DOCSLIB.ORG

Antoni Malczewski

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Antoni Malczewski Białobrzeska ANTONI MALCZEWSKI KATEDRA BADAŃ FILOLOGICZNYCH „WSCHÓD – ZACHÓD” WYDZIAŁ FILOLOGICZNY UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU WYDAWNICTWO PRYMAT MARTA BIAŁOBRZESKA ANTONI MALCZEWSKI LITERACKIE MITOLOGIZACJE BIOGRAFII Białystok 2016 Naukowa Seria Wydawnicza: „Czarny Romantyzm” Redakcja Serii: Jarosław Ławski (Przewodniczący) Marcin Bajko, Grzegorz Czerwiński, Anna Janicka, Grzegorz Kowalski, Dariusz Kukiełko, Marek Olesiewicz, Iwona E. Rusek, Michał Siedlecki, Łukasz Zabielski (Sekretarz Redakcji) Rada Redakcyjna: Halina Krukowska – Przewodnicząca (UwB), Wojciech Gutowski (UKW), Maria Kalinowska (UW), Zbigniew Kaźmierczak (UwB), Alina Kowalczykowa (IBL PAN), Michał Kuziak (UW), Abp Edward Ozorowski (UwB), Leszek Libera (UZ), Marek Nalepa (URz), Elżbieta Nowicka (UAM), Mikołaj Sokołowski (IBL PAN), Włodzimierz Szturc (UJ) Recenzenci tomu: prof. senior Halina Krukowska (Białystok) prof. dr hab. Jarosław Ławski (UwB, Białystok) Redakcja tomu: Marta Białobrzeska Streszczenie: dr Jacek Partyka Indeks nazwisk: Marta Białobrzeska, Michał Siedlecki Korekta: Zespół Skład, koncepcja graficzna: Ewa Frymus-Dabrowska, PRYMAT Redakcja techniczna: Dariusz Kukiełko, Jarosław Ławski © Copyright by Marta Białobrzeska, Białystok 2016 Na okładce wykorzystano fragment książki. ISBN: 978-83-7657-204-8 Mariusz Śliwowski ul. Kolejowa 19; 15-701 Białystok tel. 602 766 304, e-mail: [email protected] www.prymat.biasoft.net Motto: I jak on mógł? Wiedząc to, co wiemy O jego życiorysie. Co dzień świadomy Krzywd, które wyrządził. Myślę, że świadomy. Nie dbał o swoją piekłu obiecaną duszę, Póki jasne i czyste było jego dzieło. Czesław Miłosz, Biografia artysty Książkę tę dedykuję moim Rodzicom – Agnieszce i Jerzemu Trypuciom Strona tytułowa pierwszego wydania Marii z 1825 roku Domniemany portret Antoniego Malczewskiego (1793–1826) SPIS TREŚCI Od Redakcji .................................................................................................... 13 Wstęp .............................................................................................................. 15 ROZDZIAŁ PIERWSZY ANTONIEGO MALCZEWSKIEGO BIOGRAFIA MITYCZNA ........... 25 I. Życie romantyczne doskonale ................................................................... 32 1. Potomek niepoprawnej familii ................................................................. 32 2. Poeta z Ukrainy ........................................................................................ 35 3. Uroczy Antośko ....................................................................................... 39 4. Napoleończyk .......................................................................................... 45 5. Bywalec salonów, wielbiciel kobiet, skandalista ..................................... 47 6. Miłość życia ............................................................................................. 50 7. Podróże Childe Harolda ........................................................................... 54 8. Wędrowiec w chmurach .......................................................................... 58 9. Tajemnica powrotu .................................................................................. 61 10. Rucińska ................................................................................................ 63 11. Tajemnica przemiany ............................................................................. 73 12. Niedoceniony poemat ............................................................................ 75 13. Dni ostatnie ............................................................................................ 78 14. Śmierć poety .......................................................................................... 80 15. Legenda i mit ......................................................................................... 82 II. Domysły... .................................................................................................. 85 1. Losy syna ................................................................................................. 85 2. Spotkanie z Byronem ............................................................................... 88 3. Poeta unius libri ....................................................................................... 93 III. Biografia przekształcona w mit – konkluzja ......................................... 96 ROZDZIAŁ DRUGI MALCZEWSKI O SOBIE ............................................................................ 