16 tUasal Feighan ag dul ar cuairt deireadh na míosa seo. mo thréimhse ann, thosaigh nascadh le hÚdarás na GNÓ• 18 chuig formhór na gceantar Tuigtear dúinn go bhfuair bord muid amach le duine amháin i Gaeltachta. Tá iniúchadh fós á COMHSHAOL 20 Gaeltachta sna míonna amach MFG ríomhphost ar an Satharn 1991 agus ag an deireadh bhí dhéanamh ag an eagraíocht • BEATHA 22 romhainn agus é ag iarraidh seo ag cur in iúl dóibh go raibh 387 duine againn, cé go Pobal ar Mheitheal Forbartha • “dul i dtaithí” ar a phost. sé i gceist ag Antaine Ó Sé éirí as ndeachaigh 243 acu siúd go dtí na Gaeltachta faoi threoir a OIDEACHAS• 26 Tá an t-agallamh iomlán le a phost. an Údarás. Táim bródúil as an thug an t-iar-Aire Gaeltachta, I measc an phobail• 28 Frank Feighan le léamh ar lch Ní raibh aon leid tugtha don méid a bhain muid amach, tá ár Éamon Ó Cuív. SPÓRT 29 Frank Feighan 4 den pháipéar. bhord go raibh a leithéid i gceist rian féin fágtha againn ar an Ar lean ar leathanach 2 • 2 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 1 NUACHT NÁISIÚNTA Cúnamh carr armúrtha curtha ar fáil ag an PSNI

Le Treasa Bhreathnach tóireachta go Sasana ar an Mháirt seo caite le húsáid ar an TÁ an PSNI tar éis 20 carr gCéadaoin. Is in oirthuaisceart armúrtha a chur go Sasana chun Shasana atá na póilíní ag díriú a cabhrú leis an gcuardach ar Raoul gcuardaigh agus ar an gCéadaoin Moat, an fear a líomhnaítear gur fuaireadar campa ina gcreideann scaoil sé a iar-chailín, gur siad go raibh Raoul Moat ag cod- mharaigh sé a páirtí agus gur ladh agus is ann afuaireadar litir ghortaigh sé duine de na póilíní. uaidh dá iar-chailín Samantha Tá níos mó cairr armúrtha ag an Stobbart. Tá na póilíní ag PSNI i dTuaisceart Éireann ná mar tairiscint £10,000 d’éinne a atá ag aon fhórsa póilíní eile sa chuireann eolas ar fáil dóibh a Ríocht Aontaithe. Cuireadh na mbeadh gabháil Raoul Moat mar carranna armúrtha ar bhád faran- thoradh air.

Diarmaid Mac an Adhastair, Mairéad Ní Chuaig, Joe Steve Ó Neachtain agus cuid den chliar as ‘Éistigí... Caithfear Éis- Saoire trí mhí ag an Dáil teacht!’, bunaithe ar scéal le Máirtín Ó Cadhain. Beidh sé ar stáitse i Seanscoil Shailearna in Indreabhán 19-25 Iúil @ 8i.n. Le Meadhbh Ní Eadhra fhothoghchán atá in ainm is a bhei- th á reáchtáil. Le deich mbliana CUIREADH tús le sos samhraidh na anuas, tá sé de nós ag an Dáil fil- Dála inné agus beidh sí ar ais arís ag leadh ó shaoire an tsamhraidh ar Ní bheidh ciorruithe Athruithe ar Príomhfhei- deireadh mhí Mheán Fómhair. an gCéadaoin dheireanach de mhí bhinse tosaigh Saoire dhá sheachtain déag atá Mheán Fómhair. Bhí eisceacht ann á dhéanamh: Harney dhmeananch ann. Deir páirtithe fhreasúra an anuraidh nuair a d’fhill an Dáil ar rialtais nár cheart go mbeadh saoire an 16ú mí Mheán Fómhair le bheith Le Meadhbh Ní Eadhra Pháirtí an nua do MFG trí mhí iomlána ag an Dáil agus ag díospóireacht faoi NAMA. Sa chuir ceannaire Pháirtí an Lucht bhliain 2000, níor fhill na Teachtaí DEIR an tAire Sláinte Mary Harney nach mbeidh seirbhísí Lucht Oibre ar lean ó leathanach a haon Oibre, Eamon Gilmore, brú ar an Dála go dtí an 3ú Deireadh faoisimh do dhaoine faoi mhíchumas á n-aistarraingt. Deir Tuigtear dúinn gur cuireadh inné maidir leis na trí Fómhair. an tAire Stáit le freagracht do mhíchumais, John Moloney, TÁ Joe Costello tagtha in áit cuid de thorthaí an iniúchta nach mbeidh buiséad Bhráithre na Carthanachta, a chuire- Tommy Broughan mar sin i láthair ag an gcruinniú ann seirbhísí faoisimh ar fáil i nGaillimh, á ghearradh le €2 urlabhraí iompair ag Páirtí an boird deireanach a bhí ag mhilliún. Bhuail toscaireacht ó Sheirbhísí Bhráithre na Lucht Oibre. Chaill Tommy Meitheal Forbartha na Carthanachta leis an Aire Sláinte Mary Harney agus leis an Broughan a aoireacht an Gaeltachta agus cé go ndúradh O’Leary dulta Uasal Moloney inné chun na ciorruithe a phlé. Dheimh- tseachtain seo caite nuair a nach raibh aon chur amú air- nigh Moloney i ndiaidh na gcruinnithe nach mbeadh cior- dhiúltaigh sé tacaíocht a thab- gid i gceist bhí ceisteanna fós le ruithe ag tarlú agus nach raibh sé i gceist ag Feidhmean- hairt don pháirtí agus iad ag freagairt acu maidir le bain- Trevor Ó Clochartaigh le Sinn Féin Bainisteoir Tionscadail nacht na Seirbhíse Sláinte (HSE) ciorruithe a dhéanamh ar vótáil in aghaidh na leasuithe istíocht maoinithe agus 00353-91-536201 Le Caitríona Ní Chadhain sheirbhísí cosúil le cúram faoisimh. D’aontaigh Bráithre na ar an Bhille Fiadhúlra. Tá airgeadais. Deir Antaine Ó Sé, [email protected] Carthanachta agus an HSE freisin gur cheart ath-iniúchadh Brendan Howlin tagtha in áit “Tá na hiniúchtaí ar fad déan- Patricia Ní Chonghaile D’FHÓGAIR iar-chomhairleoir an a dhéanamh ar an deireadh atá curtha le seirbhísí faoisimh Joe Costello mar urlabhraí ar ta, agus níl aon fhadhb Comhordaitheoir Táirgíochta Pháirtí Ghlais, Chris O’Leary, inné go i Luimneach. Deir an Taoiseach go gcosnófar chúrsaí na hEorpa agus beidh againn.” 00353-91-536201 na daoine is soghonta sa tsochaí. Bhí os cionn 1,800 duine [email protected] bhfuil sé le dul isteach i Sinn Féin. sé fós freagrach as cúramaí Tá cruinniú le bheith ag Beidh sé mar ionadaí don pháirtí ar ar shráideanna Bhaile Átha Cliath Dé Céadaoin agus iad ag bunreachta agus athchóiriú Bord Mheitheal Forbartha na Ciarán Dunbar Chomhairle Contae Chorcaí. glacadh páirte i léirsiú in aghaidh na gciorruithe. Bhí os dlí. Ceapadh Pat Rabbitte go Gaeltachta, áit a bpléifear Eagarthóir 00353-91-536201 D’fhág O’Leary an Páirtí Glas in cionn míle duine ag léirsiú i nGaillimh Dé Céadaoin freisin. dtí an Coiste um Chuntais impleachtaí dheireadh ré [email protected] Eanáir 2009, mar agóid i gcoinne an Phoiblí. Antaine Uí Shé. Dhiúltaigh treo a bhí an páirtí sin ag dul. Meitheal Forbartha na Treasa Bhreathnach Soláthróir Ábhair “Mheas mé gur trí dhul isteach i Gaeltachta urlabhraí a chur ar 00353-91-536201 Sinn Féin is fearr a d’fhéadfainn fáil chun labhairt le Gaelscéal [email protected] cuidiúleis an rogha ailtéarnach pho- maidir le héirí as Antaine Uí Gráinne McElwain laitiúil atá ag teastáil ón gcathair”, a Poist á gcailleadh ag Ryanair Shé agus na himpleachtaí atá Soláthróir Ábhair dúirt O’Leary. aige seo don eagraíocht. Beidh 00353-91-536201 [email protected] Tháinig dúbailt ar ionadaíocht Le Treasa Bhreathnach hacmhainní a laghdú ar 17 eile. Measann ar Mheitheal Forbartha na Shinn Féin ar Chomhairle Contae príomhfheidhmeannach Ryanair, Michael Gaeltachta an ceapachán Meadhbh Ní Eadhra Soláthróir Ábhair Chorcaí idtoghchán 2009. TÁ sé beartaithe ag Ryanair 100 post a O’Leary, go bhfuil seans ann go gcaillfear d’oifig an ‘Phríomhoifigigh 00353-91-536201 “Tá mé cinnte go mbreathnóidh aistriú ó Bhaile Átha Cliath go tíortha eile 400 post. Feidhmiúcháin’ a dhéanamh [email protected] ionadaithe eile, atá ag lorg páirtí Eorpacha. Beidh siad ag gearradh an méid Cruthaíonn gach milliún paisinéir 1,000 de réir gnáthnósanna a bhíonn forásach a sheasann suas dá phobal, aerárthaí lonnaithe i mBaile Átha Cliath ó post agus, de bharr ghearradh siar na hair- i bhfeidhm maidir le poist den agus a thairgeann rogha éagsúil pho- 14 go dtí 12 le linn an Gheimhridh agus line, beidh laghdú de leathmhilliún pais- sórt sin san earnáil phoiblí laitiúil, ar chinneadh Chris agus a gcás beidh gearradh de 150 ar eitiltí seach- inéir ag Aerfort Bhaile Átha Cliath, mar sin agus phríobháideach, rud a Baineann Gaelscéal úsáid as Gaelspell agus Ceart, bogearraí a chabhraíonn le litriú agus gramadach na féin a mheas,” a dúirt Leas-Úachtarán tainiúla. Tá sé beartaithe acu 6 aerb- beidh timpeall 500 post níos lú de dhíth ná chiallaíonn go mbeidh an post Gaeilge, www.cruinneog.com Shinn Féin, Mary Lou McDonald. healach a ghearradh, chomh maith le mar a bhí. seo á fhógairt go poiblí. GAELSCÉAL NUACHT 3 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

Briseadh Croí ag ionchoisne Cur i gcoinne faoi bhás ceathrar cailín Le Treasa Bhreathnach Marie Ní Chonghaile, Sarah Byrne agus Sorcha Rose AG ionchoisne an tseachtain McLaughlin marbh ag an seo faoi bhás ceathrar scoláire láthair. Bhí Teresa Molloy agus reachtaíocht úr ar óg d’inis an cróinéir do mhuin- Michelle O’Donnell criticiúil tir an ceathrar ban nár fhulaing agus tugadh iad go hOspidéal siad in aon chor sa timpiste Ginearálta Mhaigh Eo. Fuair thragóideach a tharla ar oíche Teresa Molloy bás agus iad ar an 17ú Samhain anuraidh. Lab- an mbealach ann. pharáideanna hair tiománaí na trucaile a Dúirt tiománaí na trucaile, thuairteáil isteach i gcarr na Patrick Kelly ó Bhaile an Daigh- le hAnton Mac Cába Michelle Gildernew, an tAire McCann go mbeadh mórshiúil beagán paráidí atá con- gcailíní agus dúirt, dá mbeadh in, Maigh Eo, go raibh duartan Talmhaíochta, ar an ghrúpa ó cearta sibhialta ina héadán i spóideach a athródú ó chean- sé féin ar an láthair cúpla báistí níos luaithe sa lá agus go TÁ idir ghrúpaí áitritheoirí Shinn Féin. nDoire an 5ú Deireadh tair Chaitliceacha: “In ionad soicind roimh an timpiste nó raibh sé ag cur báistí fós agus é náisiúnacha, cheardchu- Bunaíodh an grúpa de bharr Fómhair, a leanfadh bealach déileáil leis an bheagán paráidí tar éis na timpiste go mbeadh ag tiomáint i dtreo láthair na mainn, shóisialaigh agus an fadhbanna atá le paráidí de mhórshiúl Cearta Sibhialta an a chothaíonn fadhbanna, an carr imithe isteach sa díog. timpiste. Dúirt sé go bhfaca sé tOrd Buí in éadan reachtaíocht chuid Oird na nDílseoirí i 5ú Deireadh Fómhair 1968. molann an reachtaíocht nua Is iad Marie Ní Chonghaile (19) soilse cairr os a chomhair agus nua atá dá moladh ar gceantair Chaitliceacha. Moltar “Thiocfadh le rudaí a mholtar déileáil le gach paráid agus cru- ó Bhaile na hAbhann, Conama- gur tháinig siad i dtreo a pharáideanna agus agóidí ó deireadh a chur le Coimisiún ciall a dhéanamh faoi pharáid inniú amuigh faoin spéir ar an ra; Teresa Molloy (19) ó Leitir thaoibhse den bhóthar. Dúirt thuaidh. Molann an dréacht- na bParáidí, agus dhá chonspóideach,” ar seisean. bhonn go bhfuil siad mar an Móir; Sarah Byrne (20) ó Áth sé chomh maith nach raibh aon reachtaíocht go mbeadh fógra eagraíocht nua a chur ina “Ach faoi agóid in éadan gcéanna.” Cinn, Gaillimh agus Sorcha am aige aon rud a dhéanamh. 37 lá oibre riachtanach ag ionad. Tugann na moltaí dúnadh Aonaid Timpistí agus Dúirt urlabhraí thar ceann Rose McLaughlin (19) ó Mul- D’iarr athair Sorcha Rose paráid nó agóid ar bith. Foil- daoine iontach difriúil lena Éigeandála? Nó sléacht Gaza?” Shinn Féin gur próiseas gannon, Loch Garman a bhá- McLaughlin ar na húdaráis síodh dréacht den bhille mar chéile. Ar an suíomh idirlín Bhí grúpaí áitritheoirí náisiú- comhairliúcháin atá ar siúl, saigh an oíche úd sin. Ba í áitiúla agus ar an tÚdarás um pháipéar comhairliúcháin ó Band Parades, tá píosa a nacha ar Bhóthar Garbhachadh agus gur féidir an reachtaíocht Michelle O’Donnell ó Inis Mór a Bóithre Náisiúnta oibreacha Oifig an Chéad Aire agus an scríobh an sóisialach Eamonn i bPort an Dúnáin agus in a athrú: “Tá fhios ag Sinn Féin bhí ag tiomáint an chairr agus forbartha a dhéanamh ag Leas-Chéad Aire. McCann ar an Derry Journal, Íochtar Ormeau i mBéal Feirste na himpleachtaí a bhíonn ag tá sí fós criticiúil san ospidéal. láthair na timpiste chun an Tháinig na moltaí seo ó mar a gcáineann sé an dréacht- iontach gníomhach in éadan agóid ar na sráideanna, níos Bhí beagnach 50 duine de píosa bóthair sin a dhéanamh ghrúpa oibre mar a raibh triúr reachtaíocht. Is do bhannaí paráidí Buí le scór bliain anuas. fearr ná cuid de na daoine atá mhuintir agus cairde na gcailíní níos sábháilte amach anseo. ionadaí ó Shinn Féin agus triúr buí, gur bannaí ‘ciceáil an Pápa’ D’eisigh an dá ghrúpa comh- ag gearán faoi seo. Dúinne ag i láthair ag an ionchoisne agus Is é an breithiúnas a tugadh, ón bPáirtí Daonlathach Aon- cuid mhór acu, an suíomh ráiteas mar a ndúirt siad nach dul isteach ann, nílimid chun iad croíbhriste ag éisteacht le de réir na fianaise liachta, gur tachtach. Bhí Gerry Kelly, Aire idirlín Band Parades. raibh reachtaíocht chasta de bac a chur ar dhuine ar bith sonraí na timpiste agus gortu- básanna tionóisceacha a bhí Sóisearach in Oifig an Chéad Má chloíonn an Feidhmean- dhíth, ach tabhairt faoi ar agóid a dhéanamh, go háirithe ithe na gcailíní. Chuala an t- ann. Ar dheis Dé go raibh a n- agus an Leas-Chéad Aire, agus nas leis an reachtaíocht, dúirt bhonn ciallmhar agus an ar cheardchumainn.” ionchoisne go bhfuarthas anamacha.

Comhairle Chontae Dhún na nGall Donegal County Council

Na hAchtanna um Pleanáil agus Forbairt 2000-2009 Na Rialacháin um Pleanáil agus Forbairt 2001-2009 Na Rialacháin um Pleanáil agus Forbairt (Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta) 2004 Athbhreithniú ar Phlean Forbartha Chontae Dhún na nGall 2006-2012 agus ullmhú Plean Forbartha Contae nua

Tugtar fógra leis seo, de bhun Chuid II, Alt 11 Rialacháin MST ó 2004. Beidh an Páipéar Saincheisteanna ar fáil ó lár duine a bhfuil a ainm leis seo thíos, nó tríd an den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 mhí Iúil agus, le breathnú air ar líne, cliceáil ar ríomhphost chuig: agus Airteagal 13B de na Rialacháin um Caithfidh tuarascáil scóipe don MST a bheith www.donegalcoco.ie. Beidh cóipeanna crua [email protected], i gcaitheamh Pleanáil agus Forbairt (Measúnacht ar fáil ag céim an comhairliúcháin tosaigh den cháipéis ar fáil freisin san Oifig Pleanála, na tréimhse atá luaite thuas. Ná bíodh Straitéiseach Timpeallachta) 2004, go bhfuil agus is féidir breathnú uirthi ar líne ag Comhairle Chontae Dhún na nGall, Áras an d’aighneacht ach in aon mheán amháin le sé i gceist ag Comhairle Chontae Dhún na www.donegalcoco.ie Chontae, Leifear, sna Lárionaid Seirbhísí nGall athbhreithniú a dhéanamh ar Phlean Poiblí i Leitir Ceanainn, i gCarn Domhnach, i do thoil, i.e. cóip chrua nó ríomhphost. Is é Chontae Dhún na nGall 2006-2012, agus Le cabhrú le próiseas an athbhreithnithe ar an mBaile Dhún na nGall agus sa Chlochán Liath, an dáta deiridh a nglacfar le haighneachtaí Plean Forbartha Contae nua a ullmhú dá bplean tá cáipéis 'Páipéar Saincheisteanna’ á agus sna leabharlanna ar fud an Chontae. ná 4.30i.n. Dé hAoine an 24 Meán Fómhair limistéar feidhmeach. ullmhú, cáipéis a shainaithníonn príomh- 2010. shaincheisteanna beartais a bhféadfadh an Ag an gcéim tosaigh seo den Phlean, Déanfaidh an tÚdarás Pleanála Measúnacht Plean Forbartha nua aghaidh a thabhairt leanfaidh an tréimhse chomhairliúcháin ó Dé Reáchtálfar sraith imeachtaí faisnéise i Straitéiseach Timpeallachta (MST) mar chuid orthu. Cé nach gcuimsíonn sé gach rud, tá sé hAoine an 9 Iúil 2010 go dtí Dé hAoine an gcaitheamh na tréimhse comhairliúcháin. de phróiseas an athbhreithnithe agus, chun i gceist go gcothóidh an Páipéar 24 Meán Fómhair 2010. Cuirtear fáilte Cuirtear fáilte roimh an bpobal agus roimh na críche sin, beidh feidhm le Tuarascáil Saincheisteanna díospóireacht ar shraith roimh thuairimí, uiríll agus tráchtaí ón bpobal Timpeallachta ar na héifeachtaí suntasacha is réimsí a bhaineann leis an ábhar, agus go agus ó chomhlachtaí leasmhara. Ba chóir iad ghrúpaí leasmhara freastal ar na himeachtaí dócha a bheadh ag feidhmiú an phlean ar an gcuirfidh sé eolas ar fáil le haghaidh na sin a dhéanamh i scríbhinn, ‘Athbhreithniú ar sin. Fógrófar sonraí beachtaí de na dátaí, na timpeallacht agus beidh feidhm freisin le díospóireachta sin. Beidh leagan amach an bPlean Forbartha Contae’ a bheith hamanna agus na hionaid in am trátha sa forálacha Airteagal 13C go 13J de na dátheangach ar an bPáipéar Saincheisteanna. marcáilte orthu, agus iad a sheoladh chuig an phreas agus ar www.donegalcoco.ie.

Gerry Richards, Pleanálaí Sinsearach, An Lár-Aonad Pleanála, An Stiúrthóireacht Phobail, Chultúir agus Phleanála, Áras an Chontae, Leifear, Co. Dhún na nGall. 4 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010

Cumhachtaí Dúshlán Frank Feighan ‘stop agus Ar an gcéad lá den mhí seo, cheap ceannaire cuardach’ an Fhine Gael, Enda Kenny, a bhinse tosaigh nua. Is é Frank Feighan a bheidh mar urlabhraí nua PSNI le cur an pháirtí do ghnóthaí pobail, comhionannais ar fionraí agus Gaeltachta. Is as Mainistir na Búille i gCon- tae Ros Comáin dó. Labhair sé, as Béarla, le Le Meadhbh Ní Eadhra Meadhbh Ní Eadhra faoina cheapachán nua. TÁ Seirbhís Póilíneachta Thuais- ceart Éireann (PSNI) lena gcumhachtaí ‘stop agus “TÁ trí rud i gceist le mo phost nua – mó oscailteachta ann anois. Níl aon cuardach’ a chur ar fionraí Déar- cúrsaí pobail, cúrsaí comhionannais deacracht agam a rá go bhfuil Gaeilge daoin seo chugainn. Tagann an agus gnóthaí na Gaeltachta. Sula an-teoranta agam.” cinneadh seo i ndiaidh rialú ón raibh mé i mo pholaiteoir bhí an- Agus an mbeidh Frank ag foghlaim Chúirt Eorpach go bhfuil alt 44 bhaint agam leis an gcomhlachas na Gaeilge anois? den Acht Sceimhlitheoireachta tráchtála agus le mo chomhlacht “Shiúil mé síos go Waterstones 2000, a cheadaíonn stop agus féin. Bhí suas le tríocha duine fos- tráthnóna Dé Máirt agus cheannaigh cuardach randamach, in taithe agam. Bhí mé páirteach sna mé Turas Teanga, leabhar RTÉ. Níor aghaidh an dlí. Tá an grúpa foirne peile áitiúla agus mar sin ó thuig mé i gceart é, áfach, agus mar polaitiúil Éirigí ag tabhairt rab- thaobh an phobail de bhí mé an- sin thug mé ar ais go dtí an siopa é haidh go mbeidh cumhachtaí ghníomhach,” ar sé. “Ó thaobh cúrsaí agus cheannaigh mé leabhar Gaeilge, chomh dona céanna leis an stop Gaeltachta de, tacaím go mór leis an Teach Yourself Irish, le Diarmuid Ó agus cuardach á gcur i bhfeidhm nGaeilge mar theanga agus ba Sé agus Joseph Shiels. Tá foclóir ag na póilíní. Deir Breandán Mac mhaith liom fíorathbheochan agus Gaeilge ceannaithe agam freisin. Cionnaith, Ard-Rúnaí Éirigí, go athéirí a fheiceáil ar an teanga.” Chuir cara maith liom, Michael mbeidh Alt 21 agus Alt 24 den Níl Gaeilge ag an Uasal Feighan. An O’Toole, nó Micheál Ó Tuathail, Acht Ceartais agus Slándála gceapann sé go gcuirfidh sé seo bac comhairle orm faoin leabhar ba 2007 ag glacadh áit Alt 44. air agus é ag déileáil le cúrsaí na cheart dom a cheannach. “Sa chéad trí mhí den bhliain Gaeltachta? Níl sé faighte agam fós ach Irish is seo, bhain an PSNI úsáid as “Tá mo chuid Gaeilge féin an-teo- Fun is ainm dó. Thaispeáin sé na cumhachtaí faoi Ailt 21 agus 24 ranta, ach táim ag súil go mbeidh cartúin dom agus rudaí mar sin. Sin den Acht sin chun daoine a Dinny McGinley mar urlabhraí agam an cineál rudaí ar gá dom tosú amach stopadh, a cheistiú agus a don Ghaeltacht agus do na hOileáin, leo,” ar sé. athbheochan ann ar an nGaeilge. chuardach ar 2,000 ócáid ó thaobh na Gaeilge de,” ar sé. Cad iad na tosaíochtaí atá aige Deir Feighan nach bhfuil Creidimid gur rud eile é Straitéis 20 dhifriúil. Baineann an t-acht seo “Ní rud nua é go mbeadh urlabhraí anois agus é sa phost nua? sé ró-thábhachtach go bliain an rialtais a fhágfar ar an tseilf. leis na sé chontae amháin. Go Gaeltachta ann gan Gaeilge líofa. A “Postanna,” ar sé. “Postanna a Níl tuairiscí uainn, tá gníomhaíocht deimhin, tá na cumhachtaí a fhad agus is eol dom, ní raibh Gaeilge mhealladh sa phobal. Tá gá leis an mbeadh Gaeilge aige chun uainn, agus iarracht cheart chun grá thugtar don PSNI faoin Acht seo ag an té a tháinig romham, Michael tacaíocht cheart, cosúil le an post seo a chomhlíon- don teanga a chothú agus a athnu- i bhfad níos leithne ná na cinn a Ring, agus creidim nach raibh focal leathanbhanda agus bealaí iompair. adh, ach gur mhaith leis achan.” thugtar dóibh faoi Alt 44.” Gaeilge ag Síle de Valera agus chaith Ceapaim go bhfuil smaointeoireacht Dá mbeadh Fine Gael sa rialtas, Dar le Mac Cionnaith, dúirt an sí blianta sa rialtas mar Aire Ealaíon, úr ag teastáil uainn maidir le gnóthaí dá mbeadh ‘greim éigin agus dá mbeadh Frank Feighan ina té a bhí mar leas-ardchonstábla Oidhreachta, Gaeltachta agus beaga a choinneáil ag imeacht agus agam ar an teanga’ le Aire Gaeltachta, céard é an chéad rud ar an PSNI i mí Mheán Fómhair Oileán.” an Ghaeilge a spreagadh agus a ‘comhbhá’ a léiriú. a dhéanfadh sé? seo caite, go bhfuil ‘Alt 21 d’Acht Deir Feighan nach bhfuil sé ró- ghríosú.” “Shuífinn síos leis na grúpaí go léir 2007 iontach úsáideach, go thábhachtach go mbeadh Gaeilge Luaigh Feighan fostaíocht agus sna Gaeltachtaí a chuireann an háirithe mar nach bhfuil gá le aige chun an post seo a chomhlíon- bealaí iompair, ach cad faoi chúrsaí “Nílim eolach ar na fadhbanna sin Ghaeilge chun cinn agus rachainn i cúiseanna réasúnta chun leas a adh, ach gur mhaith leis dá mbeadh oideachais, sláinte agus araile i faoi láthair,” ar sé, cúis imní mar go mbun cainteanna leo. Freisin, chin- bhaint as.’ ‘greim éigin agam ar an teanga’ le gceantair Ghaeltachta? Cad iad na bhfuil an oiread sin cainte déanta ar nteoinn go mbeadh daoine cosúil Anuraidh, mhéadaigh an PSNI ‘comhbhá’ a léiriú. rudaí is laige sna ceantair seo, dar an gceist seo le blianta anuas. Deir sé liomsa i láthair, daoine gur gá dóibh an úsáid a bhaineann siad as alt Tá Feighan den tuairim go bhfuil leis? go mbeidh sé ag dul ar cuairt chuig na struchtúir seo a úsáid, ionas go 44 faoi thrí agus mhaígh siad go ‘go leor le foghlaim againn’ ón chaoi “Creidimid gur tosaíocht é cúram formhór de na ceantair Ghaeltachta i mbeadh muid in ann plé a raibh sé riachtanach mar gheall go bhfuil daoine ar nós é féin, a rinne pobail. Tá tábhacht ar leith ag baint le gcaitheamh an tsamhraidh, le fiosrú dhéanamh ar céard a chuideodh ar ardú ar ghníomhaíochtaí na staidéar ar an nGaeilge ar scoil, gan hionaid leighis bheaga, ionas nach a dhéanamh ar na fadhbanna iontu. linne chun an Ghaeilge a athfhogh- n-easaontóirí Poblachtacha. Tá Ghaeilge ag an staid seo dá saol. “Tá gcaithfidh daoine dul isteach sna Mar urlabhraí Fhine Gael ar ghnóthaí laim.” Sinn Féin ag fáiltiú roimh an na céadta míle duine eile cosúil liom- hospidéil i gcónaí, agus ionas nach Gaeltachta, is cúis iontais é b’fhéidir, Faoi láthair, ar ndóigh, ní hiad Fine gcinneadh atá déanta chun na sa amuigh ansin,” ar sé. mbeidh an oiread sin ganntanas lea- gur ceapadh duine nach bhfuil eolas Gael atá sa rialtas. Cad is féidir le cumhachtaí seo a chur ar fionraí. Ní thacaíonn Fine Gael le Gaeilge pacha ann.” níos leithne aige ar na fadhbanna Feighan a dhéanamh agus é mar Deir urlabhraí ón PSNI gur uirlis éigeantach don Ardteist, agus dar le Creideann sé go bhfuil deacracht agus na dúshláin atá amach roimhe. urlabhraí Fhine Gael? riachtanach iad na cumhachtaí Feighan, tá ‘ollchóiriú (overhaul) ann an t-imeallachas a shárú. Deir sé “Tarraingíodh aird ar fhormhór de “Táim oscailte. ‘Lámha in airde!' a seo le troid in aghaidh bhagairt iomlán’ ag teastáil ón gcuraclam. Ach nach bhfuil ceantair Ghaeltachta ach na fadhbanna cheana,” ar sé. “Is é deirim. Nílim ag ligean orm féin go na sceimhlitheoireachta. Deir nuair a ceistíodh é faoi athrú amháin chomh himeallach is a ‘ligeann muid Dinny Mc Ginley ár TD i nDún na bhfuil na freagraí go léir agam nó go Alex Maskey, Comhalta den a mholfadh sé don churaclam, ní dóibh a bheith’. nGall agus coinníonn sé ar an eolas bhfuil na fadhbanna ar eolas agam. Tionól Reachtach agus ball den raibh freagra díreach aige. “Tá níos mó leathanbhanda de muid faoi na fadhbanna i nGaeltacht Tá a fhios ag gach duine a bhfuil Bhord Póilíneachta, gur cúis Cé go gceapann Feighan go raibh dhíth,” ar sé. “Tá obair mhaith á Dhún na nGall. Tá an rud céanna aithne acu orm gur oibrí mé. Níor imní a bhí in alt 44 do réimse ‘eagla’ ar dhaoine roimh an nGaeilge déanamh ag 3G faoi láthair. Ach thar amhlaidh le Michael Ring, agus le tháinig mé ó chúlra polaitiúil. leathan daoine. Deir sé freisin go nuair a bhí sé ag fás aníos, tá athrú na blianta bhí comhlachtaí éagsúla a Pádraig McCormack thíos i nGail- Tagaim isteach anseo mar gcreideann baill den phobal tagtha air sin, dar leis. dúirt go raibh siad chun limh. Níl sé i gceist agam mórán ghníomhaí. Gach rud a dhéanaim, náisiúnach go n-úsáideann an “Le bliain anuas, bhuail mé le leathanbhanda a chur ar fáil. Táimid athruithe a dhéanamh.” dírím air go hiomlán agus tagann mo PSNI a gcuid cumhachtaí ina n- daoine ó Chonradh na Gaeilge i seacht nó ocht mbliana taobh thiar Cén ról a bheidh aige, mar sin? charachtar trasna i gcónaí.” aghaidh, níos mó ná mar a mBaile Átha Cliath, agus caithfidh den ‘loop’. Tacóidh mé le rud ar bith “Táim ag súil le bualadh le Con- Tá sé dearfach i leith na Gaeilge, dhéanann siad le daoine eile. Sa mé a admháil go raibh siad an- a chuidíonn leis seo a fheabhsú agus radh na Gaeilge i gcaitheamh na ach an leor sin leis an bpost seo a bhliain 2008/2009, d’úsáid na oscailte agus an-liobrálach. Tríocha tabharfaidh mé spreagadh do na míonna atá le teacht, agus dul i fháil? Beidh le feiceáil cé chomh póilíní an reachtaíocht beagnach bliain ó shin, b’fhéidir, bhí daoine i daoine a bheidh á dhéanamh.” dtaithí ar an rud ar fad. Ní bheidh mé gníomhach agus a bheidh Frank 10,000 uair, i gcomparáid le bpobal na Gaeilge gortaithe go raibh Cad a cheapann sé faoi theorain- ag cur dallamullóige ar éinne. Táim Feighan ó thaobh na Gaeilge de, ar beagáinín os cionn 3,000 in daoine ar nós mé féin i ndiaidh dul neacha na Gaeltachta? Dá mbeadh an chun obair a dhéanamh leis na bhonn pearsanta agus ar bhonn 2007/2008, dar le fíricí ón tríd an chóras oideachais agus nár rogha aige iad a athrú nó a leasú cad daoine ar an talamh,” ar sé. polaitiúil agus sóisialta freisin. mBord Póilíneachta. thuig muid i gceart. Tá i bhfad níos a dhéanfadh sé? “Táimid ag iarraidh go mbeidh GAELSCÉAL NUACHT IDIRNÁISIÚNTA 5 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Lámh in uachtar ag na Talabanaigh? Ghlac an Ginearál David Petraeus ceannas ar chomhfhórsa ISAF / NATO, an Fórsa Cúnamh Slándála Idirnáisiúnta, san Afganastáin go hoifigiúil Dé Domhnaigh. "We are in this to win,” dar leis ach tá an-obair roimhe.

