Praktika Kontzeptual Eta Performatiboak Free Improvisation Eszenan
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Jakintza-arloa: Artea Praktika kontzeptual eta performatiboak free improvisation eszenan Egilea: JON MANTZISIDOR URIA Urtea: 2013 Zuzendaria: JESUS MELENDEZ ARRANZ Unibertsitatea: UPV/EHU ISBN: 978-84-8438-517-2 Hitzaurrea "Praktika kontzeptual eta performatiboak free-improvisation eszenan" izeneko tesia 2013ko Uztailaren 5ean defendatu zen EHUren Leioako kanpuseko Gizarte eta komunikazio fakultateko Auditoriumean. Tesiaren aurretik musikari bezala izandako praktika pertsonalak garrantzia izan zuen ikerketaren eremua definitzerakoan. Artean niretzat berria zen erabateko inprobisazioa, baina berehala jabetu nintzen talde inprobisazioetan sortzen ziren egoera arraroetan, sarri deserosoetan, aztertu beharreko zerbait zegoela. Ideia horri jarraituz eta momentu hartan gaiari buruz ezagutza teoriko askorik gabe, bat- batean Keith Rowe eta Mattinek emandako kontzertuarekin topo egin nuen 2009ean. Emanaldi honen gaineko eztabaidak puri-purian zeuden musikari buruzko foroetan. Kontzertu horretatik abiatzea erabaki nuen. Behin tesia amaitu eta defendatuta gaiak gehiagorako ere ematen zuela ohartu nintzen (egiazki atal oso bat, hizkuntzari buruzkoa, kanpoan utzi behar izan nuen zabalegia bihurtzen zelako), baina bertan lortzen diren ondorioekin orokorrean bat natorrela esan behar dut. Bestalde, tesi honek bultzatuta ikerketa talde bat sortu genuen Arte Ederren fakultatean. Proiektua aurkeztu eta lau urterako laguntza bat lortu zuen. Soinua da taldearen ikerketa-gai orokorra, eta zehazki lau bidetan sakondu nahi dugu: Soinua eta orainaldia, Entzutea, Erregistroa, eta azkenik Musika eta bere mugak. Lau bideak nire tesian lantzen diren gaiak dira eta espero dugu emaitza sendoagoak lortuko ditugula talde- lanean. 2015aren bukaeran amaitzen dugu ikerketaren lau urteko aldia. Taldeak praktika eta teoria uztartzen ditu, honela kontzertuak, instalazioak, erakusketak eta hauen gaineko hausnarketa teorikoak sortzen gabiltza. Jon Mantzisidor Uria 2014 PRAKTIKA KONTZEPTUAL ETA PERFORMATIBOAK FREE IMPROVISATION ESZENAN JON MANTZISIDOR URIA DOKTORE-TESIA ZUZENDARIA: JESÚS MELÉNDEZ ARRANZ Facultad de Bellas Artes Arte Ederretako Fakultatea Departamento de Pintura Pintura Saila 2013 ESKERRAK Eskerrak eman nahi dizkiet tesi honen idazketan lagundu didaten guztiei: Mattin, Txus Meléndez, Miguel Prado, Isabel de Naverán, Matthieu Saladin, Xabi Erkizia, Seijiro Murayama, Jean-Luc Guionnet, EHUko Arte Ederren Fakultateko Pintura eta Irudigintza Sailak, Eñaut Etxebarri, Miguel A. García, Héctor Rey, Oier Iruretagoiena, Larraskituko jendea, familia eta lagunei. Tesiaren OHar Praktikoak TESTUARI DAGOKIONEZ Hizki etzanez edo kurtsiBan: • Atzerriko hizkuntzan datozen hitzak: input, ready-made, Cavre exquis • Esamoldea denean (Binaka ofizioka) edo jatorrizko hizkuntzan aipatu den esamolde baten itzulpena denean: hegaldi osoan. • Musika estilo eta arte mugimendu ez oso ezagunak direnean: Onkyo, Noise, Erlazio Estetika KakotX artean: • Artelan eta disko izenak «Comedy Apories» (Heresy Records, 2011). • Aipu laburrak eta testuan barneratuak datozenak. AIPuak: Aipuak kontsultaturiko iturrian zetozen hizkuntzan utzi ditut. Ez da itzulpenik egin. Gehienbat ingelesez, gaztelaniaz eta euskaraz dira. BiBlioGraFia: • Liburuetan: Egilearen abizena, egilearen izena; beste egilerik izatekotan haren abizena, beste egilearen izena (kontsultaturiko edizioaren argitalpenaren urtea) liburuaren izenburua hitz etzanez, Argitalpenaren hiria, Argitaletxea. BAILEY, Derek (1993) Improvisation. Its nature and practice in music, Boston, Da Capo Press. • Liburu batetako atal edo aldizkariko artikuluetan: Egilearen abizena, egilearen izena; beste egilerik izatekotan haren abizena, izena (kontsultaturiko edizioaren argitalpenaren urtea) «Atal edo Artikuluaren izenburua kakotx artean» In liburu edo aldizkariaren izenburua hitz etzanez, Argitalpenaren hiria, Argitaletxea. AGAMBEN, Giorgio (2000) «Bartleby o De la contingencia» In Preferiría no hacerlo. Bartleby el escribiente Melville Seguido de tres ensayos sobre Bartleby de Gilles Deleuze, Giorgio Agamben y José Luís Pardo, Valencia, Pre-Textos. • Internetetik jasotako aldizkari edo liburu digitalak: Egilearen abizena, egilearen izena; beste egilerik izatekotan haren abizena, beste egilearen izena (Sareraturiko data) liburuaren izenburua hitz etzanez, Argitaletxea, web orrialdea, kontsulta data parentesi artean. CHAMY, Diego; BEN-ARTZI, Tamara (2006-XI-24) «Public discussion after a perfor- mance by Diego Chamy and Tamara Ben-Artzi» In http://sites.google.com/site/die- gochamy/texts/public-discussion-after-a-performance-by-diego-chamy-and-tamara -ben-Artzi (2010-08-30) • Internetetik jasotako informazio soltea (foroak, elkarrizketak, etab): Egilearen abizena, egilearen izena; beste egile