Essai De Tableau Chronologique Des Rois Du Cambodge De La Période Post-Angkorienne

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Essai De Tableau Chronologique Des Rois Du Cambodge De La Période Post-Angkorienne ESSAI DE TABLEAU CHRONOLOGIQUE DES ROIS DU CAMBODGE DE LA PÉRIODE POST-ANGKORIENNE PAR MAK PHOEUN* RÉSUMÉ Depuis le milieu du XIVe siècle, les chroniques royales khmères font se succéder sur le trône du Cambodge cinquante-cinq souverains, dont deux reines. L’établissement d’un tableau chronologique de ces monarques pose un certain nombre de problèmes, les plus importants se rapportant à leurs noms-titres et aux dates de leurs règnes. On peut scinder ce tableau en deux parties distinctes. La première (XIVe-XVIe siècle) demeure encore controversée et sujette à révision, tandis que la seconde (siècles postérieurs), sans être définitivement établie, présente des caractéristiques beaucoup plus solides. Mots-clés: Cambodge, histoire, XIVe-XXIe s., rois, noms-titres, chronologie. ABSTRACT From the middle of the 14th century, the Khmer royal chronicles present fifty- five sovereigns (two of them were queens) who have succeeded to one another on the throne of Cambodia. The setting of a chronological chart of these kings raises a few problems, the most important ones deal with their names-titles and the dates of their reigns. This chart can be divided into two distinct parts. The first part, (14th-16th centuries) remains much debated and subject to be revised. The second part (following centuries), is not yet definitely substantiated, but shows more convincing characteristics. Key words: Cambodia, history, 14th-21st c., kings, names-titles, chronology. * Directeur de recherche au CNRS (FRE 2380: Asie du Sud-Est continentale. Peuples et contacts). Journal Asiatique 290.1 (2002): 101-161 102 MAK PHOEUN La présente étude s'appuie principalement sur la «partie historique» des Chroniques royales du Cambodge1. Cette partie débute avec le roi Param Nibbanapad (ou Maha Nibbanapad, ou encore, plus simplement, Nibbanapad), qui régna en 1346 A.D. à Angkor, d'après les données fournies en 1818 par l'Ukaña Vansa Sarbejñ «Nan» (ou plus simple- ment Nan) et par d'autres textes. Bien que ce monarque et ses succes- seurs immédiats jusqu'à Paramaraja Ier (Cau Baña Yat), aient encore ré- sidé dans cette capitale, nous conviendrons de les inclure dans la liste des rois de la période post-angkorienne. En fait, après le monarque angkorien Jayavarman VII (1181-1218?), l'épigraphie khmère ancienne — représentée par ces inscriptions lapidai- res rédigées soit en khmer, soit en sanskrit, soit parfois bilingues, qui ca- ractérisent l'histoire des périodes préangkorienne et angkorienne2 — nous apprend qu'un de ses fils, Indravarman II, régna à Angkor. On sait peu de choses sur son règne, sinon que la puissance khmère diminua. Après sa mort, qui eut lieu en 1243, le trône revint à un prince de sa li- gnée, Jayavarman VIII (1243-1295) — sans qu'on puisse établir avec exactitude les liens de parenté qui unissaient les deux souverains. On notera cependant que ce fut sous son règne que fut construit en l'hon- neur d'un brahmane — autre fait caractéristique de la période angkorienne —, le dernier temple en grès, et cela à la suite d'une longue série de grands travaux et autres constructions monumentales en pierre, qui avaient été réalisés plusieurs siècles durant aussi bien à Angkor que dans d'autres régions de l'empire khmer3. Ensuite, à la faveur d'une ré- 1 Cette «partie historique» fait suite à une autre partie, dite «légendaire», qui com- mence, pour ce qui concerne la liste des rois khmers, avec BraÌ Thon, considéré comme le premier des monarques cambodgiens. Sur cette partie légendaire et le début de la partie dite historique, voir Mak Phoeun, Chroniques royales du Cambodge (des origines légen- daires jusqu’à Paramaraja Ier). Traduction française avec comparaison des différentes versions et introduction, Paris, EFEO (Collection de Textes et Documents sur l’Indo- chine), 1984 (désormais CRC, 1984). Sur les différents textes des chroniques royales ac- tuellement connus et utilisés et leurs principales caractéristiques, voir Mak Phoeun, His- toire du Cambodge de la fin du XVIe siècle au début du XVIIIe, Paris, Presses de l’EFEO (Monographies, no 176), 1995, p. 4-18. 