www.dergibursa.com.tr Şubat 2015 - February 2015

Yıl / Year: 5 - Sayı / Issue:26 Fiyat› / Price: 10

Kadın; dünyadaki “güzellik”

DÜNYA KADINI • BURSA’NIN KADINLARI • İPEKTEKİ KADIN ELİ • KLEOPATRA PLAJI • BUDAPEŞTE • LAUTREC • KADIN

1 arka plan masthead

Yayıncı / Yapımcı / Yönetim Publisher / Producer / Management

Yıl: 5 Sayı: 26 / Şubat 2015 ISSN: 2146 - 1457 Yerel Süreli Yayın Yayın Dili: Türkçe - İngilizce Year: 5 Issue: 26 / February 2015 ISSN: 2146 - 1457 Local Periodical Publications Çekirge Mah. Selvili Cad. No:12 Çelebi 2 Apt. D.1 Publication Language: Turkish - English Osmangazi / BURSA T. (0224) 233 87 11 www.photographica.com.tr İmtiyaz Sahibi ve Yayın Yönetmeni

Owner and Director dergi bursa, Photo Graphica tarafından T.C. yasalarına uygun olarak Engin Çakır (Sorumlu) yayınlanmaktadır. dergi bursa’nın isim ve yayın hakkı Photo Graphica’ya aittir. Yayımlanan yazı, fotoğraf ve konuların her hakkı saklıdır ve tüm [email protected] sorumluluğu eser sahiplerine aittir. İzin alınmadan alıntı yapılamaz. Reklamların sorumluluğu reklam verenlere aittir.

Koordinatör dergi bursa, “Basın Meslek İlkeleri”ne Coordinator uymaya söz vermiştir. Emine Korku [email protected] dergi bursa is published by Photo Graphica in accordance with the Turkish laws. The name and the right of publishing of dergi bursa magazine belongs to Photo Graphica. Full responsibility of the published texts, photographs and subjects Yazı İşleri belongs to the owner. All rights are reserved. Be quoted without permission. The responsibility of the advertisements belongs to the advertiser. dergi bursa has Editorial promised to comply with “Journalism Ethics and Standarts” Ferhan Petek [email protected] Dijital Yayıncılık Reklam İletişim Digital Publishing Advertise Contact www.dergibursa.com.tr Burcu Dursun [email protected] www.dijimecmua.com/dergi-bursa/ T. (0224) 233 87 11 (0533) 522 00 40 Sosyal Medya Social Media Grafik Tasarım Graphic Design facebook.com/dergi.bursa Photo Graphica Creative [email protected] twitter.com/DergiBursa

Çeviriler @dergibursa #dergibursa Translations İdeo Çeviri www.ideoceviri.com Baskı Dağıtım Print Distribution Çorbada Tuzu Olanlar Contributors Abdülkadir Kılınç, Ayşegül Alkış, Demet Argun Güngör, Güney Özkılınç, İsmail Şeker, Özgür Çakır, www.furkanofset.com.tr www.seckurye.com.tr Merve Güneykaya, Meryem Güngör, Sezai Evans, Op. Dr. Bülent Cihantimur, Tahir Yaman

2 3 editör notu editor’s note

Kadınlara “bakış” açısı

“Perspective” on women

Kadın hakkındaki bakış açımız bu toplumun dönüşebilmesinin altın anahtarı. Bana göre çağdaş ve özgüveni yüksek bir kadın olmadan medeniyetimizi geliştiremez ve geleceğe iz bırakamayız.

Temamız kadın olunca, çok İletişimde okuduğum Our perspective on women is the golden key for the zorlandığımız bir sayı oldu. yıllarımdan hatırladığım transformation of our society. I believe that it is not Çünkü kadını anlatmak tıpkı Hegel’e ait bir iletişim possible to advance our civilization and leave marks for “kadın” gibi “karmaşık” bir çözümlemesi şunu söylüyor: the future without modern and self-confident women. durumdu. Belki derginin “ben” ve “öteki” kavramları tamamını okursanız ne karşılıklı iletişim ve etkileşimin This was one of the more An analysis by Hegel that anlatmaya çalıştığımızı biraz sonunda anlamlı bir bütün difficult issues since the theme I remember from the years daha net anlayabilirsiniz. haline gelir. “Öteki” algısı was women. Because telling that I spent in the faculty of Bu sayıda kimler yok insanın kendi içinden başlar women was as “complex” as communication goes like this: the ki: Bursa’ya iz bırakmış ve bir başka insana yönelir. “women” themselves. Maybe concepts of “me” and the “other” you can understand what I am create a meaningful whole as a kadınlardan, dünyaya önder En temelde ise doğanın iki saying better when you read the result of mutual communication olmuş kadınlara, güzellik bileşeni olan dişi ve erkek magazine completely. So what and interaction. The perception of kavramından efsanelere konu arasında şekillenir. İdeolojik do we have in this issue: from the “other” starts from one’s own olmuş kadınlara, hikayelere geçmişimizi oluşturan; din, women who have left their marks inner self and is directed to others. ve odağında kadın olan eğitim/öğretim, aile, hukuk, in Bursa to those who have led Most fundamentally, it is shaped birçok konudan Bursa’nın siyaset ve haberleşme the world, from the concept of around the female and the male simgesi ipekteki kadın eline kaynakları bakış açılarımızı beauty to women who have been which comprise the two elements the subject of legends, from many of nature. Sources of religion, kadar bir seçki yaptık. Gezi oluşturur. stories to topics on women as well education/training, family, law, köşelerimizden tutun nostaljik as the touch of women on silk, politics and communication make satırlarımıza kadar her yer Yüzyıllardır kadına dayatılan the symbol of Bursa. Every page up our ideological past while also östrojen kokuyor. katı toplumsal roller, smells of estrogen from our travel shaping our perspectives. din olgusunu iktidarın articles to nostalgic lines. hegemonyasının en güçlü

4 5 editör notu editor’s note

aracı olarak meşrulaştırdı. veya toplumun ön yargıları The hard social roles imposed to be “accepted”. I believe that Neredeyse her şey; toplumsal, sebebiyle örselenen kadınlar on women for centuries have women who are crumpled by ekonomik, sosyal ve cinsel bu toplumun tek çıkış noktası legitimized the concept of traditions, customs, laws that have religion as the most important become stale or the prejudices alanda kabul gören ataerkil diye düşünüyorum. İlkel tool of the hegemony of power. of the society comprise the only düşünce ile şekillendi. Tıpkı bir bakış açısıyla “benim Almost everything was shaped point of exit for this society. My yaradılış mitinde* bahsedildiği olmayan kötüdür” denilerek by a patriarchal way of thinking only wish is that we no longer gibi, kadınlar ve erkekler tecavüz edilen hatta öldürülen accepted socially, economically hear news about women who yalnızca biyolojik olarak değil; kadınları anlatan haberleri and sexually. Just as is stated in are raped or killed due to a ihtiyaçları, yetenekleri ve artık duymamamız tek the myth of creation, women and primitive perspective stating that işlevleri bakımından da farklı dileğim... Ancak ensest, taciz, men were seen to be different “whatever is not mine is bad”… not only biologically but also in Unfortunately however; incest, görüldüler. -Erkekler “doğal tecavüz, çarpık ilişkiler ve terms of their needs, abilities abuse, rape, twisted relationships olarak” daha güçlü ve akılcılar, öldürme eylemleri ne yazık and functions. A manner of and killing incidents do not end. dolayısıyla egemen olmak ve ki son bulmuyor. Kadının thinking ensued in which men Violence on women will not end hükmetmek için yaratılmışlar insani gücünü tüketerek, onu were “naturally” stronger and unless we start questioning our gibi- bir anlayış egemen küstüren, aldatan, döven, rational, thus it is as if they have perspectives (both for women and oldu. Erkekler, rasyonel söven ve armağanlarla yeniden been created to dominate and men) that consumes the humane zihinsel yetenekleriyle dünyayı onu sömüren, sömürten bakış rule. It was always repeated powers of women, that offends that while men interpreted and them, betrays them, beats them yorumlayıp düzene sokarken; açılarımız (hem kadınlar hem arranged the world with their up and then starts the cycle of kadınlar, çocuk doğurma erkekler için söylüyorum) rational mental abilities, women exploitation once again by way of ve yetiştirme yetenekleri sorgulanmadığı sürece kadına took on the responsibilities of the gifts. In short, we have to be able dolayısıyla günlük yaşamın yapılan şiddetin sonu gelmez. continuation of life and the species to establish an equal logic and to ve türün üretilmesi işlevini İşin özü bakış açısını değiştirip, due to their ability to give birth change our perspectives in order üstlenirler dendi. Kadının eşit bir mantık kurabilmekten and raise children. Conditions to be able to solve this issue. I “ötekileştirilmesi” için egemen geçiyor. Kadınlara “bakış of the dominant rulers, powers, don’t think that a nation that does religion and men were used to not “strengthen its perspective on güçlerin, iktidarın, dinin ve açısını güçlendirmeyen” bir “marginalize” women which ended women” may talk about morals, erkeğin şartları kullanıldı milletin; ahlaktan, onurdan up in an unfair competition. The honor or virtue. ki bu haksız bir rekabetti. veya erdemden söz etmesi woman had to become the other Kadın “kabul edilmek” için bence mümkün değil. and accept to be a slave in order I wish you all a happy reading. köleleşmek ve öteki olmak zorundaydı. Gelenek, töre, Keyifli okumalar dilerim... örf, adet, bayatlamış yasalar

* İnsanlık tarihinin bilinen “ilk günahını” * There is a striking description in the anlatan yaradılış mitinde çarpıcı bir creation myth which tells us the “first sin” in the history of mankind and this betimleme vardır ve bu “yeni bir bilgi” is “not new information”… I believe that değil... Bu bilgi “kadınlara bakış”ın this information was the starting point da başlangıcıydı fikrimce... Cennet for the “perspective on women”… Eve Bahçesi’ndeki bilgi ağacının yanında stands beside the tree of knowledge in the Garden of Eden with all her “purity”; “tüm saflığıyla” Havva durur, ağacın the devil that is identified with the snake üzerindeki ise yılanla özdeşleşen is on the tree… The devil approaches şeytandır... Şeytan elmayı yemesi için Eve to trick her into making Adam eat Havva’yı kandırmak üzere sinsice the apple. Eve is tricked into doing so. Eve also makes Adam believe him yaklaşır. Havva şeytan tarafından and they share the apple after which kandırılır. Havva, Adem’i de inandırır they suddenly realize the starkness ve elmayı paylaşırlar, bir anda her of everything around them as well as şeyin ve kendi çıplaklıklarının farkına their nakedness; they feel “shame” for varırlar, “utanç” duygusuyla tanışırlar, the first time and try to hide but God expels them from heaven and throws saklanırlar ama Allah ikisini de them down to the hell of the world while cennetten kovar, dünya cehennemine also punishing women with a pain and gönderir; kadını doğum sancısı ile slavery that is symbolized as the pain simgeleştirilen acı ve kölelikle ve of giving birth and men with a never ending “mastery”. This is undoubtedly erkeği bitmek bilmez bir efendilikle a strong expression as the story of “cezalandırır”. “Yaradılış”ın ya da “creation” or the “coming of mankind to “insanın dünyaya gelişi”nin hikayesi earth”… this “beginning” has affected olarak oldukça çarpıcı bir anlatım all our past as well as our current perspectives. kuşkusuz… Çünkü bu “başlangıç” tüm geçmişi ve bugünkü bakış açılarımızı da etkiledi. En g i n Ça k ı r

6 7 plan plan plan

bursa dokusu Yaşamı değiştiren kadınlara saygı duruşu - Güney Özkılınç 24 bursa motifs An homage to the women who change our lives - Güney Özkılınç

foto öykü İpekteki kadın eli – İsmail Şeker 34 photo story The touch of a woman on silk – İsmail Şeker

odak noktası Odaktaki “kadın” – Demet Argun Güngör 44 focus The woman in “focus” – Demet Argun Güngör

detay Kıyıdan kuleye aşk masalı: Kız Kulesi 50 details A love story from the shore to the tower: Maiden’s Tower

geçmiş zaman kipinde En parlak kraliçe tacı 54 the past tense The brightest crown of queens

tema Kadın dediğin... 60 theme What you call women...

eğitimin psikolojisi Kadın bedeninin çilesi… - Ayşegül Alkış 66 psychology of education Suffering of the female body… - Ayşegül Alkış

estetik Saç dökülmesine kökten çözüm - Op. Dr. Bülent Cihantimur 68 estetic A radical solution to hair loss - Op. Dr. Bülent Cihantimur

semboller O’nun adı – Abdülkadir Kılınç 70 symbols Her name – Abdülkadir Kılınç

yakın plan Kadın hakkında çok şey 72 close up Many things about women

evrensel sanat Bir kadın hayranı... 88 universal art A fan of women...

bilgi hapı “İcat” çıkaran kadınlar 94 information pill Women who invent

gezi-yorum Kleopatra’ya hediye bir mücevher 98 travel-ing A jewel; a gift to Cleopatra

uzaktaki yakın Tuna’nın en alımlı kadını: Budapeşte – Özgür Çakır 106 so far so close The Belle of the Danube; Budapeste – Özgür Çakır

8 9 film önerileri film recommendations

Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku The Lady Monako Prensesi Grace But Müzeyyen, This is a Deep Passion The Lady Grace of Monaco Çiğdem Vitrinel - 2014 Luc Besson - 2011 Olivier Dahan - 2014 Dram, Romantik Biyografi, Dram, Tarihi Biyografi – Dram - Romantik Drama, Romance Biography, Drama, History Biography – Drama - Romance Türkiye - Turkey Fransa – France Fransa, ABD, Belçika, İtalya, İsviçre France, USA, Belgium, Italy, Switzerland

Demir Leydi Kadınlar Kadınlar Ne İster? Iron Lady The Women What Women Want? Phyllida Lloyd– 2011 Diane English - 2008 Nancy Meyers - 2000 Biyografi, Drama, Tarihi Komedi, Dram Komedi, Fantastik, Romantik Biography, Drama, History Comedy, Drama Comedy, Fantastic, Romantic İngiltere, Fransa - England, France ABD - USA ABD - USA

10 11 kitap önerileri book recommendations

Düğümlere Üfleyen Kadınlar İmza: Karın Kendine Ait Bir Oda Women Who Blow to Threads Signed: Your Wife A Room of One’s Own Ece Temelkuran Banu Özkan Tozluyurt Virginia Woolf

Pygmalion Bursa’nın Kadın Yüzü Piraye Pygmalion Feminine Face of Bursa Piraye George Bernard Shaw Güney Özkılınç, Deniz Dalkılınç, Ceyhun İrgil Tuna Serim

12 13 web önerileri web recommendations

www.kadinvekadin.net www.peribebek.com

www.pemberuj.net www.sirkadinlar.com

www.bakimlikizlar.com www.guncelanne.com

14 15 albüm önerileri album recommendations

Özge Fışkın Chris De Burgh Her şeyin bir zamanı var Lady in Red There is a time for everything Lady in Red

The Doors All Woman L.A.Woman The Best 45 Selection of Female Vocals L.A.Woman The Best 45 Selection of Female Vocals

16 17 tek karede bursa one shot in bursa

Tarihi bir keyif kaçamağı

A historical escapade of joy

Kadın deyince akla ilk gelen şeylerden biridir alışveriş. Kimine göre bir tür terapi kimine göre ihtiyaç... Bursa’da alışverişin tadı, dünya mirası çarşılarında çıkar. Çarşı-pazar gezilir, alışverişler yapılır, eller kollar poşetlerle doldurulur. Dükkân dükkân gezilirken ayaklara kara sular inmiş ve biraz mola verme zamanı gelmiştir artık. Belki sıradan bir alışveriş gününün belki bir düğün telaşının arasına, masum bir keyif kaçamağı sıkıştırılır bu molalarda. Bursa çarşılarının dinlenme noktalarından biri olan Koza Han’ın tarihi havası eşliğinde çaylar kahveler yudumlanır, o tatlı yorgunluklar atılır ve belki bayramlık belki çeyiz alışverişi kaldığı yerden devam eder.

Fotoğraf: Ferhat Ünlü, Koza Han, Ocak 2014 Photo: Ferhat Ünlü, Koza Han, January 2014

Shopping is the first thing that comes to mind when we hear the word women. For some it is a sort of therapy whereas for others it is a need… The joy of shopping in Bursa is best felt at its world heritage bazaars. One roams around the bazaars, does some shopping and walks with packages in hand. It is time to give a break when one feels weary of hopping from one shop to the next. An innocent escapade of joy can be had during these breaks in between a day of shopping or the rush for a wedding. One can sip tea or coffee in the historical atmosphere of Koza Inn which is one of the resting areas in the Bursa bazaars, thus getting some rest to continue from where they left off.

18 19 tek karede bursa one shot in bursa

Bursa’nın kadifeli gelinleri

Velvet brides of Bursa

Bursa’ya has düğün gelenekleri zamana yenik düşmüyor. Eski zaman adetleri yerine getiriliyor ve günümüzde de devam ediyor. Kız isteme, tavuk alma, kına geceleri, çeyiz sermeler… Bursa’nın güzellerine talip damat adayları, kahvenin tuzu, kız evinin nazıyla sınanıyor hala… “Allah’ın emri, peygamberin kavli” ile belli edilen niyetler, sazlı sözlü düğün merasimleriyle tamamlanıyor. Gelin evine el emeği göz nuru çeyizlikler, işlemeli Bursa kumaşları, Bursa kadifeleri seriliyor. Kınalar yakılıyor, gelinler ağlatılıyor; bolluk, bereket, huzur, mutluluk temennileri eşliğinde yeni bir yuva kurmanın ilk adımları atılıyor.

Wedding traditions of Bursa stand the test of time. Old customs are still continued even today. Asking for the girl’s hand in marriage, henna night, exhibiting the trousseau… The grooms to be in Bursa are still tested with the salt in the coffee and the the coquetry of the girls… Intentions put into words by, “the order of the God and the words of the Prophet” are finalized with festive wedding ceremonies. Handicrafts from the bride, inlaid Bursa fabrics and Bursa velvets are spread out all over the house. Henna is applied, brides are forced to cry; steps to building a new home are taken in the accompaniment of wishes for happiness.

Fotoğraf: Nurcan Yahşi, Ahmetbey Köyü, Nisan 2014 Photo: Nurcan Yahşi, Ahmetbey Village, April 2014

20 21 22 23 bursa dokusu bursa motifs

Yaşamı değiştiren kadınlara saygı duruşu

An homage to the women who change life

Dünyamızın, ülkemizin ve kentimizin güzelliklerini birlikte var ettik; emeğimiz, alın terimizle yolları, rayları; heykelleri, anıtları; ipekli dokumaları… Birlikte eğittik çocukları, genç fidanları… Birlikte sağalttık onulmaz yaraları… Yaşamın yarısı bizsek yarıdan fazlasıydı kadınlar. Yaşamın her alanı ve her anında, yanı başımızda…

We brought into existence the beauties of our world, our country and our city together; the roads, railways, statues, monuments silk fabrics, all with our toil… We educated the children, the young saplings together… We treated untreatable wound together… If we were half the life, women were more than the other half. Right beside us in all areas and fields of life…

Yazı ve fotoğraf arşivi / Text and photo archive: Güney Özkılınç

Kadınlar vardır, kendisi genç kızların sağlıklarını There are women, who weave “Hush Money” and the first değişirken bir insana bir kente kaybetmelerine yol themselves to a person, a city women’s strike bir ülkeye dokunan kadınlar… açmaktaydı. or a country while changing The story by Refik Halit (Karay) themselves… published in 1909’da with the title Oysa tarih hep erkeklerin Whereas history is filled with the Hakk-ı Sükût (Hush Money) tells başarı öyküleriyle doludur. “Sus Payı” ve success stories of men. Women of the working conditions at the Kadın, bir kez daha tarih ilk kadın grevi are forgotten once again at the silk factories of Bursa as well as yazıcıların kaleminde Refik Halit (Karay)’in 1909’da tip of the historians’ pens. Bursa the status of female workers. The unutulur. Bursa erkeklerle eşit yayımlanan Hakk-ı Sükût has witnessed the first revolts of first women’s strike is organized çalışma hakları için ilk kadın (Sus Payı) adlı öyküsünde de women for equal working rights at the same time by women ayaklanmalarına da tanıktır. Bursa’nın ipek fabrikalarındaki with men. So much so that this working in the silk industry in claim for the rights is reflected in Bursa. Bursa makes history as Öyle ki bu hak arayışları 18. çalışma koşulları ve kadın these verses by Kul Halil: a city weaved and changed by yüzyılda yaşamış Bursalı halk işçilerin durumu çizilir. Aynı the touch of women. And we şairi Kul Halil’in dizelerine de tarihlerde de ülkemizin ilk “Long haired ones mobilized are left with writing the female yansır: kadın grevi Bursa’da ipekte again side of life together with Ceyhun çalışan kadınlar tarafından Those with scarves over their İrgil and Deniz Dalkılınç. In our “Yine neffir-i amm oldu uzun gerçekleştirilir. Bursa; faces and stones in their hearts book entitled, “The Female Side saçlılar kadınların dokunduğu, Veiled ones, leaved heads of Bursa”, we included the life Hit them my lions, you have the Arkası feraceli koynu taşlılar değiştirdiği bir kent olarak courage. Yüzleri yaşmaklı, yaprak tarihe geçer. Bize de sevgili (…) başlılar Ceyhun İrgil ve Deniz The Sultan’s note came from Vurun aslanlarım erlik sizdedir. Dalkılınç’la birlikte yaşamın Sultan Selim, (…) kadın yönünü yazmak düşer. Does he not show sympathy to Hatt-ı şerif geldi Sultan 2013 yılında yayımlanan the locals of Bursa Selim’den, “Bursa’nın Kadın Yüzü” adlı Aşık Halil will pray for you all Hit them my lions, you have the Hiç mi bilmez Bursalı’nın kitabımızda, adı Bursa’yla courage.” halinden anılan ve okuyucuların ilk kez Hemen dua size Âşık Halil’den karşılaşacakları kadınların Whereas strikes were common Vurun aslanlarım dayılık yaşam öykülerine ve özellikle in the tobacco and weaving sizdedir.” bir belge niteliği taşıyan fields of work where the majority yayınlanmamış fotoğraflarına consisted of female workers Yirminci yüzyılın ilk on yılında yer verdik. Bursalı kadınların during the first decade of the twentieth century. Bad working ise kadınların çalıştığı tütün ve yanı sıra Bursa’ya değer katan conditions and low wages dokuma işkollarında grevler kadınları da anlattık. Bunlardan resulted in young girls losing yaygındı. Çalışma koşullarının bazıları: Bursa Halkevi their health especially in silk kötülüğü ve ücret azlığı (Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu) factories. özellikle ipek fabrikalarının mimarı Münevver Belen ve pek çok bölümünde çalışan kız kardeşi Müzeyyen İlker, Muazzez İlmiye Çığ

24 Bursa Evleri teziyle doçentlik İlk kadın mimarlarımızdan stories of women whose names to modernize Bursa. She worked unvanı alan Leman Tomsu, Münevver Belen go together with that of Bursa in the founding of the İnkişaf Bursa Kız Muallim Mektebi Münevver Belen(Gözeler), most of whom the readers will İdman Yurdu Band in 1930 and meet for the first time in addition the Bursa Municipality House mezunu inanılmaz hafızasıyla 1908 yılında İzmit Tepecik’te to previously unpublished photos of Music in 1937. She joined the önümüzü açan 100 yaşındaki dünyaya gelir. Kırım göçmeni that have historical significance. Grand National Assembly of Meşkure Yuca, Bursa Kız İzmit’te ticaretle uğraşan We told the stories of women who Turkey as a parliament member Muallim Mektebi öğretmeni Yusuf Efendi ve Hatice added value to Bursa in addition from Bursa in 1946 as part of the şair yazar Fakihe Odman, Hanım’ın ilk çocuğudur. Yedi to the local women of Bursa. CHP list. She passed away on Bursa Cezaevi müdürünün kızı yaşında babasını kaybeden Some of these were: Bursa May 25, 1956. Community Center (Ahmet Vefik Şehnaz Akıncı, ilk kadın pilot Münevver’in annesi Hatice Paşa Theater) architect Münevver Münevver Belen, one of the Sabiha Gökçen, bir dönemin Hanım, üç çocuğunu, ilkokul Belen and her sister Müzeyyen first woman architects “Hâkim Anne”si Mürüvet Yener, öğretmenliği yaparak büyütür. İlker, Leman Tomsu who received Münevver Belen(Gözeler) was Bursalı sopranolar Nevin … Erenköy Kız Lisesini her associate professorship born in 1908 at İzmit Tepecik. Pere ve Müfide Özgü, son bitiren Münevver Belen ve degree with her thesis on Bursa She was the first child of the Yahudi Viktorya Ekrem, Bursalı arkadaşı Leman Tomsu, Houses, Meşkure Yuca who Crimean immigrant Yusuf Efendi Marika, ilk kadın Sümerolog 1934 yılında Güzel Sanatlar graduated from the Bursa Kız who was working as a merchant Muallim School and paved the and Hatice Hanım. Münevver’s Muazzez İlmiye Çığ, Sinema Akademisi’nden mezun olan way for us with her incredible father passed away when she sanatçıları, Şerif Sezer ve Nur ülkemizin ilk kadın mimarları memory who is now 100 years was seven years old and Hatice Sürer, çalışmaları sınırlarımızı arasında yer alırlar. Kurslara old, Bursa Kız Muallim School Hanım raised her three kids aşan modacı Ayşe ve Ece Ege giderek mükemmel olmasa da poet and writer Fakihe Odman, working as an elementary school kardeşler ile Azru Kaprol… Almanca öğrenir. O yıllarda daughter of the Bursa warden teacher… Münevver Belen Kısacası Bursa’da iz bırakmış yayınlanan Mimar dergisini Şehnaz Akıncı, the first woman graduated from the Erenköy High 100’ün üzerinde kadının yaşam ve Alman mimari dergi ve pilot Sabiha Gökçen, Mürüvet School for Girls and together Yener known during a period as with her friend Leman Tomsu öyküsü ve fotoğrafları… kitaplarını da yakından takip “Judge Mother”, sopranos from became one of the first woman eder. Münevver Belen, 1936 Bursa Nevin Pere and Müfide architects of our country when Bursa’nın ilk kadın yılının son aylarında ve 1937 Özgü, last Jew Viktorya Ekrem, they graduated from the Fine Arts Belediye Başkan yılı boyunca Bursa’dadır. Marika from Bursa, the first Academy in 1934. She goes to Yardımcısı Zehra Budunç 1937 yılında Bursa Nafia woman Sumerologist Muazzez courses to learn German even if 1896 yılında Selanik’te doğdu. Müdürlüğü’nde çalışır. Nafia İlmiye Çığ, movie artists Şerif not too well. She closely follows Eğitimci, Yunan işgali altında Müdürlüğü’nde Mithat Gözeler Sezer and Nur Sürer, fashion designers known internationally Bursa’da Ankara’ya bağlı gizli ile tanışır. Bursa Halkevi 19 Ayşe and Ece Ege sisters and örgüt kuran yurtsever Türk Şubat 1932 yılında şimdiki Arzu Kaprol… In short, the kadını ve 8. Dönem Bursa Mahfel’in bulunduğu yerdeki biographies and photos of over milletvekilidir. Öğretmenlik Türk Ocağı binasında açılır. 100 women who have left their yaptı, kardeşi Nâzike, Saide ve Etkinliklerini bir süre burada marks on Bursa… Leman Hanım’larla Bursa’da sürdürür. Zaman içinde Bizim Mektep adıyla bir özel dokuz kol hâlinde örgütlenen The first woman Deputy Mayor Of Bursa Zehra Budunç okul kurdu. Cumhuriyet Halk Halkevi için binanın yetersiz She was born in 1896 at Partisi’ne katıldı. Kadınlara kaldığı görülür ve yeni bir bina Thessaloniki. She is a teacher belediye seçimlerinde yapma fikri oluşmaya başlar. as well as a Turkish lady who seçme ve seçilme hakkının Arkitekt Dergisi Halkevi binası founded a secret organization verildiği 1930’dan sonraki ile ilgili proje yarışmasının in Bursa that was under the rule ilk seçimden itibaren, Bursa başladığını 1937 yılı Mayıs- of the Greeks at the time and belediye meclisi üyeliğine Haziran ayındaki 77-78. also the 8th Period Parliament Member from Bursa. She worked seçildi. Kasım 1934’te belediye sayısında; “Bursa Halkevi as a teacher and founded a meclisinde yapılan oylama binasının projesi müsabakaya private school in Bursa with her sonucu, Türkiye’de belediye konulmuştur. Müddet ağustos sisters Miss Nâzike, Saide and başkan yardımcılığına seçilen nihayetine kadardır.” diye Leman known as Bizim Mektep ilk kadın oldu. Zehra Budunç, bildirir. Arkitekt Dergisi, 1938 (Our School). She joined the Bursa’da çağdaşlaşma Ocak sayısında: “Müsabakaya Republican People’s Party etkinliklerinde ön sıralarda yer sekiz proje iştirak etmiş ve (CHP). She was selected as part of the Bursa city council aldı. 1930’da İnkişaf İdman neticede jüri heyeti mimar after women were awarded the Yurdu Bandosu’nun, 1937’de Münevver Belen ile mimar rights to vote and to be voted Bursa Belediyesi Müzik Abidin Mortaş’ın projelerini for in 1930. She was the first Evi’nin kuruluşlarında emeği birinci olarak seçmiştir.” ibaresi woman to be selected as the geçti. 1946 seçimlerinde CHP varken Bursa Halkevi yayın deputy mayor as a result of the listesinden Bursa milletvekili organı Uludağ Dergisi’nin voting carried out in November 1934 at the city council. Zehra seçilerek TBMM’ye katıldı. 25 Şubat 1942 sayısında Budunç always took center stage Mayıs 1956’da yaşamını yitirdi. yayınlanan “Bursa Halkevinin during the activities carried out Münevver Belen