Le Ciarán Dunbar

“TAR éis na mblianta de chogaíocht, tá Níos mó trúpaí NATO á an uair na cinniúna bainte amach againn,” a dúirt an Ginearál Petraeus agus é ag glacadh lena dhualgais. gcailleadh mar gheall ar “Táimid anseo chun buachan,” a dúirt sé agus mhaígh sé nach mbeadh an comhfhórsa ag cúlú ó na Tala- lámhach mionarm banaigh. Tá an cogadh ag dul ar aghaidh ó bhí 2001 ann. Níl an tír ar fad LE tamall anuas tuigtear go bhfuil feabhas teacht ar na Talabanaigh faoi smacht ‘Rialtas na hAfganastáine’, níos mó trúpaí ISAF / NATO á mar fhórsa troda dá gcuirfeadh tír níl an bóthar idir Kandahar agus Kabul marú mar thoradh ar lámhach nó dream báúil leo na hairm is an - an dá chathair is tábhachtaí sa tír - mionarm (small arms fire). Go fóill traenáil cheart ar fáil dóibh. sábháilte ó ionsaithe ón Talaban, níl an Léarscáil de chuid ISAF / NATO ag cur in iúl go bréagach go bhfuil Poblacht féin, is iad na buamaí seiftithe cois Mar sin de, is ábhar buairimh é Talaban á scriosadh agus níl iomrá ar na hÉireann páirteach ann. bóthair (IEDs) a mharaíonn an dóibh gur maraíodh níos mó Osama Bin Laden. chuid is mó acu. Go dtí seo, ba saighdiúirí le mionghunnaí le Déanta na fírinne, ba í mí an Mhei- gan armúr coirp; níl le déanamh aige Tuigtear go bhfuil sé i bhfách le cain- bheag an chontúirt do shaighdiúir tamall anuas ná mar a maraíodh i thimh an mhí ba mharfaí do thrúpaí ach a ghunna a chur i bhfolach agus ní teanna le heilimintí sa Talaban. “Má ISAF / NATO go bhfaigheadh sé / sí mbliain ar bith roimhe sin. In 2009 eachtrannacha sa tír ó thosaigh an féidir é a idirdhealú ar an phobal sib- táthar ann a bheadh sásta athmhuin- bás mar gheall ar lámhach. maraíodh 13% de cogadh. Cailleadh 102. hialtach. tearas a dhéanamh, ba chéim dhear- Dar le foinsí míleata, shaighdiúirí NATO a Tá an Ginearál Petraeus i gceannas Dúirt an Ginearál David Petraeus leis fach é seo i roinnt de na dúichí atá ag is é easpa ábaltachta maraíodh le mion- ar fhórsa idirnáisiúnta de 130,000 atá i an ‘Senate Armed Services Committee’ éirí níos measa,” ar seisean. ó thaobh gun- airm ach tá an figiúr mbun troda leis an Talaban agus le Dé Máirt na seachtaine seo go mbeadh Tá seans ann mar sin gurbh fhéidir nadóireachta sin tar éis dul suas corr-mhionghrúpa eile. sé ag scrúdú na rialacha comhaon- leis an pholaitíocht a úsáid leis na Tala- pearsanta ag na go 40% le tamall Tuigtear nach bhfuil d’fhir throda ag taithe comhraic mar atá siad faoi banaigh a shárú. Tá sé cruthaithe acu Talabanaigh a bhí anuas. na Talabanaigh ach tuairim is 25,000. láthair. Cé go ndearnadh gearradh siar sin thar beagnach deich mbliana nach ag sábháil na Tá leideanna Tá tacaíocht na dTalabanach ar an mhéad aerbhuillí (airstrikes) mbeidh siad inbhuailte ar an bhlár mílte trúpaí NATO ann go bhfuil na bunaithe, beagnach go huile is go chun líon na dtaismeach sibhialtach a chatha, go bhfuil an mhórchuid acu go dtí seo, é sin Talaban ag athrú a hiomlán, ar mhuintir Páistiúnach laghdú, tá na rialacha seo á gcáineadh sásta bás a fháil ar son a gcúise – agus is agus droch- dtaicticí ó "spray and (Pashtun). Cuireann roinnt tráchtairí de bhrí go ndéanann siad cúrsaí níos é sin an t-arm is cumhachtaí arbh chaighdeán a ngun- pray" leis an AK go síos orthu mar Náisiúntóirí Páistiú- contúirtí do thrúpaí ar an talamh. Níl fhéidir le saighdiúir a bheith aige - agus naí. Bíonn an raidhfil AK ‘hionsaithe urchar aonair.’ nacha fiú ach níl ach tuairim is 42% de rialtais an chomhfhórsa sásta go bhfuil fonn troda orthu go fóill. Is in úsáid acu. Níl raon éifeach- Ar nós arm Mheiriceá ag luí dhaonra na tíre ina bPaistiúnaigh. Ní saighdiúirí a úsáid sa ról sin; níl siad léir fosta go bhfuil go leor arm agus lón tach fada go leor aige don tír-raon siar, go pointe, ar a sheanraidhfil réitíonn an Talaban le grúpaí eitneacha sásta dul i mbun ‘cogaidh iomláin’ lámhaigh acu fosta. ina bhfuil siad ag feidhmiú agus ní catha, an M14, seachas an raidhfil eile ar nós mhuintir Hazara nach n- agus níl siad sásta glacadh leis an Níl an lámh in uachtar ag an Talaban bhíonn siad ag coinneáil bail ionsaithe, an M16, tá sé á aithníonn siad mar Mhoslamaigh fiú. mhéad saighdiúirí marbha a bheadh ná baol air. Níl siad ag buachan agus ní cheart air. thuairisciú go bhfuil an Talaban ag Ag an am céanna, áfach, tá láithreacht riachtanach leis an bhua a fháil ar an féidir leo buachan ach amháin má Ní féidir a fhágáil as an áireamh luí ar raidhfil an Lee Enfield .303 ag na Talaban i mbeagnach gach cúige Talaban sa chaoi sin. ‘Glantar’ an Tala- shocraíonn rialtas SAM éirí as. Níl siad ach an oiread go bhfuil mallachar atá in úsáid ó bhí 1907 ann ach atá sa tír. ban amach as dúiche éigin agus tagann á sárú ach an oiread, áfach, agus is léir radhairc ag roinnt mhaith Tala- níos cumhachtaí agus níos cru- Níl mórán traenála ag na Tala- siad ar ais go gairid ina dhiaidh sin. faoin am seo nach féidir é sin a banach mar gheall ar chúinsí inne ná an AK. Creidtear gurb é sin banaigh agus is beag trealamh míleata Ach is polaiteoir Petraeus chomh dhéanamh. maireachtála agus easpa spéaclaí. an phríomhchúis leis an mhéadú a bhíonn acu seachas a ngunnaí féin. Is maith lena bheith ina Ghinearál - Beidh le feiceáil cén tseift a bheidh Tuigtear go raibh imní ar chean- ar líon na marbh ó lámhach na féidir go mbaineann buntáistí leis sin, muise, tá sé á lua leis an Teach Bán ag Petraeus chun ISAF / NATO a thar- nairí NATO i gcónaí gurbh fhéidir dTalabanach. áfach. Is lúfaire cosa an Talabanaigh amach anseo. raingt amach as an fhaopach seo. Straitéis Úr Putin don réigiún Cugais

Le Ciarán Dunbar agus an léirscrios a rinneadh ar an tír Iongúiséit de réir a chéile. beag nach bhfuil trua agam dóibh ag sin, sáruithe cearta daonna san Tuigtear go bhfuil sé i gceist ag na rith thart sna coillte ansin.” Mhaígh LÉIRIGH príomh-aire na Rúise, áireamh, d’athraigh an ideolaíocht a grúpaí áirithe atá ag troid sa réigiún sé go raibh súil aige go bhfillfeadh Vladimir Putin, straitéis úr Dé Máirt bhfuil an tionchar is mó aige ón Stát Pan-Cugaiseach a bhunú, siad “ar shaol normálta.” na seachtaine seo chun dul i ngleic Náisiúnachas go dtí an tIoslamachas. bunaithe ar dhlí Sharia. Dhírigh Putin ar pholasaithe leis an ‘éirí amach Ioslamach’ i dtu- Rud a chuidíonn leis an Rúis an Is athrú é dearcadh úr Putin i leith sóisialta agus eacnamaíochta agus aisceart an réigiúin Cugais. chogaíocht sa réigiún a chur i láthair an réigiúin; go dtí seo bhí clú air mar d’iarr sé ar cheannairí áitiúla éis- Gheall Putin go ndéanfadh sé an mar chath i gcoinne ‘sceimh- gheall ar a thuairimí i leith na reibil- teacht le grúpa cearta daonna bhochtaineacht dhochrach a laghdú litheoireacht’ Ioslamach idirnáisiún- iúnach, gheall sé uair amháin “go chomh maith. Dar le gníomhairí agus an chaimiléireacht a chur faoi ta. gcuirfeadh sé deireadh leo amuigh cearta daonna, ba iad na ceannairí chois. Spréigh an foréigean as an tSeisnia sa chró.” áitiúla seo, lena gcuid taicticí ‘lámh Tar éis an dá Chogadh sa tSeisnia go dtí an Dagastáin agus an Dúirt sé an tráth seo áfach “gur láidir’, a chuir leis an éirí amach. IDIRNÁISIÚNTA GAELSCÉAL 6 • NUACHT Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 12 Marbh sa Chordastáin Pobal na Gaeilge Le Scott De Buitléir

á dáréag marbh i ndiaidh – Gaeilgeoirí ionsaí idir saighdiúirí Tur- cacha agus trodaithe Cor- dacha ó Pháirtí na nOib- Cois Laoi rithe Cordastánacha T(PKK). Rinneadh ionsaí ar ionad mílteata i Hakkari, atá gar do theo- rainn na hIaráice sa cheantar Tur- Abair linn faoi do phobal Gaeilge cach den gCordastáin. Maraíodh triúr saighdiúir agus féin! - Seol ríomhphost chugainn naonúr trodaí san eachtra, agus gor- taíodh triúr eile. Tá héileacaptair de ag [email protected] chuid airm na Tuirce seolta chuig an gceantar chun na trodaithe atá Le Meadhbh Ní Eadhra againn agus cúrsaí spóirt - má tá fágtha a aimsiú, dar le foinsí scéal nó nuacht éigin ag éinne slándála na Tuirce. I MEASC na bpobal Gaeilge i cuirtear fáilte roimhe/roimpi é a Tá brú sa bhreis á chur ag an PKK gCorcaigh, tá grúpa darb ainm roinnt leis an ngrúpa agus bain- ar fhórsaí na Tuirce anois toisc gur Gaeilgeoirí Cois Laoi. Bunaíodh tear an-taitneamh as cúpla uair theip ar chainteanna síochána an ciorcal nó an pobal seo anu- chaidrimh i dteannta a chéile. eatarthu. Cuireadh tús nua le hion- raidh agus an aidhm atá acu ná Bíonn cupán tae i lár na hoíche saithe nuair a dúirt Abdullah deis a thabhairt do Ghaeilgeoirí againn chun fonn cainte a Öcalan, ceannaire an PKK atá i aeir déanta ag aerfhorsaí na Tuirce teacht le chéile ar bhonn rialta mhealladh ach níl easpa ábhair bpríosún ó 1999 i leith, nach bhfuil ar cheantar Cordach na hIaráice in ionad atá lárnach agus áisiúil. ag goilliúint orainn riamh deir- sé chun leanúint ar aghaidh le cain- chun dúin agus tacaíocht an PKK a Cá bhfuil an Nuair a bunaíodh an grúpa imse leat!” teanna le rialtas na Tuirce in scriosadh. “Tá an t-am tagtha dóibh seo i Mí Mhárta na bliana seo Cuireann an pobal beag seo Ancara. Ba é aidhm na gcainteanna siúd i dtuaisceart na hIaráice,” a Chordastáin? caite, léiríodh an-spéis ann agus an-bhéim ar an nGaeilge lab- ná deireadh a chur leis an dúirt Ginearáil Ilker Basbug na tugadh tacaíocht mhór dó. Bhí hartha. Mar gheall ar spiorad an streachailt atá 26 bliain ar an bhfód. Tuirce, “chun an rud ceart a IS réigiún í an Chordastáin atá imreoir iománaíochta Chorcaí, ghrúpa agus an comhluadar atá Ní hé seo an chéad ionsaí ag an dhéanamh.” sa Tuirc, san Iaráic, san Iaráin Seán Óg Ó hAilpín, i láthair mar ina cheartlár, tagann baill an PKK ar an Tuirc i mbliana; maraíodh “Beidh teannas ann,” a dúirt Soz- agus i dtuaisceart na Siria. Tá aoi speisialta ag an seoladh ghrúpa, agus baill nua freisin, ar 12 shaighdiúir agus cúigear reibiliú- dar Avesta, duine de chúigear cean- teanga, cultúr agus chomh maith le Brenda Ní ais arís agus arís eile chun páirt nach in ionsaí gar do theorainn na nasaí sa PKK, agus í ag tabhairt féiniúlacht faoi leith ag Shúilleabháin ó TG4. Tá os a ghlacadh sa spraoi agus sa hIaráice, agus pléascadh buama glu- plean cúig mhí le fios do na meáin; Coirdínigh, agus is é seo an cionn bliana curtha isteach ag . aisteáin in Iostanbúl i mí an Mhei- “tá fios curtha ar stáisiúin ghuairille fáth go bhfuil sé i gceist ag an ngrúpa anois agus tá ag éirí “Is é an chúis gur chuir thimh, buama a mharaigh cúigear ar fud na Tuirce, chun muid féin a roinnt Coirdíneach náisiún a go hiontach leis. Bíonn Gaeil- daoine suim sa chiorcal seo ná saighdiúir agus déagóir amháin. chosaint ar thuilleadh aer-ion- bhunú dóibh féin a bheadh geoirí ag casadh lena chéile in gur theastaigh uathu cleach- Deirtear go raibh baint acu le saithe.” Dúirt ball eile den PKK go scartha ó na tíortha eile; tá a Óstán an Clarion gach Luan ag a tadh a dhéanamh ar a gcuid buamáil phíopa ola idir an Iaráic raibh an sos comhraic ag taispeáint dtír dhúchais scartha ó am na hocht a chlog san oíche agus iad Gaeilge, a d'fhoghlaim a lán acu agus an Tuirc, ach níor ghlac siad laigeacht an ghrúpa i súile na nImpireachtaí Ottoman agus ann ar mhaithe lena gcuid ar scoil. Chomh maith leis sin freagracht as an mbuamáil sin. Tuirce, agus go raibh an Tuirc ag Safavid. Toisc nach bhfuil a Gaeilge a chur chun cinn agus tagann siad chuig an Óstán ar Tá ionsaithe na reibiliúnach i ndi- ullmhú ‘cogadh iomlán’ i gcoinne na leithéid de ‘thír’ neamh- bualadh le Gaeilgeoirí eile. an Luan mar gur ócáid shóisial- aidh damáiste a dhéanamh do gCoirdíneach. Anois agus an sos spleách ann dóibh féin, ghlac Ar ndóigh, bíonn neart ta é ina bhfuil an Ghaeilge lár- phleananna de chuid rialtas na thart go hoifigiúil, tá an grúpa ag cur an PKK airm chucu féin ar son spraoi, ceoil, scéalaíochta agus nach. Níl cúthail ar éinne agus Tuirce chun tuilleadh “saoirse agus fáilte roimh ghuairillí nua le cur leo. féin-rialú Cordach i 1984. Tá cainte ar siúl gach oíche Dé molaim dóibh a gcuid Gaeilge a infheistíochta” a thabhairt don lim- Tá thart ar chúig mhíle ball ag an cáil orthu sa phobal Luain agus tá baill an ghrúpa úsáid gan imní a bheith orthu istéar Turcach den gCordastáin. PKK cheana féin, agus trian acu ina idirnáisiúnta mar sceimh- thar a bheith sásta mar go bhfuil faoi chúrsaí gramadaí ná a lei- Tá an cás ag déanamh dochair idir mná. Oibríonn an PKK lastigh den litheoirí, a bhfuil thart ar an oiread sin daoine ag teacht théid sin - caithfidh mé a rá go Ancara agus rialtas na hIaráice, Tuirc agus den Iaráic den chuid is 40,000 maraithe acu. gach Luan. Ghlac an grúpa páirt bhfuil togha na teanga ag gach nach bhfuil sásta le tuairimí laisser- mó. Tá siad ar an bhfód ó bhí na 70í i dTionól na Mumhan an duine sa ghrúpa agus táid ag faire na Tuirce maidir leis an PKK i ann. Cuireann SAM, na NA, NATO deireadh seachtaine seo caite dul i bhfeabhas de réir a chéile,” gceantar Cordach na hIaráice. agus an AE síos orthu mar agus tá siad ag iarraidh a bheith a deir Eilís. Chomh maith leis sin, tá ionsaithe “eagraíocht sceimhlitheoirí.” páirteach in an-chuid imeachtaí Maíonn Eilís go bhfuil tallann Gaelacha. Tá ócáid shóisialta i measc an ghrúpa seo agus gur eagraithe ag Gaeilgeoirí Cois annamh a chríochnaíonn siad a Laoi don Satharn 17ú Iúil, agus gcruinniú Dé Luain sa Clarion táthar ag tnúth go mór leis. gan scéal ón seanchaí, port ón Beidh tráthnóna Gaelach an gceoltóir agus níos mó ná 52 príosúnach polaitiúil le tsamhraidh ag tosú in Óstán an amhrán amháin chun críoch Grand i Mainistir Fhear Maí ag a rathúil, spórtúil a chur leis an seacht a chlog an oíche sin. oíche. Oíche cheoil agus chaidrimh atá “Níor bhris dea-fhocal béal i gceist agus tá neart ceoltóirí i éinne riamh,” ar sí. ligean saor i gCúba measc an phobail Ghaeilge seo. Cé go bhfuil an pobal Gaeilge Tá fáilte roimh chách ag an seo ag neartú de réir a chéile, níl Le Meadhbh Ní Eadhra thre mhí, a deir Ardeaspag Havána, an Cairdinéal Ortega in ann a rá go cinnte ócáid seo ach dul i dteagmháil ionad nó áit ar leith acu go fóill Cairdinéal Jaime Ortega. Tagann an cén fhad a ghlacfaidh sé ar an chúigear leis na heagraitheoirí nó agus deir Eilís go mbíonn siad TÁ Cúba i ndiaidh geallúint a thabhairt comhaontú seo i ndiaidh cruinnithe príosúnach bheith scaoilte saor. amárach, ar 087 1235203. Beidh ‘ag brath ar chneastacht an Clar- don Eaglais Chaitliceach go ligfidh siad idir an tUachtarán Raul Castro, an Bhí ionadh ar ghníomhaithe cearta aoi speisialta i láthair ar an ion.’ 52 príosúnach polaitiúil saor. Má thar- Cairdinéal Ortega agus Aire Gnóthaí daonna agus freasúra mar gheall ar an oíche agus beidh crannchur ann Cá bhfios cá mbeidh siad lon- laíonn sé seo, laghdófar an líon príosú- Eachtracha na Spáinne, Miguel Angel gcomhaontú seo, agus deir siad go freisin. naithe amach anseo ach is léir naigh pholaitiúla atá ag Cúba le haon Moratinos. “Tá na haidhmeanna ar raibh siad ag súil go scaoilfí saor roinnt “Tá áthas orm go bhfuil an nach bhfuil an oiread sin táb- tríú agus beidh an ghníomhaíocht seo oibrigh muid ina dtreo bainte amach príosúnach, ach ní an oiread sin. Deir grúpa ag dul ó neart go neart de hachta ag baint le suíomh an ar an scaoileadh saor d’easaontóirí is anois agus táimid in ann é sin a fhó- an Cairdinéal Ortega gur baill de ghrú- réir a chéile,” a deir Eilís Uí Bhri- ghrúpa. Tá spiorad an ghrúpa i mó atá déanta ag an oileán ó tháinig an gairt le háthas,” a deir an tUasal pa75, ina measc gníomhaithe ain, atá mar chroílár an ghrúpa bhfad Éireann níos tábhachtaí Pápa Eoin Pól II ar cuairt i 1998. Moratinos. polaitiúla, eagraithe pobail agus agus an phobail seo. “Bíonn agus gach duine den ghrúpa ag Tá sé i gceist go scaoilfear cúigear I ráiteas atá eisithe ag Ambasáid na iriseoirí, iad na príosúnaigh atá le gach duine ag súil go mór leis iarraidh a bheith mar chuid de saor ar dtús agus go ndíbreofar go dtí Spáinne, deir siad go gcuirfidh sé seo ligean saor. Ní fios cé na príosúnaigh a an Oíche Chaidrimh gach coicís. phobal Gaeilge ina gceantar an Spáinn iad. Bheadh na príosúnaigh tús le ré nua i gCúba. ligfear saor ar dtús, ná conas a roghnó- Bíonn cúrsaí reatha á bplé áitiúil. eile á saoradh thar thréimhse trí nó cei- Níl an tUasal Moratinos ná an far iad. GAELSCÉAL NUACHT GHAEILGE 7 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Tionól na Gaeltachta i nGaoth Dobhair

Le Danny Brown

hí níos mó ná céad duine ar cuairt go Gaoth Dob- hair ag deireadh na Bseachtaine seo a chuaigh thart nuair a tháinig Tionól na Gaeltachta de chuid Chon- radh na Gaeilge chuig an cheantar. Ag an fháilte oifigiúil in Óstán Ghaoth Dobhair Déardaoin 1 Iúil, chuir Dónall Ó Cnáimhsigh as Guth na Gaeltachta fáilte roimh na cuair- teoirí uilig, ag rá go raibh lúcháir ar mhuintir na háite Gaeil as gach cearn den tír a fheiceáil ag teacht chun na Gaeltachta go bhfeicfeadh siad an saol a bhí acu ansin. Dúirt Pádraig Mac Fhearghusa, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, go raibh an nasc idir an Conradh agus an Ghaeltacht iontach tábhachtach don dá dhream agus go raibh gá anois leis an nasc sin a láidriú trí thionól mar an ceann seo. Bhí deoch agus bia ar fáil i ndiaidh na gcainteanna agus bhí ceoltóirí ag bualadh go dtí go mall. Dé hAoine chuaigh scaifte de na cuairteoirí isteach go Toraigh agus, cé go raibh an aimsir go dona agus an fharraige garbh, bhain na daoine cróga a chuaigh isteach sult as an chuairt agus gheall cuid acu, nach Éamonn Mac Niallais, Fearghal Ó Cuilinn, Neil Comer agus Pádraig Mac Fhearghusa ar ardán an Tionóil. (PIC. LE DANNY BROWN) raibh ar an oileán roimhe sin, go rachadh siad ar ais. oideachais ag an leibhéal is ísle, sa Míníonn sé sin an difríocht sna láidir de dhíth mar, gan Údarás na Gaeltachta a bheith againn le polasaí Bhí oíche mhór cheoil i dTeach Naíonra. staitisticí a deir go bhfuil 40% de Gaeltachta, ní bheadh oideachais don Ghaeltacht agus do Hiúdaí Bhig ar an Bhun Beag níos De réir taighde atá déanta ag tean- theaghlaigh i gceantar Ghaoth Dob- ann. Mhol sé an obair a bhí idir Ghaelscoileanna a cheapadh. moille do na daoine nach raibh geolaithe, tá an cleachtadh sin páistí hair ag tógáil a gclann le Gaeilge ach lámha ag Coiste na Dála maidir le Labhair an Teachta Dála Donncha chomh cróga sin. gan Ghaeilge a mheascadh le Gaeil- tá 80% acu ag fáil deontais ó scéim Straitéis na Gaeilge agus dúirt go Mac Fhionnghaile ón urlár ag Bhí buaicphointe dheireadh na geoirí óga ag déanamh dochair do labhairt na Gaeilge. mbeadh sé ina chuidiú iontach dá deireadh an tseimineáir ar an obair a seachtaine ann tráthnóna Dé pháistí atá á dtógáil mar chuid de Dúirt sé fosta go raibh Údarás dtiocfadh linn Bo rd Oideachais bhí ar bun ag an Choiste Dála. Sathairn nuair a bhí seimineár ann theaghlaigh Ghaelacha. dar teideal “Céard is Gaeltacht sa D’admhaigh Mac Niallais fosta gur 21ú Aois?” i gcomhar le Guth na am cinniúnach a bhí ann don Gaeltachta. Ghaeltacht agus dúirt go gcaithfidh Ba é Pádraig Mac Fhearghusa a muintir na Gaeltachta freagracht a COISTE GAIRMOIDEACHAIS d’oscail an díospóireacht agus lab- ghlacadh don teanga. Tá an t-am CHONTAE NA GAILLIMHE hair Éamonn Mac Niallais as Guth ann anois do dhaoine cinneadh a na Gaeltachta, Niall Comer as dhéanamh maidir leis an teanga. COUNTY VOCATIONAL Comhaltas Uladh agus Feargal Ó Ach, leis an chinneadh sin a EDUCATION COMMITTEE Cuilinn as Comhluadar ón ardán. dhéanamh níos éasca, deir Mac Ba í caint Mhic Niallais ba mhó a Niallais go bhfuil uirlisí nua de dhíth dhírigh isteach ar an cheist a bhí ón stát. Mar shampla, ba chóir don rompu. Labhair sé faoi na deacrach- stát aitheantas a thabhairt do SCÉIMEANNA DEONTAS / SCÉIM DEONTAS COTHAITHE taí a bhí roimh thuismitheoirí sa theaghlaigh atá ag tógáil a bpáistí le SCOLÁIREACHTAÍ 2010/2011 DO CHÚRSAÍ Oireachtas cheantar a bhí ag iarraidh a bpáistí a Gaeilge. IAR-ARDTEISTIMÉIREACHTA thógáil le Gaeilge amháin agus an Fá láthair tá scéim labhairt na (a) Scéim Scoláireachtaí Choistí (PLC) 2010/2011 na dóigh a ndeachaigh an Béarla i Gaeilge ann agus déantar scrúdú ar Gairmoideachais Samhna bhfeidhm ar na páistí sin nuair a an pháiste nuair atá sé/sí sé bliana (b) Scéim Deontas Cothaithe Tríú Leibhéal Fáilteofar roimh iarratais ar dheontais chuaigh siad isteach sa chóras d’aois. d’Oiliúnaithe chothaithe do Chúrsaí Iar-Ardteis- Cill Airne, timéireachta ó dhaoine a bhfuil sé ar intinn Fáilteofar roimh iarratais ar Scoláireachtaí acu tabhairt faoi chúrsaí lánaimseartha Co. Chiarraí Choistí Gairmoideachais agus/nó Deontais oideachais atá ceadaithe ag Chothaithe Tríú Leibhéal d’Oiliúnaithe scoileanna/coláistí dara leibhéal. Tabhair Príomhionad: uathu seo a leanas: faoi deara go bhfuil na deontais ar fad Lá Náisiúnta Oileán Mhanann thuasluaite faoi réir ag tástáil acmhainne. INEC 1. Daoine a bhfuil sé ar intinn acu tabhairt Is féidir foirmeacha iarratais agus mionson- Dé Céadaoin - Le Meadhbh Ní Eadhra chuairteoirí ar an lá. Bhí cúpla duine faoi chúrsa lánaimseartha oideachais atá raí uile maidir lena bhfuil luaite thuas a fháil ceadaithe ag Institiúidí/Coláistí tríú leibhéal ach clúdach litreach stampáilte a sheoladh mór le rá i láthair ar an lá agus aitheanta i 2010/. chuig: Dé Domhnaigh, LÁ Náisiúnta Oileán Mhanann a bhí fógraíodh deich n-acht ón gcnoc i 27-31 Deireadh ann Dé Luain agus bhí na mílte duine mBéarla agus i nGaeilge Mhanann. 2. Daoine a bhfuil Teastas Náisiúnta, Dio- An Rannóg Deontas Mac Léinn ag ceiliúradh dá bharr. Chuaigh na Beidh dhá chúrsa deireadh seach- plóma Náisiúnta nó Ard-Dioplóma Náisiúnta Coiste Gairmoideachais Chontae Fómhair sluaite go St John’s chun an phar- taine de Ghaeilge Mhanann ar siúl in de chuid na Comhairle Oideachais Gnó agus na Gaillimhe laimint Mhanannach a fheiceáil ag Eary Cushlin i rith mhí Lúnasa, ón 7ú Teicneolaíochta (BTEC HND) acu. Coiléar Bán suí faoin aer, mar a dhéanann siad go go dtí an 8ú agus ón 14ú go dtí an Baile Átha an Rí 3. Mic léinn lánfhásta/aibí, sé sin, daoine atá Co. na Gaillimhe Oifig an Oireachtais bliantúil. Bronnadh an Gradam Tyn- 15ú. 23 bliain d’aois ar 1 Eanáir na bliana iontrála Uimhir Theileafóin: (091) 874536 6 Sráid Fhearchair, wald den cheathrú huair, ar an Dr Is é an chéad deireadh seachtaine nó athiontrála chuig Coláiste. Brian Stowell an uair seo. an ceann is oiriúnaí do dhaoine nach Baile Átha Cliath 2. Deir Uachtarán Tynwald, Noel bhfuil ach ag tosú na foghlama. Tá an 01/4753857 Is é an dáta deiridh d’iarratais a bheith faighte 29 Lúnasa 2009. Cringe, gur cuireadh go leor gnéithe dá chúrsa saor in aisce agus díríonn Seosamh Mac Donncha Príomhoifigeach Feidhmiúcháin [email protected] d’oidhreacht Mhanann in aithne do siad ar labhairt na teanga. GAELSCÉAL 8 • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 2 NUACHT RÉIGIÚNACH

Scríobh Ó Cadhain trí úrscéal agus post sa Ghaeltacht thar thréimhse 12 Súil chun Cinn neart gearrscéalta sula bhfuair sé bás bhliain, sin caiteachas de €7 milliún CONNACHT sa bhliain 1970. Is é ‘Cré na Cille’ an do gach aon phost a dúirt sé. Cail- GRIANGHRAF: REG GORDON saothar is cáiliúla uaidh. leadh 13,730 post sa tréimhse chéan- NUACHT Seó ilmheánach a bheidh ann, á na rud, a chiallaíonn nár chruthaigh léiriú ag , an tÚdarás ach 33 post breise. faoi stiúir Maidhc P. Ó Conaola, agus “Tá sé thar am stop a chur leis an le neart aisteoirí aitheanta as Cona- gcóras seo atá leagtha amach ag an mara. Údarás le postanna a chruthú mar níl Beidh an dráma ar siúl i Seanscoil sé ag obair,” a dúirt an Teachta Ring. Shailearna ón 19ú-25ú Iúil ag a hocht Dúirt sé go bhfuil pleannana nua- a chlog. Eolas agus áirithintí ag aimseartha ag Fine Gael chun cean- www.galwayartsfestival.ie. tair Ghaeltachta na tíre a fhorbairt agus chun a chinntiú go bhfeadfaí comhlachtaí a lonnú iontu. Scéalta Mhaigh Eo “Tá sé soiléir go bhfuil an Rialtas ag leanstan le córas seafóideach Le Piaras Ó Raghallaigh chun postanna a chruthú sa Seoltar scéalta chuig: Ghaeltacht. Caithfear stop a chur leis [email protected] seo agus tabhairt faoi threo nua-aim- Údarás á seartha mar atá i gceist ag Fine Gael” a dúirt an Teachta Ring. “Theip ar an Údarás agus theip ar an Rialtas an cháineadh ag córas infreastruchtúir a fhorbairt mar is cuí sa Ghaeltacht chun Éist leis an Michael Ring deiseanna fostaíochta a chruthú,” a gCadhnach! TD dúirt sé. TÁ cáineadh láidir déanta ag an Banríon ag Le Caitríona Ní Chadhain Teachta Dála Michael Ring ar Údarás na Gaeltachta toisc gur caitheadh BEIDH ceiliúradh á dhéanamh ar suas le €7 milliún le gach aon phost a teacht go shaol agus ar shaothar an scríbhneo- chruthú sa Ghaeltacht thar ra Máirtín Ó Cadhain, sa dráma nua thréimhse 12 bhliain. Caitheadh Maigh Eo? Na húinéirí, Ailbhe Ní Raighne agus Fergus Patten ón gCnoc in Indreabhán, ‘Éistigí .. Caithfear Éisteacht’, atá á €243 milliún ar cheantair sa agus iad ag oscailt a siopa nua, 'Athenry Opticians', ag Teach an Rí Eoin, An léiriú mar chuid d’Fhéile Ealaíona na Ghaeltacht ó 1997 go 2009, rud a TÁTHAR ag súil go mbeidh Banríon tSráid Trasna, Baile Átha an Rí. Gaillimhe. dúirt an Teachta Ring atá scannalach Shasana, Queen Elizabeth, ag teacht Joe Steve Ó Neachtain a scríobh an amach is amach. go Maigh Eo ar a céad chuairt dráma faoin gCadhnach ón gCnocán Dúirt an Teachta Ring nár oifigiúil ar Éirinn. Tá an Comhair- Ceoil Glas, sa Spidéal. chruthaigh an tÚdarás ach 13,763 leoir áitiúil Eugene Mac Cormaic ag

Le Treasa Bhreathnach ceoltóir í Meadhbh a bhfuil tion- char an cheoil thraidisiúnta láidir An tÉireannach Fáin SEOLFAR taispeántas darb ainm ina cuid píosaí ealaíne. Sa tais- ‘Macalla Ceoil’ de shaothar ealaíne peántas seo meascann sí ceoltóirí Mheadhbh Ní Eidhin go hoifigiúil traidisiúnta na hÉireann atá ar shlí ar an gCéadaoin seo in Aonad na fírinne, iad gualainn ar Cartlainne an Oireachtais, Casla. ghualainn le ceoltóirí na linne seo. Rithfidh an taispeántas seo ó Luan Ina ndiaidh an taispeántas a bhei- go hAoine ó 10r.n. go dtí an 4i.n. th in Eastát Tionsclaíochta Chasla gach lá go dtí an Mháirt an 27ú beidh sé á thabhairt chuig Féile Iúil. Is é Liam Ó Maolaodha, Idircheilteach Lorient idir an 6ú stiúrthóir Oireachtas na Gaeilge, a agus an 15ú Lúnasa. Is í Meadhbh sheolfaidh an taispeántas go a bheidh mar ionadaí na hÉireann hoifigiúil. Is ealaíontóir agus ag an bhféile seo.

