Eckermann Broj 3
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ECKERMANN BROJ 3 1 Page ECKERMANN BROJ 3 ............................................................................................................................... 1 ECKERMANN PITA ................................................................................................................................... 4 PRIMUM VIVERE DEINDE PHILOSOPHARI ......................................................................................... 4 SVI MI SUDJELUJEMO U VELIČANSTVENOJ HIBRIDIZACIJI I KREOLIZACIJI SVIJETA ......... 10 JA KAO PRIVIDAN POJAM .................................................................................................................... 24 VREME POSETE JE ZAVRŠENO ............................................................................................................ 29 BILJEŽNICE S AHERONTA .................................................................................................................... 34 KONTURE ŽRTVE .................................................................................................................................... 39 PREVALISA............................................................................................................................................... 50 SKANDINAVSKE ..................................................................................................................................... 61 EVEREST ................................................................................................................................................... 65 NOVI SAD NOIR (LAV JU, TU) .............................................................................................................. 72 BATRUNSKI LIMUN ................................................................................................................................ 76 MELITA ..................................................................................................................................................... 81 SJEĆANJE NA OHRID ............................................................................................................................. 83 IMAGINE ................................................................................................................................................... 84 TAJNE PROŠLOSTI SU KAO RIBLJA KOST U GRLU ......................................................................... 86 KVANTNO STANJE PISANJA ................................................................................................................ 89 UTJECAJ SUFIJSKE POEZIJE NA JUŽNOSLAVENSKE AUTORE .................................................. 100 GRAVITACIJA UNUTRAŠNJEG JEZIKA ............................................................................................ 112 PARADIGMA OPSTANKA U LIRSKIM ZAPISIMA LJUBIŠE MITROVIĆA ................................... 114 O NAMA DANAS .................................................................................................................................... 116 PUTNIK KOJI LUTA ............................................................................................................................... 120 2×2=2 ........................................................................................................................................................ 122 SCENA I ........................................................................................................................................... 129 SCENA II .......................................................................................................................................... 129 SCENA III ........................................................................................................................................ 133 SCENA IV ........................................................................................................................................ 136 SCENA V.......................................................................................................................................... 139 SCENA VII 2 ....................................................................................................................................... 148 NESTALI .................................................................................................................................................. 151 Page PAD .......................................................................................................................................................... 177 VRT .......................................................................................................................................................... 