KOWALA 2006-2010

T R A D Y C J A I NOWOCZESNOŚĆ O gminie

Gmina Kowala położona jest w powiecie gimnazjum, przedszkole i punkty przed- Kowala i jej okolice mają ciekawą histo- radomskim, w południowej części szkolne, biblioteka, poczta, 2 banki, rię, bogatą kulturę i tradycję. W źródłach województwa mazowieckiego. Od strony 6 kościołów parafialnych, apteka, komisa- historycznych niektóre miejscowości północnej graniczy z Radomiem, z naszego regionu pojawiają się od wschodu z gminą Skaryszew, już na przełomie XIV i XV w. od południa z gminami Orońsko Do najważniejszych zabytków i Wierzbica, a od zachodu z gminą zalicza się modrzewiowy kościół Wolanów. Powierzchnia gminy Kowala w Bardzicach z XVIII wieku oraz wynosi 74,7 km2, a liczba ludności barokowy kościół św. Wojciecha 11 225 osób. w Kowali. Podczas Powstania Styczniowego w Kowali rozegra- Położenie geograficzne naszej ła się jedna z większych bitew gminy, w bezpośredniej bliskości jakie miały miejsce na ziemi aglomeracji miejskiej oraz dogod- radomskiej. Zwycięstwo odnie- nych szlaków komunikacyjnych, śli powstańcy, zadając poważne daje szczególne możliwości jej straty oddziałom carskim. Znacz- rozwoju. Na obszarze gminy przy- ne ofiary ponieśli mieszkańcy ległym do Radomia przeważa Kowali, kilka osób zginęło, a wieś zabudowa podmiejska z dynamicz- niemal doszczętnie spłonęła. nie rozwijającą się sferą usług, Dla upamiętnienia ówczesnych zda- natomiast jej południowa część rzeń w sierpniu 2010 r, podczas to region rolniczy. tradycyjnego Festynu Rodzinnego zorganizowana została insceniza- Na terenie gminy Kowala mają cja Bitwy pod Kowalą z udziałem 7 swoje siedziby: urząd gminy, grup rekonstrukcji historycznej. gminne centrum informacji, ośrodek riat policji, kluby sportowe: „Zorza”, „LUKS” pomocy społecznej, świetlica „Szansa”, i „Jaskółka”, 4 jednostki ochotniczej straży samodzielny publiczny zakład opieki pożarnej. Swoje usługi oferują stacje paliw, zdrowotnej, 5 szkół podstawowych, motele i lokale gastronomiczne.

2 Szanowni Mieszkańcy,

Z ogromną radością oddaję w Wasze ręce niniejszy folder. Powstał on po to, aby przedstawić Nasze wspólne doko- nania ostatnich lat i współczesne oblicze Gminy Kowala. Mijająca kadencja władz samorządowych to okres jej dynamiczne- go rozwoju. Mam nadzieję, że informacje zawarte w folderze uświadomią Nam jak wiele już osiągnęliśmy i umocnią poczucie związku z Naszą Małą Ojczyną.

Z wyrazami szacunku Sławomir Stanik Wójt Gminy Kowala

Radni Gminy Kowala w kadencji 2006-2010 · Roman Wasik - Przewodniczący Rady · Jan Fryszkowski · Wiesław Pachniewski · Jacek Jóźwiak - Zastępca Przewodniczącego Rady · Marian Górecki · Arkadiusz Pięta · Mieczysław Gębski - Zastępca Przewodniczącego Rady · Teodora Karolik · Janusz Ryszewski · Dariusz Bulski · Lidia Ługowska · Mariusz Strzecha · Leszek Dygas · Tadeusz Marczykowski · Henryk Szczęsny

