The Constitution of May 3 (1791)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Load more
Recommended publications
-
The Polish-Lithuanian Commonwealth As a Political Space: Its Unity and Complexity*
Chapter 8 The Polish-Lithuanian Commonwealth as a Political Space: Its Unity and Complexity* Satoshi Koyama Introduction The Polish-Lithuanian Commonwealth (Rzeczpospolita) was one of the largest states in early modern Europe. In the second half of the sixteenth century, after the union of Lublin (1569), the Polish-Lithuanian state covered an area of 815,000 square kilometres. It attained its greatest extent (990,000 square kilometres) in the first half of the seventeenth century. On the European continent there were only two larger countries than Poland-Lithuania: the Grand Duchy of Moscow (c.5,400,000 square kilometres) and the European territories of the Ottoman Empire (840,000 square kilometres). Therefore the Polish-Lithuanian Commonwealth was the largest country in Latin-Christian Europe in the early modern period (Wyczański 1973: 17–8). In this paper I discuss the internal diversity of the Commonwealth in the sixteenth and seventeenth centuries and consider how such a huge territorial complex was politically organised and integrated. * This paper is a part of the results of the research which is grant-aided by the ‘Grants-in-Aid for Scientific Research’ program of the Japan Society for the Promotion of Science in 2005–2007. - 137 - SATOSHI KOYAMA 1. The Internal Diversity of the Polish-Lithuanian Commonwealth Poland-Lithuania before the union of Lublin was a typical example of a composite monarchy in early modern Europe. ‘Composite state’ is the term used by H. G. Koenigsberger, who argued that most states in early modern Europe had been ‘composite states, including more than one country under the sovereignty of one ruler’ (Koenigsberger, 1978: 202). -
Konstytucja 3 Maja
Konstytucja 3 Maja Uczeń: 1) podaje przykłady naprawy państwa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; 2) charakteryzuje cele i przebieg konfederacji barskiej; 3) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja. Konstytucja 3 Maja „Wiwat maj, trzeci maj, dla Polaków błogi raj!” Linia chronologiczna Sejm Wielki (Czteroletni) 1788 – 1792 Polecenie 1 Przeczytaj i przeanalizuj poniższy tekst. Pod koniec lat 80‐ych XVIII wieku król Stanisław August Poniatowski oraz obóz patriotyczny po raz kolejny podjęli próbę przeprowadzenia koniecznych reform. Na skutek trudnej sytuacji politycznej caryca Rosji Katarzyna II zgodziła się na zwołanie sejmu zawiązanego pod laską konfederacji – (decyzje zapadały większością głosów.) Marszałkiem został Stanisław Małachowski, jeden z przywódców obozu reform. Jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskiej, dzięki czemu obóz reform uzyskał przewagę. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Sejm ten do historii przeszedł jako Wielki gdyż , po pierwsze obradował ostatecznie w podwójnym składzie, po drugie uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy. Obozy polityczne w czasie Sejmu Wielkiego. Podczas sejmu ścierały się między sobą trzy obozy polityczne: - obóz hetmański – na jego czele stali magnaci: Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki i Seweryn Rzewuski. Chcieli utrzymania dotychczasowego porządku i byli przeciwni jakimkolwiek reformom. Mieli poparcie ambasadora Rosji. - obóz dworski – było skupione wokół króla. Na jego czele stał prymas Michał Poniatowski oraz kanclerz Jacek Małachowski. Dążyli do przeprowadzenia reform w oparciu o Rosję, pragnęli umocnienia władzy wykonawczej królewskiej. - obóz patriotyczny – na jego czele stanęli Stanisław Małachowski, Stanisław i Ignacy Potoccy, Adam Czartoryski i Hugo Kołłątaj. -
Funkcjonowanie Kowieńskich Sejmików Gospodarskich Po Reformach Sejmu Niemego