25 bursa dokusu bursa motifs

On Yıllık Tarihine Bir Bakış” adlı Sosyoloji Bölümü’nü bitirdi. yazıda yarışmaya beş mimarın Türkiye’ye döndü, bir süre katıldığı belirtilerek şunlara yer lise öğretmenliği yaptıktan verir: “Bunların planları parti sonra aynı yıl Ankara Dil ve salonunda teşhir edilerek parti Tarih Coğrafya Fakültesi’ne merkezinden gönderilen jüri sosyoloji doçenti olarak heyeti bunlardan ikisi üzerinde atandı. 1941-1942’de Yurt ve durulması ve bunların mezc ve Dünya, 1944’te Adımlar adlı telif edilmesi kabil görülerek dergileri çıkardı. Bu dergilerde tercih ve kabulüne karar verildi. sosyal tabakalaşma, gençlik, Bu iki plan mimar Abidin köylü ve işçi, toplum ve bilim, Mortaş, mimar Münevver toplum ve sanat ilişkilerini Hanım’ın yaptığı planlardı.” işleyen yazılar yazdı. 1945’te Mimar Münevver Belen’in Toplumsal Yapı Araştırmaları yaptığı proje üzerinden inşası adlı doçentlik tezi kitap olarak iki kısma ayrılarak cephe yayımlandı. Türkiye’nin sosyo- ve batıdan oluşan birinci ekonomik yapısını incelediği kısım ihale edilir. Temeli 19 bu tezinde iktisadi öğelere Şubat 1939 tarihinde atılan ve sosyal tabakalaşmaya ve ihale şartnamesine göre önem yükledi. 1946’da 13 Ağustos 1939 tarihinde çevirmen Nevzat Hatko ile bitirilerek teslim edilmiş olması evlendi. 1948’de siyasal ve gereken binanın birinci kısmı ekonomik görüşleri nedeniyle 15 Mayıs 1940 tarihinde biter. Pertev Nâili Boratav ve Niyazi Halkevi bu yeni binasına ise Berkes’le birlikte üniversitedeki Müzeyyen Senar ancak Temmuz 1940 tarihinde kadroları kaldırıldı. 1949’da the Mimar magazine which was had entered the contest: “It was geçecektir. Münevver Belen, İstanbul’a yerleşti, 1950’de published at the time as well decided to exhibit their plans in kızının belirttiğine göre 6 Şubat Türk Barışseverler Cemiyeti’nin as the German architectural the Party hall, to closely examine magazines and books. Münevver two of these and to reconcile 1973’te İstanbul’da yaşamını kurucuları arasında yer aldı Belen stays in Bursa until the them. These two were the plans yitirir. ve başkanlığına getirildi. end of 1936 and throughout by architect Abidin Mortaş, Cemiyetin, Türkiye Büyük Millet 1937. In 1937, she works at the architect Miss Münevver.” The İşçilerin ablası, Meclisi’ne çektiği Kore’ye Bursa General Directorate of construction of the project by öğretmeni Behice Boran asker gönderilmesine karşı Public Works where she meets Münevver Belen is divided (Bursa 1910 - Brüksel 1987) çıkan telgrafı dolayısıyla bir with Mithat Gözeler. The Bursa into two and the first section Sosyolog ve siyasetçi. grup arkadaşıyla birlikte Community House is opened on consisting of the façade and the February 19, 1932 at the location west side is contracted out. The Evlilik soyadı “Hatko”dur. tutuklandı. 15 ay hapis where the current Mahfel is. foundation is laid on February İlköğrenimini Bursa’da, cezasına çarptırıldı. 1960’tan It continues its activities here 19, 1939 and the first section orta öğrenimini İstanbul’da sonra Vatan gazetesinde, Yön for some time. Over time the of the building that was to be Amerikan Kız Koleji’nde dergisi yazarlarıyla polemiğe Community House is organized completed on August 13, 1939 tamamladı. 1935’te girişti. Osmanlı toplumunun under nine different sections according to the contract of the yükseköğrenim yapmak değerlendirilmesi ve işçi and the building becomes tender is completed on May 15, üzere ABD’ye gitti, 1939’da sınıfına değin değişik görüşler insufficient thereby forcing them 1940. The Community House can to consider having a new building move to this new building only Michigan Üniversitesi savundu. 1962’de Türkiye İşçi built. The Arkitekt Magazine in July 1940. Münevver Belen Partisi’ne (TİP) girdi. 1964’te announces the project contest passes away on February 6, partinin merkez yürütme kurulu for the Community Center 1973 in Istanbul as stated by her üyesi oldu. 1965 seçimlerinde building in its 77-78th issue in daughter. bu parti listesinden Urfa May-June 1937 stating that, “A milletvekilli seçildi. 1968’de competition has been started for Teacher and sister of workers: TİP genel başkanlığı görevine the Bursa Community House” Behice Boran building. Entry deadline is end of (Bursa 1910 – Brussels 1987) seçildi. Ancak “12 Mart August…” The Arkitekt Magazine Sociologist and politician. Her Muhtırası”ndan sonra Anayasa states in its 1938 January marriage surname is “Hatko”. Mahkemesi’nde dava açılınca, issue: “The project of architect She completed her primary on beş parti yöneticisi ile Münevver Belen and architect education in Bursa’da, secondary birlikte tutuklandı, 15 yıl Abidin Mortaş has been selected education at the American hapse mahkûm edildi. 1974’te as the winner Bursa Community College for Girls in Istanbul. She çıkartılan afla serbest kaldı ve House, Uludağ Magazine has went to USA for her university published an article entitled “An education in 1935 and graduated bir yıl sonra elli kişilik kurucular Overview of the Decade Long from the Michigan University kurulu ile birlikte TİP’i yeniden History of the Bursa Community Department of Sociology in 1939. kurdu, bir kez daha partinin House” stating that five architects She returned to Turkey, worked Behice Boran

26 genel başkanlığına seçildi. “12 diploması alarak mezun as a high school teacher for against the party managers and Eylül” müdahalesi sonucunda, oldu. İstanbul Belediyesi some time and was accepted afterwards she went abroad. She TİP öteki partilerle beraber İmar Müdürlüğünde şehircilik during the same year as an was deprived of her citizenship associate professor of sociology when she did not obey the kapatıldı. Parti yöneticileri uzmanı Martin Wagner’in to Ankara Faculty of Language, “return to your country” call in hakkında açılan dava ile ilgili yanında çalışmaya başladı. History and Geography. She 1981. She played active role olarak bir süre gözaltına alındı, Leman Tomsu, 1941 yılında published the magazines of abroad in the integration of sonra yurt dışına çıktı. 1981’de daha sonra aynı zamanda Yurt ve Dünya in 1941-1942 and the pro-Soviet TİP and Turkish yapılan “yurda dön” çağrısına kitap olarak da yayınlanan Adımlar in 1944 together with Communist Party Union (TBKP). uymayınca vatandaşlıktan “Bursa Evleri” konulu teziyle her friends. She wrote articles She died in Brussels. Her body çıkartıldı. Yurt dışında, doçent unvanını aldı. İstanbul on social stratification, youth, was first brought to Ankara and villagers and laborers as well as following a ceremony held in Sovyetler Birliği yanlısı TİP ile Teknik Üniversitesinde görevli the relations between society front of the Grand Assembly of Türkiye Komünist Partisi’nin bulunduğu sırada, 1950 yılında and science and society and Turkey was taken to and buried in (TKP), Türkiye Birleşik İsviçre, Almanya, İsveç, Fransa arts. In 1945, she published Istanbul. Komünist Partisi (TBKP) adıyla ve İtalya’nın bazı şehirlerinde her associate professorship birleşmelerinde etken oldu. savaş sonrası gelişmiş thesis entitled Social Structure Uludağ Sanatorium Architect Brüksel’de öldü. Cenazesi mimarlık ve şehirleşme Studies. She focused on financial Leman Cevad Tomsu önce Ankara’ya getirildi, sorunları üzerine etütler yaptı. elements and social stratification She is one of the first architects in this thesis on the socio- of Turkey. She was born in 1913 Türkiye Büyük Millet Meclisi 1958 yılında İngiltere’de iskân economic structure of Turkey. In in Istanbul as the daughter of önünde düzenlenen törenden hukuku üzerine incelemelerde 1946 she married the translator Mustafa Cevad Bey from the sonra İstanbul’a götürülerek bulundu. Meskenler adlı bir Nevzat Hatko. In 1948, she was village of Tavlus in Kayseri. orada defnedildi. kitabı da yayınlanmış olan dismissed from the university She comes from a well known Leman Tomsu, projeleriyle together with Pertev Nâili Boratav family known as Kafesçioğulları Uludağ Senatoryumu 5 birincilik, 1 ikincilik, 2 and Niyazi Berkes due to political and has taken the surname of Mimarı Leman Cevad üçüncülük ve 6 mansiyon and economic thoughts. She Tomsu from a village square in moved to Istanbul in 1949. Tavlus. Leman Cevad completed kazanmıştır. Köy Enstitüsü Tomsu She was among the founders her primary and secondary Türkiye’nin ilk kadın Proje Yarışmaları’nın ikisinde of Turkish Pacifists Society in education at the Erenköy Girls mimarlarındandır. Kayseri’ye Emin Onat’la birincilik 1950 and was appointed as the High School and enrolled in the bağlı Tavlus’un köyünden ödülü aldı. Önemli proje ve president. She was arrested with Istanbul Faculty of Finer Arts Mustafa Cevad Bey’in kızı yarışmalarda jüri üyelikleri a group of her friends because Architecture Department. She olan Leman Cevad 1913 de yapan Prof. Dr. Leman of a telegraph that opposes came into prominence during yılında İstanbul’da doğdu. Tomsu 1975 yılında emekliye the decision of the Grand the five year education with National Assembly of Turkey to her diligence and her affinity to Kafesçioğulları namıyla köklü ayrılmış ve 29 Nisan 1988’de send troops to Korea. She was architecture and graduated in bir aileden olup Tavlus’un köy yaşamını yitirmiştir. Anıtkabir’in imprisoned for 15 months. After 1935 as a master architect. She meydanının adı olan Tomsu de mimarı olan Türk Mimar 1960, she entered into arguments started working with the town soyadını almıştır. Leman Emin Onat’la ortak eserleri: with first the Vatan newspaper planning expert Martin Wagner Cevad, ilk ve ortaöğrenimini Bursa Vali Konağı (1945-1946), and, Yön magazine writers. She Erenköy Kız Lisesinde Bursa Uludağ Sanatoryumu defended different opinions tamamladı. Leman Hanım, (1946), Çifteler, Kepirtepe Köy regarding the evaluation of the Ottoman society and the labor 1930 yılında İstanbul Güzel Enstitüleri (1941-1942) class. In 1962 she entered the Sanatlar Akademisi Mimarlık Turkish Labor Party (TİP) In 1964 Bölümü’ne yazıldı. Beş yıllık “Cumhuriyetin Divası” she became a member of the öğrenim süresince çalışkanlığı Müzeyyen Senar central executive board of the ve mimariye olan yatkınlığı Yeni kaybettiğimiz Türk sanat party. In 1965 she was elected ile arkadaşları arasında ön müziğinin ünlü sesi Müzeyyen as the Urfa representative from the list of this party. In 1968 she plana çıkan Leman Tomsu, Senar, 1919 yılında Bursa’da was selected as the general 1935 yılında yüksek mimarlık dünyaya geldi. Müzik eğitimine president of TİP. However, she Anadolu Musiki Cemiyetinde, was arrested together with 15 kemençe üstadı Kemal Niyazi party managers following the “12 Seyhun Bey ve Udi Hayriye March Military Memorandum” Hanım gözetiminde başladı. and was sentenced to 15 years Hayranlık uyandıran bir sese in prison. She was freed after the amnesty declared in 1974 and sahip olan bu yetenekli kız reopened TİP with the founders çocuğunun ünü yayıldıkça, council consisting of fifty people hafız Sadettin Kaynak, after which she was reelected Selahattin Pınar, Lem’i Atlı, as the general president of the Mustafa Nafiz Irmak gibi party. TİP was closed together devrin önemli üstatları da with all other parties as a result ona dersler verdiler, zamanın of the “September 12” coup. She was taken into custody for sevilen şarkılarının yanı sıra, Ceyda Düvenci a time related with the lawsuit Leman Cevad Tomsu

27 bursa dokusu bursa motifs

at the Istanbul Municipality education at the Anatolian Development Directorate. Leman Musical Community under the Tomsu received her associate inspection of the kemancha professorship degree in 1941 with expert Kemal Niyazi Seyhun her thesis on “Bursa Houses” and oud expert Hayriye Hanım. which was also published as a The fame of this girl with an book. She carried out various admirable voice continued to studies on the architecture increase and the famous experts and urbanization problems of the time started to give her at some cities of Switzerland, lessons such as Hafız Sadettin Germany, Sweden, France and Kaynak, Selahattin Pınar, Lem’i Italy in 1950 while working at the Atlı, Mustafa Nafiz Irmak while Istanbul Technical University. also helping her to learn and sing In 1958, she carried out some their own compositions. examinations on settlement law in England. Leman Tomsu has Müzeyyen Senar’s talent a book published under the title attracted the attention of Atatürk, of Meskenler and has won 5 first founder of the Republic and a places, 1 second place, 2 third great fan of Turkish classical places and 6 mansions in various music and she sang many competitions with her projects. times in the presence of Atatürk. She received the first place prize Müzeyyen Senar participated in in two of the the Village Institutes the first broadcasts of the Ankara Project Competitions together Radio in 1938 and continued to with Emin Onat. Prof. Dr. Leman do so until 1941. Müzeyyen Senar Tomsu also worked as a jury brought a new life to Turkish member in important projects music with her successful stage and competitions, retired in programs at famous clubs as 1975 and passed away on 29th well as her album works and of April 1988. Her joint works gave her final concert at the Nevin Pere together with Turkish Architect Istanbul Bebek Club in 1983. Emin Onat who is also the From that time onwards, she kendi bestelerini de öğretip olarak katılmakta olan Senar’a, architect of Anıtkabir are: Bursa only sang at special musical söylemesine yardımcı oldular. 1998’de Cumhurbaşkanı Governor’s Mansion (1945- meetings. Despite her old age, Süleyman Demirel tarafından 1946), Bursa Uludağ Sanatorium she continued to attend various Müzeyyen Senar’ın yeteneği, “Devlet Sanatçısı” sanı verildi. (1946), Çifteler, Kepirtepe Village radio-television programs as an Cumhuriyet’in kurucusu ve Institutes (1941-1942) invited artist as well as festivals Türk sanat müziğinin büyük Bursalı Soprano organized by the Bursa Culture “Diva of the Republic” Arts and Tourism Association hayranı Atatürk’ün de ilgisini Nevin Pere (Güriş) Müzeyyen Senar and in 1998 she was deemed a çekti ve sanatçı birçok Devlet Operasının genç ve Müzeyyen Senar, who has “State Artist” by the President of kez onun huzurunda, özel güzel sopranosu Nevin Pere, recently passed away, was the time Süleyman Demirel. meclislerinde şarkı okudu. 1935 yılında Bursa’da dünyaya one of the most famous vocals Müzeyyen Senar, 1938 geldi. Bursa’da öğrenim in the Turkish classical music Soprano Nevin Pere(Güriş) yılında Ankara Radyosu’nun hayatına başladığı seneler scene and was born in Bursa in from Bursa ilk yayınlarına katıldı ve 1941 müziğe karşı büyük bir istek 1919. She started her musical Nevin Pere, the young and yılına dek radyo aracılığıyla duydu… Bursa Necatibey dinleyicileri ile buluşmayı Kız Enstitüsü’nde başladığı sürdürdü. Türkiye’nin ünlü orta öğrenimini İzmir Kız gazinolarında yaptığı başarılı Enstitüsü’nü bitirdi. Nevin sahne programları ve plak Pere, 1950 yılında daha on çalışmalarıyla Türk müziğine beş yaşındayken bir yarışmaya yeni bir soluk getiren katıldı. O zamanların ünlü Müzeyyen Senar, son sahne mecmuası “Radyo Alemi”nin konserlerini 1983 yılında alaturka dalında açtığı İstanbul Bebek Gazinosu’nda yarışmada “Çeşmi Siyah”ı verdi. Bu tarihten sonra okuyarak birinci seçildi. yalnızca ender anlarda, Yarışmanın jürisinde Safiye müzikli özel toplantılarda Ayla ile Necdet Yazar vardır… şarkı söyledi. İlerlemiş Yarışmada birinci olduğu için yaşına karşın Bursa Kültür kendisine altın saat hediye Sanat ve Turizm Vakfınca edilir. Bu sevinçli olaydan düzenlenen festivallere ve iki gün sonra henüz on beş çeşitli radyo - televizyon yaşında evlenir. Pere’nin bu ilk programlarına konuk sanatçı evliliği on bir ay sürer. Nevin Aydan Şener

28 beautiful soprano of the State European cities. She becomes Opera was born in Bursa in 1935. the first Turkish artist to sing the She had an immense desire for “Golden Book of Arts” thanks to music during the years when she her success in Bulgaria. Those started her education in Bursa… who went to Ankara Opera during She started her education at the 1958-59 season to watch De the Bursa Necatibey Institute Falla’s Dance of Fire ballet loved for Girls and completed it at the her for the perfect Spanish song Izmir Institute for Girls. Nevin she sung and clapped her more Pere entered a competition in than the choreography. They did 1950 when she was only fifteen not know the singer and were years old. She came first in the reading her name for the first competition organized by “Radyo time in the program newsletter. Alemi”, a famous magazine at the This was Nevin Pere… time with the song “Çeşmi Siyah”. Safiye Ayla and Necdet Yazar Nur Sürer were among the jury members… Born in Bursa in 1954. She is She was awarded a golden the daughter of a family that Nur Sürer watch when she came first in the immigrated from Georgia to Pere, boşandığı ilk eşiyle daha “Manon Lescaut” adlı eserde competition. She gets married Orhangazi (Bursa). Cinema artist. sonra yeniden evlenir. Pere’nin oynar. Pere, Viyana’da şan two days after this happy incident Following Bursa Balabanbey at the young age of 15. Pere’s Primary School she completed ikinci evliliği de iki yıl sürer. resitalleri ve Avrupa’nın çeşitli first marriage lasts eleven years. her secondary education at merkezlerinde konserler verir. Nevin Pere remarries her first Çelebi Mehmet High School. She Nevin Pere, kararını Bulgaristan’da kazandığı husband later on. This second graduated from the Bursa High vermiştir: Meslek olarak başarı dolayısıyla “Altın marriage lasts two years. School for Girls. After staying operayı seçecektir. Bu kararı Sanat Defteri”ni imzalayan Nevin Pere made her mind up. for five years with her father who vermesinde ikinci bir neden ilk Türk sanatçısı olur. 1958- She was going to choose opera was working in Switzerland, she daha vardı. 1956 yılında 59 sezonunda Ankara as an occupation. There was returned to Turkey in 1976. For a second reason that made a while she worked as a model. deniz yolu ile Avrupa’ya Operası’nda De Falla’nın Ateş her give such a decision. She She started acting in 1979 in turistik bir geziye çıkmıştır. Dansı Balesi’ne gidenler, had went on a touristic sea the movie directed by Erden Bindiği gemi, Napoli’de koreografiden çok, içli ve nefis voyage to Europe in 1956. On a Kıral entitled Over Fertile Lands. demirli bulunduğu sırada, bir İspanyol şarkısını sevdiler beautiful summer night, Nevin Her first marriage was in 1981 güzel bir yaz gecesi, Nevin ve onu doyasıya alkışladılar. Pere sings some Napoliten with Bülent Kayabaş. She then Pere, güvertede toplananların Bu sesin sahibini tanımıyorlar, songs upon the request of those married Sarp Kuray who was ısrarı üzerine Napoliten adını ilk defa program on board and the manager imprisoned for life due to leading of the Conservatory of Rome a leftist group entitled the June dergisinde okuyorlardı. Sesin birkaç parça söylemiştir. hears her and suggested her to 16 Movement. She is known by Roma Konservatuvarı sahibi Nevin Pere idi… continue her education at the her sensitivity to female murders müdürü, o sırada genç kızın conservatory. Nevin Pere does as well as other problems that sesini duymuş, Pere’nin Nur Sürer so and enters the Istanbul konservatuvara girip sesini 1954 Bursa doğumlu. Conservatory. She also geliştirmesini tavsiye etmiştir. Arnavutluk’tan Orhangazi’ye starts singing at the City Nevin Pere, bu tavsiyeye uyar (Bursa) göç eden bir ailenin Choir during that time. Pere enters the Ankara ve İstanbul Konservatuvarına kızı. Sinema sanatçısı. Bursa State Opera exam during girer. O sıralarda Şehir Balabanbey İlkokulu’nu the 1958-59 season and Korosunda da şarkı söylemeye ardından Çelebi Mehmet passes successfully. başlamıştır. 1958-59 Lisesi’nin orta bölümünü She is assigned as a sezonunda Ankara Devlet bitirdi. Lise eğitimini Bursa soprano to the Ankara Operası sınavına giren Pere, Kız Lisesi’nde tamamladı. State Opera. She is now at a place where she sınavı kazanır. Ankara Devlet İsviçre’de çalışan babasının can showcase her talent Operası’na solist soprano yanında beş yıl kaldıktan sonra and voice in Ankara after olarak atanır. İstanbul’dan 1976’da Türkiye’ye döndü. Bir Istanbul. Ankara State sonra Ankara’da, sanatını süre manken ve fotomodel Opera was an ideal spot ve sesini gösterebileceği bir olarak çalıştı. 1979’da Erden for an opera artist. Pere çevreye kavuşmuştu artık. Bir Kıral’ın yönettiği Bereketli was in her twenties, a opera sanatçısı için Ankara Topraklar Üstünde adlı filmle widow with two kids when she played the leading Devlet Operası, ideal bir yerdi. sinemaya geçti. İlk evliliğini role in “Manon Lescaut” Yirmili yaşlarda ve iki çocuk 1981 yılında Bülent Kayabaş ile a short time after annesi genç bir dul olan Pere, yaptı. Daha sonra 16 Haziran entering the Ankara State Ankara Devlet Konservatuvarı Hareketi adlı silahlı sol örgütün Conservatory Singing Şan Bölümü’ne girdikten kısa lideri olduğu gerekçesiyle Department. Pere gives bir süre sonra ilk başrolünü müebbet hapse mahkûm recitals in Vienna as well as concerts in various Şerif Sezer

29 bursa dokusu bursa motifs

women face and other social their first collection. Afterwards problems and received the the brand known as Dice Kayek “Golden Orange Best Leading was established when Ayşe Actress” in 1982 with her role Ege also joined the duo. Ayşe in the movie The Tale of a Day and Ece Ege prepared their first directed by Sinan Çetin. In 1989 collection in 1992 and started she was once again awarded their Dice Kayek when they the “Golden Orange” with her launched a company in Paris successful performance in the in 1994. The turning point for movie Don’t Let Them Shoot the the two sisters was during the Kite. She reinforced her fame famous PAP Fair in Paris. They with her roles in the movies had to showcase their collections entitled A Widower, Derman, at a remote location in the fair Mirror and The Revenge of the since they were not well known Serpents. She became known but the famous retail store chains among the popular actresses in and prestigious boutiques of Turkish cinema sector. She was the world discovered Ayşe and awarded the Best Supporting Ece Ege during that fair. Fashion Actress during the 38th Antalya shows started after that and Dice Film Festival (2001). She has Kayek became one of the most starred in over forty movies famous brands in the world. and television series. Her first international work was the movie In 2003, they prepared the stage entitled Mirror in 1984. This costumes for a play by Gertrude movie was followed by the movie Stein at Bobigny Theater. In the Journey of Hope (1990) that won same year they were given the the “Best Foreign Movie” Oscar, Femme en Or (Golden Woman) DunkleSchatten der Angst (1993) award in France. They were and Scar (1998). In 2007, she accepted into the DTM project participated in the 1st of May Turquality program which aimed celebrations and was taken into to increase the population of police custody but was released Turkish brands abroad. In 2004 one day later. they prepared the costumes of Uma Thurman for the movie Ayşe and Ece Ege sisters Prime. They made a consultancy The father of Ayşe and Ece Ege and distribution agreement with who were born in Bursa was a MitsuiandCo which is one of Demet Şener businessman and their mother the largest trading companies was a housewife. Ayşe Ege of Japan. In December edilen Sarp Kuray ile evlendi. değin kırktan fazla filmde ve graduated from the Bosphorus 2010, they received the Most Kadın Cinayetleri başta olmak televizyon dizilerinde oynadı. University Tourism and Hotel Successful Woman (France Euro üzere hem kadın sorunu İlk uluslararası çalışması 1984 Management Department. Méditerranée) award during Whereas Ece Ege decided to a ceremony organized at the hem de diğer toplumsal yılındaki Ayna adlı film oldu. be trained in Gemology after France parliament building and sorunlara karşı duyarlı tavrıyla Bu filmi 1991 yılında “En İyi continuing to make jewelry Ece expressed her happiness tanınan sanatçı, 1982’de Yabancı Film” dalında Oskar designs throughout her with these words: “Now when Sinan Çetin’in yönettiği kazanan Umuda Yolculuk secondary and high Bir Günün Hikâyesi adlı (1990)’u, Dunkle Schatten der school education. filmdeki rolüyle Antalya Film Angst (1993) ve Yara (1998) However, the school Festivalinde “Altın Portakal En izledi. 2007’de İstanbul’da she wanted to go to was in America and her İyi Kadın Oyuncu” ödülünü gerçekleşen 1 Mayıs family did not want to aldı. 1989’da Uçurtmayı kutlamalarına katılan sanatçı, send her. She received Vurmasınlar filmindeki başarılı polis tarafından gözaltına fashion education kompozisyonu nedeniyle bir alındıktan bir gün sonra in Paris after high kez daha “Altın Portakal”a layık serbest bırakıldı. school. Ece Ege did not bulundu. Bunların yanında Dul return to Turkey after Bir Kadın, Derman, Ayna ve Ayşe ve Ece Ege graduating from the school in Paris to chase Yılanların Öcü adlı filmlerde kardeşler her dreams of “creating oynayarak ününü pekiştirdi. Bursa’da doğan Ayşe ve a fashion organization”. Türk sinemasının aranılan Ece Ege’nin babası işadamı, She started working kadın oyuncuları arasına girdi. annesi ev kadınıydı. Ayşe Ege, by preparing her first 38. Antalya Film Festivali’nde, Boğaziçi Üniversitesi Turizm collection with a friend En Başarılı Yardımcı Kadın ve Otelcilik Bölümü’nü bitirdi. of hers consisting only Oyuncu ödülüne değer Ece Ege ise ortaokul ve lisede of shirt designs. These two friends became bulundu (2001). Bugüne kendi kendine mücevher very successful with Ayşe ve Ece Ege

30 Arzu Kaprol Şebnem Ferah dizaynı yaparken daha sonra Dice Kayek dünyanın sayılı sözleriyle başarılarından I close my eyes I can say that I Jemoloji eğitimi almaya karar markalarından biri hâline geldi. duydukları mutluluklarını dile did many beautiful things, I was verdi. Ancak, gitmek istediği getiriyor. Ayşe ve Ege Ece beneficial, I set an example to others, I taught many things to okul Amerika’da olduğu için 2003’te Bobigny Tiyatrosu’nda kardeşler çalışmalarını Paris’te others and all thanks to this… I ailesi bu okula gitmesine pek Gertrude Stein’ın bir oyununun sürdürmektedirler. am very happy to be able to say sıcak bakmadı. Liseden sonra kostümlerini yaptılar. Aynı yıl these things. We are not in this Paris’te moda eğitimi aldı. Ece Fransa’da moda alanında Arzu Kaprol world to just count the days and Ege, Paris’te okulu bitirince Femme en Or (Altın Kadın) 1972 yılında Bursa’da go to the other side.” Ayşe and “moda müessesesi yaratma” ödülüne layık görüldüler. doğdu. 1992’de Mimar Ege Ece sisters continue their hayalini hayata geçirmek Türkiye’de, Türk markalarının Sinan Üniversitesi Güzel work in Paris. için Türkiye’ye dönmedi. yurt dışında tanınmasını Sanatlar Fakültesi Moda Arzu Kaprol Bir arkadaşıyla yalnızca hedefleyen DTM’nin projesi Konfeksiyon Bölümü’nü She was born in Bursa in 1972. gömlek tasarımları içeren Turquality programına kabul bitirdikten sonra 1994’te After graduating from Mimar bir koleksiyon hazırlayarak edildiler. 2004’te Prime Paris American Academy’de Sinan University Faculty of ilk işine başladı. Bu iki filmi için Uma Thurman’ın Perfectionnement programını Fine Arts Fashion Confection arkadaş, ilk koleksiyonlarıyla kostümlerini hazırladılar. tamamladı. Aldığı birçok ödül Department in 1992, she büyük bir başarıya ulaştılar. Japonya’nın en büyük trading ve özellikle prestijli Beymen completed the American Academy Perfectionnement Bundan sonra Ayşe Ege’nin firmalarından biri olan Mitsui Ödülü ile moda dünyasında program in Paris in 1994. She de ikiliye katılmasıyla Dice and Co ile danışmanlık ve adını duyuran Kaprol, kendi became well known thanks to Kayek markası ortaya çıktı. dağıtım anlaşması yaptılar. ismini taşıyan markasını the many awards she received İlk koleksiyonlarını 1992’de Aralık 2010’da Fransa meclis tanıttı. Çeşitli bankalar ve and especially the prestigious hazırlayan Ayşe ve Ece Ege, binasında düzenlenen törenle Formula 1 gibi kurum ve Beymen Award after which 1994’te Paris’te kurdukları Fransa Avrupa Akdeniz özel organizasyonlar için she introduced her brand with tasarım şirketinde Dice Derneği’nin, En Başarılı Kadın teknoloji ve uygulama projeleri her own name. She carried out various technology and Kayek markasını dünya (France Euro Méditerranée) gerçekleştirdi. 1995’te kendi application projects with many moda literatürüne soktular. ödülünü alan kardeşlerden tasarım stüdyosu Artolia’yı banks and both government and İki kardeş için dönüm noktası Ece, “Şimdi gözlerimi açtı. 1998’de ise kendi private establishments such as ise Paris’teki ünlü PAP Fuarı kapattığım zaman güzel koleksiyonunu ilk defa olarak Formula 1. In 1995, she opened oldu. Hiç kimsenin duymadığı şeyler yaptım, yararlı oldum, bir uluslararası fuarda, CPD her own design studio, Artolia. bir marka oldukları için başkalarına örnek oldum, Düsseldorf Moda Fuarı’nda Whereas in 1998 she showcased koleksiyonlarını fuar alanının birilerine bir şeyler öğrettim, sergiledi. Arzu Kaprol, kendi her own collection for the first time at an international fair in en ücra köşesinde sergilemek o da bunun sayesinde bir adını taşıyan markasının yanı CPD Düsseldorf Fashion Fair. zorunda kalan Ayşe ve Ece şey oldu, demek çok büyük sıra 2002 yılından beri Ay In addition to her brand with her Ege’yi dünyanın en büyük bir mutluluk ve huzur veriyor Marka Mağazacılık bünyesinde own name, Arzu Kaprol also mağaza zincirleri ve en prestijli insana. Yiyip içip ondan Network ve Que’nin kadın makes designs for the women’s butikleri o fuarda keşfetti. sonra öbür tarafa gitmek için koleksiyonlarının tasarımcılığını collections of Network and Que Ardından defileler başladı ve yeryüzünde bulunmuyoruz.” yapmaktadır. as part of the Ay Brand Retailing.

