Cenne, ISSN ISSN 1428-6467

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Cenne, ISSN ISSN 1428-6467 cena 3 zł 6 . ( 1 2 . '97 ) cenne, ISSN ISSN 1428-6467 Wydawnictwo Ośrodka Ochrony i Konserwacji Zabytków Matka Boska z Dzieciątkiem CRANACH, Lucas St. (?) Olej na desce. ok. 1530 r. Cenne, bezcenne/ utracone Rada redakcyjna Ośrodek Ochrony i Konserwacji Zabytków Sławomir Adamczyk, Monika Kuhnke, 00-461 Warszawa, Al. Ujazdowskie 6 Jacek Miler, Piotr Ogrodzki, t e l./fa x 621 04 45; te l. 628 22 85 Urszula Paszkiewicz, Anna Różycka Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Redaktor naczelny Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą Barbara Kobielska 00-071 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 15/17 te l./fa x 826 30 59 oprać, graficzne i DTP Karvazy © wydawca V l ć l C j i n a sp. z o.o. 02-878 Warszawa, ul. Gajdy 38a korekta Zamówienia na egzemplarze prosimy kierować Krystyna Juriewicz pod adresem re d a k c ji Kradzieże dzieł sztuki w n u m e r z e Skradziona Madonna W 1 9 9 5 roku, w październikowej kore­ Skradziona M adonna Piotr Ogrodzki spondencji Ośrodka Ochrony i Konser­ wacji Zabytków znalazł się list W oje­ wódzkiego Konserwatora Zabytków z Piotrkowa Trybunalskiego, który wzbu­ Straty bibliotek. Czy wszystkie bezpowrotnie? dził najwyższe zainteresowanie wszystkich Barbara Bieńkowska specjalistów (zarówno historyków sztuki, jak i ekspertów od zabezpieczeń i ochro­ ny). W krótkim, niemalże lakonicznym pi­ Bezcenny kobierzec — odzyskany śmie zostaliśmy powiadomieni o kolejnym przestępczym ataku na obiekt Zdzisław Żygulski jun. sakralny: „Państwowa Służba Ochrony Zabytków ... przesyła w załą­ czeniu dwie fotografie obrazu Matka Boska z Dzieciątkiem przypisywa­ nego Lucasowi Cranachowi lub jego szkole, skradzionego z kościoła pw. św. Erazma w Sulmierzycach ... do umieszczenia w katalogu skradzio­ Koniec wieku, koniec wielkiego kolekcjonerstwa nych dzieł sztuki” . Nie była to zwykła strata, o ile w ogóle możemy mó­ Janusz Miliszkiewicz wić o takich w przypadkach kradzieży dóbr kultury. Zrabowano jeden z najcenniejszych obrazów malarstwa obcego znajdujący się w zbiorach // polskich. W wydanym w 1 9 5 5 r. (II wydanie 1 9 5 8 r.) katalogu Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie „Malarstwo europejskie w zbiorach polskich” 1 obraz Cranacha znajduje Krzysztof Lesiak, Janusz Mróz się pod pozycją 1 1 3 . Jako miejsce przechowywania w opisie wskaza­ no Pałac Biskupi w Częstochowie. Jednak autorzy mylili się. O d 1 9 5 3 Puste miejsce na ołtarzu czeka na powrót skradzionego obrazu Katalog strat wojennych Monika Kuhnke Katalog strat Monika Barwik Apollo i dwie Muzy Jjl ' ■jj Monika Kuhnke Ł 4 I P i j c 3 i i - •Lj i j i i Dokumentacja zbiorów w obiektach sakralnych Monika Barwik j y p * r r d 'j . m b J i | p 6 W odze n ie z szopką Jerzy Szałygin Katalog grabieży Monika Kuhnke Ogólnopolski inwentarz zabytków Sławomir Bołdok r. obraz znajdował się w Sulmierzycach. Zacznijmy jednak od początku. Pod bezpieczniki włożyli izolatory, tak więc brak oświetlenia mógł w y­ Eksperci stwierdzili, że „Madonna z Dzieciątkiem” powstała pomiędzy glądać na zwykłą awarię. To niezwykle przezorne działanie przestępców rokiem 1 5 2 5 a 1 5 3 0 . Obraz wykonany został w technice tempery na wskazuje, że nie kierowali się tylko tępą, bezmyślną siłą, która bardzo lipowej desce. Co do jego wymiarów nie ma pełnej zgodności. Spoty­ często cechuje złodziei kościelnych, lecz uwzględniali i pewne mechani­ kamy się z dwoma2 wymiarami: 57 x 38 cm lub 6 0 x 4 0 cm. Obraz zmy psychologiczne. O ich „profesjonalnym” działaniu świadczył rów­ jest sygnowany jednym ze znaków pracowni Cranacha: wężykiem ze sto­ nież dalszy przebieg kradzieży. Jako pierwsza działaniu złodziei podda­ jącym skrzydłem nietoperza. Zgodnie z przekazami obraz ła się krata. Jeden z prętów został wycięty, a drugi po trafił do Sulmierzyc w drugiej połowie XVI w. M ieli go ■bt nadcięciu wygięty. Niewielka szybka witrażowa została sprowadzić właściciele wsi, Sulmierscy. Według miejsco­ *11r «i wybita i nic już nie stało na przeszkodzie. Obraz został wej legendy