Kwartalnik Historyczny Rocznik CXXVII, 2020, 4 PL ISSN 0023-5903 MONIKA JUSUPOVIĆ https://orcid.org/0000-0002-7117-2104 Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk FUNKCJONOWANIE KOWIEŃSKICH SEJMIKÓW GOSPODARSKICH PO REFORMACH SEJMU NIEMEGO Abstrakt: Sejmiki gospodarskie wykształ- Abstract: Economic dietines (sejmiki) ciły się w związku z przejmowaniem przez developed as the nobility took over matters szlachtę spraw związanych z lokalnymi related to the local taxes and defence. The podatkami i obronnością. Reformy uchwa- reforms passed by the Silent Sejm severely lone przez Sejm Niemy poważnie ograniczyły limited their competences, and thus their ich kompetencje, a tym samym znaczenie. importance. Nevertheless, at their sessions Niemniej nadal okazjonalnie uchwalano na local taxes were occasionally enacted for the nich podatki na potrzeby powiatowe, wybie- needs of the district, local offi cials, envoys to rano lokalnych funkcjonariuszy i posłów do the king, and other dignitaries were elected, króla i innych dostojników. Zajmowano się and economic matters were dealt with. The też sprawami gospodarczymi powiatu. Sytu- situation changed during the Great Sejm, acja zmieniła się podczas Sejmu Wielkiego, which reformed the local administration by który zreformował administrację lokalną, establishing new self-government bodies powołując nowe organy samorządowe, a sej- and giving electoral and advisory capacities mikom gospodarskim nadając uprawnienia to economic sejmiki. wyborcze i doradcze. S ł o w a klu czow e: sejmiki, samorząd, Keywords: dietines (sejmiki), self-govern- Litwa, szlachta. ment, Lithuania, nobility. Badacze historii parlamentaryzmu Rzeczypospolitej skupiają się w swych studiach zazwyczaj na sejmikach poselskich i deputackich, natomiast zgromadzeniom gospodarskim poświęcają mniej uwagi. Tymczasem w okresie szczytowego rozwoju sejmiki gospodarskie były głównym polem działania samorządu szlacheckiego. -
A Short History of Poland and Lithuania
A Short History of Poland and Lithuania Chapter 1. The Origin of the Polish Nation.................................3 Chapter 2. The Piast Dynasty...................................................4 Chapter 3. Lithuania until the Union with Poland.........................7 Chapter 4. The Personal Union of Poland and Lithuania under the Jagiellon Dynasty. ..................................................8 Chapter 5. The Full Union of Poland and Lithuania. ................... 11 Chapter 6. The Decline of Poland-Lithuania.............................. 13 Chapter 7. The Partitions of Poland-Lithuania : The Napoleonic Interlude............................................................. 16 Chapter 8. Divided Poland-Lithuania in the 19th Century. .......... 18 Chapter 9. The Early 20th Century : The First World War and The Revival of Poland and Lithuania. ............................. 21 Chapter 10. Independent Poland and Lithuania between the bTwo World Wars.......................................................... 25 Chapter 11. The Second World War. ......................................... 28 Appendix. Some Population Statistics..................................... 33 Map 1: Early Times ......................................................... 35 Map 2: Poland Lithuania in the 15th Century........................ 36 Map 3: The Partitions of Poland-Lithuania ........................... 38 Map 4: Modern North-east Europe ..................................... 40 1 Foreword. Poland and Lithuania have been linked together in this history because -
4. Rp W Dobie Sejmu Wielkiego 1788 –1792 ______1
4. RP W DOBIE SEJMU WIELKIEGO 1788 –1792 __________________________________________________________________________________ 1. Sytuacja polityczna po I rozbiorze a) Rzeczpospolita była całkowicie zależna od Rosji – Stanisław August Poniatowski musiał konsultować wszystkie decyzje z ambasadorem rosyjskim, b) konflikt rosyjsko – turecki . W latach 1768 – 1774 trwała wojna rosyjsko – turecka o europejskie posiadłości Imperium Osmańskiego. Zakończyła się ona sukcesem Rosji, która przyłączyła tereny nad Morzem Czarnym. W 1783 r. Rosja przyłączyła Krym. Nowy konflikt wybuchł w roku 1787 . Stanisław August Poniatowski zaproponował Rosji przymierze, w którym obiecał wystawić kontyngent polskiej konnicy na wojnę z Turcją. W zamian Rosja miała się zgodzić na zwołanie skonfederowanego sejmu, zwiększenie liczby armii oraz reformy. Po 9 miesiącach Katarzyna II zgodziła się na skonfederowany sejm i zwięokszenie liczby wojska lecz nie na inne reformy. Atmosfera polityczna w Rzeczpospolitej uległa jednak zmianie – w 1788 r. miała charakter całkowicie antyrosyjski. c) pogorszyły się stosunki rosyjsko – pruskie. Rosja nie odnowiła sojuszu z Prusami w 1788 r. Kraj ten obawiał się dalszego zwiększania terytorium Rosji kosztem Imperium Osmańskiego dlatego też znalazł się w obozie państw wrogich Rosji. Z tym wiązał swoje nadzieje obóz patriotyczny. Wydawało się , że uda się przeprowadzić konieczne reformy przy wsparciu Prus. 2. Sejm Wielki zwany Czteroletnim także 1788 - 1792 a) sejm ten nazywamy Czteroletnim lub Wielkim gdyż : . jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskie. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Obradował więc ostatecznie w podwójnym składzie. uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy. Najważniejsze z nich zapadły w latach 1790 – 1891 gdy obradował w podwójnym składzie gdyż wybrani w 1790 r. -