2 Avec des données de textes historiques chinois. C'est surtout grâce à ces textes épi- graphiques anciens sanskrits et khmers que l'on a pu reconstituer les principales étapes de l'histoire de l'empire khmer des origines jusqu'au XIVe siècle. 3 On n'exclut certainement pas que d'autres travaux ont pu encore être réalisés (ou poursuivis, ou réaménagés) par les derniers monarques angkoriens nommés par l'épigra- Journal Asiatique 290.1 (2002): 101-161 TABLEAU CHRONOLOGIQUE DES ROIS DU CAMBODGE 103 volution de palais, Srindravarman (1295-1307), gendre du précédent, s'empara du pouvoir suprême. Lorsqu'il abdiqua douze ans plus tard pour devenir religieux bouddhiste, le pouvoir revint à un membre de sa lignée, Srindrajayavarman, qui régna jusqu'en 1327. Et ce fut le succes- seur de ce roi, Jayavarma-Paramesvara (Jayavarmadiparamesvara), qui fut le dernier monarque connu de la période angkorienne. Son nom est en effet mentionné par les textes épigraphiques anciens, une inscription khmère du Bayon et une inscription sanskrite dite d'Angkor Vat, cette dernière provenant en réalité de Kapilapura, site situé un peu au nord-est du temple de ce nom. A partir de ce souverain, dont on ignore la date de la fin du règne, les inscriptions sanskrites disparaissent4. Désormais — et c'est ce qui caractérise l'histoire de la période post-angkorienne —, c'est essentiellement grâce aux Chroniques royales du Cambodge que l'on peut étudier l'histoire khmère, dont le récit se rapportant à la partie historique débute, comme on vient de le voir, un peu avant le milieu du XIVe siècle5. Cependant, malgré la proximité apparente de leurs règnes, on ne sait toujours pas comment rattacher le premier monarque men- tionné dans ces textes, le roi Param Nibbanapad, au dernier monarque angkorien dont le nom figure dans les textes épigraphiques anciens, Jayavarma-Paramesvara. Depuis le roi Param Nibbanapad — milieu du XIVe siècle — jusqu'à l'époque contemporaine, les chroniques royales font se succéder plus d'une cinquantaine de souverains khmers, dont deux reines, sur le trône phie ancienne, et même par les monarques postérieurs (à ce sujet, voir Claude Jacques, «Les derniers siècles d'Angkor», in Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Comptes rendus des séances de l’année 1999, janvier-mars, Paris, Boccard, 1999, p. 367-390). Cf. aussi infra n. 10. 4 La première inscription en pâli, due à l'ancien roi Srindravarman — ce qui voudrait dire que le bouddhisme du theravada avait été adopté par la cour —, remonte à 1309. Désormais, les textes épigraphiques vont être rédigés dans cette langue et en khmer. Ils vont revoir le jour, surtout dans cette dernière langue, au XVIe siècle et se développer au XVIIe ainsi que pendant les premières années du XVIIIe pour devenir par la suite beaucoup plus rares. 