31 32 33 foto öykü photo story

İpekteki kadın eli

The touch of a woman on silk

Yazı ve Fotoğraflar / Text and Photos: İsmail Şeker İsa’dan önce 2600, bir kadın oluşuyor. Bu rastlantı insanla, 2600 B.C., the years when I to cross the borders as eggs eliyle tanıştığım yıllar. Çin özellikle bir kadınla tanışmama first met the touch of a woman. hidden inside the hair of a young İmparatoru’nun Saray Bahçesi. neden oluyor. Uzun yıllar Çin Palace Garden of the Emperor girl who just got married. Thus, of China. Evening hours when I travel all over the world and Güneşin ısıttığı ılık rüzgârın sınırları dışına çıkmama izin winds warmed by the sun quiver mingle with the lives of people. dut ağacı yapraklarını titrettiği verilmiyor. Yıllar sonra Çin the leaves of mulberry trees and ve ağaçta asılı kozamı bir dışına evlenen bir genç kızın push the cocoon like swing on I am a very small living thing with salıncak gibi salladığı akşam saçları arasında yumurtalarım the tree. The Empress of China, many abilities despite my short saatleri. Dut ağacının altında aracılığıyla Çin sınırları dışına drinking tea with her guests life span of only 1–2 months. I am konuklarıyla çay içen ve çıkabiliyorum. Böylece tüm under the mulberry tree whilst born as a black baby caterpillar yaprakların müzikal seslerini dünyaya yayılıyorum ve insan listening to the musical sounds with a length of at most 3 of the leaves. A few silk threads millimeter from an egg the size dinleyen Çin İmparatoriçesi. yaşamına karışıyorum. that tie my cocoon to the leaf of a piece of sand. I only eat the Kozamı dala asılı tutan birkaç give way with the wind. I fall freely leaves of mulberry tree during ince ipek tel, rüzgârın da 1–2 ay gibi kısa ömürlü pek straight into the hot tea of the my life as a caterpillar lasting etkisiyle kopuyor. Salınarak, çok yeteneği olan minik bir Empress. The Empress holds my 26–27 days. I have a very strong özgürce imparatoriçenin sıcak canlıyım. Kum tanesi iriliğinde cocoon that has softened inside appetite. I can eat mulberry çayının içine düşüyorum. bir yumurtadan boyu 3 the hot water with her hand and leaves in small chopped up İmparatoriçe sıcak suda milimetreyi geçmeyen kara takes it out. Instead of handing pieces during my infancy. When me over to her aide she turns me I grow up I can eat a whole yumuşamış ve ipek ipliği bebek bir tırtıl olarak doğarım. around between her fingers and mulberry leaf in a very short yumağına benzer kozamı 26–27 günlük tırtıl yaşamımda examines me. After a while she amount of time excluding the eliyle çayın içinden çıkarıyor. sadece dut yaprağıyla realizes the freely hanging tip of ribs of the leaf. There is always Beni, atmak için yardımcısına beslenirim. Çok iştahlıyım. the silk thread that makes up my a female near me with mother’s vermek yerine parmakları Bebeklik dönemimde kıyılmış cocoon. A silken knot forms in instincts during my feeding and arasında döndürerek inceliyor. küçük parçacıklar şeklinde her palm as she keeps on pulling growing periods. She feeds me, Bir süre sonra kozamı yiyebilirim dut yapraklarını. the thread. This coincidence cleans me up and carries me in makes me meet with humans her hands. Her eyes fill with joy oluşturan ipek telimin serbest Büyüyünce bütün bir yaprağı and especially with a woman. when I grow up to be an adult ucunu fark ediyor. İpek telinin kalın damarları dışında kısa For many years it is forbidden for caterpillar without any sickness. ucunu çektikçe avucunun sürede bitiririm. Beslenme me to go out of the borders of My huge appetite is actually for içinde ipekten bir küme ve büyüme dönemlerimde China. Many years later I am able piling up liquid silk in my silk

34 35 foto öykü photo story

36 her zaman yanımda annelik glands in a very short amount of içgüdüsü taşıyan bir kadın time rather than for quenching vardır. Beni besler, altımı my hunger. I eat the leaf in circles leaving nothing behind. We make temizler ve beni incitmeden our own music with the sounds of ellerinde taşır. Hasta olmadan our bites when we feed as adult erişkin tırtıl yaşıma erişince caterpillars. I sleep four times gözlerinin içi mutlulukla dolar. during this period for 1–2 days so Aşırı iştahlı oluşum, açlığımı that I can recuperate. I am one gidermekten çok, kısa sürede year older when I wake up. I shed ipek bezlerimde sıvı ipeği my skin off during each sleep period when I am completely biriktirmek amaçlıdır. Yaprağı covered in white with powdered çemberler çizerek hiçbir lime. Those women are the ones kalıntı bırakmadan bitiririm. who clean up the wastes I leave Beslenirken özellikle erişkin behind and who protect me from tırtıl yaşımızda, yaprakları diseases. I am 5 years old at the ısırma seslerimizle kendi end of my caterpillar period. My müziğimizi de oluştururuz. Bu weight during this stage is 10.000 times greater than my weight at süreçte yeniden güç bulmak birth. My color changes to amber için 1–2 gün süreyle 4 kez because of all the liquid silk that uyurum. Uyandığım zaman 1 accumulates and fills up my yaş büyümüş olurum. Kireç silk glands. Thus, all mulberry tozuyla beyaza boyandığım leaves I eat transform into liquid her uyku dönemimde bana silk in my glands. The artistic dar gelmeye başlayan derimi period of my life starts. I want to continue my own race just like all yenisiyle değiştiririm. Atık other living things. I start making maddelerimi temizleyen ve preparations for this. I first build beni hastalıklardan koruyan up a home with silk walls. I start yine kadınlardır. Tırtıl dönemi building the cocoon from the sonunda 5. yaşıma ulaşırım. outer layer and continue inwards. Bu dönemdeki ağırlığım, The cocoon house that I build doğum ağırlığımın 10.000 using 1000–1400 m long silk strands rolled over and over as katına ulaşır. Rengim de ipek I move my head around to draw bezlerimde biriken ve onları an eight is my most important şişiren ipek sıvısı nedeniyle product. I rest for a short period kehribar rengine döner. of time in my silk home. I start Böylece tükettiğim tüm dut metamorphosing into a chrysalis yaprakları, bezlerimdeki in my cocoon home which is sıvı ipeğe dönüşmüş olur. nothing like my caterpillar self. I then go through a second Yaşamımın sanat evresi başlar metamorphosis thus turning into bu dönemde. Her canlı gibi a butterfly from the chrysalis. neslimi sürdürmek isterim. Bu My only goal during this period amaç için hazırlıklar yaparım. is to leave home and lay eggs Önce kendime ipek duvarlı so that I can continue my race. I bir ev örerim. Koza örmeye open a door on the cocoon that I built with care. I am reborn as duvarın dış katmanından a butterfly. I start looking for a başlayarak içe doğru ilerlerim. proper place to lay eggs after Başımla sekiz rakamı çizerek coupling with a male butterfly. yaklaşık 1000–1400 m. My female aides that are always uzunluğunda ipek teliyle with me start preparing suitable ördüğüm koza evim en önemli places using special papers. ürünümdür. İpek evimde kısa My eggs turn into yellow, brown and then black after which I bir süre dinlenirim. Sanatçı place them carefully in suitable özelliğimi kullanarak ördüğüm environments. The eggs that I koza evimin içinde tırtıl halime lay down in a single file without çok az benzeyen krizalite touching each other are the start dönüşerek başkalaşırım. of my next generation. Daha sonra ipek duvarlı evimde 2. bir başkalaşım However, not everything goes according to the natural plans. geçirerek krizalitten kelebeğe I can find myself right inside

37 foto öykü photo story

38 dönüşürüm. Bu dönemde tek a steaming hot water while amacım neslimi sürdürmek dreaming up all this inside my için evimden çıkmak ve cocoon. Thus my dreams and efforts to continue my race are yumurtlamaktır. Özenle all ended. This is the moment ördüğüm kozamın duvarına bir when my life ends. So, the goal kapı açarım. Dünyaya kelebek of people to acquire silk without olarak gelirim yeniden. Bir any interruption surpasses my erkek kelebekle çiftleştikten instinct for reproduction. After sonra yumurtalarımı bırakmak this I am only a strand of silk. için uygun bir yer aramaya My silken threads are generally made in layers and are painted başlarım. Her an yanımda olan by women. From now on I am a kadın bakıcılarım bana özel part of human life with my silk kâğıtlardan uygun ortamlar threads. I can either become a hazırlarlar. Önceleri sarı, cloth on people or a carpet that sonra kahverengi siyah renge children play on. I am the silk dönüşen yumurtalarımı bir thread that is combined with sanatçı titizliğiyle tek tek bu human tissue in surgeries. I live with people; move with people; uygun ortamlara yerleştiririm. breathe with people. I am used Tek sıralı ve birbirlerine as a structural element in many değmeyen yakınlıkta artworks. yerleştirdiğim yumurtalarım neslimin başlangıcıdır. I pay the price for the silk I produce with my life. However, Ancak yaşamım her zaman I start living once again by mingling with people and their doğal tasarımında gitmez. energy. The “silk” in my name Kozamın içinde tüm bunları “silkworm” continues onward. düşlerken, kendimi birden From now on I am immortal in kaynar suyun içinde people’s lives with my art. This bulabilirim. Neslimi sürdürme both consoles and immortalizes düşüm ve çabam bu noktada me.

39 foto öykü photo story

40 41 foto öykü photo story

biter. Bu an yaşamımın kullanılacak amaca göre kat hareket eder; insanla solunum enerjisiyle yeniden yaşamaya sonlandırıldığı andır. Böylece kat yapılır ve boyanır. Artık yaparım. Pek çok sanat başlarım. “İpekböceği” insanın duvarımdaki ipeği ipeğimle insan yaşamının bir ürününde yapı öğesi olarak ismimin “ipek” bölümü dilden kesintisiz olarak elde etme parçasıyım. İnsan bedeninde kullanılırım. dile söylenerek sürer. Artık amacı, üreme içgüdümün giysi olurum veya çocukların ben ipeğimle insan yaşam önüne geçer. Bu noktadan üzerinde oynadığı halı Ürettiğim ipeğin bedelini, sanatında ölümsüzleşmiş sonra sadece bir ipek teliyim olurum. Ameliyatlarda insan yaşamımın sonlandırılmasıyla olurum. Bu da beni teselli eder ben. İpek telim, çoğunlukla dokusuna karışan ipek iplik öderim. Ancak ipeğimle insan ve ölümsüzleştirir. kadın elleri tarafından, olurum. İnsanla yaşar, insanla yaşamına karışarak onun

42 43 odak noktası focus

Odaktaki “kadın”

“The woman” in focus

“Fotoğraflarınızda sadece kendiniz için var olun ve bırakın sadece hayallerinizde değil, hayatın içinde olmak istediğiniz gibi yer alın. Bırakın dünya sizi böyle kabul etsin...”

“Exist only for yourself in your photos and let yourself take place in them as you wish to do so not only in your dreams but also in real life. Let the world accept you this way...” Demet Argun Güngör

Üç yıl kadar önceydi. Benden Ona tam olarak ne dediğimi It was about three years ago. said was, “Don’t you have such on yaş kadar büyük bir hatırlamıyorum ama bana While we were conversing with dreams that you cannot turn into kadın arkadaşımla sohbet söylediği diğer cümlesi a lady friend of mine, she said, reality?”. Yes, I had, but hearing “I always dream about colorful this from someone else shook ederken “Hayalimde hep “Senin de böyle gerçeğe shoes, but I never buy any”. This me inside for some reason. renkli ayakkabılar var ama aktaramadığın hayallerin sentence deeply affected me. I Living with something that I also hiç almıyorum” dedi. Bu yok mu?” oldu. Evet vardı don’t remember what exactly I know is true and doing nothing cümle beni çok etkiledi. ama bu durumu karşımda told her, but the next thing she about it made me feel bad. I

44 45 odak noktası focus

başka bir kişiden duymak gereken aile bireyleri vardı. decided to do something. me all said that they have no nedense içimde bir yeri sarstı. Tüm bu çabalama süreci photograph of themselves that Kendimden de bildiğim bu içinde “aman ne gerek var” What that something was got they like. In addition, most of us a proper shape over time. As conjure up an image wearing durumla birlikte yaşamaya cümlesinden artan alan içinde a photographer, I frequently pajamas with a sleepy face alışmak ve bu konuda hiçbir hayallerini gerçekleştirmeye observed that women gave more when we think of ourselves. We şey yapmıyor olmak kendimi çalışan kadına, sadece onun importance to photographs generally tend not to imagine kötü hissetmeme yol açtı. Bu var olduğu bir alan yaratmak than men. The postures and ourselves as having proper make konuda bir şey yapmaya karar istedim. Fotoğraf çektirmek appearances that women up and wearing clothes that verdim. için hayatının özel bir dönemini and men wanted to take in we like. We feel better when we beklemesi gerekmediği, photographs was also quite are well-kept. And this is when different. There were always contemporary women portraits O bir şeyin ne olduğu zaman sadece canı istediği için fiancées to be persuaded for come into play in our lives. Our içinde şekillendi. Bir fotoğrafçı fotoğraf çektirebildiği ve taking pictures as well as other perceptions about ourselves are olarak en çok gözlemlediğim kalıpların olmadığı bir family members who needed to reshaped. These pictures freeze durum kadınların fotoğrafa alandı bu. Bu alanı modern be made ready for this. I wanted in time our appearance that we verdikleri önemin genelde kadın portreleri olarak to create a field of existence feel better in. We get happier erkeklere göre çok daha fazla adlandırabiliriz. for women who were trying to when we see this at some place olduğuydu. Kadınların ve make their dreams come true in our house or in our telephones. in between the space left over They remind us of ourselves. erkeklerin fotoğraf karelerinde Çevremde hangi kadına from the sentence, “well, why do That we exist in this life, that we var olmak istedikleri duruş ve sorsam kendini beğendiği bir we need this?”. This was a field do not have to come last in the görünümler de çok farklıydı. fotoğrafı olmadığını söyledi. where she could have her picture list of significant people all the Evlilik fotoğraflarında genelde Bunun yanı sıra çoğunlukla taken any time she felt like doing time. I believe that contemporary ikna edilmesi gereken bir kendimizi düşündüğümüzde so and not only on special women portraits are the best gifts nişanlı, aile fotoğraflarında sabah uyandığımız ve pijamalı occasions in her life. We can that a woman can give to herself. bir araya getirilmesi ve görünümümüz gözümüzde name this field as contemporary Do not wait to lose ten pounds women portraits. or the children to start high modlarının fotoğraf çekimine canlanıyor. Saçlarımızın school or other important times uygun hale dönüştürülmesi şekillendirildiği ve beğenerek The women I asked around in your lives to have your pictures

46 47 odak noktası focus

giydiğimiz giysiler içindeki halimiz pek aklımızda yer almıyor. Bakımlı halimiz kendimizi daha iyi hissettiğimiz bir görünüm. Modern kadın portreleri işte tam bu noktada hayatımızdaki yerini alıyor. Kendimize dair algımızı yeniden şekillendiriyor. Bu fotoğraflar kendimizi görmeyi hayal ettiğimiz halimizi zamanda durduruyor. Bu halimize evin bir köşesinde veya telefonumuzda denk geldikçe mutlu oluyoruz. Bize kendimizi hatırlatıyor. Bu hayatta var olduğumuzu, önem sıralamasında listede her zaman en sonda yer almamamız gerektiğini hatırlatıyor. Modern kadın portreleri bir kadının kendine verebileceği en güzel hediye diye düşünüyorum. Fotoğraf çektirmek için on kilo vermeyi, çocukların liseye başlamasını veya hayatınızdaki başka anları beklemeyin. Hayat şu anda var. Şöyle olsam böyle olsam dediğiniz listenin hiçbir zaman sonlanmayacağı çok açık. Sonlansa şimdiye kadar sonlanmış olurdu... Kendimizi olduğumuz halimizle kabul etmek ve sevmek en güzel şey.

Kendime farklı bir hediyem daha oldu. Modern kadın portrelerinden yola çıkarak yaratıcılığımı özgür bıraktığım ve içindekileri tümüyle benim belirlediğim bir başka alan şekillendi. Türkçe karşılığını tam olarak bilemiyorum ama İngilizcesi “fine-art photography”. Bu alandaki deneyimlemelerimi yıllar içinde beni etkileyenler veya değer verdiklerim şekillendiriyor.

Işığınız bol olsun...

taken. Life exists in the now. It so until now… It is best to accept my creativity roam free for over the years or the things that is apparent that there will never and love ourselves as we are. contemporary women portraits. I value shape my experiences in be a time when you won’t be I don’t know about the exact this field. saying that you wish something I had another gift for myself Turkish word for it but we can would happen this way or that. If as well. Another field opened call it “fine-art photography”. May your light keep on it could have, it would have done up in front of me when I left The things that have inspired me shining…

48 49 detay details

Kıyıdan kuleye aşk masalı: Kız Kulesi

A love story from the shore to the tower: Maiden’s Tower

Fotoğraf / Photo: Özgür Çakır

Ünlü ressamlar defalarca etti. 2500 yıllık tarihi boyunca Famous artists painted it many It witnessed the Ottoman Empire resmetti onu. Şairler, türlü efsaneler anlatıldı times. For centuries poets, era as well as the Republic müzisyenler, edebiyatçılar onun hakkında. Adını da musicians, writers made use of period. Evliya Çelebi defines it the love story hidden beneath as, “a high tower built in the sea beslendi yüzyıllar boyu her bir efsanenin içinde it as well as its majestic beauty an arrow’s flight away from the sakladığı aşk hikâyesinden yer alan kadınlardan aldı. resembling the grace of a shore that is four cornered and ve denizin ortasında bir Osmanlı Dönemi’ni de gördü woman… It inspired movies of artistic quality. It is 80 yards kadın zarafetini andıran Cumhuriyet’in ilan edilişini de... and books. The Maiden’s high. Its circumference is two güzelliğinden... Filmlere, Evliya Çelebi onun için “Deniz Tower, binding the two shores hundred steps. It has doors on kitaplara ilham verdi. içinde karadan bir ok atımı of Istanbul, has witnessed two sides”. In the past it has İstanbul’un iki yakasını uzak, dört köşe, sanatkârane countless vows of loyalty among been used as an observation lovers since the day it was built. tower, a lighthouse in addition buluşturan Kız Kulesi, var yapılmış bir yüksek kuledir. Many legends have been told to carrying the rumors about olduğu ilk günden beri nice Yüksekliği tam 80 arşındır. about it during its 2500 year Battal Gazi as well as an emperor âşıkların birbirlerine ettikleri Sathı mesehası iki yüz adımdır. history. It took its name from one trying to protect his daughter sadakat yeminlerine şahitlik İki taraftan yerde kapısı of the women in these legends. and the sad story of the love of

50 “Yüzerek geleceğim sana. Güzel kız, senin sevgin uğruna, sana geleceğim. Sen beklerken beni ürkek bakışlarla, yüzerek geleceğim sana. Dalgalar gemilere bile geçit vermese, yüzerek geleceğim sana azgın dalgalar arasından…”

“I will swim to you. Beautiful girl, I will come to you for the sake of your love. While you await me with timid looks, I will come swimming to you. Even if the waves do not give way to the ships, I will swim to you over angry waves…”

vardır.” demişti. Geçmişinde Devri’nin hatırası, kentin en a desperate girl. The Maiden’s The tower was also used to gözetleme kulesi, deniz feneri masalsı sembolü. Salacak ve Tower shines like a diamond on collect taxes from ships passing gibi görevler üstlenmesinin Ortaköy’den sandallarla ulaşım an island off the shore Salacak in through the strait but had Istanbul… Its current appearance collapsed under the weight of the yanı sıra Battal Gazi rivayetini, sağlanan Kız Kulesi, 2000 dates back to the reign of Fatih chain drawn between the tower kızını korumak isteyen bir yılında restore edildikten sonra and it is the most epic symbol and the European Side. Some imparatoru, çaresiz bir aşkın gördüğü ilgi daha da arttı. of the city. The Maiden’s Tower European historians use the hüzün dolu hikâyesini bugüne Sevgililer en özel günlerini, can be reached by boats from name of, “Leander Tower” and taşıdı. en unutulmaz anlarını buranın Salacak and Ortaköy and interest the history of this tower located duvarlarına sinmiş olan âşık in the tower has increased even on a small island is enriched by İstanbul’da, Salacak ruhların şahitliğinde yaşıyorlar. further following the restoration the many legends told about it. that took place in 2000. Lovers It is something else to sit across açıklarındaki küçük adada Eskiden boğazdan geçen live their most special days and the tower on the coast and bir mücevher gibi parlar gemilerden vergi alınma gather unforgettable memories dream about all the legends you Kız Kulesi... Bugünkü amacıyla da kullanılan witnessed by the loving souls heard about it while sipping your görüntüsüne kavuştuğu Fatih kule, gemilerin geçişi için that have permeated its walls. tea; and something else to go

51 detay details

Avrupa Yakası ile arasına kendince bir önlem almaya there and let it whisper all these who can escape from faith? çekilen zincirin ağırlığına karar vermiş ve kızını denizin tales to you… When the young girl was opening dayanamayarak yıkılmıştı. Bazı ortasında, hiç kimsenin the gifts sent to her for her 18th The Maiden’s Tower has many birthday a poisonous serpent Avrupalı tarihçiler tarafından ulaşamayacağına inandığı stories that appeal to everyone. has sprang forth from the fruit “Leander Kulesi” olarak adanın üzerindeki kuleye Their common ground is basket among the gifts and killed da adlandırılan ve küçük göndermiş. Ancak kaderden women… Women who have her instantly with one bite. The bir ada üzerinde bulunan kaçmak ne mümkün? Genç lived here or who have hidden emperor, accepting the fact that kulenin tarihi, hakkında kız 18 yaşına bastığında here to run away from the fires one cannot escape from faith, anlatılan efsanelerle daha da ona gönderilen hediyeleri of love or the cold breath of has ordered a brass coffin to be zenginleşiyor. Bir akşamüstü açarken, hediyelerin arasında death. Hero, the priestess of built for her daughter to protect Aphrodite who succumbed to her from the serpents at least in onun karşısına geçip çayınızı bulunan meyve sepetinden love, the hapless daughter of her death. He has ordered this yudumlarken, o güne dek zehirli bir yılan çıkmış ve kızı the Emperor of Byzantium, the coffin to be placed in the highest hakkında duyduklarınızı hayal ısırarak oracıkta canını almış. lover of Battal Gazi for whom he place at Hagia Sophia. Legend etmek başka bir keyiftir; yanına Kadere karşı gelinemeyeceğini sailed many seas… According has it that the two holes on the gidip bildiklerini kulağınıza anlayan imparator ise en to the story told by Ovidius, the coffin prove that the serpent has fısıldamasına izin vermek azından kızının ölüsünü Roman poet of the Maiden’s never let the girl go. Another bambaşka... yılanlardan korumak için ona Tower, this was the love nest of legend about the Maiden’s Tower Hero and Leandros. The two is believed to be the basis for the pirinçten bir tabut yaptırmış. lovers used to live in hiding. saying, “Atı alan Üsküdar’ı geçti” Herkese hitap eden birden Bu tabutu da Ayasofya’nın Leandros used to swim to the (Early bird catches the worm). In fazla hikâyesi var Kız en yüksek yerine koymalarını tower every night for his love. this story, Battal Gazi is in love Kulesi’nin. Ortak yönleri ise emretmiş. Efsaneye göre bir However, Hero was drawn to with the daughter of the feudal kadınlar… Burada yaşamış, süre sonra tabutta görülen immense grief when one night landlord of Üsküdar in the end aşkın ateşinden ya da ölümün iki delik, yılanın kızın peşini Leandros could not overcome overcoming him for his love. The soğuk nefesinden kaçmak bırakmadığı anlamına the giant waves and drowned. landlord tries in vain to hide his Hero threw herself down to the daughter in this tower but to no için bir şekilde buraya gelip geliyormuş. Kız Kulesi’nin waves without thinking even for avail, for in the end Battal Gazi saklanmış kadınlar. Afrodit’in bir başka hikâyesinin de aynı a second because there was observes this tower for years aşka yenik düşen rahibesi zamanda “Atı alan Üsküdar’ı no way she could live without and rejoins his lover as well as Hero, Bizans Kralı’nın talihsiz geçti” deyiminin çıkış noktası him. The story with the serpent overtaking the treasure of the kızı, Battal Gazi’nin uğruna olduğuna inanılıyor. Hikayede that is most frequently told landlord. Battal Gazi takes the denizleri aştığı sevgilisi... Üsküdar tekfurunun kızına âşık about the Maiden’s Tower is girl and passes from Üsküdar Kız Kulesi’nin Romalı olan Battal Gazi, kızını ondan related with the daughter of the thus completing another legend Emperor of Byzantium, the birth about the Maiden’s Tower that şair Ovidius’un aktardığı korumak isteyen tekfuru alt of whom was celebrated with will leave a mark in history. ve Çanakkale Boğazı ile edip sevdiği kadına kavuşuyor. festivals. Legend has it that a paylaşılan hikâyesine göre Tekfurun kızını bu kuleye wise man told the emperor that You can prefer whichever legend Hero ve Leandros’un aşk kapatarak Battal Gazi’den her daughter would be killed appeals to you or whichever yuvasıydı burası. İki aşık gizli kaçırması bir sonuç vermiyor by a poisonous serpent when you can conjure up in your mind saklı yaşıyorlardı kulede. ve Battal Gazi, tekfurun she reached the age of 18. The while listening. But never forget: Leandros aşkı uğruna her kızıyla birlikte tüm hazinelerini Emperor has refused to believe you will not have seen Istanbul this but still he decided to take without seeing the Maiden’s gece kıyıdan, kuleye kadar sakladığı bu kuleyi yıllarca precautions thus sending her Tower, without watching it for yüzüyordu. Ancak bir gece gözetleyerek sabrının sonunda daughter to this tower on this hours and letting yourself go to iri dalgalarla baş edemeyip istediğini alıyor. Kızı alan Battal island in the middle of the sea its magical tales. canından olan Leandros, Gazi Üsküdar’ı geçiyor ve Kız which no one could reach. But biricik aşkını büyük bir Kulesi efsanelerinin arasına, kedere sürüklemişti. Onsuz tarihe iz bırakacak bir hikâye kalmayı göze alamayan Hero daha eklenmiş oluyor. ise bir an bile düşünmeden kendini kuleden aşağı atarak, Siz hangisine inanmak sevgilisinin ardından sulara isterseniz, dinlerken gömüldü. Kız Kulesi’nin en gözünüzde canlanan hangi bilinen belki en çok anlatılan efsaneyi kendinize daha yakın yılanlı hikâyesi ise Bizans hissederseniz onu tercih imparatorunun, doğumu edersiniz. Ama unutmayın bayramlarla kutlanan kızıyla ki Kız Kulesi’ni görmeden, ilgili. Efsaneye göre bir bilge onu seyre dalıp gitmeden, imparatora kızının 18 yaşına büyüsüne kapılıp anılarına bastığı gün zehirli bir yılan kendinizi kaptırmadan tarafından öldürüleceğini İstanbul’u görmüş, şehrin söylemiş. İmparator buna hakkını vermiş sayılmazsınız. inanmayı reddetse de

52 53 geçmiş zaman kipinde the past tense

2014

Dilan Çiçek

Amine Gülşe Aybüke Pusat En parlak kraliçe tacı

The brightest crown of queens

İda Dağı’nın yakışıklı çobanı Paris, üzerinde “en güzele” yazan “altın elma”yı Afrodit’e vererek yalnızca Truva Savaşı’nı değil, kadınlar arasında bitmek tükenmek bilmeyen bir mücadeleyi de başlatmış oldu. Yunan tanrıçalarının güzellik yarışını anlatan bu mitolojik masal, zaman içinde modern dünyanın gelenekselleşen bir parçası haline geldi. The handsome shepherd of Mound Ida not only caused the War of Troy but also started the never ending struggle among women when he gave the “golden apple” with the words “to the most beautiful one” written on it to Aphrodite. This mythological tale depicting the contest for beauty among the Greek Goddesses has over time become a traditional part of modern life.

Yazı / Text: Ferhan Petek

Fotoğraflar / Photos: Miss Turkey Organizasyonu, Tahir Yaman

54 Her şey altın bir elmayla 1932 yılında, kraliçe tacını It all started with a golden apple. has been told in many different başladı. Güzeller güzeli Yunan bir önceki yılın güzelinden The beautiful Greek goddesses versions over centuries; beauty tanrıçaları o elmayı almak devralan Keriman Halis, aynı competed with one another to get is the underlying reason of the that apple. Because the words, War of Troy which has been için birbirleriyle yarıştılar. yıl içinde “Dünya Güzellik “to the most beautiful one” were the subject of many books and Çünkü elmanın üzerinde “en Kraliçesi” unvanını hiç written on it and each of them movies … Beauty pageants güzele” yazıyordu ve her biri kazanmamış, ülkesine böyle believed they deserved the apple have been organized to crown “en güzel”in kendi olduğuna, bir gururu hiç yaşatmamış because they were the fairest of the beauties of women since elmanın kendisine verilmesi olacaktı. them all. This competition that antiquity; they are considered by gerektiğine inanıyordu. Hera, started among Hera, Athena some as commoditizing women Athena ve Afrodit arasındaki Yüzyıllardır türlü versiyonlarla and Aphrodite transformed into in some sense whereas for a struggle to have their beauties others they elevate women but başlayan bu rekabet zaman anlatılan efsaneye göre, antik registered and they even shed no matter what one thinks, they içinde kadınların, uğruna çağlardan günümüze kadar blood for this. Maybe none of have caused many disputes over kanlar dökülen güzelliklerini ulaşan, filmlere, kitaplara konu these would have happened if time… Aphrodite offered the most tescil ettirmek adına olan Truva Savaşı’nın nedeni the shepherd of Mount Ida had beautiful woman in the world to başlattıkları tatlı bir rekabete güzellik… Antik çağlardan not given the golden apple to Paris to be able to get that golden dönüştü. İda Dağı’nın çobanı, beri kadınların güzelliklerini Aphrodite when he was fooled apple and Paris caused the War Afrodit’in vaadine kanıp taçlandırmak, en güzel by her into doing so and women of Troy to start when he accepted would never have wanted any this offer. The first known beauty altın elmayı ona vermeseydi seçilebilmek için düzenlenen; prize for their beauty. Immense pageant took place in Mount Ida belki de bütün bunlar hiç büyük tartışmalara sebep organizations would not have been which today is known as the Kaz yaşanmayacak ve kadınlar olarak, kimine göre kadını arranged worldwide; the concept Mountains. Again, legend has it hiçbir zaman güzelliklerinin metalaştıran kimine göre of “Miss Turkey” that started in that it was up to Zeus to decide ödüllendirilmesini onu yücelten yarışmalar… 1929 with Feriha Tevfik would on who was the most beautiful istemeyeceklerdi. Dünya Afrodit, efsanedeki altın elmayı have never been heard. Beauty but even the god of gods Zeus çapında dev organizasyonlar almak için Paris’e dünyanın pageants would not have been could not dare to take sides organized until today and so they among women and thus assigned yapılmayacak; ilk kez 1929 en güzel kadınını sunmuş, bu would not have received wide this task to a shepherd. The first yılında Feriha Tevfik ile vaade kapılan Paris, kitaplara, attention worldwide. Keriman Halis beauty pageant organization başlayan “Türkiye Güzeli” filmlere konu olan Truva would never have won the “Miss followed this legend dating back kavramı hiç duyulmayacaktı. Savaşı’na sebep olmuştu. World” title after taking over the to the era before Christ. The Bugüne dek her yıl ilgiyle Bilinen ilk güzellik yarışmasının crown from the previous winner first organization in September izlenen ve takip edilen yapıldığı İda Dağı, bugün Kaz in 1932 and thus she would never 1888 in Belgium was known as yarışmalar hiç olmayacaktı. Dağları olarak bilinen bölgeydi. have made her country so proud. “Concours de Baute”. The winner According to the legend that of this contest was the 18 year

2013

Rüveyda Öksüz, Berrin Keklikler, Ezgi Avcı ve Ahu Ağırbaş

55 geçmiş zaman kipinde the past tense

1929 1930 1932

Feriha Tevfik Mübeccel Namık Keriman Halis Ece

Yine efsaneye göre en güzeli kabul edilmemiş, organizasyon old Bertha Soucaret. The first to be called “the most beautiful seçmek aslında Zeus’un yok sayılmıştı. Mustafa international beauty pageant took woman in Turkey” from among göreviydi ama tanrıların tanrısı Kemal Atatürk, Türkiye’nin place in London in 1908. Miss all the applicants. Miss Hicran Turkey Keriman Halis was to come came first in this competition and Zeus bile kadınlar arasına en güzel kızının seçilmesi first in the World Beauty Pageant experienced what Hülya Avşar was girmeye cesaret edememiş ve fikrine sıcak bakmış ve tüm organized in Belgium in 1932. to experience years later. It was bu işi bir çobana devretmişti. dünyada yapılan bu etkinliğin understood in a short time that Milattan önce başlayan bu Türkiye’de de yapılmasında The first beauty pageant she had married before and thus efsaneyi, bugünün güzellik bir sakınca görmeyerek bu organization in Turkey took place was disqualified leaving Feriha yarışmalarının temelini fikri desteklemişti. Böylece in 1925 and is remembered as an Tevfik as the winner. This result atan ilk güzellik yarışması birkaç yıl sonra bu fikir, büyük unsuccessful attempt. The reason opened up many doors for Feriha for this was that Araksi Çetinyan Tevfik and she had the chance to organizasyonu takip etti. bir organizasyonla yeniden who came first was working at share stage with the most popular 1888 yılının eylül ayında gündeme geldi. 1929 tarihli the Ipek Movie Company which stars of the time. The movie shot gerçekleştirilen organizasyon Cumhuriyet Gazetesi’ndeki organized the event and thus this in Bursa entitled, “Bataklı Damın Belçika’da “Concours de ilân, yıllar boyu sürecek olan result was deemed as a “favor”. In Kızı Aysel” was one of the movies Baute” adıyla düzenlendi. Bu bir tartışmanın ilk adımını attı. addition, it was not accepted that that Tevfik starred in. Miss Turkey yarışmanın galibi 18 yaşındaki “Bütün dünyada güzel kadınlar a girl of Armenian origin be ranked of 1930 was Mübeccel Namık. Bertha Soucaret olmuştu. İlk seçilir ve memleketlerinin first and thereby this organization Afterwards Naşide Saffet Esen was cancelled. Mustafa Kemal became Miss Turkey in 1931 and uluslararası güzellik yarışması güzellik kraliçesi intihap Atatürk was open to the idea 1908 yılında Londra’da yapıldı. edilirken, bizim böyle bir of selecting the most beautiful 1932 yılında Belçika’da kraliçemiz niçin olmasın? woman in Turkey and supported 1960 düzenlenen Dünya Güzellik Türkiye’nin en güzel kadını this organization that was already Yarışması’nın galibi ise aynı acaba kimdir?” 16–25 yaş taking place all over the world. yılın Türkiye Güzeli olan arası evlenmemiş genç Thus, this idea transformed into Keriman Halis’ti. kızlara hitap eden bu ilân a large organization a few years later. The advertisement in the Türkiye’nin en güzel kızını Cumhuriyet newspaper in 1929 Türkiye’deki ilk güzellik bulmak içindi. Hem böyle bir started a discussion that would yarışması organizasyonu yarışmayı düzenlemek hem continue for years. “Miss Beauties 1925 yılında yapılmış ve de bu yarışmaya katılmak are selected all over the world, başarısız bir deneme olarak dönemin imkânlarına göre why shouldn’t we do so? Who tarihteki yerini almıştı. Çünkü büyük bir cesaret istiyordu. is the most beautiful woman in bu yarışma sonucunda birinci Yine de birçok başvuru yapıldı. Turkey?” This advertisement targeted unmarried girls between seçilen Araksi Çetinyan, Memleketin güzel kızlarının the ages of 16–25 and its aim was yarışmanın düzenlendiği İpek arasından birini seçmek, to find the most beautiful woman Film Şirketi’nde çalışıyordu “Türkiye’nin en güzel kızı” in Turkey. It took great courage to ve sonuç bir “kayırma” olarak unvanının verileceği kızı organize such a competition at yorumlanmıştı. Ayrıca Ermeni belirlemek oldukça zordu. that time. Still, there were many asıllı bir kızın birinci seçilmesi Bu yarışmada 80’li yıllarda applications. It was quite difficult to select the winner who was Nebahat Çehre