Darius Staliūnas HISTORIOGRAPHY of the LITHUANIAN NATIONAL
Darius Staliūnas HISTORIOGRAPHY OF THE LITHUANIAN NATIONAL MOVEMENT CHANGING PARADIGMS The beginning of Lithuanian national historiography and the topic of ‘National Revival’ The Lithuanian historical narrative was formed during the nineteenth century as a component part of a newly developing Lithuanian national discourse. One of the most important and most difficult tasks facing the construction of a modern Lithuanian identity was how to separate it from the Polish identity (as well as from its Russian counterpart, even though Russianness was not regarded as being so parlous for the ‘purification’ of national identity). It therefore comes as no surprise that Lithuanians construed their concept of history as an alternative to the Polish construction (and to a lesser degree to the Russian version). Most nineteenth-century Polish political movements, including schools of history, did not regard the Lithuanians as having any independent political future and so it is not surprising that they were inclined first and foremost to stress the benefits of Polish culture and civilisation in Lithuania’s past. The Lithuanians had no other option than using their authentic ethnic culture as a counterweight to Polish civilisation. Conceiving Lithuanian identity as primarily ethno-cultural values, a concept of Lithuanian history was construed accordingly. The history of Lithuania was considered to be Darius Staliūnas, ‘Historiography of the Lithuanian national movement. Changing paradigms’, in: Studies on National Movements, 1 (2013) pp. 160-182. http://snm.nise.eu Studies on National Movements, 1 (2013) | ARTICLES the history of (ethnic) Lithuanians. Topics connected with ‘national revival’ have clearly dominated in texts devoted to nineteenth-century history. -
Działalność Polityczno-Wojskowa Chorążego Koronnego I Wojewody Kijowskiego Andrzeja Potockiego W Latach 1667–1673*
143 WSCHODNI ROCZNIK HUMANISTYCZNY TOM XVI (2019), No 2 s. 143-167 doi: 10.36121/zhundert.16.2019.2.143 Zbigniew Hundert (Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum) ORCID 0000-0002-5088-2465 Działalność polityczno-wojskowa chorążego koronnego i wojewody kijowskiego Andrzeja Potockiego w latach 1667–1673* Streszczenie: Andrzej Potocki był najstarszym synem wojewody krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego Stanisława „Rewery”. Związany był ze swoją rodzimą ziemią halicką, w której zaczynał karierę wojskową, jako rotmistrz jazdy w 1648 r., oraz karierę polityczną. Od 1646 r. był starosta sądowym w Haliczu, co wpływało na jego polityczną pozycję w regionie oraz nakładało na niego obowiązek zapewnienia pogranicznej ziemi halickiej bezpieczeństwa. W latach 1647–1668, jako poseł, aż 15 razy reprezentował swoją ziemię na sejmach walnych. W 1667 r. był już doświadczonym pułkownikiem wojsk koronnych. Posiadał kilka jednostek wojskowych w ramach koronnej armii zaciężnej oraz blisko tysiąc wojsk nadwornych na potrzeby obrony pogranicza. Po śmierci ojca w 1667 r. faktycznie stał się głową rodu Potockich. Związany był już wtedy politycznie z dworem Jana Kazimierza i z osobą marszałka wielkiego i hetmana polnego – a od 1668 r. wielkiego koronnego Jana Sobieskiego. W związku z tym jeszcze w 1665 r. otrzymał urząd chorążego koronnego. W 1667 r. bezskutecznie starał się też o buławę polną w przypadku awansu Sobieskiego na hetmaństwo wielkie. Potem brał udział w kampanii podhajeckiej, dowodząc grupą wojsk koronnych, swoich nadwornych i pospolitego ruszenia. W 1668 r. wszedł do senatu w randze wojewody kijowskiego, próbując oddziaływać na życie polityczne Kijowszczyzny i angażować się w sprawę odzyskania z rąk rosyjskich Kijowa. W okresie panowania Michała Korybuta (1669–1673) był jednym z najbardziej aktywnych liderów opozycji i jednym z najbliższych współpracowników politycznych i wojskowych Sobieskiego. -
The Ukrainian Weekly 2012, No.27-28