3 O naszych inwestycjach

W ostatnich czterech latach zrealizowane w Kowali powstała pierwsza pełnowymia- zostało wiele inwestycji w zakresie rowa hala sportowa. Społeczność gminy budowy i modernizacji gminnych dróg, może poszczycić się boiskami zbudowa- w kilku miejscowościach powstały chod- nymi w ramach programu „Orlik 2010” niki, poprawiono oznakowanie służące przy szkole w Mazowszanach. W Kowali bezpieczeństwu mieszkańców. Ważne powstaje nowoczesny kompleks sportowo inwestycje wykonano również na drogach – rekreacyjny. Boisko o sztucznej wojewódzkich i powiatowych, a wszystkie nawierzchni powstało również przy nowej wykonano przy współpracy i finansowym świetlicy w Kosowie. udziale środków budżetu gminy. Wielkie zmiany nastąpiły w zakresie W okresie mijającej kadencji poprawiła bazy oświatowo - sportowej. Przy szkole się sytuacja w zakresie zwodociągowania. na ten cel zostały już pozyskane. Rozpocz- W kilku miejscowościach nie się także budowa oczyszczalni w Parz- wymieniono przestarzałą sieć nicach wraz z pierwszymi odcinkami sieci wykonaną z azbestu, a dzięki kanalizacyjnej. budowie łącznika Dąbrówka Zabłotnia – Romanów oraz W ostatnim okresie zrealizowano wiele modernizacji stacji wodocią- innych działań służących poprawie życia gowej wszystkie sołectwa są mieszkańców. Wymienić należy choćby równomiernie zaopatrywane remont Publicznego Zakładu Opieki w wodę. Zdrowotnej w Kowali, likwidację barier architektonicznych w Gimnazjum w Parz- Najbliższe lata będą zdomino- nicach, wyposażenie przedszkoli i szkół wane przez inwestycje zwią- w programie „Radosna Szkoła” oraz zakup zane z ochroną środowiska. wozów strażackich dla wszystkich jedno- W południowej części gminy stek z terenu gminy. Podkreślić trzeba, niebawem powstanie ponad że na niemal wszystkie zadania Urząd 200 przydomowych oczysz- Gminy w Kowali pozyskuje dotacje czalni ścieków. Unijne środki zewnętrzne, zarówno krajowe jak i unijne.

4 Budowa i modernizacja dróg

W ciągu ostatnich czterech lat wykonano temu i porównać jak wyglądają teraz. kilkadziesiąt inwestycji na drogach na- Nowe szersze jezdnie, chodniki, asfalt leżących do gminy Kowala. Większość równy jak stół, to w tej chwili olbrzymia inwestycji polegała na położeniu asfalto- zaleta. Nie ma wątpliwości, że nowa wej nawierzchni na drogach gruntowych. dogodna sieć połączeń ma ogromny W kilku miejscowościach drogi zostały wpływ na to jak szybko zaludnia się gmi- zmodernizowane, powstały chodniki, na, co ma pozytywny wpływ na jej roz- poprawiono również oznakowanie służą- wój. Spora rzesza mieszkańców Radomia ce bezpieczeństwu mieszkańców. Ważne sprowadziła się w okolice Kowali, inwestycje realizowane były na drogach korzystając z faktu, że dojazd do miasta wojewódzkich i powiatowych, a wszyst- zajmuje teraz zaledwie kilka minut. Ma kie wykonano przy współpracy i finan- to też duży wpływ na rozwój gospodar- sowym udziale środków budżetu gminy. czy gminy, powstają nowe firmy i drobne przedsiębiorstwa. Warto sięgnąć głęboko pamięcią nano w Ludwinowie i Trablicach (1500 m), i przypomnieć sobie jak wyglądały drogi Drogi należące do gminy Kowala mają Kotarwicach (1495 m), Romanowie i Malisze- na terenie naszej gminy jeszcze kilka lat różny charakter. Niektóre z nich pełnią wie (1300 m), Hucie Mazowszańskiej (760 m), funkcję obwodnic miasta, a ilość pojazdów, Młodocinie Mniejszym (750 m), Romano- które przez nie przejeżdżają dorównuje wie (702), Bardzicach (705 m) i Grabinie natężeniu ruchu na drogach wojewódz- (600 m). Pozostałe kilkanaście dróg to mniej- kich. Na innych gminnych odcinkach sze odcinki, najczęściej łączniki z drogami ruch pojazdów jest mniejszy, ale mają wyższej kategorii. one dla mieszkańców wielkie znaczenie, gdyż korzystają z nich na co dzień W przypadku dróg wojewódzkich jedną w drodze do szkoły lub pracy. W ciągu z najważniejszych inwestycji była budowa ostatnich lat gmina starała się na bie- drogi i chodnika od Augustowa do Kowali. żąco i możliwie szybko tworzyć drogi To bardzo ruchliwy odcinek, który poko- we wszystkich praktycznie miejscowo- nują kierowcy zmierzający do Radomia. ściach. Najważniejsze inwestycje wyko- Choć jest to droga wojewódzka, gmina

