<<

and administered by Natural Resources . Resources Natural by administered and a’i weinyddu gan Cyfoeth Naturiol Cymru. Naturiol Cyfoeth gan weinyddu a’i

and the European Agriculture Fund for Rural Development. Rural for Fund Agriculture European the and

o

Programme is funded by the Welsh Government Government Welsh the by funded is Programme Tramwy’n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru Cymru Lywodraeth gan ariannu ei cael Tramwy’n

Wales 2007-2013, which is part-funded by Welsh Government Government Welsh by part-funded is which 2007-2013, Wales

paper.

ailgylchu. ailgylchu.

received funding through the Rural Development Plan for for Plan Development Rural the through funding received The Rights of Way Improvement Plan Funding Funding Plan Improvement Way of Rights The Mae Rhaglen Ariannu Cynllun Gwella Hawliau Hawliau Gwella Cynllun Ariannu Rhaglen Mae

This leaflet is printed on recycled recycled on printed is leaflet This Printwyd y daflen ar bapur wedi ei ei wedi bapur ar daflen y Printwyd developed through the Walking with Offa Project. The project project The Project. Offa with Walking the through developed

This route is part of the Miles series, and was was and series, Miles Community the of part is route This

for the consequence of errors. of consequence the for gyfrifoldeb am ganlyniadau gwallau. ganlyniadau am gyfrifoldeb

Amaethyddol Ewropeaidd ar gyfer Datblygiad Gwledig. Datblygiad gyfer ar Ewropeaidd Amaethyddol

publishers accept any responsibility responsibility any accept publishers na’r cyhoeddwyr yn derbyn unrhyw unrhyw derbyn yn cyhoeddwyr na’r

chafodd ei ariannu’n rhannol gan Lywodraeth Cymru a Chronfa Chronfa a Cymru Lywodraeth gan rhannol ariannu’n ei chafodd

as possible, neither authors nor nor authors neither possible, as ag sydd bosib, nid yw’r awduron awduron yw’r nid bosib, sydd ag prosiect gyllid trwy’r Cynllun Datblygu Gwledig 2007-2013, a a 2007-2013, Gwledig Datblygu Cynllun trwy’r gyllid prosiect

ddatblygwyd trwy Brosiect Cerdded gyda Offa. Derbyniodd y y Derbyniodd Offa. gyda Cerdded Brosiect trwy ddatblygwyd to make this booklet as accurate accurate as booklet this make to wneud y llyfryn hwn mor fanwl gywir gywir fanwl mor hwn llyfryn y wneud

Mae llwybr hwn yn rhan o gyfres Milltiroedd Cymunedol a a Cymunedol Milltiroedd gyfres o rhan yn hwn llwybr Mae

Whilst every effort has been made made been has effort every Whilst Er y gwnaethpwyd pob ymdrech i i ymdrech pob gwnaethpwyd y Er

757 532 83 13 www.traveline-cymru.info | 0871 200 22 33 22 200 0871 | www.traveline-cymru.info

695 488 76 12

To get an up to date timetable visit timetable date to up an get To

640 450 70 11

I gael amserlen ddiweddar, gwiriwch gwiriwch ddiweddar, amserlen gael I

581 409 63 10

Denbigh - - - - Ruthin - Llandyrnog - Stones kg Red/Blue Route Red/Blue Combined Route Combined

Weight Weight Weight Calories Burnt Calories Calories Burnt Calories

Dinbych - Llandyrnog - Rhuthun - Pentrecelyn - Rhuthun - Llandyrnog - Dinbych

Stôn kg Llwybr Coch/Glas Llwybr Llwybr Cyfyno Llwybr

Bus route 76 route Bus | 76 bws Llwybr •

Pwysau Pwysau Llosgi Calorïau Llosgi Llosgi Calorïau Llosgi

265 Clwydian Range Clwydian 265 Map: OS

Take the bus: the Take

of 30 minutes a mile or faster or mile a minutes 30 of

2.5 – 3 hours 3 – 2.5 Route Blue

Ewch ar y bws: y ar Ewch Calorie count for the walk at a walking rate rate walking a at walk the for count Calorie