www.ukrweekly.com INSIDE: l Guilty verdict for killer of abusive police chief – page 3 l Ukrainian Journalists of North America meet – page 4 l A preview: Soyuzivka’s Ukrainian Cultural Festival – page 5 THEPublished U by theKRAINIAN Ukrainian National Association Inc., a fraternal W non-profit associationEEKLY Vol. LXXX No. 27-28 THE UKRAINIAN WEEKLY SUNDAY, JULY 1-JULY 8, 2012 $1/$2 in Ukraine Ukraine at Euro 2012: Yushchenko announces plans for new political party Another near miss by Zenon Zawada Special to The Ukrainian Weekly and Sheva’s next move KYIV – Former Ukrainian President Viktor Yushchenko was known for repeatedly saying that he hates politics, cre- by Ihor N. Stelmach ating the impression that he was doing it for a higher cause in spite of its dirtier moments. SOUTH WINSOR, Conn. – Ukrainian soccer fans Yet even at his political nadir, Mr. Yushchenko still can’t got that sinking feeling all over again when the game seem to tear away from what he hates so much. At a June 26 officials ruled Marko Devic’s shot against England did not cross the goal line. The goal would have press conference, he announced that he is launching a new evened their final Euro 2012 Group D match at 1-1 political party to compete in the October 28 parliamentary and possibly inspired a comeback win for the co- elections, defying polls that indicate it has no chance to qualify. hosts, resulting in a quarterfinal match versus Italy. “One thing burns my soul – looking at the political mosa- After all, it had happened before, when Andriy ic, it may happen that a Ukrainian national democratic party Shevchenko’s double header brought Ukraine back won’t emerge in Ukrainian politics for the first time in 20 from the seemingly dead to grab a come-from- years. -
Polish) Lesson Plan (English) the Crisis, Reform, and Collapse of the Nobles’ Republic (Revision Class)
The Crisis, Reform, and Collapse of the Nobles’ Republic (revision class) The Crisis, Reform, and Collapse of the Nobles’ Republic (revision class) Lesson Plan (Polish) Lesson Plan (English) The Crisis, Reform, and Collapse of the Nobles’ Republic (revision class) 3rd May 1791 Constuon Source: Jan Matejko, Konstytucja 3 Maja 1791 roku, 1891, oil on canvas, domena publiczna. Link to the Lesson You will learn to describe the most important historical events of the seventeenth and eighteenth centuries; to list the crises that struck Poland in the eighteenth century and what attempts at reform were undertaken; to explain the historical significance of the collapse of the Polish‐Lithuanian Commonwealth. Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie abstraktu By the eighteenth century, the Polish‐Lithuanian political system became anachronistic. The state was becoming ever weaker. It did not pursue an active foreign policy; it was more of an object than a subject on the international stage. Due to the presence of the liberum veto, the nobility obstructed attempts at reform with ease. One deputy’s vote against a project was enough to dismiss the entire Sejm. The representatives of the nobility oftentimes accepted bribes from foreign powers that wished to keep Poland‐Lithuania weak. Russia had ever more say in the affairs of the country. When Stanisław II Augustus was elected King, some of the patriotically inclined nobles rebelled against his rule and created the Bar Confederation The part of the military that remained loyal to the King suppressed the rebellion with the aid of Russian forces. Capitalizing upon the opportunity, Russia, Austria, and Prussia conducted the First Partition of Poland in 1772. -
16Th-19Th Century)
Jacek Kulbaka DOi: 10.14746/bhw.2018.38.2 Maria Grzegorzewska University From the history of disabilities (16th-19th century) Abstract: The article presents various circumstances (social, legal, philosophical and scientific) connected with the care, upbringing and education of people with disabilities from the early modern era to the beginning of the 20th century. Particular attention was to the history of people with disa- bilities in the Polish lands. The author tried to recall the activity of leading educational activists, ped- agogues and scientists – animators of special education in Poland, Europe and the world. The text also contains information related to the activities of educational and upbringing institutions (institu- tional, organisational, methodological and other aspects). Keywords: Disability, history of disability, blind, mentally handicapped, morally neglected, deaf, education, care, education of people with disabilities The negative perception of disabilities over the centuries has led to the social exclu- sion of thousands of people: deaf, blind, mentally disabled, those with chronic illnesses and otherwise disabled – to follow in the footsteps of typology that was still widespread mid-20th century. We can find confirmation of this state of things in written and non-writ- ten sources, as well as in contemporary Polish studies from the border of pedagogy and psychology of ethnography, cultural studies, archaeology and others1. 