5 przeznaczyła na jej budowę kilkanaście wiązała problem bardzo niebezpieczne- zewnętrzne dotacje. Dodatkowe pieniądze tysięcy złotych. Kolejna droga należąca go skrzyżowania w pobliżu gimnazjum. pochodziły m.in. z budżetu województwa do samorządu wojewódzkiego, która zo- wspiera finansowo mazowieckiego (Samorządowy Instrument stała wyremontowana, to bardzo ważny inwestycje realizowane przez Powiatowy Wsparcia Rozwoju Mazowsza), Funduszu odcinek z Mazowszan do Trablic. Zarząd Dróg w Radomiu. Warto tutaj Ochrony Gruntów Rolnych, czy też z bu- Dodatkowo przy szkole w Mazowszanach wymienić ponad dwukilometrowy odcinek dżetu wojewody mazowieckiego w ramach zamontowano nowoczesne oznakowanie. w Trablicach, remonty dróg w Kosowie Narodowego Programu Przebudowy Dróg Zadanie to zostało zrealizowane w ramach i Parznicach oraz ruchliwy odcinek Lokalnych. „Programu poprawy bezpieczeństwa z Kowali do Rudy Małej, gdzie prze- ruchu drogowego w rejonie szkół zloka- budowany został most. Trzeba dodać, Drogi na terenie gminy są coraz lepsze lizowanych przy drogach wojewódzkich że znaczną część budżetu gminy i tych o wyższym standardzie jest coraz Województwa Mazowieckiego” Nowa pochłonęły w ciągu ostatnich czterech więcej. Włodarze zdają sobie też jed- nawierzchnia i chodnik powstały również lat regulacje stanu prawnego terenów, nocześnie sprawę, że to jeszcze nie na prawie czterokilometrowym odcinku na których powstają drogi. Kosztowne wszystko. Cieszy przede wszystkim były również prace związane z projektami. fakt, że poprzeczka została zawieszona Podkreślić należy, że na większość wysoko, a kolejne drogi już czekają, inwestycji drogowych gmina pozyskiwała aby sprostać wymaganiom mieszkańców.

Inwestycje na drogach gminnych 2007-2010 – 500 m. – 950 m Grabina – 600 m (do drogi 744) – 605 m Huta Mazowszańska – 760 m Zenonów – 400 m Kowalówka – 500 m Kończyce – Kolonia – 235 m Mazowszany – 310 m Augustów – 119 m Bardzice - 705 m (Ciborów) – 524 m Młodocin Mniejszy – 750 m Ludwinów – 370 m Romanów – 702 m Kąty – 321 m z Kowali do Parznic. Niezmiernie istotną Trablice - 410 m Młodocin Mn. (łączniki z E77) – 509 m inwestycją realizowaną przez Mazowiecki Maliszów-Romanów – 1300 m – 1495 m Zarząd Dróg jest wybudowane w 2010 r. Romanów (Stawki) – 908 m Trablice – 1651 m rondo w Parznicach, którego budowa roz- Ludwinów – Trablice – 1520 m