5 Cf. George Cœdès, Les États hindouisés d’Indochine et d’Indonésie. Nouvelle édi- tion revue et mise à jour, Paris, Boccard, 1964, p. 411-412; Lawrence P. Briggs, The Ancient Khmer Empire, Philadelphia, The American Philosophical Society, 1951, p. 237- 253; George Cœdès, Les peuples de la péninsule indochinoise, Paris, Dunod, 1962, p. 181-184; Madeleine Giteau, Histoire d’Angkor, Paris, Kailash, Civilisations & socié- tés, 1996, p. 101-116, etc. Journal Asiatique 290.1 (2002): 101-161 104 MAK PHOEUN du Cambodge. Quelques-uns de ces monarques ont régné à deux, trois et même quatre périodes différentes, ce qui fait qu'on compte au total 63 règnes6. Ces monarques, qui régnèrent d'abord sur le site d'Angkor, s'installèrent ensuite à Basan (Srei Santhor), puis à Chadomouk (Phnom-Penh), à Srei Sâr Chhor (Srei Santhor), à Lovea Em, à Longvêk, à Oudong, puis de nouveau à Phnom-Penh, sans parler de plusieurs autres endroits où ils séjournèrent pour des raisons diverses de façon plus ou moins temporaire. A ces rois khmers, il faut ajouter quatre prin- ces siamois placés d'autorité, disent les chroniques royales, sur le trône d'Angkor au XIVe siècle par le monarque d'Ayutthaya, ce qui donne au total 55 souverains et 67 règnes. On tiendra compte également de quel- ques ubhayoraj — des «doubles du roi» — dont surtout trois au XVIIe siècle et un autre au XIXe, ont exercé un pouvoir quasi royal, sinon sur le Cambodge entier, du moins sur une notable partie de ce royaume7 et se sont opposés aux monarques en titre qu'ils ont même combattus par- fois8. 6 Signalons aussi qu'au XVe siècle, trois rois qui étaient en lutte ouverte, ont régné si- multanément, chacun sur une partie du Cambodge qui s'est ainsi trouvé partagé en trois. Au début du XVIe siècle, deux autres rois qui se battaient l'un contre l'autre, l'ont aussi partagé entre eux. Pour les données des chroniques royales khmères sur cette période (XVe-XVIe siècles), voir Khin Sok, Chroniques royales du Cambodge (de Baña Yat jus- qu’à la prise de Lanvaek : de 1417 à 1595. Traduction française avec comparaison des différentes versions et introduction, Paris, EFEO (Collection de Textes et Documents sur l’Indochine), 1988 (désormais, CRC, 1988). 7 Ce fut d'abord le cas de l'ubhayoraj Paramaraja (Uday), vers le second quart du XVIIe siècle, puis de l'ubhayoraj Ramadhipati (Ang Tan'), de l'ubhayoraj Padumaraja (Ang Nan'), vers le dernier quart de ce même siècle, et de l'ubhayoraj Jayaje††ha (Ang Snuon), vers les premières décennies du XIXe siècle. Sur les trois premiers ubhayoraj, voir Mak Phoeun, op. cit., 1995, p. 218-219, 226-251, 312-314, etc.; sur le quatrième, voir Khin Sok, Le Cambodge entre le Siam et le Viêtnam (de 1775 à 1860), Paris, EFEO (Collection des Textes et Documents sur l’Indochine), 1991, p.
Recommended publications
  • Appendix Appendix
    APPENDIX APPENDIX DYNASTIC LISTS, WITH GOVERNORS AND GOVERNORS-GENERAL Burma and Arakan: A. Rulers of Pagan before 1044 B. The Pagan dynasty, 1044-1287 C. Myinsaing and Pinya, 1298-1364 D. Sagaing, 1315-64 E. Ava, 1364-1555 F. The Toungoo dynasty, 1486-1752 G. The Alaungpaya or Konbaung dynasty, 1752- 1885 H. Mon rulers of Hanthawaddy (Pegu) I. Arakan Cambodia: A. Funan B. Chenla C. The Angkor monarchy D. The post-Angkor period Champa: A. Linyi B. Champa Indonesia and Malaya: A. Java, Pre-Muslim period B. Java, Muslim period C. Malacca D. Acheh (Achin) E. Governors-General of the Netherlands East Indies Tai Dynasties: A. Sukhot'ai B. Ayut'ia C. Bangkok D. Muong Swa E. Lang Chang F. Vien Chang (Vientiane) G. Luang Prabang 954 APPENDIX 955 Vietnam: A. The Hong-Bang, 2879-258 B.c. B. The Thuc, 257-208 B.C. C. The Trieu, 207-I I I B.C. D. The Earlier Li, A.D. 544-602 E. The Ngo, 939-54 F. The Dinh, 968-79 G. The Earlier Le, 980-I009 H. The Later Li, I009-I225 I. The Tran, 1225-I400 J. The Ho, I400-I407 K. The restored Tran, I407-I8 L. The Later Le, I4I8-I8o4 M. The Mac, I527-I677 N. The Trinh, I539-I787 0. The Tay-Son, I778-I8o2 P. The Nguyen Q. Governors and governors-general of French Indo­ China APPENDIX DYNASTIC LISTS BURMA AND ARAKAN A. RULERS OF PAGAN BEFORE IOH (According to the Burmese chronicles) dat~ of accusion 1. Pyusawti 167 2. Timinyi, son of I 242 3· Yimminpaik, son of 2 299 4· Paikthili, son of 3 .