I gcóir do bhainis nó cóisir Glaoigh ar 091 553159 www.parklodgehotel.ie An scannánaí clúiteach, Robert Flaherty, ar seoladh clár doiciméide faoina shaol agus a shaothar, 'An tÉireannach Fáin', léirithe ag MacDara Ó Curraidhín, ag Fleadh Scannán na Gaillimhe i rith na seachtaine. GAELSCÉAL Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 RÉIGIÚNACH • 9

reáchtáil ag Gaelchultúr sa ‘Culture Tá an fhoirm iarratais ar fáil ar Box’. Ceardlanna dhá uair an chloig www.araschronain.ie. Teil 01 LAIGHIN a bheidh i gceist, agus beidh siad ar 4030223 Seandálaithe ag siúl ag a 5 agus ag 7.30i.n. Tá cead NUACHT isteach saor in aisce ach is fearr áit a chur in áirithe roimh ré, más féidir, Siúlóid leis na trí ghlaoch a chur ar Gaelchultúr ar “magadh faoi 01 484 5220 nó rphost a sheoladh chuig [email protected]. Tuil- Cnocadóirí leadh eolais faoin bhféile ó www.templebar.ie TAPAIGH an deis n’fhad ‘s atá an dhaoine” a deir aimsir fós go breá dul ar shúlóid éasca leis na Cnocadóirí an Domh- Campa Ceoil nach beag seo i sléibhte Chill Mhan- táin. Tosóidh an tsiúlóid ag Carrch- feirmeoir lós na Coille Cróine (tagairt eangaí O in Áras 192 142) agus siúlfar ón Choill Chróin trí Shlí Chualann agus Cnoc Crí agus le Caitríona Ní Chadhain ann”, a deir Ó Méalóid, úinéir na Seoltar scéalta chuig: Chrónáin ar ais. Ba cheart bheith ag an gcar- talún ar a bhfuil an loch suite. [email protected] rchlós ag 11.45r.n. Gach eolas ó ‘SEAFÓID’, a ghlaoigh feirmeoir “Tá na marcanna sin ann ar TIOCFAIDH críoch le Campa www.cnocadoiri.com as Carna, Éamonn Ó Méalóid, ar feadh na gcéadta bliain, níl dada Samhraidh Gaeilge do ghasúir an an éileamh a rinne seandálaithe faighte acu”, a dúirt sé. Domhnach seo in Áras Chrónáin le seachtain anuas gur tháinig Dúirt Ó Méalóid freisin nach agus cuirfear tús le Campa Ceoil do siad ar chrannóg ar a chuid talún bhfuil cead ag daoine dul isteach Imeachtaí sa Pháil ghasúir idir 7 – 18 bl. d’aois ar an lá Ionad Cúram ar Loch Dú Leitir. ar a chuid talún gan chead. Le Kate Fennell céanna. Is campa ceoil é seo atá Scríobhadh san ‘Irish Times’ Tá an tSeirbhís Séad- dírithe ar dhaoine atá cumasach Dé Máirt seo caite gur aimsigh chomharthaí Náisiúnta freagrach cheana féin sa cheol agus bheadh Leanaí Ráth seandálaí, Ruairí O’Neill, an as séadchomharthaí a aithint Amhránaíocht súil go dtabharfadh daoine gur mian chrannóg de bharr leibhéal íseal agus a ainmniú. Dar leosan, leo freastal air a n-uirlis féin leo. Chairn an uisce mar thoradh ar an aimsir bíonn daoine buartha faoina agus rince ar Ní bheifear ag tabhairt ranganna thirim. “Ní raibh a leithéid de rud gcearta sna cásanna seo. san uirlis cheoil ach beifear ag TÁ tús curtha le hobair ar ionad nua múineadh conas tiúin nó scór a chu- cúram leanaí i Ráth Chairn. Tá an sean-nós i madh agus conas é a thaifeadadh sa maoiniú de €700,000 tugtha don moladh gur chóir don Bhanríon Beidh an Sagart Francis Mitchell, stiúdeo. Is seans iontach é seo do togra ag Oifig an Aire Leanaí agus teacht go dtí príomhchathair an sagart paróiste Chathair na Mart, i mBarra an dhaoine óga a bhfuil spéis acu a Gnóthaí Óige. chontae, Caisleán an Bharraigh, mbun na seirbhíse a bheas ar siúl ar gcuid scileanna cumadóireachta Beidh an foirgneamh nua in ann mar go bhfuil Páirc Síochána an 26ú Iúil. Tá cuireadh tugtha do ceoil a chothú. Beidh an cúrsa ar siúl glacadh le suas agus 50 leanbh ó thrí Mhaigh Eo lonnaithe sa bhaile. Tá na paróistí agus seipéil uilig san Teampaill ón 12 - 19 Iúil óna 10r.n. – 1.30i.n. in mhí d’aois go dtí 14 bliana. an Comhairleoir Mac Cormaic ag Iarthar teacht chuig an ócáid Áras Chrónáin, Cluain Dolcáin, BÁC Tá sé ráite go mbeidh an cur rúin os comhair Chomhairle speisialta seo. ANOCHT, mar chuid den fhéile 22. foirgneamh réidh le húsáid i mí na Baile Chathair na Mart agus Beidh Lá Náisiúnta na Sean-Tui- bhliantúil a eagraíonn Taisce Tá táille €75 ar an gcúrsa ach má tá Samhna 2011. Chomhairle Contae Mhaigh Eo le smitheoirí i gCnoc Mhuire arís i Chultúrtha Bharra an Teampaill, beirt ón gclann chéanna ag freastal Beidh an t-ionad á rith trí mheán cuireadh oifigiúil a thabhairt don mbliana ar an 12ú Meán Fómhair. ‘The Summer Sensational’ i mBÁC, air ní chosnóidh sé ach €65 an na Gaeilge, agus fostóidh sé ceathrar Bhanríon go Maigh Eo. Thug Mac Beidh Dana, Chloe Coyle agus beidh dhá cheardlann ar amhrá- duine. Iarrtar ar na daltaí a n-uirlis ball foirne lánaimseartha agus Cormaic le fios go bhfuil se Michael English i measc na n-aíon- naíocht agus rince ar an sean-nós á cheoil féin agus lón a thabhairt leo. cúigear ball foirne páirtaimseartha. dóchasach go bhfuil tacaíocht ann na a bheas i láthair i gCnoc Mhuire. don mholadh seo agus go mbeidh Tá an t-eolas uilig le fáil ó an Bhanríon ag teacht go Maigh Eo. www.catholicgrandparentsassocia- Le gairid fuair Michael Feeney, an tion.com. fear a bhunaigh an Pháirc Síochána, gradam ar leith ó Bhanríon Shasana nuair a bhronn sí MBE air. Tá an- tóir ar an Pháirc Síochána ar fud Mhaigh Eo agus tá Ionad Cuairteoirí beartaithe don suíomh amach anseo. Óró Sean- Duine!

BEIDH na céadta seantuismitheoirí ag teacht go Cathair na Mart le lá speisialta a chéiliúradh in onóir sheantuismitheoirí an Iarthair. 'Sí Eagraíocht na Sean-Tuismitheoirí atá ag eagrú an lae speisialta seo le haird a dhíriú ar an ról tábhachtach atá ag seantuismhitheoirí sa teagh- An Stiúrthóir Ealaíon le Macnas, lach sa lá atá inniú ann. Noeleen Kavanagh, agus Shay Garry Dúirt Máire Printer ón eagraíocht le linn réamhamhairc ar na hiontais go bhfuil fáilte roimh chách chuig atá á n-ullmhú do pharáid mhór an lá seo ina mbeidh ceol agus Fhéile Ealaíon na Gaillimhe - 'An Lucht iarrtha tearmainn i Maigh Muirí gCo. na Mí ag léirsiú i gcoinne chinneadh na Roinne Dlí & Cirt iad a bhogadh amhranaíocht den scoth agus onóir Fiach Fiáin' - a bheidh ar siúl ar an go dtí ionaid eile ar mhaithe le hairgead a shábháil. Tá na dídeanaithe ag maíomh go bhfuiltear ag caitheamh leo ar á tabhairt do dhaoine atá scoth- 18 Iúil ag a 2 a chlog. bhealach mídhaonna. Sa phictiúr tá Jamal Adan ón tSomáil, atá sé bliana i Maigh Muirí ag fanacht le cinneadh faoina aosta. GRIANGHRAF: JOE O'SHAUGHNESSY. stádas. GRIANGHRAF: MARK STEDMAN/PHOTOCALL IRELAND

An bhfuil scéilín agat? Ba mhaith linn freastal ar gach Gaeltacht is Gaelphobal sa tír. Má tá scéilíní nó nótaí áitiúla agaibh, cuirigí iad chuig an seoladh rphoist seo le bhur dtoil, [email protected], agus déanfaidh muid ár ndícheall iad a chur i gcló. 10 RÉIGIÚNACH GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010

dh ar siúl ón 9 go 13 Lúnasa, agus MUMHAIN beidh campa do dhéagóirí idir 13 Corca Dhuibhne ag Caint! agus 18 mbliana d’aois á reachtáil i gCúil Aodha ón 16 go 20 Lúnasa. GRIANGHRAF: ELAINE KENNEDY NUACHT Tá táille €40 an duine ar na Cam- paí Samhraidh, nó €70 do bheirt agus €90 do thriúr ón gclann chéan- na. Is féidir a thuilleadh eolais d’fháil ó [email protected]. Cúrsaí Gaeilge i Múscraí

TÁ 150 dalta ag freastal faoi láthair ar an dara ceann de thrí chúrsa Gaeilge Seoltar scéalta chuig: atá á reáchtáil ag Coláiste na [email protected] Mumhan i mBéal Átha ’n Ghaorthaidh. Daltaí cónaithe sa mhórchuid atá ar an gcúrsa trí seach- taine, iad ag fanacht ar lóistín i gColáiste na Mumhan. Bhí an chéad Scéalta Mhúscraí cúrsa lán, 170 dalta cónaithe go hiomlán ag freastal air. €700 an costas atá ar na cúrsaí do dhaltaí atá Éileamh ar ag fanacht ar lóistín agus €300 an táille atá ar na daltaí lae. Marie O'Rourke, Tara Ní Mhoráin, agus Joan Ní Chíobháin do Chorca Dhuibhne ag caint. Cuireadh tús an tseachtain seo Champaí caite chomh maith leis an gcéad cheann de thrí chúrsa Gaeilge atá á Scéalta Chorca gach uainn nach ngéillfidh. San idirlinn fógraímid na smugairlí Samhraidh reachtáil ag Coláiste Samhraidh Dhuibhne “Ach tá súil agam nach dtarlóidh suaracha seo ar ais abhaile. Gael-Linn i mBaile Bhúirne. Tá 72 sé sin, mar ní cheannódh aon ní an dalta ag fanacht ar lóistín i gcúig Le Breandán Mac Gearailt suaimhneas,” ar sé go Óige na cinn de thithe áitiúla, iad ag freastal leamhgháireach. Ag Caint ar ranganna agus imeachtaí eile i Gaeltachta gColáiste Ghobnatan i dteannta 22 IS mó cor a chuireann an saol de. Bhí dalta lae. Feachtas Smugairlí Róin uair ann agus ba bheag ná go gcuirfí le Seán Ó Loingsigh Is cúrsa trí seachtaine é an chéad fios ar lucht na gcasóg bán dá chúrsa i mBaile Bhúirne agus cúrsaí “NÍ codladh gaiscígh ná codladh an CÉ a déarfadh é, ach nar bhuail ráth labhrófá Gaolainn i siopaí áirithe sa CUIREADH tús ar Oileán Chléire an coicíse atá i gceist leis an dá cheann traonaigh atá orainn le cúpla bliain,” de smugairlí róin go leor de thránna Daingean. Tá beagán den áiféis sa tseachtain seo leis an gcéad cheann eile. €850 an costas atá ar na daltaí a dúirt Cathaoirleach Chumann Chorca Dhuibhne le déanaí. Smu- mhéid sin, mar go raibh go leor de Champaí Samhraidh atá á atá ag fanacht ar lóistín don chúrsa Chearta Sibhialta Ghaeltacht Chorca gairlí beaga is ea iad. daoine ar an mbaile sin i gcónaí nach reachtáil ag Óige na Gaeltachta i trí seachtaine, agus €680 an táille Dhuibhne, Seosamh Ó Conchúir, le Bhí tráth ann agus dá bhfeicfeá raibh aon mheirg ar a dteanga gCúige Mumhan. 26 leanbh san aois- atá ar na cúrsaí coicíse. Is €225 an Gaelscéal an tseachtain seo. smugairle ba chomhartha é go raibh Ghaelach. ghrúpa 6-14 atá ag freastal ar an costas atá ar na daltaí lae atá ag “Ní fiú a bheith i mbun feachtais farraigí teo chugat, ach is baolach Ach is an-tuar dóchais do lucht gcampa, idir mhuintir na háite agus freastail ar an gcéad chúrsa trí seach- mura bhfuil aon chall leis,” ar sé. “Tá gur a mhalairt atá i gceist leis na chur chun cinn na Gaolainne go roinnt cuairteoirí atá tagtha ar an taine, agus €175 an duine atá i gceist cúlú eacnamaíochta domhanda ann ráthanna miona seo. mbeadh siopaí agus ollmhargaí sa oiléan. Tá spórt, ealaín, drámaíocht, leis na cúrsaí coicíse. agus tá an bhróg ag luí orainn ar fad Bheadh duine ag súil go mbeadh Daingean, mar shampla, Mór-Shiopa snámh agus rince ar chlár imeachtaí Is do dhaltaí idir 11 agus 18 bliain dá bharr, ach ní hionann sin agus a rá an t-uisce te de thoradh na haimsire na Trá, ina bhfuil gach ball foirne an champa a leanfaidh ar aghaidh go d’aois an chéad dá chúrsa i mBaile go mbeimid ar na sráideanna ar son brothallaí atá againn le beagnach sásta Gaolainn a labhairt go fonn- dtí inniu (Aoine). Bhúirne, agus daltaí idir 11 agus 16 aitheantais. Ach beimid ag cur ball ar dhá mhí, ach ní hamhlaidh atá fós. mhar. Reachtáiltear Campaí Samhraidh bliain d’aois a bheidh ag freastal ar an eolas a bheith ag réiteach do Tá daoine ann agus bíonn siad Is dócha gur athrú meoin agus Óige na Gaeltachta trí Ghaeilge le an dtríú cúrsa ina mbeidh béim ar mhórfheachtas más amhlaidh go scanraithe roimh na smugairlí róin comhoibriú idir dhreamanna haghaidh úsáid na teangan a chothú imeachtaí spóirt - peil, iománaíocht, mbaineann an Rialtas an ról tion- mar go gcuirfeadh siad cealg ionat. éagsúla atá ag cur misnigh ar scata. i measc an aosa óig. Bhí triúr cinnirí cisphéil agus liathróid láimhe. sclaíoch d’Údarás na Gaeltachta. Sa chás sin, moltar do dhaoine má Tá ceithre dhream tagtha le chéile óige ó Mhúscraí – Sarah Hamilton, “Má bhaintear an chumhacht san ghoilleann sé go mór orthu, dul faoi agus socruithe déanta le siopaí móra Holly Ní Ghráda agus Billy Ó den Údarás beimid scriosta. 25 post a dhéin an dochtúra, mar i gcásanna agus le hollmhargaí cúpla uair a hÉalaithe – ar Oileán Chléire chun an Cathair Chorcaí chruthaigh an IDA i gCiarraí anu- fánacha d'fhéadfadh duine bás a chloig a chur i leataobh le cus- campa a reachtáil i dteannta raidh agus chruthaigh an tÚdarás 35 fháil. Sin é a deir lucht an eolais. taiméirí a ghríosú le Gaeilge a lab- Oifigeach Forbartha na Mumhan le i nGaeltacht Uíbh Ráthach. An gá a San idirlinn tá cuid de na smugair- hairt. Tugann siad seo ‘Corca Dhuib- hÓige na Gaeltachta, Ultan Ó hAod- Gaeil Cois thuilleadh a rá? lí is déanaí ag tosnú ar bhogadh leo. hne ag Caint’, orthu féin. Is iad na ha. “Is minic é cloiste agam ó dhaoine Tá súil againn go n-ardóidh teocht dreamanna atá i gceist ná Tá 20 leanbh san aoisghrúpa 6-10 Laoi ar fud na hEorpa a thagann anseo ar an uisce, anois go bhfuil na smugairlí Oidhreacht Chorca Dhuibhne, cláraithe do Champa Samhraidh saoire, gur an-bheartas é eagraíocht beaga gránna sin ar tí sinn a thréig- Cumann Lucht Gnó agus Trádála an cúig lá a bheidh ag tosnú i mBéal BEIDH Ciorcal Gaeilge ag an ngrúpa dhaonlathach mar an tÚdarás ina int. Daingin, Údarás na Gaeltachta agus Átha ’n Ghaorthaidh Dé Luain seo seo in óstán an Clarion ar 12ú Iúil ar bhfuil ionadaithe an phobail agus Dúirt bean eolach ar an ábhar seo FÁS. chugainn, agus reachtálfar ceann do 8i.n. agus fáilte roimh chách. Tá bainistíocht ag obair le chéile. B'í an linn go raibh uiscí Chorn na Tá beirt i mbun na socruithe, is iad leanaí idir 6 agus 14 bliana d’aois sna Oíche Ghaelach á heagrú againn a tuairim go mba cheart a leithéid a Breataine “tuilte leis na priongairí sin Siobhán Ní Chíobháin agus Nol- Déise an tseachtain dár gcionn (Iúil bheidh ar siúl in óstán an Grand i leathnú. Ach ní mar sin a mheasfadh beaga seo,” ní rófhada ó shin agus go laig de Baróid. 19-23), le himeachtaí ansan bunaithe Mainistir Fhear Maí ar an Satharn cuid de lucht na bpeann,” ar sé. mba dhíomá mhór é nuair a Dar le Máire Uí Shíthigh ón i Halla Pobail na Rinne. 17ú Iúil ag tosnú le dinnéar ar 7i.n. “Bhíodar-san ardghlórach agus cad é tuigeadh gur uisci fuara a thaithíonn Oidhreacht,tá ag éirí go seoigh leis Leis an éileamh atá ann, beidh dhá Beidh ceol, amhránaíocht, pleananna acu, beartais na fuaire, siad. Cad as ar thánadar? Aduaidh ní an iarracht. Bronntar suaitheantais, champa don aoisghrúpa 6-14 á scéalaíocht agus crannchur ann sarar bunaíodh an tÚdarás, ach foláir! cinn do dhaoine le cúpla focal, fogh- reachtáil ag Óige na Gaeltachta i chomh maith i rith na hoíche le cuireadh ina dtost iad. Anois tá a N'fheadar an cuimhin leat go raibh laimeoirí agus daoine atá líofa. “Tá nGaeltacht Mhúscraí, agus tá an duaiseanna áille Gaelacha. gcosa bóracha á gcur fúthu ag cuid daoine á thuar go mbeadh ardú ar an daoine ann,” ar sí, “nach maith leo chéad cheann acu san lán, le 100 Tá Gaeilgeoirí Cois Laoi ag ullmhú acu, idir státseirbhísigh, naimhde teas ach go mbeadh formhór de na suaitheantais d’aon sórt agus an leanbh cláraithe do Champa le haghaidh ceiliúrtha eile: Seachtain sna meáin agus eilimintí sa pho- stoirmeacha ag teacht aduaidh ceart sin acu. Má tá fonn ort cupán Mhúscraí a a bheidh ar siúl i gCúil Oidhreachta i mí Lúnasa. Tugaimid laitíocht.” seachas mar a bhíodh ón deisceart. caife a ól i dtimpeallacht Ghaeilge, Aodha ón 26 go 30 Iúil. Tá áiteanna cuireadh do gach éinne bheith linn Níl i gceist agam seanmóir a thab- Ach bheadh duine ag súil gur beag a nó do ghnó a dhéanamh trí Ghao- fós ar fáil do Champa Mhúscraí B a agus fáilte (ach d'áit a chur in áirithe hairt mar nach bhfuil aon chinneadh thiocfadh as Murascaill Mheicsiceo lainn, téir i dteagmháil le ‘Corca reachtálfar ansan ón 3 go 7 Lúnasa. roimh 12ú Iúil). Gach eolas breise ó mar seo déanta, ach má bhíonn sé na laethanta seo, fiú más uiscí teo a Dhuibhne ag Caint’. Agus má tá aon Is i gColáiste Íde a bheidh na Eilís ar 087 1235203. den diabhal ar an Rialtas é sin a bheadh i gceist. An fearr smugairlí duine go bhfuil moltaí acu i leith cur himeachtaí bunaithe do Champa Sinne le chéile, sin é neart na dhéanamh beimid go léir, ós na cei- beaga gránna ná cnapáin d’ola chun cinn na scéime, fáilteofar Samhraidh Chorca Dhuibhne a bhei- Gaeilge. thre hairde sa tír, ag cur cos fhear- smeartha BP? Rogha an dá dhíogha. roimh a dtuairimí, arsa Máire. GAELSCÉAL RÉIGIÚNACH 11 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

gcuirfidh sé gliondar ar dhaoine agus De bharr go bhfuil Óstán na Rosann ULAIDH siamsaíocht den scoth ar fáil. Ceann de dúnta, beidh Dinnéar Mór na Féile anois na príomhimeachtaí a bheas ar siúl le ar siúl in Óstán Ghaoth Dobhair Dé linn an lae ná cogadh le comhrac beo Postanna Largo hAoine an 30 Iúil, le ceol le Gary Gam- NUACHT agus saighdeoireacht. Feicfidh an pobal ble. crann tabhaill d’fhíormhéid mheá- Seoladh clár oifigiúil na féile ar líne le naoiseach in úsáid, an t-aon cheann dá Foods gan socrú gairid, áit a dtaispeánann sé na leithéid atá le feiceáil sa tír. himeachtaí éagsúla ar fad a bheas ar siúl “Tá go leor spéise á léiriú sa chear- le linn na féile ón 24 Iúil go dtí an 2 daíocht agus san athachtú atá ceangailte Le hEoin Mac Garvey infheistíocht seo ag brath ar an Lúnasa. I measc na n-imeachtaí a bheas le hoidhreacht láidir Albainis Uladh sa bhfoireann a bheith sásta glacadh leis ar siúl beidh ceol sráide, imeachtaí do cheantar seo. Chonaic muid an tóir a bhí AGUS muid i dul i gcló (tráthnóna an ngearradh pá. pháistí, spóirt uisce, imeachtaí pobalb- ar na hathachtuithe seo sna ceantair eile, Déardaoin) ní raibh soiléiriú ar bith fá Chaith mórchuid den fhoireann hunaithe agus neart eile. Tá 10 lá de agus táimid ríméadach go bhfuil muid á cad é atá in ndán do na hoibrithe sa vótaí tráthnóna Dé Máirt agus spórt, craic agus spraoi i gceist leis an dtabhairt go dtí an t-iarthuaisceart don chomhlacht Largo Foods ar Pháirc bhíothas ag dréim le toradh tráthnó- bhféile, siamsaíocht agus ceoil don chéad uair riamh,” a dúirt Charlie. Ghnó Ghaoth Dobhair. na Dé Céadaoin ach cuireadh moill teaghlach ar fad, idir óg agus aosta. Tá Charlie mar ghabha dubh le deich Bhí an fhoireann sa mhonarcha ag air de bharr cuid acu bheith ag obair Is í Pearsa Thír Chonaill 2009 mbliana anuas agus díríonn sé ar caitheamh vótaí le dhá lá faoi phlean uaireanta difriúla.Tá sé ráite ag an Mairéad Ní Mhaonaigh, a dhéanfas an Seoltar scéalta chuig: chlaimhte meánaoiseacha agus ar airm na bainistíochta chun tuarastal na n- chomhlacht nach mbeidh na postan- Fhéile a oscailt go hoifigiúil le ceol ó na [email protected] chiumhsacha den chuid is mó. Déanann oibrithe a ghearradh 3.5% le cuidiú na úra ag tarlú i nGaoth Dobhair gan ‘Legends of Vegas’ ina dhiaidh ag cur sé geataí, insí maisithe agus cinn chun costais bhreise a ghlanadh. comhaontú ar an ghearradh pá agus tús le clár an cheoil sráide. shaighde, chomh maith le rudaí eile ar Roinnt seachtainí ó shin d’fhógair go bhfuil seans go mbeadh obair eile nós píosaí faoi leith d’armúr meá- an comhlacht go raibh siad le atá i nGaoth Dobhair á haistriú go háit Moill fhada ar naoiseach. Bíonn a chuid oibre uilig faoi hinfheistíocht bhreise de €2.2 milliún éigin eile.Tá cáineadh déanta ag an Aonach thionchar na meánaoise. a dhéanamh i nGaoth Dobhair le Seanadóir Pearse Doherty ar Choinní Déanann sé na hairm ar fad a ghaibh- tacaíocht ó Údarás na Gaeltachta sheasamh an chomhlachta agus dúirt Meánaoiseach i niú de láimh ag úsáid teicnicí traidisiúnta agus níos mó dá scór post úr a go bhfuil na hoibrithe fágtha in san Comhairleacha agus déantar tástáil dhian orthu lena chruthú. Is cosúil anois go raibh an fhaopach. gcaighdeán a chinntiú. d’othair in Ospidéal Leitir Ceanainn I measc na n-imeachtaí a bheas ar siúl Le Judy Ní Ógáin ar an lá, beidh ceardlann do pháistí agus Ginearálta Leitir do dhaoine fásta chun an chlaimh- Grúpa agóide ar Comórtas BEIDH aonach meánaoiseach a reáchtáil teoireacht a fhoghlaim, Beidh ceardlann Ceanainn i Leitir Ceanainn an samhradh seo. Is ag drumaí, ceardlannn damhsa Albanaigh, dhroichead Rasaíochta Le Judy Ní Ógáin fear áitiúil, atá ina ghabha dubh agus ina ceardlann damhsa Ghaelaigh agus go ghabha claimhte, a bhí an smaoineamh, leor eile ann chomh maith. Beidh Charlie Ghaoth Beara Currach ag TÁ ar othair ag Ospidéal Ginearálta Charlie Gallagher as ceantar Rúscaigh. ag taispeáint a cheirde féin, déanamh Leitir Ceanainn fanacht ar choinne Tá sé féin agus a bhean céile, Katya, claimhte agus uirlisí ciumhsacha. I measc Le hEoin Mac Garvey Ceann Caslach comhairleach le suas le 10 n-uaire níos ina n-úinéirí ar an gcomhlacht ‘Éireann na dtaispeántas a bheas le feiceáil beidh faide ná othair ag ospidéil eile ar fud na Edge’, comhlacht a chuireann gaibhneacht, suíomh tógála meá- BEIDH gach gluaisteán a theann thar Le Seán Ó Curraighín tíre. Caithfidh othair ag an ospidéal, a siamsaíocht agus oideachas ar fáil don naoiseach, stoic adhmaid agus caighean abhainn Ghaoth Beara in iarthuaisceart bhfuil litir seolta ar aghaidh ag a ndoc- phobal ag imeachtaí ar fud na tíre. do pháistí. Chun daoine a spreagadh a Dhún na nGall amárach (Dé Satharn) á CRUTHÓFAR píosa stáire amárach túir teaghlaigh ar a son, fanacht 37 Déanann siad athachtú ar shochaí mheá- bheith páirteach san aonach, beidh chur ar an eolas fá imní an phobal fá na nuair a chuirfear tús le Comórtas seachtain nó 259 lá ar a mheán, ar choin- naoiseach agus cuireann siad ar siúl tais- comórtas cultacha bréige meánaoiseacha pleananna atá ag Bord Soláthair an Leic- Rasaíochta Currach na hÉireann ag Cé ní ginearálta d’othair sheachtracha, agus peántais cheardaíochta agus taispeántais ann agus duaiseanna uathúla le buachan. treachais agus ag Eirgrid chun líne Cheann Caslach, i nDún na nGall. ‘Sé an gan ar othair eile atá ag fanacht ar throdaireachta. Reáchtáil siad aonaigh Geobhaidh buaiteoir na bhfear cumhachta 110kv a thabhairt fríd chéad uair riamh go mbeidh an comór- choinne den saghas céanna in Ospidéal roimhe seo i mBaile Átha Cliath agus i claíomh fada de luach €400, agus geob- iarthuaisceart an chontae. tas á chur i láthair sa chontae, faoi na Trócaire, i gCorcaigh, ach fanacht 25 gCorcaigh agus d’éirigh go geal leo. Beidh haidh buaiteoir na mban barrbhanda ar Tá roinnt coistí timpeallachta agus cheann Chlub Currach na Rosann. lá ar a mheán. an tAonach i Leitir Ceanainn ar siúl i dhath an airgid de luach €200. Is í duais agóideacha ag teacht le chéile ar an droic- Beidh breis is tríocha foireann lon- Léiríonn na figúirí ó Fheidhmean- bpáirc taispeántais Bháinigh ar an Domh- na ndéagóirí ná tacar saighdeoireachta ar head aitheanta seo le léiriú a dhéanamh naithe ar chósta thiar na hÉireann, nacht na Seirbhíse Sláinte gur in nach, 1 Lúnasa. Is é seo an chéad uair a fiú €250 é agus beidh seans ag páistí faoi ar an imní atá orthu fan líne cumhachta chomh fada ó dheas le Ciarraí, ag tar- Ospidéal Réigiúnach an Mheán-Iarthair bheidh a leithéid d’aonach san iarthuais- 12 bhliain a ghléasann suas claíomh beag agus, chomh maith,fán phlean raingt na gcéaslaí sna Rosann amárach i i Luimneach atá an tréimhse feithimh is ceart. Mhínigh Charlie Gallagher go darach agus sciath do pháistí a mianadóireachta i gceantar Ghaoth Beara raon leathan rásaí idir rásaí na bhfear, faide dá leithéid seo de choinní, le 531 lá mbíodh ar gach duine ón réigiún taisteal bhuachan. Is féidir roinnt ticéad a chean- a léiriú. Tá siad ag dréim go mbeidh rásaí na mban, mheasctha agus sóisir. ar a mheán, nó níos mó ná 18 mí. In go contae éigin eile in Éirinn chun a lei- nach don ócáid roimh ré ar an idirlíon daoine ag trasnú an droichid as deisceart Mairfidh gach rás timpeall 12 Ospidéal Réigiúnach Shligigh, caithfear théid d’aonach a fheiceáil. www.eireannedge.ie Tosaíonn an t- an chontae, as na sé contae agus fiú lucht nóiméad. Tá gean mór ag teacht ar an fanacht 127 lá ar a mheán do choinní “Bainfidh gach aoisghrúpa sult as an aonach ag 11.00r.n. agus leanfaidh sé ar tithe saoire nach bhfuil ar an eolas fán spórt le roinnt blianta anuas agus ginearálta comhairleacha leighis. imeacht seo i mBáinigh. Creidimid go aghaidh go dtí 6.00i.n. fheachtas atá ar bun in éadan an líne a clubanna á n-athbhunú i gCorcaigh, sa Is í an mheántréimhse feithimh ar bheith os cionn talaimh agus in éadan na Chlár agus i nGaillimh. choinne do chluais, srón & scornach (nó mianadóireachta. Athbhunaíodh Club Currach na ENT) in Ospidéal Leitir Ceanainn ná 228 Tá cuireadh tugtha ag na grúpaí d’ion- Rosann in 2005 tar éis briseadh dhá scór lá, nó níos mó ná 8 mí. Is féidir é sin a adaithe pobail an cheantair bheith i bliain. Deir Oscar Duffy, ball den Chlub, chur i gcomporáid le tréimhse feithimh láthair ar an droichead ach meastar nach gur tugadh dhá churrach don Chlub ar a mheán de 8 seachtaine ag Ospidéal mbeidh mórán acu ann. Ag cruinniú Iomartha áitiúil in 2005 mar bhron- Réigiúnach Shligigh, áit go bhfuil an poiblí a bhí sa cheantar le gairid le plé a ntanas. Go dtí sin ní raibh aon rásaíocht tréimhse feithimh is ísle sa tír do choin- dhéanamh ar an líne cumhachta agus ar currach sa chontae ó na seascaidí. ní comhairleacha ENT. an phlean mianadóireachta ní raibh ach “Bhí sprioc againn chun an spórt a D’othair as Dún na nGall atá ag an Comhairleoir Contae Frank McBrearty athbheochan in iarthar Dhún na nGall fanacht le coinní máinliachta comhair- (Lucht Oibre) i láthair cé gur tugadh agus ó shin i leith bunaíodh clubanna leacha, caithfidh siad fanacht ar a cuireadh do na hionadaithe poiblí uilig. currach i nGaoth Dobhair agus sna laghad suas le 207 lá, níos mó ná 9 n- Thug urlabhraí ón ghrúpa ATP (Alterna- Dúnaibh,” arsa Oscar. uaire níos faide ná mar atá ar othair ag tive to Pylons) le fios chomh maith gur Ospidéal Chontae Lú fanacht, áit nach thug an Seanadóir Pearse Doherty (Sinn Imeachtaí den scoth bhfuil ach 22 lá feithimh i gceist. Féin) tacaíocht dóibh ag ceolchoirm le Tá an tréimhse feithimh is faide sa tír gairid. Dúirt an Dochartach ag deireadh geallta d’Fhéile in Ospidéal Ginearálta Phort Laoise, áit na seachtaine gur cinneadh é a mbeidh an go mbíonn ar othair fanacht ar choinní contae buartha faoi má théann an plean Mháire an Chlocháin máinliachta ansin ar feadh suas le 1,276 ar aghaidh leis na piolóin móra a thógáil lá, nó ceithre bliana go leith ar a mheán. fríd iarthuaisceart an chontae. “Níl sé ró Léith 2010 Bíonn ar othair a bhíonn ag lorg coin- mhall ag Bord Soláthair an Leictreachais Le Judy Ní Ógáin ní máinliachta comhairleacha in athrú a dhéanamh,” a dúirt sé. Ospidéal Réigiúnach Shligigh fanacht 98 Beirt cheoltóir cáiliúil Éireannach, ó agus Mairéad Ní Bhí dhá cheol-choirm ag an ghrúpa TÁ Féile Idirnáisiúnta Mháire an lá ar a mheán. Agus is in Ospidéal Mhaonaigh ó Altan, ar stáitse ag ‘Leo’s Tavern’, Mín na Leice, Co. Dhún na ATP an tseachtain seo caite le hairgead a Chlocháin Léith (‘The Mary from Dun- Réigiúnach an Mheán-Iarthair i Luim- nGall. Bhíodar ag tabhairt tacaíochta don phobal áitiúil ag ceolchoirm atá i bhailiú d’ fheachtas s’ ‘acu agus bhí Táb- gloe Festival’) ag déanamh a bealaigh go neach arís atá an tréimhse feithimh is mbun agóide mar gheall ar phlean an BSL agus Eirgrid chun piolón tarchuir hairne Leo i Mín na Leice lán go doras an Gaoth Dobhair i mbliana do Dhinnéar faide don gcineál seo coinne, ag ceithre chumhachta agus líne chumhachta ardvoltais a chur trí iarthar Dhún na dá oíche acu. Mór Bliantúil na Féile. bliana go leith. nGall. 12 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 3 TUAIRIMÍ KAH agus KAT