6 Inwestycje sportowe

„W zdrowym ciele zdrowy duch” – powie- ną. Tuż obok powstaje obiekt kulturalno dzenie choć stare i nieco już wyświech- – sportowy. Trawiaste boisko wraz z trybu- tane, to jednak wciąż aktualne i wciąż nami, na którym swoje mecze rozgrywać warto go wyznawać. Kilka lat temu trud- będą seniorzy Klubu Sportowego Zorza no było na terenie gminy Kowala znaleźć oraz młodzież. Na obiekcie organizowane piękne i równe boisko. Sytuacja zmieniła są imprezy kulturalne, m.in. festyn rodzin- się diametralnie. W kwestii obiektów ny wraz z inscenizacją bitwy pod Kowalą. sportowych nasza gmina wyróżnia się Sporą część pieniędzy na stworzenie tego na tle innych gmin powiatu radomskiego. obiektu władze gminy pozyskały z budżetu Marszałka Województwa Mazowieckiego. Ponad rok temu przy Publicznej Szkole Podstawowej w Mazowszanach wybudo- Najważniejszą inwestycją sportową była około 30 tysięcy złotych wyposażona wano kompleks boisk „Orlik”. Obiekt służy budowa hali sportowej. Została ona otwarta została siłownia w Publicznym Gimnazjum młodym piłkarzom i uczniom z tej placówki. wraz z rozpoczęciem obecnego roku w Parznicach. Boisko piłkarskie powstało Toczą się na nim rozgrywki regionalnej szkolnego. Obiekt kosztował 5,5 mln zł. także w Trablicach. Natomiast w Kosowie ligi żaków. Niedawno naprzeciw kościoła Część kosztów w wysokości 1,3 mln zł wybudowano wielofunkcyjny plac do gry w Kowali uroczyście otwarto boisko ze została sfinansowana ze środków Fundu- ze sztuczną nawierzchnią. Tuż obok mie- sztuczną nawierzchnią. Można na nim grać szu Rozwoju Kultury Fizycznej i Sportu, ścić się będzie świetlica wiejska. w siatkówkę, koszykówkę, czy piłkę ręcz- przyznanych przez Zarząd Wojewódz- twa Mazowieckiego. Hala ma wysokość Na terenie gminy obok wspomnianego 9,3 metra oraz imponujące wymiary 21,6 piłkarskiego klubu Zorza, znajdują się na 41,7 metrów. Korzystać z niej będzie nie również inne stowarzyszenia zajmujące tylko 300 uczniów podstawówki, ale także się szkoleniem młodzieży. LUKS Kowala mieszkańcy całej gminy. Hala dostosowana szkoli młodych pingpongistów. ULKS jest do potrzeb osób niepełnosprawnych. Jaskółka zajmuje się lekkoatletami. Znajdują się w niej trzy sale ćwiczeń oraz Natomiast w Parznicach trenują siatkarze wszelkie zaplecze sanitarne. amatorzy, którzy awansowali do I ligi naj- bardziej prestiżowych w regionie amator- Warto również przypomnieć, że kosztem skich rozgrywek.

7 Oświata

W ciągu ostatnich czterech lat w kwestii dla niepełnosprawnej młodzieży. dzięki temu dzieci szybciej wchłaniają inwestycji oświatowych działo się dość wiedzę poprzez zabawę. Również z my- sporo. Największa z nich to oddana we Gminie udało się znaleźć pieniądze ślą o najmłodszych w 2010 r. wykonany wrześniu 2010 r. pełnowymiarowa hala na dodatkowe wyposażenie szkół i przed- został plac zabaw przy szkole podsta- sportowa przy szkole w Kowali. Na bie- szkola. Część środków pozyskane zostało wowej w Młodocinie Mniejszym żąco wykonywane są remonty wszystkich z budżetu województwa mazowieckiego placówek, a w gimnazjum w Parznicach w ramach Samorządowego Instrumentu Udało się również zarezerwować spo- zlikwidowano bariery architektoniczne, Wsparcia Rozwoju Mazowsza. W szko- ro pieniędzy na inne, ważne inwestycje dzięki czemu szkoła jest dostosowana łach zamontowano monitoring. Dyrekcje oświatowe. Wymienione zostały piece placówek mają możliwość centralnego ogrzewania w przedszko- obserwowania tego co dzie- lu w Kowali i szkole w Mazowszanach. je się na korytarzach, czy Nowe urządzenia są bardziej ekonomicz- przed budynkiem, a dzieci ne. Z kolei w Kowali udało się zakupić czują się znacznie bezpiecz- wyposażenie do kuchni w przedszkolu. niejsze. Natomiast na budynkach szkół podsta- wowych w Bardzicach i Mazowszanach W ostatnim roku wszystkie konieczne były budowy kominów. szkoły podstawowe zostały wyposażone w sprzęt dla Dzięki wykorzystaniu środków unijnych dzieci z klas 0-3. Gmina z programu Kapitał Ludzki przy szkołach Kowala realizowała w ten w Mazowszanach i Bardzicach powstały sposób rządowy program zespoły wychowania przedszkolnego. pod hasłem „Radosna Szkoła”. Natomiast w Kowali prowadzony jest Udało się pozyskać pienią- projekt „Trampolina”, w którym oprócz dze na zakup mebli, zaba- pedagogów, zajęcia z dziećmi cztero- wek, sprzętu sportowego i pięcioletnimi prowadzi m.in. logopeda oraz różnych przedmiotów i psycholog. do gier i zabaw. Nauczyciele nie mają wątpliwości, że