56 Hülya Avşar’ın benzer bir went on to be “Miss Beautiful kaderi paylaşacağı Hicran Eyes” in Europe after which Hanım birinci seçildi. Kısa süre she passed down her crown to Keriman Halis. Halis attended the içinde daha önce evlenmiş Miss World competition organized olduğu öğrenilen Hicran in Belgium in the same year Hanım diskalifiye olurken, and was ranked first among 28 Feriha Tevfik’in birinciliği countries thus also earning the ilan edildi. Bu birincilik ona title of “The First Miss World from birçok kapı açmış, dönemin Turkey”. This competition and the ünlü yıldızlarıyla aynı victory of Halis started discussions that are still ongoing. Indeed, it sahneleri paylaşma fırsatı is a known fact that this much sunmuştu. Çekimleri Bursa’da debated event is taught in classes yapılan “Bataklı Damın Kızı in Japan as the “Keriman Halis Aysel” Tevfik’in rol aldığı Incident”. There were rumors that voting was not carried out and that Didem Taslan, Neşe Erberk, Banu Arapoğlu filmlerden biriydi. Yapılan 1983 bu ilk yarışmayı takip eden the jury chairman just declared yıllarda 1930 Türkiye Güzeli Keriman Halis as the first thus completing the contest. Keriman Mübeccel Namık oldu. Daha Halis passed away in 2012 who sonra Avrupa’da “Güzel Göz was given the surname of “Ece” Kraliçesi” Naşide Saffet Esen, meaning “queen” by Atatürk 1931 yılının Türkiye Güzeli oldu following the Surname Act and so ve bir yıl sonra tacını Keriman this mysterious event was buried Halis’e teslim etti. Halis, aynı into history with her. yıl Belçika’da düzenlenen The pageant organized by uluslararası Dünya Güzellik Cumhuriyet newspaper continued Yarışması’na katılarak, 28 until 1949 following the victory ülkenin güzelleri arasından of Miss Nazire in 1933. In 1950, birinci seçildi ve “İlk Türk Güler Arıman won the competition Dünya Güzeli” unvanını da becoming the first Miss Turkey kazandı. Bu yarışma ve Halis’in who wore a bathing suit and was birinciliği bugün bile devam followed by Günseli Başar. Başar also was deemed as Miss Europe eden tartışmalara sebep oldu. in the same year. This title was to Hülya Avşar, Miss Karin Hatta üzerinden geçen yıllara be won 30 years later by the 1982 1983 2002 rağmen kesinlik kazanmamış Miss Turkey Nazlı Deniz Kuruoğlu. olan olayın bir dönem The pageants in our country that “Keriman Halis Olayı” olarak registered the beauties of girls in Japonya’daki okullarda ders our country not only allowed them olarak okutulduğu biliniyor. to receive international successes but also contributed to the world Konuşulanlara göre yarışmada of cinema, stage and podium Keriman Halis’in birinci olması with new faces. The organizations için oylama yapılmamış jüri that continue to be arranged başkanı oylama başlamadan regularly every year introduced önce Halis’in birinci olduğunu many faces to us most of whom ilân ederek yarışmayı we still follow closely. Nebahat Çehre (1960), Hale Soygazi (1973 sonlandırmıştı. Soyadı Kanunu Sinema Güzeli), Harika Değirmenci ile birlikte Atatürk tarafından (1975), Aydan Şener (1981), Neşe “kraliçe” anlamına gelen “Ece” Erberk – Hülya Avşar (1983), soyadı verilen Keriman Halis’in Arzum Onan (1993), Pınar Altuğ 2012 yılındaki ölümüyle, hayatı (1994),Demet Şener (1995), Çağla boyunca hiçbir açıklama Şıkel (1997),Buket Saygı (1998), yapmadığı bu gizemli Ayşe Hatun Önal (1999), Yüksel Ak (2000), Tuğçe Kazaz (2001), Azra olay onunla birlikte tarihe Akın (2002), Nur Gümüşdoğrayan gömülmüş oldu. (2004), Hande Subaşı (2005), Merve Büyüksaraç (2006)… Miss Cumhuriyet Gazetesi’nin Turkey Competition also witnessed organizasyonunu üstlendiği many unforgettable moments yarışma Nazire Hanım’ın birinci throughout its history. In 1983, seçildiği 1933 yılının ardından Hülya Avşar was declared as Miss Turkey but her crown was taken 1949 yılına dek devam back when it was learned that Hülya Avşar Azra Akın

57 geçmiş zaman kipinde the past tense

2014

Amine Gülşe Dilan Çiçek Aybüke Pusat

etti. 1950 yılında yeniden Çağla Şıkel (1997), Buket yeniden alındı. 2002 yılının she had a previous marriage and düzenlenen yarışmaya katılan Saygı (1998), Ayşe Hatun Türkiye Güzeli Azra Akın, aynı thus she became known as the ve mayolu olarak seçilen ilk Önal (1999), Yüksel Ak (2000), yıl Keriman Halis’in ardından “Overthrown Queen”. But she is the most popular and well known güzel olan Güler Arıman’ı bir Tuğçe Kazaz (2001), Azra Akın Dünya Güzeli unvanını figure even today. Neşe Erberk sonraki yıl Günseli Başar takip (2002), Nur Gümüşdoğrayan kazanan ikinci Türk kızı oldu. was selected in place of Hülya etti. Başar aynı yıl ilk Avrupa (2004), Hande Subaşı Avşar and she went on to take Güzeli de oldu. Bu unvan (2005), Merve Büyüksaraç 1980 yılından bu yana “Miss over Miss Turkey title from Nazlı 30 yıl sonra ikinci kez, 1982 (2006)… Türkiye Güzellik Turkey Organization” adı Deniz Kuruoğlu as well as the Miss yılının Türkiye Güzeli Nazlı Yarışması organizasyonu, ile düzenlenen yarışma, Europe title. The same title was Deniz Kuruoğlu tarafından tarihi boyunca unutulmayan başlatıldığı ilk yıllardaki gibi taken over by Arzum Onan in 1993. Miss Turkey 2002, Azra Akın went kazanılacaktı. Ülkemizde birçok ana da şahit oldu. 1983 Türk kadınının fiziksel güzelliği on to become the second Turkish güzelliklerini tescilleyen genç yılında katıldığı yarışmada ile birlikte zekâsını da ön girl to win the title of Miss World kızların yurtdışında, ulusal birinciliği ilan edilen Hülya plâna çıkarmak ve bunu tüm after Keriman Halis. çapta da başarılar elde etti. Avşar, daha sonra evlenip dünya ile paylaşmak amacı Bunun yanı sıra beyazperdeye, boşanmış olduğu öğrenilince taşıyor. Feriha Tevfik’ten The organization that is known sahnelere ve podyuma yeni tacı elinden alınmış ve “devrik 2014 yılının güzellik kraliçesi as “Miss Turkey Organization” yüzler kazandırıldı. Her yıl kraliçe” olarak anılmaya Amina Gülşe’ye kadar yalnızca since 1980 aims to bring forth the intelligence of Turkish women as düzenli olarak devam eden başladı. Ama bugün en güzellik kraliçeleri, adayları well as their physical beauties and organizasyonlar Türkiye’ye, çok tanınan, gündemden gibi yüzlerce isim dışında, to share these attributes with the bugün severek izlediğimiz, düşmeyen ve geçen yıllara organizatörlerin, jürilerin, bu entire world. This was the common yakından tanıdığımız birçok rağmen eskimeyen bir yüz. organizasyona emek veren goal of the organizers, the juries isim kazandırdı. Nebahat Hülya Avşar’ın yerine seçilen herkesin ortak amacı da and the countless other names Çehre (1960), Hale Soygazi Neşe Erberk, kendinden bir buydu. Kim bilir 2015 yılının involved as well as Miss Turkeys (1973 Sinema Güzeli), Harika önceki yılın kraliçesi Nazlı “en güzeli” kim seçilecek ve starting from Feriha Tevfik all the way to Amina Gülşe who was Değirmenci (1975), Aydan Deniz Kuruoğlu’ndan yalnızca geçmişi milattan önceki yıllara selected as Miss Turkey 2014. Who Şener (1981), Neşe Erberk – Türkiye Güzellik Kraliçesi tacını dayanan bu organizasyon knows who will be selected as Hülya Avşar (1983), Arzum değil, Avrupa Güzeli unvanını daha nice renkli anlara sahne “the most beautiful” in 2015 and Onan (1993), Pınar Altuğ da devraldı. Aynı unvan 1993 olacak. what kinds of colorful events this (1994), Demet Şener (1995), yılında Arzum Onan tarafından organization that dates back to the era before Christ will face.

58 59 tema theme

60 Kadın dediğin...

What you call women...

“Üzerimizi örten” gökyüzü gibi ab-ı hayat bahşeder kadın. Her rengi bize veren odur. Manzaradır. Bazen fırtına bazen meltem. Nefes verendir. Gökkuşağı da ondadır, oksijen de. Hayata güzellik katan ne varsa içinde biraz kadın vardır.

Women give us life just like the sky that “covers us”. She is the one who gives us all the colors. The scenery. Sometimes tempests and sometimes a mild breeze. The one who gives us breath. The rainbow and oxygen. Whatever makes life beautiful; there is some woman in it.

Onlara bir yolculuk desek, o ve dağlara kaçırıp uğrunda If we call them a voyage, they What you call women; resembles kadar çok durak sunarlar ki. hapis yattığımız offer us so many stops along the the last love in the poem by Manzara her an değişebilir. ve ekinde, tütünde, odunda ve way… The scenery can change Orhan Veli, “The Parade of Love”: any time. For centuries women “Not only a woman, but also a Yüzyıllardır farklı anlamlar pazardaki have had different meanings human being. Not pretentiously kazanmış, kimi zaman ezilmiş ve kara sabana koşulan ve placed on them, they have polite nor greedy. Wants us to veya bastırılmış kimi zaman ağıllarda sometimes been oppressed be free and equal. Knows how önder olmuş kadınlar... Bir ışıltısında yere saplı bıçakların or sometimes have become to love people, as much as she yandan göğsünü gere gere oynak, ağır kalçaları ve leaders… They are the ones who loves life…” mücadele ederken, diğer zilleriyle bizim olan give the deepest meanings to yandan güzel sanatlara en kadınlar, art while struggling with all their What you call woman is might. described as such from the point derin anlamları kazandıran bizim kadınlarımız” onlardır. Kadın dediğin; Juliette Kadın dediğin; Orhan Veli’nin Drouet’e 31 Aralık 1851’de eski aşklarını anlattığı şiiri “Aşk yazdığı bir mektupta Victor Resmi Geçiti”ndeki son aşkı Hugo’ya göre ışıktır. Hugo, gibidir: “Sade kadın değil, Juliette’yi ışığa benzetir: insan. Ne kibarlık budalası, “... Bütün bu karanlık ve ne malda mülkte gözü var. şiddet dolu günler boyunca Hür olsak der, eşit olsak harikuladeydiniz, Juliette’m. der. İnsanları sevmesini bilir, Sevgi istedim getirdiniz, sağ yaşamayı sevdiği kadar...” olun! Gizlendiğim yerlerde, sürekli tehlikede beklemekle Kadın dediğin; tüm aşklarıyla geçen gecelerin sonunda, bambaşka bir dünya kapımda parmaklarınızda yaratabilmiş bir isim olan titreyen anahtarın sesini Nazım Hikmet’in gözünden ve duyduğumda, kötülükler ve kaleminden şöyledir: karanlıklar yok oluyordu; “Ve kadınlar içeriye ışık giriyordu! bizim kadınlarımız: Çatışmalara ara verildiğinde korkunç ve mübarek elleri yanı başımda olduğunuz o ince, küçük çeneleri, kocaman korkunç, ama müthiş tatlı gözleriyle saatleri asla unutmamalıyız. anamız, avradımız, yarimiz O küçük karanlık odayı, ve sanki hiç yaşanmamış gibi tavandan, duvarlardan sarkan ölen o eski eşyayı, yan yana ve soframızdaki yeri duran iki koltuğu, masanın öküzümüzden sonra gelen bir köşesinde yediğimiz Picasso - 3 kadın / 3 women

61 tema theme

yemeği, getirmiş olduğunuz kadın oldukları için, kadınca of view of Nazım Hikmet who has to light: “… you were wonderful, soğuk tavuğu yaşamımız yaşadıkları için, kadınsı been able to create a new world my Juliette, throughout these boyunca unutmayalım; hareket ettikleri için çok kavga altogether with his loves: days of darkness and violence. “And women I asked for love and you gave it, tatlı konuşmalarımızı, çıkmıştır. Haklarında onlarca our women: thank you! When I heard the keys okşamalarınızı, kaygılarınızı, şiir, kitap, film, hikaye veya with their formidable and sacred in your trembling hands after all adanmışlığınızı hep efsane çıkagelmiştir. Dünyanın hands the days and nights of waiting anımsayalım. Beni sakin en uzun aşk şiirleri, en acı ya Narrow and thin chins and big in hiding, all darkness and evil ve dingin gördüğünüze da şehvet dolu hikayeleri, en eyes disappeared; light filled the şaşırmıştınız. Bu sakinlik ve büyük zaferleri ya da en büyük our mothers, our lovers, our room! We should never forget the dinginlik nereden geliyor, üzüntüleri, onlara ya da onların wives horrific, but wonderfully sweet who die as if they have never hours that you are right beside biliyor musunuz? Sizden…” ruhuna ulaşabilmek içindir. lived me when a break is given to the Ancak Necip Fazıl Kısakürek’in and their place in our tables war outside. Let us never forget Kadın dediğin yaşam “kadın” şiiri çok daha kısadır: come after our cows that small and dark room, the apartmanında kat kat gezmek “Kadından kendisinde and those we hit ourselves to the furniture hanging down from demektir. Apartmanın olmayanı isteriz mountains for the ceiling, the walls, the two bahçesinde serin bir ağacın Hasret yerinde kalır ve biz Or those we are imprisoned for chairs side by side, the meals altında oturmak gibidir. çekip gideriz” and at the crops, tobacco fields, we ate at the edge of the table, chopping wood or at the market the cold chicken you brought; let Bahçedeki tüm çiçekler, tüm pulling wooden ploughs and us always remember our chats, renkler demektir. Kadın yol Atilla İlhan “Zoro / Kamçılı working at the sheep pens your caresses, your anxieties and demektir. Yürüdükçe savrulan Kadın” şiirinde kadın dediğinin in the light of the shining knives devotion. You are surprised to saçlardır. şehvetindeki sınırları çizmek with their loose and heavy hips see me calm and quiet. Do you ister: and their rings know where this calmness and Ümit Yaşar Oğuzcan “kadın” Women, quietude come from? Yourself…” dediğine, “Seven Bir Kadın “Gözlerin kaç gece eder our women” What you call women means İçin” iki dörtlü iki üçlü dize Dudakların kaç karanfil What you call women is one walking from floor to floor in the yazar: Gülünce sehpalar devriliyor with the light according to a apartment of life. Like sitting in “Siz ne zaman sevdiyseniz Kızgınlığın kaç yanardağı letter by Victor Hugo written in the cool shadows of a tree in çaresizlik vardı December 31, 1851 to Juliette the garden of the apartment. All Bir karanlıktı basan içinizi Sevişmen savaştan beter Drouet. Hugo resembles Juliette flowers and all colors. Women aşkla beraber Yenen yenilen belli değil mean roads. Or the hair that is Sevince her yeriniz bir humma Fena halde kayıp veriliyor flipped around as one walks. ateşiyle yanardı Kimin kolu kimin bacağı Ümit Yaşar Oğuzcan wrote Sonra gözlerinizde yaş, Yalnızlığın simsiyah panter these verses for what he called alnınızda ter Vahşiliği zehirli bir yeşil “women” in his poem “For a Dişleri ısırdıkça sivriliyor Loving Woman”: Onu severdiniz bilirim ama Bilinmez ne zaman ısıracağı “There was despair whenever gidemezdiniz ki you loved Sizin gibi niceleri sevip Yok yok elinde ölmek yeter And a darkness descended upon you with your love gidemediler Cam tozu kumsal soğuk sahil You burned in fever all over when İşte ümitsiz aşkınızın şahidi Şeffaf bir sonsuzluğa giriliyor you loved Dişlediğiniz yastıklar, kırdığınız Tanrının sizi bulamayacağı” And had tears in your eyes, sweat kadehler on your brow Atilla İlhan’ın seviyorum dediği Ve sizi o keder güzelleştirdi o kadınlar zaten yoktular: You loved him, I know, but you could never go keder So many like you loved and never O isyan etmeler Tanrı’ya, o “ne kadınlar sevdim zaten could go içinizdeki kırıklık yoktular Now, the pillows you bite and the O sabahlara dek ağladığınız yağmur giyerlerdi sonbaharla cups you break geceler bir Are witness to your hopeless love azıcık okşasam sanki Bütün kadınlığınızla aşkın çocuktular And the sadness made you beautiful, that sadness of yours üstündesiniz artık bıraksam korkudan gözleri Those revolts to God, and the O içinizdeki fırtınalar da gelir sislenir malaise in you geçer ne kadınlar sevdim zaten All the nights that you cried till Siz de bir gün dersiniz - yoktular morning sevmek yalanmış meğer.” böyle bir sevmek görülmemiştir You are all over love now with Kadınlar için, kadınlar hayır sanmayın ki beni your womanhood The tempests within you will soon yüzünden, kadınlardan ötürü, unuttular be soothed

62 hala ara sıra mektupları gelir yoktular You will also say one day – what shorter: gerçek değildiler birer böyle bir sevmek a lie it is to have loved anyway.” “We want from women what they umuttular görülmemiştir” do not have Many fights have been fought Longing stays where it is and eski bir şarkı belki bir şiir for women, because of women, only we go away” ne kadınlar sevdim zaten Yeryüzündeki en güzel aşk thanks to women, because they yoktular dizelerini yazmış isim William are women, because they live Atilla İlhan tries to draw the limits böyle bir sevmek Shakespeare en çok yüzüne like women, because they act of lust in women in his poem görülmemiştir aşık olmuş kadın dediğinin. like women. Many poems and entitled “Zoro / Woman With a yalnızlıklarımda elimden (Kadın Yüzü) books have been written, movies Whip”: tuttular “Yaradan, kadın yüzü çizmiş have been shot, legends or tales have been told about them. The “How many nights do your eyes uzak fısıltıları içimi ürpertir sana eliyle, longest love poems of the world, make sanki gökyüzünde bir İstek dolu sevgimin efendisi or the most painful and lustful How many carnations your lips buluttular dilberi; tales as well as the greatest Tables roll over when you smile nereye kayboldular şimdi kim İnce kadın yüreğin victories or grief were all just How many volcanoes is your bilir öğrenmemiştir hile, to be able to reach their souls. wrath ne kadınlar sevdim zaten Bilmez kadınlardaki kancık However, the “women” poem by Necip Fazıl Kısakürek is much Your loving is worse than war

63 tema theme

tremble inside they resembled clouds in the sky who knows where they are now I loved so many women they were never there this kind of love has never been seen before”

William Shakespeare has written the best verses on love and he has loved the faces of women the most. (A Woman’s Face) “A woman’s face with nature’s own hand painted, Hast thou, the master mistress of my passion; A woman’s gentle heart, but not acquainted With shifting change, as is false women’s fashion: An eye more bright than theirs, less false in rolling, döneklikleri; aşkımız bitmesin isterim dedi No one knows who won or lost Gilding the object whereupon it Heavy losses every time Gözlerin daha parlak, gazeth; Some lose their arm and some A man in hue, all ‘hues’ in his kahpelikten yoksundur, biralar içildi ve başka içkiler their legs controlling, Neye bakarsa baksın altın kadın ve adam kederliydiler Which steals men’s eyes and yaldız kaplatır; ne birleşiyor ne ayrılıyor elleri Your loneliness is a black panther women’s souls amazeth. Erkeklerin en hoşu, en hoş A poisonous green its wildness is And for a woman wert thou first şeyler onundur, neden, neden sönüp gider bir With fangs that become sharper created; Erkekleri büyüler, kadınları aşk the more it bites Till Nature, as she wrought thee, No one knows when it will bite çıldırtır. acının silinmez tortusunu fell a-doting, And by addition me of thee Seni yaratmış olsa kadın olarak bırakarak No no, it is enough to die at your defeated, önce onulmazca inciterek yürekleri hands By adding one thing to my Yaradan bile çılgın bir sevgi The dust of glass and a cold purpose nothing. duyacaktı, kadın daha gerçek bir acıyla beach But since she prick’d thee out for Ama bir hiç uğruna bir fazlalık yaralıydı belki de We are entering a transparent women’s pleasure, verince tasalı bir sevecenlikle baktı infinity Mine be thy love and thy love’s Where God cannot find you” Varlığına doymaktan beni erkeğine use their treasure.” yoksun bıraktı. göz yaşları içinde gülümsedi The women that Atilla İlhan said Ataol Behramoğlu shared with Değil mi ki kadınlar için he loved did not exist anyway: us a short story between what yaratmış seni, kadın ve adam oturuyorlardı he called women and men in a Sen sevgimi al, onlar aralarında bir masa vardı “I loved so many women they poem he wrote inspired by Ernest sömürsün hazineni” ve hüznün aşılmaz engelleri.” were never there Hemingway’s story entitled “Hills they were the rain with the like white elephants” some parts coming autumn Ataol Behramoğlu’nun Ernest Kendine has ifade çeşitliliği of which he used directly as they were like small kids when I translations: Hemingway’in “Hills like white ve şiir deneyimi ile Cemal caressed them “woman and man were sitting elephants” adlı hikayesinden Süreya aykırı anlatımının da with foggy eyes of fright there were white mountains in the ilham alarak hatta bazı gücüyle bireyin ve toplumun whenever I let them go distance bölümlerini aynen Türkçe’ye daha önce açığa çıkarılmamış I loved so many women they were when the Barcelona - Madrid train çevirerek yazdığı şiirde kadın hallerini ortaya koyuyordu. never there was approaching the station dediği ile erkeğin arasındaki Kadın, cinsellik, erotizm this kind of love has never been seen before küçük bir hikaye paylaşıyordu: kavramları da bunun içindeydi. the woman was sad, sad, sad no, don’t think they forgot me the man thought, thought, Cemal Süreya’nın “kadın their letters still come thought “kadın ve adam oturuyorlardı dediği” her haliyleydi. Küçük they were not real but only mere May our love never end I’d want, uzakta beyaz dağlar vardı yaşta kaybettiği annesini, hopes he said gara girmek üzereyken sevgililerinin merhametinde, an old song or maybe a poem Barselona - Madrid treni şefkatinde, sevgisinde araması I loved so many women they were beers were drunk and other gibi… Tıpkı “Beni öp sonra never there liquors this kind of love has never been kadın üzgündü, üzgündü, doğur beni” dediği gibi... the woman and man were sad seen before their hands neither meeting nor üzgündü “… They held me by the hand when I separating adam düşündü, düşündü, Sen yüzüne sürgün olduğum was alone düşündü kadın their distant whispers make me why, why does a love wither

64 Karanlık her sokaktaydın gizli * Şık giyinen, zarif. Öyle güzel, her köşedeydin öyle ölçülü yürüyen. Yürüyüşü Bir çocuk boyuna bir suyu huzur veren. Yere basışındaki söylerdi. Mavi. yumuşaklık, adımlarındaki Bir takım genç anneleri uzatırdı acelesiz huzurlu tempo ruhu bir keman rahatlatan. Sen tutar kendini sevdirirdin Bir umuttun bir misillemeydin * Şiirsel. Bir demet çiçek gibi yalnızlığa tebessüm eden. Yalnız aşkı vardır aşık olanın Ve kaybetmek daha güç * Asker gibi. Öne yıkılacakmış leaving behind the indelible complex it cannot be defined, bulamamaktan gibi omuzları düşük, kambur, residue of pain that is so attractive that Sen yüzüne sürgün olduğum boynu başını taşıyamıyormuş breaking hearts incurably one cannot do without and kadın gibi bükülmüş, sallanarak miraculous enough to inspire Kardeşim olan gözlerini veya sürüklenerek ya da paldır perhaps the woman was hurt the whole universe. She is the unutmadım küldür yürüyen. with a grief more real source of the miracle of birth Çocuğum olan alnını sevgilim she was hurt maybe and a brief summary of nature. olan ağzını * Lüzumsuz el kol she looked at the man with a Thematically, a question mark in troubled kindness every aspect… Dostum olan ellerini hareketleriyle ve asabi and smiled in tears What kind of man can do without unutmadım tavırlarla dişlerini sıkarak a woman? Or let us exaggerate a …” konuşan, her an patlamaya the woman and man were sitting little bit. Let’s think of “women”: hazır bir bomba gibi. there was a table between them * Well dressed, elegant. Walking Kadın; tarifi yapılamayacak and the insurmountable beautifully and in a measured kadar karmaşık, onsuz Daha birçok kadın obstacles of sadness.” manner. Smooth and calming. A relaxing softness in her steps olmayacak kadar çekici, tüm düşünülebilir. Hepsi onlardır. Cemal Süreya portrayed the and the peaceful tempo in her kainata ilham verebilecek Karmaşıklardır, tek bir tarifle previously unrevealed ways of unhurried walk. kadar mucizevi bir varlık. anlatılamayan, belirsizliktir the individual and society with his Doğum mucizesinin kaynağı, hepsi. Bazen film gibilerdir – unique variety of expressions and * Poetic. Smiling like a bouquet doğanın kısa bir özeti gibi. her tür film olabilirler-, bazen power of storytelling. Women, of flowers. Tematik olarak her yanıyla bir şarkı... Etiyle kemiğiyle, sexuality and the erotic were bir soru işareti... Hangi erkek yaşattıklarıyla, yaşamıyla çoğu among these issues. What Cemal * Soldierlike. Stooping and Süreya “called women” was so humped as if about to fall kadınsız yapabilir? Ya da kez hayalleriyle kadınlardır. in every way. Just like himself forward; neck bent to the side abartalım biraz. “Kadınlar” seeking the mother he lost when under the weight of the head, düşünelim: Kadını anlatan her söz gibi he was small in the compassion, swaying to the sides or dragging bu da yarım kalacak. Bir mercy and love of his lovers… the feet behind. kadın ne kadar güzel, alımlı, Just like when he said, “First kiss kültürlü, zarif, dürüst veya me and then give birth to me”… * Resembling a bomb that is albenili olursa olsun; “… ready to explode, gritting one’s You, the woman whose face I am teeth in a nervous manner and vakti geldiğinde hepsi exiled to waving the hands and arms hırçın, huzursuz ve You were in each dark street, in redundantly. asabi de olabilir... every hidden corner Bu çok doğaldır A child kept on telling a stream. Many more women can be çünkü onlar Blue. imagined. All are them. They kadındır. A violin handed over some young are complex, undefinable by mothers a single definition; they are all You made one love yourself uncertainties. Sometimes they You were a hope and a quittance are like a movie – they can to loneliness be any kind of movie – and The lover only had his love sometimes like a song… They And losing is harder than not are women in flesh and blood, being able to find with their lives and experiences. You, the woman whose face I am exiled to This will also be left half- I did not forget your eyes that are finished just like every word my brothers that describes women. No Nor your brow that is my child matter how beautiful, charming, and your mouth that is my lover cultured, elegant, honest or I did not forget your hands that appealing a woman is; they are my friends can all be irritable, restless and …” short-tempered when the time comes… This is quite natural Woman is a being that is so because they are women.

65 eğitimin psikolojisi psychology of education

Kadın bedeninin çilesi…

Suffering of the female body…

Psk. Ayşegül Alkış Küçük yaştan itibaren güzel olma, beğenilme, takdir edilme önemlidir her çocuk için. İçinde bulunduğumuz dönemde özellikle kadın bedeninin sıkça göz önünde olması kız çocukları için “güzel olma ihtiyacı”nı tetikliyor. Artık güzel olma maalesef bir istek değil, kabul edilme, değer verilme, onaylanma için bir ihtiyaç haline gelmiş durumda. It is important for every child to be beautiful, to be liked and to be appreciated from a very early age. The fact that the female body is frequently in the limelight in our day and age triggers the “need to be beautiful” in girls. Beauty has unfortunately become a need to be accepted, to be valued and to be approved instead of a desire. Sosyal ağda bir fotoğrafımızı dengeleyebiliriz. Unutmayalım We prefer our best shot when we Let us keep in mind that the koyarken en güzel halimizi ki çocuklarımızın alacağı are uploading a photo to social most important and permanent koymayı tercih ediyoruz ki en önemli ve kalıcı ileti networks so that we can get message for children would be the “approval”. Adverts, toys, photos one given to them by their parents. “onay” alalım. Reklamlar, ebeveynlerin onlara vereceği and all the artificial beauties If you recall, there was a time oyuncaklar, fotoğraflar, iletidir. Hatırlarsınız özellikle surrounding us increases the when Barbie dolls were targeted çevresindeki yapay güzellikler Barbie’lerin hedef alındığı bir investment to external beauty with statements such that they set derken dış güzelliğe yatırım dönem vardı, kız çocukları için thus forcing inner beauty to an improper example for girls. A artıyor, iç güzellik adı üstünde uygunsuz bir hedef, model stay inside… The photo filter psychologist friend of mine who olduğu gibi içeride kalıyor... oluyor diye. Bu konuda klinik programs created to reach an ideal worked on the body image as part İdeal görünüme ulaşabilmek psikoloji uzmanlığını beden appearance are among the most of the clinical psychology major frequently used applications in our said: If the mother takes her girl by için oluşturulan fotoğraf imgesi üzerine yapmış bir smart phones. the hand and they examine Barbie filtreleme programları akıllı psikolog arkadaşım şunu together, the child’s perspective telefonlarda en sık kullanılan söylemişti: Eğer anne kızını alıp When we start looking around will be more critical and realistic. uygulamalar arasında. Barbie’yi birlikte incelerlerse us we see that the female body A few exemplary sentences can çocuğun bakış açısı is used in many advertisements show you the way: “Look dear, Merceği biraz kendimizden sorgulayıcı ve daha gerçekçi from chips to cars, razors to such long legs cannot go with uzağa çevirdiğimizde kadın olacaktır. Birkaç örnek cümle bags. The study entitled “Female such small feet, this is unrealistic, Body as a Means of Rhetoric or else this girl will fall…”. Of course bedeninin cipsten arabaya, size yol gösterebilir: “Bak kızım in Advertisement” carried out this affects boys as well who are tıraş bıçağından çantaya kadar görüyor musun, bu kadar uzun by Uğur Batı puts forth that 379 expecting a gorgeous appearance. birçok reklamda kullanıldığını bacaklara böyle minik ayaklar advertisements enforce the Even though muscular, half-naked görebiliyoruz. Uğur Batı’nın olmaz, bu gerçekçi değil, “sexiness” image regarding the men are harder to come by in “Reklamcılıkta Retorik Bir düşer yoksa bu kız...” gibi. Bu female body, includes unrealistic advertisements, the number of Unsur Olarak Kadın Bedeni” durum sadece kız çocuklarını physical dimensions and violence boys who wish to be so is very araştırmasında 379 reklamın değil, harika bir görünüm towards women. Unfortunately, the high. You can always make first goal in this large consumption explanations about the images kadın bedeni hakkındaki bekleyen erkek çocuklarını market is to present the object in advertisements, TV series “seksi” imajını güçlendirdiği, da etkiliyor tabi. Her ne kadar desired by men by putting women or magazines that put forth an kadın bedenine ait gerçekçi kaslı, yarı çıplak erkek reklamı in the foreground while showing unrealistic appearance or high olmayan ölçütleri içerdiği daha az görünse de öyle the ideal female to women. doses of sexuality and violence. ve kadına yönelik şiddeti olmak isteyen erkek çocukları kapsadığı görülmüş. Bu büyük çok fazla. Kız ya da erkek We can of course balance this We hope that you can love yourself tüketim pazarının içinde kadını çocuğunuz olsun, dikkatinizi out by family attitudes just as the way you are… is the case for all visual traps. ön plana çıkararak, erkekler çeken reklamlarda, dizilerde, için arzu edilen nesneyi dergilerde gerçekdışı görünüm sunmak, kadınlar için ideal sunan, fazla cinsellik ve kadını göstermek ilk amaç şiddet içeren görselleri hemen maalesef. açıklayabilirsiniz.