Seachas muintir na háite a eagrú athchraoladh ar ball. chun tacú leo sin a díbríodh, d’fhan Tá go leor cúiseanna le bheith dear- polaiteoirí aontachtacha ina dtost. fach faoi chúrsaí ó thuaidh. Tá an D’fhan siad balbh i mí an Mhei- chogaíocht thart. Tá briathar- thimh, anuraidh, fosta nuair a ruaig chathanna anois ann seachas Le hEoghan Ó Néill biogóidí dílseacha níos mó ná 100 cathanna de shórt eile. Rómánach as deisceart Bhéal Feirste. Ach tagann beagmhisneach orm i Níor oscail siad a mbéal go dtí go gcónaí ag an am seo den bhliain. Nó ndeachaigh scéal na Rómánach ar léiríonn séasúr na máirseála an hog mé go tuaisceart fud na cruinne agus nach raibh an fhírinne go lom. Taispeánann sé go Bhéal Feirste le déanaí. dara rogha acu ach labhairt amach soiléir go bhfuil fíorbheagán cean- Mar sin, ní raibh mé thart, faoi. nairí maithe ag an phobal Protastú- Dé hAoine seo caite, nuair I mí an Mhárta seo caite, dhíbir nach. In ainneoin na n-iarrachtaí a d’ionsaigh diúlaigh ó biogóidí dílseacha 45 Polannach as a móra a rinne eaglaisigh Phrotastú- IartharB Bhéal Feirste ceantar Pro- dtithe sa Village. ‘Kristalnacht’ beag. nacha agus oibrithe pobail áirithe. tastúnach agus an PSNI. Seachas tabhairt faoi na biogóidí, In ainneoin iarrachtaí leithéidí Scrios na ‘tírghráthóirí’ seo bialann chaith polaiteoirí aontachtacha Dawn Purvis. agus thug leo dhá scipéad lán airgid – amhras ar cé chomh dona is a bhí an Agus go dtí go mbeidh ceannairí ar son na hÉireann, ’dtuigeann tú. díbirt i bhfírinne. Agus chuir siad maithe acu, fágfar cuid mhór den An oíche faoi dheireadh, péin- cuid den locht as ar tharla ar na phobal Protastúnach mar a bhí teáladh KAH (Kill all Huns) ar bhallaí Polannaigh féin. riamh: eaglach, searbh agus lán an teampaill Phrotastúnaigh atá in Sin ceannaireacht duit! d’fhuath dá gcomharsana aice liom i dtuaisceart na cathrach. Bhí an t-am ann nach raibh de thar- Caitliceacha. Agus Dé Luain, caitheadh buamaí gaid ag biogóidí dheisceart Bhéal Ar íoróiní an tsaoil, tháinig tógáil artola le Halla Oráisteach Ros Earcáin Feirste ach Caitlicigh. Ach ó thús na croí i mbliana ó áit nach raibh dréim in Aontroim Thuaidh. 1990í, tá a sáith targaidí acu. Ina leis. Bhí Brian Robinson ina ghun- Mar sin, b’amaideach an mhaise ag gcéadta a díbríodh Afracaigh, Sínigh, nadóir UVF. I mí Mheán an Fhómhair aon duine a mhaíomh nach bhfuil Filipínigh, Úcránaigh, Turcaigh, 1989, scaoil sé chun báis Cailticeach, seicteachas ach ar aon taobh amháin daoine as oirthear na hEorpa, banal- Paddy McKenna, ag siopaí Ard Eoin. sna Sé Chontae. traí, mic léinn agus Caitlicigh. Agus é ag éalú ón láthair, mharaigh Ach mar sin féin, ní fíor don BBC ná Tá ‘Niggers Out’ agus ‘Combat 18’ an SAS é. Gach bliain ó shin, don PSNI ná do na tráchtairí anois le taobh KAT (Kill all Taigs) ar reáchtálann an UVF ‘mórshiúl Brian nuachtáin sin a mhaíonn go bhfuil na ballaí. Robinson’, mórshiúl a théann thart ar ‘an dá thaobh’ chomh dona lena Ach tá fuath ar Chaitlicigh ag croí thithe ghaolta Paddy McKenna. chéile. Sa chéad dul síos, tarlaíonn i aicíd na biogóideachta sa tuaisceart. I mbliana, áfach, d’iarr Rab - bhfad níos lú d’fhorneart seicteach ar Fuath atá ina chuid de DNA na Sé son, deartháir le Brian Robinson, thaobh na gCaitliceach / na náisiú- Chontae ón am ar bunaíodh an stát. d’iarr sé ar an UVF gan mórshiúl a nach. I bhfad i bhfad níos lú. Agus an deireadh seachtaine seo, reáchtáil mar go bhfuil spás de dhíth Agus sa chás is go dtarlaíonn, is déanfaidh na Fir Bhuí agus lucht a ar chlann Robinson. gnách le Sinn Féin, an SDLP, sagairt dtacaíochta an ceiliúradh bliantúil ar Ach luaigh sé go sonrach fosta ina agus oibrithe pobail seasamh leo sin a an bhiogóideacht. chaint go mba cheart faoiseamh a ionsaíodh agus na hionsaitheoirí a Dé Luain, chun a ndímheas ar ligean le clann Paddy McKenna. cháineadh - ceannaireacht mhaith a Chaitlicigh agus ar a gcreideamh a Tá gnáthdhaoine sa phobal Pro- imríonn tionchar ar bhunús na nochtadh os comhair na bhFíníní iad tastúnach ar nós Rab Robinson ar gCaitliceach. féin, siúlfaidh na Fir Bhuí trí chean- mhaith leo ród eile a shiúl seachas Ach coicís ó shin, i gceantar an Vil- tair Chaitliceacha. ród na coimhlinte. lage i mBéal Feirste, chuir buíon de Ná bíodh aon mhíthuiscint ann: Chun a léiriú do na ‘Taigs’ go bhfuil féin nach bhfuil san Ord Oráisteach Is é an trua é nach bhfuil ‘ceannairí’ bhiogóidí dílseacha bean santaíonn Oráistigh máirseáil thart ar siad faoi chois go fóill in ‘Our Wee ach cumann pobail a dhéanann ag an phobal Protastúnach a bhfuil Chaitliceach agus roinnt Polannach shiopaí Ard Eoin nó síos Bóthar Country’. ‘Orangefest’ a cheiliúradh. leathoiread sin de mhisneach agus de amach as a dtithe. Gharbhachaidh chun an salann a Agus faoi mar a rinne an BBC ó am Gheobhaimid beochraoladh an dhaonnacht iontu is atá i Rab Robin- I lár an lae ghil. chuimilt sa chneá. a bhunaithe, ligfidh siad sin orthu Dóú Lá Déag ar an Beeb agus son.

AR NA BLAGANNA

An Caomhach : Gilad Shalit ó am go chéile.” chuimsitheach, san alt seo, ar an measc! Is í an gaeilegeoirín is óige i “Is cuma le lucht na gcearta daonna http://caomhach.blogspot.com/ chaoi ar tuairiscíodh na dún- NY, (chomh fada agus is eol na daoine a bhfuil fíor-ghá le cab- Uathachas in Éirinn : Cobhsaíocht mharuithe de na naonúr as an Tuirc domsa.) Is í Nora, iníon Mháire hair acu. Tacaíonn siad fós leis na chloch ag dú-bhun loch. a bhí ar bhord an Mavi Marmara Haslam agus Tom Abernathy. coirpigh a bhíonn ag briseadh gach “De réir an OECD, tá geilleagar na agus an chaoi, go ginearálta, a dtu- Tháinig sí ar an saol ceithre sheach- dlí. Cén fáth go bhfuil siad chomh hÉireann ag cobhsú. Cobhsaíocht http://uathachas.blogspot.com/ airiscíonn na meáin abhus scéalta tain ó shin agus forbhfáilte roimpi dall sin? Fuath agus easpa céille, is chloch ag dú-bhun loch atá i gceist Cinn Lae Uí Reachtair : faoi choimhlint Palaistín-Iosrael...” óna deartháir Liam, a tuismitheoirí dócha. Ach ar an gcaolseans gur as acu, an ea? Má's ASG an Ghaeilge ar M2010.07.02 “Tugann David Man- Hilary NY : An Gaeilgeoirín Gleoite agus an domhan mór.” aineolas atá sé, roinnim fíricí anseo LOL, cad is cóir a úsáid in áit FFS?” ning de MediaBite.org amharc an- “Féach, tá aingeal na n-aingeal inár http://hilaryny.blogspot.com/ GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 13 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Mise mar chaochán Rúiseach

nuair a stop muid le haon siopadóireacht a dhéanamh. Seo sa tír go raibh gach aon duine comhionann ach go raibh mise ar bhealach éigin níos tábhachtaí ná na Le Conall Ó Móráin seanmhná a bhí tar éis uair nó dhó a chaitheamh sa scuaine chéanna. Ó, agus ní raibh mé ach fiche bliain d’aois, fós i mo bhrístí gearra. á scéal na spiairí Agus an fáth gur tugadh mise, saor Rúiseacha, más iad, i in aisce, ar an turas seo? Chun go Meiriceá tar éis greim mbeadh tionchar, am éigin, ag na Tdaingean d’fháil ar na Rúisigh, nó na cumannaigh go ceannlínte sa tír sin agus pointeáilte, ar shaol na hÉireann. trasna an domhain le coicís anuas. Dochreidte ach fíor. Bhí casadh Éireannach ar an scéal Leis na glúine tá tíortha agus rial- céanna mar go ndeirtear gur úsáid tais anseo agus thar lear tar éis iar- duine acu siúd a gabhadh pas Éire- rachtaí a dhéanamh, uaireanta annach gur bhain le fear ó Dhún na fíneálta agus uaireanta eile gan bhei- nGall a thug cuairt tráth ar an Rúis. th fíneálta in aon chor, dul i bhfei- I ndáiríre níl sé cinnte an spiairí in dhm ar dhaoine. aon chor an dosaen a gabhadh mar Má chuirim m’iníon ar scoil sa go bhfuil na scéalta fúthu chomh bhFrainc i gcomhair cúpla mí agus í dochreidte, gnáthdhaoine gur san idirbhliain tá rialtas na Fraince tugadh céannacht nua dóibh mar sásta fóirdheontas a dhíol go ghnáthdhaoine ina gcónaí i mbeadh d’acmhainní agam díol as. ngnátháiteanna i Meiriceá. Deir na Cén fáth go bhfuil cáiníocóirí na húdaráis atá i mbun na n-imscrú- Fraince chomh flaithiúil liomsa? duithe faoi na daoine seo, a Ionas go mb’fhéidir go mbeadh tion- bhformhór atá saor óna cúisíoch iad, char éigin, am éigin, acu ar m’iníon, gurb é an obair a bhí le déanamh acu go mbeadh sí ábalta Fraincis a lab- hairneoirí agus imreoirí cluichí Cliath ag an am. Tromlach na ná dul i bhfeidhm ar an saol hairt agus dá bharr go mbeadh sí Ar ndóigh tá sé intu- Gaelacha na tíre a thabhairt go Har- ndaoine a thaistil liom lean siad leo Meiriceánach – obair mhór i dtír báúil le cúrsaí Francacha. vard agus fós is múinteoir bunscoile le cúrsaí ceardchumannachais nuair mhór do dhaoine beaga. Beidh mise mór leo freisin má igthe go mbeadh mise ó Mhaigh Eo, nár thug aon duine a d’fhág siad an coláiste agus mórán Ar ndóigh tá sé intuigthe go bhíonn siad sásta mo chuid billí a ag caitheamh anuas faoi deara agus é ar an gcoláiste, a acu anois in uachtar i gComhdháil mbeadh mise ag caitheamh anuas ar dhíol. ‘Vive la France’ a deir mé. ar an scéal seo agus d’fhéadfadh bheith i gceannas na gCeardchumann. D’imigh mise an scéal seo agus mé ag iarraidh a Sna 1960í d’fhreastail m’athar, orainn go luath. leis an bhfiontraíocht. bheag a dhéanamh de, b’fhéidir, mar nach maireann, ar chúrsa in ollscoil mé ag iarraidh a Ach b’fhéidir gur fiú an iarracht sin Bhí an t-ádh liomsa nár chaith mé gur chaith mise tréimhse san Aontas Harvard agus daoine cosúil le Henry bheag a dhéanamh a dhéanamh. I dtéarmaí caiteachas ach deich lá san áit ag an am. Ach Sóivéadach tráth mar aoi ag na Kissinger sa rang leis. Dar le m’athair de, b’fhéidir, mar gur idirnáisiúnta ní dóigh go gcosnaíonn roghnaigh triúr oifigeach sinsearach cumannaigh a bhí i gceannas ag an b’iad na spiairí Meiriceánacha, an sé ach pinginí, agus gur mór an ó Aontas na Mac Léinn trí seachtaine am. Deich lá a chaith mé ann agus CIA, a d’eagraigh an rud ar fad (chur chaith mise tréimhse seans go bhfágfaidh sé rian éigin de a chaitheamh leis na Sóivéadaigh ar bhuail mé le daoine sinsearacha sa sé olc glan ar m’athair nuair a fuair san Aontas dhea-mhéin ina dhiaidh. chúrsa i Siberia más buan mo Pháirtí Cumannach, le hardoifigigh sé amach faoi) agus é mar aidhm acu Sóivéadach tráth mar Maidir liomsa agus mo chuid spi- chuimhne, cé go mb’fhéidir go sna ceardchumainn, tugadh ar cuairt daoine trasna an domhain a roghnú adóireachta, ní dóigh gur oibrigh sé. bhfuil mé míchruinn faoi shuíomh mé go dtí monarcha chun bualadh gur cheap siad go mbeadh tionchar aoi ag na cumannaigh Fuair mé nimhiú bia agus mé i an chúrsa ós rud é gur ritheadh an leis na hoibrithe Sóivéadacha a bhí acu ina dtíortha féin, am éigin, agus a bhí i gceannas ag an Moscó agus nimhiú meoin nuair a crannchur sin trí bliana is tríocha ó breá sásta lena gcuid in ainneoin go mbeidís fabhrach do spriocanna am. Deich lá a chaith tháinig mé abhaile. shin. Tá mé cinnte faoi rud amháin. nach raibh mórán aráin, gan trácht polaitíochta domhanda Mheiriceá. Ar ndóigh ní mise amháin a Eamon Gilmore T.D., an Taoiseach ar aon ní eile, ar fáil dóibh sna Cheapfainn féin gur crannchur mé ann agus bhuail tugadh go dtí an tAontas Sóivéadach sa todhchaí b’fhéidir, duine den siopaí, fiú dá mbeadh dóthain airgid iomlán a bheadh sa mhodh rogh- mé le daoine sinsear- an turas sin. B’iad Aontas na Mac triúr. acu de bharr a gcuid oibre. naithe seo mar dá mbeadh tú ag lorg, acha sa Pháirtí Léinn in Éirinn a d’eagraigh an turas Ach más réabhlóidithe a bhí dá Agus mé ag trácht ar shiopaí, abraimis, an chéad Taoiseach eile ar agus mise mar Uachtarán ar Aontas lorg ag na Sóivéadaigh ceapaim gur tugadh go dtí tús na scuainí fada mé an tír d’fhéadfá ceantálaithe, táb- Cumannach an Choláiste Ollscoile i mBaile Átha chaill siad an Lotto sin freisin. ‘Sí do mhamó, ‘sí do mhamó ...

Mothaím i bhfad ró-óg le bheith i cén uair atá mo dhóthain ólta agam thuas staighre. Ní raibh fáth ar bith milse agus toirtín úll, rudaí nach mo Mhamó ach caithfidh mé teideal agus cé chomh fada agus is féidir gur ar an ospidéal a bhí mé ag mbeadh againn go minic sa mbaile i éigin a roghnú seachas sin nó mo liom fanacht amuigh faoin ngrian breathnú ach go raibh sé lonnaithe gclann mhór. chéad ainm a úsáid. gan aon chothú ar mo chraiceann? amach ar aghaidh an tí agus nach Ach i dteach mó Mhamó fuair mé Sa mBéarla tá ‘Nanny’ agus ní Tá fios mo ghnó níos fearr agam raibh aon rogha agam, mura raibh aire mhaith agus grá is dóigh, cé Le Bernie Ní Fhlatharta mhothaíonn sé chomh sean le sean- anois ach fós féin ní féidir liom a rá mé ag iarradh suí thíos staighre léi nach raibh póganna ná barróga i mháthair ná Mamó agus níl aon go bhfuil mé chomh críonna is a féin agus mo Dhaideo ag éisteacht gceist. Níor tháinig siad sin nó gur cheo mí-cheart leo ach níl mise réidh cheap mé a bheadh mé agus mé i mo leis an raidió agus torann an chloig. . thosaigh muid ag breathnú ar chun an teideal sin a thógáil fós. Mhamó. . tic, toc. chláracha Meiriceánacha ar an teil- s cionn seachtain ó shin Bhí mé ag súil go mbeadh mé i Bhí an-chion agam ar mo Mhamó Ach bhí sí flaithiúil agus cineálta ifís! Ar mhiste liom agus mé i mo bhí páiste ag m’iníon bhfad níos ciallmhaire anois ná mar féin, a raibh cónaí uirthi i gcathair na agus bhí foighid aici le n-éisteacht ghasúr gur Mamó a bhí uirthi? agus buíochas le Dia tá atá mé, cé gur shroich mé an Gaillimhe agus ba thuras mór dhul liom, cé nach raibh mórán le rá ag Níor mhiste, mar níor thug mé faoi Ogach uile shórt ceart - leathchéad os cionn bliain ó shin. ar cuairt aici ar an mbus. Is iomaí gasúir sna seascaidí. deara fiú agus is dóigh gur cuma cén ach tá fadhb amháin Ach céard é ciall? Ar cheart dom oíche a chaith mé ina teach ag Tá cuimhne agam ar an mbeirt t-ainm a bheas orm amach anseo. agam, ceann beag, ach fadhb ina tosú ag sábháil airgid anois? Ar breathnú anonn ar Ospidéal Réigiú- againn ag siúl síos go bácús Uí Níl ann ach go gcaithfidh mise dhiaidh sin féin. cheart go mbeadh fios agam anois nach na Gaillimhe ón fhuinneog Loideáin, áit a gceannódh sí cácaí glacadh leis. 14 TUAIRIMÍ GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010

Gaelscéal An Chuasnóg, Baile Ard Eagarfhocal An Spidéal, Co. na Gaillimhe Urlabhraí Gaeltachta gan Ghaeilge

TÁ Frank Feighan TD ceaptha ag Enda tUasal Feighan ina Aire Gaeltachta cumasach gan Ghaeilge ar ndóigh, thuiscint? Kenny, Ceannaire Fhine Gael, mar amach anseo. agus déanta na fírinne caithfear a Conas ab fhéidir leis páirt a ghla- urlabhraí ar Ghnóthaí Pobail, Níl mórán Gaeilge aige ar chor ar aithint gurbh fhéidir a bheith chomh cadh i ndíospóireachtaí agus i gcruin- Comhionannais agus Gaeltachta. Mar bith. Tuigtear go bhfuil sé i mbun cumasach céanna gan Bhéarla. nithe trí Ghaeilge? sin de, is urlabhraí de-facto na Gaeilge fhoghlaim na Gaeilge faoi láthair agus Is doiligh a chreidbheáil áfach An é go bhfuiltear ag súil go mbeidh é chomh maith. Níl aon Aire Gaeilge guímid gach rath air agus is cinnte gurbh fhéidir leis a bheith éifeachtach na cruinnithe seo i mBéarla amháin?. ná Urlabhraí Gaeilge ann go hoifigiúil linn go mbeidh pobal na Gaeilge ar mar Aire Gaeltachta amach anseo gan Ní bheadh sé sin inghlactha in aon faraor. Dá mbeadh rialtas ar bith nó fad ag tacú leis sa phróiseas seo. Ghaeilge. chor. páirtí polaitiúil dáiríre mar is ceart fá Táthar ag súil go mbeidh sé ábalta lío- Cén dóigh arbh fhéidir leis teacht ar Tá sé ráite go raibh Airí Gaeltachta chúrsaí Gaeilge, bheadh a leithéid de facht a bhaint amach taobh istigh de thuiscint chruinn fá na Gaeltachtaí ann gan Ghaeilge cheana agus is fíor phost ann. thamall gairid. gan a bheith ábalta Raidió na sin. Ba mhasla é ag an am agus ba Tá gach seans ann go mbeidh an Is féidir le polaiteoir a bheith ábalta Gaeltachta, TG4 ná Gaelscéal a mhasla é dá dtarlódh sé arís.

LITREACHA chuig an Eagarthóir Cuirtear litreacha chuig [email protected]. Iarrtar oraibh a bheith chomh gonta agus is féidir.

agus seans maith go mbeidh pleanála áirithe a chur os a 15,000 scoileanna sa tSín! reatha an stáisiúin raidió an mis- Ainmhithe postanna lán-aimseartha ar fáil dos chomhair, mar is eagraíocht fhoror- Le 10 mbliain anuas dá mbeadh neach céanna a léiriú agus diúltú do na daltaí seo nuair a chríochnóidh daithe (prescribed) é. an pobal aireach go leanúnach in a bhuanú na críochdheighilte sa tír óga scaoilte siad a gcúrsaí tríú leibhéal sna Deachtóireacht? Samhlaítear n-áit féin, ag iniúchadh na fógraí le seo. Nó gach uair a thagraíonn siad blianta atá le teacht. Mar a bhíodh á gurbh iad na tógálaithe agus for- "Tá X ag lorg cead pleanála -----" tá do na sé contae le téarmaíocht rá ag na seandaoine i laethanta braitheóirí, le beannacht on Rial- seans nach mbeadh gá leis an shuarach Shasana, mar a bheadh tír saor m'óige.. Ní féidir leis bheith ag cur tais, a oibrigh mar "dheachtóirí" in athbhreithniú costasach seo ar eile ar fad inti, is amhlaidh gurb é báistí gan sos, i gcónaí... ár sochaí. Cén Aire Chomhshaoil a chriosú, scála agus airde roinnt sin atá ar bun acu. Gach uair a A Chara, Mise le meas bheadh bródúil as a lorg ar an oifig foirgnimh agus ní bheadh ár dtír dhéantar neamhaird ar uimhir An bhfaca sibh scata ainmhithe Eilís Uí Bhriain -- an M3 a bhrú ar Teamhair, i scriosta le torthaí de mhí-úsáid theagmhála d’éisteoirí an daorstáit óga, lúfara a bhí scaoilte amach Caisleán Uí Liatháin gcoinne tola an gnáth duine agus chumhachta den tsaghas seo. nó gach uair a deirtear linn “go dtig faoin aer den chéad uair agus iad ag Co. Chorcaí comhairle ó saineolaithe i mbaile is Cabhraíonn an t-eagraíocht dul i dteagmháil linn ar chostas poc-léimnigh anseo is ansiúd le i gcéin? carthanach, uile Éireannach, An glao áitiúil ó áit ar bith ar fud na háthas agus mothúcháin na saoirse Níl tithe aonaracha í gcoitinne Taisce chun a leithéid a sheachaint. tíre” tríd an uimhir 1-800, cuirtear ag dul i bhfeidhm orthu. Bhuel sin nó Forbairt-Ribíneach ar leas Is mise, ina luí ar phobal na 26 contae gurb mar atá ag tarlú i measc na scataí An Taisce daoine no an timpeallachta. Lena Uí Dhubhghaill, amhlaidh go bhfuil dhá thír ar leith daltaí atá tar éis scarúint le brú agus Deineann siad deacrachtaí í An Gleanntán, ar an oileán seo, seachas dhá obair dhian, leanúnach na gcomhair seirbhísí poiblí agus Corcaigh. státchóras mí-éifeachtacha ar leith. hArdteiste! Chonaic mé grianghraf mí-shásta méadaíonn siad úsáid carranna - in B’fhéidir gur ábhar buartha nó ar an nuachtán nuair a bhí an A Chara, aghaidh ár ndualgas chun laghdú cúis imní é do phobal Thír Chonaill, scrúdú deireanach críochnaithe Teideal maslach do An Taisce a bhí suntasach ar Gháis Ceaptha Teasa a Tuaisceartach an Chabháin agus Muineacháin é (Matamaitic Fheidhmeach cea- ar an gcéad leathanach de chur i gcrích. Gan amhras tuigeann áfach, ní amháin go bhfuil lucht paim) i gcoláiste i gCorcaigh agus Gaelscéal 25 Meitheamh. B'é ábhar An Taisce ceisteanna sóisialta agus Lagchroíoch údárais RnaG sásta na 6 chontae in bhí grúpa daltaí ón rang Ardteiste an ailt ná athbhreithniú ar dhroch- de gnáth tagann réiteach le Ultaibh atá faoi smacht na Sasanach ag caitheamh na leabhar suas san phleananna atá ordaithe ag an Aire comhrá. A Eagarthóir a chara, cheana a ligean le sruth – nuair a aer agus iad ag baint spóirt as an John Gormley, ar 6 cinn d’údaráis Tá ionchur ag Cumann na Nóta gairid atá anseo chun míshás- d’fhógair siad mír nuachta faoi tsaoirse nuair a chuimhnigh siad áitiúla. Ba mhinic a rinne siad cin- bFeirmeoirí, Bantracht na Tuaithe, tacht a léiriú le polasaí nó easpa ‘Chomhairle Chamógaochta orthu nach raibh staidéar ag bagairt neadh i gcoinne a bpleananna agus timpeall 30 eagraíochta eile polasaí RnaG i leith na sé chontae Thuaisceart Éireann’ (Dé Céadaoin orthu níos faide-ar deireadh thiar áitiúla féin agus polasaí náisiúnta, chomh maith leis An Taisce, sa sin i dtuaisceart na tíre atá go fóill 7 Iúil) is léir go raibh siad réidh leis thall, bhí siad saor ón bhrú agus ag géilleadh do chearta dílsithe. Bord Pleanála agus tá An Taisce ar faoi riail Shasana, nó mar is nós le an chúige iomlán a dhíbirt. imní mar sin. Toisc gur tugadh neamhaird ar an ngearr liosta a roghnaíonn an RnaG a thabhairt ar an chuid seo Dochreidte, tá a fhios agam. Tá an scrúdú thart agus is maith threoracha an AE a bhain le Lim- Cathaoirleach. Is é an tAire den tír, ‘Tuaisceart Éireann’. Tá go leor daoine agus dreaman- an rud e sin agus beidh siad ag ceil- istéir Chaomhantais Speisialta Chomhshaoil a dheineann an cin- Dar ndóigh is le téarmaíocht na thart na laetha seo a bhíonn breá iúradh ar feadh cúpla lá -ansin (SAC), Caomhnú Fiadhúlra agus neadh. oifigiúil na Breataine agus an sásta a chur i gcuimhne dúinn gur beidh imní eile orthu ag lorg poist - Ghnáthóga Nádúrtha mar Tá ballraíocht oscailte d'éinne tSaorstáit a bhaineann ‘Tuaisceart faoi scáil Shasana a mhairimid sna post páirt-aimseartha agus de réir Bhogaigh (Wetlands) agus Por- gur suim leis cuspóir an Éireann’, cé nach ionann é seo is a 6 chontae. Impímse ar stiúrthóirí dealraimh, níl mórán dá leithéid le taigh, tá baol fíneála ann. Sin fáth a eagraíochta agus má tá sé níos rá go bhfuil aon chirte mhorálta ag RnaG gan cuidiú leo. fáil. Tá cuid acu ag imeacht thar bhuartha. Tá na hordaithe sin an- láidre í Laighean agus BAC, sin an baint leis an téarma. Ní féidir le Ní gá ‘Tuaisceart Éireann’ a rá de lear mar tá gaolta acu ins na tíortha thábhachtach inár bhfeachtas chun ceantar le tromlach an daonra sa duine ar bith a shéanadh go bhfuil shíor. Ní ghlacfadh sé mórán de iasachta agus beidh sos acu agus tionchar athrú aeráide a mhaolú. tír. Níl rúndacht ag baint le obair dearcadh agus meon láidir frith- shaothar na huimhreacha seans chun roinnt taistil a San alt i nGaelscéal cuireadh An Taisce. Ghaelach i réim sa dá státchóras teagmhála don tuaisceart a lua ó dhéanamh. Ach níl postanna páirt- líomhaintí (de réir an Churadh Tagann a acmhainn airgid don chéanna. Is inmholta an dóigh ar am go chéile. Agus ní bheadh an aimseartha, fiú amháin, le fáil ró- Connachtach) i leith An Taisce ba chuid is mó ó na baill agus téann chuir bunaitheoirí RnaG in éadan oiread sin céille nó cur amach ar an éasca níos faide anseo in Éirinn mar mhaith liom a fhreagairt, le do sciar mór ar oideachas. Sábhálann an dearcaidh sin gur éirigh leo an saol de dhíth lena thuiscint nach tá gearradh siar ar líon na n- thoil. National Spring Clean agus Green tseoid náisiúnta sin, mar atá Raidió mbeadh ann dá leithéid d’ea- oibreoirí i ngach ionad agus comh- Bunaíodh An Taisce thart ar 60 Schools roinnt maith airgid an na Gaeltachta, a bhronnadh ar graíocht agus ‘Comhairle Chamó- lacht. bliain ó shin chun oidhreacht agus cháiníocóirí. Thuill an feachtas seo mhuintir na nGaeltachtaí agus ar gaíochta Thuaisceart Éireann’. Pé scéal é, is léir go bhfuil feabhas timpeallacht na tíre a chosaint. ard-mholadh ó tíortha eile agus tá mhuintir na hÉireann trí chéile. Is mise, ag teacht ar chúrsaí eacnamaíochta Caithfidh na h-údaráis iarratais scéim phíolóta í bhfeidhm le Nach dtiocfadh le stiúrthóirí Tuaisceartach Lagchroíoch GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 15 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Beireann Brobh Beart Cúl-bhínseoirí corrthónach agus iriseoirí fiosrach?