8 Projekty finansowane z programu Kapitał Ludzki

Władze gminy równie dużą wagę jak udział w szkoleniach kompute- do inwestycji przykładają do innego rowych, warsztatach integracyj- rodzaju działań społecznych, decydu- nych oraz warsztatach na temat jących o jej zrównoważonym rozwoju. planowania działalności gospo- Gmina kierując się zasadą, iż człowiek darczej i tworzeniu biznesplanu. jest najlepszą inwestycją z powodze- Od września w początkową fazę niem pozyskuje fundusze z unijnego realizacji wszedł projekt „Szansa programu Kapitał Ludzki. Większość dla Nas - Młodzieżowy Klub Integra- wniosków składanych do Mazowieckiej cji Społecznej w Gminie Kowala”. Jednostki Wdrażania Programów Unij- Celem projektu jest aktywizacja nych uzyskuje wysokie oceny, a projekty społeczna i zawodowa młodzieży są realizowane przez Urząd Gminy. zagrożonej wykluczeniem spo- Aktualnie w gminie Kowala w fazie reali- łecznym przez okres 12 miesięcy. zacji jest 6 projektów w ramach progra- W powyższych projektach w sumie mu Kapitał Ludzki. Jednym z nich jest weźmie udział kilkaset mieszkań- projekt pn. „Czas na zmiany dla rolni- ców gminy Kowala. ków z gminy Kowala” którego celem jest poprawa sytuacji mieszkańców wsi po- Z myślą o najmłodszych mieszkańcach szkolnego w PSP w Mazowszanach i PSP przez stworzenie optymalnych warunków naszej gminy wspólnie z Radomska Fun- w Bardzicach. Natomiast w projekcie dla odchodzenia z rolnictwa i znalezienia dacja Ekologiczną realizowany jest projekt „Trampolina - łatwiejszy start w szkolne pracy poza sektorem rolnym. Natomiast pn.: Wychowanie przedszkolne szansą życie wiejskich dzieci” odbywają się za- projekty „Kowala - gminą Przedsiębior- na lepszy start dla wiejskich dzieci” jęcia z pedagogiem, logopedą i psycholo- czą” oraz „Wieś z przyszłością-przyszłość w ramach którego uruchomiono dwa giem. Dzięki udziałowi w obydwu projek- na wsi. Podnosimy swoje kwalifikacje” oddziały zespołu wychowania przed- tach dzieci zdobywają nowe umiejętności, to mają na celu zapobieganie uczą się prawidłowej wymowy marginalizacji osób posiadają- oraz przygotowują do efektywnej cych niskie wykształcenie lub nauki w szkole. brak kwalifikacji. Realizacja pro- jektów umożliwia ich uczestnikom