w czasie podróży, w Sulmierzycach konie ... zdjęty z ołtarza, delikatnie wyjęty z ram (rama nie mieści­ zaprzęgu stanęły dęba i nikt, i nic nie mogło ich zmusić f! ła się w świetle wyciętego otworu) i wyniesiony ze świą­ do ruszenia. Przyjęto to jako opatrzność i obraz pozostał tuii tyni. O d tej pory nikt go więcej nie widział. Kościelny, w Sulmierzycach. W 1 6 6 6 r. uznano obraz za cudow­ ni który pierwszy odkrył kradzież, zauważył początkowo ny, w 1 7 4 7 r. posiadał srebrną sukienkę. Obraz znaj­ y tylko brak obrazu w ołtarzu. Przestępcy nie dokonali żad­ :iui ii dował się w głównym ołtarzu. Wielokrotnie był ratowa­ nych dodatkowych zniszczeń poza tymi, które były nie­ ny z pożarów, które dotykały sulmierzycką świątynię. zbędne do osiągnięcia celu. Nie piszę o tych zagadnie­ Dostępu do kościoła św. Era­ W czasie II wojny światowej biskup Kubina ukrył go zma w Sulmierzycach broni­ niach, by rozpływać się nad kunsztem złodziejskim. Ta przed Niemcami, którzy przejawiali duże zainteresowanie ła tylko krata kradzież powinna uświadomić wszystkim opiekunom tym dziełem i prowadzili jego poszukiwania. W 1 9 5 3 r. obiektów sakralnych, muzeom i prywatnym kolekcjone­ obraz powrócił na swoje dawne miejsce. Spokój trwał 42 lata, aż do rom jedno: na terenie Polski działają specjalistyczne grupy przestępcze, pewnej październikowej nocy. podchodzące do przestępstwa w sposób niemalże modelowy, „akade­ Pierwsze informacje o kradzieży były dość lakoniczne: „W nocy micki". Powstrzymać je można tylko poprzez zastosowanie profesjonal­ z 1 8 na 1 9 października nieznani sprawcy dostali się do kościoła przez nych rozwiązań. Takie specjalne działania powinny być podejmowane, okno, po uprzednim przepiłowaniu krat i wybiciu szyby. Po zdjęciu ob­ zwłaszcza w stosunku do dzieł sztuki najwyższej klasy. Do takich bez razu z ołtarza głównego sprawcy wyjęli go z ram (nie mieścił się razem wątpienia mogliśmy zaliczyć „Madonnę z Dzieciątkiem” Lucasa Crana­ z ramą w otworach wypiłowanej kraty) i wynieśli tą samą drogą.3 O b ­ cha. Księża, dyrektorzy muzeów czy kolekcjonerzy dzieł sztuki odetchną raz kradzieży zaczął się klarować dopiero po przeprowadzeniu wizji lo­ z ulgą nie tylko wtedy, gdy odzyskamy ten wspaniały obraz czy inne kalnej. Jedno co można powiedzieć o przestępcach to tyle, że działali liczne dzieła sztuki, których setki giną każdego roku, ale dopiero wtedy, po pełnym rozpoznaniu terenu i przygotowaniu włamania. Kościół po­ gdy organy ścigania wyeliminują, przynajmniej na jakiś czas, profesjona­ łożony jest w centrum wsi, na górce. W bezpośrednim sąsiedztwie znaj­ listów z branży złodziejskiej. Opiekunom obiektów sakralnych daję pod duje się plebania. W zasadzje tylko z jednej strony nie ma zabudowań. szczególną rozwagę wybrane zasady, zapisane w niezwykle cennym do ­ Z kryminalistycznej analizy zagrożenia jednoznacznie wynikało, że doko­ kumencie, jakim są bez wątpienia: „Norm y postępowania w sprawach nano włamania w miejscu najbardziej zagrożonym: okno na wysokości sztuki kościelnej wydane przez Konferencję Episkopatu Polski".4 około 1 0 0 cm, umieszczone w prezbiterium, niedaleko załomu muru, § 1 Duchowieństwo administrujące obiektami sztuki i kultury ko­ w narożniku nawy głównej i prezbiterium. Teren przykościelny był w no­ ścielnej niech pamięta, że zarządza własnością nie swoją, ale najwyższy­ cy oświetlony. Otworzyli skrzynkę z bezpiecznikami, lecz bynajmniej ich mi wartościami kościelnymi i narodowymi, których całość i nienaruszal­ nie wykręcili — to mogłoby się wydać dziwne, o ile nie podejrzane, dla ność winno strzec z najwyższą troską i odpowiedzialnością przed Bo­ kogoś, kto zainteresowałby się brakiem nocnego oświetlenia kościoła. giem i Narodem. § 4 Obiekty sztuki i przedmioty kultu znajdujące się w pomiesz­ Kościół św. Erazma w Sulmierzycach I czeniach kościelnych lub w terenie powinny być zabezpieczone przed kradzieżami. Cenniejsze obiekty, pomieszczenia dziel sztuki i skarbce muszą być zaopatrzone w odpowiedni system alarmowy. Piotr Ogrodzki fot. Piotr Ogrodzki 1 J. Biatostocki i M. Walicki: „Malarstwo europejskie w zbiorach pol­ skich” , Warszawa: PIW 1955 , s. 482. 