    [Show full text]
  • La Minoranza Vietnamita in Cambogia Durante Il Processo Di Unificazione Dell’Indocina (1887 - 1930)
    Università degli Studi di Cagliari DOTTORATO DI RICERCA Storia Istituzioni Relazioni Internazionali dell’Asia e dell’Africa Moderna e Contemporanea Ciclo XXII La minoranza vietnamita in Cambogia durante il processo di unificazione dell’Indocina (1887 - 1930) Settore scientifico disciplinare di afferenza SPS/14 Presentata da: Stefania Boi Coordinatore Dottorato: Prof.ssa Bianca Maria Carcangiu Tutor: Prof.ssa Annamaria Baldussi Esame finale anno accademico 2009 - 2010 2 Mai dimenticherò il tuo nome, luminosa protagonista di kosen-rufu, di te, stai certa, il tuo maestro è fiero. A Daisaku Ikeda, il mio Sensei 3 4 Indice Introduzione 9 1. Il movimento migratorio vietnamita in Cambogia durante il periodo coloniale 13 1.1. Caratteristiche della Cambogia favorevoli all’immigrazione 13 1.2. L’immigrazione vietnamita in Cambogia 16 1.3. La marcia verso Sud o Nam Tiên 18 1.4. La decadenza del regno Khmer 20 1.5. Dai matrimoni alla colonizzazione sistematica 21 1.6. Dalla colonizzazione all’annessione 24 1.7. Il ruolo della Francia e la creazione dell’Unione Indocinese 27 1.8. Pregiudizi razziali e immigrazione vietnamita in funzione filo-francese 30 2. La colonia vietnamita dei pescatori 33 2.1. L'arrivo dei pescatori vietnamiti e la concessione della pesca 33 2.2. Le colonie permanenti di pescatori vietnamiti. La Pianura dei Laghi 36 2.3. Le colonie della Pianura dei Quattro Bracci 39 2.4. Le colonie della costa del Golfo del Siam 39 2.5. Le migrazioni stagionali 40 2.6. Gli insediamenti e gli agglomerati temporanei 41 2.7. L'attività delle riserve di pesca.
    [Show full text]
  • Cambogia=Cambodia=Campucea= Kampuchea=Cambodge=Khmer
    CAMBOGIA CAMBOGIA=CAMBODIA=CAMPUCEA= KAMPUCHEA=CAMBODGE=KHMER Roat Kampuchea Regno di Cambogia Phnum Penh=Phnom Penh 400.000 ab. Kmq. 181.035 (178.035)(181.000)(181.040) Compreso Kmq. 3.000 di acque interne Dispute con Tailandia per: - Territorio di Preah Vihear (occupato Cambogia) - Poi Pet Area (occupato Tailandia) - Buri=Prachin Buri Area (occupato Tailandia). Dispute con Vietnam per: - Cocincina Occidentale e altri territori (occupati Vietnam) - alcune isole (occupate Vietnam): - Dak Jerman=Dak Duyt - Dak Dang=Dak Huyt - La Drang Area - Baie=Koh Ta Kiev Island - Milieu=Koh Thmey Island - Eau=Koh Sep Island - Pic=Koh Tonsay Island - Northern Pirates=Koh Po Island Rivendica parte delle Scarborough Shoals (insieme a Cina, Taivan, Vietnam, Corea, Malaisia, Nuova Zelanda). Dispute con Tailandia per acque territoriali. Dispute con Vietnam per acque territoriali. Movimento indipendentista Hmon Chao Fa. Movimento indipendentista Khmer Krom. Ab. 7.650.000---11.700.000 Cambogiani=Cmeri=Khmer (90%) - Cmeri Candali=Khmer Kandal=Cmeri Centrali=Central Khmers (indigeni) - Cmeri Cromi=Khmer Krom (cmeri insediati nella Cambogia SE e nel Vietnam Meridionale) - Cmeri Surini=Khmer Surin (cmeri insediati nella Cambogia NO e nelle province tailandesi di Surin, Buriram, Sisaket - Cmeri Loeu=Cmeri Leu=Khmer Loeu (termine ombrello per designare tutte le tribù collinari della Cambogia)(ca. 100.000 in tutto): - Parlanti il Mon-Cmero=Mon-Khmer (94%) - Cacioco=Kachok - Crungo=Krung - Cui=Kuy - Fnongo=Phnong - Tampuano=Tampuan (nella provincia di Ratanakiri NE)
    [Show full text]
  • Abrams, Creighton Williams Jr. 605–606 Administration French