99 I. Zdarzenie prawdziwe ................................................................................. 101 II. W bolesnym uścisku z życiem. O listach ............................................... 113 10 Spis treści III. Autobiografizm Marii ........................................................................... 126 1.W kręgu egzystencjalnych źródeł Marii ................................................ 126 2. Maria jako efekt poszukiwań – w świecie natury i świecie kultury ..... 145 IV. Wątki autobiograficzne w tekstach Malczewskiego ........................... 152 1. Przyjaźń i wojna ................................................................................... 153 2. Służba żołnierska, Napoleon i fatalizm dziejów ................................... 158 3. Miłość i jej cień .................................................................................... 162 4. Wyprawa na Górę Białą ........................................................................ 166 5. Powrót bez nadziei ................................................................................ 171 ROZDZIAŁ TRZECI MALCZEWSKI ROMANTYCZNY .......................................................... 175 I. Biografia w świadectwach epistolograficznych ..................................... 177 1. Słowacki o Malczewskim ..................................................................... 178 2. Maria i Malczewski w epistolografii Zygmunta Krasińskiego ............ 183 3. Norwid wobec poety i poematu ............................................................ 192 4. Sprawa Mickiewicza ............................................................................. 197 II. Malczewski w Mickiewiczowskich wykładach w Collége de France ................................................................................ 199 1. W blasku i cieniu Napoleona ................................................................ 201 2. Z Byrona Malczewski ........................................................................... 204 3. Ukraina i narodowość ........................................................................... 206 4. Wokół interpretacji Marii ..................................................................... 209 5. Wieszcz w oczach wieszcza ................................................................. 212 ROZDZIAŁ CZWARTY POETYCKA LEGENDA XIX i XX WIEKU ............................................ 219 1. Piewca narodowych dziejów – Dominika Magnuszewskiego Mistrz (1834) ....................................................................................... 225 2. Improwizacja wieszcza – Jana Nepomucena Jaśkowskiego Cześć autorowi Marii (1840) ............................................................... 230 Spis treści 11 3. Półanioł i wieszcz „pierwszy” – Juliusza Słowackiego Beniowski (1841) .................................................................................... 235 4. „Spółukraiński śpiewak” – Józefa Bohdana Zaleskiego Malczewski w Warszawie (1843) ............................................................................... 240 5. „Serce, które pieśnią brzmiało” – wiersze Zygmunta Krasińskiego (1844) ..................................................................................................... 243 6. „Polska, jak jest, cała potrząsła go kwiatem” – Lucjana Siemieńskiego Malczewski (1850) ........................................ 245 7. „Ten, który zaczął pieśń…” – Cypriana Kamila Norwida Psalmów psalm (1850) .......................................................................................... 248 8. Miłość, cierpienie i poświęcenie poety – Samuela Henryka Merzbacha Antoni Malczewski. Obraz liryczny w pięciu ustępach ....... 253 9. Poeta z teorbanem – Teofila Lenartowicza Improwizacja. Do polskich artystów .............................................................................. 270 10. Wieszcz z Ukrainy – Adama Asnyka Cieniom Malczewskiego ......... 272 11. Tęsknota za transcendencją – Jana Lechonia Malczewski .................. 276 ROZDZIAŁ PIĄTY MIĘDZY ROMANTYZMEM A MODERNIZMEM – MALCZEWSKI ANTONIEGO LANGEGO ........................................... 281 1. Lange: biografia – fakty i niejasności ................................................... 283 2. Portret geniusza i mit – w trzech odsłonach ......................................... 290 3. Artysty zmagania ze światem – między romantyzmem a Młodą Polską ....................................................................................... 307 ROZDZIAŁ SZÓSTY MALCZEWSKI W POWIEŚCI WSPÓŁCZESNEJ ............................... 315 I. Obszary demitologizacji w Białej górze Jerzego Żurka ........................ 319 1. Biografia i apokryf ................................................................................ 320 2. Meandry erotyki i kwestia kobieca ....................................................... 324 3. Bohater i poeta romantyczny, czyli o przenikaniu się literatury i życia ..................................................................................................... 330 12 Spis treści II. Gra