Tabi her görsel tuzak gibi, Kendimizi olduğumuz gibi bunu da aile tutumları ile sevebilmemiz dileğiyle…

66 67 estetik estetic

Saç dökülmesine kökten çözüm

A radical solution to hair loss

2 senedir süren ARGE çalışmalarımız, saç dökülmesine karşı bugüne kadar yapılmış araştırmalar içerisinde en etkili sonuçları verdi. Hastanın kendi bedeninden alınan yağ dokusuyla hazırlanmış kök hücreden zenginleştirilmiş sıvı, Op. Dr. Bülent Cihantimur saç dökülmesine karşı kullanılan son dönemlerin en etkili uygulaması. Estetik International

Saç dökülmesi bugün kliniklerimizde bilimsel The R&D work we have been carrying out for 2 years ülkemizde en çok karşılaşılan gerçekliğe dayalı, etkili has put forth the most effective solution against hair sorunların başında geliyor. sonuçların alındığı kanıtlanmış, loss among all other relevant studies. The fluid enriched Saç dökülmesi yaşayan pek dünyada ve Türkiye’de ilk with stem cells prepared from the fat tissue removed çok insan bu sorunla baş defa kullanılan, kendi yağınız from the patient’s own body is the most effective recent etmeye çabalarken, özgüvenini ve kendi kök hücrenizle saç kaybettiği, sosyal hayata karşı dökülmesine karşı savaş application against hair loss. isteksizleştiği kaydediliyor. açabilirsiniz. Organik Saç Ekimi konusunda Hair loss is among the most on scientific facts have been frequently faced problems in our obtained thus enabling you to Saç dökülmesinde etkisi yaptığımız çalışmalar sırasında country today. Many people who wage war on hair loss with your keşfedilen sistemle artık saç anlaşılan kök hücreden experience hair loss state that own stem cell. dökülmesi tarihe karışıyor. zenginleştirilmiş sıvı, organik they lose their self-confidence Organik Saç Ekimi işleminde saç ekimi çalışmalarımız and become unwilling to social The stem cell enriched fluid that kullandığımız, hastanın kendi sırasında fark edilen bir life while struggling to overcome has been proven to be effective yağ dokusundan, kapalı lipokid sistem. Bugüne kadar ekim this problem. The system that against hair loss is a system Yağ Transferi tekniğimizle yapılacak alanın verimini we discovered while working on that was discovered during our Organic Hair Transplantation organic hair transplant study. alınan kök hücreden artırmaya yönelik bir çalışma makes hair loss a thing of the No study was carried out until zenginleştirilmiş sıvının saç yapılmadığından, saç past. We observed that the today to increase the efficiency dökülmesine karşı radikal ekiminden verimli sonuçlar fluid enriched with the stem cell of the area where hair transplant sonuçlar verdiğini gördük. Bu alınamamıştı. Organik saç obtained from the fat tissue of was going to be made and kök hücreden zenginleştirilmiş ekimi işleminde ise sorun the patient via our closed lipocid thereby effective results were sıvı, saç dökülmesi veya yaşanan saçtan yoksun alanı fat transfer method provides not obtained from hair transplant radical results. It is observed process. Whereas the first saçlarında seyreklik yaşayan verimli hale getirmek ilk hedef. that the stem cell enriched fluid target in organic hair transplant hastalara tatbik edildiğinde, Burada da kök hücrenin stops hair loss when applied to procedure is to ensure that the saç dökülmesinin durduğu, iyileştirici ve canlandırıcı patients experiencing thinning of area of hair loss is made more dökülen saçların tekrar özelliklerine başvuruluyor. the hair, that the lost hair regrows efficient. Here we make use çıktığı ve çıkan saçların da and that the regrown hair is of the healing and stimulating eskisinden çok daha sağlıklı, Hastanın kendi bedeninden much healthier and brighter than properties of the stem cell. canlı ve parlak olduğu alınan yağ dokusu, kök before. The fat tissue obtained from the patient’s body is enriched gözlemleniyor. hücreden zenginleştirilerek, Hair loss may occur because of with stem cell after which it is hedef alana enjekte ediliyor, many different problems. The injected to the target area; in this Saç dökülmesinin nedenleri bu sadede hem klasik best option would be to first way, chemical injection used in pek çok farklı sorun sayesinde saç ekimi prosedürlerinde undergo a physical examination classical transplant procedures meydana gelebilir. Saç kullanılan kimyasal enjeksiyon by a doctor to determine the is excluded while revitalizing the kaybınızın nedenlerini dışlanıyor, hem de ekim alanı reasons for your hair loss and target area. The hair that grows bulmak için, öncelikle bir canlandırılıyor. Organik saç then try to find medical solutions following organic hair transplant to your problem. That is why; it is observed to be quite healthy doktor tarafından muayene ekimi yapıldıktan sonra çıkan has been proven in our clinics and strong. edilmeniz ve soruna tıbbı saçlar ise, oldukça sağlam, that effective results based çareler bulmanız en doğru sağlıklı ve canlı oldukları seçim olacaktır. Bu sebeple gözlemleniyor.

68 69 semboller symbols

O’nun adı

Her name

O Havva’dır. Adem’in kaburga kemiğinden yaratıldıktan sonra şeytana aldanıp, ona yasak meyveyi yediren, böylece tanrı ile beraber olduğu cennetten kovulup dünyada insanlığın var olma sebebi.

She is Eve. The reason for the existence of humanity because after being created from the ribs of Adam, she was tricked by the devil to make Adam eat the forbidden fruit thus causing them to be expelled from heaven where they were together with God. Abdülkadir Kılınç

O Meryem’dir. El değmemiş Gökçen’dir. Bursa’nın She is Mary. She is the one song. She is Simon De Beauvoir. saflığın temsili, tek başına Maksem semtinde doğan, who gave birth to Jesus Christ Founder of feminism with the İsa Peygamberi dünyaya “İstikbal göklerdedir” by herself as the symbol of words, “One is not born a untouched purity. She is Venus. woman, but becomes one”. getiren. O Venüs’tür. Aşk ve sözünü doğrulayan. O Leyla The goddess of love and beauty. She is Kara Fatma (Fatma the güzellik tanrıçası. Bir ilkbahar Gencer’dir. Dünyanın “La Born out of the foamy waves Black). A militia leader who led sabahı Kıbrıs kıyılarında Diva Turca” diye tanıdığı, hitting the coasts of Cyprus one three hundred women soldiers dalgaların köpüklerinden 20. yüzyılın en önemli spring morning thus making the during the War of Independence doğan, insanların kalplerine sopranolarından biri. O world a more lively and beautiful and captured twenty five Greek sevgi ve aşk tohumları Sappho’dur. Antik Yunan’da place by spreading seeds of love soldiers in Bursa one of whom serpen, kurumuş çiçekleri yaşamış, toplumsallıktan into the hearts of mankind. She was a military officer. She is is Psyche. The Soul. The soul Sabiha Gökçen. Born in the tekrar canlandıran, dünyayı bireyselliğe geçişte önemli that Venus (beauty) is jealous Maksem district of Bursa to verify süsleyen, güzelleştiren. O rol oynayan lirik şiir alanında of and that Eros (love) is in love the saying, “The future is in the Psyche’dir. Yani Ruh. Venüs’ün eserler veren, düşüncelerini with. She is desire. Representing skies”. She is Leyla Gencer. (güzellik) kıskandığı, Eros’un açıklıkla ve özgürce ifade passion and longing. She is One of the most important (aşk) aşık olduğu ruh. O ettiği şiirler yazan, tarihte also the subject of passion and sopranos of the 20th century nefstir. Nefis kelimesinin bilinen ilk kadın şair. O Madam desire. She is Amazon. Enemy of known throughout the world as kökü olan, arzuyu, isteği, Curie’dir. Radyoaktiviteyi keşif men. The fighter who cut her right “La Diva Turca”. She is Sappho. breast to be able to use her bow The first known woman poet tutkuyu temsil edendir. Aynı çalışmaları yaparken aşırı and arrow more comfortably. in history, who lived in ancient zamanda arzunun ve tutkunun dozda radyasyona maruz She is Lucy. The first woman in Greece and wrote lyrical poems öznesi olan. O Amazon’dur. kaldığı için “bilim için ölen history, who has lived four million that played an important role in Erkeklerin düşmanı. Ok ve kadın.” O Eva Peron’dur. Fakir years ago and was discovered the passage from collectivism to yayını rahat kullanabilmek için halk, işçiler ve çocuklar için by paleontologists in Ethiopia individualism with her openly and sağ memesini kesen savaşçı. çalışan, onlara para, yiyecek and was named after a Beatles freely expressed thoughts. She O Lucy’dir. Paleontologların ve ilaç yardımında bulunan Etiyopya’da bulduğu, dört halk kahramanı. O Jeanne milyon yıl önce yaşamış, adını D’Arc’tır. Yüzyıl Savaşları The Beatles’ın bir şarkısından boyunca İngiltere’ye karşı alan tarihteki ilk kadın. O ülkesi Fransa’ya daha on altı Simon De Beauvoir’dir. “Kadın yaşından itibaren destek olan, doğulmaz kadın olunur” diyen kilise tarafından on dokuz feminizmin temellerini atandır. yaşında yakılarak idam edilen O Kara Fatma’dır. Üç yüz Katolik azizesi. O Kleopatra’dır. askere komutanlık yapmış, İki Roma imparatorunun kalbini sadece kadınlardan oluşan fetheden, Büyük İskender gibi birliği ile Bursa’da Yunan tüm dünyaya hakim olma ideali ordusuna saldırıp biri subay için savaşan, dokuz dil bilen, yirmi beş yunan askerini Antik Mısır’ın son Helenistik esir alan komutan. O Sabiha hükümdarı. O Mona Lisa’dır; Venüs

70 aslında Lisa del Giocondo. Floransalı tüccar Francesco del Giocondo’nun, daha sonradan dünyanın en ünlü tablosu olacak olan portresini yaptırdığı eşi.

O Halide Edip Adıvar’dır. İstanbul’un savaş yıllarında halkı işgale karşı harekete geçirmek için yaptığı konuşmalarla akıllarda kalmış usta bir hatip; Kurtuluş Savaşı cephelerinde Mustafa Kemal’in yanında görev almış, sivil olmasına rağmen rütbe alan bir savaş kahramanı; savaş yıllarında Anadolu Ajansı’nın kurulmasında rol alan bir gazeteci; yazdığı yirmi bir roman, dört hikaye kitabı ki biri “İzmir’den Bursa”yadır, iki tiyatro eseri ve çeşitli incelemeleri ile bir yazar; edebiyat profesörlüğü yapmış bir akademisyen ve TBMM’de milletvekilliği yapmış bir siyasetçi.

O, bu yazıya sığmayan milyonlarca kadındır. Ama belki de her şeyden önce O, tüm bu isimleri, isimlerini burada sayamadıklarımızı ve bizi karnında dokuz ay taşıyıp büyüttükten sonra dünyaya getiren, rahim sıfatının insandaki tecellisi, cennetin ayakları altında olduğu, sonsuz şefkat ve özveri sahibi, karşılıksız aşkın diğer adı annedir.

Sabiha Gökçen is Madam Curie. The “woman The last Hellenistic empress of the years of war in Istanbul of literature and a politician who died for science” due to Ancient Egypt who knew nine to activate the public against who was the member of the overexposure to radiation during languages and who stole the invasion; a hero who worked by Parliament at the Grand National her work that led to the discovery hearts of two Roman emperors Mustafa Kemal at the fronts of Assembly of Turkey. of radioactivity. She is Eva Peron. while striving for her ideal to the War of Independence and She is one of the millions of A folk hero who worked for the dominate the entire world much was given a military ranking women who cannot be included public, the laborers and children; like Alexander the Great. She despite the fact that she was a in this short article. But first and providing money, food and drugs is Mona Lisa; the real name of civilian; a newspaper reporter foremost, she is the mother: the for them. She is Joan of Arc. The whom is Lisa del Giocondo. The who played an active role name of all those we cannot Catholic saint who supported her wife of Francesco del Giocondo, in the establishment of the name here, those who gave country France against England a merchant from Florence, whose Anatolian Agency; an author birth to us after nine months, the during the Hundred Years’ War portrait went on to be the most with twenty two novels, four manifestation of the adjective when she was sixteen and who famous one in the world. collections of short stories one ‘merciful’ and those for whom was executed by being burned of which is entitled “From Izmir heaven lies at their feet due to at the stake by the church She is Halide Edip Adıvar. A to Bursa”, two plays as well as their infinite compassion and thereby dying at about the age master orator remembered with various reviews; an academic unrequited love. of nineteen. She is Cleopatra. the speeches she gave during who worked as a professor

71 yakın plan close up

Kadın hakkında çok şey

Many things about women

Bir kadının hayalleri ve yapmak istedikleri ile başarıya ulaştığında gördüğü ve gösterdiği manzara baş döndürücü olabilir. Kadın hayatın içindedir, hayat onun içinde. Kadın yaşamın ta kendisidir. Çünkü kadın demek, hayat demektir.

The dreams and desires of a woman and what she sees or how she looks when she becomes successful may be dazzling. Women are in the midst of life and life is in them. Women are life itself. Because ‘woman’ means life.

M. Kemal Atatürk 1923’te kadınlar” olması için önemli During a speech in 1923, M. are still facing violence, are not yaptığı bir konuşmasında; kazanımlar sağladı. 1933’te Kemal Atatürk praised women by allowed to be educated, are “Şuna inanmak lazımdır ki, yerel yönetimlere seçme ve saying, “We have to believe that abused or raped leaving behind whatever we see on this earth broken hearts and crumpled dünya yüzünde gördüğümüz seçilme hakkının kazanılması is the work of women.” And his souls. The women who are kept her şey kadının eseridir.” ise tüm dünyada bir hayalken work, the Republic, gave women away from professional and diye yüceltmiş kadınları. gerçek oldu. 1934’te yasama a more powerful and modern social lives just because their Ve onun eseri Cumhuriyet; ve yürütme organlarına way of life with Tevhid-i Tedrisat “husbands do not want” them Tevhid-i Tedrisat Kanunu, kadınların seçme ve seçilme Kanunu (The Law on Unity of to do so continue to develop, şeriatın kaldırılması ve Medeni hakkı sağlandı ve böylece Education), by bringing down strengthen, grow and gain Kanunu’nun kabul edilmesi cumhuriyet kadınlarımız the laws of shariah as well as the successes. In other words, acceptance of the Civil Code that women are living! ile birçok kadınla evliliğin doğdu. banned marriage with more than kaldırılmasını sağlayarak one woman. Other benefits were Women have to fight. In order to kadınlara daha güçlü ve Sürdürülebilir bir kalkınma the obligation for civil marriage, be successful, they have to fight çağdaş bir yaşam sundu. için; erkekler gibi birçok defining an age limit for marriage, with their families, environments, Resmi nikah zorunluluğu ve alanda çalışan, yorulan, aynı legalizing divorces as well as with everyone they stumble nikahta yaş sınırının getirilmesi, zamanda birçok toplumsal enabling women to be able to upon in taxis or buses, with boşanmanın kanunlaştırılması, kimliği de taşıyan kadınların work in the same jobs with the their teachers, the judges and same wages. Turkish women many hardships they have to aynı işlerde, eşit ücretle işgücüne daha çok katılımı became stronger when they face every day. To reach the life çalışabilmesi ise diğer artık hayati bir önem arz were allowed the rights to stake they want, to be happy, to trust kazanımlar oldu. Mirastan ediyor. Yine Atatürk’ün tabiri out claims in inheritance thus people, to feel love… Success faydalanabilme ve diğer ile kadınlarımıza olan ilgisizlik, providing significant advances is attainable for women only birçok konuda erkekle eşit toplumun felçli olması gibi. for being “equal women”. The through this continuous struggle. hale gelinmesi Türk kadınının Maalesef şiddet gören, rights to vote and stand for A woman who sees that she is elini güçlendirdi ve “eşit eğitimsiz bırakılan, kalbi election for local governments self sufficient will be the one who given in 1933 became a reality overcomes this struggle with when it was still a dream for her self-confidence. Just like the rest of the world. Rights Margaret Thatcher said, “You to vote and stand for election may have to fight in order to in executive and legislative win…” organizations were granted to women in 1934 and thus our Many statistics or classifications women of the republic were born. can be listed for women. However, it would be enough to The increasing contributions just take a look at several TÜİK of women to our labor force (Turkish Statistical Institute) now has a vital importance for studies. For instance, the ratio a sustainable progress since of women in the Grand National women work, toil and carry many Assembly of Turkey is 14,4 %. social identities in them much Countries with highest ratios like men in many areas. It was are Norway with 52,6 % and again Atatürk who stated that Sweden with 52,2 %. Computer indifference to our women would usage ratio for men is 60,2 % result in a paralyzed society. whereas this ratio for women is Unfortunately, it is women who 39,8 %. The ratio of female senior

72 kırılıp ruhu örselenen, taciz executives is 9,3 %. edilen veya tecavüzlere maruz kalan yine kadınlar oluyor. It is again women who experience a deeper fear of Sırf “eşleri istemiyor” diye iş being alone in comparison with hayatı ve sosyal yaşamdan men. They abstain from making a uzak kalan kadınlar her geçen mistake or being outcast. Maybe gün gelişiyor, güçleniyor, that is why they are emotional. çoğalıyor, büyüyor, başarıyor They dream of working and ve kazanıyor. Diğer bir ifade ile having a career while holding on kadınlar, yaşıyor! to life. However, there are also Kadın savaşmak zorundadır. reasons that prevent women Başarılı olabilmek için ailesiyle, from participating in work life; çevresiyle, dolmuşta ya da considering women labor to be otobüste karşılaştığı herkesle, cheap; inequalities at every stage öğretmeniyle, yargıçla, of education; the fact that women karşısına çıkan pek çok with lower education levels have difficulty in participating zorlukla savaşmak zorundadır. in the work life in big cities; İstediği yaşama ulaşabilmek that women take care of their için, mutlu olmak için, husbands, children, sick family insanlara güvenmek için, sevgi members, elder relatives etc. duyabilmek için. Başarıya in their family lives and the fact ulaşabilmek ancak savaşarak that they unfortunately cannot olur kadın için. Kendine share these responsibilities; the fact that women who come yetebildiğini gören kadın, to big cities have to stay at özgüvenle savaşı kazanan home due to haphazard and taraf olacaktır. Margaret unplanned urbanization; their Thatcher’ın dediği gibi lack of courage to participate in “Kazanmak için savaşmanız the work life due to prejudices gerekebilir...” and conditionings; the fact that it is women who are laid off during times of economic crises and Kadınlarla ilgili binlerce the fact that they are paid less istatistik ya da sıralama especially in shadow sectors. yapmak mümkün. Ancak birkaç TÜİK araştırmasına Women with lower education göz atmak bile yeterli oluyor. levels give birth more. According Örneğin Türkiye Büyük Millet to the results of the Population Meclisi’ndeki kadın milletvekili and Housing Census (PHS), 74,9 % of illiterate women aged 15 oranı %14,4. Bu oranın en and above who have had at least yüksek olduğu ülkeler %52,6 one marriage have given birth ile Norveç ve %52,2 ile İsveç. to 4 or more children, whereas Erkeklerde bilgisayar kullanım only 4,8 % of women who have oranı %60,2 iken, kadınlarda graduated from high schools or bu oran %39,8. Üst düzey their equivalents have given birth to 4 or more children. Whereas kadın yönetici oranı ise %9,3. 22,9 % of women with higher education do not give birth, 1,9 Yalnız kalma korkusunu erkeğe % have given birth to 4 or more göre daha derin yaşayan yine children. kadınlar. Hata yapmaktan ve dışlanmaktan çekiniyorlar. As is the case in many countries Belki de bu yüzden in the world, the genetic coding of women in our country is duygusallar. Bir yandan hayata based on getting married tutunurken diğer yandan and having kids. According çalışmayı ve kariyeri de to studies carried out on the arzuluyorlar. Turkish family structure, 76 % of Fakat kadınların çalışma the household heads state that hayatına katılmalarını the role of women in the family engelleyen nedenler de var; is housework and raising kids. In other words, being a good Kadın işgücünün ucuz mother, a good wife and a good

73 yakın plan close up

“30 yılımı kadın ruhunu araştırmakla geçirdim, ancak hala cevabını bulamadım. Cevaplanması gereken büyük soru şu; “Bir kadın ne ister?” diyen Sigmund Freud belki de haklıdır. Kadınları ne anlamak ne de hakkında yazı yazmak tam anlamıyla mümkün değil. Eksik kalacaktır. Bir kadınla hayatını birleştireceklerin durumunu sorgulayan Socrates’in dediği gibi ise erkeklerin üzerine düşen belli: “Her durumda evlenin. İyi bir eşiniz olursa mutlu olursunuz. Eşiniz kötü olursa filozof olursunuz.” Çarpıcı bir ifade ise bir Çin atasözünden: “Kadına inanan, kendini aldatır. İnanmayan da kadını aldatır.”

emek olarak görülmesi olmayan kadınların %74,9’u 4 housewife are the first things that İkinci Dünya Savaşı esnasında savaş eğitimin her aşamasında ve daha fazla çocuk doğurmuş come to mind when discussing malzemeleri üreten fabrikalarda the responsibilities of women. çalışan Amerikan kadınlarının süren eşitsizlik; şehir iken lise veya dengi okul What is more striking is that 72 % simgesi olan “We can do it” afişleri, yaşamındaki eğitim seviyesi mezunu kadınların %4,8’i 4 ve of women who have graduated feminist bir simge olarak tarihe geçti. düşük kadınların işgücüne daha fazla çocuk doğurmuş. from university also share this Çünkü bu afiş erkeklerin yaptıkları katılamaması; kadınların aile Yükseköğretim mezunlarının işleri kadınların da yapabileceklerini same opinion (Turkish Statistical ve yaptıklarını gösteriyordu. hayatlarında koca, çocuk, %22,9’u hiç doğum Institute). hasta, aile büyüğü…vb. yapmazken %1,9’u 4 ve daha The “We can do it” posters that were “I spent 30 years of my life the symbols of American women bakımlarını üstlenmeleri, fazla çocuk doğurmuş. who were working in factories examining the soul of women, bu sorumluluklarını ne manufacturing munitions during but I still have not found the yazık ki paylaşamamaları; Dünyanın birçok ülkesinde the Second World War went down answer. The big question that in history as a feminist symbol. çarpık ve plansız kentleşme olduğu gibi ülkemizde should be answered is this: Because these posters showed that sonucu kente gelen kadının de kadınlarımızın genetik “What does a woman want?” women could also do jobs that men evde oturması; kadınların kodlanması evlenmek ve says Freud and maybe he is were doing. kemikleşmiş ön yargılar çocuk sahibi olmak üstüne right. It is not completely possible ve şartlanmalardan dolayı kurulu. Türk aile yapısı üzerine to understand women or to write an article about them. There işgücüne katılmaya cesaret araştırmalara göre, hane will always be something that edememeleri; ekonomik kriz halkı reislerinin % 76’sı için remains amiss. What men should dönemlerinde kadınların kadının aile içindeki en önemli do is quite clear, as Socrates öncelikli işte çıkarılması, görevi, ev işi ve çocuk bakımı said while questioning the özellikle kayıt dışı sektörlerde olarak ifade ediliyor. Başka position of men who were about daha düşük ücret almaları. bir ifade ile kadının görevleri to get married: “Get married no tartışıldığında ilk akla gelen matter what. If you have a good wife, you’ll be happy. If not, Eğitim düzeyleri düşük olan iyi anne, iyi eş, iyi ev kadını you’ll be a philosopher.” Another kadınlarda doğum sayısı fazla. olması. Çarpıcı olan nokta ise, striking expression is from a Nüfus ve Konut Araştırması üniversite mezunu kadınların Chinese proverb: “Whoever (NKA) sonuçlarına göre 15 ve %72’sinin de bu görüşü believes in women fools one’s daha yukarı yaşta ve en az paylaşması. (Türkiye İstatistik own self. Whoever does not fools bir evlilik yapmış okuryazar Kurumu) the woman.”

74 75 efsane kareler legendary shots

Beyazperdenin zarif ışığı

Graceful light of the white screen

“Çılgınlar Kraliçesi” Holly ile Audrey zarafetin simgesi Audrey’in Hepburn buluşarak yıllar boyu unutulmayacak bir ikona dönüştüğü bu efsane kare 1961 yapımı Tiffany’de Kahvaltı filminden. Aynı adlı romandan uyarlanan 1961 yapımı film Türkiye’de “Çılgınlar Kraliçesi” adıyla yayınlanmıştı. Audrey Hepburn, filmde yalnızlığını ve mutsuzluğunu sahte bir neşenin altına gizleyen, aşk yerine mücevherlere inanmayı tercih eden Holly karakterine hayat vermişti. Bu pozu ile sinema tarihinin ve popüler kültürün vazgeçilmez bir parçası haline gelerek günümüze kadar ulaştı.

This legendary scene in which “Queen of the Oddballs” Holly and the symbol of grace Audrey come together thus becoming an unforgettable icon is from the 1961 movie Breakfast at Tiffany’s. The movie is an adaptation of the novel with the same name and it was screened in Turkey with the title, “Queen of the Oddballs”. In the movie, Audrey Hepburn had given life to the Holly character who hides her loneliness and unhappiness underneath a false joy and prefers to believe in jewels instead of love. She made history in the world of cinema with this pose and reached our day as an unforgettable part of popular culture.

76 77 efsane kareler legendary shots

Tüm zamanların kadını

A woman of all times

Ölümünün resmi açıklaması intihar olmasına rağmen bu hayat dolu kadının ölümü tercih etmiş olması birçok kişiye imkânsız gelmişti. Henüz 36 yaşında hayata veda edişine rağmen unutulmamış aksine zaman içinde, ardında bıraktığı izlerle ölümsüz bir sembole Marilyn dönüşmüştü. 1955 yapımı Monroe “Yaz Bekârı” (The Seven Year Itch) filminden kalma bu (Norma Jeane görüntü ise onunla özdeşleşen bir efsaneye… Geçtiğimiz Mortenson) yıllarda Marilyn’in filmde metro havalandırmasının etkisiyle uçuşan bu elbisesi bir açık arttırmada satışa sunulmuş ve yaklaşık 5 milyon dolara alıcı bulmuştu. Etkin olduğu yıllarda unutulmaz bir kadın figürü haline gelen Marilyn Monroe, kimine göre verdiği pozlarla, tavırlarıyla ve yaptığı açıklamalarla kadının metalaştırılmasına öncülük etmişti.

Even though the official symbol with the traces she left that was blown high up in the she was active and some thought declaration for her death is behind despite passing away air during the movie was sold at that she had paved the way for suicide, many people had trouble at the age of 36. Thus this an auction last year for almost 5 the women being seen as a in believing that this lively woman scene in the 1955 movie entitled million dollars. Marilyn Monroe commodity with the poses she could prefer death over life. She “he Seven Year Itch” became as an unforgettable figure for gave and her attitudes. had turned into an unforgettable legendary… This dress of Marilyn women during the years when

78 79 efsane kareler legendary shots

Madonna “Madonna Louise Ciccone gibi” olmak

Being like “Madonna”

Şarkıları, klipleri, kostümleri, filmleriyle her zaman ön plânda olmayı başarmış; alanında onun gibi olmak isteyen birçok sanatçının idol kabul ettiği bir isim Madonna. “Pop Müziğin Kraliçesi” ve bir “moda ikonu” kabul edilmesinin yanı sıra popüler kültürün simgesi, müziğin, ve beyazperdenin vazgeçilmezi. Dünya genelinde en çok albüm satışına sahip olarak Guinnes Rekorlar Kitabı’na adını yazdırdı. Amerika’da “Müziğin En Güçlü 100 Kadını” listesinin başına yerleşti. Time dergisinin “Son Yüzyılın En Güçlü 25 Kadını” listesine girdi. Birçok eleştiriye hedef olan tüm sıra dışılıklarına rağmen üstünlüğünü dünyaya kabul ettirdi.

Idolized by many artists, Madonna is a name who has always succeeded being in the limelight with her songs, video clips, costumes and movies. In addition to being accepted the “Queen of Pop Music” and a “fashion icon”, she is also the symbol of popular culture, music and the white screen. She entered the Guinness Book of World Records with the highest number of album sales worldwide. She is ranked number one in the “100 Most Influential Women in Music” list in the States. She was also selected as one of the “25 Most Powerful Women of the Last Century” by Time magazine. Her superiority has been accepted globally despite all her oddities that are criticized by many.

80 81 efsane kareler legendary shots

Lady Di

İçten gelen asalet

Nobility from within

Galler Prensesi, 1997 yılında sevgilisi Dodi El Fayed ile paparazzilerden kaçarken geçirdiği trafik kazasıyla tüm dünyayı yasa boğmuştu. Prens Charles’in ilk eşi Lady Diana, yaşadığı sürece asaletin en zarif simgesi kabul edilmiş, daima takdir ve takip edilen bir isim olmuştu. Onun doğuştan gelen asaleti, yüzüne yansıyan zarafeti, halkından hiçbir zaman esirgemediği güler yüzü, hoşgörüsü ve sevgi dolu yapısı ona “Halkın Prensesi” unvanını kazandırmıştı. Kimine göre bir suikast olan kimine göre ise paparazzilerin sebep olduğu ölümünden yıllar geçmiş olmasına rağmen, sevenleri tarafından hala anma etkinlikleri düzenleniyor.

All the world mourned for the of Prince Charles was accepted face along with her smiling looks, death considered to be a suicide Princess of Wales when she as a symbol of grace during her complaisance and loving nature by some and the wrongdoing of died in a car accident in 1997 life time and had always been had resulted in being given the the paparazzi by others. while trying to escape from the admired, respected and followed. title of “Princess of the People”. paparazzi with her lover Dodi El Her inborn grace as well as her She is still commemorated to Fayed. Lady Diana, the first wife nobility that was reflected in her this day, years after her untimely

82 83 efsane kareler legendary shots

Eva Peron Ölümsüz bir halk kadını

An immortal woman of the people

Çocukluk hayali ünlü bir oyuncu olmaktı Eva’nın. Yıllarca bu hayaline giden yolu takip etti. Dönemin Sosyal Güvenlik Bakanı olan Juan Peron ile tanıştığında 24 yaşındaydı. Aynı yıl gerçekleştirdikleri evliliğin ardından Juan Peron eşinin desteğiyle Başbakan olmuş, Eva ise kısa süre içinde Arjantin halkının sevgisini ve güvenini kazanmıştı. O artık halkının koruyucusu ve Arjantin’in “Küçük Eva”sı sevgili “Evita”sıydı. 30’lu yaşlarının başında gelen erken ölümü, onu “ulusun ruhani lideri” kabul eden tüm Arjantin’i derinden sarsmıştı. Hayatı kitaplara, müzikallere, filmlere konu oldu. Onu beyazperdede canlandıran isimlerden biri olan Madonna “Don’t cry for me Argentina” isimli şarkıyı onun anısına besteledi.

Eva’s childhood dream was married in the same year after Argentina. Her untimely death into books, musicals and movies. to be an actress. She worked which Juan Peron was elected at the early age of mid-30’s Madonna was one of the names towards this goal for many years. as the president thanks to the had deeply affected the whole who starred as Evita on the white She was 24 years old when she support of his wife. She was of Argentina where she was screen and she composed the met Juan Peron, the Minister of now the protector of the people accepted as the “spiritual leader song “Don’t cry for me Argentina” Labor and Social Security. They and the “Little Eva” or “Evita” of of the nation”. Her life was made to her name.

84 85 efsane kareler legendary shots

Agatha Christie Esrarengiz satırların kadını

Woman of sentences brimming with mystery

En gizemli cinayetlerin, romanların unutulmaz hayali dedektiflerinin yaratıcısı o. Yaklaşık 80 dedektif hikâyesini, takma isimle yazdığı aşk romanlarını, okuyucuyu ilk birkaç cümlesinden itibaren içine çekmeye başlayan esrarengiz olayları ona borçluyuz. Birçok kitabı beyazperdeye de uyarlanan Agatha Christie’nin özel hayatı da gizem doluydu. 1926 yılında kocası tarafından aldatıldığını öğrendiğinde bir anda ortadan kaybolmuş, 11 günlük bu kayboluşun sırrı bir türlü çözülememişti. Onun hala çözülemeyen gizemlerinden biri de Türkiye’deydi. Doğu Ekspresi’nde Cinayet’i yazmak için geldiği bilinen tarihi Pera Palas otelinin 411 numaralı odası hala merak konusu.