Tá dhá mhí anois ag an rialtas len iad féin a neartú in aghaidh na n-ion- saithe an athuair sa bhfómhar. Dhá mhí le suí siar agus le teacht ar straitéis éigin inar féidir na géaga Le Páidí Ó Lionáird gointe a chneasú, bindealáin agus cásálaigh a chur le cnámha briste agus iarracht a dhéanamh leis an líne chríche a ghnóthú ar a laghad costas. n tráth sin den bhliain Níl mórán amhrais ach gurb iad Fine arís nuair a bhíonn an Gael agus Páirtí an Lucht Oibre a Dáil ar tí briseadh do bheidh sa chéad chomhrialtas eile shaoire an tsamhraidh ach caithfear iad a choimeád amach agus na TDanna, na hAirí go dtí go mbeidh tréimhse na gcúig Aagus go deimhin féin an Taoiseach bliana caite. Is fada an t-achar ama agus an Tánaiste féin ag dul ar seachtain i saol polaitíochta agus tá seachrán ar feadh tamaill, éalú ó na obair luachmhar agus thábhachtach meáin agus, níos pointeáilte, ós na le déanamh fós. comhfhreagraithe polaitíochta Mar sin, cad a thiocfaidh as seo? éagsúla atá ag lorg beagán sa bhreis a Sin í an cheist atá á cur mórthimpeall léamh isteach i scéal nach bhfuil ann na tíre, ceist atá ar bharr a mbeola ag in aon chor. cosmhuintir na bpáirtithe comhrial- Sin mar a bhí an tseachtain seo. An tais. Fianna Fáil gan stiúir. An Dáil ar tí briseadh agus na hiriseoirí Comhaontas Glas gan aon ag brath go mbeadh an samhradh ró- chosmhuintir. Beidh samhradh an- fhada dóibh féin le láimhseáil gan fhada acu siúd freisin. Cinnte beidh corr-shaighead a chaitheamh roimh siad buíoch as an mbriseadh agus ré faoi leibhéal sástachta na gcúlb- deis chun fuinneamh a chur sna hinseoirí lena gceannaire, an cadhnraí. Fuinneamh a bheidh go Taoiseach Brian Cowen. Agus bíonn mór de dhíth orthu sa bhliain go leith cúlbhinseoir nó dhó gur féidir brath i romhainn go háirithe ós rud é go gcónaí air chun an freagra atá ón mbeidh buiséad cruálach eile á fhó- iriseoir a thabhairt. Duine acu siúd gairt ag an Aire Airgeadais roimh ná an tUasal Noel O’Flynn, TD do Nollaig. Ba leis an todhchaí a chean- Chorcaigh Thuaidh-Lár. Nuair a gail an Taoiseach a uaillmhian ag cuireadh ceist air faoi thoradh na cruinniú den bpáirtí parlaiminte pobalbhreithe IPSOS MRBI an mhí istoíche Dé Máirt seo caite. Á rá aige seo caite a léirigh tacaíocht d’Fhian- leis an mórshlua nach bhféadfadh na Fáil ag 17%, dúirt O’Flynn go ceist faoina cheannaireacht a bheith gcaithfeadh an Taoiseach aghaidh a Noel O’Flynn TD cláraithe gach re mí, chuir sé dúshlán thabhairt air. Ó shin i leith, tá an t- ós a gcomhair siúd atá cáinteach, ar uafás tarluithe. Bhí sos ó na gearáin raidh freastal ar an dá thrá – vótaí na thar barr, ach má bhítear ar an gcúl- tine agus phléasc Mary Wallace, TD mhaith leo a cheannaireacht a cheis- ar fad ag an dTaoiseach agus Dála agus obair na gclinicí áitiúla. Is chois, is iad is túisce le hiompú ina n- na Mí, í nuair a staon sí ón vóta ar tiú, go bhfuil córas ann chuige. Ar cuireadh aon phlé ar an bpobalbhrei- ansin is fearr le treoircheist a chur aghaidh ar fad. chearta na n-ainmhithe agus go ndóigh, bhí fhios aige go raibh th úd ar athló toisc deacrachtaí cean- orthu. Nuair atá siad sa bhaile ag fáil Cuireadh na ceisteanna ar Noel háirithe nuair a bhí farasbarr an rial- talamh slán déanta aige den scéal óir naireachta Fhine Gael. Ní bheadh lán-chluaise ó thacaitheoirí agus ó O’Flynn ag am mar sin. Fuarthas an tais ídithe an oiread san. Agus an níl fonn ar éinne a bheith i gceannas ann ach sos áfach. chosmhuintir an pháirtí. Is ábhar freagra lena raibh céad-údar an scéil farasbarr céanna maolaithe tuilleadh na loinge pollta seo ar a dtugtar Éire I ngnó na polaitíochta, beireann iomlán astu féin iad cosmhuintir aon ag súil agus as san, níorbh fhada go anois ó baineadh an fhuip di, gníomh Inc. B’fhéidir go sásóidh sé ceist na brobh beart. Méadaíonn ráfla go phairtí polaitíochta ach, mar chur raibh an bhrobh bheag ina beart agus nach féidir a chleachtadh mórán eile ceannasaíochta ón bpáirtí parlaim- scéal, as sin go scéal nuachta, scéal síos gonta orthu, is ionann iad agus ag dul i méid. Chuir Mattie McGrath, anois mar go mbeadh an rialtas ina inte ach ar éigean go n-éireoidh leis nuachta go snáthscéal seachtaine lucht tacaíochta fhoirne náisiúnta na TD do Thiobraid Árann Theas breosla mhionlach dá ndéanfaí, baol mór an svae a thabhairt leis má bháitear agus as san go taom scaoill i measc Fraince; nuair atá na coiligh ag leis an dtine. D’fhadaigh Máire Hoc- anois le billí comhpháirtíochta agus tuilleadh an long úd i ndiaidh na na gcúlbhinseoirí a bhíonn ag iar- buachaint, bíonn an chosmhuintir tor, TD Thiobraid Árann Thuaidh an pórú madraí fá bhealach. cáinfhaisnéise!

SÚIL SIAR na Seachtaine

Fáinne an Lae, Meitheamh 1898 náin 7 Port Bhurtoin. Cuireadh i Cuireadh fios ar an dochtúir 7 tar éis head, tá ceannach ar arán ag dul i mBeannacht. Tugadh Seaghán do’n bhfeidhm roinnt de rúnaibh teachta dhó, fuair sé an fear bocht bhfeabhas, 7 tá sé air ag lucht chúirt Dia Luain de chionn gortu- comhairle ag baint leis an nídh so. marbh. Ní raibh sé ar foghnamh ’na bruithte aráin, a ndóthain de do ighthe marbhtha do thabhairt ar Shi- Nuaidheacht *** shláinte le tamall fada 7 bhíodh dhéanamh do na daonaibh, leis an ubháin Stíl an lá fá dheireadh ar Fuair Tomás A. Bláca bás obann i dochtúir ag teacht d’á fhéachaint glaodhach atá air. Ní baoghal a rádh, Bhóthar an Teampaill Óig. Sean- n-a thigh féin i mBaile-Átha-Cliath anois is arís ó’n lá pósadh é. ó chaithfá raol a thabhairt ar a lán bhean b’eadh Siubhán 7 tamall tar Éire tráthnóna Dia Domhnaigh. Fear *** ghalúin de phrátaoibh nár bh’fhiú éis dul san spidéal di, fuair sí bás BHÍ cruinniughadh mór daoine ar nua-phósta b’eadh é. Bhí a bhean Tá na prátaoi (no na fataoi) an- iad a gcur ar chlár roimh aen neach, ann. Dubhairt duine de na fearaibh Shráid Dhroichid Chrólaigh i gCon- amuigh ag déanamh cuarta, 7 í ag ghann timcheall Chille-Áirne. B’ an- go bhfuil glaodhach ar arán ag dul i dlighidh go mbadh cheart a chur siar tae Dhúna-na-nGall. Is é fáth fár feitheamh leis ann. Nuair nach bhfa- bheag an méad díobh do bhí ar an méid gach aon lá. go mbeadh a fhios aca caidé an chruinnigh siad i gceann a chéile caidh sí é ag teacht chuice, chuaidh margadh ann Dia Sathairn 7 ní raibh *** bhreath bhéaradh coiste an chró- chum a iarrata ar fheis na Sacsan sí a bhaile arís 7 is amhlaidh fuair sí é siad sain ar fóghnamh. Bhí sgilling Tiománaidhe is eadh Seaghán O naire ar éag na mná. Fuair Seaghán tosnughadh gan mhoill ar an ’na luighe ar phlaic a dhroma ar lic san tomhas orra. Anois nuair tá Broin ar an mbóithrín iarainn idir urradhas 7 cuireadh éisteacht a mbóithrín iarainn idir Leitir Chean- an teinteáin 7 éadach cláir anuas air. ceannach ar phrátaoibh ag dul i laig- Bhaile-Átha-Cliath 7 Baile-na- chúise siar go fóill. 16 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 4 CÚRSAÍ SAOIL An Cúinne Suaimhneach

Le Treasa Bhreathnach

á an ghrian ag taitneamh le roinnt míonna anuas agus dúil ag cách a gcuid Tama a chaitheamh amuigh faoin spéir. Ag an tráth seo den bhliain táimid uile in éad leis na comharsana béal dorais a bhfuil a gcúinne beag suaimhneach leagtha amach go hálainn acu ina ngairdín. Mura bhfuil tú go hiomlán eagraithe faoin am seo, (agus má tá ní labhróinn leat ar aon nós!) is é seo an t- am do chuid troscáin amuigh faoin spéir a cheannach ós rud é go bhfuil díolachán lár an tséasúir ar siúl sa chuid is mó de na siopaí. Is agatsa an cinneadh an bhfuil tú chun treochta faisin troscáin a leanúint ó bhliain go bliain. Má tá, ní hamháin go mbeidh do spárán bánaithe, ach beidh do shamhradh uile caite agat ag siopadóireacht agus ag ceannach troscán nua agus ansin ag siopadóireacht do na hoiriúintí a théann leis an troscán sin! Ansin, céard a dhéanfá leis an troscán ar fad a cheannaigh tú anuraidh? Táim tuirseach traochta ag smaoineamh air, fiú! B’fhearr troscán amuigh faoin spéir a cheannach a thaitníonn go mór leat féin, agus ar an mbealach sin ní ghabhfaidh sé as faisean riamh agus ní agus neart praghsanna éagsúla gur láithreach gan fanacht leis an bheidh le déanamh agat féin ach é a féidir iad a íoc chomh maith. bhfioghual téamh agus, go ginearálta, úsáid chun sult agus taitneamh a Más ag smaoineamh ar do dhinnéar bíonn praghas níos saoire ar barbeque bhaint as an aimsir bhreá. a bheith agat amuigh faoin gáis. Seo é troscán a thaitníonn go mór spéir atá tú, ní féidir ach Níl aon duine cinnte cárbh as ar liom féin - beidh orm an lotto [Cran- a bheith ag tháinig an focal barbeque ach ar nchur Náisiúnta] a bhuachan le cuid smaoineamh ndóigh tá an stil chócaireachta ar tine de a cheannach - ach is féidir smaointe ar bhia a bhunú air agus troscán den chruth fulachta. céanna a cheannach ar leath an Tá phraghais - agus in amanna ar éagsúlacht chaighdeán níos ísle, ach is é sin an mhór barbeques praghas a bhíonn le híoc ar mhargadh gur féidir iad a maith in amanna. cheannach, idir iad Ní gá moll mór airgid a íoc chun siúd a oibríonn le tine adhmaid, fioghual, leic- treachas, cumhacht na gréine nó gás fiú. chomh sean linn troscán nua a fháil i gcónaí. Smaoinigh Ar ndóigh tá daoine féin. Cé gurb iad ar throscán atá agat cheana féin a áirithe ann a deir nach Meiriceá agus an Astráil phéinteáil, nó b’fhéidir cúisíní nua a mbíonn an chomh na tíortha is mó a bhfuil dhéanamh nó a cheannach do do maith céanna ar bhia cáil orthu ó thaobh bia fulachta de tá chathaoireacha, nó oiriúintí nua a déanta le barbeque gáis dúil i bhfad níos mó ag Éireannaigh sa cheannach a chuirfidh cuma níos agus a bhíonn ar bhia sin a chineál seo cócaireachta le blianta spraíúla nó níos nua-aimseartha ar do dhéantar le fioghual, ach tá argóintí ar beaga anuas. Tá ceithre chineál chúinne suaimhneach. gach uile thaobh den scéal. Tá bun- cócaireachta i gceist leis an barbeque, Tá neart áiteanna éagsúla inar féidir táistí ag baint leis an barbeque gáis an ceann is sine acu siúd ná leat do chuid troscáin a cheannach, mar gur féidir leat tosú ag cócaireacht cócaireacht dheataithe nuair a dhéan- GAELSCÉAL CÚRSAÍ SAOIL 17 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

tar an fheoil a chócaireáil ar theocht íseal (240 céim Fahrenheit) agus i gcomhair tamaill fhada, suas le cúig huaire a chloig nó níos mó. Is féidir bia a bhácáil le barbeque, nó galstob- hadh (braising) nó gríoscadh (grilling) a dhéanamh ar do chuid bia ar thine atá an-te, agus ar feadh achair an- ghairid. Caithfear a bheith ag smaoineamh ar an sábháilteacht agus tú ag úsáid barbeque le cócaireacht a dhéanamh. Tá sé tábhachtach, ar ndóigh, nach nimheofar tú féin nó cibé cuairteoir atá agat don barbeque. Déan cinnte de go bhfuil an bia uile cócaráilte go

maith, agus go bhfuil an fheoil te bruite an bealach ar fad tríd. Bí cinnte go bhfuil an barbeque glan sa chaoi nach mbíonn an iomarca gréisce ann - mar is féidir léi dul trí thine go héasca - agus sa chaoi nach mbíonn sé lán le baictéir. Le barbeque gáis déan cinnte de go lasann tú é agus an claibín ar oscailt mar, mura ndéanann tú é seo, d’fhéadfadh go mbeadh pléasc ann a chaithfeadh an claibín den barbeque ag déanamh dochair do dhuine éigin. Ní smaoineamh maith é éadaí scaoilte a chaitheamh gur féidir leo dul trí thine. Níl anseo ach roinnt moltaí sábháil- teachta. Léigh treoracha dhéantóir an barbeque go cúramach agus ná lig cead do pháistí a bheith thart ar an barbeque gan duine fásta. Bíodh múchtóir tine i ngar duit i gcónaí agus tú ag úsáid do barbeque. Mura bhfuil gairdín cúil agat nó mura bhfuil sé suaimhneach go leor tá neart roghanna eile agat agus gan ag teastáil ach ciseán lán le sólaistí áille blasta. Líon suas do chiseán picnice agus téigh chuig an trá, amach faoin tuath nó go gairdín cúil cara leat (go háirithe más ar laethanta saoire atá siad!) GAELSCÉAL 18 • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 5 TEICNEOLAÍOCHT & GNÓ Tá an todhchaí feicthe agam! Pléann Diarmuid Ó Muirgheasa ‘HDBaseT,’ - rud beag den todhchaí

á an todhchaí feicthe agam! Cuid bheag di ar aon nós. Tá sé rud beag cosúil leis an domhan ina maireann na Jetsons, Tagus tugtar HDBaseT ar an mionchuid den todhchaí seo a fógraíodh ar na mallaibh. Ach sula labhróimid faoi sin, beagán buneo- lais. Is iomaí caighdeán físe agus fuaime a bhí ann le blianta anuas, agus is iomaí slí a bhí ann i gcónaí na gléasanna go léir i gcúinne do sheomra suite a cheangal lena chéile. Féach ar aon cheann de na boscaí atá taobh le do theilifís agus feicfidh tú cuid acu, agus b’fhéidir go gcuirfeá an cheist, an bhfuil gá i ndáiríre le gach aon cheann acu: Mar a bhí, tá rudaí tar éis bogadh ar aghaidh rud beag ó shin. Scart, Composite, Component, HDMI, VGA, DVI, DisplayPort...? B’fhéidir go n-aithníonn tú na hainmneacha sin, ach nuair a chean- naíonn tú gléas nua is dóichí ná a mhalairt go mbrúnn tú na cáblaí isteach in aon pholl a bhfuil an chuma air go bhfuil spás ann, agus go gcuireann tú na méara crosach ar a chéile agus é á chur ar siúl agat. Ach is cuma cén caighdeán a úsáideann tú, ceanglaíonn an sein- nteoir DVD leis an teilifís leis an gcábla fada úd, nó ceanglaíonn an bosca Sky leis an teilifís leis an gceann tanaí úd. Oibríonn gach nasc, beag nó mór, díreach mar an gcéan- chaighdeán eile, agus bheadh éasca ó fhoinse amháin go ceann eile chun margaidh inniu, agus feicfear déanamh ar an teach, caith cúpla na. síocháin faoi dheireadh i ndomhan aon am ar mhian leat é. Agus má tá go forleathan é roimh dheireadh na cábla cat6 isteach taobh leis na Má tá córas “pictiúrlann sa bhaile” na gcaighdeán! Ach cad iad na cáblaí gréasáin sna ballaí i do theach bliana seo! Má tá tú ag lorg teilifís cáblaí eile. Ní fada uainn an todhchaí agat beidh cúrsaí rud beag níos tréithe a bhainfeadh le caighdeán cheana, bhainfeadh sé úsáid astu sin nua, fan go fóill. Agus má tá obair á anois! casta, ach ar an iomlán beidh sé mar sin? Bheadh air bheith níos leis an nascadh seo idir seomraí a mórán mar an gcéanna. Ceanglaíonn saoire ná HDMI, agus deireadh a dhéanamh, seachas cábla nua eile a bosca A le bosca B, agus bosca B le chur leis an gcleachtas cáblaí cúpla thabhairt isteach sa scéal. bosca C, agus níl aon rud iontach méadar ar fad a dhíol ar €100 nó níos Chuige sin, tháinig Sony, Sam- cliste faoi aon chuid de seachas iar- mó. (Dála an scéil, ná híoc riamh sung, LG agus Valens le chéile agus Laghdú ar phraghsanna racht a dhéanamh a oibriú amach níos mó ná €15 ar chábla HDMI. dhearadar díreach an caighdeán sin. cén ceann é bosca A agus cén ceann Anois go bhfuilimid i ndomhan dig- Tugann siad HDBaseT air faoi é bosca B, agus cé acu den leathd- iteach, níl aon difríocht ar chor ar láthair, ach níl mórán amhrais ann tithe ó Thuaidh hosaen nasc féideartha eatarthu an bith idir cábla saor agus cábla le clú- ach go bhfaighfidh na bodaigh sa ceann ceart. dach óir agus bosca iontach deas, roinn margaíochta a lámha air sin lá Rinneadh neart iarrachtaí fáil seachas sa chás go bhfuil cábla níos ar bith anois agus rud éigin níos so- le hAnton Mac Cába Luíonn an fhianaise starógach réidh leis an bpraiseach seo thar na mó ná 10m i gceist. Is minic a deir an ráite a chur air. Níl sé iomlán foirfe, le breithiúnas Nationwide. Cúr- blianta, ach an fhadhb ná go ndéan- lucht díolta sna siopaí móra a mha- ach níl sé i bhfad uaidh ach oiread. BHÍ laghdú 5.7% ar phraghsanna saí sa Tuaisceart féin is cúis leis tar iarracht fáil réidh leo trí lairt. Ná héist leo!). Ní féidir leis ach 100W cumhachta a tithe ó Thuaidh sa dara ráithe i an titim, ní fadhbanna an Deis- chaighdeán nua “níos fearr” a Ar ais chuig an gcaighdeán a iompar, rud a chiallaíonn go mbeidh mbliana, de réir an innéacs is cirt ag leathnú thar an teorainn. dhearadh. Uaireanta is amhlaidh go chuirfeadh deireadh le gach aon cáblaí cumhachta fós ag teastáil do déanaí ar phraghsanna tithe ón Ar an suíomh Property Snake, mbíonn na caighdeáin nua seo níos chaighdeán eile: bheadh sé ábalta theilifís os cionn 37” nó mar sin. chumann foirgníochta Nation- tá liosta de 456 teach i gCo Aon- fearr, ach ní dhéantar aon rud cumhacht a iompar chomh maith, Agus beidh gá le cáblaí cat6 d’ábhar wide. D’fhág sé sin an Tuaisceart troma ar laghdaíodh an praghas rónuálach riamh agus go ginearálta ionas nach mbeadh gá le níos mó ná 3D, atá beagnach mar an gcéanna le ar an aon réigiún sa Ríocht Aon- atá an díoltóir ag éileamh. Tá ní bhíonn mar thoradh ar an cábla amháin dul chuig an teilifís. gnáthchábla gréasáin ach atá beagán taithe inar thit praghsanna. bungaló le trí sheomra leapa i gcaighdeán nua ach go bhfuil Agus ligfeadh sé d’aon teilifís sa níos tibhe. Beidh gá le ródaire nua ar Tá meánphraghas ar theach Latharna, Co Aontroma, ar an caighdeán eile ann, taobh leo siúd a teach féachaint ar phictiúr ó aon an ngréasán chomh maith, ceann ar anois 5.2% níos lú ná mar a bhí mhargadh le dhá bhliain go leith. bhí ann cheana. seinnteoir DVD, nó bosca Sky, nó féidir leis cumhacht a sholáthar, ach bliain ó shin. B’é an Tuaisceart an Ag an tús, bhí an díoltóir ag Ach tá slí chun an timthriall seo a aon fhoinse eile atá sa teach. lasmuigh de sin is deacair locht a t-aon réigiún sa Ríocht Aontaithe éileamh £195,000 (€235,096); bhriseadh. Dá bhféadfaí caighdeán a Ligfeadh sé do gach teilifís féachaint fháil air. Níos fearr fós, ní rud teoiri- inar tharla laghdú le bliain anois, tá £110,000 (€132,614) á dhearadh a bheadh iomlán ar an bhfoinse céanna ag an am ciúil é seo a fheicfear sa bhliain 2030. anuas. éileamh. críochnúil ní bheadh gá le haon céanna, agus ligfeadh sé don athrú Tá an teicneolaíocht seo ullamh GAELSCÉAL TEICNEOLAÍOCHT & GNÓ 19 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Na Táillí Fánacha sin

Pléann Conn Ó Muineacháin na contúirtí a bhaineann le húsáid do ghutháin phóca is tú thar sáile

TÁ an samhradh linn! Tá gruaim nach mbeinn ag faire air? baint le cuid de na pacáistí seo, cén saghas úsáide a theastaíonn amháin agus e ag tiomáint ó Is daoire an fhánaíocht ar agus cúram an gheimhridh caite Is beag duine a théann ar saoire bíodh fhios agat go gcaithfear iad uait a bhaint as an bhfón. Swansea go Windsor sa chuntais réamhíoctha chomh dínn, agus tá sé in am an obair a sa lá atá inniu ann gan an fón póca a éileamh mar sin féin. Ceist eile ar fad is ea é más Bhreatain. Ba mheasa an bille maith, ach tá seirbhís speisialta fhágáil ar leataobh agus dul ar a bhreith leis. Agus ní hé nach Mar shampla, le O2 Travel, is gnách leat seirbhísí idirlín agus a fóin ná costas an pheitril! réamhíoctha ann atá dírithe go thóir na gréine! bhfuil costas ag baint leis. féidir leat na nóiméid chéanna a leithéid a úsáid ar d’fhón póca. Tá Mura bhfuil tú in ann bainistiú speisialta ar fhánaithe Coicís cois farraige? Is breá an Go deimhin tá taithí ag go leor úsáid in Éirinn thuaidh agus cúrsaí feabhsaithe go mór ó cúramach a dhéanamh ar úsáid idirnáisiúnta. Má tá fón agat nach smaoineamh é! Agus ní ar son na daoine, go háirithe i gceantar na theas, chomh fada is go gcloíonn fuaireas bille €500 as comhad sonraí ar do ghléas soghluaiste bhfuil "faoi ghlas" ag comhlacht dea-aimsire amháin. Tráth dá teorann sa tír seo ar "bhille gan tú le O2 UK. Clúdaíonn an 30MB a uaslódáil sa Bhreatain, agus tú thar lear, moltar duit an amháin, sa mhéid is gur féidir leat raibh b'ionann laethanta saoire choinne" a fháil óna gcomhlacht pacáiste céanna tú le ráta speisial- ach fós féin d'fhéadfá €20 - nó i fheidhm fánaíochta sonraí nó do rogha cárta SIM a chur isteach agus briseadh ón saol. Cuir an fóin phóca. Tarlaíonn sé go minic ta sa Bhreatain agus i 78 tír eile: is bhfad níos mó - a chaitheamh go ‘data roaming’ a chur ar ceal ar ann, is féidir leat cárta SIM a teach faoi ghlas agus prioc leat má bhíonn an socrú roghnaithe ar é sin 79c mar tháille ceangail do héasca ag breathnú ar do ríomh- d’fhón. Arís, beidh foireann cheannach ón gcomhlacht chun na trá. "Fág teachtaireacht an bhfón agat chun líonra a rogh- gach glaoch isteach nó amach, phost. Fós féin tá pacáistí ann. seirbhíse do chomhlachta lánsás- Maxroam i mBaile Átha Cliath. le do thoil. Beidh ort fanacht go nú go huathoibríoch. Mura agus 30c in aghaidh an nóiméid Má thugann tú do chipín ta cabhrú leat é sin a dhéanamh. Oibríonn siad i mórán tíortha, bhfillfimid." mbraitheann d'fhón aon líonra agus tú ag glaoch amach. Níl aon leathanbhanda Vodafone chun Murar féidir leat maireachtáil agus is féidir leat uimhreacha Ach i ré seo na bhfón póca agus eachtrannach, cloíonn sé lena chostas in aghaidh an nóiméid do na hEorpa is féidir leat pacáiste gan an t-idirlíon, cuimhnigh go áitiúla a fháil ar cíos sna tíortha an idirlín, tá cuid againn a bhfuil "líonra baile" féin, agus ní théann ghlaonna a fhaigheann tú, ach tá breise a cheannach ar feadh bhfuil bealaí eile chun é a fháil. Is sin. deacracht mhór againn bheith ar fán. Ach is iomaí duine a cheap an táille ceangail 79c i bhfeidhm. míosa a thabharfaidh an úsáid minic seirbhísí WiFi ar fáil in Mar sin, más andúileach eolais incomunicado. Nílimid bródúil go raibh sé slán ar thaobh amháin Tá pacáistí den saghas céanna chéanna duit agus atá agat sa óstáin agus i mionbhailte saoire tú, is féidir leat fanacht ceangailte as seo. Is díol trua sinn, ach níl nó ar thaobh eile den teorainn sa ag na comhlachtaí go léir, ach bhaile ar €20 don mhí. Arís, ní fiú amháin. Mar shampla cuire- agus tú ar saoire. Ach cuimhnigh: neart againn air. tír seo, ach a bhí ceangailte le cuimhnigh go gcaithfear iad a foláir é seo a shocrú roimh ré, ann comhlacht darb ainm Ozmo- nárbh fhearr fós an tsaoire a "Tá súil agam go leagfaidh tú crann cumarsáide ar an taobh éileamh roimh ré agus, freisin, go agus roimh thús na tréimhse sis WiFi ar fáil i mbreis agus 4,000 bheadh agat dá ligfeá duit féin an an diabhal fóin sin as do láimh thall. Tá feabhas ar an scéal sin le mbíonn coinníollacha ann uaire- míosúla. láthair champála ar fud na téad a scaoileadh, agus imeacht le nuair a bheimid ar laethanta blianta beaga anuas, agus tá anta maidir leis na líonraí each- Ní mór a bheith aireach faoi Fraince agus na Spáinne. sruth? saoire," arsa bean an tí seo. Ach pacáistí curtha ar fáil ag na comh- trannacha ar féidir iad a úsáid. sheirbhísí idirlín. Tá níos mó i níl sé chomh héasca agus a lachtaí éagsúla a thugann réiteach Moltar glaoch ar do chomh- gceist ná leathanaigh ghréasán. shíleann sí. Cá bhfios cad a thit- éigin ar na fadhbanna seo. Ach cé lacht fóin sula bhfágann tú an tír. D'fhág David McCormack ó Chor- feadh amach ar Twitter an uair nach bhfuil costas sa bhreis ag Abair leo cá bhfuil tú ag dul agus caigh Google Maps ar oscailt lá