Load more

Recommended publications
  • Network Map of Knowledge And
    Humphry Davy George Grosz Patrick Galvin August Wilhelm von Hofmann Mervyn Gotsman Peter Blake Willa Cather Norman Vincent Peale Hans Holbein the Elder David Bomberg Hans Lewy Mark Ryden Juan Gris Ian Stevenson Charles Coleman (English painter) Mauritz de Haas David Drake Donald E. Westlake John Morton Blum Yehuda Amichai Stephen Smale Bernd and Hilla Becher Vitsentzos Kornaros Maxfield Parrish L. Sprague de Camp Derek Jarman Baron Carl von Rokitansky John LaFarge Richard Francis Burton Jamie Hewlett George Sterling Sergei Winogradsky Federico Halbherr Jean-Léon Gérôme William M. Bass Roy Lichtenstein Jacob Isaakszoon van Ruisdael Tony Cliff Julia Margaret Cameron Arnold Sommerfeld Adrian Willaert Olga Arsenievna Oleinik LeMoine Fitzgerald Christian Krohg Wilfred Thesiger Jean-Joseph Benjamin-Constant Eva Hesse `Abd Allah ibn `Abbas Him Mark Lai Clark Ashton Smith Clint Eastwood Therkel Mathiassen Bettie Page Frank DuMond Peter Whittle Salvador Espriu Gaetano Fichera William Cubley Jean Tinguely Amado Nervo Sarat Chandra Chattopadhyay Ferdinand Hodler Françoise Sagan Dave Meltzer Anton Julius Carlson Bela Cikoš Sesija John Cleese Kan Nyunt Charlotte Lamb Benjamin Silliman Howard Hendricks Jim Russell (cartoonist) Kate Chopin Gary Becker Harvey Kurtzman Michel Tapié John C. Maxwell Stan Pitt Henry Lawson Gustave Boulanger Wayne Shorter Irshad Kamil Joseph Greenberg Dungeons & Dragons Serbian epic poetry Adrian Ludwig Richter Eliseu Visconti Albert Maignan Syed Nazeer Husain Hakushu Kitahara Lim Cheng Hoe David Brin Bernard Ogilvie Dodge Star Wars Karel Capek Hudson River School Alfred Hitchcock Vladimir Colin Robert Kroetsch Shah Abdul Latif Bhittai Stephen Sondheim Robert Ludlum Frank Frazetta Walter Tevis Sax Rohmer Rafael Sabatini Ralph Nader Manon Gropius Aristide Maillol Ed Roth Jonathan Dordick Abdur Razzaq (Professor) John W.
    [Show full text]
  • Anthology of Polish Poetry. Fulbright-Hays Summer Seminars Abroad Program, 1998 (Hungary/Poland)
    DOCUMENT RESUME ED 444 900 SO 031 309 AUTHOR Smith, Thomas A. TITLE Anthology of Polish Poetry. Fulbright-Hays Summer Seminars Abroad Program, 1998 (Hungary/Poland). INSTITUTION Center for International Education (ED), Washington, DC. PUB DATE 1998-00-00 NOTE 206p. PUB TYPE Collected Works - General (020)-- Guides Classroom - Teacher (052) EDRS PRICE MF01/PC09 Plus Postage. DESCRIPTORS Anthologies; Cultural Context; *Cultural Enrichment; *Curriculum Development; Foreign Countries; High Schools; *Poetry; *Poets; Polish Americans; *Polish Literature; *World Literature IDENTIFIERS Fulbright Hays Seminars Abroad Program; *Poland; Polish People ABSTRACT This anthology, of more than 225 short poems by Polish authors, was created to be used in world literature classes in a high school with many first-generation Polish students. The following poets are represented in the anthology: Jan Kochanowski; Franciszek Dionizy Kniaznin; Elzbieta Druzbacka; Antoni Malczewski; Adam Mickiewicz; Juliusz Slowacki; Cyprian Norwid; Wladyslaw Syrokomla; Maria Konopnicka; Jan Kasprowicz; Antoni Lange; Leopold Staff; Boleslaw Lesmian; Julian Tuwim; Jaroslaw Iwaszkiewicz; Maria Pawlikowska; Kazimiera Illakowicz; Antoni Slonimski; Jan Lechon; Konstanty Ildefons Galczynski; Kazimierz Wierzynski; Aleksander Wat; Mieczyslaw Jastrun; Tymoteusz Karpowicz; Zbigniew Herbert; Bogdan Czaykowski; Stanislaw Baranczak; Anna Swirszczynska; Jerzy Ficowski; Janos Pilinsky; Adam Wazyk; Jan Twardowski; Anna Kamienska; Artur Miedzyrzecki; Wiktor Woroszlyski; Urszula Koziol; Ernest Bryll; Leszek A. Moczulski; Julian Kornhauser; Bronislaw Maj; Adam Zagajewskii Ferdous Shahbaz-Adel; Tadeusz Rozewicz; Ewa Lipska; Aleksander Jurewicz; Jan Polkowski; Ryszard Grzyb; Zbigniew Machej; Krzysztof Koehler; Jacek Podsiadlo; Marzena Broda; Czeslaw Milosz; and Wislawa Szymborska. (BT) Reproductions supplied by EDRS are the best that can be made from the original document. Anthology of Polish Poetry. Fulbright Hays Summer Seminar Abroad Program 1998 (Hungary/Poland) Smith, Thomas A.