2 – 2.5 hours 2.5 – 2 Route Red

waterproofs

y filltir neu’n gyflymach neu’n filltir y

Approximate duration: Approximate

and take take and

Llosgi calorïau wrth gerdded 30 munud munud 30 gerdded wrth calorïau Llosgi

7.7 km | 4.8 miles 4.8 | km 7.7 Route Blue www.whitehorserestaurant.co.uk footwear footwear

7 km | 4.3 miles miles 4.3 | km 7 Route Red comfortable comfortable

790218 01824

for more information. more for lets_walk/

Wear stout stout Wear Distance:

Pub and Restaurant and Pub

www.denbighshirecountryside.org.uk/

Tŷ Bwyta a Thafarn Thafarn a Bwyta Tŷ

www.clwydianrangeanddeevalleyaonb.org.uk

265 Bryniau Clwyd Bryniau 265 Map: OS of our regular healthy walks – please visit visit please – walks healthy regular our of

glaw White Horse, Hendrerwydd Horse, White

2.5 – 3 awr 3 – 2.5 Glas Llwybr to reduce anxiety and stress. Why not try one one try not Why stress. and anxiety reduce to

dillad rhag rhag dillad 01352 810614 01352

2 – 2.5 awr 2.5 – 2 Coch Llwybr self confidence, stamina, weight control and and control weight stamina, confidence, self www.thegoldenlioninn.com ac ewch â â ewch ac

Outstanding Natural Beauty Natural Outstanding

Brasamcan o amser: o Brasamcan Regular walks have been shown to improve improve to shown been have walks Regular cyfforddus cyfforddus 790451 01824

Clwydian Range and Dee Valley Area of of Area Valley Dee and Range Clwydian 7.7 km | 4.8 milltir 4.8 | km 7.7 Glas Llwybr cryfion cryfion

Bar, Accommodation and Camping and Accommodation Bar,

i gael mwy o wybodaeth. o mwy gael i dewch_i_gerdded/

esgidiau esgidiau Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy Dyffryn a Clwyd Bryniau 7 km | 4.3 milltir milltir 4.3 | km 7 Coch Llwybr

Tafarn, Llety a Gwersylla Gwersylla a Llety Tafarn,

www.denbighshirecountryside.org.uk/

Gwisgwch Gwisgwch

Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Eithriadol Naturiol Harddwch o Ardal Pellter:

Golden Lion Inn, Inn, Lion Golden

ar un o’n troeon iach rheolaidd – ewch i i ewch – rheolaidd iach troeon o’n un ar

ac yn lleihau pryder a straen. Rhowch gynnig gynnig Rhowch straen. a pryder lleihau yn ac

Refreshments and more: and Refreshments Useful Contacts Useful

rheolaidd yn gwella hunanhyder a stamina stamina a hunanhyder gwella yn rheolaidd

Cysylltiadau Defnyddiol Cysylltiadau Lluniaeth a mwy: a Lluniaeth

Fe ddangoswyd bod mynd am dro’n dro’n am mynd bod ddangoswyd Fe

Access Land Access

Tir Mynediad Tir

countryside

7 www.denbighshirecountryside.org.uk

National Trail National

may see in the the in see may

Llwybrau Hanes www.clwydianrangeanddeevalleyaonb.org.uk

Llwybr Cenedlaethol Llwybr

symbols that you you that symbols Download these leaflets and more from: from: more and leaflets these Download

Some of the the of Some Lawrlwythwch y taflenni hyn a mwy oddi ar: ar: oddi mwy a hyn taflenni y Lawrlwythwch Permissive Path Permissive

Llwybr Caniataol Llwybr Llangynhafal a

yng nghefn gwlad gwlad nghefn yng

– a great free walking guide. walking free great a – Bridleway

Llwybr Ceffyl Llwybr

Rural Walks in Denbighshire in Walks Rural y gallech eu gweld gweld eu gallech y Hendrerwydd

ardderchog am ddim. am ardderchog

Rhai o’r symbolau symbolau o’r Rhai

Footpath

History Walks

church. Cynhafal’s St striking Llwybr Cyhoeddus Cyhoeddus Llwybr

iroedd C cerdded arweinlyfr

illt ym

M u Gwledig yn Sir Ddinbych – – Ddinbych Sir yn Gwledig

houses, a magical holy well and the the and well holy magical a houses, r n

b e

y d Consider other people other Consider

• w o

l

l

L Teithiau Cerdded Cerdded Teithiau

the sites of eight abandoned farm farm abandoned eight of sites the Keep dogs under close control close under dogs Keep •