184 OŽILJCI .................................................................................................................................................... 192 3 Page ECKERMANN PITA Adam Zagajevski PRIMUM VIVERE DEINDE PHILOSOPHARI . Počnimo što se veli “od početka”, kako bismo našim čitateljima pružili kratak uvod u povijesni kontekst iz kojeg ste kao autor iznikli. Na poljsku ste pjesničku scenu stupili u sivilu Hladnog rata 60-ih, kao vjerojatno najistaknutiji književni glas otpora koji se obično povezuje sa literarnim skupinama Generacija 68 i Novi val. Kako danas, sa ove udaljenosti, gledate na ta vremena gnjevnog odupiranja tadašnjim vlastima i pisanja pod paskom totalitarnog režima? . Ne, ne, moj glas nije bio baš “najistaknutiji”. To doba danas u retrospektivi sagledavam u posve drugačijem svjetlu. Među mojim suvremenicima zasigurno sam ja bio onaj kojemu je bilo potrebno više vremena da osvijesti vlastiti glas. Dvojica mojih prijatelja, Stanisław Barańczak i Ryszard Krynicki, obojica iz Poznańa, vrlo rano su uspjeli progovoriti na originalan način jer su imali taj dar osobne dikcije, i obojica su ga koristili kao kritičko sredstvo usmjereno protiv našeg polutotalitarnog sustava. Kažem “polutotalitarnog” jer smo naposljetku ipak uspijevali objavljivati, i to tijekom nekoliko godina, svoje kritički intonirane pjesme po časopisima i žurnalima koji su bili dio široke panorame koju je predstavljao državni sindikalni tisak. Nekome tko je osjetio pravi staljinizam bili bismo zapravo smiješni. Jer bilo je u našem djelovanju i elemenata komedije visokoga stila. Međutim, bili smo iskreni i naša nastojanja su bila smislena, a zasigurno su i bar malo doprinijela emancipaciji građanskog društva u Poljskoj. Nakon nekog vremena neki od nas su morali prijeći u ilegalu, pa su početi objavljivati po undergroundčasopisima, ali čak ni taj potez nije za sobom povlačio drastične represalije. 4 Sveukupno uzevši, blagonaklono gledam na te godine; sa estetičkog gledišta naša fokusiranost Page na konkretan detalj je nešto što mi je i danas važno. Također, većina prijateljstava iz tog vremena je preživjela. Rođeni ste u Ljvivu (Lavovu) 1945., u današnjoj Ukrajini, ali vaša obitelj se preselila u Poljsku nakon što je grad prepušten tadašnjem SSSR-u. Studirali ste u Krakovu, a 1982. ste emigrirali u Pariz, da biste se nakon dužih izbivanja po SAD-u, napokon udomili u Krakovu 2002. Premda još uvijek predajete književnost u Sjedinjenim državama i uvelike putujete svijetom čitajući na međunarodnim književnim festivalima. Na koji je način vaš migratorni život utjecao na vaše pisanje? . Točno je, puno putujem, a pored mjesta koja ste spomenuli, također sam živio i dvije godine u Berlinu (1979-1981). Teško je reći na koji način je sve to informiralo moje pisanje. Iz tog svog berlinskog razdoblja, koje je bilo prva faza moga međunarodnog izbivanja, pamtim prije svega osjećaj velikog oslobađanja od opasne dimenzije jednog modaliteta pisanja koji je odveć bio obilježen kolektivnom dimenzijom. Mi takozvani disidenti iz 70-ih godina protekloga stoljeća smo bili sretni što smo uspjeli stvoriti novu zajednicu nezavisnog mišljenja (premda ovo zvuči kao oksimoron) koje je ostavilo stanovitog traga u poeziji i prozi; naime, dogodio se pomak od individualnog modela (poljska književnost je bila lišena bilo kakve normativne estetike još od vremena socijalističkog realizma 1956.) prema kolektivnom, ali onom koji je bio stvar slobodnog izbora. Sve te zemlje i jezici u kojima sam u međuvremenu živio dali su mi stanovitu univerzalističku perspektivu. Ali, znate što, puno toga nije bila stvar nekih uzročno-posljedičnih veza, jer naprimjer u Parizu sam otkrio Yeatsa, u Berlinu Nabokova, a u Houstonu sam ponovno iščitao Prousta. Danilo Kiš, veliki jugoslavenski pisac koji je također živio puno godina u egzilu, jednom je sardonično primijetio da represivni režimi i nisu toliko loši za pisce jer ih guraju prema domeni metafore, dakle prema manje očiglednim, više “artističkim” oblicima izražavanja. Zanima me kako doživljavate jednu takvu tvrdnju, budući ste iskusili oboje: živjeli ste pod represivnim komunističkim režimom u Istočnom bloku, ali i u Americi, “zemlji odvažnih i slobodnih”. Ima li mjesta ili potrebe za angažiranom književnošću u ovim naizgled postideološkim vremenima u kojima živimo? . Ovo su zanimljiva pitanja. I na njih nije lako odgovoriti. George Steiner je jednom rekao da je cenzura bila dobra za pisce zato što ih je činila lukavijima i inventivnijima. Osobno smatram da je cenzura užasna stvar, ali ono što je neke knjige i filmove u sovjetskom svijetu činilo toliko 5 uzbudljivim bilo je upravo to postojanje Velikog neprijatelja. Kad sagledavate povijest Page književnosti, filma, slikarstva, čak i glazbe u Poljskoj nakon 1956., lako možete zaključiti da je zajednički nazivnik