    [Show full text]
  • Zanikanie I Istnienie Niepełne
    Zanikanie i istnienie niepełne W labiryntach romantycznej i współczesnej podmiotowości NR 3108 Zanikanie i istnienie niepełne W labiryntach romantycznej i współczesnej podmiotowości pod redakcją Aleksandry Dębskiej-Kossakowskiej Pawła Paszka Leszka Zwierzyńskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2013 Redaktor serii: Studia o Kulturze Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska Recenzent Jarosław Ławski Spis treści Wstęp (Leszek Zwierzyński, Paweł Paszek) . 7 ROMANTYCZNE ZAŁOŻENIE – W STRONĘ PODMIOTOWOŚCI NOWOCZESNEJ Leszek Zwierzyński „Ja” poetyckie Słowackiego – próba ujęcia konstelacyjnego . 15 Lucyna Nawarecka Ja – Duch. O podmiocie Króla-Ducha . 53 Agata Seweryn Słowacki i świerszcze . 65 Dariusz Seweryn Maria bez podmiotu. Powieść poetycka Antoniego Malczewskiego jako utwór epicki . 83 PODMIOTOWOŚĆ I EKSCES Włodzimierz Szturc Pisanie jest doszczętne – Antonin Artaud . 113 Kamila Gęsikowska Doświadczenie postrzegania pozazmysłowego – przypadek Agni Pilch . 129 Magdalena Bisz „Ja” psychotyczne – „ja” twórcze. O Aurelii Gerarda de Nervala . 145 6 Spis treści PRZEKROCZENIA: NOWOCZESNOŚĆ I PONOWOCZESNOŚĆ Magdalena Saganiak Bourne. Podmiotowość znaleziona na marginesie, czyli o meta- fizyce w sztuce masowej . 169 Tomasz Gruszczyk We wstecznym lusterku. Konstytuowanie podmiotu w prozie Zyg- munta Haupta . 191 Paweł Paszek Modlitwa i nieobecność. Poe-teo-logia Ryszarda Krynickiego . 211 Alina Świeściak Przygodne tożsamości Andrzeja Sosnowskiego . 235 Indeks nazw osobowych . 249 Wstęp Niniejsza książka stanowi próbę (cząstkową, ograniczoną)
    [Show full text]
  • Antoni Malczewski – Duch Romantyczny Zanurzony W Tradycji
    Colloquia Litteraria UKSW 1/2016 BARBARA STELMASZCZYK ANTONI MALCZEWSKI – DUCH ROMANTYCZNY ZANURZONY W TRADYCJI. O MARII Gdy w 1825 roku trzydziestodwuletni Antoni Malczewski opubli- kował poemat Maria, to swym debiutem wpisywał się w trwający od pewnego czasu ferment dyskusji nad młodą poezją polską. Po- jawił się bowiem na warszawskiej scenie literackiej jako nieznany autor zaledwie w trzy lata po tym, jak sympatycy romantycznych tendencji powitali ze szczególną atencją innego barda romantycznej muzy, pochodzącego z Litwy Mickiewicza. W trwającym wówczas twórczym fermencie (choć noszącym charakterystyczne dla czasów przełomu cechy niepewności ustaleń, kontrowersyjnych sądów i pate- tycznych uogólnień) Mickiewicz wybijał się stopniowo na czołowego poetę romantycznego. Debiutując kilka lat przed Malczewskim to- mem Ballad i romansów (1822), poprzedzonym (co istotne) autorską przedmową teoretyczną O poezji romantycznej, otwierał nową epokę poezji polskiej. A przynajmniej składał w tej intencji interesujący projekt w postaci tomu poetyckiego o manifestacyjnie romantycz- nym charakterze w tematyce i w formie. Drugi tom Mickiewicza, o rok późniejszy, zawierający Grażynę oraz II i IV część Dziadów, ugruntowywał siłą rzeczy pierwszorzędną pozycję poety z Litwy na romantycznym parnasie. Warto dodać, iż także jego liczne poje- dyncze wiersze, jak prowokacyjna Oda do młodości, Pieśń Filaretów czy Żeglarz, stawały się stopniowo swoistym stemplem romantyzmu w wersji Mickiewiczowskiej. Słusznie zwrócił uwagę Bogusław Dopart, że w kontekście doko- nań młodego Mickiewicza rok 1825 nie był dla autora Marii szczęśliwą datą debiutu. Według Doparta był to debiut niefortunnie ulokowany 55 SZKICE – ROZPRAWY – INTERPRETACJE w czasie, gdyż Maria okazywała się utworem przedwczesnym i osa- motnionym, pozostającym w cieniu szkoły litewskiej, podczas gdy głos tzw. szkoły ukraińskiej (Józef Bohdan Zaleski, Seweryn Gosz- czyński, Michał Grabowski) zauważono później i dołączono (Moch- nacki) do tej grupy twórców również Antoniego Malczewskiego z jego poematem.