Na Gaeltachtaí ar díol Cuirtear fáilte roimh iarratais ar na poist seo a leanas: Coláiste na nDán, na nEolaíochtaí Le Seán Ó Curraighín thaobh margadh na dtithe de. thithe saoire in Éirinn anu- is atá le tithe cónaithe, dar leis Bíonn tionchar níos mó ag an raidh. Dearbhaíodh 14,813 an Gníomhaire Eastáit Sóisialta & an Léinn Cheiltigh TÁ corradh le 1,900 teach ar gheilleagar sa tuaisceart ar teach saoire i nDún na nGall le Gaeltachta. De réir Roinn 47 sa díol i nGaeltachtaí na hÉireann mhargadh na dtithe i nDún na linn an phróisis seo. D’éirigh reachtaíocht phleanála, caith- Léachtóir (Téarma Seasta) le Síceolaíocht Chliniciúil idir an Breac-Ghaeltacht agus nGall ná margadh na dtithe i leis an Chomhairle Contae breis fear a lua sa phróiseas pleanála (os cionn/faoi bhun an bhaic)– conradh 3 bliana an Fhíor-Ghaeltacht, dar le mBaile Átha Cliath nó i gCor- is €3 mhilliún a shaothrú ón go bhfuil teach á thógáil mar figiúr atá ar fáil ar shuíomh an caigh.” gcáin nua ar thithe saoire in theach cónaithe nó mar theach chomhlachta réadmhaoine Ceapann sé go mbeidh 2009. Tá méadú tagtha ar saoire. Bíonn táille sheirbhíse Coláiste an Leighis, an Altranais idirlín www.daft.ie . Tá bea- toradh iarmhartach ar na cior- mhargaíocht ghearrchíosa €2,000 ar theach cónaithe sa agus na nEolaíochtaí Sláinte gnach trian de na tithe seo [os ruithe a rinneadh i mbuiséad na tithíochta sa chontae le bliain chontae i gcomparáid le táille Ag Acadamh Leighis Shligigh cionn 600] ar díol i nGaeltacht sé chontae ar na mallaibh ar anuas dá bharr. Tá úinéirí ag sheirbhíse €15,000 ar theach Dhún na nGall. mhargadh na tithíochta sa ligean na dtíthe seo amach ar saoire. Ag labhairt le Gaelscéal, dúirt chontae. “Tá cuid mhór d’ár chíos gearrthéarmach chun dul Deir an tUasal Mac Grodaí Léachtóir (Téarma Seasta, Leath-am) le Péidiatraic – Manus Mac Grodaí, gcustaiméirí ón tuaisceart ag i ngleic leis an cháin nua, dar le nach bhfuil an chuid is measa (Conradh go dtí 30 Meitheamh 2011) Gníomhaire Eastáit Gaeltachta, obair sa rannóg phoiblí; Gníomhairí Eastáit sa chontae. buailte linn go fóill. gur tithe saoire atá iontu den dochtúirí, banaltaí, múinteoirí, “Is deacair an gníomh é “Tá ardú tagtha ar líon na Léachtóir (Téarma Seasta, Leath-am) le Cleachtas Cliniciúil chuid is mó. “Tá Dún na nGall agus araile,” arsa an tUasal Mac morgáiste a bhaint amach do ndaoine atá ag dul ar imirce – (Conradh go dtí 30 Meitheamh 2011) ar nós an seachtú contae ó Grodaí. Gearradh cáin €200 ar theach saoire sa chontae faoi agus iad ag iarraidh a dtithe a láthair,” arsa Mac Grodaí. Má dhíol. Tá go leor daoine ó na sé theastaíonn ó cheannaitheoir chontae ag lorg tithe ar Sonraí iarratais/cur chuige: teach saoire a cheannach caith- phraghas idir €100,000 agus Tuarastal: fidh siad 30% den airgead a €150,000. Níl na bainc sna sé sholáthar i gcomhair morgáiste. chontae is fiche chomh • Léachtóir (Faoi bhun an bhaic) Scála: €40,256 - €56,782 sa bhliain Is beagnach méadú faoi fabhrach faoi iasachtaí airgead • Léachtóir (Faoi bhun an bhaic) Scála: €62,059 - €81,431 sa bhliain cheathair é seo ar dhaoine atá is atá bainc na sé chontae.” • Léachtóir (Téarma Seasta, Leath-am): €62,059 - €81,431 sa bhliain ag ceannach tí den chéad uair. Tá an tUasal Mac Grodaí (pro rata) Ní bhíonn orthu sin ach 8% den amhrasach faoi Spriocdháta: Déardaoin 22 Iúil 2010 airgead a sholáthar don teach. ghníomhaíochtaí a bhí faoi Is féidir tuilleadh eolais a fháil agus iarratas a dhéanamh ach cuairt a thabhairt ar Tá an líon is mó tithe ar díol i láimh ag an gComhairle Contae www.publicjobs.ie nGaeltachtaí in iarthuaisceart in 2006/7 nuair a cheannaigh Deiseanna oibre le hAistear Is fostóir comhionannas deiseanna í Ollscoil na hÉireann, Gaillimh an chontae. Tá corradh le 250 siad cúpla céad teach i mbailte Comhairleoireacht Ghaeilge atá in Aistear, a chuireann oiliúint agus teach ar díol idir an Clóchan an chontae agus an margadh áiseanna ar fáil san aistriúchán agus san eagarthóireacht. Táthar ag lorg oibrithe páirtaimseartha a chuideoidh i ngnéithe éagsúla den Liath agus Gaoth Dobhair. tithíochta i mbarr a réime. obair. Tithe aonaracha den chuid is D’fhág seo luach tithe níos airde mó atá ar an mhargadh sa sa chontae agus Olltoghchan i Riachtanach: PhD nó MA sa Ghaeilge. Ardscileanna teanga. Ghaeltacht, de réir an tsuímh mbéal an phobail in 2007, dar idirlín www.daft.ie. Deir Mac leis. Inmhianaithe: spéis/cáilíocht sa teangeolaíocht fheidhmeach. Grodaí go bhfuil sé ag díol tithe Theip ar an bhorradh sa Ghaeltacht ar €160,000, seo tithíochta in 2008. Deir Mac Cuirfear agallamh ar na hiarrthóirí ar an ngearrliosta. tithe a bhíodh a dhíol ar Grodaí, “Ba mhaith liomsa fios Seol CV reatha go dtí an Dr Antain Mac Lochlainn ag €240,000. a fháil cé a rinne luacháil ar na [email protected] faoin Aoine, 30 Iúil, 2010. Níl reachtaíocht phleanála tithe seo agus cén sprioc a bhí chomh fabhrach le tithe saoire ag an Chomhairle ag an am?” 20 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 6 COMHSHAOL An Rogha Núicléach? Tuairim

Le Diarmuid Ó Muirgheasa

986, Chernobyl. An t-aon uair riamh ar shroich aon timpist i stáisiún núicléach an leibhéal 1is airde ar an Scála Idirnáisiúnta Tarluithe Núi- cléacha, leibhéal 7 - mór-thimpist. Is iliomad na cúiseanna ar theip ar an stáisiún úd, agus muna raibh an tionchar a bhí ag an eachtra chomh huafásach sin, gach seans go mbeadh siad beagnach greannmhar, ar nós sean-scannán ó Laurel & Hardy. Ach ní fhéadfá an focal grean- nmhar a úsáid nuair a chaill os cionn 4,000 duine a saol. Ach ag an am céanna, bíonn iontas ar dhaoine uaireanta nuair a luaitear an figiúr úd – sílim go gceaptar go forleathan gur cailleadh i bhfad níos mó ná sin, ach sin iad na figiúirí dar leis an WHO. As an 4,000 sin, ní raibh tionchar “díreach” ag an timp- ist ach ar 50 nó mar sin. Tá an tUachtarán Obama i Meiriceá anois ag troid in aghaidh mórán grúpaí éagsúla ar mhórán cúiseanna éagsúla, ach tá dhá ghrú- pa ar leith atá iontach suimiúil ó thaobh an scéil seo, sin iad na daoine atá ag gearán agus ag léirsiú mar gheall ar an tubaist BP i Murascail Mheicsiceo, agus iad siúd atá ag déanamh an rud céanna mar gheall ar phleananna chun tionscnamh núicléach Mheiriceá a atosú, i ndi- aidh blianta fada nar tógadh stáisiún ar bith nua. atá gan bua matamaitice) sin fós fáil saor in aisce ag http://www.with- Is suimiúil an dá ghrúpa, ó tá siad 80% dár gcumhacht ag teacht ó outhotair.com/). Dá mbeadh sé de chomh cosúil sin lena chéile, go Tá sé íorónta mar sin go fhoinsí neamh-in-athnuaite, cosúil chumhacht agam, chuirfinn iachall deimhin is iad an grúpa céanna iad bhfuil gearán chomh láidir le gual, ola, gás agus, níos measa ná ar chuile dhuine sa tír é a léamh, ó tá uaireanta, agus ó tá a leithéidí i sin á dhéanamh ag na sin ar fad, móin. na ceisteanna a phléitear ann chomh ngach aon tír ar domhan beagnach, Ach ar chúis éigin, in ainneoin na lárnach sin don tsochaí agus don stíl agus cinnte in Éirinn. Glaonn siad “comhshaolaithe” i mbagairtí dáiríre atá ann ó thaobh beatha atá againn. Tá an dúshlán “comhshaolaithe” orthu féin, go gcoinne cumhacht soláthar ola agus gáis, agus in ain- céanna againn anseo is atá sa Ríocht hiondúil, ach uaireanta ní bhím ró- núicléach – cén tslí eile, neoin go bhfuil móin uafásach mar Aontaithe agus, díreach cosúil leo chinnte, go háirithe nuair a bhíonn fhoinse fuinnimh ar an-chuid slite, is siúd, tá iliomad slite inar féidir linn siad ag gearán mar gheall ar chaithfeá an cheist a chur, cosúil nach bhfuil sé d’aibíocht deireadh a chur lenar n-andúil. Ach i chumhacht núicléach. Deirim seo ar féidir ár n-andúil ola a againn mar thír an díospóireacht ndeireadh thiar caithfear praghas toisc go ndeir an pobal i gcoitinne, bhriseadh? Gual? Grian? núicléach a bheith againn. éigin a íoc, agus is é an locht is mó agus na comhshaolaithe seo ach go Is trua seo. Ní hamháin gur trua an atá ar an argóint fhrith-núicléach ná háirithe, go bhfuil an locht ar BP mar Cumhacht easpa aibíochta ann féin, ach tá an nach bhfuil plean eile á mholadh ag gheall ar an tubaist a tharla le hidrealeictreach? fuinneamh núicléach ar cheann den éinne atá indéanta agus nach déanaí, agus cé go bhfuil pointe acu gearán chomh láidir sin á dhéanamh dornán beag slite atá ann a d’fhéad- mbraitheann ar fhuinneamh núi- cinnte, caithfear féachaint ní ag na “comhshaolaithe” i gcoinne fadh áit ola agus gáis a ghlacadh. cléach. hamháin ar BP agus an milleán á cumhacht núicléach – cén tslí eile, Tá leabhar den scoth ann darb Níl daoine sásta an tír a chlúdach dháileadh againn, ach ar an tsochaí i chaithfeá an cheist a chur, ar féidir ár ainm Sustainable Energy Without le tuirbíní gaoithe, agus níl mórán gcoitinne. An é bunús na faidhbe n-andúil ola a bhriseadh? Gual? the Hot Air le David J.C. MacKay, ina suíomhanna fágtha atá oiriúnach do míchúram BP, nó an amhlaidh nach Grian? Cumhacht hidrealeictreach? ndéanann sé cur síos ar na roghanna ghiniúint hidrealeictreach. Cén frea- bhfuil ansin ach toradh ar fhadhb atá Fiú in Éirinn, agus na Glasaigh sa éagsúla atá ann don Ríocht Aon- gra atá ar an gceist núicléach, mar i bhfad níos mó ar fad, is é sin go rialtas againn den chéad uair, níl aon taithe agus í ag déanamh iarrachta sin? N’fheadar, ach muna mbíonn an bhfuilimid mar shochaí iomlán pholasaí againn chun an andúil úd a deireadh a chur lena handúil. Ní díospóireacht againn go luath, tugtha d’ola shaor? Tá fianaise ion- bhriseadh. An sprioc atá ann faoi féidir, dar ndóigh, cur síos iomlán a sroichfimid 2020 agus beimid fós ag tach láidir ann gurb é ár n-andúil is láthair ná 20% dár riachtanaisí dhéanamh ar a bhfuil sa leabhar sa brath 80% ar fhuinneamh neamh- bunús leis an tubaiste iomlán. cumhachta a sholáthar trí fhoinsí in- chúpla focal anseo, ach mholfainn inathnuaite agus, má tharlaíonn sé Tá sé íorónta mar sin go bhfuil athnuaite roimh 2020, ach (d’éinne do chuile dhuine é a léamh (tá sé ar sin, beidh gach duine thíos leis. GAELSCÉAL COMHSHAOL 21 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

Slán le tuilte Chluain Saol an mhadaidh bháin? Meala An Bille um Bunachais Pórúcháin Madraí os comhair na Dála inné Le Meadhbh Ní Eadhra

D’FHÓGAIR an Dr Martin Mansergh an tseachtain seo go bhfuil an tAire Airgeadais i ndiaidh scéimeanna faoiseamh tuile a fhaomhadh i gCluain Meala (Tuaisceart Le Treasa Bhreathnach agus Oirthear). Beifear ag tab- hairt faoin dá scéim ag an am céanna. Is é an Dr Martin Mansergh an tAire Stáit sa á sé curtha i leith an Roinn Airgeadais le freagracht Chomhaontais Ghlais le speisialta d’Oifig na tamall anuas go bhfuil siad nOibreacha Poiblí. Tuigtear go Tag iarraidh deireadh a chur nglacfaidh an obair thógála le himeachtaí tuaithe agus thart ar dhá bhliain. Is í seo an go bhfuil a bhfeachtas féin acu agus dara cuid den scéim iomlán iad ag druidim i dtreo shaoire na Dála agus nuair a bheidh sí curtha i an tseachtain seo. gcrích, rachaidh sí chun tairb- An tseachtain seo caite d’easaon- he 568 áitreamh éagsúil. Tá taigh TD amháin as Fianna Fáil agus córas rabhadh tuile á fhorbairt beirt neamhspleách a thacaíonn leis ag an OPW i gceantar na Siúire an rialtas leis na leasuithe ar an Bhille faoi láthair. Fiadhúlra.Níor aontaigh siad leis na “Nuair a bheidh an scéim leasuithe ar an bhille ná le seasamh an seo críochnaithe, beidh tuilte Rialtais gur cheart glacadh leis na lea- mar iad siúd a tharla in 1995, suithe seo. 1996, 1997, 2000, 2004, 2008 Is é an An Bille um Bunachais agus faoi dhó in 2009 mar Pórúcháin Madraí an dara bille taobh chuid stairiúil den cheantar istigh de choicís atá ag tarraingt con- seo, agus níor cheart go dtar- spóide don Chomhaontas Glas. Bhí lódh a leithéid arís. Le cosaint an bille seo á phlé sa Dáil inné agus tar in aghaidh na dtuilte a chur ar éis na conspóide uile, bhí an chuma ar fáil, ní bheidh ach seans an scéal go n-éireodh le bille an Aire amháin as gach céad go dtar- Gormley go héasca agus Gaelscéal ag lóidh tuilte,” a deir an Dr dul i gcló. Mansergh. “Tá dearadh ar Ba é aidhm an bhille seo ná rialáil leith ar na cosaintí seo agus is reachtaíochta a chur i bhfeidhm i leith féidir cur leo ar chostas íseal ‘feirmeoireacht coileán’ in Éirinn. Tá má bhíonn gá leis, mar gheall Éire aitheanta mar an lárionad ar athrú aeráide nó ar feirmeoireacht coileán san Eoraip le chúiseanna eile. Ar ndóigh, tá 90,000 coileán á bpórú in Éirinn gach mé ag súil nach mbeidh tuilte bliain agus 45,000 acu siúd á n- ar bith ann go gearrthéarmach. easpórtáil gach bliain. Ní raibh aon Déanfaidh na cosaintí seo an- fhadhb ag an chuid is mó den Rialtas difríocht do Chluain Meala, go gcuirfí rialáil i bhfeidhm sa tionscal agus cuirfidh sé deiseanna nua áirithe seo. Is é an fhadhb is mó a bhí forbartha agus acmhainní ar ag easaontóirí an bhille ná go raibh fáil do mhuintir na háite.” cúnna agus gadhair shionnaigh san áireamh sa bhille céanna agus shíl a lán go raibh dóthain reachtaíochta i bhfeidhm do na gadhair seo cheana Doirteadh féin. Ar an Aoine seo caite rinne an tAire Comhshaoil, Oidhreachta agus ola imithe Rialtais Áitiúil, John Gormley, cin- neadh chun póraithe cúnna a shásamh nuair a shocraigh sé leasú a chomh dhéanamh ar Acht Tionscail na gCon gceist do ghadhair shionnaigh ná do amuigh den Dáil inné. Tháinig an 1958 in áit póraithe cúnna a bheith chúnna, i láthair na huaire ar aon nós. cruinniú seo leis an Taoiseach tar éis fada le san áireamh sa bhille a pléadh sa Dáil Is iad an eagraíocht Rural Ireland don Aire Gormley diúltú casadh leis inné. Dheimhnigh an tAire Says Enough! (RISE!) atá chun tosaigh an eagraíocht. Síleann urlabhraí na Talmhaíochta, Iascaigh agus Bia, san easaontú leis an Aire Gormley heagraíochta Gaelcomhairle in Texas Brendan Smith, go mbeadh reach- agus leis na leasaithe ar an bhille seo, aghaidh Fuilsport nach bhfuil aire na taíocht á tabhairt isteach chun aire na mar a bhí leis na leasuithe ar an Bhille gcon mar bhunphrionsabal ag lucht TÁ doirteadh ola na Muras- gcon a chinntiú trí leasuithe a um Fhiadhúlra an tseachtain seo póraithe agus rásaíochta na gcon. “Is caille i ndiaidh dul chomh dhéanamh ar Acht Tionscail na gCon caite. I gcomhrá le Gaelsceál an gnó atá i gceist anseo, agus síleann fada le Texas. Shroich dhá sa bhFómhar. tseachtain seo caite dúirt urlabhraí ón muid gur cheart go mbeadh mheall tarra (tar balls) trá Bhí easaontú agus conspóid ann eagraíocht RISE!, Liam Ó Cathail, “dá iniúchadh neamhpleách i gceist,” a Texas, rud a chiallaíonn go chomh maith maidir le micrishlis a ndéanfaí leasú ar líne amháin sa deir Aideen Yourell. bhfuil ola ó Mhurascaill Mhe- chur i ngach gadhar a thagann as bhille sin, is é sin na cúnna agus na Tá an-chuid leasuithe déanta ag an icsiceo i ndiaidh gach stát de ionad póraithe. Bhí sé i gceist ag an gadhair shionnaigh a bhaint as, ghlac- Aire John Gormley ar an bhille seo le chuid na murascaille a bhual- Aire Gormley i dtosach báire go faí leis d’aon ghuth.” Beidh le feiceáil seachtain anuas, ach is í an cheist a adh. Ní léir go fóill ar iom- mbeadh micrishlis i ngach gadhar an bhfuil an dóthain de leasú déanta bheidh á cur le linn an tsamhraidh praíodh na meallta ar bhád nó roimh 12 sheachtain lena chinntiú go ag an Aire don eagraíocht áirithe sin. agus go mór mór má ghlaoitear oll- ar tháinig siad ón doirteadh mbeadh inbhuanaitheacht ann do Chas an Taoiseach le baill RISE! ar an toghchán eile ná: ar ghéill sé an go nádúrtha. Tá os cionn gach gadhar a phóraítear in Éirinn. Tá gCéadaoin seo caite mar gheall ar na iomarca dá easaontóirí agus an é nár 60,000 bairille d’ola i ndiaidh an tAire Gormley tar éis leasuithe a leasuithe ar an bhille seo agus dá chloígh sé lena phrionsabail féin ná le teacht ón Mhurascaill ón 22 dhéanamh ar an bhille a chiallaíonn bharr níor lean siad ar aghaidh le bunphrionsabail an Chomhaontais Aibreán. nach mbeidh na micrishliseanna seo i hagóid a bhí beartaithe acu taobh Ghlais? 22 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 7 BEATHA An bhfuil leigheas sa nádúr?

tús gallúnaí tráchtála i bhfeidhm go dtí deireadh an 18ú haois déag agus tús an 19ú haois déag. Is ag an am seo a fuair eolaithe amach go rab- hadar in ann sóid loiscneach (caustic Le Treasa Bhreathnach soda) a dhéanamh as gnáthshalann agus rinne sé seo an córas déan- túsaíochta gallúnaí i bhfad níos saoire ná mar a bhí, trí phróiseas r léigh tú liosta na imoibrithe a fhorbairt idir saill agus gcomhábhar i do ghallú- ola nádúrtha agus sóid loiscneach. nach riamh, nó i do Tá difríocht ollmhór idir déantús gal- Achuid seampú nó do lúnaí tráchtála agus tionscail tin- ghlóthach chithfholctha teáin Eco Galway. Úsáideann Eco (shower gel) Má léigh, an raibh tú in Galway próiseas fuar déantúsaíocht ann na comhábhair a fhoghrú, nó a gallúnaí le comhábhair nádúrtha thuiscint céard iad féin? “Tá an ghal- agus fágann siad an ghallúnach chun lúnach, an seampú agus an cruachan ar feadh tréimhse 8 seach- ghlóthach chithfholctha atá ar fáil ar taine. sheilfeanna an tsiopa pacáistithe go Is é an craiceann an t-orgán is mó hálainn ach taobh leis sin tá siad lán sa chorp agus creideann Eco Galway le ceimicí gur féidir leo dochar a gur féidir lena lán ceimicí dain- dhéanamh do do shláinte,” a deir séaracha tú a ionsaí trí do Pádraig Ó Murchú ón gcomhlacht chraiceann, idir chaolaitheoir Eco Galway. Tá Baitsiléir Eolaíochta péinte, dhí-oighreoir, laicir, agus ag Pádraig chomh maith le luaidheanna a fhaightear inár dochtúireacht sa leigheas malartach ngnáthghallúnach, inár ó Choláiste na Tríonóide agus tho- ngnáthsheampú, inár ngnáthgh- saigh sé a ghnó teaghlaigh scór bliain lóthach chithfholctha agus inár ó shin. ngnáthchosmaidí. Tá easaontú leanúnach idir Is fear é Pádraig a bhfuil an-chion cleachtóirí an leighis mhalartaigh aige ar an nGaeilge agus a d’fhogh- agus dochtúirí, ní hamháin in Éirinn eolaithe go bhfuil baint ag Parabin Síleann Pádraig Ó Murchú “Tá sé laim a chuid Gaeilge an chéad lá ach ar fud an domhain, leis na leis na galair Neamhord Hipirgh- tábhachtach dúinne agus dár gcus- riamh óna mhúinteoir scoile Tom blianta. Níl aon chomhlacht rialála níomhaíochta Easnamh Airde, taiméirí go bhfuil inrianaitheacht Sailí Ó Flaithearta atá anois le ag cleachtóirí leighis mhalartaigh in Parkinson agus Scléaróis Iolrach (traceability) ag baint lenár feiceáil go minic ar Ros na Rún ar Éirinn, rud a deir Pádraig a agus go bhfuil siad ina gcarcanaiginí gcomhábhair agus dá bhrí sin beidh TG4. Bíonn laethanta oscailte á chabhródh go mór le cleachtóirí chomh maith. muid ag tosú turas ar ár mbarr reáchtáil ag Eco Galway go mion leighis mhalartaigh, ach deir sé Is éard is Aloe Vera ann ná planda plandála an samhradh seo minic ar fud Chonamara agus is i chomh maith “tá sé beartaithe ag an atá coitianta i dtíortha teo mar an chugainn.” Beidh deis ag daoine dTigh Mhichael Jeaic / An Hooker Aontas Eorpach reachtaíocht nua a Mheánmhuir, tuaisceart na hAfraice, cuairt a thabhairt ar an bharr Bar a bheidh an chéad lá oscailte eile thabhairt isteach taobh istigh de 3 agus na hOileáin Chanáracha i measc plandála agus breathnú ar dhéantús á reáchtáil amárach idir 10.30r.n. bliana agus mar thoradh uirthi sin tíortha eile. Tá an planda Aloe Vera na dtáirgí chomh maith le coinníol- agus 5.30i.n. Ní hamháin gur féidir beidh athruithe móra ar liosta in úsáid dá gcuid buntáistí sláinte ón lacha oibre agus eile an bharr leat eolas a fháil ag na laethanta chomhábhair gnáthghallúnaí agus 16ú haois déag ar a laghad agus plandála a fheiceáil, i gceantar stair- oscailte maidir le táirgí Eco Galway gnáthsheampú.” “I láthair na huaire maítear gur féidir leis cabhrú leo iúil Murcia. ach is féidir na gallúnacha agus tá cead ag aon déantóir gallúnaí an t- siúd atá ag fulaingt ó Soiriáis (Psoria- Is é Pádraig a cheapann na hoidis seampúnna éagsúla a cheannach ainm ‘gallúnach Aloe Vera’ a ghlaoch sis), Diabéiteas (Diabetes), agus do na gallúnacha agus is é an rud is ann chomh maith. Mura bhfuil tú i ar a tháirgí fiú mura bhfuil Aloe Vera Eachma (Eczema) chomh maith le tábhachtaí dar leis ná go bhfeileann gceantar Chonamara amárach agus mar cheann de na comhábhair,” arsa galair eile. Tá an barr plandála an ghallúnach nó seampú an méid is tú ag iarraidh tuilleadh eolais a fháil Pádraig. Dar le Pádraig bíonn Para- (plantation) Aloe Vera a úsáideann mó daoine agus is féidir. Cé gur ar na táirgí féin nó iad a cheannach, bin sa ghallúnach a cheannaíonn tú an comhlacht Eco Galway lonnaithe féidir tagairtí a fháil do ghallúnach i is féidir é sin a dhéanamh ar an sa siopa agus tá sé cruthaithe ag i Murcia in oirdheisceart na Spáinne. dtéacsanna ár sinsear ní raibh déan- suíomh idirlín www.ecogalway.com

Tá sí go hiomlán Táirgí nádúrtha . . . Aloe Lámhdhéanta ar an Vera gcaighdeán is airde

Eco Galway, 46 The New Glebe, Tuam, Co. Galway. Tel: 093-27033, Mobile: 087 7422807, Email: pat @ ecogalway.com GAELSCÉAL BEATHA 23 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • NUACHT Litríochta Le Meadhbh Ní Eadhra

Dán Nollag faoin Samhradh Tuar Mhic Éadaigh:

Gréagóir Ó Dúill, Coiscéim, €7.50 SEO é an naoú Stair agus Seanchas cnuasach bunfhilíochta Gaeilge le Beidh leabhar nua Phádraig Standún, Tuar Mhic Éadaigh: Stair agus Seanchas, foilsithe ag Cló Iar-Chon- Gréagóir Ó Dúill. Tá ceithre ran- nacht, á sheoladh Dé Domhnaigh ag a 7 a chlog i.n. i Halla an Phobail i dTuar Mhic Éadaigh. Labhair nóg éagsúla sa Meadhbh Ní Eadhra leis faoina leabhar, faoina chuid scríbhneoireachta agus faoina shaol mar shagart. leabhar, ‘Istigh’, ‘Amuigh’, ‘An Cheathrú Rua agus Tuar Mhic Éadaigh. feadh cúpla mí ag an am agus scíth a ligean Mhuintir’ agus Á leabhar nua Phádraig “Ba mhór an phribhléid dom aithne a ansin. “Scríobh mé an t-úrscéal ‘Díbirt Dé’ ‘An Cheird’, agus Standún bunaithe ar stair chur orthu,” ar sé. le linn do Ellen McArthur a bheith ag seo- téamaí difriúla ag agus seanchas an cheantair An measann Pádraig go bhfuil sé níos ladh timpeall an domhain,” ar sé. “Mile baint leo go léir. Tá a bhfuil sé ina shéiplíneach deacra a bheith i do shagart anois ná mar a focail in aghaidh an lae a bhí ann, le 62 lá.” go leor saorvéarsaíochta le feiceáil sna ann ó 1995, Tuar Mhic bhí sé blianta ó shin? An rud is fearr le Pádraig faoin scrbh- dánta seo agus iad scríofa ar bhealach Éadaigh.T “Ghlac sé thart ar chúig bliana orm “Tá agus níl,” ar sé. “Goilleann a bhfuil neoireacht ná leabhar a chríochnú. “Tá an- nádúrtha. Tá dánta eile ann a bhfuil an leabhar a scríobh ach bhí cúpla úrscéal á tagtha chun solais faoi ionsaithe gnéis ar sasamh go deo le fáil as an gcuid is deacra struchtúr níos righne le mothú iontu scríobh agam ag an am céanna, chomh ghasúir go mór orainn, agus táimid in ísle den obair a chur i gcrích,” ar sé. An bhfuil agus tá sé go maith go bhfuil an maith le m’obair pharóiste,” arsa Pádraig. brí dá bharr. aon rud eile gur mhaith le Pádraig triail a éagsúlacht sin le feiceáil sa chnuasach. “Theastaigh uaim an leabhar a scríobh mar Ar an taobh eile den scéal, tugann muin- bhaint as sa todhchaí? “Ba mhaith liom go Rud atá suimiúil faoi dhánta Uí Dhúill go mbíodh daoine ag rá nuair a fuair sean- tir na bparóistí i bhfad níos mó cúnaimh ndéanfaí scannáin de chuid de m’ úrscéal- ná go bhfuil formhór acu scríofa sa duine bás go raibh go leor scéalta imithe san anois leis an obair a dhéanamh.” Tá Pádraig ta,” ar sé. Úrscéalaí, drámadóir, sagart agus chéad phearsa agus an file féin lárnach uaigh leis nó léi. Shíl mé go raibh sé táb- ag obair ar úrscéal suite i Musaem Van Gogh anois fear na scannáin? Cá bhfios céard eile ina chuid dánta. Tá teideal aisteach ar hachtach freisin go mbeadh amhráin agus in Amsterdam faoi láthair. Tá sé de nós aige a bheidh ar bun ag an bhfear ildánach seo sa an leabhar, a chuireann spraoi agus filíocht Ghaeilge an cheantair le fáil idir a bheith ag scríobh gan stad beagnach ar todhchaí. clisteacht in iúl, ach gan a bheith páis- chlúdaigh aon leabhair amháin.” tiúil ar bhealach ar bith. Le seoladh an leabhair ag teacht aníos, an bhfuil Pádraig ag súil leis an ócáid? “Táim ag súil leis an seoladh mar go Cló Iar-Chonnacht Raiftearaí i bhfuil sé eagraithe ag an gCoiste Oidhreach- Indreabhán, Co. na Gaillimhe ta agus eile, an Coiste Pobail, Coiste an Halla Teil: 091 593307 [email protected] www.cic.ie gCeartlár a chomh maith leis na foilsitheoirí, Cló Iar- Chonnacht,” a deir sé. “Is mé a phós an fear TUAR MHIC ÉADAIGH: Dhaoine san seolta, Mick Lally, agus a bhean Peigí (Ní Chonghaile) ó Inis Meáin aon bhliain déag is STAIR AGUS SEANCHAS Aonú hAois is fiche ó shin, agus táim buíoch de as teacht Pádraig Standún ar ais lena aghaidh seo.” €15 (bog) Fiche I réamhrá an leabhair seo, maíonn Pádraig nach ‘saothar trom acadúil’ é seo, Tá trácht sa leabhar seo ar chúrsaí Colette Nic Aodha, Coiscéim, €7.00 ach mar sin féin, tá sé acadúil go leor, agus bíoblóireachta sa naoú haois déag, cur síos IS leabhar faoin tá tagairtí ann do go leor foinsí éagsúla. Cá ar an saol a chaith na gnáthdhaoine sa bhfile Antaine bhfuair sé a chuid scileanna taighde? seanreacht agus cuntas ar Chogadh na Raiftearaí é seo, “Níl scil ar bith den sórt sin agam, ach Saoirse sa cheantar, chomh maith le stair na agus is léir go iarracht a dhéanamh na blianta a chur i ndi- bhfoirgneamh, na n-institiúidí agus na ndearna an t- aidh a chéile,” ar sé. “Chuidigh an iris ndaoine atá ar marthain go fóill. údar, Colette dhátheangach “Waterfall”, atá foilsithe ag Gheobhaidh muintir Thuar Mhic Éadaigh in Nic Aodha, an- muintir na háite gach bliain ó 1987 i leith, go Éirinn agus níos faide ó bhaile lón chuid taighde ar mór liom, mar is ann is mó atá an stair agus machnaimh agus cuimhne sa leabhar seo. mhaithe leis an seanchas ar fáil.” leabhar a Tá cúig bliana déag caite ag Pádraig i scríobh. Cé gur dTuar Mhic Éadaigh. Deir sé go bhfuil go chuala formhór leor de na seanfhondúirí imithe ar shlí na againn trácht ar fírinne. DAOINE A ITHEANN DAOINE Raiftearaí an File, ní mórán eolais eile “Carachtair mhóra a bhí iontu,” ar sé. atá againn faoin bhfear é féin agus “D’fhan formhór na ndaoine óga sa bhaile Mícheál Ó Ruairc tugann an leabhar seo léargas maith agus thóg siad tithe bréatha, ach is cosúil go Gearrscéalta €12 (bog) dúinn air féin agus ar an tréimhse ina bhfuil ré na ndeoraithe tosaithe arís, faraor. raibh sé ag scríobh. Ní togra taighde Tá cúpla monarcha dúnta agus cinn nua “Stíl dheas, é greannmhar, aclú teanga agus atá anseo ach insint Nic Aodha féin ar oscailte lena mbaineann i bhfad níos lú macallaí tráthúla ón traidisiún. Mar bharr, tríd thábhacht Raiftearaí ina saol agus tá deiseanna fostaíochta.” an ngreann go léir is an rírá, tá na fíricí loma gné phearsanta ag baint leis an leab- Tá Pádraig ag fágáil Thuar Mhic Éadaigh crua.” har ar fad, rud a chuireann go mór anois agus ag dul go paróiste nua. – An tOireachtas leis. Dá mbeadh an t-údar ag scríobh “Táim ar mo bhealach go Carna, ceantar ar bhealach oibiachtúil, mór cultúrtha, ceoil agus amhrán. Tá an Bhain an cnuasach seo an chéad duais amach fuarchúiseach, ní bheadh an leabhar obair agus an t-uaigneas atá ag baint le i gComórtais an Oireachtais do chnuasach seo chomh héifeachtach agus atá sé. hathrú chomh mór sin go bhfuil súil agam gearrscéalta i 2009. Leabhar suimiúil é seo agus bheadh gur chuig na Flaithis a bheas mo chéad sé úsáideach do lucht na hollscoile go athrú eile – má ghlactar liom,” ar sé. Maidir háirithe, nó dóibh siúd a bhfuil spéis lena shaol mar shagart, deir Pádraig gurb é acu i bhfilíocht na Gaeilge agus i stair an rud is fearr faoi ná na daoine iontacha a Tá catalóg iomlán ar www.cic.ie na filíochta. casadh air in Inis Oírr, Inis Meáin, An 24 BEATHA GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 TEILIFÍS agus RAIDIÓ