She is the creator of the most events that pull the reader in learned that her husband was she stayed when she came mysterious murders and with just a few sentences. Many cheating on her and the secret to to Istanbul to write the Murder the imaginary detectives of books by Agatha Christie have this 11 day disappearance has on the Orient Express is still a unforgettable novels. We owe been adapted into movies not been uncovered to this day. mystery. her almost 80 detective tales, but her personal life was also One of her unresolved mysteries love novels written under a full of mystery. She suddenly was in Turkey. Room 411 of pen name and the mysterious disappeared in 1926 when she the Pera Palace hotel where

86 Leia Organa

Çok uzun zaman önce, çok çok uzak bir galakside...

A long time ago in a galaxy far away…

70’li yıllarda başlayıp kısa süre içinde tüm dünyayı etkisi altına alan Yıldız Savaşları (Star Wars) serisinin unutulmaz kadın karakteri Leia Organa… Gerçek hayatta var olmamasına rağmen içimizden biri gibi kabul edilmiş, savaşçı ruhu ve masum yüzü ile hafızalarımıza kazınmıştı. Alderaan Prensesi Leia Organa’ya hayat veren oyuncu Carrie Fisher ise oynadığı onca filme, ünlü oyuncu Debbie Reynolds’un kızı oluşuna rağmen bugün hala bu rolüyle anılıyor. Efsane seri, 7. film olan “Yıldız Savaşları: Güç Uyanıyor” ile 2015 yılının Aralık ayında geri dönüyor.

Leia Organa, the unforgettable female character in the Star Wars series which had the whole world spellbound at the beginning of the 70’s… She was accepted as one from among us even though she did not exist in real life thus becoming an unforgettable figure in our minds with her fighting spirit and innocent face. Carrie Fisher, who starred as the Alderaan Princess Leia Organa is still known with this role even though she starred in many movies afterwards and the fact that she is the daughter of the famous actress Debbie Reynolds. The legendary series is coming back in December 2015 with the 7th movie entitled, “Star Wars: Force Awakens”.

87 evrensel sanat universal art

Toulouse Bir kadın hayranı... Lautrec

A fan of women...

Fiziki kusurlarından ötürü Paris’in zevk düşkünü yaşamının tadına dilediğince bakamamış bir isim Toulouse Lautrec. Sarılmak istediği kadınlar tarafından sadece “sevimli, komik ya da gülünç” bulunması ile kamçılanan yaşamı sayesinde, iyiden iyiye sanata tutunmuş birisi. Gerçekçi bakış açısı ve özellikle posterlerde sağladığı başarılar ile üretimden hiç vazgeçmemiş bir deha…

Toulouse Lautrec is one who has not been able to enjoy the sensual life of Paris because of his physical defects. He thoroughly devoted his whole life to art when the women he wanted to embrace found him “pretty, funny or ridiculous”. A genius who has never given up on producing especially with his realistic point of view and success in posters…

88 1864’te Fransa’nın güneyinde de Tolulouse Lautrec, ailede He was born in 1864 in southern be a role model for himself. His aristokrat bir ailenin ilk çocuğu sağlıklı ve kendisine rol France as the only child of an father and mother were cousins. olarak dünyaya geldi. Babası model olabilecek bir “baba” aristocratic family. His father He had to struggle against many Count Alphonse was quite an health problems starting from Kont Alphonse oldukça ilginç figüründen yoksundu. Babası interesting man. He had the his birth. His right femur was bir adamdı. Zengin ve köklü bir ve annesi kuzendi. Doğuştan manners that did not suit the men broken when he was 13 and his ailenin erkeğine yakışmayacak sayısız sağlık problemiyle of a rich and established family. left femur when he was 14 and davranışlara sahipti. Bir gün boğuşmak zorunda kaldı. One day he was seen washing they never healed completely. nehirde çoraplarını yıkarken 13 yaşında sağ, 14 yaşında his socks in the river and the next The growth of his legs had görünür, başka bir gün sol uyluk kemiği kırıldı ve bir day he would go hunting in weird suddenly stopped and Lautrec’s ava tuhaf giysilerle giderdi. daha tam olarak iyileşemedi. clothes. He just slammed the feeble legs were a mere 70 cm door and left for days whenever during the most tumultuous Aklına estiğinde kapıyı Bacaklarının gelişmesi aniden he felt like it. That is why Henri times of adolescence. Doctors çekip gider ve eve günlerce durmuştu ve ergenliğin en de Tolulouse Lautrec was devoid had thought that this disease dönmezdi. Dolayısıyla Hendi fırtınalı döneminde Lautrec’in of a “father” figure who could was pyknodysostosis due to

89 evrensel sanat universal art

90 bacakları bir çocuğunki gibi Lautrec için sanat hayatın an unknown genetic disorder “Love is when the desire to be çelimsiz ve sadece 70 cm içinde var olmak demekti. resulting in a small head or desired takes you so badly that olarak kalmıştı. Doktorlar 1.52’lik boyuyla yaşıtlarının short legs. Today, the disease you feel you could die of it.” The also goes by the name of the cocktail known as “Earthquake” bu hastalığın bilinmeyen eğlendiği etkinliklerin çoğunu artist as “Toulouse-Lautrec made by cognac, absinthe and bir genetik bozukluktan yapamıyordu. Diğer çocukları Syndrome”. He devoted himself ice has been devoted to the artist kaynaklanan ve bazen kafanın gibi babasıyla avlanmaya, ata more and more to painting during thanks to his interest in alcohol. küçük, bazen bacakların binmeye çıkamayan Lautrec de this difficult time thanks to the (Earthquake, Tremblement de kısa kalmasıyla sonuçlanan çizime ve resme odaklanmıştı. support of his uncle. The energy Terre) “pignodizostoz” olduğunu ileri Lautrec’in sanatsız pent up due to his physical sürmüşlerdi. Hatta günümüzde yaşayamayacağı aşikârdı ve handicap forced him to become Meeting with Van Gogh was a more productive. The number turning point for him. He joined hastalığa sanatçının ismiyle içindeki gizli yeteneği dışa of his works using different the post-impressionists which “Toulouse-Lautrec Sendromu” vurmak, durmadan üretmek techniques reached 2400 in 1881. was a reaction to impressionism. da deniliyor. Bu zorlu dönemde ona sakatlığını unutturan This movement overthrew amcasının da teşvikiyle yegâne yol olmuştu. Ergenlik Art for Lautrec meant being all traditional rules. The resme daha fazla yöneldi. çağının sonlarına doğru alive in the midst of life. He representatives of this movement Bedensel özrü nedeniyle Lautrec Paris’in tepelerindeki could not join his peers in many added their own personal worlds içinde biriken enerji onu daha Montmartre’deki stüdyosunda of the entertaining activities to their work instead of reflecting with his height of 1.52. Lautrec only what they saw. Later on da üretken kıldı. 1881 yılına çalışan ünlü sanatçı Fernand could not go hunting with his Toulouse Lautrec also became gelindiğinde farklı tekniklerdeki Cormon’ın öğrencisi oldu. father or ride horses and thus known as one of the important çalışmalarının sayısı 2400’e Daha sonraki süreç, Lautrec he focused all his attention to representatives of this movement ulaştı. için kelimenin her anlamıyla drawing and painting. It was together with Van Gogh. He bohem bir yaşam oldu. clear that Lautrec would not be opened his first group exhibition İçmek ve çizmek sanatçının able to live without art and it was in 1884. iki büyük tutkusu oldu. expressing his hidden talent, continuing to produce without He was a frequenter of all night Alkole olan ilgisinin altında, stopping that made him forget his clubs and cabarets of Paris fiziki görüntüsünden dolayı disability. Towards the end of his including Moulin Rouge. He Montmartre’deki cazip ve renkli adolescence, Lautrec became drank heavily and could not ortamında sürekli reddedilmesi the student of Fernand Cormon, give up his passion for alcohol yatıyordu. Kadınlar tarafından the famous artist who worked and entertainment despite the beğenilmemesinin ruhunda at his workshop in Montmartre wearing out effects of night life. açtığı yara, kendi dilinden located high above Paris. What In his paintings he depicted all followed for Lautrec was a these venues, the slums of the şöyle yansıdı cümlelere: bohemian way of life in the exact city, dancers and whores. He “Aşk, arzu edilme arzusunun sense of the word. Drinking and was even criticized frequently sizi ölümcül bir şekilde painting were two passions of by conservatives for painting sarmalamasıdır.” Alkol ile his. His constant rejection in the dancers and whores. In 1891 ilişkisinden ötürü günümüzde lively and colorful environment he produced the first stone konyak ve apsentin bol buzla of Montmartre because of his prints and the posters that were karışımıyla yapılan “Deprem” physical appearance was the to bring him fame. The most underlying cause of his interest important of these was the poster isimli kokteyl (Earthquake, in alcohol. The wounds in his he designed for Moulin Rouge. Tremblement de Terre) spirit due to rejections of women Posters were seen as a simple sanatçıya atfedilmiştir. were expressed by him as such: tool for advertisement that could

91 evrensel sanat universal art

Van Gogh’la tanışması onun vazgeçemezdi. Resimlerinde ve pek çok sergi açtı. 1899 be printed and reproduced için bir dönüm noktası oldu. tüm bu mekânları, kentin yılında sağlığı hızla bozuldu, easily. However, posters became İzlenimciliğe bir tepki olarak varoşlarını, dansçıları ve arkasından depresyon yaşadı something much more than a cheap print thanks to Toulouse doğan post-empresyonistlere fahişeleri konu ediyordu. Hatta ve sanrılar görmeye başladı. Lautrec’s impressive designs. katıldı. Bu akım tüm geleneksel dansçıların ve fahişelerin Bir sanatoryuma yatarak His first personal exhibition was kuralları alt üst etti. Akımın resimlerini yaptığı için sık sık tedavi görmeye başladı. 1900 opened in 1893. He travelled temsilcileri, çalışmalarına muhafazakârların eleştirilerine yılında yaşama olan bağlılığı around Europe and opened sadece gördüklerini yansıtmak hedef oldu. 1891 yılında ilk giderek zayıfladı, alkole olan many exhibitions during 1894– yerine kendi kişisel dünyalarını taş baskılarını ve kendisine düşkünlüğü doruk noktasına 1897. His health deteriorated da kattılar. Sonraki tarihlerde ün getirecek ilk posterlerini ulaştı. 1901 yılında Paris’ten rapidly in 1899 followed by depression and delusions. Toulouse Lautrec de, Van üretti. Bunların en önemlisi ise ayrılarak annesinin yanına He went to a sanatorium for Gogh gibi ressamlarla birlikte Moulin Rouge için tasarladığı döndü. 9 Eylül günü henüz treatment. In 1900 he lost all akımın en önemli temsilcileri afişti. Oysaki afiş, o tarihte 36 yaşındayken aldığı çok his commitment to life and his arasında anılacaktı. 1884 baskıyla çoğaltılabilen, fazla alkolün etkisiyle hayata alcohol addiction reached its yılında ilk karma sergisini açtı. kopyaları çıkarılabilen basit gözlerini yumdu. Toulouse peak. In 1901 he left Paris to bir reklam aracı olarak Lautrec, resimlerinde en çok return to his mother’s home. On Moulin Rouge da dâhil olmak görülüyordu. Fakat Toulouse doğaya, insanlara ve kent September 9, he passed away from overconsumption of alcohol üzere Paris’in tüm ünlü Lautrec’in göz dolduran yaşamının canlı yüzlerine yer when he was only 36. Toulouse pavyonlarının ve kabarelerinin tasarımlarıyla afiş, ucuz bir vererek döneminin görsel Lautrec painted the living colors düzenli müşterisiydi. Çok baskı nesnesi olmaktan günlüğünü tuttu. Arkasında ise of people and urban life in his fazla içer, gece hayatının çıktı. İlk kişisel sergisi 1893 sayısız tablo, desen ve poster paintings thus keeping a visual kendisini yıpratmasına karşın yılında geldi. 1894–1897 yılları çalışması bıraktı bu küçük dev diary of his times. This small but alkol ve eğlence tutkusundan arasında Avrupa’yı dolaştı adam. giant man left behind countless paintings, patterns and posters.

92 93 bilgi hapı information pill

“İcat” çıkaran kadınlar

Women who invent

Bugün hayatımızın vazgeçilmez parçaları haline gelen icatları, geçmişte insanlığa faydalı olmak adına bıkmadan usanmadan çalışan bilim insanlarına borçluyuz. Bu icatların büyük bir kısmını ise başımıza icat çıkaran kadınlara…

Her zaman pratik zekâları tarihinin ilk çıplak kadını” ve çözüm odaklı bakış olarak tanınan Hedy Lamarr, açılarıyla hareket eden kocasının baskıları sonucu kadınlar, tarihe geçen icatlar oyunculuğu bırakmak yaparken de bu yeteneklerini zorunda kalınca bilime olan kullanmışlar. Kurabiyeden ilgisini keşfetti. Lamarr’ın, X-ray teknolojisine, tek günümüzde tüm dünyanın kullanımlık bebek bezinden kullandığı GSM, Wi-Fi, GPS Marie Curie radyoaktiviteye kadar birçok teknolojilerini hayatımıza sokan buluşa kadın eli değmiş olması mucitlerin arasında yer alışı, We owe the inventions that are indispensable parts of our bu durumun en büyük kanıtı… Adolf Hitler’in silah tüccarı daily lives to scientists that worked obstinately in the past dostlarından Friedrich Mandl to do good for humanity. And a great many of these to Radyoloji biliminin kurucusu ile yaptığı evlilik sayesinde women… iki Nobel ödüllü kimyager ve oldu. Kocasının isteği üzerine fizikçi Marie Curie, Nobel’i onun işinde çalışmaya Women can always act in the in the name of science”. Madam iki kez alan ilk bilim insanı başlayan Lamarr, bir gece guidance of their ingenuity and Curie was a woman who had olmasının yanı sıra sadık bir yarısı hizmetçisinin kılığına solution oriented approach devoted her life to science eş ve fedakâr bir anneydi. girip evden kaçmadan önce thus using these talents while voluntarily and one who had Madam Curie, ona inanan ve mühendislerle geçirdiği süre making inventions that were preferred to spend her energy turning points in the history of for making discoveries and tüm çalışmalarında desteğini boyunca silah teknolojisinin mankind. It is proof that many inventions that would be useful ondan esirgemeyen kocasının tüm inceliklerini öğrenme inventions from cookies, to x-ray for humanity. Hedy Lamarr, da katkılarıyla 1903 yılında fırsatı buldu. Hollywood’a technology, from single use known as the “first naked kocasıyla birlikte aldığı giderek ünlü yapımcılarla diapers to radioactivity have woman in the history of cinema” Nobel Fizik Ödülü ile Nobel tanışan, dönemin en ünlü been made by women… discovered her interest in science ödüllü ilk kadın unvanını isimleriyle kamera karşısına when she had to quit her work kazandı. Curie’nin uranyumla geçen Lamarr “dünyanın Twice Nobel laureate chemist as a result of pressures from her and physicist Marie Curie was husband. Thanks to the marriage yaptığı çalışmalar ona büyük en güzel kadını” olarak the founder of the science of that Lamarr made with Friedrich başarılar kazandırmıştı ama anılmaya başlamıştı. Bir radiology while also a loyal wife Mandl, one of the weapons yüksek oranda radyasyona yandan müzisyen arkadaşı and a devoted mother. Madam trader friends of Adolf Hitler, that maruz kalması nedeniyle ile birlikte Nazilerin hedefini Curie became the first woman she became known as one of the hastalanmaya başladı. Bu değiştiremeyeceği torpidolar Nobel laureate in 1903 when inventors who provided us with hastalıkların sonucunda 1934 üretmek üzerine çalışıyordu. together with her husband GSM, Wi-Fi, GPS technologies she was awarded the Nobel that are used all over the world. yılında “bilim uğruna hayatını 1942 yılında sonuçlanan Prize in Physics thanks to the Lamarr had started to work with feda eden kadın” olarak icadın teknolojisi, yaklaşık support and contributions of her husband as a result of his kan kanserine yenik düştü. 20 yıl sonra ABD tarafından her husband. The seminal work requests and had the opportunity Madam Curie, gönüllü olarak geliştirilerek GPRS, Wi- she carried out using uranium to learn every detail about the hayatını bilime adamış, tüm Fi ve GSM teknolojilerine had made her very successful, technology of weapons before zamanını, enerjisini insanlara dönüştürüldü. Kadınların sihirli however it had also made her she ran away from home one faydalı olacak buluşlara ve dokunuşlarından teknoloji de sick due to long amounts of midnight disguised as her maid. exposure to radiation. She Lamarr went to Hollywood and keşiflere kullanmayı tercih faydalandı ve ilk büyük ölçekli, died of leukemia in 1934 as the met famous producers and etmiş bir kadındı. “Sinema zengin donanımlı bilgisayarı “woman who sacrificed her life starred with the famous names

94 icat eden Grace Murray enerjisiyle ısıtma sisteminin Hopper “bilgisayarların annesi” mucidi oldu. Günümüzde unvanıyla tarihteki yerini aldı. polislerin kullandığı kurşun 2. Dünya Savaşı’nın ardından geçirmez yelekler, kamp ve Harvard’ta çalışmaya başlayan kayak ekipmanları, kasklar, Hopper, yazıyı bilgisayar köprü halatları, fren balataları kodlarına dönüştüren derleyici 1963 yılında Stephanie ve dünyanın ilk kullanıcı Kwolek tarafından icat edilen dostu kurumsal programlama “kevlar” adındaki dayanıklı dili “COBOL”u geliştirdi. malzemeden yapılıyor. Çalışmaları sonucunda “Ulusal Teknoloji Madalyası” Sağlık alanına iz bırakan ile onurlandırılan Hopper, kadınlar arasındaki Patricia yaklaşık 30 üniversiteden Bath, geliştirdiği lazerli fahri doktora aldı. Ölümünden katarakt ameliyatının patentini sonra bulunan ve bir makine 1988 yılında aldı. Evde tarafından işlenmek üzere kullanılabilen diyabet testi yazılan ilk algoritmayı içeren icadı ile Helen Free, diyabet notlarıyla Ada Byron Lovelace, hastalarının hayatına büyük bir dünyanın ilk bilgisayar kolaylık sağladı. 1916 doğumlu programcısı olarak kabul kimyager Marga Faultsch, edildi. Bilim ve teknolojinin gözlük camının mucidi olurken, kraliçelerinden biri de X-ray 1900’lü yılların başında teknolojisini borçlu olduğumuz kadınları, güzel görünmek için Barbara Askins… NASA’da sağlıklarını bozan korselerden kimyager olarak çalışan kurtaran isim Mary Phelps Barbara Askins Askins, radyoaktif materyali Jacop oldu. Kadınları nefes kullanarak film negatiflerinde almalarına bile engel olacak of the day while making a name which included the first algorithm değişim ve düzelme sağlamış şekilde sarıp sarmalayan tek as the “most beautiful woman developed to be processed by a bu şekilde X-ray teknolojisini parça korseleri iki parça haline in the world”. In the meantime, machine. Barbara Askins is one she was working together with of the other queens of science keşfetmişti. Yine NASA getirerek büyük bir sıkıntıyı her musician friend to produce and technology since we owe ekibinden olan astronot ve ortadan kaldırmayı başardı. torpedoes that could not be X-ray technology to her… Askins araştırmacı Dr. Ellen Ochoa, Tek kullanımlık bebek bezini diverted by the Nazis. The was working as a chemist at optik analiz sistemini icat etti. icat eden Marion Donovan, technology used for the invention NASA when she used radioactive Macar biyofizik uzmanı Dr. kimseleri inandıramadığı, that was completed in 1942 material to impart change and Maria Telkes, güneş enerjisini destek bulamadığı bu buluşu was developed by the USA 20 improvement on film negatives evlere getirerek, güneş hem anneler için pratik bir years later and was transformed and thus discovered X-ray into GPRS, Wi-Fi and GSM technology. Dr. Ellen Ochoa was çözüm hem de bebeklerin technologies. also working as an astronaut and cilt sağlığı için önemliydi. researcher at NASA when she Mary Walton’un, yaptığı tren Technology also made use of discovered the optical analysis yolculuklarından ilham alarak the magical touch of women system. Hungarian biophysics icat ettiğine inanılan sistem, and Grace Murray Hopper made expert Dr. Maria Telkes brought lokomotiflerde ses kirliliğini a name for herself in history down solar energy to our homes as the “mother of computers” thus becoming the inventor of önlemek için üretilmişti. Walton with her invention of the first solar heating. All bulletproof bu sistemin hem mucidi hem large scale computer with rich vests used by police, camp de ilk üreticisiydi. İletişime hardware. Hopper had started and skiing equipment, helmets, engel olan hastalıklara sahip working at Harvard following the bridge cables and brake discs kişilerin, bu sorununu ortadan 2nd World War and developed are made using a material known kaldıran, dokunmatik ekranlı the first user friendly corporate as “Kevlar” that was developed “Blisstmbol Printer”, Kanadalı programming language by Stephanie Kwolek in 1963. “COBOL” that transformed text mucit Rachel Zimmerman’ın into computer codes. Hopper Patricia Bath is among women henüz 12 yaşındayken yaptığı was awarded with the “National who left her mark in the field of bir okul projesiydi. Time Medal of Technology” as a health and in 1988 she received Dergisi’nin 2010 yılında yaptığı result of her work and received the patent for the laser cataract 100 kişilik “Kahramanlar” honorary doctorate degrees from surgery she developed. Helen listesinde yer alan Amerikalı almost 30 universities. Ada Byron Free eased the life of diabetes Hayvan Bilim Uzmanı Temple Lovelace is accepted as the first patients immensely when she computer programmer of the developed the first diabetes test Grandin, kendisi gibi otistik world thanks to her notes that device that can be used at home. olan çocukları sakinleştirmek Mizampli makinası - Mizampli machine were discovered posthumously Marga Faultsch, a chemist born

95 bilgi hapı information pill

Stephanie Kwolek Dr. Ellen Ochoa Temple Grandin

için kullanılan cihazın mucidi kâğıt sektörünün gelişimine in 1916, became the inventor by a woman. It was always oldu. “Sarılma Kutusu” ismini de büyük bir katkı sağladı. of ophthalmic glasses whereas women who acted first to sort koyduğu bu cihaz, ona Annelere büyük kolaylık Mary Phelps Jacop was the one out some minor inconveniences who saved women from corsets that caught their eye before they büyük bir ün ve birçok ödül sağlayan bebek taşıyıcısı, that many women used in the turned into greater problems. kazandırdı. Hayatı filmlere, 60’lı yıllarda Batı Afrika’nın 1900s to look beautiful despite For instance, Mary Anderson belgesellere, kitaplara ilham Barış Gücü Hemşiresi olarak its adverse effects on their always experienced problems verdi. Sağlık sektörünün görev yapan Ann Moore’nin health. She was able to solve a during car rides in the rain and vazgeçilmez parçası olan burada gördüğü Afrikalı major problem by dividing the so she thought of solving this şırınga da yine bir kadın kadınlardan etkilenerek hayata corset into two pieces which issue once and for all ending up tarafından icat edilmiş, bu geçirdiği bir buluştu. Afrikalı was used as a single piece that inventing the windshield wipers caused problems in breathing together with a designer friend pratik buluş Letitia Geer kadınların bebeklerini taşıma properly as well. Marion of hers. This invention was not tarafından geliştirilmişti. şekiller üzerinde geliştirmeler Donovan developed the single approved for 10 years because it yapan Moore, bugün anneler use diapers and her invention was thought that it would distract Günlük hayatın küçük için büyük önem taşıyan bir for which she could not get any the riders. Margaret Knight, aksilikleri, büyük sıkıntılara parçanın mucidi oldu. support at the time was actually also known as the “lady Edison” dönüşmeden önce gözlerine very important for mothers as had started inventing when çarpan bazı detaylar için de “Kadının yeri mutfağıdır” well as for the skin health of she was a small kid who then babies. The system developed went on to become an inspiring harekete geçen kadınlar oldu. zihniyetine bambaşka bir by Mary Walton that prevents figure that works to make daily Örneğin yağmurlu günlerde anlam kazandıran kadınlar, noise pollution in locomotives life more practical. Knight has çıktığı otomobil yolculuklarında mutfakta işleri daha da kolay is believed to be inspired by made over 20 inventions and sürekli sorun yaşayan Mary ve pratik hale getiren buluşlar the many train trips she made. made an immense contribution Anderson, bu duruma bir son yaptılar. Josephine Cochrane, Walton was both the inventor to the development of the vermesi gerektiğini düşünüp elde bulaşık yıkarken sürekli and the first manufacturer of paper industry by inventing the kolları sıvadı ve tasarımcı bir şeyler kıran hizmetçisine this system. The “Blisstmbol brown paper-bag as well as the Printer” with its touch screen machine that manufactures it. bir arkadaşıyla birlikte cam sinirlenmeseydi 1886 yılında used by people with diseases Carry cots that ease the lives of sileceğini icat etti. Sürücülerin patentini aldığı bulaşık that prevent communication was mothers was an invention that işini kolaylaştırma amacı makinesi hiç icat edilmemiş actually the school project of Ann Moore made after being taşıyan bu icat, sürücülerin olacaktı. Mutfağın vazgeçilmez Canadian Rachel Zimmerman at affected by the lives of the dikkatini dağıtacağı öne parçalarından biri olan the age of 12. American animal African women she met while sürülerek 10 yıl boyunca mikseri ve buzdolaplarının scientist Temple Grandin was working as a Peace Corps Nurse onaylanmadı. İcatlarına düzenlenmesinde büyük included in the “Heroes” list in Africa during the 60s. Moore prepared by Time magazine in made some developments to çocuk yaşında başlayan ve bir payı olan kapak rafları 2010 that included 100 people the style that African mothers “dişi Edison” yakıştırması Lillian Moller isimli bir kadının thanks to her invention of the carry their babies and ended up yapılan Margaret Knight, buluşuydu. Kahve içmeyi device that is used to calm down becoming the inventor of this kendinden sonraki mucitlere çok seven Melitta Bentz, autistic children such as herself. item that is of great importance ilham veren, günlük hayatı fincanın dibinde biriken kahve The device that she named as today for all mothers. pratikleştirmek için çalışan bir parçalarından kurtulmanın bir “Hug Machine” brought her isimdi. 20’den fazla buluşa yolunu buldu ve kahve filtresini fame as well as many awards. Women have made many Her life inspired many movies, inventions that make life easier imzasını atarak tarihe geçen icat etti. Dibine çivilerle delikler documentaries and books. The and practical in the kitchen thus Knight, 1871 yılında patentini açtığı pirinç bir kabın içine, syringe which is indispensable adding much more meanings aldığı kesekâğıdını ve bunu huni şekline getirdiği defter for the health sector has also to the thought that, “A woman’s üreten makineyi icat ederek sayfasını yerleştirdi ve bu been invented and developed place is her kitchen”. The

96 Marga Faulstich Hedy Lamarr düzeneğe sıcak su döktü. için iki kişiye ihtiyaç duyma washing machine patented in fluid” that she had developed at Böylece onu rahatsız eden durumunu ortadan kaldırdı. 1886 by Josephine Cochrane home. She ended up patenting kahve parçalarından kurtulmuş Bu ve benzeri birçok icatta would never have been invented this invention in 1958. Women if she had not been angry at made many inventions that ease ve ilk kahve filtresini icat emeği olan Babbitt’in çoğu her maid who kept on breaking the lives of men despite the fact etmiş oldu. Tabi zaman içinde icadı için patent almadı. the dishes while washing them that men have always tried to bu durum dünya çapında Martha Coston, genç yaşta by hand. It was the invention of prevent women from making any kazanılan ticari bir başarıya kaybettiği kocasından kalan a woman named Lillian Moller inventions throughout history. In dönüştü. Kısa sürede tüm notların peşine düşmesi ve who invented blenders that is a 1813, Tabitha Babbitt developed dünyaya yayılan bir tesadüf de yaklaşık 10 yılını bu amaca must for any kitchen as well as the circular saw thus ending the ev hanımı Ruth Wakefield’in hizmet etmek için harcaması the port shelves that enable the problem of needing two people arrangement of refrigerators. to cut down a tree. Babbitt got eseriydi. Çikolatalı kurabiye sayesinde renkli işaret fişeği Melitta Bentz loved coffee and no patents for this and other yapacakken kakaosunun buluşuna adını yazdırdı. found a way to get rid of the inventions. Martha Coston ended bittiğini fark etti ama gidip Gökbilimci kardeşi William coffee particles that accumulated up inventing the colored signal alacak vakti yoktu. O da Herschel ile sekiz kuyruklu at the bottom of the cup thus flare thanks to the fact that she evinde bulunan çikolataları yıldız keşfeden Caroline inventing the coffee filter. She started to trace the notes of her parçalayıp kurabiyesi için Herschel, 1828 yılında Kraliyet placed a rolled up paper in front deceased husband while also kullanmaya karar verdi. Bu Astronomi Derneği’nden altın of a brass cup that she had serving this goal for at least previously bored holes in after 10 years. Caroline Herschel pratik çözüm Amerika’nın en madalya almıştı. İsmi bugün which she poured hot water over discovered the eight tailed çok tüketilen kurabiyesi haline gökyüzünde ve gökbiliminde it. Of course, this turned into a comet with her brother William geldi. Hayatı kolaylaştıran yaşıyor. global commercial success over Herschel thus being awarded the bir başka icadın sahibi de time. Another coincidence that golden prize in 1828 by the Royal ilk denemesini mutfağındaki Ütü masası, saç maşası, leke soon spread all over the world Astronomy Association. Today, blender’de yapan Bette kovucu sprey boya, kalorifer was the work of Ruth Wakefield. her name lives on in the sky and Nesmith Graham’dı. Yaptığı kazanı, teleskop, katlanabilir When she was getting ready to in astronomy. cook chocolate chip cookies yazım yanlışları yüzünden yatak, taşınabilir bisiklet… she realized that she was out of Ironing board, stain remover her seferinde yeni kâğıt Bu liste belki daha haberdar cocoa but had no time to go and spray paint, heating boiler, kullanmaktan bıkan Graham, olamadığımız birçok isimle come back. Instead, she crashed telescope, foldable bed, portable kendi mutfağında ürettiği uzar gider. Hem hayatları the chocolates at her house into bicycle… This list can go on “daksil” üzerinde geliştirmeler boyunca ihtiyaç duyacakları, small pieces and decided to with many names that we are yaparken çok zaman günlük yaşamlarını use them. This practical solution not even aware of. Women harcaması nedeniyle işinden pratikleştiren, güzelleşmek turned into the most consumed who have made inventions to cookies in America. Another solve their daily problems or to oldu ve 1958 yılında bu için kullanacakları icatlara inventor that eased our lives make life more beautiful while icadın patentini aldı. Tarihte hem de insanlığın kaderini with her invention was Bette also changing the destiny of çoğu zaman kadınların değiştirecek, teknolojinin Nesmith Graham who made humanity and contributing to the icatlarına engel olmalarına gelişimine büyük katkılar her first trial with the blender at development of technology… rağmen erkekleri de düşünen sağlayacak buluşlara elleri her place. Graham was tired of Sometimes they worked kadınlar, onların da hayatını değen kadınlar… Bazen using new paper every time she relentlessly at the expense of kolaylaştıracak birçok icat hayatları pahasına bıkıp made a mistake and was soon their own lives and sometimes fired because she was spending they made inventions that shook ortaya attılar. 1813 yılında usanmadan çalıştılar, bazen too much time trying to make the whole world thanks to running Tabitha Babbitt tarafından küçücük detayların peşine developments to the “correction after details. geliştirilen yuvarlak testere, o takılıp dünyayı sarsan icatlara döneme kadar ağaç kesmek imzalarını attılar.

97 gezi - yorum travel - ing

Kleopatra’ya hediye bir mücevher

A jewel; a gift to Cleopatra

Fotoğraflar / Photos: Demet Argun Güngör Yazı / Text: Engin Çakır

Efsanelerden çıkagelmiş altın sarısı kum taneleri, mavinin her tonunu barındıran safir renkli denizi, el değmemiş doğası ve buram buram medeniyet kokan tarihi eserleri ile Antik Mısır’ın son Helenistik kraliçesi Kleopatra’nın aşk çiçeği: Sedir Adası... Kış aylarının soğuğunda iç ısıtacak bir plajın romantik hikayesi...