    [Show full text]
  • The Unique Cultural & Innnovative Twelfty 1820
    Chekhov reading The Seagull to the Moscow Art Theatre Group, Stanislavski, Olga Knipper THE UNIQUE CULTURAL & INNNOVATIVE TWELFTY 1820-1939, by JACQUES CORY 2 TABLE OF CONTENTS No. of Page INSPIRATION 5 INTRODUCTION 6 THE METHODOLOGY OF THE BOOK 8 CULTURE IN EUROPEAN LANGUAGES IN THE “CENTURY”/TWELFTY 1820-1939 14 LITERATURE 16 NOBEL PRIZES IN LITERATURE 16 CORY'S LIST OF BEST AUTHORS IN 1820-1939, WITH COMMENTS AND LISTS OF BOOKS 37 CORY'S LIST OF BEST AUTHORS IN TWELFTY 1820-1939 39 THE 3 MOST SIGNIFICANT LITERATURES – FRENCH, ENGLISH, GERMAN 39 THE 3 MORE SIGNIFICANT LITERATURES – SPANISH, RUSSIAN, ITALIAN 46 THE 10 SIGNIFICANT LITERATURES – PORTUGUESE, BRAZILIAN, DUTCH, CZECH, GREEK, POLISH, SWEDISH, NORWEGIAN, DANISH, FINNISH 50 12 OTHER EUROPEAN LITERATURES – ROMANIAN, TURKISH, HUNGARIAN, SERBIAN, CROATIAN, UKRAINIAN (20 EACH), AND IRISH GAELIC, BULGARIAN, ALBANIAN, ARMENIAN, GEORGIAN, LITHUANIAN (10 EACH) 56 TOTAL OF NOS. OF AUTHORS IN EUROPEAN LANGUAGES BY CLUSTERS 59 JEWISH LANGUAGES LITERATURES 60 LITERATURES IN NON-EUROPEAN LANGUAGES 74 CORY'S LIST OF THE BEST BOOKS IN LITERATURE IN 1860-1899 78 3 SURVEY ON THE MOST/MORE/SIGNIFICANT LITERATURE/ART/MUSIC IN THE ROMANTICISM/REALISM/MODERNISM ERAS 113 ROMANTICISM IN LITERATURE, ART AND MUSIC 113 Analysis of the Results of the Romantic Era 125 REALISM IN LITERATURE, ART AND MUSIC 128 Analysis of the Results of the Realism/Naturalism Era 150 MODERNISM IN LITERATURE, ART AND MUSIC 153 Analysis of the Results of the Modernism Era 168 Analysis of the Results of the Total Period of 1820-1939
    [Show full text]
  • R O Z P R a W Y Antoni Malczewski Jako Magnetyzer
    ROZPRAWY ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXVI, zeszyt 1 – 2018 DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rh.2018.66.1-2 EMILIANO RANOCCHI ANTONI MALCZEWSKI JAKO MAGNETYZER OPOWIADANIE ZDARZENIE PRAWDZIWE MICHAŁA MODZELEWSKIEGO W KONTEKŚCIE LITERATURY O MAGNETYZMIE Ostatni rozdział krótkiego i nieszczęśliwego życia Antoniego Malczewskiego jest bardziej udokumentowany, niż poprzedzający go pięcioletni pobyt poety za granicą, z którego nie dotarły do nas prawie żadne dokumenty z pierwszej ręki. Zachowanych kilka listów poety do przyjaciół i innych osób bliskich oraz nieco liczniejsze i dokładniejsze świadectwa z drugiej ręki sprawiają wrażenie lepszej znajomości tego okresu. Każdy jednak, kto głębiej interesował się kolejami życia wołyńskiego poety, zdaje sobie sprawę, jak bardzo znajomość ta jest względna, ileż tu luk i niedomówień. Przedmiotem rozważań niniejszego opracowania będzie opowiadanie pt. Zdarzenie prawdziwe pióra Michała Modzelewskiego, stryjecznego brata Zofii Rucińskiej – kobiety, z którą Malczewski związał się w ostatnim okresie swo- jego życia. Według przypuszczenia pierwszego wydawcy, Jacka Zaorskiego1, następnie przyjętego przez Halinę Gacową2, tekst opowiadania miał być w isto- cie oparty na francuskojęzycznym oryginale pióra samego Malczewskiego. Ów tekst nie zachował się, nie znamy też okoliczności jego powstania, w ogóle jego Dr Emiliano Ranocchi – Dipartimento di Lingue e letterature, comunicazione, formazione e so- cietà, Uniwersytet w Udine (Włochy); e-mail: [email protected] 1 J. Zaorski, Nieznane materiały do biografii Antoniego Malczewskiego, „Prace Polonistyczne” 19(1963), s. 107-125. Oryginał opowiadania zachowuje się w AGAD, Arch. Publ. Potockich, sygn. 309. 2 „Maria” i Antoni Malczewski. Compendium źródłowe, oprac. H. Gacowa, Wrocław 1974, s. 258. 10 EMILIANO RANOCCHI istnienie stanowi li tylko rozsądną hipotezę badawczą, której nie mamy zamiaru tutaj obalać3.