Breathnaíonn Féach ar: tusa díreach cosúil le... TG4: ‘Cowboys – The Alamo’. Sa chéad chlár Le Treasa Bhreathnach den tsraith seo, fios- raíonn Páidí Ó Lionáird AN ndúirt aon duine leat riamh go cad a tharla ag an mbreathnaíonn tú díreach cosúil le Alamo agus an fáth ar haisteoir cáiliúil éigin? Bhuel, má tá sé bhásaigh an oiread de de chumas agat gluaisrothar ‘Harley mhuintir na hÉireann Davidson’ a thiomáint, b’fhéidir gurb é ag cosaint Texas. I seo do sheans sochar a bhaint as an measc an 200 fear a gcosúlacht sin. Tá Sons of Anarchy, a bhásaigh bhí dhá bhíonn á chraoladh ar FX, ar thóir dhuine dhéag as Éirinn. leathchúplaí do roinnt dá gcuid ais- Déardaoin 9.30i.n. teoirí. I gceann d’imlínte na sraithe i séasúr RTÉ: ‘Bombings’. Seo 3, beidh clár á thaifead i mBéal Feirste. an tríú clár sa tsraith ina Má tá suim agat a bheith i do leathchú- mbreathnaítear ar pla caithfidh tú a bheith ar fáil don bhuamaí i mBaile Átha taifead idir an 15ú agus an 23ú Iúil, ach Cliath i 1974 a phléasc tá gach seans ann nach mbeidh tú ag gan rabhadh agus a teastáil don taifead ceithre lá nó níos mharaigh 28 duine. Dé mó le linn na tréimhse sin. Is iad na Máirt 9.35i.n. carachtair a bhfuil leathchúplaí ag teastáil dóibh ná: Jax (Charlie Hun- NVTV: ‘Stop an Phreas’. nam), Clay (Ron Perlman), Billy, Opie, Clár 25 nóiméad ar fhad Chibs agus Happy. Tá leathchúpla ag ag leanacht scéal an teastáil don charachtar Gemma (Katy nuachtáin Lá Nua ón Sagal) chomh maith, ach ní gá go uair a thosaigh sé i 1984 mbeadh tiomáint gluaisrothair ar a go dtí Nollaig 2008. Tá dtoil ag na daoine a roghnófar do na roinnt agallamh mar róil seo. Is iad an airde agus cruth an chuid den chlár le choirp na tréithe is tábhachtaí ag an Dónall Mac Giolla gcomhlacht léiriúcháin agus iad ag Choill, Máirtín Ó roghnú na leathchúplaí. Tá tréithe eile Muilleoir, Eoghan Ó cosúlachta tábhachtach chomh maith, Néill agus Gearóid Ó m.sh. fad gruaige nó dath craicinn ach Cairealláin. is féidir le smideadh cabhrú go mór leis na tréithe seo a athrú. Fleadh Scannánaíochta Éist le: Spotsolas ar na Gaillimhe RTÉ Raidió na Ghnó na Teilifíse Gaeltachta: ‘Mar a chaithimse an Domh- Le Treasa Bhreathnach Alla,’ agus is é Damien Dempsey a scéal féin bunaithe ar iarbhall de nach’, sraith ina n- Le Treasa Bhreathnach tuáinise agus scéal na Gaeilge. chasann ‘Cailleach an Airgid’. Tá chuid na nGardaí atá anois ina insíonn daoine faoin Is comhléiriú é seo idir Soilsiú DÓIBH siúd nach raibh deis acu an triúr seo i measc neart ceoltóirí ‘chuardaitheoir’. Beidh an scan- chaoi a gcaitheann siad IS ar an Fhál Carrach, Co Dhún Films agus comhlacht léir- dul chuig an Galway Film Fleadh agus amhránaithe eile a bhfuil a nán le feiceáil san oíche amárach a Dhomhnach. Ar an na nGall atá Soilsiú Films lon- iúcháin an stiúrthóra Jeremi- go dtí seo, ná bíodh imní ar bith rian suntasach ceoil le cloisteáil sa sa Cinemobile ag 7i.n. Domhnach beag seo is naithe agus is iad Neasa Ní ah Cullinane, Planet Korda oraibh mar tá deireadh seach- scannán seo a mhaireann 35 Is é ‘The Messenger’ an scan- é Donnchadh Ó Baoil ó Chianáin agus David Rane Pictures. taine fada amach romhaibh. Ag a nóiméad ar fad. nán deireanach a bheidh á thais- Rann na Feirst a bhei- stiúrthóirí an chomhlachta. I Tá infheistiú idirnáisiúnta i ceathair a chloig inniu beidh deis Ar an Satharn taispeánfar scan- peáint mar chuid den 22ú Galway dh ag caint. láthair na huaire tá “Mangairí gceist leis an togra seo ó 5 thír agaibh breathnú ar an scannán nán darb ainm “Jack Taylor” le Film Fleadh, na haisteoirí Ben Raidió Fáilte 107.1 fm: Leabhar” á léiriú acu, a bheidh éagsúla: Éire, Thuaidh agus anamúlachta “Anam an comhlacht léiriúcháin as Gail- Foster, Jena Malone agus Woody ‘Pat agus Martita’, clár le feiceáil ar TG4 agus ar BBC Theas, an Liotuáin, an Laitvia, Amhráin” ina gcuireann amhrá- limh, Magma Productions. Harrelson páirteach ann. Tá an dátheangach Spáinnise TÉ mar chuid de sceideal an an Eastóin agus Poblacht na naithe beocht nua i sean-amhráin B’fhéidir go mbeadh cuimhne ag scannán seo bunaithe ar bhall agus Gaeilge ina dtu- Fhómhair. Seice, chomh maith le do pháistí atá ar eolas againn ar muintir na Gaillimhe ar an scan- d’arm Mheiriceá a chaith gann Pat Ó Is clár faisnéise uair a chloig maoiniú ón Chiste fad. Casann Muireann Nic Amh- nán seo a bheith á thaifead le linn tréimhse ama san Iaráic agus an Maoilchraoibhe as Ard é seo atá bunaithe ar Craoltóireachta Gaeilge, ó laoibh ‘An Gréasaí Bróg’, casann an tsamhraidh seo caite timpeall saol atá amach roimhe agus é sa Mhacha Theas agus a mhangairí leabhar ón Liotuáin Údarás Craolacháin na hÉire- Declan O’Rourke ‘An Damhán ar chathair na Gaillimhe. Tá an bhaile arís. Is sa Town Hall The- bhean Martita, amhrá- agus an iarracht a rinne siad ann agus ó chlár maoinithe atre [in Amharclann an Town naí as Eacuadór, léar- an Liotuáinis a chosaint ar na Eorpach ‘Media’. Hall] a bheidh an scannán seo á gas ar thraidisiún saib- Rúisigh a bhí ag iarraidh Is sa Liotuáin atá taifead á thaispeáint ar an Domhnach ag hir amhránaíochta deireadh a chur leis an teanga dhéanamh ar an chlár seo DRÁMAÍ GAEILGE 8i.n. Taobh amuigh de na scan- Mheiriceá Laidinigh. labhartha agus liteartha sa agus is i dTuaisceart Éireann a Ceardlanna • Léirithe • Leabharlann ar Líne náin uile atá á dtaispeáint tá mái- Raidió Pobail naoú haois déag. bheidh iar-léiriú á dhéanamh. stir-ranganna ar siúl, chomh Chaisleán an Bharraigh Is é an file clúiteach, Ní hamháin go bhfuil an www.drama-gaeilge.com maith le deiseanna pitseála agus 102.9 fm: ‘An Seó’, clár Gearóid Mac Lochlainn as comhlacht gnóthach leis an An Comhlachas Náisiúnta Drámaíochta gach ní eile a bhaineann leis an le Seán Ó hÉalaí, Déar- Béal Feirste, a thabharfaidh léiriúchán áirithe seo ach tá Camas, Conamara tionscal scannánaíochta. Téigh daoin @ 4i.n. faoi lorg na mangairí a réamhléiriú ar bun acu ar dhá 091-574146 chuig www.galwayfilmfleadh.com leanúint agus comparáid a chlár faisnéise eile agus ar chun tuilleadh eolais a fháil. dhéanamh idir scéal na Lio- scannán. GAELSCÉAL Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 BEATHA • 25 Albam nua seolta le ceol Draoi na bhFriotal bheirt Shliabh Luachra fós i mBun

Le Sean Ó Loingsigh a dhein sé le Kevin Burke i 1981. Is Draíochta céim eile i gceol bheirt an chairdín SEOLADH albam nua ceoil leis na agus an veidhlín é an dlúthdhiosca Corcaígh Matt Cranitch agus Jackie The Living Stream atá déanta anois Le Caitríona Ní Chadhain Daly ag tús Scoil Shamhraidh Willie ag buaiteoir Ghradam Ceoil TG4 Clancy i Sráid na Cathrach Dé 2005 (Jackie Daly) agus comhairleoir TÁ aois 69 bliain slánaithe ag Bob Domhnaigh seo caite. ceoil an chláir Geantraí (Matt Cran- Dylan agus fós níl an rud céanna déan- B’é an Gaillimheach agus cart- itch). ta faoi dhó aige. D'fhéadfá an meas a lannaí le Taisce Ceol Dúchais Éire- Níl an boscadóir a bhuaigh comór- mhothú i measc na sluaite i bPáirc ann, an ceoltóir Jackie Small, a sheol tas Fhledh Cheoil na hÉireann i 1974 Thuamhain Dé Domhnaigh seo caite, an dlúthdhiosca dar teideal The Liv- agus an céimí PhD i veidhlead- don fhear a chuir i bhfocail smaointe ing Stream. óireacht ó Shliabh Luachra ina n- na mílte agus glór a ghlúine. Is as Ceann Tuirc i gceantar ceoil aonar go hiomlán ar an albam, mar Is minic a deirtear go bhfuil an Shliabh Luachra ó dhúchas don go bhfuil tionalcan ar roinnt des na bheocht caillte i gcur mboscadóir Jackie Daly, atá anois traiceanna curtha ar fáil ag deirfiúr le i láthair Bob, i ina chónaí i Sráid na Cathrach, agus Matt, an pianadóir Bríd Cranitch ndiaidh na tá ceol agus Gaeilge ó dhúchas ag an (riarthóir Ionad Cultúrtha Bhaile mblianta veidhleadóir Matt Cranitch a tógadh Bhúirne), agus ag an ngiotáraí ó Thrá fada atá caite i Ráth Dubh idir Mala agus Corcaigh, Lí, Paul De Grae. aige ag an chathair ina bhfuil cónaí anois air. Agus tar éis dóibh seachtain cheoil seinm agus Is iomaí albam atá déanta ag Jackie a chur díobh i Sráid na Cathrach, ag taisteal. Tá Daly agus Matt Cranitch le 40 bliain beidh Matt Cranitch agus Jackie Daly sé de nós aige anuas – an Dálach mar bhall des na ag tabhairt aghaidh ar Mheirceá, mar gléas na n- grúpaí De Dannan, Buttons and a mbeidh siad ag seinnt ag Seachtain amhrán agus a stíl amhrá- Bows, Arcady agus Patrick Street, Ealaíon Éireannach Catskills an naíochta a athrú mar is mian leis, rud a agus a chara Cranitch ag seinnt leis tseachtain seo chugainn, chomh chuireann as do go leor dá lucht na tríréid Na Filí, Any Old Time agus maith le ceolchoirm i Nua-Eabhrac féachana. Nuair a sheinn sé ‘Like a Sliabh Notes, an roth ag casadh i ar an 18 Iúil. Beidh siad beirt i dtean- Rolling Stone’ ar an Domhnach, ní gcónaí i dtreo an cheantair che- nta an amhránaí John Faulkner ar raibh mórán den bhunleagan le clois- olmhair úd ar theorainn Chorcaí- thuras timpeall na tíre seo i gceann teáil ann. Cé gur fearr le go leor an t- Chiarraí. dhá mhí faoi choimirce ghréasán amhrán mar a bhíodh, tá moladh mór Tá cáil ar an gceirnín LP a dhein an ceoil an Music Network, ceolchoirm tuillte ag ealaíontóir ceoil ar féidir leis Dálach i 1977 leis an veidhleadóir san Ionad Cultúrtha i mBaile saol nua a análú isteach in amhrán atá Séamus Creagh (a d’imigh ar shlí na Bhúirne san áireamh ar an 18 Meán 45 bliain ar an bhfód. Shlog an ghaoth fírinne anuraidh), agus ar an gceann Fómhair. agus na huirlisí glór Dylan in amanna, ach bhí tréimhsí eile ann áfach nuair a líonadh an staid le guth láidir suaithin- seach an fhile, agus na mílte dá lucht leanúna, go háirithe i rith ‘Lay, Lady, Lay’. Le cúnamh mór óna bhanna a bhí lán le fuinneamh, d’fhág Dylan slua sásta ina dhiaidh, a bhlais cuid mhór de na mhóramhráin, agus a chonaic Bob níos bríomhara ná mar a bhí tuar- tha. Dar le roinnt de lucht leanúna dílis Na ceoltóirí Matt Cranitch agus Jackie Daly gur seoladh albam nua leo - The Dylan, ba é seo an ‘gig’ is fearr a chona- Clár Reachtaire (Sealadach) Living Stream - ag Scoil Samhraidh Willie Clancy. PIC LE CON KELLEHER ic siad leis riamh. – Conradh 5 mhí ag tosnú 26/07/2010 – Fáilteofar roimh iarratais don phost thuasluaite. Tá Raidió na Life ag iar- raidh duine fuinniúil a cheapadh mar Chlár Reachtaire sealadach don tréimhse 26/07/2010 – 24/12/2010. Beidh dualgaisí taighde, léiriúcháin agus láithreoireachta mar aon le dual- gaisí riaracháin agus cléireachais ar an té a cheapfar. Beidh taithí crao- lacháin de dhíth agus beifear ag súil le hardchumas teicniúil freisin. Beidh ardchaighdeán Gaeilge, idir scríofa agus labhartha, ag an té a cheapfar. Beidh an Clár Reachtaire freagrach do Bhainisteoir Raidió na Life. Cáilíochtaí/Taithí: Beidh bunchéim onóracha tríú leibhéil, ar a laghad, ag an té a cheapfar i réimse a bhaineann go sonrach leis an bpost (i.e. na Dána (leis an Ghaeilge mar ábhar); na Meáin Chumarsáide srl.) Tuarastal de réir taithí agus cáilíochtaí. Seoltar iarratais agus CV marcáilte “Príomháideach” chuig: Muiris Ó Fiannachta, Bainisteoir, Raidió na Life, 7 Cearnóg Mhuirfean, Baile Átha Cliath 2. Roimh 12/07/2010 Ní ghlacfar le hiarratais i ndiaidh an dáta sin. Is fostóir comhionannas deiseanna é Comharchumann Raidió Átha Cliath Teo. ag trádáil mar Raidió na Life. 26 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 8 OIDEACHAS ‘An Gaelchampas is mó sa tír’ le hoscailt i gCarraig Uí Laighin

scéal in iúl do choiste an Ghaelscolaíocht mar bunaithe na scoile, seachtain chóras oideachais i measc an ó shin. phobail. Cuireann an scoil “Cinneadh an-dearfach é fáilte roimh iarratais ar seo a chinntíonn go mbeidh áiteanna scoile ó thui- LE Meadhbh Ní Eadhra an ghaelscolaíocht mar rogha smitheoirí a bhfuil a bpáistí ag do thuismitheoirí agus do freastal ar bhunscoileanna dhaltaí Charraig Uí Laighin lán-Ghaeilge nó Béarla. agus tuismitheoirí an chean- Tabharfar cabhair bhreise á sé fógartha go tair máguaird,” a deir Bláth- do pháistí ag teacht ó bhfuil aitheantas naid Ní Ghréacháin, Ardfhei- scoileanna Béarla ag tús na sealadach bronnta dhmeannach Gaelscoileanna scoilbhliana má tá gá acu leis. Páistí ó Scoil na Fuiseoige i mBéal Feirste i láthair ag an agóid a eagraíodh lasmuigh de Stormont ar Ghaelcholáiste Teo. “Gabhann muid “Déanfaimid ár ndícheall le coicís ó shin. nua i gCarraig Uí comhghairdeas mór leis an cinntiú go mbeidh an Gael- Laighin,T i gCorcaigh, a bheidh gcoiste as an éacht atá bainte choláiste ar fáil do gach páiste ag oscailt i 2012. Tagann an amach acu agus leis an Roinn sa cheantar ar fhágáil na bun- scéal seo i ndiaidh dhá bhliain Oideachais agus Scileanna as scoile dóibh,” a deir an tUasal Scoil na Fuiseoige ar d’fheachtasaíocht. Beidh an aitheantas a thabhairt don O’Regan. Thar ceann an scoil seo ar an ‘Gaelchampas’ éileamh ó thuismitheoirí agus choiste bunaithe, ghabh sé is mó sa tír, dar leis an don riachtanas a bhaineann le buíochas le gach éinne a bhí eagraíocht Gaelscoileanna soláthar na gaelscolaíochta.” bainteach leis an bhfeachtas, Teo. Beidh an Coiste Gair- ina measc siúd an an t-iar- liosta Ruane Beidh bunscoil agus iarb- moideachais mar phátrún ar Theachta Dála Batt O’Keeffe hunscoil lán-Ghaeilge chomh an nGaelcholáiste agus tá sé i (le linn a ré mar Aire Le Meadhbh Ní Eadhra fáil faoi láthair le tabhairt do taí agus gobharnóirí mar maith le scoil do pháistí le gceist an suíomh a fhorbairt le Oideachais), iar Theachta na scoileanna, mura gheall ar an mhoill seo. Beidh riachtanais speisialta ar aon go mbeidh áiseanna ann le Dála Barry Cogan agus TÁ an Roinn Oideachais ó bhfaigheann sí maoiniú díomá orm féin freisin. Is suíomh amháin. Tá cinneadh freastal ar suas 700 dalta. Tá cathaoirleach Choiste Gair- thuaidh i ndiaidh an liosta breise. Níl aon chinnteacht ríléir go mbíonn an ráta ag ar déanta ag an Roinn breis agus 460 dalta cláraithe moideachais Chontae Chor- iomlán de scoileanna atá ann, mar sin, go mbeidh féidir leis an Roinn scoileanna Oideachais suíomh 21 acra a ag a dtuismitheoirí leis an caí, Barra Ó Briain. Tá tuil- faofa nó diúltaithe maidir le foirgnimh nua á dtógáil go nua a thógáil ag brath go cheannach i mBaile an Riab- scoil nua, a chuir cathaoir- leadh eolais maidir le forbairt pleananna tógála, i dTuais- luath do Scoil na Fuiseoige nó hiomlán ar na hacmhainní atá haigh don scoil. Ba é an leach an choiste bunaithe, na scoile ar fáil ar an suíomh ceart na hÉireann, a na scoileanna eile ar an liosta. ar fáil. Ach bhí laghdú sun- Teachta Dála áitiúil i gCarraig Noel O’Regan in iúl, rud a www.gaelcholaistecarriga- scaoileadh amach. Tá “Tá imní orm go bhfuil sé tasach ar bhuiséad mo Uí Laighin a chuir an dea- léironn gur rogha an-láidir í line.net. faomhadh tugtha do Scoil na dosheachanta go mbeidh Roinne. Tá dualgas iontach Fuiseoige i mBéal Feirste in moill ar thógáil na scoileanna dúshlánach orm anois maidir ainneoin gur cuireadh in iúl seo go ceann roinnt míonna le hinfheistiú san eastát do lucht na scoile nach eile. Go bunúsach, ní féidir scoile.” mbeadh siad ar an liosta. scoileanna a thógáil gan an t- Bhí agóid ar siúl ag Scoil na Óró mo Mhadra Beag Tá faomhadh tugtha do 34 airgead,” a deir an tAire Fuiseoige lasmuigh de Stor- scoil as 67. Deir an tAire Ruane. mont coicís ó shin. Tá siad ag Oideachais, Caitríona Ruane, “Beidh díomá ar go leor fanacht trí bliana déag ar áfach, nach bhfuil airgead ar múinteoirí, tuismitheoirí, dal- fhoirgneamh scoile.

Ag seoladh an 'Allianz Pet Expo 2010' tá Nikita Fay (11) agus Kirsty Quinn (11) as Tamhlacht lena madraí Penny agus Dolly. GRIANGHRAF: SASKO LAZAROV/PHOTOCALL IRELAND Lucht Scoil na Fuiseoige lasmuigh de Stormont. GAELSCÉAL OIDEACHAS 27 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

Crosfhocal 09.07.2010 Aire don Ailtireacht

GRIANGHRAF: MARK STEDMAN/PHOTOCALL IRELAND

NODANNA

TRASNA 1 Gan an aird ná cúram cuí a thabhairt do ghnó éigin (6) 7 An duine atá i gceannas na hoibre (7) 8 An chéad chéim - leath na hoibre, deirtear (3) 10 An taobh eile ó chlé (4) 11 Tóg gan cead (4) 13 Bog siar - gluais i dtreo do dhroma (4) 14 Girseach, páiste baineann (5) 15 Fear draíochta, saghas sagart in Éirinn fadó (5) 18 An chuid atá fágtha ag an deireadh (6) An tAire Máire Ní Ainiféin ag seoladh rannpháirtíocht na hÉireann sa taispeántas idirnáisiúnta ailtireachta ' La Biennale di 20 Baile, láthair uirbeach (7) 21 Bíonn sé san aer ag éirí as tine (7) Venezia'. Ina cuideachta tá Nathalie Weadick, Stiúrthóir Fhondúireacht Ailtireachta na hÉireann agus Eugene Downes, 25 Gruaige (4) Príomhfheidhmeannach 'Culture Ireland'. 27 Caoineadh (3) 28 An 'scór' a dhéanamh leibhéal, ach é a dhéanamh go mailíseach (7) 29 Duine gar duit, gur féidir leat a bhraith air nó uirthi (4) 30 Bréag, scéal nach bhfuil fíor (2) 32 Tharla sé seo in Éirinn idir 1845 go 1847 (5) Ardú ar iarratais in Ollscoil SÍOS 1 Seal, spás ama, an t-am a mhaireann rudaí (5) 2 Barúil, an tuairim nó smaoineamh atá agat (6) 3 Cuir rí thine, nó cuir solas ag obair (3) 4 Dóigh, bealach (4) na hÉireann, Gaillimh 5 Rudolf, Bambi, Prancer mar shampla (3) 6 Treas, feall (5) 9 Brabús a chnuasaítear as airgead sa bhanc (2) 11 Gléas as a scaoiltear piléir (5) Le Meadhbh Ní Eadhra fí níos mó innealtóirí fuinnimh thráchtála le cúpla mí anuas. leis an saol lasmuigh den 12 Ó phointe amháin go pointe eile gan aon chasadh ná ar fáil leis na scileanna cuí. Tá ocht gcéim BA Connect san champas. chlaonadh (7) DE réir figiúirí a d’eisigh an Beidh Foirgneamh nua ollscoil faoi láthair. Is céimean- Tá céim BA connect le Cear- 13 Píosa carraige, ábhar as a ndéantaí tithe fadó (5) Lár-Oifig Iontrála (CAO) i ndi- Innealtóireachta á oscailt an na sna Dána atá iontu seo ach ta Daonna, Scannánaíocht, 16 Foghlaim, teagasc, saíocht (5) 17 Suíonn marcach ar seo agus é ar dhroim capaill (8) aidh an spriocdháta d’athrú bhliain seo chugainn. Chosain amháin go bhfuil siad Scríbhneoireacht 19 Ní, ábhar (3) intinne ar an gcéad lá de mhí an foirgneamh €40 milliún athraithe ionas gur cúrsaí cei- Chruthaitheach agus go leor 22 Cuir in ord (5) Iúil, tá ardú ollmhór tagtha ar agus beidh sé ar an Scoil thre bliana atá iontu, in ionad eile ar fáil anois. Faoi láthair, is 23 Suíochán compordach gur féidir beirt nó tríúr suí air (4) an éileamh d’áiteanna in Innealtóireachta is mó sa tír. trí bliana. í Ollscoil na hÉireann, Gaillimh 24 Cen, céard (3) Ollscoil na hÉireann, Gaillimh. Maidir le cúrsaí traidisiúnta Tugann sé sin deis do mhic an t-aon ollscoil in Éirinn atá 25 Léisciúil, gan mórán fuinneamh (5) Tá méadú de 18% tagtha ar an na hollscoile, tá méadú de 25% léinn scileanna ar leith a fhor- ag cur céim ainmnithe ar fáil 26 Constaic, stop; cuir isteach air (3) 31 Gan a bheith aosta; aois ghasúir nó cailín (2) mhéid iarratais céad rogha a tagtha ar iarratais ar an gcéim bairt agus nascanna a chothú san eolaíocht mhuirí. rinneadh d’fhochéimeanna i nGaillimh le dhá bhliain Crosfhocal anuas. Ag labhairt faoi na hiar- ratais ar fad atá á ndéanamh, 02.07.2010 deir an Dr. James Browne go Buaiteoir na Seachtaine bhfuil “éileamh dochreidte” seo: ann faoi láthair. Anna Uí Chnáimhsí,. “An fiche fochéim nua a An Ghlaisigh, Doire beaga, chuir muid ar fáil le trí bliana Leitir Ceannainn. anuas is cúis le cuid den Dún na nGall. éileamh seo,” ar sé. “Chomh maith leis sin, tá réimse nua Scoláireachtaí €2,000 ar fáil! d’áiseanna spóirt, ealaíon agus MSc i nGnó agus i dTeicneolaíocht an Eolais Duais na seachtaine léinn againn ar an gcampas. Bronnfar rogha leabhar Gaeilge ar bhuaiteoir na seachtaine. Déanann muid cinnte go Cúrsa suimiúil solúbtha ar bhonn páirtaimseartha. Ní mór iarratais a bheith ar ais roimh 14 Iúil, 2010 chuig: bhfoghlaimíonn ár gcuid mic Léachtaí 8 deireadh seachtaine sa bhliain. Crosfhocal, Gaelscéal, An Chuasnóg, An Spidéal, Co na Gaillimhe. léinn ar bhealach atá bainteach Deiseanna gairme den scoth do chéimithe. Ainm ...... leis an domhan mórthimpeall orthu.” Déan d'iarratas ar líne ag www.pac.ie roimh 31 Iúil 2010 Ar cheann de chúrsaí nua na Breis eolais: www.dcu.ie/fiontar fi[email protected] 01 700 5614 Seoladh ...... hOllscoile tá Innealtóireacht Fuinnimh, cúrsa ar a bhfuil an- Táillí laghdaithe, agus scoláireachtaí ar fáil don MSc. Uimhir Fóin...... éileamh ar fad. Forbraíodh an cúrsa seo mar gheall gur iarr Fiontar - i lár an aonaigh i bhforbairt na Gaeilge earnáil an fhuinnimh go gcuir- 28 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 9 I MEASC AN PHOBAIL Ba bhreá linn pictiúir leatsa i Gaelscéal agus ar ár suíomh idirlín. Má tá ócáid nó imeacht pobail nó sóisialta ar siúl agat, is féidir grianghraif de a sheoladh chugainn ag [email protected] Ní mór go mbeadh caighdeán réasúnta ins na pictiúir agus cead faighte agat chun iad a fhoilsiú ó na daoine atá le feiceáil iontu. Cuirfidh muid na cinn is fearr i gcló anseo agus ar www.gaelsceal.ie

Iar-iománaí na Gaillimhe, Gerry McIner- ney, ag seoladh shuíomh idirlín iomána CLG Bhéal an Mhuirthead

An tEalaíontóir Maurice Galway lena bhean Catherine, agus a gclann, Gabriel, Ri, Archie agus Lila Grace ag seoladh thaispeántas Maurice, 'Drying in the Rain' ag An Gailearaí, ar an bhFál Carrach, mar chuid d'Fhéile Ealaíne an Earagail. GRIANGHRAF: EOIN MCGARVEY

An Fidléir, Aoife O' Connor, Baile Átha Cliath ag casadh ag coirm- cheoil an Luain ag Scoil Samhraidh Willie Clancy. GRIANGHRAF: PETER LABAN An Fidléir Antóin Mac Gabhann ag casadh ceol sráide ag Scoil Samhraidh Willie Clancy an tseachtain seo. GRIANGHRAF: PETER LABAN

An Dr Margaret Bennett as Albain, le linn di An fliúiteadóir, Eibhlín De Paor, ag seinm ag an gcoirm cheoil fliúit léacht a thabhairt ag Scoil Samhraidh Willie agus feadóige ag Scoil Samhraidh Willie Clancy oíche Mháirt. Clancy faoi cheol agus amhránaíocht Thal- GRIANGHRAF: PETER LABAN Buachaill óg ag baint sult as Féile Chumas Óige i nGort a'Choirce ag an deireadh seach- amh an Éisc. GRIANGHRAF: PETER LABAN. GAELSCÉAL SPÓRT 29 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 • Ciall le haois: Pettachi i mbarr a réime!