Sedir Island: the love flower of the last Hellenistic queen of Ancient Egypt, Cleopatra, with its legendary golden sands, sapphire colored sea encompassing all shades of blue, virgin nature and historical artifacts brimming with civilization… The romantic story of a beach to warm your hearts in the midst of cold winter months.

98 Thanks to its spiritual structure Emperor of Rome Antonius intertwined with legends and Caesar has brought about the its mystical appearance, Sedir well-known Cleopatra Beach… Island is like the address of Legend has it that; Emperor of paradise in Muğla… One feels as Egypt, Antonius has ordered if the island is built on legends. sands to be brought over from All legends tell us the tale of the Egypt, the sizes of which are love between the unforgettable smaller than 1 millimeter, to Sedir emperor and the proverbial Island for the honeymoon with queen. The great love between Cleopatra who accepted his Queen of Egypt Cleopatra and marriage proposal about 3000

Sedir Adası efsanelerle örülü gemiyle çapları 1 milimetreden ruhani yapısı ve tarih kokan daha küçük ve her tanesi mistik görünümüyle cennetin aynı büyüklükte olan kumları Muğla’daki adresi sanki... getirmiş... Ada efsaneler üzerine kurulu gibi geliyor insana. Tüm Başka bir efsaneye göre ise; efsaneler unutulmaz imparator Kleopatra, sevgilisi Antonius’u ile dillere destan kraliçenin ziyaret etmek için Sedir aşkını anlatıyor. Mısır Kraliçesi Adası’na gelmiş ve adanın Kleopatra ile Roma İmparatoru eşsiz güzellikteki koyunu Antonius Sezar'ın yaşadıkları görünce; burada denize girmiş büyük aşk vücuda getirmiş, ama bu enfes manzaralı koyda nam-ı diğer Kleopatra büyük bir eksik olduğunu Plajı’nı… Efsaneye göre; görmüş. Bir kum tanesi dahi evlenme teklifini kabul eden yokmuş burada. Bunun Kleopatra'ya hediye vermek üzerine sevgilisi Antonius’a isteyen Mısır Kralı Antonius, anlatmış bu durumu. Romalı yaklaşık 3000 sene kadar Antonius da sevdiği kadın için önce balayını geçirmek üzere kölelerine derhal emir vermiş Kleopatra'yı götüreceği Sedir ve Kuzey Afrika’dan gemilerle Adası’na Mısır'dan 60 büyük kum getirilmesini sağlamış. Elizabeth Taylor’un unutulmaz oyunculuğuyla Kleopatra Cleopatra with the unforgettable performance of Elizabeth Taylor

99 gezi - yorum travel - ing

Diğer bir efsane ise en years ago… Another legend etkileyici olanı… Kleopatra has it that; Cleopatra has come ve Sezar’ın gizli aşk yaşadığı to the Sedir Island to visit her lover Antonius and has swum yer Sedir Adası… Kleopatra here in this lovely cove when Mısır'dan gelirken bir avuç she realized that something very kum almış yanına ve adaya important was missing. There vardıklarında sahile kumu was not even one grain of sand. serpiştirmiş... Kumsal She has mentioned this to her Kleopatra ve Sezar’ın lover Antonius. Roman Antonius aşklarının büyüsüyle has ordered his slaves to bring sand for the woman she loves çoğalmış… Böylece onların from North Africa by ship. büyük ve büyülü aşkı yüzlerce yılı aşarak sonsuzluğa And yet another legend, the most kavuşmuş... impressive one… Sedir Island is the place where Cleopatra and Sedir Adası en çok Antik Caesar are having an affair… Cedrae (Kedrai) ve ünlü Cleopatra has brought with her a handful of sand from Egypt on Kleopatra Plajı ile tanınıyor. her way there and has spread Antik kentten günümüze the sand over the beach… The Apollon Tapınağı, tiyatro beach has spread out thanks to ve nekropol kalıntıları the magic of the love between ulaşabilmiş... Kedrai ise Cleopatra and Caesar… Thus, “sedirler” anlamına geliyor. rendering their great and magical Özellikle gemi omurgası love immortal… yapımında tercih edilen Sedir Sedir Island is best known for the ağacına sıklıkla rastlanan Antique Antik Cedrae (Kedrai) ada çok eskilerde surlarla and the famous Cleopatra kuşatılmış. Kule ve duvarları Beach. Ruins of the Apollon hala kıyıdan izlenebiliyor. Temple, theater and necropolis Dor medeniyetine ait bir have remained to this day from Apollon tapınağı ise kentin the ancient city… Cedrae means “cedars”. The island with many orta kesiminde bulunuyor. cedar trees, preferred especially Adanın doğu kesiminde ise in the building of hulls for ships, yüzü kuzeye bakan ve oldukça is surrounded with walls. The iyi durumda olan bir tiyatro tower and the walls can still be bulunuyor. seen from the beach. There is a Doric Apollon temple right in Yılda ortalama 300 bin kişinin the midst of the city. There is a theater that is in very good shape gezdiği ve 1980’li yıllarda over to the eastern side of the koruma altına alınan adada, island overlooking north. çok değerli kum taneleri The island is visited by over 300 sebebiyle sürekli bekçi thousand people annually and bulunduruluyor. Plaj duvarlarla the island is under protection çevrelenmiş ve 2 gözetleme since the 1980s due to the valuable sands on the beach. kulesi ile gözleniyor. Plaja The beach is surrounded with havlu ve çantayla girilemiyor walls and there are 2 observation ve kum alınmasına kesinlikle towers. Towels and bags are izin verilmiyor. Dahası plajdan forbidden on the beach and it ayrılırken herkesin duş alması is not allowed to take out sand. zorunlu tutuluyor. Yasak Moreover, everyone is obliged to kapsamında plajın girişine, take a shower prior to leaving the beach area. There is a signpost “plajdan hiçbir şekilde kum at the entrance of the beach alınamaz, taşınmaz, kum stating in English and Turkish, alındığının tespiti halinde “it is forbidden to carry out sand 2863 sayılı yasa kapsamında from the beach, legal action will yasal işlem uygulanacaktır” be taken in accordance with ifadesinin Türkçe ve İngilizce the law numbered 2863 in case olarak yer aldığı bir tabela sand removal is detected.” The reason for this is that the grains bulunuyor. of sand known as pisolite or

100 101 gezi - yorum travel - ing

102 Bunun sebebi; pizolit ya da hareket ediyor olması… oolite that are formed when fresh It is especially not difficult to oolit olarak isimlendirilen, Kumun rengi denizin rengine water is mixed with sea water imagine these days that Caesar tatlı suyun deniz suyuna de ayrı bir güzellik katıyor. and carbonate is accumulated and Cleopatra were sun bathing around a very thin grain of sand here since it is now forbidden to karışarak, incecik bir kum Bunları duyunca kumsalın decrease in number every year. be used… tanesinin etrafında karbonatını efsanelerine inanmamak elde The most important property biriktirmesiyle oluşan kum değil. Hele ki şu günlerde of this sand that is known to be Sedir Island is a natural and tanelerinin her yıl kumsaldan kullanıma yasak olması drops of limestone is, it does not archeological protection site biraz daha azalması. Kalker sebebiyle, orada Sezar ile stick to the body… These grains of the first order; it is covered damlacığı olduğu bilinen Kleopatra’nın güneşlendiğini of sand are circular and each one with olive trees and is a must kumların en önemli özelliği hayal etmek çok da zor değil... of them is made up of the same see spot with its delicate and grains of sand. It is also known unique structure… There are so ise vücuda yapışmıyor that the grains are phosphorous. many olive trees that the ancient olması… Bu kum taneleri Birinci derecede doğal ve Rumor has it that the sands that amphitheater is surrounded all yuvarlak ve her biri birbirinin arkeolojik sit alanı olan Sedir Turgut Özal had ordered to be over with them… In short, the aynısı kum tanelerinden Adası zeytin ağaçlarıyla kaplı, carried to the Çankaya Palace island is invaded by olive trees. oluşuyor. Tanelerin fosforlu narin ve eşsiz yapısı ile tam back in the day were from the Currently no one lives on Sedir olması da bilinenler arasında. anlamıyla gidilesi, görülesi bir Sedir Island… Other properties Island. Söylentilere göre Turgut yer... Zeytin ağaçları öylesine of this special sand are that it burns in the flame, reproduces There are several ways to visit the Özal'ın vaktiyle Çankaya çok ki antik tiyatronun dahi by itself in alkaline lye and is Sedir Island and the Cleopatra Köşkü’ne taşıttığı kumlar da dört bir tarafı hatta içerisi seen to move when observed Beach. It is fairly straightforward Sedir Adası’ndan... Bu özel zeytinlerle sarılı… Kısaca ada under a microscope… The color to reach here from Muğla-Akyaka kumun diğer özellikleri de zeytin ağaçlarının istilasında. of the sand adds an additional or Marmaris for those who are ateşte yanıyor, sodalı suda Sedir Adası’nda şu anda kimse beauty to the color of the sea. It on holiday there. You can be at kendiliğinden çoğalıyor ve yaşamıyor. is hard to not believe the legends Sedir Island in under one hour by büyüteç altında incelendiğinde when one hears about these. hopping on the boats that leave

103 gezi - yorum travel - ing

Sedir Adası’nı ve Kleopatra Plajı’nı ziyaret edebilmenin birkaç yolu var. Muğla- Akyaka ya da Marmaris’te tatil yapanlar için buraya ulaşmak oldukça kolay. Akyaka Mendireği’nden, 9.30 - 11.30 saatleri arasında, doldukça kalkan teknelerle adaya bir saatten az süren bir yolculukla varabiliyorsunuz. Bu sayede maviye doyuyor, yeşilin tüm tonlarını seyre dalıyor ve Akdeniz melteminin tatlı serinliğine kendinizi bırakabiliyorsunuz… Diğer bir ulaşım ise şu; Marmaris - Muğla yol ayrımından, Marmaris’e doğru devam ederken, 18. kilometrede, Gelibolu- Sedir Adası sapağından beş kilometre içeriye girdiğinizde bir iskele bulunuyor. Bu iskeleden kalkan tekneler de adaya yarım saatte ulaşabiliyor. Genelde mayıs ayının 15'inden sonra başlayan Sedir Adası turları, Ekim ayına kadar devam ediyor. Size kalan tatil rotalarınızdan bir tanesine onu da ekleyerek tarihe damgasını vurmuş bir kadının hikayesine ortak olmak...

from the Akyaka jetty between 9.30 - 11.30 a.m. By doing so you satisfy your desire for every tone of blue and green while enjoying the sweet chill of the Mediterranean breeze… Another form of transportation: you will come across a jetty when you go five kilometers inwards from the Gelibolu-Sedir Island junction on the 18th kilometer towards Marmaris after the Marmaris – Muğla junction. The boats that leave from this jetty reach the island in half an hour. Sedir Island tours generally start after the 15th of May and continue until October. What remains to you is to add the island to your itinerary and be a part of the story of a woman who has made history…

104 105 uzaktaki yakın so far so close

Tuna’nın en alımlı kadını: Budapeşte

The Belle of the Danube; Budapest

Özgür Çakır

Her şehir bir kadındır... Kimi güzel, kimi çirkin, kimi romantik, kimi sessiz ve huzur veren, kimi heyecana davet eden, bazısı durgun bir diğeri her daim hırçın, kaotik ve dalgalı… Kimi seni kabul eder olduğu gibi kimi de değişmeye zorlar. Kimine bağlanır kopamazsın, kiminden köşe bucak kaçarsın. Her şehrin seveni vardır. Ama az, ama çok. Kimi yaz kadınıdır, kimi kış, bir diğeri bahar... Şehirler kadındır evet. Bu satırlarda çokça işittiniz şehirlerin ne tür bir kadın olduğuna dair tasvirleri. Sıradaki belki de en güzeli.

Every city is a woman... Some ugly, some romantic, some peaceful and quiet, some enticing, some shrewd, chaotic and unpredictable... Some accept you as you are, some try to change you. You commit to some and cannot let go, from some you flee. Each has someone that loves her. Loves maybe a lot, maybe less. Some are summer women; some are winter or spring... Cities are women, yes they are. You have read many a times before in these lines depicting in what ways cities are women. The next one is maybe one of the most beautiful.

106 Rotamızı Macaristan’ın 1526’dan 1686’ya neredeyse We veer into the capital of the Kingdom of Hungary and başkentine, Tuna Nehri bir buçuk asır Osmanlı Hungary, the most alluring one by the 19th century, it was a boyunca sıralı onlarca hâkimiyetinde kaldığından of the dozens of cities lined up second capital of the Austrian- by the Danube, the lady that will Hungarian Empire. The 1st World şehirden en alımlısına, bahsetmeli. Sonrasında certainly live up to the theme, War (WW1) defeat in the 20th temanın hakkını fazlasıyla toparlanma ve aydınlanma the shining queen of the night; century. The Jewish Genocide in verecek bir kadına, gecelerin çağında Macaristan Krallığı Budapest. 1944-1945 and followed by the ışıltılı kraliçesi Budapeşte’ye ve 19.yüzyılda Avusturya- aerial attacks first by the British çeviriyoruz. Macaristan İmparatorluğu How good are you at history? then by the Americans during the yıllarında ikinci başkentlik. I will not delve into the dusty 2nd World War (WW2), and the Tarihle aranız nasıl? 20.yüzyılda kaybedilen pages of Hungarian history. But bombing by the Germans leaving it is always necessary to know the city in ruins. Budapest is Macar tarihinin tozlu 1.Dünya Savaşı. 1944-1945’te some history to understand a woman who experienced a sayfalarına girmek niyetinde yaşanan Yahudi Soykırımı a city. For example, I need to lot of pain and suffering. Each değilim. Ama şehri tanımak ve akabinde 2.Dünya mention; before it joined to time she resurrected. The city, ve anlayabilmek için biraz Savaşı esnasında önce form Budapest, Buda and Pest almost leveled to the ground, tarih iyidir. Mesela henüz İngiliz ve Amerikan hava – two cities, one hilly the other recuperated during the long birleşip Budapeşte olmadan saldırıları, sonrasında Alman on a flat terrain – were under iron curtain period after the önce Budin ve Peşte’nin bombardımanı ile harabeye the Ottoman rule from 1526, Hungarian Revolution was when it was conquered by the crushed by the Soviet troops. -yani Tuna’nın iki yakasındaki dönen bir şehir olduğundan. Sultan Suleiman, until 1686; From the 60s until the 80s, biri dağlık diğeri düzlükte Çok yıkım ve acı yaşamış almost one and a half century. Budapest was the “happiest kurulu iki şehrin- Kanuni bir kadın Budapeşte. Yıkılıp Later on in the resettlement barrack” of the Eastern Block. tarafından fethedildiği yeniden ayağı kalkmış her and renaissance period under When the iron curtain started

107 uzaktaki yakın so far so close

seferinde. Taş üstünde taş olmasına rağmen havaalanına to be lift by the end of the to the city center is around 25. kalmayan şehir, Sovyet kadar ulaşamıyor maalesef. 20th century, with the 1989 The city very accessible with birliklerince kanlı bastırılan En yakın olan mavi hattın son Revolution, the changes to the 4 subway lines, busses and civil life spread to the streets trams. The best way to discover Macar Devrimi sonrası gelen durağı ile havaalanı arasında of Budapest. And today, a Budapest is evidently the tram. It uzun demir perde döneminde 200E otobüs servisi mevcut. member of NATO and the EU, the is always nice to shuffle around yaralarını sarabilmiş. Alternatif olarak havaalanı- Hungarian capital removed the in the tram, watching around. The Altmışlardan seksenlerin şehir merkezi arasında da statues reminiscent of the single first tram line started operating sonuna kadar Budapeşte otobüs servisleri var elbette. party communist regime from the on the 70th birthday of Stalin in Doğu Bloku’nun batıdaki en Ücret 2100 Forint (HUF). Bu public areas and placed them to 1949, thus all the lines start from mutlu “kışlası” olarak anılırmış. aşamada sonraki günlerde the Memento Park. 70. There are around 30 lines and most go to the Buda part as well. 20. yüzyılın sonlarında ise toplu taşımda kullanacağınız, How to get there? Especially a trip on the line 2 will demir perdenin aralandığı çok sayıda müzeye ücretsiz Transportation and Stalin take to the most interesting parts 1989 Devrimleri ile sivil giriş ve bazılarında da indirim There are many cost-effective of the city, like a tour bus. hayattaki değişim Budapeşte hakkı veren, rehberli turlara direct flight alternatives to sokaklarına da yansımış. Ve katılma ve bir de hamam Budapest from Istanbul. I have to Where to stay? nihayetinde günümüzde NATO ziyareti imkânı tanıyan say the city is relatively cheaper Budapest, which is actually a ve AB üyesi olan Macaristan Budapest Card edinmek fena than other European cities. metropolis, is soundly moving You will reach the Ferenc Liszt on the road to becoming a başkentindeki tek partili fikir değil. Macaristan AB üyesi Airport, 20km far from the city, tourism capital of Europe with komünist rejim döneminden ancak avroya geçiş yapmamış after a two-hour flight. Though the Danube, world famous hot kalan heykel ve anıtlar kamusal durumda. Yanında HUF the city has an advanced subway springs, historical riches and alanlardan kaldırılmış ve gördüğünüz fiyat etiketlerinden system, unfortunately it does night life. It is the second largest meraklıları için Hatıra Parkı’na iki sıfır atıp kalan sayıyı üçe not reach the airport. There is city of Central Europe, following taşınmış. bölmek avro karşılığına kabaca the 200E bus between the last Berlin, with its 1.8 million ulaşmanızı sağlayacak. Yine stop of the closest blue line and population; amounting to 1/5 of the airport. There are of course the population of Hungary. So de alışverişlerinizde ve günlük Nasıl Gidilir? shuttle busses. They cost around whatever your expectations are, Ulaşım ve Stalin hayatta avro kullanmak 2100 Forint (HUF). At this point it has the variety to meet them. Budapeşte’ye İstanbul’dan mümkün. Havaalanından in your visit, it is very wise to Accommodation alternatives kalkışlı çok sayıda alternatif ile şehir merkezine taksi ücreti get the Budapest Card which are generally on the Pest side, yurtdışı için oldukça ekonomik ise yaklaşık 25 avro. 4 you will use for public transport, concentrated in the 5th district. fiyatlarla uçmak mümkün. hatta çalışan metro, otobüs free admittance or discounts It is sensible to opt for the area Genel olarak şehrin de diğer ve tramvaylar ile şehrin in many museums, in guided around the Vaci Utci Street. tours and a visit to the baths. The city mostly has the same Avrupa kentlerine göre daha her noktasına ulaşmak Hungary is a member of the EU architectural traits of Central ucuz olduğunu belirtmeli. mümkün. Budapeşte’yi but not the Eurozone. Drop two Europe. Grand buildings with Yaklaşık iki saatlik uçuş keşfetmenin en keyifli yolu zeroes from the HUF prices and wide façades and naturally sonunda varacağınız Liszt ise elbette ki tramvay. Etrafı divide by three to get a rough formed inner courtyards. To feel Ferenc Havalimanı şehrin 20 seyrederek tıngır mıngır Euro equivalent. Still, you can more local while you are there km kadar dışında yer alıyor. şekilde gezinmek her zaman use Euros in daily life and while chose a hostel or a hotel with an Şehirde gelişmiş bir metro ağı güzel. Budapeşte’deki ilk shopping. Taxi from the airport inner courtyard.

108 tramvay hattı 1949 yılında, şehrin ilginizi çekebilecek Let’s go and Explore you ask the Hungarians, they Stalin’in yetmişinci doğum önemli noktalarını görmenizi The answer to the question say “the Danube looks blue if gününde açılmış. Bu yüzden sağlayacak. “where to start?” is, of course, you are in love.” Though turbid, by the Danube. There is this it has a calming beauty. Once Budapeşte’deki tramvay Turkish folk song, “the Danube separating the two cities, the two hatlarının numaraları 70’ten Nerede kalmalı? says I won’t flow…” It obviously sides of the river is joined by 8 başlıyor. Tramvay sisteminde Tuna Nehri, dünyaca meşhur flows, but when looked from a bridges. This lovely lady carries yaklaşık 30 hat var ve birçoğu kaplıcaları, tarihi zenginlikleri distance, you do not notice the each special and chic bridge like Buda bölgesine de geçiyor. ve gece yaşamı ile Avrupa’nın current and think the river does a jewel on her bosom. Our first Özellikle 2. hat üzerinde turizm başkentlerinden biri not want to leave this beautiful destination is the most well- yapacağınız bir yolculuk, olma yolunda emin adımlarla city. And they say “the Blue known of these bridges, Chain Danube”… It is impossible to see Bridge. tıpkı bir tur otobüsü gibi, ilerleyen Budapeşte aslında it blue, it is clearly brown. When

109 uzaktaki yakın so far so close

oldukça büyük bir metropol. Gezelim görelim Chain Bridge words of the architect, threw Macaristan nüfusunun beşte Nereden başlamalı sorusunun The oldest and the most famous himself to the Danube in shame birine tekabül eden yaklaşık cevabı tabii ki Tuna Nehri bridge that goes the Buda and died. The Chain Bridge side. The Hungarian name of connects the square at Peste 1,8 milyonluk nüfusuyla kıyısı. Hani bir türkü var the bridge, also called as the with the Gresham Palace, today Berlin’den sonra Orta “Tuna Nehri akmam diyor” “Lion Brigde” and built between a five-star hotel, to the Clark Avrupa’nın en büyük ikinci şeklinde dizeleri olan. Elbette 1839-1849, is Szechenyl Lanchid. Adam square-named after the şehri. Dolayısıyla ne tür bir nehir akıyor, sadece uzaktan Like all other, this bridge was engineer of the bridge-on the beklentiniz varsa rahatlıkla baktığınızda akıntıyı fark damaged during the WW2 and Buda side. Here you will find the karşılayacak türden bir çeşitlilik edemiyor ve Tuna’nın bu güzel totally collapsed other than the “zero kilometer stone”, the official two lion statues on both sides. center of the city and on your olduğunu söylemek mümkün. şehri terk etmek istemediğini Even though it looks awkward right the funicular station that will Kalacak yer alternatifleri düşünüyorsunuz bir an. “Mavi during the day, once the sun take you up the hill. Enjoy the daha çok Peşte tarafında Tuna” derler bir de... Evet, sets and the lights are on is view. ve 5. bölgede yoğunlaşmış Tuna Nehri’ne baktığınızda becomes spectacular. It is no durumda. Tercihi bu bölgede mavi renk görmek mümkün wonder that in all the brochures Buda Castle Vaci Utci isimli cadde civarında değil, alenen kahverengimsi advertising the city you see If you chose the first car on bir yerden yana kullanmakta bir rengi var. Bunu Macarlara the bridge by night. Of course, the funicular, you can admire there is an urban legend. The the scenery ascending step- fayda var. sorduğunuzda, çok ilginç bir architect of the bridge, British by-step behind you. When you yanıt veriyorlar: “Tuna nehri, William Clark said he would reach the top, you will be at the Budapeşte geleneksel Orta yalnızca âşık olanlara mavi kill himself if they found any castle district which made it Avrupa mimarisinin izlerini görünür”. Tuna bulanık da mistake at the Lanchid. After to UNESCO’s World Heritage taşır. Geniş ön yüzlü koca koca aksa insanı sakinleştiren bir the opening, no one can find an list. If you are lucky, you might binalar doğal olarak iç avlulu güzelliğe sahip. Bir zamanlar architectural or a mathematical come across the changing yapılar. Geçirdiğiniz sürede iki şehri birbirinden ayıran mistake. Just one thing. The of the guards. Although not sculptor had forgotten to make as spectacular as the one in biraz daha oralı hissetmek için nehrin iki yakası bugün 8 tongues for the lions. When a Athens, still OK. Right across iç avlulu bir hostel ya da oteli tane köprü ile birleşmiş. Bu kid from the crowd asked “who the funicular stop of the Buda tercih etmenizi öneririm. güzel kadın gerdanında her got the tongue of the lions?”, Castle in the Sandor Palace, on biri özel ve şık birer mimari the sculptor, remembering the the left is the Hungarian National

110 yapı olan köprülerini adeta Gerçekten de açılıştan sonra Museum and the Hungarian the castle region, in large area, birer mücevher gibi taşıyor. köprüde hiçbir mimari ve statik National Gallery; on the right there are the labyrinth caves, İlk hedefimiz bu köprülerin en hata bulunamaz. Bir şey hariç. is the Fisherman’s Bastian secret passages of the castle, with a spectacular view of the which used to be partially open meşhuru. Heykelleri yapan heykeltıraş, Danube and a panoramic view for public visit until 2011. Even if aslanların dillerini yapmayı of the city and behind it is the the labyrinth is closed for visit, Zincirli Köprü unutmuştur. Kalabalıktan Matthias Church. The National the wine cellar with stone vaults Buda tarafına geçen, en eski bir çocuk, aslanların dillerini Gallery is the place for starting is still open for business. It is ve en ünlü köprü. 1839–1849 yutup yutmadıklarını sorar. museum visits. It houses a the right address to taste great yılları arasında yapılmış olan Bunun üzerine, mimarın wide range of collections from Hungarian wines and meet the nam-ı diğer “Aslanlı Köprü”nün sözlerini hatırlayan heykeltıraş the Medieval Age to the 20th local drink “palinka”. I must century. It is both spacious and mention that this venue is on Macarcası Szechenyl Lanchid. o utançla köprüden Tuna has an extraordinary sight from the top of the to-do list of the Diğerleri gibi bu köprü de Nehri’ne atlayarak intihar its windows. Behind the palace, travelers visiting Budapest. 2.Dünya Savaşı sırasında eder. Zincirli Köprü Peşte the Matthias Fountain depicting büyük hasar almış ve iki yakasında günümüzde King Matthias and his lover, on The other hill, Gellert tarafındaki aslan heykelleri beş yıldızlı bir zincir otel the other side there is the statue Another hill promising a great dışında tamamen yıkılmış. olan Gresham Sarayı’nın of Prince Eugene of Savoy of view on the Buda side is Gellert Gündüz hantal bir görüntüsü bulunduğu meydanı Buda Austrian-Hungarian Empire Hegy. On the skirts of the hill, who won a victory against the there is the Gellert Bath. There olsa da gün batımında ışıklar yakasındaki -ismini köprünün Ottoman Empire. is long climb up. You can hit the açıldığında muhteşem bir mimarından alan- Clark Adam road either from the winding manzara ortaya çıkıyor. Bu Meydanı’na bağlıyor. Burada Fisherman’s Bastian, road overlooking the castle or yüzden şehri tanıtan tüm şehrin resmi merkezi olan “Halaszbastya” is worth the visit the road through the park. The broşürlerde, bu köprünün “sıfır kilometre taşı” ve hemen with its 7 fairytale-like towers road ends at the castle and the gece ışıklandırılmış halini sağında sizi tepeye çıkaracak on the city walls, resembling on the top Szabadsag Szobor, görmek sürpriz değil. Bir olan funikülerin terminalini sand castles. Remarkable. the Liberty Statue. Though the Just behind it another iconic climb is challenging, it is worth de şehir efsanesi var tabi. bulacaksınız. İyi seyirler. structure, the Matthias Church. the effort. The Liberty Statue, a Köprünün mimarı İngiliz What makes it interesting for the woman holding a palm leaf in William Clark, Lanchid’de Buda Kalesi Turkish is the story that Ottoman her hand, is 26 meters in height bir hata bulunsa, kendini Funikülerde ilk vagonu tercih Sultan Suleiman prayed here and was built in 1947. It was first öldüreceğini iddia eder. edenler arkalarında adım and converted it into a mosque built for the Soviets saving (!) after conquering city. Under Hungary from the WW2 but with

111 uzaktaki yakın so far so close

adım yükselen manzaranın Balıkçı Tabyası “Halaszbastya” the end of the communist period we can say the same thing for tadını çıkarabilirler. Üstteki görülmeye değer. Surların it rendered to commemorate the every corner of the city. The istasyon ile UNESCO Dünya üzerinde masaldan fırlamış people who sacrificed their lives Hungarians have mastered city for the independence, freedom, lighting. That is why, at night, you Kültür Mirası Listesi’ne girmiş gibi duran, kumdan kaleleri and prosperity of Hungary. The must re-visit the places you have olan kale bölgesine adımınızı andıran yedi kulesi var. Gellert Hill is beautiful in the seen during the day time. If you atacaksınız. Şanslıysanız Manzara müthiş. Hemen day time and by night. Actually, are descending from the other askerlerin nöbet değişim arkasında bir diğer ikonik side not facing the Buda Castle, törenine denk gelmeniz olası. yapı olan Mathias Kilisesi yer you can stop at the viewing Atina’daki kadar meşhur ve alıyor. Bizim için ilgi çekici yanı decks one by one to catch şaşalı bir tören değil ama şehri ele geçirdikten sonra your breath as you lose altitude towards the Danube. On this idare eder. Buda Kalesi Kanuni Sultan Süleyman’ın slope, the cave church carved bölgesinde funiküler durağının burada namaz kılmış into the rocks, Sziklatemplom, is hemen karşısında Sandor olduğuyla ilgili rivayet ve right across the Freedom Bridge Sarayı, sol tarafta Budapeşte akabinde camiye çevrilmiş and the statue of St. Stephen is Tarih Müzesi ve Macaristan olması. Kale bölgesinin waiting for you for a photo-op. Ulusal Galerisi’ne ev sahipliği altında ise çok geniş bir yapan Habsburgların Kraliyet alanda, 2011’e kadar bir kısmı Freedom Bridge and Pest Time Sarayı, sağ tarafta ise ziyarete açık olan, kalenin It is useful to guide the city tour in teraslarından harika Tuna gizli kaçış tünelleri, labirent the direction of Pest. Good news: ve şehir panoraması sunan adı verilen yeraltı sularının no more hills. Another iconic Balıkçılar Tabyası ve hemen oluşturduğu mağaralar bridge you will come across is arkasında Matthias Kilisesi bulunuyor. Labirent ziyarete Freedom Bridge; “Szabadsag yer alıyor. Ulusal Galeri ilk kapalı olsa da buradaki taş Hid” constructed in 1894. Albeit müze ziyareti için biçilmiş tonozlu şarap mahzeni halen not as renowned as the Chain Bridge, it is an appealing and kaftan. Ortaçağ’dan 20.yüzyıla hizmet veriyor. Harika Macar camera-ready iron structure in geniş bir yelpazede zengin şaraplarını tatmak ve yerel shades of green. This was my bir koleksiyona ev sahipliği içkileri “palinka” ile tanışmak favorite bridge in Budapest. yapıyor. Ayrıca konumuyla için doğru adres. Bu mekânın hem havadar hem de gezginler arasında yapılan The market hall, Vasarcsarnok, gezerken pencerelerden göz anketlerde Budapeşte’de at the Pest side of the Freedom attığınızda olağanüstü bir yapılacaklar listesinin en Bridge is the best place to experience the Hungarian salami, manzaraya sahip. Sarayın başında yer aldığını belirtmeli. the well-known herbal liquor arka cephesinde Kral Matyas Unicum and also mingle with the ile sevgilisinin betimlendiği Diğer tepe Gellert locals. The market noticeable Matyas Çeşmesi, diğer Buda tarafında başka bir from afar with its colorful roof cephesinde de Osmanlılara açıdan harika bir manzara tiles is a late 19th century karşı zafer kazanan Avusturya- vaat eden bir diğer tepe building. The most vibrant and Macaristan İmparatorluğu Gellert Hegy. Tepenin hemen crowded floor, the ground floor with fish and greengrocery Savoy Prensi Eugene’nin dibinde ünlü Gellert Hamamı stalls, is impressive. If you want heykeli dikilmiş. var. Önünüzde de uzun bir to taste something from the yokuş. Dileyenler kaleye traditional Hungarian cuisine I bakan yamaçtaki kıvrılarak would suggest the top floor. For