edo elkarrizketa egilearen abizena, izena (Sareraturiko data) elkarrizketa edo eztabaidaren izenburua kakotx artean, web orrialdea, kontsulta data parentesi artean. • Egile berak urte berean argitalpen bat baino gehiago dituenean, urtearen ondoren a, b, c, d,… hizkiak jarri ditut. MAttIN (2009a) “Devour your limitations!” In Unconstituted Praxis [Edit. Mattin], A Coruña, Taumaturgia. • ZZEE =Zenbait Egile. Bi egile baino gehiago direnean. • Testuan datozen aipuetan honela laburtu dut bibliografia: (Egilearen abizena; bigarren egilea edo elkarrizketa egilearen abizena, argitalpenaren urtea, orrialdea) «Cada orden sensorial entraña así su naturaleza simple y su estado tenso, atento» (Nancy, 2007: 17) Honi dagokion erreferentzia bibliografia orokorrean: NANCY, Jean-Luc (2007) A la escucha, Buenos Aires, Amorrortu Editores. IRUDIEI DAGOKIENEZ Argazkiaren egilea ezaguna denean izena adierazia dator irudi oinean. Argazkilari ezezaguna edo bideo frameak erabili direnean ez dut egile izenik jarri. AURKIBIDEA 0. Sarrera moduan �������������������������������������������������������������15 0.1. GAIARI EGINIKO HURBILKETA PERTSONALA ETA METODOLOGIA �������������18 0.2. IKERKETA TEORIKOA ETA KASU KONKRETUAREN HAUTAKETA................20 0.3. AbIAPUNTUA: KEITH ROWE ETA MAttINEK A CORUÑAN 2009. URTEAN EMANIKO KONTZERTUA ���������������������������������22 Kasu konkretuaren deskriBAPena ��������������������������������������������������������23 0.4. INPROBISAZIO LIBREAREN HISTORIA LABURRA ���������������������������������������25 0.4.1. AzalPena ��������������������������������������������������������������������������������������������������25 0.4.2. Musikari eta talde esanGuratsuak kronoloGikoki �����������������27 0.5. INPROBISAZIO LIBREAREN EZAUGARRI NAGUSIAK: ���������������������������������29 0.5.1 Hizkuntzari DAGokiona ������������������������������������������������������������������������29 0.5.2. DenBorari DAGokiona �������������������������������������������������������������������������32 0.5.3. Lekua eta OBjektuei DAGokiona �������������������������������������������������������33 0.5.4. Ikus-entzuleari DAGokiona ��������������������������������������������������������������34 0.6. AURREKARIAK ETA ERAGINAK �������������������������������������������������������������������34 0.6.1. JAZZ eta FREE-JAZZA ��������������������������������������������������������������������������������34 0.6.2. Musika klasiko Garaikidea ���������������������������������������������������������������36 0.6.3. FLUXUS eta PERFORMANCE ART38 0.7. INPROBISAZIO LIBREAREN GlOSARIOA ����������������������������������������������������39 0.8. KEITH ROWE ETA MAttINEN BIOGRAFIAK �������������������������������������������������41 0.8.1 KeitH ROWE ������������������������������������������������������������������������������������������������41 0.8.2. Mattin .......................................................................................................45 1. HiPotesia ����������������������������������������������������������������������������47 1.1. IKERKETA KASUAK AZALERATZEN DITUEN KONTZEPTUAK LABUR ���������49 1.2.TESIAREN BAIEZTAPEN ETA GALDERA NAGUSIAK �������������������������������������50 2. Entzutea-Aditzea �����������������������������������������������������������53 2.1. SARRERA: ZER DA ENTZUTEA? ������������������������������������������������������������������55 2.2. ENTZUTE AKTIBOA �������������������������������������������������������������������������������������56 2.2.1. Entzule Hartzailea ����������������������������������������������������������������������������57 2.2.2. Entzule entzunGarria �����������������������������������������������������������������������61 2.2.3. Entzulearen iraGazkiak ��������������������������������������������������������������������63 2.2.4. Musikariaren entzute aktiBOA ��������������������������������������������������������65 2.3. ENTZUTEA ETA ADITZEA ����������������������������������������������������������������������������67 2.4. ENTZUTEAREN ENTZUTEA �������������������������������������������������������������������������71 2.5. ENTZUTE PASIBOA �������������������������������������������������������������������������������������74 2.6. ENTZUNGARRIAREN MUGETAN ������������������������������������������������������������������79 2.6.1 ONKYO: GorPutz zurrunak eta zurrunGak �����������������������������������80 2.6.2. ONKYOren ezauGarriak ������������������������������������������������������������������������81 2.7. ADITU-ARAZI, ADIERAZI: ENTZUTE ZUZENDUA-INDEXATUA ��������������������88 2.7.1. Antzerkiaren Barneko antzerkia �������������������������������������������������90 2.7.2. Mattin KORYPHAIOS EDO GREZIAR antzerkiko koro zuzendari ��95 2.8. AKUSMATIKA �����������������������������������������������������������������������������������������������������������102