Le Páidí Ó Lionáird Tá Basso (Liquigas) agus Sas- tre (Cervélo) ar comh-chéim, BA deacair a shamhlú go tá Armstrong ag léiriú sár- mbeadh seanfhondúir ar nós theacht aniar. Tá Bradley Wig- Allessandro Pettachi chun gins (Sky) agus Denis Men- Sky Ride Étape Hibernia” ag teacht go Co. an Chláir cinn i measc ráibirí an Tour chov cothrom ach tá Nioclás de France i mbliana. Ní hé De Róiste chun cinn orthu san nach mbeadh muinín ag ar fad agus é sa chéad dosaen duine as an Iodálach láidir gan aon stró ró-mhór air agus, Rás rothaíochta dúnta in Éirinn seo. Ní hé nach bhfuil go leor toisc go bhfuil sé ina chean- buaite ina shaol gairmiúil naire foirne, beidh lán- cheana aige ach anois agus tacaíocht aige chun é féin a REÁCHTÁlfar an chéad rás páirte sa heaptatlan chomh ann. Tá sé i gceist go mbeidh agus An Leacht. fómhar a shaoil rothaíochta chur chun cinn tuilleadh. Tá rothaíochta dúnta in Éirinn i maith leis an fhear grinn PJ suas le 2000 rothaí ag glacadh Baileofar airgead ar mhaithe sroichte aige, é sé bliana is Contador (Astana) láidir, gContae an Chláir ag deireadh Gallagher. páirte sa rás a bheidh ar siúl ar le carthanais a bhaineann le tríocha d’aois, ní rabhas ag Andy Shleck (Saxo-Bank) an tSamhraidh, “ Sky Ride Tá go leor poiblíochta déan- an 22ú Lúnasa. cúrsaí timpeallachta agus le súil go mbeadh sé in tagtha chuige féin ach tá Étape Hibernia”. Beidh lúthch- ta ar an rás anseo agus thar lear 82 míle a bheidh orthu a faraoiseacha báistí na acmhainn an ceann is fearr a Cadel Evans ar fheabhas ar leasaí na Breataine, Denise agus fógraíodh le déanaí go dhéanamh, ag tosnú agus ag hAmasóine a chaomhnú. fháil ar mhór-uaisle na ráibe fad. Beidh sé deacair iad a Lewis, a bhuaigh bonn óir sna mbeidh na rothaithe críochnú in Inis. Rachaidh an Má tá dúil agat ann, tá tuil- le blianta beaga anuas. scarúint óna chéile sna hAlpa cluichí Oilimpeacha i Sydney proifisiúnta Iodálacha, Dario rás trí bhailte an Chláir, ina leadh eolais ar www.etape- Bheadh sé agus ina measc gan ach an Col de la sa bhliain 2000, ag glacadh Cionin agus Davide Vigano measc an Ruán, Cora Finne hibernia.com. siúd a d’fhág sé ina dhiaidh Madeleine ina shliabh HC bhí fear na toirní, Thor (Haute Categorie – gan rangú) Hushovd na hIoruaidh agus le caitheamh acu. D’fhéad- an fhoireann Cervélo, Robbie fadh sé gur ins na Piréin a réi- Beidh Neiptiún ag Silverstone McEwan ón fhoireann teofar Tour na bliana seo ós cur fáilte roimh Na Katusha, Julian Dean ó Sky rud é go mbeidh an Col du Panters chun a bheith agus an té is mó acu ar fad, an Tourmalet le dreapadh faoi Manannach Mark Cavandish, dhó acu. suimiúil HTC Columbia, a bhuaigh sé Bhí go leor cainte agus TAbharfaidh Jenson Button staid anuraidh. cáineadh faoi chuid de na agus Lewis Hamilton, beirt Seo a chéad Tour De France roghanna dar ghlac Christian atá ag foireann Formula 1 ag Pettachi le seacht mbliana Prudhomme, Stiúrthóir an McLaren, aghaidh ar a chéile anuas agus bíodh is gur Tour agus é ag leagan amach arís an deireadh seachtaine bhuaigh sé staid sa Tour de na staideanna éagsúla. seo, ach is i Silverstone i Suisse, ceann sa Tour du Sar- Cáineadh é toisc gur chuir sé Sasana a bheidh an Grand daigne agus dhá staid sa Tour codanna den rás clasaiceach Prix. Dhá rás an duine atá de Reggio Calabria níos túisce Liege-Baston-Liege san buaite acu ach tá Hamilton i mbliana, seo a shéasúr is áireamh. Cáineadh é toisc gur sé phointe chun cinn ar But- rathúla agus is léir go bhfuil bheannaigh sé do Eddie Mer- ton agus muid leathbhealach rud éigin ag réiteach thar barr ckx ar chéiliúradh a 65ú lá tríd an séasúr. Taobh leis. Tá bóithre agus cosáin breithe sa Bhruiséil (in ain- amuigh de Button agus dhuirleogacha na gcéad trí neoin nach raibh an dáta ceart Hamilton, tá triúr eile a staid tar éis cúpla íobartach a acu) agus tá go leor cáineadh Na “Panthers” ag teacht go Corcaigh bhfuil seans ceart fós acu ar tharrac chucu féin.I measc na déanta ar a chinneadh an an Chraobhchomórtas: rothaithe mór le rá atá imithe Tourmalet a dhreapadh faoi LEANFAR leis na hullmhúcháin reáchtáil i mbliana agus ar an 30ú Iúil. Beidh na “Pan- Sebastian Vettel, Mark Web- as an imirt tá Christian Vande- dhó, dhá lá as a chéile. Sílim an deireadh seachtaine seo do imreoidh cáilíní na hÉireann in thers” i gCorcaigh ar feadh dhá ber agus Fernando Alonso. velde, ceannasaí na foirne go bhfuil formhór mór lucht a chomórtas cispheile na hEorpa aghaidh na Gearmáine ina lá sula rachaidh siad ar aghaidh Bhuaigh Lewis Hamilton an Garmin Transitions agus cháinte ciúnaithe aige anois do chailíní faoi sé bliana déag gcéad chluiche, agus in aghaidh go Baile Átha Cliath agus Béal comórtas seo in 2008 agus Frank Shleck, deartháir mór áfach. Tá an Tour de France ar nuair a bheidh foirne na hÚcráine agus Iosrael ina Feirste. Imreoidh siad in b’é Jenson Button a bhuaigh agus cúntóir do-sháraithe ais ag barr ardáin rásaí idirnáisiúnta agus forbartha na dhiaidh sin. Beidh an comórtas aghaidh fhoireann sinsir na anuraidh é. Beidh na babh- Andy ón fhoireann Saxo rothaíochta an domhain, mar tíre seo ag imirt in aghaidh ar siúl ón 12ú-22ú Lúnasa. hÉireann Dé Sathairn an 31 Iúil. taí cáilithe ar siúl Dé Bank. is cóir. Shasana i gcluichí dúshláin i Ina theannta sin, fograíodh Tá cáil ar Ollscoil Phittsburg Sathairn agus an rás mór ar Tá na hainmneacha móra Is féidir breith suas lena dTamhlacht, Baile Átha Cliath. go mbeidh foireann chispheile ó mar go bhfuil réaltaí móra ón an Domhnach ag tosnú ag a eile fós ann áfach agus sinn ag bhfuil ag tarlú gach lá den Is i Skopje na Macadóine a bhei- Ollscoil Phittsburg i Méiriceá ag ollscoil tar éis imirt san NBA, go 12.00i.n. díriú ar shliabhraon na nAlp. Tour beo, ar TG4. dh Comórtas na hEorpa á teacht go Neiptiún i gCorcaigh dtí seo sé imreoir is fiche ar fad. 30 SPÓRT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 Domhnach Chraobh Iomána na Mumhan buailte linn

bheith ag ithe dinnéir sa bhaile nuair a Ach bhíodar chomh maith le Port dergast . Ach is dóigh liom nár cheap Ceapaim féin go bhfuil Corcaigh deineadh an tarraingt do chluichí Láirge do thrí cheathrú den leath- muintir na Déise go mbeadh an Clár níos láidre ar fud na páirce agus go ceathrú ceannais na hÉireann. Is beag chraobh. Is iad na seanfhondúirí a chomh maith san. Tá sé an-deacair mbeidh sé deacair ar na Déise an nár chuaigh an bia le m’anáil nuair a rinne an difríocht i ndeireadh na dála, ullmhú i gceart do chluiche nuair atá lámh in uachtar a fháil orthu. Má cuireadh Corcaigh agus Port Láirge le go háirithe Declan agus Seamus Pren- gach duine ag rá go bhfuil tú chun é a éiríonn leis na Déise cosc a chur ar Ó Le John Allen chéile uair amháin eile. Ba é sin mo bhuachan pé rud a tharlaíonn. Is hAilpín, Ben O’Connor agus Partick chéad bhliain mar bhainisteoir ar dóigh liom go raibh an locht sin ag cur Horgan beidh seans acu. Ach má leaids cois Laoi agus ní raibh na Déise Braitheann a lán ar conas isteach ar fhoireann Davy Fitz an lá ligtear do Chorcaigh greim a fháil ar ag teastáil an dara huair, geallaimse a láimhseálann siad sin agus go mbeidh siad i bhfad níos an gcluiche, mar a rinneadar i gcoinne n deireadh seachtaine seo duit. Ach bhuaigh Corcaigh an ceann fearr ar an Domhnach. Thiobraid Árann, ní bheidh ach táimid tagtha chuig ceann sin arís agus arís eile an bhliain dár Aisake Ó hAilpín. Cé go Braitheann a lán ar conas a láimh- toradh amháin ann . d’ócáidí móra spóirt na gcionn. Ach ó shin i leith tá an lámh in bhfuil an-fhoireann ag na seálann siad Aisake Ó hAilpín. Cé go Ach tá mé ag súil le dian-choimh- Atíre. Sea tá Domhnach uachtar ag na Déisigh. Déise le deich mbliana bhfuil an- fhoireann ag na Déise le lint idir dhá fhoireann a bhfuil súil acu Chraobh Iomána na Tagann na foirne le chéile arís an deich mbliana anuas ní raibh ar an tslí is gaire do Chraobh na hÉire- Mumhan buailte linn. I mo thuairim Domhnach beag seo agus iad anuas ní raibh lánchúlaí lánchúlaí údarásach acu riamh. Bhí ann a bhaint amach níos déanaí sa seo é an dara lá is mó i bhféilire iomá- cothrom go leor ó thaobh caighdeán údarásach acu riamh. Bhí tionchar mór ag an fhathach Ó bhliain. na na bliana. Agus cad é mar choimh- agus meascán imreoirí de. Ó thaobh hAilpín ar chéad chluiche Chorcaí Thug Tiobraid Árann comhartha lint atá romhainn. Le deich mbliana aois na foirne de tá chuid maith taithí tionchar mór ag an agus má éiríonn leis an fhoireann cois dúinn nach bhfuil siad críochnaithe anuas tá Corcaigh agus Port Láirge i ag an dá thaobh. fhathach Ó hAilpín ar Laoi an sliotar a sheoladh isteach fós. Tosach maith déanta acu i ndiaidh raidhse mhór sárchluichí a Tagann Corcaigh isteach sa chéad chluiche Chorcaí chuige go luath agus go minic, tá níos gcoinne lagiarracht Loch Garman imirt. chluiche agus dhá chluiche imeartha mó ná seans ann go mbeidh Port agus ní bheidh aon fhoireann ag súil Cé a dhéanfaidh dearmad ar John acu. Bhíodar go hiontach i gcoinne agus má éiríonn leis an Láirge i dtrioblóid. Smaoinigh freisin le himirt ina gcoinne sa chéad Mullane ag fágáil na páirce tar éis Thiobraid Árann sa chéad cheann ach fhoireann cois Laoi an go bhfuil fathach eile, Michael chluiche eile. Is maith a fheiceáil go cárta dearg a fháil i gcraobh ’04. Cé a tá sé deacair iad a mheas i ndiaidh a sliotar a sheoladh isteach Cussen, i measc na bhfear ionaid ag bhfuil súil Lar Corbett géar arís agus thabharfadh seans do na Déisigh agus mbua éasca ar fhoireann lag Corcaigh . dhá chúl aige sa chluiche. an chuid is mó den dara leath fágtha? Luimnigh i bPáirc Uí Chaoimh. chuige go luath agus go Ta ráflaí ann nach bhfuil “form” Ach an cheist mhór iomána fós ná Ach bhí an lá leo le cabhair ollmhór an Chuir An Clár chuid maith ceistean- minic, tá níos mó ná seans John Mullane ar fheabhas ag traenáil an mbeidh aon fhoireann ábalta stop laoich Ken McGrath. na ar na Déise cúpla seachtain ó shin. ann go Port Láirge i dtri- le déanaí ag na Déise. Caithfidh go a chur le Cill Chainnigh i mbliana? Ar An bhliain ina dhiaidh sin chasadar I ndiaidh dhroch–thaispeántas na mbeidh Mullane agus Eoin Kelly ar fhianaise an Domhnaigh seo caite ar a chéile dhá uair. Bhuaigh Corcaigh craoibhe sraithe ní rabhamar ag súil oblóid. bharr a maitheasa chun go mbeidh beidh sé deacair . an chéad cluiche. Is cuimhin liom le mórán ó fhoireann Ger O’Loughlin. seans réasúnta acu. Beir Bua

SÚIL ar an liathróid

Dé Sathairn 10ú Iúil cáilithe buaite ag Liatroim ó thosaigh foirne aghaidh Chill Chainnigh agus beidh Anthony Peil- Babhtaí Cáilithe a dó ag dul isteach tríd an chúldoras in 2001. Ní Daly ag iarraidh taispeántas níos fearr agus dóigh liom go dtarlóidh sé amárach ach an níos fisiciúla óna fhoireann. Gaillimh v Loch Garman oiread. Tá foireann óg ag an Chlár le cuid den fhoire- Staid an Phiarsaigh @ 2.00i.n. Bua: Cill Dara ann f-21 a bhuaigh Craobh na hÉireann anu- raidh ag imirt. Tá dabht mór faoi cheann de Gaillimh ag iarraidh an díomá in aghaidh An Dún v An Longfort na himreoirí sin Nicky O’Connell mar gheall Shligigh a chur taobh thiar díobh. Dabht mór Páirc Esler @ 7.00i.n. ar ghortú droma. faoi Michael Meehan ach seans go mbeidh Seans go mbeidh an cluiche seo cothrom go Bhí an-taispeántas ag an Chlár in aghaidh Nicky Joyce ag imirt. Seo an chéad uair ó leor. Chuir an Longfort go leor iontais ar Phort Láirge i gCraobh na Mumhan agus 1925 a bheidh an dá fhoireann seo ag imirt in dhaoine nuair a bhuaigh siad ar Mhaigh Eo le seasfaidh sin dóibh amárach. aghaidh a chéile sa chraobh. pointe amháin sa chéad bhabhta cáilithe. Bua: An Clár Bua: Gaillimh D’imir an Dún thar barr don chéad fiche bomaite in aghaidh Thír Eoghain ach stop Uíbh Fhailí v Luimneach Corcaigh v An Cabhán siad ag imirt ansin. Is cúis imní é sin do Páirc Uí Chonchúir @ 7.00i.n. Páirc Uí Chaoimh @ 3.00i.n. James McCartan. Beidh Damian Rafferty in Tá feabhas thar cuimse tagtha ar Uíbh Fhailí i Cluiche deacair don Chabhán anseo as baile. ann imirt ach tá dabht faoin chosantóir Bren- mbliana. Sheachain siad dícháiliú ó roinn a Tá dabht mór ag Corcaigh faoi Dhonncha dan McArdle (teannán na hioscaide). haon agus bhí dhá chluiche den scoth acu in O’Connor agus Paul Kerrigan ach seans go Davy Fitzgearld ag smaoineamh Bua: An Dún aghaidh na Gaillimhe. Gan dabht, beidh mbeidh John Miskella ag imirt am éigin sa faoi Chorcaigh ardmhuinín sa champa. Cé gur chaill Luim- Stevie McDonnell, Ard Mhacha chluiche den chéad uair an séasúr seo. Ní Iomáint neach in aghaidh Chorcaí, d’imir siad níos Babhtaí Cáilithe a dó bheidh Eoin Cadogan leo mar gheall ar seachtaine. Tá Derek Heavin fós san fearr ná mar a bhí daoine ag ceapadh. Ach Cluiche Ceannais Iomána na Mumhan Baile Átha Cliath v An Clár Chluiche Ceannais Iomána na Mumhan an lá ospidéal mar gheall ar dhrochghortú glúine. seo dúshlán mór eile dóibh agus seans maith Staid Semple @ 4.00i.n. Páirc an Chrócaigh @ 4.00i.n. dár gcionn. Níl mórán muiníne ag na geallgh- Bua: Doire gurbh é seo an cluiche deireanach a bheidh Corcaigh v Port Láirge Níor imir Baile Átha Cliath go maith in lacadóirí as an Chabhán le geall 8/1 le fáil ina ag Justin McCarthy. Níor cheap mórán daoine ag tús na bliana go n-aghaidh. Beidh an Cabhán gan David Baile Átha Cliath v Tiobraid Árann Bua: Uíbh Fhailí mbeadh Corcaigh i gCluiche Ceannais na Givney, Mark McKeever agus Lorcan Mulvey Páirc an Chrócaigh @ 6.00i.n. Mumhan. Níl mórán cainte déanta ag na ach seans maith go mbeidh Seánie Johnston Seo an chéad uair ó 2004 atá Baile Átha Dé Domhnaigh 11ú Iúil foirne roimh an chluiche seo agus an bheirt ábalta tosnú agus tá ar ais ó Cliath sna babhtaí cáilithe. Ní raibh éinne ag Cluiche Ceannais Peile Chúige Laighean bhainisteoir ag iarraidh rudaí a choinneáil Mheiriceá. súil leis an slad a fuair siad in aghaidh na Mí Páirc an Chrócaigh @ 2.00i.n. ciúin. Tá roinnt gortuithe ag cur isteach ar Bua: Corcaigh agus beidh go leor oibre le déanamh ag Pat An Mhí v Lú Phort Láirge ach b’fhearr le Davy Fitzgearld Gilroy chun muinín na foirne a ardú. Beidh sé Bhí captaen na foirne Nigel Crawford ar an gan faic a rá fúthu ag an phointe seo. Má Uíbh Fhailí v Port Láirge spéisiúil a fheiceáil an dtiocfaidh lucht fhoireann a bhuaigh Craobh Laighean in bhíonn Corcaigh in ann imirt chomh maith is Páirc Uí Chonchúir @ 5.00i.n. tacaíochta Átha Cliath amach fosta. Go leor 2001, an bhliain dheireanach gur bhuaigh an a d’imir siad in aghaidh Thiobraid Árann, Ní raibh séasúr iontach ag Uíbh Fhailí ach le déanamh acu ach ba chóir go mbeadh siad Mhí an chraobh seo. Caithfidh Lú dul níos seans go mbeidh an lá leo ach ní bheidh thaispeáin siad carachtar chun teacht ar ais róláidir sa bhaile do Thiobraid Árann. faide siar go 1957, nuair a bhuaigh siad Corn mórán idir na foirne. in aghaidh an Chláir coicís ó shin. Chaill Port Bua: Baile Átha Cliath Delaney. Bua: Corcaigh Láirge in aghaidh Luimnigh sa Chraobh ach Níl aon ghortú ag cur isteach ar Chontae ba chóir go mbeidh Uíbh Fhailí ró-láidir do Cill Dara v Liatroim Lú ach braitheann go leor ar an dóigh a gcuir- Peil: Babhtaí Cáilithe- Babhta 2 Phort Láirge. Droichead Nua @ 7.00i.n. fidh an lá mór isteach orthu. Beidh siad ag Fear Manach v Ard Mhacha Bua: Uíbh Fhailí Thaispeáin Cill Dara clisteacht, neart agus súil le hardtaispeántas ó Colm Judge, Paddy Páirc Brewster @ 4.00i.n. gluaiseachtaí maithe in aghaidh Aontoma sa Keenan agus JP Rooney. Tá tosaithe den Ní bhíonn riamh mórán idir na foirne i gCúige An Iarmhí v Doire chluiche athimeartha. D’aimsigh Johnny scoth ag an Mhí le Cian Ward, Joe Sheridan Uladh ach le Gareth Swift agus Jamie Clarke Páirc Uí Chíosóig @ 5.00i.n. Doyle 1-6 sa chluiche sin agus fuair Kieran agus Stephen Bray ach bheinn buartha faoi ag tógáil cuid den bhrú ó Stevie McDonnell Ní bheidh Fergal Doherty ar fáil do Dhoire McGeeney an-taispeántas óna fhoireann. chosaint Lú. Seans maith go dtosnóidh ba chóir go mbeadh siad níos láidre ná Fear mar gheall ar ghortú gualainne ach tháinig Seo cluiche an-deacair ag Liatroim agus iad Crawford atá ar ais tar éis gortú. Manach. Patsy Bradley ar ais chuig traenáil le linn na ag taisteal as baile. Níl cluiche ón bhabhta Alan McCrabbe in aicsin Bua: An Mhí (Go drogallach) Bua: Ard Mhacha. GAELSCÉAL SPÓRT 31 Dé hAoine, 9 Iúil, 2010 •

Comórtas Gailf JP McManus Cúnna Chrois Corn an GRIANGHRAF: MATT BROWNE / SPORTSFILE Araild ar fud na Cruinne! Domhain Le Roisín Ní Ealaí CRAOLFAR don chéad uair riamh rásaí con Éireannacha ar an ngréasán domhanda ó Pháirc na gCon i gCrois Araild tráthnóna Dé beagnach hAoine, 16ú Iúil. Craolfar an chraobh cheannais i gCorn Gain Chú Chulainn ar fud an domhain ón bpáirc stairiúil ar shuíomh RTÉ ó 9.00i.n.-10.00.i.n. Faoi láthair, tá suíomh gréasáin thart Bhord na gCon, ag dul ó neart go neart. Idir lucht leanúna náisiúnta Le Gráinne McElwain agus fuair siad an lámh in agus idirnáisiúnta, bíonn go leor éil- uachtar ar Uragua Dé Máirt le imh ar an nuachtán ar líne ‘Talking SULAR thosaigh an comórtas, bua 3-2 sa gCluiche Dogs’ agus ar na físeáin sa chart- bhí an chaint uilig ar thíortha Leathcheannais. D’aimsigh lann atá acu. Bíonn daoine ó chian Mheiriceá Theas ach anois tá captaen na foirne Giovanni Van agus ó chóngar ag leanúint Bhord siad uilig imithe abhaile agus tá Bronckhorst an chéad chúl na gCon ar an líonra sóisialta ‘Face- an bhéim ar stíl peile na hEor- agus tá sé ar intinn aige éirí as i book’ agus ar an suíomh pa. Tabharfaidh an Spáinn ndiaidh an chomórtais seo. www.igb.ie. “Sheol duine teach- agus an Ísiltír aghaidh ar a Fuair Wesley Sneijder agus taireacht chugainn ó Mheiriceá chéile chun an duais is mó peile Arjen Robben na cúil eile don Theas a rá go mbíonn siad ag éis- ar domhan a bhaint agus ar Isiltír. teacht leis na rásaí ar an idirlíon,” a ndóigh stair a chruthú dóibh Caithfear a rá go bhfuil an- deir Orla Strumble, Ceannasaí Mar- féin. Seo an chéad uair ag an fhoireann ag an Spáinn. Tá siad gaíochta, Bord na gCon. Spáinn a bheith san iomaíocht i cumasach ag dul ar ruathair, ag Tá Bord na gCon ag déanamh gCluiche Ceannais Chorn an pasáil na liathróide agus go taighde ar cé chomh mór agus atá Domhain agus cé go raibh an háirithe ag coinneáil seilbh ar an lucht leanúna idirnáisiúnta do Isiltír ann i 1974 agus 1978, ní an liathróid. B’fhéidir gur locht rásaíocht chon na hÉireann chomh raibh an lá leo. Beidh ainm nua é seo fosta nach dtógann siad a maith. “Bhí an-éileamh ar líne ar mar sin ar an Chorn nuair a gcuid seansanna agus chonac- Dhearbaí na gCon, atá ar fáil ar an thiocfaidh deireadh leis an thas é sin seo go géar in aghaidh 'Realplayer' ar shuíomh RTÉ. Mar chomórtas mór seo tar éis na Gearmáine nuair nár phasáil sin, shocraíomar le RTÉ na míosa ar an Domhnach i Johan- Pedro an liathróid chuig Torres himeachtaí i gCrois Araild a chrao- nesberg. a bhí os comhair cúil. Ba é Darren Clarke, buaiteoir Chomórtas Gailf Pro-Am JP McManus in Áth Dara i rith na seach- ladh beo,” a deir Orla Strumble. Ag féachaint siar ar an fathach Bharcelona Carles taine. chomórtas, bhí cluichí idir Puyol laoch na himeartha mhaith agus olc againn agus dóibh sa Chluiche Leathchean- mar is gnách bhí áibhéil mhór nais le cúl den scoth aige ó chic ag gabháil le cuid de na foirne cúinne agus é ag úsáid a agus imreorí móra. Ba chúis chloiginn. Bhí go leor daoine á mhór díomá Sasana agus níor mhaoimh go raibh seampíní na las Wayne Rooney, Ronaldo, hEorpa chun Corn an Domhain Willie Joe mar bhainisteoir Kaka, Messi ná Torres suas ar a bhaint agus tá an-seans acu ar an ardán peile is mó ar an Domhnach. domhan. Ach mar sin féin tá an Maidir leis an Isiltír, tá sé dá fhoireann is fearr fríd go dtí tuillte acu go bhfuil áit bainte ar pheileadóirí Mhaigh Eo? an Cluiche Ceannais. Bhuail an amach acu sa Chluiche Cean- Isiltír an Bhrasaíl ar a mbealach nais. Níl aon chluiche caillte acu sa chomórtas go dtí seo agus tá Le Piaras Ó Raghallaigh Chraobh Chonnachta sa 12 chúl scóráilte acu. Is tír tréimhse sin, chomh maith le reasúnta beag í an Isiltír agus cé TÁ suim léirithe ag iar- dhá réalta All-Star i 1985 agus go ndeirtear nach bhfuil an pheileadóir Mhaigh Eo Willie 1989. fhoireann seo chomh maith leis Joe Padden i bpost an bhainis- D'imir sé i gCluiche Ceannais na foirne a bhí ann i 1974 agus teora ar pheileaodóirí Mhaigh na hÉireann i gcoinne Chorcaí i 1978, táim cinnte nach bhfuil an Eo. Dúirt sé an tseachtain seo 1989, an chéad uair a bhí Maigh chomparáid ag cur isteach ar na nach raibh an t-am aige roimhe Eo i gcluiche ceannais na himreoirí seo. B’fhéidir nach seo le tabhairt faoi ach gur hÉireann ó 1951. Tá mac Willie bhfuil imreoir cosúil le Johann bhreathnaigh sé air anois mar Joe, Billy Joe Mac Pháidín, ag Cruyff acu ach tá imreoirí ar nós dhúshlán nua. imirt le foireann Mhaigh Eo Arjen Robben, Van Persie agus Dúirt sé gur chreid sé go faoi láthair. Sneijder acu atá ag tarraingt le bhfuil an mianach fós i D'éirigh John O’Mahony as a chéile agus atá ag iarraidh na bpeileadóirí Mhaigh Eo le phost mar bhainisteoir ar taibhsí ó na blianta a chuaigh Craobh na hÉireann a thabhairt pheileadoirí Mhaigh Eo tar éis thart a chur ina luí faoi go dtí an chontae agus go raibh dóibh cailleadh i gcoinne an dheireadh. Rud spéisiúil chomh suim aige cabhru leo. “Tá an- Longfoirt coicís ó shin. I measc maith ná go bhfuil David Villa suim agam sa pheil agus bím ag na ndaoine eile atá luaite le agus Wesley Sneijder ar chúig cluiche gach deireadh seach- post an bhainisteora tá Mick chúl an duine. Tá na geallghla- taine. O'Dwyer, Noel Connelly, Liam cadóirí ag rá go gcríochnóidh Ní raibh an t-am agam McHale agus Ray Dempsey. David Villa le níos mó cúl ná roimhe seo m’ainm a ligint Tá sé tugtha le fios ag Coiste éinne eile ach mar a tharlaíonn chun cinn agus bheadh an- Bainistíochta Mhaigh Eo nach go minic sa chomóras seo ní mar suim agam i bpost bainstíochta mbeidh aon chinneadh á a shíltear a bhítear! leis an chontae” a dúirt sé. dhéanamh acu go mbeidh D'imir Willie Joe le Maigh Eo athbhreithniú iomlán déanta Sergio Ramos na Spáinne ó 1977 go dtí 1993. Bhuaigh sé 5 acu ar chúrsaí peile sa chontae. Willie Joe Padden agus John O'Mahony www.gaelsceal.ie SPÓRT 09.07.2010 Déan teagmháil linn ag [email protected] •

Paul Hession ag súil le bonn óir eile Seantrabh ag cur fáilte roimh lúthchleasaíocht

Lúthchleasaíochta na hÉireann atá deir Aoife Hoey ó Chumann “ Tá cúpla luthchleasaí a bheidh ní raibh na hoifigí in ann iad a urraithe ag Woodies DIY. Luthchleasaíochta na hÉireann faoi bhrú an deireadh seachtaine scarúint óna chéile. Mar sin tháinig Seo an seans deireanach a bhei- “agus tá líon na ndaoine ardaithe le seo ach ní bheadh sé féaráilte ain- an bheirt acu sa chéad áit i 20.17 dh ag iomaitheoirí nach bhfuil na roinnt bliana. Léiríonn sé an t-ard- mneacha na ndaoine sin a lua ag an soicind. hamanna cáilithe bainte amach acu chaighdeán atá sa chomórtas seo”. bpointe seo” a deir Aoife. Beidh Derval O’Rourke ag rith i Le Gráinne McElwain chun cáiliú do Chraobhchomórtas “Chomh maith leis sin, tugann sé Faoi láthair, is é Paul Hession an mBarcelona an Aoine bheag seo na hEorpa a bheidh ar siúl ag seans iontach do na luthchleas- dara duine is tapúla san Eoraip sa agus ansin ag teacht abhaile dá deireadh na míosa seo. aithe feabhas a chur ar a gcuid 200m agus is comhartha maith é comórtas féin sa chliathrás 100m. Ainmneofar na luthchleasaithe a amanna féin”. sin dó agus Craobh na hEorpa ar Beidh Craobhchomórtas na hEo- eicfear David Gillick, bheidh ag dul go Barcelona tar éis Ár ndóigh le Crobhchomórtas na siúl i gceann coicíse. rpa ar siúl i mBarcelona idir an 26ú Derval O’Rourke agus an deireadh seachtaine seo. hEorpa ag teacht aníos, an bhfuil Tháinig Hession sa chéad áit le Iúil agus an 1ú Lúnasa agus beidh Paul Hession ag rith an “Beidh suas le 500 duine ag mórán luthchleasaithe ann nach Brendan Christian as Antiguan i suas le 33 duine as Éirinn idir Fdeireadh seachtaine seo i glacadh páirte sa Chraobhchomór- bhfuil na hamanna a theastaíonn gCorcaigh an deireadh seachtaine luthchleasaithe agus fhoireann gComórtas Náisiúnta tas an deireadh seachtaine seo” a faighte acu go fóill? seo caite agus fiú le teicneolaíocht, tacaíochta ag dul ann.