112 çıkan yoldan, dileyenler anısına atfedilmiş. Gellert the travelers exhausted from and the tourists. The Gerbeaud diğer yamaçtaki parktan Tepesi’nin hem gündüz hem walking around the market and Café is open since 1858 on the yola koyulsunlar. Yolun sonu gece manzarası çok güzel. shopping, I strongly recommend north corner of the Vörösmart the restaurant-bar called Square and is one of the oldest tepedeki kale ve en tepesine Aslında şehrin her noktası “For Sale” across the street. in Europe. Do not leave without kondurulmuş olan Szabadsag için aynı şeyi söylemek The ceiling and the walls are seeing the interior design. The Szobor yani Özgürlük Anıtı. mümkün. Macarlar şehir decorated with business cards crystal chandeliers and the Biraz zahmet gerektiren bir aydınlatması işini çözmüşler. collected over many years, the ceiling stucco are remarkable. If tırmanış olsa da tepedeki Bu yüzden gündüz turlarında ground is filled with peanut shells you can find a place sit, have the güzelliği görmeye değer. gezip gördüğünüz yerlerden which are also served free and Esterhazy cake with coffee. The Elinde palmiye yaprağı ikinci bir gece turu yapmak its Goulash soup, a Hungarian street performers will accompany classic, is famous. You are at your coffee. Savor it. tutan kadın figürlü Özgürlük şart Budapeşte’de. Gellert the right address for your first Heykeli’nin yüksekliği 26 metre Tepesi’nin Buda Kalesi’ne goulash experience. Probably Food&Drinks and Shopping ve yapım yılı 1947. Sovyetler’in, bakmayan diğer yamacından some will taste too hot some too For starters, do not expect too Macaristan’ı 2.Dünya inişe geçenler buradaki parkta spicy and you will have tried it at much. While the Hungarian Savaşı’nda kurtarması(!) değişik yükseklikteki küçük least 3-4 times. You need start cuisine is varied, it is actually a anısına yapılmış olsa da seyir teraslarını teker teker somewhere. bit greasy and heavy. Mainly, komünist dönemin bitişiyle ziyaret edip soluklanarak goulash, fish soup, and The next stop is the most popular Borjûpaprikâs, meat dishes varlığı, hayatını Macaristan’ın Tuna kıyısına doğru irtifa and somewhat touristy street are the stars of their kitchen. bağımsızlığı, özgürlüğü ve kaybederek ulaşabilirler. Bu Vaci Utca. For the museum All around you will see “Török refahı için feda edenlerin yamaçta kayaya oyulmuş enthusiasts, I would like to etterem” (Turkish Restaurants). mention that the Hungarian Likewise, döner and wrap places National Museum (Magyar will make feel at home. Setting Nemzeti Múzeum) is very close. döner aside, moving on with The period starting from the special suggestions; you will prehistoric age till the recent taste very nice cocktails in Café is exhibited with generous and de Paris. There is the New York well-presented collection. The Café, as famous as the city piano used by Beethoven and itself. However, what I cannot Ferenc Liszt is an essential forget about Budapest is the part of the largest museum in “Kürtoskalacs” desert which you Hungary. Deliberately repeating will come across at the street my favorite cliché, I will say Vaci vendors, in the parks etc. with its Utca, starting from the Central intoxicating cinnamon smell. It is Market Hall ending with the a type of yeast dough rolled on famous Gerbeaud Café, looks a strip and cooked on charcoal like the Istiklal Street in Istanbul. but the taste is phenomenal. Restaurants, cafés, shopping Raid it wherever you see it, try a centers, souvenir shops, flavor that suits your taste, you bookstores and other shops is a will not regret it. Talking about meeting spot both for the locals local flavors, you must not skip

113 uzaktaki yakın so far so close

mağara kilisesi Sziklatemplom the Unicum. It has a dark, black Özgürlük Köprüsü’nün hemen colored bottled in the shape of a karşısında, St.Stephen Heykeli bomb; it truly creates the effect of one. The strongest of the de avlusunda fotoğraflanmak exceptional drinks of Hungary. It üzere sizi bekliyor. is good for headache, indigestion and cough; it is a liquor that Özgürlük Köprüsü ve sobers up (!) the drunk. If you Peşte zamanı are looking for alternative gifts Yavaş yavaş şehir turunu other than magnets, they come Peşte tarafına yönlendirmekte in small bottles as well. Another option is Rubik’s cube. This mind fayda var. İyi haber: yokuşlar enhancing game was invented by bitti. Tam bu noktada the sculptor and architect Ernõ karşımıza çıkacak olan bir Rubik in 1974 and has a seat of diğer ikonik köprü 1894 honor in the souvenir shops. I yapımı “Szabadsag Hid” yani should mention the Hungarian Özgürlük Köprüsü. Zincirli embroidery as well. Cloths, Köprü kadar meşhur değil covers, shawls, aprons, etc. all products of skilled hands are ama yeşil tonları ve demir quite expensive too. If you are gövdesiyle gayet estetik ve specifically interested and can fotojenik bir köprü. Benim afford, I would suggest them. favori köprüm de bu oldu Budapeşte’de. Heroes’ Square and Andrassy Boulevard Özgürlük Köprüsü’nün Peşte For our next target you will stray from the river bank. The tarafında yer alan kapalı Heroes’ Square at the end of pazar Vasarcsarnok, Macar Andrassy Boulevard; Hösök Ter. salamları ve meşhur bitki I suggest you take the subway likörleri Unicum ile tanışmak to the square and return on foot, ve yerel halka karışmak için stopping on our targeted stops ideal. Rengârenk çatısı ile on your way back. The subway to uzaklardan dahi dikkat çeken the Heroes’ Square might be one of the best you have ever seen. kapalı pazar 19. yüzyılın The subway line travels close to sonlarında inşa edilmiş. En the surface and each of its small hareketli ve kalabalık olan giriş stops is lovelier than the next. katındaki balık ve meyve- sebze reyonları gerçekten Heroes’ Square looks really etkileyici. Geleneksel Macar grand with the Museum of mutfağından bir şeyler tatmak Fine Arts on the left, the Hall of Art on the right, the Millenium isterseniz adresiniz en üst Monument completed in 1929 kat. Pazar gezmekten ve and at the center the column of alışverişten yorulan bünyelere Arch Angel Gabriel. Since you tavsiyem ise yolun karşısındaki went all that way, do not neglect “For Sale” isimli restoran- to see the City Park right behind bar. Tavanı ve duvarları yıllar it. The park, one of the getaway spots of the Budapestians, hosts boyunca birikmiş kartvizitlerle, the largest hot spring Széchen, zemini de kabuklarla kaplı Europe’s largest zoo, a big mekân sınırsız yer fıstığı circus, an amusement park, and servisi ve bir Macar klasiği the Vajdahunyad Castle. olan Gulaş Çorbası ile ünlü. İlk gulaş deneyimi için doğru Leaving Hösök Ter behind, the adrestesiniz. Muhtemelen wide boulevard that spreads towards the Danube is Andrassy. bazısı acı, bir diğeri çok It is a district in the UNESCO baharatlı gelecek ve en World Heritage List with the azından 3–4 defa denemiş historical places on it. The 2.5km olacaksınız. Bir yerden long boulevard is an architectural başlamalı. recital with embassies, museums, exhibition halls, and Sıradaki durağımız şehrin the Opera building. Even if you will not watch an opera you can popüler ve biraz da turistik pay 2900HUF to join the guided

114 caddesi Vaci Utca. Ancak tour and see the building. There meraklıları için Macaristan will be a small concert at the end Ulusal Müzesi’nin (Magyar as a sample. Lovers of classical music and opera should not Nemzeti Múzeum) çok be hesitant for an instant for a yakınında olduğumuzu treat at this majestic hall. One belirtelim. Prehistorik of the finest state operas is the dönemden başlayarak Hungarians’. yakın tarihe uzanan dönem gerçekten çok zengin bir The House of Terror is at koleksiyon ve çok başarılı Andrassy Boulevard, No: 60. The swastikas, the stars, and bir sunumla sergileniyor. the writing of “terror” on the roof, Macaristan’ın en büyük photos of the victims on the müzesinin olmazsa olmaz walls; even if you do not go in, eserlerinden birisi Beethoven the exterior of the building will ve Ferenc Liszt’in kullanmış tell you how cruel human beings olduğu piyano. Yine bir klasiğe can be and if you are specifically imza atarak İstanbul’daki interested in the recent history, you should not miss it. The İstiklal Caddesi’nin bir police station which was used benzeri olduğunu söylemek by the Nazis during the German durumunda olduğum invasion, by the secret service Vaci Utca, Büyük Kapalı in the communist period is now Pazar’dan başlayıp ünlü dramatically designed into a Gerbeaud Cafe’nin bulunduğu museum. European civilization meydanında son buluyor. did not always have this people- oriented stance. Great prices Restoranlar, kafeler, alışveriş were paid. Hungarians, who have merkezleri, hediyelik eşya suffered a lot, did a thorough satan dükkânlar, kitapçılar ve search and opened this museum mağazalarla hem yerli halk için in 2002 to face their past, above hem de turistler için buluşma all, to avoid its recurrence. If noktası. Gerbeaud Pastanesi you ask “the terror of what?”, caddenin kuzey ucunda their answer is; the brutality the Hungarian people underwent Vörösmarty Meydanı’nda during and after the WW2 first 1858’den beri hizmet veriyor ve because of Hitler, and later Avrupa’nın en eskisi. İç mekânı Stalin. It is a four-storied building. görmeden ayrılmayın. Kristal The ground floor has the torture avizeleri ile tavan süslemeleri and execution rooms. The narrow etkileyici. Yer bulabilirseniz cells are designed so that only Esterhazy cake ve yanında one person can only stand in them. The exhibited objects, elbette kahve şiddetle tavsiye the videos, sound effects and edilir. Meydandaki sokak the lighting is shocking. They müzisyenleri kahvenize eşlik are even exhibiting one of edecek. Tadını çıkarın. the black cars the Hungarian secret service, AVO, used to Yeme içme, alışveriş take people from their homes in the middle of the night and Yemek beklentiniz kısıtlı olsun. drive them to the unknown. In Malum Macaristan mutfağı the courtyard at the entrance is zengin olsa da açıkçası a large tank and on the rising biraz ağır ve yağlı. Gulaş, walls pictures of the massacred balık çorbası, Borjûpaprikâs people… In the hallways, öncelikli olmak üzere et interviews with people who have yemekleri mutfağın meşhurları witnessed these massacres are shown. The elevator ride from olarak sıralanabilir. Her the top floor to the basement yerde “Török etterem” (Türk is memorable. Do not say “why restoranları) var. Aynı şekilde being traumatized in the holiday”, döner dürümcüler size add the House of Terror to your memleketinizi aratmayacak to do list. şekilde her yerde. Dönercileri bırakıp özel mekân önerilerine Our next stop is another touristic destination of Budapest: Saint devam etmek gerekirse; Istvan Basilica. The church inside

115 uzaktaki yakın so far so close

Cafe de Paris’te çok güzel uygun bütçesi olanlara tavsiye which 8500 people can pray Parliament Building kokteyller içebilirsiniz. Bir de olunur. at the same time, houses the One of the most moving tabi New York Cafe var ünü largest bell of the country. The monuments of the Jewish vast frescoes and mosaics are genocide is probably in şehirle yarışan. Budapeşte’nin Kahramanlar Meydanı ve stunning. The right hand of the Budapest. To see it we head tadı damağımda kalan Andrassy Bulvarı first Hungarian king, Szent Istvan to the river bank. Find the lezzeti ise sokaklardaki Sıradaki hedefimiz nehir is at display. From the dome on Parliament building, the rest stantlarda, parklarda vs sıklıkla kıyısından biraz uzaklaşmayı the right, an exquisite view of is easy. I am talking about the karşılacağınız burnunuza dolan gerektirecek. Andrassy Budapest awaits you. The church giant building by the Danube. muhteşem tarçın kokusunun Bulvarı’nın sonunda yer alan square hosts young people till The Hungarian Parliament, the kaynağı “Kürtoskalacs” yani Kahramanlar Meydanı yani late hours of the night with the exquisite building constructed restaurants and bars surrounding using 40 million tiles, half-a- makara tatlısı. Közde pişirilen Hösök Ter. Önerim meydana it. million valuable stones, and rulo şeklinde sarılı bir tür metroyla gidip dönüş 40 kilos of gold to underline hamur işi ama lezzeti öyle yolunda tabanvay marifetiyle The Jewish Quarter the country’s independence böyle değil. Gördüğünüz yerde bulvar boyunca sıralı olan Now that we are at the end of and strength and to be the hücum edip damak tadınıza hedef duraklara uğramak. the Andrassy Boulevard, let’s architectural definition of the uygun bir çeşidini deneyin, Kahramanlar Meydanı’na giden move across the Szent Istvan word “grandeur”. It is as pretty in pişman olmayacaksınız. metro gördükleriniz arasında Basilica towards Jewish Quarter the night with its lighting as it is with a bohemian vibe and during the day time. The building Yerel tatlardan bahsetmişken en güzellerden biri olabilir. profusely populated by cafés can be visited with special tours Unicum atlanmamalı elbette. Yüzeye çok yakın olan metro and restaurants. In 1900, 1/4th when parliament meetings are Koyu siyah renkte, bomba hattının her bir durağı küçük of the Budapest population was not held. You can buy the tickets seklinde bir şişeye sahip, ama kendine has güzellikte. Jewish. For this very reason, it on-line or from the booths in front kendisi de bomba etkisinde, was called Jewish Mecca or of the building at the Kossuth Macaristan’ın müstesna Sol tarafında Güzel Sanatlar Judapest in the beginning of Square until 16:00. içkilerinden en sağlamı. Baş Müzesi, sağ tarafında the 20th century. The genocide by the Nazis in 1944-45 killed Right by the river, in front of the ağrısına, hazımsızlığa ve ise Sanat Sarayı bulunan 20-40% of the 250.000 Jews in Parliament, the Jewish genocide öksürüğe iyi geldiğine inanılan, Kahramanlar Meydanı, 1929 the city. Though severely affected sculpture composition is set in a sarhoşları ayıltan(!) bir tür likör. yılında tamamlanan “Binyıl by the genocide, this a European 50-meter plain that is formed of Anıtı” ve ortasındaki “Baş capital with remarkable number 60 pairs of shoes. These metal Magnet dışında alternatifler melek Cebrail Kolonu” ile of Jews. shoes, some of them children’s arayanlara küçük Unicum gerçekten ihtişamlı görünüyor. shoes, stand on the platform, şişeleri hediyelik eşya olarak Buraya kadar gelmişken anıtın The iconic structure here is the abandoned, side by side. When Dohany Synagogue. Built in 1850 you look at them, standing there bire bir. Rubik Küpü bir hemen arkasında bulunan at the ghetto the Jews were sent carelessly and randomly, you diğer alternatif. Bizde Zekâ Şehir Parkı’nı da ihmal to in 18th century, the synagogue get the feeling that their owners Küpü olarak bilinen bu zihin etmeyin. Budapeştelilerin is the largest one after New have just taken them off. At the açıcı oyuncak 1974 yılında kaçamak noktalarından birisi York with its capacity of 3000 freezing winter nights of late Macar heykeltıraş ve mimar olan park, şehrin en büyük people. The Jewish Museum 1944 and early 1945, thousands Ernõ Rubik tarafından icat termal havuzlarından birisi can be visited for 2000HUF. of Jews were executed by being edilmiş ve hediyelik eşya olarak bilinen Széchenyi Another striking quality of the shot and dumped into the neighborhood is the graffiti. Danube after their shoes were dükkanlarında baş köşede. yanında Avrupa’nın en büyük You can follow the creative removed. These shoes will help Bir de Macar el işlerinden sabit hayvanat bahçesine, and wonderful samples and you experience a moment that bahsetmeli. El emeği göz nuru büyük sirke, eğlence parkına experience an interesting city words fail to describe. örtüler, şallar, önlükler vs. çok ve Vajdahunyad Kalesi’ne de tour in terms of photo-op. güzel ama aynı zamanda bir ev sahipliği yapıyor. Follow the river up north and the hayli pahalılar. Özel ilgisi ve Margaret Bridge you will come

116 Hösök Ter’e sırtınızı ve terör yazısı, duvarlarında across was built in 1876 and was was rebuilt in 1964. It is the verdiğinizde Tuna yönünde kurbanların vesikalık also blown up in WW2. Rebuilt in newest and due to its snow-white uzanan geniş bulvar Andrassy. fotoğrafları bulunan; içerisi 1948, it is 607 meters long and is color the most elegant bridge in located at the most south corner Budapest. It was placed in the Üzerindeki tarihi mekânlar ile gezilmeden sadece binanın dış of the Margit Island. This bridge narrowest part of the Danube, UNESCO Dünya Kültür Mirası cephesiyle bile insanoğlunun will take you to familiar place: Gul with a 290-meter length. The Listesi’ne girmiş bir bölge. 2,5 ne kadar acımasız Baba Tomb… The Hungarians special lighting of the bridge was km’lik bulvar; mimari resital olabileceğinin anlaşıldığı, embraced Gül Baba who stayed created by the famous Japanese sunan büyükelçilikler, müzeler, yakın tarih meraklılarının in the city after Sultan Suleiman’s lighting designer Motoko Ishii, sergi salonları ve Opera kaçırmaması gereken bir Budin war, so much that they the cost was also covered by Binası ile Budapeşte’nin en müze. Alman işgali sırasında made a tomb for him. Turn right the Japanese. The best way to after you cross the Margit Bridge see these bridges up close and keyifli yerlerinden biri. Bulvar Nazilerin, Komünist dönemde to the Buda side you will see the enjoying the view is boat tours. üzerinde 22 numarada yer alan gizli servisin kullandığı Turkish Street (Török Utca). After They have 1 or 2-hour boat rides. Opera Binası mimari yapısıyla karakol binası çok etkileyici 100 meters down the street, one If it is not a cold season the göz alıcı. Opera izlemeseniz şekilde düzenlenmiş ve müze of the streets on the right is the ideal is letting yourself drift into dahi 2900 HUF ödeyerek haline getirilmiş. Avrupa Gül Baba Street. the magic of the sparkling city, rehberli tura katılabilir ve binayı medeniyeti günümüzdeki accompanied by classical music. gezebilirsiniz. Turun sonunda insan odaklı konumuna kolay The bridge that looks like the Bosphorus Bridge over Margit’s Island bir de küçük konser olacak gelmemiş malumunuz. Büyük the river is Elizabeth. As you The island, between the Arpad tadımlık. Klasik müzik ve bedeller ödemiş. İşte çok see the women names are and Margit Bridges on the opera sevenler ise bu ihtişamlı büyük acılar çekmiş olan scattered all around the city. Danube, takes its name from the salonda bir ziyafet için bir Macarlar da geçmişleriyle It was constructed in 1897- daughter of King Bela the 4th, an bile tereddüt etmemeli. yüzleşip ibret olsun, en 1903 and was the longest Princess Margit. Bela the 4th Dünyanın en iddialı devlet önemlisi tekrar yaşanmasın suspension bridge when it promises to sacrifice his children operalarından biri Macarlarda. diye son derece etkileyici bir was completed. It was named if his country is saved from the after the wife of Emperor Franz Mongolian invasion. However, he dokümantasyon çalışması Joseph, Elizabeth; the Queen can not bear to see his beautiful Terör Müzesi de Andrassy yapılmış ve müze 2002’de of Hungary. This beloved queen daughter Margit die and takes Bulvarı üzerinde 60 numaralı açılmış. Neyin terörü diye was tragically assassinated. In her to the island when she was binada yer alıyor. Çatısının soranlara cevapları; Macar the small garden at the Buda 10. Tomb of Margit, who died sunaklarında gamalı haç, yıldız halkının İkinci Dünya Savaşı ve side, there is bronze statue of the of tuberculosis at 28, is on the queen. After the WW2, the bridge island. In the Ottoman period it

117 uzaktaki yakın so far so close

sonrasında önce Hitler, sonra cafe-restoranların yoğun Stalin’den gördüğü zulüm. bir şekilde yer aldığı Yahudi Müze 4 katlı. En alt katında Mahallesi’ne çevirebiliriz. işkence ve infaz odaları var. 1900’de Budapeşte Hücreler bir insanın ancak nüfusunun neredeyse dörtte ayakta durabileceği darlıkta biri Yahudiymiş. Hatta bu dizayn edilmiş. Sergilenen yüzden 20. yüzyılın başında objeler, video görüntüleri, Budapeşte sıkça “Yahudilerin ses efektleri ve ışık kullanımı Mekkesi” ya da “Yudapeşte” çok vurucu. Hatta artık bir şeklinde anılırmış. 1944 ve halk efsanesine dönüşmüş 1945 başlarında Nazilerin olan, gece yarısı insanları giriştiği soykırım ile şehirdeki evinden alıp meçhule götüren 250.000 kişilik Yahudi Macar gizli servisi AVO’ya nüfusunun %20 ila %40’ı ait büyük siyah arabalardan öldürülmüş. Soykırımdan biri dahi sergilenmekte. çok büyük oranda etkilense Girişteki avluda büyük bir tank, de günümüzde Avrupa’da yükselen duvarların üzerinde Yahudi nüfusun yoğun olduğu de katledilen insanların başkentlerden birindeyiz. fotoğrafları... Koridorlardaki ekranlarda bu katliama şahit Bu bölgedeki önemli olmuş insanlarla yapılmış ikonik yapı Dohany Merkez röportajlar yayınlanmakta. En Sinagogu. Yahudilerin 18. üst kattan bodruma inerken yüzyılda şehirden kovuldukları yapacağınız asansör yolculuğu gettoda 1850’lilerde inşa unutamayacağınız türden, edilen Sinagog, 3000 belki de en uzunlarından biri kişilik kapasitesi ile New olacak. Tatilde gerilmeye York şehrindekinden sonra was called “Girls Island” There Island) on the Danube with its değer mi demeyin, mutlaka dünyanın en büyüğü. Sinagoga is no traffic on the island but 108 hectares of forest. The first listenize Terör Müzesi’ni de bitişik Yahudi Müzesi de 2000 small busses and a train that Sziget, set out as a local festival ekleyin. HUF karşılığında gezilebiliyor. strolls in the park. There are also in 1993, today has become romantic promenades, historical a giant festival with 400.000 Yahudi Mahallesi’nin bir diğer remains from the medieval ages, participants traveling from all Sıradaki durağımız öne çıkan özelliği ise bu a little zoo, a fountain dancing around Europe. More than a Budapeşte’nin öne bölgede yoğunlaşan grafitiler. with music, swimming pools, thousand performances are çıkanlarından bir diğer Gerçekten yaratıcı ve güzel Japanese gardens, and plenty made every year. In 2011, Sziget turistik durak: Aziz İstvan örnekleri takip ederek keyifli ve of greenery. It is a safe haven Festival ranked one of the best Bazilikası. Aynı anda 8500 fotoğraf açısından da zengin for the ones trying to run from 5 festivals in Europe by The kişinin ibadet edebildiği kilise bir şehir turu sizi bekliyor. the chaos of the city. Resting Independent and also made it activities like a fun walk in the to the top 10 in the European ülkenin en büyük çanına da forest, bike tour, lying on the Festival Awards. It is wise to set a ev sahipliği yapıyor. Muazzam Parlamento Binası grass awaits you. The island, reminder for 10-17 August 2015. büyüklükteki freskler ve Yahudi Soykırımıyla ilgili belki hosting night life as well, has mozaikler göz alıcı. İçeride ilk de en dramatik anıtlardan biri a musical fountain with light I have once again exhausted Macar Kralı Szent Istvan’ın sağ de Budapeşte’de. Bunun için shows. Though it displays small the pages, but I have yet to talk eli sergilenmekte. Sağ taraftaki rotamızı yine nehir kıyısına activities, the one you should not about close locations, such as kubbeden nefis Budapeşte çeviriyoruz. Parlamento miss is the 10-15 –minute shows the Memento Park exhibiting every hour. The best one is last statues from the communist manzarası sizleri bekliyor Binası’nı bulursak gerisi one, the one around 20:00. Since period, Aquincum-the ancient olacak. Kilisenin yer aldığı kolay. Hani şu karşı tepeden it is all dark, the lighting of the city with remains from the Roman meydan, çevresindeki restoran bütün ihtişamıyla Tuna pool is more impressive and fun period, daily excursion sites ve barlarla birlikte, gecenin kıyısında yer alan devasa to watch. like Balaton lake-also called the geç saatlerine kadar gençlere yapıdan bahsediyorum. Hungarian sea or the famous ev sahipliği yapıyor. Macaristan Parlamentosu Sziget Festival Estergon or Visegrad. Budapest ülkenin bağımsızlığını ve Even if everything you have read is a target rich enough to intrigue so far does not appeal to you, if a traveler with the stops around Yahudi Mahallesi gücünü vurgulamak için you are young (at heart) this is it as well as its city center. Come Andrassy Bulvarı’nın inşası sırasında “haşmet” new heading that will motivate on. Spring festival or Sziget? sonuna geldiğimize göre kelimesinin mimari hakkını you for a travel to Budapest. Chose one. Maybe you do not rotamızı Szent Istvan vermek için Tuna kıyısında 40 Sziget or the Island Festival. want to miss the spectacular Bazilikası’nın hemen milyon kiremit, yarım milyon The festival, one of the biggest firework show on the Chain karşısındaki günümüzde değerli taş ve 40 kilo altın cultural and musical festivals Biridge on August 20th, the bohem bir hava kazanan, katkısıyla inşa edilmiş eşsiz of Europe, is held every August birthday party of Hungary. on the Óbudai-sziget (Old Buda

118 yapı. Gündüz büyülediği Yaklaşık 100 metre sonra sağ ölen Margit’in anıt mezarı da ise en iyi 10 festivalden biri kadar gece ışıklandırmasıyla taraftaki sokaklardan birinin adada. Osmanlı döneminde de seçilmiş. 10–17 Ağustos da bambaşka. Budapeşte’nin adı da Gül Baba Sokağı. adaya Kızlar Adası denirmiş. 2015 tarihlerini bir yerlere not en önemli sembollerinden Trafik akışı yok, sadece mini etmekte fayda var. birisi olan Parlamento Nehir üzerinde Boğaziçi otobüsler ve park içinde gezi Binası toplantıların olmadığı Köprüsü’nü andıran köprü yaptıran tren mevcut. Adada Yine sayfaları tükettim zamanlarda özel turlarla ise Elizabeth. Gördüğünüz romantik yürüyüş yolları, ama yakın yerlerden, gezilebiliyor. Biletler internetten gibi şehrin her yerine kadın Ortaçağ’dan kalıntılar, küçük örneğin komünist dönemin ya da hemen binanın önündeki isimleri serpiştirilmiş. 1897- bir hayvanat bahçesi, müzikle heykellerinin sergilendiği Kossuth Meydanı’nda saat 1903 yılları arasında yapılmış dans eden çeşme, yüzme biraz şehir dışında yer alan 16.00’a kadar açık olan ve tamamlandığında, dünyanın havuzları, Japon bahçesi ve Memento Parkı’ndan, Roma stantlardan da alınabiliyor. en uzun asma köprüsüymüş. bol bol yeşillik var. Şehrin devri kalıntıları olan Aquincum Adını İmparator Franz keşmekeşinden bir süreliğine antik şehrinden, günübirlik Parlamento Binası’nın hemen Joseph’in eşi Macaristan’ın de olsa kurtulmak isteyenler kaçamak yapılabilecek önünde nehrin kıyısında, kraliçesi Elizabeth’ten almış. için biçilmiş kaftan. Keyifli bir Macar Denizi lakaplı Balaton yaklaşık 50 metrelik düz bir Çok sevilen bu kraliçe, trajik orman yürüyüşü, bisiklet turu, Gölü’nden ya da meşhur alanda oluşturulan Yahudi şekilde suikasta kurban gitmiş. çimlerde yayılma gibi dinlenceli Estergon ve Visegrad’dan soykırım heykel kompozisyonu Köprünün, Buda tarafındaki aktiviteler sizi bekliyor. Gece bahsetmedim. Budapeşte 60 ayakkabıdan oluşuyor. küçük bir bahçenin ortasında eğlence mekânlarının ev şehir merkezi kadar Metalden yapılan, bazıları kraliçenin bronz heykeli sahibi olan adada bir de çevresindeki duraklarla da bir çocuklara ait bu ayakkabılar, bulunuyor. II. Dünya Savaşı büyük bir süs havuzu ile ışıklı gezginin iştahını kabartacak rıhtımın üzerinde terk sonrası 1964 yılında yeniden müzikli su gösterisi yapılıyor. zenginlikte bir hedef. Hadi edilmiş bir şekilde yan yana inşa edilmiş. Budapeşte’nin Havuz sürekli olarak küçük durmayın. Bahar Festivali mi, duruyor. Onlara, orada en yeni ve kar beyaz rengi atraksiyonlar sunsa da asıl her Sziget mi? Seçin birini. Belki özensiz, öylesine duran nedeniyle de en zarif köprüsü saat başı olan 10–15 dakikalık de Zincirli Köprü üzerindeki ayakkabılara baktığınızda olarak öne çıkıyor. Tuna şov kaçırılmamalı. En zevklisi olağanüstü havai fişek sanki sahiplerinin biraz önce Nehri’nin en dar kısmında de akşam 20.00 sıralarında gösterisini kaçırmamak üzere ayaklarından çıkardığı hissine yapılmış. Uzunluğu 290 metre. olan son gösteri. Hava 20 Ağustos’taki Macaristan kapılıyorsunuz. Binlerce Bu köprünün özel aydınlatması iyice karardığı için havuzun Doğum Günü Partisi’ni… Yahudi, 1944 sonlarının 1945 ünlü Japon aydınlatma ışıklandırması oldukça etkili ve başlarının dondurucu kış tasarımcısı Motoko İshii seyri de keyifli oluyor. gecelerinde ayakkabıları böyle tarafından yapılmış, maliyetler çıkartılıp kurşuna dizilmiş ise Japonya tarafından Sziget Festivali ve sonra da Tuna Nehri’ne karşılanmış. Tabi bu köprüleri Şu ana kadar okuduklarınız atılmışlar. Kelimelerin kifayetsiz yakından görmenin ve hiçbir şey ifade etmiyor kaldığı anlardan birini manzaranın tadını çıkarmanın olsa bile gençseniz (ruhen) yaşatacak size bu ayakkabılar. en kestirme ve keyifli yolu sizi Budapeşte seyahati tekne turları. 1 ya da 2 saatlik konusunda motive edecek bir Kuzey yönünde nehir kıyısını turlar bulunuyor. Soğuk bir başlığa gelmiş bulunuyoruz. takip ederseniz karşınıza mevsim değilse ideal olanı Sziget yani Ada Festivali. çıkacak olan Margaret Köprüsü gece turlarında klasik müzik Avrupa’nın en büyük kültür 1876’da inşa edilmiş ve eşliğinde bünyeyi ışıl ışıl ve müzik festivallerinden biri diğerleri gibi 2.Dünya Savaşı süslenmiş şehrin büyüsüne olan festival her yıl ağustos esnasında havaya uçurulmuş. bırakmak. ayında Tuna Nehri üzerindeki 1948’de yeniden inşa edilen 108 hektar ormanlık alana köprü, 607 m uzunluğa sahip Margit’in adası sahip Óbudai-sziget’te (Eski ve Margit Adası’nın en güney Tuna Nehri’nin üzerinde Buda Adası) düzenleniyor. İlk ucunda yer almakta. Margit kuzeyde Arpad Köprüsü ile Sziget 1993 yılında yerel bir Köprüsü bizi tanıdık bir isme Margit Köprüsü arasında festival olarak çıktığı yolda, götürecek: Gül Baba Türbesi... yer alan adanın ismi Kral günümüzde tüm Avrupa’dan Kanuni’nin Budin seferine 4. Bela’nın kızı Prenses ziyaretçi çeken 400.000 kişilik katıldıktan sonra şehirde Margit’ten geliyor. 4. Bela, dev bir festivale dönüşmüş kalan Gül Baba’yı Macarlar da Tatar işgalinden kurtulmaları durumda. Festivalde her yıl benimsemişler ve küçük bir şerefine çocuklarını tanrıya binden fazla performans tepelikte türbesini yapmışlar. bağışlama sözü verir. Ama sergileniyor. 2011’de Sziget Margit Köprüsü’nden Buda gel gör ki dünyalar güzeli kızı Festivali The Independent tarafına geçtikten sonra sağa Margit’i öldürmeye kıyamaz gazetesi tarafından Avrupa’nın dönerseniz Türk Sokağı’nı ve onu on yaşında adaya en iyi 5 festivalinden biri ve (Török Utca) göreceksiniz. götürür. 28 yaşında veremden Avrupa Festival Ödülleri’nde

119 uzaktaki yakın so far so close

Budapeşte’den 16 instagram karesi / 16 instagram shots from Budapest

#dergibursa @dergibursa @oscarsnapshotter

120