1 Cf. SAHAJ, T., “Problem niepełnosprawności w starożytnej kulturze greckiej: rozważania filozoficzno- społeczne”, [in:] Roczniki Naukowe AWF w Poznaniu, bk. 52, 2003, p. 127–141.; NASIEROWSKI, T., HER- czyńska, G., MYSZKA, D.M., Zagłada chorych psychicznie: pamięć i historia, Warsaw 2012 /Martyrdom of the mentally disabled in 1939–1945/; KRAUZE, a., “Niepełnosprawność: inny w paradygmacie humanistyc- znym”, [in:] Niepełnosprawność, no. -
Kierownicza Władza Wykonawcza Typu Rządowego 22
PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2011, R. X, NR 1 WOJCIECH SZCZYGIELSKI UNIWERSYTET ŁÓDZKI Debata parlamentarna nad wyłonieniem składu Komisji Wojskowej w grudniu 1788 r. W grudniu 1788 r. odbyła się w Sejmie debata, w wyniku któ- rej wyłoniono skład osobowy, powołanej w początkach listopada tegoż roku, Komisji Wojskowej Obojga Narodów. W ten sposób zwieńczone zostało dzieło jej powstania. Decyzja sejmowa z 3 listo- pada 1788 r. o ustanowieniu Komisji Wojskowej stała się ważnym faktem politycznym i ustrojowym. Uwalniała Polskę od zależności rosyjskiej1, inicjując zarazem procesy przemian, które wiązano z niepodległościową opcją reformatorską i kształtowaniem nie- zbędnych podstaw szlacheckiego modelu państwa2. Komisję Wojskową poddano zwierzchnictwu Sejmu3. Na mocy konstytucji sejmowej z 10 listopada 1788 r. umocowana została w kompetencjach wojskowych przynależnych dotychczas Depar- tamentowi Wojskowemu4. Ten zaś oczekiwał na przekazanie obo- wiązków Komisji Wojskowej5. 1 E. Rostworowsk i, Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Kon- stytucji 3 maja, [Warszawa 1966], s. 150; J. M i c h a l s k i, Zmierzch prokonsulatu Stackelberga, [w:] Sejm Czteroletni i jego tradycje, red. J. Kowecki, Warszawa 1991, s. 32. 2 W. Szczygielsk i, Sejm gotowy i władza typu Straży (z badań nad per- cepcją społeczną reformy ustroju państwa w czasach Sejmu Wielkiego), „Przegląd Nauk Historycznych” 2003, R. II, nr 1 (3), s. 67, 76. 3 L. R a t a j c z y k, Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788–1792, Warsza- wa 1975, s. 149, 154–155, 166–167; Historia sejmu polskiego, t. I (Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej), red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 386 (rozdział autorstwa J. Michalskiego). 4 Dyaryusz Sejmu ordynaryjnego pod Związkiem Konfederacyi Generalnej Obojga Narodów w Warszawie rozpoczętego Roku Pańskiego 1788, [wyd. -
Polish Battles and Campaigns in 13Th–19Th Centuries
POLISH BATTLES AND CAMPAIGNS IN 13TH–19TH CENTURIES WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ IM. PŁK. DYPL. MARIANA PORWITA 2016 POLISH BATTLES AND CAMPAIGNS IN 13TH–19TH CENTURIES WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ IM. PŁK. DYPL. MARIANA PORWITA 2016 Scientific editors: Ph. D. Grzegorz Jasiński, Prof. Wojciech Włodarkiewicz Reviewers: Ph. D. hab. Marek Dutkiewicz, Ph. D. hab. Halina Łach Scientific Council: Prof. Piotr Matusak – chairman Prof. Tadeusz Panecki – vice-chairman Prof. Adam Dobroński Ph. D. Janusz Gmitruk Prof. Danuta Kisielewicz Prof. Antoni Komorowski Col. Prof. Dariusz S. Kozerawski Prof. Mirosław Nagielski Prof. Zbigniew Pilarczyk Ph. D. hab. Dariusz Radziwiłłowicz Prof. Waldemar Rezmer Ph. D. hab. Aleksandra Skrabacz Prof. Wojciech Włodarkiewicz Prof. Lech Wyszczelski Sketch maps: Jan Rutkowski Design and layout: Janusz Świnarski Front cover: Battle against Theutonic Knights, XVI century drawing from Marcin Bielski’s Kronika Polski Translation: Summalinguæ © Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita, 2016 © Copyright by Stowarzyszenie Historyków Wojskowości, 2016 ISBN 978-83-65409-12-6 Publisher: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita Stowarzyszenie Historyków Wojskowości Contents 7 Introduction Karol Olejnik 9 The Mongol Invasion of Poland in 1241 and the battle of Legnica Karol Olejnik 17 ‘The Great War’ of 1409–1410 and the Battle of Grunwald Zbigniew Grabowski 29 The Battle of Ukmergė, the 1st of September 1435 Marek Plewczyński 41 The