MISCELLANEA HISTORICO-IURIDICA TOM XVII, z. 1 ROK 2018 Janusz Danieluk Archiwum Państwowe w Białymstoku e-mail:
[email protected] ORCID 0000-0002-7659-6942 DOI: 10.15290/mhi.2018.17.01.16 Funkcjonowanie notariatu w Cesarstwie Rosyjskim na przykładzie akt zespołu Starszego Notariusza Sądu Okręgowego w Grodnie Abstrakt Artykuł porusza problematykę związaną ze zmianami systemu notarialnego w Cesarstwie Rosyjskim w II połowie XIX w. Głównym przedmiotem badania była tzw. ustawa notarialna z 1866 r. oraz jej praktyczne zastosowanie przy sporządza- niu umów notarialnych. Podstawową bazą źródłową jest zespół archiwalny: Starszy Notariusz Sądu Okręgowego w Grodnie, przechowywany w zasobie Archiwum Państwowego w Białymstoku. Autor był zainteresowany budową różnego rodzaju aktów notarialnych oraz zasadami ich zatwierdzania i wprowadzania w życie. Do najważniejszych hipotez badawczych można zaliczyć następujące pytania: W ja- kim stopniu ówczesny system notarialny różnił się od obowiązującego wcześniej (sprzed reformy)? Jakie były różnice pomiędzy prawem notarialnym obowiązującym w Królestwie Polskim a notariatem w zachodnich guberniach Cesarstwa? Z jakich elementów składała się struktura organizacyjna notariatu? Jakie były prawa i obo- wiązki starszych i „zwykłych” notariuszy? Ponadto, udało się zidentyfikować no- tariuszy, którzy prowadzili kancelarie na obszarze byłego obwodu białostockiego. Wszystkie osoby sprawujące urząd starszego notariusza były narodowości rosyjskiej, wyznania prawosławnego. Niektórzy z nich swoją lojalność wobec władzy carskiej okazali aktywnym uczestnictwem w tłumieniu powstania styczniowego. Abstract The functioning of the notary in the Russian Empire by the example of archival records: Senior Notary of the District Court in Grodno The article addresses the changes that occurred in the notarial system of the Russian Empire in the second half of the 19th century.