9 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Zmiany są możliwe. Tym przekonaniem i rodziną. Równolegle budowane są inne Program Aktywności Lokalnej kieruje się Gminny Ośrodek Pomocy ważne obszary, tj. animowanie zacho- PAL obejmuje zatrudnienie animatora Społecznej w Kowali. Od 2007 roku wi- wań prospołecznych, integracja środo- społecznego a także animację dzia- zerunek ośrodka systematycznie ulega wiska lokalnego oraz inicjowanie grup łań lokalnych i społecznych, organiza- zmianie. Znaczną inspiracją w podejmo- samopomocowych i zadaniowych. Jest cję świetlicy wiejskiej środowiskowej dla waniu nowych wyzwań stały się fundusze miejscem spotkań wielu mieszkańców wszystkich mieszkańców oraz ich inte- unijne. Od trzech lat realizowany jest projekt o zapotrzebowaniach na różnorodne grację. Aktywizację poprzez szkolenia systemowy „Pomoc społeczna bardzo formy pomocy, które są zaspokajane. podnoszące kompetencje społeczne często skuteczna”. GOPS prowadzi twór- Pracownicy dysponują szeroką gamą oraz organizowanie zebrań i imprez spo- czą i aktywną lokalną politykę społeczną. kompetencji na rzecz zmiany zachowań łecznych. Dobrą praktyką stało się realizowanie osób wykluczonych. Zauważają ubóstwo rożnych zadań w partnerstwach z udzia- materialne, ale koncentrują się na poza- Szkolenie z ekonomii społecznej łem innych instytucji lub organizacji po- materialnych czynnikach społecznej mar- Szkolenie z ekonomii społecznej ma zarządowych. W zakresie zainteresowań ginalizacji. Celem jest doprowadzenie na celu dostarczanie wiedzy na temat Ośrodka leżą również takie obszary do tego, aby wspierani w sposób trwały ekonomii społecznej. W ramach szkole- jak permanentna edukacja oraz szero- wzięli ster życia w swoje ręce. Ośrodek nia przewidziane są także konsultacje ko rozumiana profilaktyka. Priorytetem koordynuje powstawanie dokumentów z psychologiem oraz szkolenie „Spado- jest praca z indywidualnym Klientem strategicznych dla polityki społecznej. chron”, podnoszące kompetencje doty- Wspiera działalność Klubu Seniora oraz czące poruszania się na rynku pracy. Klubu Wolontariusza. Opiekuje się Punk- tem Konsultacyjno - Informacyjnym dla Pedagogizacja rodziny uzależnionych od alkoholu i ich rodzin W skład programu pedagogizacji rodziny oraz przemocy, grupami wsparcia oraz wchodzi współpraca rodziny z asystentem świetlicą środowiskową. Proponuje peda- rodzinnym zatrudnionym przez Gminny gogizację rodzin poprzez współpracę Ośrodek Pomocy Społecznej, integrację, z asystentem rodzinnym. Takie innowa- podnoszenie umiejętności komunikacyj- cyjne podejście owocuje coraz szerszą nych i społecznych poprzez konsultacje ofertą usług proponowaną mieszkańcom terapeutyczne, aktywizację zawodową gminy. oraz organizację czasu wolnego.

10 Wodociągi, kanalizacja i przydomowe oczyszczalnie ścieków

dotycząca zaopatrzenia w wodę, pole- gała na budowie łącznika wodociągu z Dąbrówki Zabłotniej do Romanowa. Jej realizacja przyczyniła się do poprawy ciśnienia w sieci wodociągowej zwłaszcza Największa inwestycja w zakresie wodo- w południowo-wschodniej części gminy. ciągów zrealizowana w okresie ostatnich Rozwiązanie problemu ścieków komunal- lat to budowa wodociągu w Ludwinowie. nych to jedno z najistotniejszych zadań Zadanie to miało charakter proekologiczny, jakie stoją przed nasza gminą. Na jej ob- gdyż na odcinku 1650 metrów wymia- szarze wydzielona została tzw. aglome- nie uległa przestarzała sieć wykonana racja obejmująca całą północną cześć z materiałów zawierających azbest. Łącz- gminy, w której ze wzg. na gęstość zalud- nie do nowego wodociągu przyłączone nienia powstanie oczyszczalnia w Parzni- zostało ponad 60 gospodarstw domo- cach wraz z siecią kanalizacji ściekowej. wych. Mniejszy odcinek wodociągu po- W pozostałej części gminy mogą być wstał w Kowali-Kolonii, a kolejny w tej miej- budowane przydomowe oczyszczal- scowości powstanie jeszcze w tym roku. nie ścieków. W maju 2010 roku wójt Inna ważna dla mieszkańców inwestycja Gminy Kowala zawarł umowę z Mar- szałkiem Województwa Mazowieckiego w sprawie dofinansowania budowy ponad 200 przydomówek w miejscowościach: tego typu oczyszczalnia funkcjonuje Bukowiec, Osiek, Maliszów, Bardzi- przy szkole w Bardzicach. Dotacja ce, Grabina, Józefów, Romanów, Ruda na ten cel w kwocie ponad 3 mln zł. Mała i Dąbrówka Zabłotnia. Prace za- pochodzi z Unijnego Programu Rozwoju planowano w dwóch etapach, rozpoczną Obszarów Wiejskich w ramach działa- się one w miejscowościach: Bukowiec, nia „Podstawowe Usługi dla Gospodarki Osiek, Maliszów i Bardzice natomiast i Ludności Wiejskiej”. Realizacja inwestycji w kolejnej fazie oczyszczalnie powstaną planowana jest na lata 2011 - 2012. w pozostałych miejscowościach. Obecnie