    [Show full text]
  • Wspomnienia Polskiego Wygnańca
    NAUKOWA SERIA WYDAWNICZA August Antoni Jakubowski – kim był? co o nim „CZARNY ROMANTYZM” wiemy dziś? – czy wystarczy poprzestać na mar- ginalnej informacji, że był synem Antoniego Mal- czewskiego, pisał wiersze i zmarł śmiercią samo- Żywimy nadzieję, że czytelnik dzisiejszy, żyjący bójczą mając niespełna 22 lata? w XXI-wiecznej cywilizacji, wyjaławiającej świat Redaktorzy książki odpowiadają na te pytania z dziwności, tajemnicy, a więc i z poezji – chętnie w obszernym wstępie do jego The Remembrances of a Polish Exile, opublikowanych po raz pierwszy sięgnie po pozycje z Naukowej Serii Wydawniczej Któremuż Amerykaninowi nie zabiło ze współczuciem serce na myśl „Czarny Romantyzm”. Lektura proponowanych w Filadelfii w 1835 roku; snują fascynującą opo- o smutnym i tragicznym losie Polski? Nie możemy nawet najbardziej po- książek dostarczy okazji do snucia refleksji eg- wieść o życiu i twórczości zapomnianego XIX- zystencjalnej i filozoficznej, ukierunkowanej na bieżnie spojrzeć na jej historię, nie doznawszy wrażenia, że podziwiamy -wiecznego poety, który wyemigrował do Stanów zgłębienie istoty świata i człowieka oraz być może dole narodu dzielnego i wielkodusznego, a także głęboko dotkniętego nie- Zjednoczonych Ameryki i napisał tam pierwszą umożliwi przeżycie całej skali uczuć romantycz- szczęściem. Jej historia jest niewiele więcej niźli zapisem rozkwitających w języku angielskim historię literatury polskiej. nych, a przede wszystkim melancholii i grozy. i więdnących nadziei, wielu walk o wolność i konwulsji złamanego ducha. Zarówno poezja Jakubowskiego, zasilająca egzy- Czarny romantyzm to literatura wyrosła z od- Myślimy o owocach jej geniuszu z czcią, gdy przyjdzie nam zastanowić się, stencjalno-katastroficzny nurt liryki romantycz- nej, jak i proza wspomnieniowa (w niniejszym czucia demonicznej obcości świata i jego zła.