C

e o t litter home litter a number of historic features, including including features, historic of number a m u

m o

u R

ni les Protect plants and animals, and take your your take and animals, and plants Protect • ty Mi

. The routes pass pass routes The . Trail National Path

Leave gates and property as you find them find you as property and gates Leave •

Offa’s Dyke Dyke Offa’s and Park Country Famau Be Safe – plan ahead and follow any signs any follow and ahead plan – Safe Be •

Vale of Clwyd, Moel Moel Clwyd, of Vale the in take which

Respect – Protect – Enjoy – Protect – Respect

Dee Valley Area of Outstanding Natural Beauty Natural Outstanding of Area Valley Dee

A 4.5 mile circular walk in the Clwydian Range and and Range Clwydian the in walk circular mile 4.5 A

Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy Dyffryn a Clwyd Bryniau Eithriadol

Taith gylchol 4.5 milltir yn Ardal o Harddwch Naturiol Naturiol Harddwch o Ardal yn milltir 4.5 gylchol Taith

Countryside Code Countryside A choice of interesting circular routes, routes, circular interesting of choice A

Byddwch yn ystyriol o bobl eraill bobl o ystyriol yn Byddwch •

. Cynhafal Sant trawiadol

M

y i t

l i

e

n

s

u

R

m

o

m u

o t

e C Cadwch eich ci dan reolaeth dynn reolaeth dan ci eich Cadwch

• L

l

l

w o

d

y

e

b

n r

u

M

m

i

l

y l

t i C

r

o d e d ffynnon sanctaidd hudol a’r eglwys eglwys a’r hudol sanctaidd ffynnon

Walk

Bank Sun ewch â’ch sbwriel gartref sbwriel â’ch ewch

Bryn Heulog Bryn

gan gynnwys wyth ffermdy gwag, gwag, ffermdy wyth gynnwys gan

ac anifeiliaid, ac blanhigion Gwarchodwch • Llwybr

chi’n eu cael nhw cael eu chi’n heibio nifer o nodweddion hanesyddol, hanesyddol, nodweddion o nifer heibio

Community Miles Routes Miles Community

Gadewch glwydi ac eiddo fel rydych rydych fel eiddo ac glwydi Gadewch •

. Mae’r llwybrau’n mynd mynd llwybrau’n Mae’r . Offa Clawdd

unrhyw dilynwch a arwyddion More opportunities to explore explore to opportunities More

Llwybr Cenedlaethol Cenedlaethol Llwybr a Famau Moel Byddwch yn ddiogel – cynlluniwch o flaen llaw llaw flaen o cynlluniwch – ddiogel yn Byddwch •

Cylchdeithiau o aneddiadau canoloesol Dyffryn Clwyd, Parc Gwledig Gwledig Parc Clwyd, Dyffryn cynnwys

Milltiroedd Cymunedol Milltiroedd

Parchwch – Gwarchodwch – Mwynhewch – Gwarchodwch – Parchwch Llangynhafal a Hendrerwydd