11 Unijny program „Odnowa wsi”

rabaty z krzewami. W części centralnej powstał utworzony skalnik, zamontowane zostały również lampy oświetleniowe wzdłuż alejek oraz ławki. W najbliższym czasie pojawi się również plac zabaw dla małych mieszkańców naszej gminy. Z nową scenerią skweru doskonale komponują się jego stałe elementy, pomnik Żwirki i Wigury oraz krzyż ufun- dowany przez władze gminy Kowala. Teren skweru i całe centrum Kowali, przy skrzyżowaniu dróg wojewódzkich i powiatowych objęte jest monitoringiem.

Unijne fundusze z programu „Odnowa Wsi” przeznaczone będą również na współfinansowanie budowy kompleksu sportowo – rekreacyjnego w Kowali oraz planowanej na najbliższy rok przebudo- wy świetlicy w Trablicach.

Gmina Kowala z powodzeniem pozysku- Jedną z inwestycji współfinansowanych je unijne środki z programu „Odnowa z tego źródła jest przebudowany i od- Wsi” stanowiącego element Programu nowiony skwer w Kowali. Wiosną 2010 r. Rozwoju Obszarów Wiejskich zostały ułożone nowe alejki, pojawiły się

12 Program „Leader”

Gmina Kowala jest członkiem Lokalnej Grupy Działania „Wspólny Trakt”. Założycielami organizacji są mieszkańcy trzech gmin: Kowala, Wierzbica i Ska- ryszew, reprezentanci sektora społecz- nego, publicznego oraz lokalni przed- siębiorcy. Statutowym celem głównym stowarzyszenia jest działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiej- skich, poprzez: realizację lokalnej stra- tegii rozwoju opracowanej przez lokalną grupę działania. Działania zapisane w strategii ukierunkowane są z jednej strony na realizację projektów promują- cych i rozwijających walory turystyczne i rekreacyjne, a z drugiej na aktywizację mieszkańców, w tym rozwijanie przed-

siębiorczości, bezpośrednio wpisują się „Wspólny Trakt” to również dodatkowa w realizację obszarów priorytetowych szansa dla mieszkańców stowarzyszo- rozwoju województwa mazowieckiego. nych gmin na korzystanie z unijnych Obecnie gmina Kowala realizuje projek- dotacji. Za pośrednictwem LGD można ty w ramach programu „Odnowa Wsi” ubiegać się o fundusze w ramach dwóch i tzw. „małe projekty”. W ramach działań: „Różnicowanie w kierunku dzia- programu Leader finansowana jest m.in. łalności nierolniczej” oraz „Mikroprzed- coroczna organizacja festynu rodzin- siębiorstwa”. Informacje o aktualnych nego i inscenizacja bitwy pod Kowalą. naborach zamieszczane są na stronie Działalność Lokalnej Grupy Działania stowarzyszenia: www.wspolnytrakt.pl