    [Show full text]
  • Agnieszka Świętosławska Pod Skrzydłami Akademii : Wileńscy Malarze W Petersburgu W Okresie Międzypowstaniowym
    Agnieszka Świętosławska Pod skrzydłami Akademii : Wileńscy malarze w Petersburgu w okresie międzypowstaniowym Sztuka Europy Wschodniej Искусство Bосточной Европы Art of Eastern Europe 4, 281-292 2016 SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ Искусство восточной Европы THE ART OF EASTERN EUROPE TOM IV agnieszka Świętosławska uniwersytet Łódzki, polski instytut Studiów nad Sztuką Świata pod skrzydłami akademii. Wileńscy malarze w Petersburgu w okresie międzypowstaniowym Zamknięcie Uniwersytetu Wileńskiego w ramach miłośnika sztuki i artysty-amatora Edwarda Jana represji po upadku powstania listopadowego przy- Römera przez Kanutego Rusieckiego 4. Choć na niosło wieloletnią stagnację w życiu artystycznym zajęciach starano się stosować nowoczesne meto- miasta . Prywatne lekcje malarstwa, dawane w do- dy dydaktyczne (wprowadzone zostały na przy- mach zleceniodawców lub we własnych pracow- kład studia z żywego modela) i mimo iż miejsce to niach przez m .in . Kanutego Rusieckiego i Wincen- było kuźnią patriotycznych idei sztuki narodowej, tego Dmochowskiego, z oczywistych względów nie to pod względem poziomu kształcenia artystycz- były w stanie zastąpić edukacji akademickiej . Wła- nego nie mogła ona zastąpić oficjalnej akademii . dze zaś przez długi czas nie wyrażały zgody na zor- W związku z tym w okresie międzypowstaniowym ganizowanie jakiejkolwiek uczelni artystycznej – wielu młodych artystów z Wilna decydowało się na w 1843 roku odrzucono prośbę byłego wykładowcy emigrację i studia zagraniczne – szczególnie duża uniwersyteckiego, Kazimierza Jelskiego, o otwarcie grupa wyjechała do Petersburga 5. szkoły rzeźby 1. W latach 50 . powróciły projekty Wpływ na taki wybór miały zapewne dawniejsze zorganizowania szkoły rysunku, malarstwa i rzeź- pozytywne kontakty środowiska wileńskiego z Aka- by – o próbach podjętych wraz z Dmochowskim demią Sztuk Pięknych w Petersburgu – na początku i Jelskim wspominał w prywatnej korespondencji lat 20 .
    [Show full text]
  • Pogran Ic Za Ja Koprzestrzen Ie … Konfl Ik T
    doi: 10.15584/tik.2017.10 POGRANICZA JAKO PRZESTRZENIE… I KONTEKSTY NR 7 (12) /2017 KONFLIKTÓW: ZŁO KONIECZNE? TEMATY Romantyzm poza wektorem „wpływu”. Model amerykańsko-polskiego rezonansu kulturowego1 Jarosław Ławski Uniwersytet w Białymstoku Romanticism outside the vector of „influence”. Model of American-Polish cultural resonance Abstract: The author of the article considers Polish-American literary and cultural POGRANICZA PRZESTRZENIE… JAKO relations from the 18th century to the times of romanticism. He notices that those relations fall into the model impossible to describe by the traditional models using the category of “influence” [Harald Bloom] or postcolonial dependence. The basis for American-Polish relations is the idea of freedom, fight for freedom and even a pecu- ZŁO KONIECZNE? KONFLIKTÓW: liar cult of freedom of both nations. The personifications of this common relation are the heroes of fight for freedom of Poland and the United States, namely Kazimierz Pułaski and Tadeusz Kościuszko. As the author notices studies on these relations lead to the conclusion that apart from dependence relations between historical and cultural phenomena in intercultural relations others may be observed. Thus, I describe American-Polish relations as a realization of a certain model called „the model of resonance, circulation and transmission” of values, patterns, common ideas. As the researcher indicates the model of this type also shapes postromantic relations between the United States and Polish culture, which may also be observed on the basis of studies on reception of such writers as James F. Cooper, August Antoni Jakubowski, Margaret Fuller, Ralph Waldo Emerson, Henryk Sienkiewicz, Karol Wojtyła, Czesław Miłosz. Key words: Polish and American culture, romanticism, influence, model of cultural resonance, circulation and transmission, freedom Słowa kluczowe: kultura polska i amerykańska, romantyzm, wpływ, model kul- turowego rezonansu, cyrkulacji i transmisji, wolność Nie lubię genialnego wieku dziewiętnastego.
    [Show full text]
  • Romantic Poetry 1 Romantic Poetry
    Romantic poetry 1 Romantic poetry Romanticism, a philosophical, literary, artistic and cultural era[1] which began in the mid/late-18th century[2] as a reaction against the prevailing Enlightenment ideals of the day (Romantics favored more natural, emotional and personal artistic themes),[3][4] also influenced poetry. Inevitably, the characterization of a broad range of contemporaneous poets and poetry under the single unifying name can be viewed more as an exercise in historical The Funeral of Shelley by Louis Edouard Fournier (1889); the group members, from left compartmentalization than an attempt to right, are Trelawny, Hunt and Byron to capture the essence of the actual ‘movement’.[citation needed] Poets such as William Wordsworth were actively engaged in trying to create a new kind of poetry that emphasized intuition over reason and the pastoral over the urban, often eschewing consciously poetic language in an effort to use more colloquial language. Wordsworth himself in the Preface to his and Coleridge's Lyrical Ballads defined good poetry as “the spontaneous overflow of powerful feelings,” though in the same sentence he goes on to clarify this statement by In Western cultural context romanticism substantially contibuted to the idea asserting that nonetheless any poem of of "how a real poet should look like". An idealized statue of a Czech poet value must still be composed by a man Karel Hynek Mácha (in Petřín Park, Prague) repesents him as a slim, tender “possessed of more than usual organic and perhaps unhealthy boy. However, anthropological examination proved sensibility [who has] also thought long that he was a man of a strong, robust and muscular body constitution.