    Cambridge University Press 978-0-521-87586-8 - A History of the Vietnamese K. W. Taylor Index More information INDEX Abrams, Creighton Williams Jr. 605–606 Agroville Program 576–577 Administration Altan Khan 243 French Cochinchina 464 An Duong 14–17 French Indochina 481–482 An Nam Protectorate 38–39 Han dynasty 17–20 Analects 162 Ho Quy Ly 169 Ang Chan 409–410, 413–415, Le dynasty 187, 189, 212–216 427–428 Ming dynasty 178 Ang Chi 325, 329–330, 332–333 Minh Mang 418–419 Ang Duong 428–429, 431–432, 453 Nguyen Ang Eng 371, 373–374, 409 17th century 268–271 Ang Im (18th century) 320, 322–325 18th century 326, 331 Ang Im (19th century) 428–429, 431 Nguyen Phuc Anh/Gia Long 382 Ang Mei 429, 431 Tran dynasty 112–113, 135 Ang Nan 305–306, 319–320 Trinh Ang Snguon 409–410 17th century 310, 312–313 Ang So see Barom Reachea VIII 18th century 349–350, 358–360 Ang Tan 304–306 Agrarian Policy Ang Tong Reachea 303–304 Democratic Republic of Vietnam 566–568, Angkor 93, 123 571 Annamese Middle Chinese Language 5–6, Dong Son Culture 18 24, 50 French Cochinchina 463–464 Annals of the Three Kingdoms 15–16 Han dynasty 15, 20–21 Ap Bac Battle 585 Ho Quy Ly 159, 169 Au 16, 18–19 Le dynasty 190, 202, 218–219 Au-Lac 16–17 Liu Song dynasty 33 Aubaret, Louis Gabriel Galderec 465 Ly dynasty 95–96 Avalokitesvara 71 Minh Mang 417 Ngo Dinh Diem 563–564 Bac Son Uprising 525–526 Second Republic of Vietnam 610 Bach Dang River Battles Socialist Republic of Vietnam 617 938 46 Tang dynasty 37, 40 980 48 Tran dynasty 126–127, 150–151 1076 83 Trinh 1288 136 17th century 316–317, 342 Baeck, Pieter 297–298 18th century 345–348, 351–352, 357, Bao Dai 361, 371–372 king 501, 512–513, 533, 538 © in this web service Cambridge University Press www.cambridge.org Cambridge University Press 978-0-521-87586-8 - A History of the Vietnamese K.
    [Show full text]
  • NHŨ^GLIỆTNỰ TRONG Lictí Sư VIỆTNAM Những Liệt Nữ Trong Lịch Sử Việt Nam TỦ SÁCH 'VIỆT NAM - ĐÁT Nưức, CŨN NGƯỜI
    NHÓM TRÍ THỨC V Ệ T Biên soạn NHŨ^GLIỆTNỰ TRONG Lictí Sư VIỆTNAM Những liệt nữ trong lịch sử Việt Nam TỦ SÁCH 'VIỆT NAM - ĐÁT Nưức, CŨN NGƯỜI NHỮNG LIỆT Nữ, TRONG LỊCH sCr VIỆT NAM NHÓM TRÍ THỨC VlỆTtuyển chọn) NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG Lời nói đầu Đất nước ta không thiếu nhũng ngưòi phụ nữ anh dũng, chịu thương, chịu khó, nhũng người mẹ thầm chôn giấu nỗi đau mất chồng mất con để tiếp tục lặng lẽ hi sinh cho hoà bình độc lập tự do của đất nưóc, những cô gái chưa kịp hưởng tuổi thanh xuân đã quên mình đi giao Hên, du kích đúng như câu nói: “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh Từ Hai Bà Trưng vì thù nhà nợ nước phất cờ dấy nghĩa mở đầu trang sử vàng oanh Hệt chống giặc ngoại xâm dến bà tướng Nguyễn Thị Định Phó tổng Tư lệnh quân giải phóng là một quá trình Hên tục truyền thống của phụ nữ việt Nam trong công cuộc círu nước vĩ đại, nhũng người phụ nữ tưỏng dâu chăn yếu tay mềm, nhũng người âm thầm sống vi chổng vì con, chăm lo giữ bếp lửa ấm của gia dinh ấy dã vươn minh trỗi dậy, trỏ' thành nhũng anh húng: anh hùng trong chiến đấu, bền oi trong lao động, góp phẩn không nhỏ đế giữ nước và dụng nước, xúng đáng với truyền thống “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, dầm đang". Trong cuốn sách này nhóm biên soạn chọn một sô' tấm gưong tiêu biểu Hệt nữ đã làm rạng ngời truyền thống hào hùng của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp cứu nước.