Côd Cefn Gwlad: Cefn Côd

Dewis o gylchdeithiau diddorol, sydd yn yn sydd diddorol, gylchdeithiau o Dewis Circular walks of the medieval settlements Llwybrau fforio i gyfleoedd o Mwy of Llangynhafal and Hendrerwydd ● Hendre’r-Ywydd Uchaf ●8 Y tai gwag Llangynhafal ●8 The abandoned houses Wedi’i adeiladu ym 1508, mae Hendre’r- a Hendrerwydd of Llangynhafal and Ywydd Uchaf yn enghraifft o ffermdy Hendrerwydd Cymreig cyfoethocach o’r cyfnod – tŷ Mae rhannau’r llwybr yn mynd ffrâm nenfforch hwyr y canol oesoedd. heibio safle 9 tŷ gwahanol, Sections of the route pass the Cafodd y tŷ ei symud i Sant Ffagan ym a gafodd eu gadael rhwng sites of 9 houses, which were 1956 a nid oes hoel ohonno bellach ar y ddiwedd y bedwaredd ganrif ar abandoned between the late 19th safle. Mae tŷ ffrâm nenfforch yn cynnwys bymtheg a dechrau’r ugeinfed and early 20th Centuries. The pump bae. Roedd y ddau isaf ar gyfer ganrif. Mae rhesymau am eu reasons for their abandonment (h) Sain Ffagan: Amgueddfa Werin Cymru gwartheg a cheffylau, yn yr un canol (c) St Fagans: National History Museum gadawiad dal yn aneglur. Mae are still only speculative. Most oedd ystafell weithio ac yn y dau uchaf rhan fwyaf o’r fframweithiau of the structures have largely roedd neuadd agored gydag aelwyd agored yn y canol ac ystafell wely. wedi diflannu. disappeared. Built in 1508, Hendre’r-Ywydd Uchaf is an example of the wealthier Enghraifft arall o dŷ ffrâm Plas Iago is another example of Welsh farmhouse of its time - a late-medieval cruck-framed hall-house. nenfforch yw Plas Iago, sy’n a cruck-framed hall house, which The house was moved to St Fagans in 1956 and nothing remains at dal i sefyll yn y pentref; ond still stands in the village; however the site. Cruck-framed hall houses comprise five bays. The lower two ar ôl sawl newidiad, nid yw’n numerous alterations have left it housed cattle and horses, the middle bay a work room, and the upper edrych fel tŷ ffrâm nenfforch almost unrecognisable as a cruck-

two an open hall with open hearth in the centre and a bedroom. bellach. framed hall-house.

l d e n e C r b y w l O Amgylch y Tai L Round the Houses Llwybr Parc Gwledig Country Park route

Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa a

4 5 e Offa’s Dyke Path National Trail t

3 h

o l Safle Bws C Bus Stop la 6 w d d Adeilad o ddiddoreb hanesyddol O f 8 Building of historic interest fa

10 2 7

O f f a ’s

9 D 1 y k

e

P

a

t

h

N

8 a t

Eglwys i o St Cynhafal n a

l

T

r

a

i

l Rhif Enw Byw Ddiwethaf No. Name Last inhabited

1 Ty Cerrig 2 Holy Well, Plas Dolben 1891 3 Pentre Bach 1891 4 Pentre Uchaf 1901

5 Ty’n-Y-Pistyll 1891 6 Pen-Y-Bryn 1901 7 Wenallt 1891

8 Plas Iago 1881 9 Hendre’r-Ywydd Uchaf 1911 10 Ty Coch

Rhan o fapTM mileniwm, hawlfraint Getmapping Plc © Hawlfraint y Goron a hawliau cronfa ddata 2013 Arolwg Ordnans 100023408 This is an extract of the millennium mapTM which is copyright Getmapping Plc © Crown copyright and database rights 2013 Ordnance Survey 100023408

● Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa ● Eglwys Sant Cynhafal ● St Cynhafal’s Church Mae llwybr Clawdd Offa yn rhedeg ar hyd Eglwys Sant Cynhafal yw’r St Cynhafal’s church is the only one dedicated to the 7th Cymru, o Gas-gwent i Brestatyn trwy unig un oedd wedi cael ei Century missionary monk who was even granted his own dirweddau godidog ac amrywiol. Y llwybr chysegru i’r mynach o’r 7fed Saints Day (October 5th), which the Parish of Llangynhafal 177 milltir, a agorwyd ym 1971, yw un o ganrif. Mae plwyf Llangynhafal still celebrates. Lwybrau Cenedlaethol mwyaf poblogaidd dal i ddathlu’i nawddsant ar The church has a double ac adnabyddus Prydain. Hydref 5ed. nave, which is unique to

Mae gan yr eglwys corff dwbl, the Vale of Clwyd and ● Offa’s Dyke Path National Trail sydd yn unigryw i Ddyffryn Caernarvonshire, with Offa’s Dyke Path runs the length of Wales, Clwyd a Sir Gaernarfon, gydag one side being used as from Chepstow to through un ochr yn cael ei defnyddio a hostel for pilgrims and magnificent and varied landscapes. fel hostel i bererinion a’r the other for worship. The 177 mile long path, which opened in llall am addoliad. Mae’r The striking colour and 1971, is one of Britain’s most popular and lliw trawiadol a chorff dwbl unusual double nave well known National Trails. anarferol yn gwneud iddi sefyll makes it stand out from allan o lawer o man yn yr many elevated points in www.nationaltrail.co.uk/offasdyke/ ardal. the area. Llun / Picture: Ray Davies