    [Show full text]
  • Stars That Shine for a Stray Boat — About Journeys of Jan Lechoń
    Stars that shine for a stray boat — about journeys of Jan Lechoń Monika Urbańska During 57 years of Jan Lechoń’s life 26 passed on journeys, emigration and constant mental travel. Thanks to the help of Anna Jackowska the wife of Tadeusz Jackowski and Leon Schiller’s sister, Lechoń travels to Italy (in 1925) and a year later to Geneva — this journey saved him at the time of se- vere depression, trips to Prague, Berlin, London, Brussels, and then a long stay in Paris covering years 1930–1940. He worked there as a Polish cultural attaché but he came many times on a vacation to Jackowska and his belo- ved Wronczyn. Wronczyn was the place of an idealized happiness not only a source of physical and spiritual rest but also the inspiration and strength, a sign of what Lechoń jokingly called himself ‘Leszek wronczyński’1. With the onset of World War II and the situation of France in 1940 Lechoń left Paris in a hurry and rush and since the summer of 1941 he stopped in Rio de Janeiro a place mentally foreign to him. He departed quickly and wil- lingly mainly because of that fact. In August 1941 he sailed to the U.S. and soon resided in New York. Period in Paris is summarized by friends and acquaintances of the poet as the time of his glamorous popularity among the elite: intellectuals, po- liticians and artists. Being a part of such better world gives Lechoń fulfill- ment. As time goes by he begins to dwell in more and more beautiful and spacious premises situated in good locations2.
    [Show full text]
  • Pominięte, Niedocenione, Niedokończone
    Pominiete_niedocenione_niedokonczone_strony_1+2+3:HUMANITAS-16 6/3/14 09:20 Page 3 (Black pl Badania Monika Stankiewicz-Kopeç Pomini´te, niedocenione, niedokoƒczone Studia i rozprawy o kulturze literackiej XIX wieku Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2013 Pominiete_niedocenione_niedokonczone_strony_1+2+3:HUMANITAS-16 6/3/14 09:20 Page 2 (Black pl HUMANITAS STUDIA KULTUROZNAWCZE Badania • Wprowadzenia • Monografie • èród∏a j Seria pod redakcjà Andrzeja Gielarowskiego Komitet Naukowy prof. dr hab. Tomasz Gàsowski, prof. dr hab. Henryk Pietras, prof. dr hab. Stanis∏aw Stabry∏a, dr hab. Krzysztof Koehler, prof. dr hab. Dariusz Rott, dr hab. Janusz Smołucha, dr hab. Stanis∏aw Sroka, dr hab. Andrzej WaÊko j Publikacje serii Humanitas. Studia Kulturoznawcze, przygotowywanej przez pracowników naukowych Instytutu Kulturoznawstwa Akademii Ignatianum w Krakowie, kierowane sà do czytelnika zainteresowanego refleksjà nad kulturà w zakresie jej êróde∏, natury oraz przemian dokonujàcych si´ przez wieki i wspó∏czeÊnie. Celem serii jest zarówno wprowadzanie w poszczególne dziedziny kulturoznawstwa, jak i prezentowanie najnowszych badaƒ w tym zakresie. Dlatego publikujemy prace zbiorowe i podr´czniki, jak te˝ monografie oraz teksty êród∏owe ujmujàce tematyk´ kulturoznawczà z ró˝nych perspektyw naukowych. Naukowy charakter serii, gwarantowany przez uczestnictwo kompetentnych badaczy poszczególnych dziedzin kultury w jej powstawaniu, idzie w parze z przyst´pnoÊcià równie˝ dla czytelników stawiajàcych pierwsze kroki w analizowaniu fenomenu kultury. © Akademia Ignatianum w Krakowie, 2013 ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków Publikacja dofinansowana ze środków przeznaczonych na działalność statutową Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie Recenzenci prof. zw. dr hab. Ewa Kosowska (UŚ) dr hab. prof. UR Marek Stanisz (UR) Redakcja Magdalena Jankosz Projekt okładki i stron tytułowych Lesław Sławiński – PHOTO DESIGN ISBN 978-83-7614-162-6 (AI) ISBN 978-83-277-0071-1 (WAM) WYDAWNICTWO WAM ul.
    [Show full text]