    [Show full text]
  • Preah Khan Reach and the Genealogy of Khmer Kings – Copyright by Kenneth T
    Preah Khan Reach and The Genealogy of Khmer Kings – Copyright by Kenneth T. So © Preah Khan Reach and The Genealogy of Khmer Kings Khmer Royal Sacred Sword vs. Thai Royal Sword of Victory By Kenneth T. So [1] Preah Khan Reach and The Genealogy of Khmer Kings – Copyright by Kenneth T. So © ABOUT THE AUTHOR Kenneth T. So was born in Phnom Penh, Cambodia. He is a Rocket Scientist/Senior Engineer with 29 years of experience with Rockwell International/Boeing/ULA in the fields of manned and unmanned launch vehicles. He graduated with a B.S. in Chemical Engineering from the University of Tennessee (1978), an M.S. in Systems Management from the University of Southern California (1995), and a Certificate Degree in Systems Engineering from the California Institute of Technology (2006). However, Kenneth T. So’s main interest and passion are researching on Khmer history. He has dedicated the last 17 years writing about events related to Cambodia. He has written the following papers: • The Road to Khmer Independence (2003) • A Brief History of Buddhism, Including That of Cambodia (1997) • Puddh Tomneay (1996) The following are some of the articles that Kenneth T. So had written: • Prince Sisowath Youtevong (Contribution to Wikipedia, 2008) • Without Economic Freedom, There is No Freedom (2006) • Is Using the Word “Yuon” Justified and Beneficial to Khmer? (2006) • The First Cambodian New Year Parade in Long Beach (2005) • A Time to Heal and Unite (2005) • The Khmers (2002) • The Calm Before the Storm (2000) • Are We Solely to Blame for All of our Problems? (1999) • Quo Non Ascendet (1999) • The Khmer Home in Southeast Asia: A Wider View (Phnom Penh Post, 1999) • Nationalism and the Genesis of the Khmer Language (1998) • Is Karma Moving Like a Straight Arrow or Like a Heat Seeking Missile? (1998) • Rubicon: Khmer Style (1998) • Democracy and Consensus (1998) • The Convenient Death of Pol Pot (1998) • Khmer Conscience (1991-1993, during UNTAC) Kenneth T.
    [Show full text]
  • Nền Văn Minh Angkor Qua Dòng Thời Gian
    1 8. Đi thuyền trên Hồ Tonlé Sap (Boeung Tonlé Sap) Hồ Tonlé Sap1 của Cambodge là hồ nước lạt lớn nhất vùng Đông Nam Á, trải dài từ hướng Tây Bắc xuống Đông Nam, có diện tích vào mùa khô là 2500 km vuông; tuy nhiên nó nở rộng ra tới 12,000 km vuông vào mùa mưa2. Hiện tượng này xảy ra ở chỗ giao lưu với sông Mékong chảy từ hướng Bắc của Lào đổ xuống, nằm phía đối diện thủ đô Phnom Penh. Vào mùa khô, mực nước sông Mékong ít nên cùng với dòng nước của hồ Tonlé Sap chảy về phía Việt Nam ra biển; nhưng cứ đến mùa mưa, mực nước sông Mékong dâng lên quá cao, đẩy ngược dòng nước hồ Tonlé Sap chảy dội lại hướng Tây Bắc, khiến mực nước lên cao cả 10 m, tạo thành một hồ nước lạt vĩ đại có diện tích lớn gấp năm lần diện tích vào mùa khô. Hồ Tonlé Sap là mạch sống chánh của toàn nước nhưng rủi ro là các dự án thiết trí đập ở Trung quốc, Lào và Thái Lan ảnh hưởng đến dòng nước sông Mékong và vì thế, tác động bất lợi vào Hồ Tonlé Sap, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho tôm, cá, hải sản. Để thích ứng với chu kỳ lên xuống đặc biệt của hồ Tonlé Sap, dân Cambodge có những làng nổi (floating villages) nhà sàn (stilted houses), các bẫy đánh cá lớn với một phong cách sống thực sự gắn liền với dòng nước.