13 Ochotnicza Straż Pożarna

Na terenie naszej gminy znajdują się ponad 60 strażaków brało udział w akcjach z budżetu województwa mazowieckiego. cztery jednostki Ochotniczej Straży ratowniczo gaśniczych nie tylko na tere- W ostatnich latach strażacy z gminy Kowala Pożarnej, które zrzeszają dziesiątki nie gminy Kowala, ale poza jej terenami. byli cyklicznie zaopatrywani w niezbędny oddanych społeczników. Nikogo nie trze- To właśnie nasi ochotnicy kilka miesię- sprzęt. W Rudzie Małej ochotnicy ba przekonywać jak ważną stanowią oni cy temu pojechali kilkuosobową grupą doczekali się agregatu prądotwórczego rolę. Najczęściej to właśnie lokalnie roz- do Solca nad Wisłą, aby umacniać wały i przecinarki do stali i betonu. Tego typu proszeni ochotnicy, są pierwsi na miej- na najdłuższej polskiej rzece i pomagać sprzęt jest wręcz niezbędny podczas scu groźnego wypadku, pożaru, powodzi tym, których dotknął żywioł. ratowania ofiar wypadków drogowych. czy innego dramatycznego wydarzenia. Władze gminy Kowala zdają sobie W międzyczasie z pieniędzy gminnych Zwykle są pierwsi przed przyjazdem sprawę z tego, że im lepiej wyszkolo- zmodernizowano budynki dwóch jedno- Państwowej Straży Pożarnej, policji ny strażak ochotnik, im lepiej wyposa- stek ochotniczych, w Rudzie Małej i Bar- i pogotowia ratunkowego. W takich żony, tym większe jest bezpieczeństwo dzicach. wypadkach liczą się minuty. Ich wiedza mieszkańców. Dlatego w ostatnich Z każdym rokiem ochotnicy mają coraz staje się bezcenna. latach z budżetu gminy przeznaczo- więcej sprzętu, biorą udział w szkole- Warto wspomnieć, że w ubiegłym roku no sporo pieniędzy na wyposażenie niach i dzięki temu mogą efektywniej jednostek, na zakup służyć gminie. Co za tym idzie, wszyscy samochodów i sprzętu możemy czuć się bezpiecznie. Władze potrzebnego do rato- gminy zapewniają, że strażakom nadal wania zdrowia i życia. będą pomagać w miarę możliwości. W sumie w latach 2007- 2010 zakupiono samocho- dy do wszystkich gmin- nych jednostek. W 2007 roku do Bardzic, w 2008 r. do Rudy Małej, a w 2009 do Kowali i Kosowa. Warto dodać, że połowę pienię- dzy na zakupy samocho- dów udało się pozyskać

14 Fundusz Sołecki

W 2010 roku w gminie Kowala część inwestycji finansowana była w ramach funduszu sołeckiego. Na zebraniach wiejskich mieszkańcy sami decydowa- li na jaki cel mają być przeznaczone pieniądze, które przysługują zgodnie z ustawą o funduszu sołeckim. Podkreślić należy, że w regionie radomskim Kowala należała do nielicznych gmin, które zde- cydowały się na taką formę finanso- wania części swoich zadań własnych. Z dzisiejszej perspektywy widać, że decyzja władz Kowali była właściwa. Większość zadań sfinansowanych z fun- duszu sołeckiego przebiegła bez prze- szkód. Z funduszu zrealizowane zostały gównie takie zadania jak: utwardzenie

gminnych dróg, budowa placów zabaw w którym mieszkają. W 2011 r. gmina oraz montaż tablic z numerami domów. Kowala będzie kontynuować realizację Mimo, że najczęściej nie były to zada- funduszu sołeckiego. Zebrania wiejskie, nia o dużej skali, ważne jest, że o ich na których podejmowane są decyzje wykonaniu i bezpośrednio decydowali o konkretnych działaniach, które będą mieszkańcy, co dało im poczucie wpływu ujęte w funduszu, odbywają się do końca na losy swojej małej ojczyzny i wzrost września roku poprzedzającego rok ich poczucia wspólnoty ze środowiskiem, realizacji.

15

Kowala , październik 2010 r. 2010 październik ,