    [Show full text]
  • Thử Lạm Bàn Về Một Tỉnh Còn Đông Dân Nghèo Khổ Của Đồng Bằng Sông Cửu Long
    Thử lạm bàn về một tỉnh còn đông dân nghèo khổ của đồng bằng Sông Cửu Long: NHỮNG HƯỚNG PHÁT TRIỄN TỈNH TRÀ VINH GS Tôn thất Trình Cùng em sông Hậu, sông Tiền, Lia thia quen chậu, tình hiền quen khăn… Vì em là lượng Cửu Long, Bún khô vẫn gạo Nanh Chồn, Nàng Hương. Vì em là ngọt sông đồng, Vàng chua bưởi mễ, vẫn bông Biên Hòa. (Nguyễn Tất Nhiên) Vị trí Trà Vinh là một tỉnh của châu thổ sông Cửu Long ở vĩ tuyến Bắc 90 31‘ đến 100 04’ và kimh tuyến Đông 105057’ đến 1060 36’. Đông và Đông Nam giáp Biển Đông có bờ biển dài 65km. Nam và Tây Nam giáp tỉnh Sóc Trăng dọc theo 60km dòng sông Hậu. Tây và Tây Bắc giáp tỉnh Vĩnh Long theo kinh rạch hay đất liền dài cũng gần 60km. Bắc và Đông Bắc giáp tỉnh Bến Tre lấy sông Cổ Chiên làm ranh giới, cũng dài 60km. Cổ Chiên là một nhánh của sông Tiền. Như vậy Trà Vinh là một tỉnh Biển Đông của Châu thổ Sông Cửu Long, giữa hai nhánh chánh là Sông Tiền (Giang) và Sông Hậu (Giang). Diện tích tự nhiên là 2369km2, trong đó đất nông nghiệp chiếm trên 62% . Dân số Trà Vinh năm 1995 là 934 900 người, ít hơn tỉnh kế cận là Vĩnh Long năm đó, tuy diện tích lớn hơn (diện tích Vĩnh Long 1479km2). Năm 2002, dân số Trà Vinh tăng lên trên một triệu người: 1 002 300 và năm 2006 là 1 036 800.
    [Show full text]
  • Chapter 1: Kīrtipan Ita and the Tantras……………………………………...….12
    ‘The Buddhist pantheon of the Bàyon of Angkor: an historical and art historical reconstruction of the Bàyon temple and its religious and political roots’ A dissertation submitted in candidacy for the degree of Doctor of Philosophy (PhD) [99,100 words] by Peter D. Sharrock School of African and Oriental Studies, University of London Research Supervisor: Dr Elizabeth Moore, Senior Lecturer in Art and Archaeology, SOAS. The thesis was presented and supported at SOAS on…..October 2006. Approved for the award of the degree by the examiners: Professor T. S. Maxwell, Director, Department of Oriental Art History, University of Bonn …………………………………………………………………………. Philip Denwood, Reader in Art and Archeology, SOAS …………………………………………………………………………… I declare that the work presented in this thesis is my own. Signed…………………………………………………… Peter D. Sharrock Date:………………………June 2006 1 Abstract This dissertation marshals a range of new evidence to reconstruct the 12th to 13th century Buddhism and sacred art of king Jayavarman VII. It traces political and cultural roots reaching back to the rise of Tantric Buddhism in eighth century Pāla India. It links developments in peninsular pre-Thailand and across the Korat plateau with 10th century temple art and inscriptions in Cambodia, where a Buddhist revival was influenced by the yogatantras, the first Tantras opening the ‘path of vajra’ or Vajrayāna. The evidence for Tantric Khmer Buddhism is gleaned from a new translation of a key Sanskrit inscription and from sacred relief carvings. An analysis of the 11-12th century sacred art of Phimai, a major foundation in modern Northeast Thailand, evinces the arrival of the mature Vajrayānist yoginītantras sustaining a Buddhist dynasty, which had seized power in Angkor and would later invest its religious beliefs in the Bàyon.
    [Show full text]