2 J. Biatostocki i M. Walicki: „Malarstwo europejskie w zbiorach pol­ skich” , Warszawa: PIW 1955, s. 482. (pierwszy wymiar) oraz: Karta ka­ talogu zabytków ruchomych, prowadzonego przez Wojewódzkiego Kon­ serwatora Zabytków w Piotrkowie Trybunalskim. Karta została założona na dwa lata przed kradzieżą 10.10.1993 r. (drugi wymiar). 3 Pismo Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 24.10.1995 (PSOZ-6510/26/95) 4 "Normy postępowania w sprawach sztuki kościelnej wydane przez Konferencję Episkopatu Polski” . Obowiązują od 1 kwietnia 1973 roku. Straty wojenne Straty bibliotek. cierzystych instytucji przewożone i przechowywane były w krańcowo Czy wszystkie bezpowrotnie? złych warunkach bez zabezpieczenia. Składowano je w tworzonych pospiesznie zbiorowych bibliotekach państwowych (Staatsbibliothe- Na uczucia i wyobraźnię najsilniej oddziałują dramaty jednost­ ken). W latach 1 9 4 0 -1 9 4 2 takie kolosy powstały, m.in. w W ar­ kowe, które mają indywidualny wyraz, nazwę, numer inwentarzo­ szawie, Krakowie, Lublinie, Poznaniu i Radomiu. Gorsze jeszcze wa­ wy. Wielkie liczby szybciej zacierają się w pamięci, jednak waga runki panowały w wielkich składnicach książek (Buchsammelstelle) za­ strat poszczególnych obiektów pełniej rysuje się dopiero na tle kładanych przez okupantów, zaskoczonych ogromem rekwirowanych ogólnej katastrofy. Tak jest w przypadku zagłady książek w Polsce dóbr, m.in. w Katowicach i w Poznaniu. „W pewnym wielkim koście­ w czasie II w ojny światowej. le w Poznaniu leży kilka łańcuchów
Recommended publications
  • Nauka Science
    NAUKA SCIENCE Barbara Zin* orcid.org/0000-0003-1547-7955 Ochrona i ekspozycja miejsc kulturowych niezachowanych rezydencji Radziwiłłów Protection and Exhibition of the Cultural Sites of the Former Residences of the Radziwiłł Family Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe, siedziby Keywords: Cultural heritage, Radziwiłł family rodowe Radziwiłłów, ochrona konserwatorska residences, conservation Wprowadzenie Introduction Wytyczenie swoistego rodzaju „ścieżki” wiodącej przez Delineating a sort of „trail” leading across Eastern Eu- kraje Europy Wschodniej, takie jak: Polska, Białoruś, ropean countries such as Poland, Belarus, Lithuania Litwa, Ukraina, powinno uruchomić wspólne – ponad and Ukraine, should initiate joint management of sig- granicami – zarządzanie znacznymi i „nieodnawial- nificant and „non-renewable”1 cultural heritage assets nymi”1 zasobami dziedzictwa kulturowego. Na euro- that would transcend borders. The European trail of pejskim szlaku siedzib radziwiłłowskich zaznaczone Radziwiłł family residences marks sites from which są miejsca, z których bezpowrotnie zniknęły okazałe grand buildings have disappeared. Turbulent history, budowle. Przyczyniły się do tego kataklizmy dziejowe, wartime operations, as well as time, as an inseparable działania wojenne, ale też czas – jako nieodłączny skład- component of destruction, which turns impressive nik zniszczenia, zamieniający okazałe budowle w ruinę. edifices into ruin, have all contributed to this state of W panoramie miejscowości nie znajdziemy cennej do- affairs. We can no longer find a previous architectur- minanty architektonicznej, ale pozostało miejsce uwa- al landmark in the panorama of a locality, but a his- runkowane historycznie. W takim przypadku powin- torically conditioned site still remains. In this case, we niśmy zadać pytanie: co należy chronić? Rozumiejąc should ask the question—what should be conserved? definicję miejsca kulturowego jako elementu tradycji, Understanding the definition of a cultural site as an el- czyli zjawiska przekazywania z pokolenia na pokole- ement of tradition, i.e.
    [Show full text]
  • Nieznane Fakty Z Biografii Romana Aftanazego (1914‑2004)
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej ■ L (z. 2) Tadeusz Epsztein Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN Nieznane fakty z biografii Romana Aftanazego (1914‑2004) Zarys treści: Artykuł omawia nowe ustalenia dotyczące biografii Romana Aftanazego (1914-2004), historyka, dokumentalisty i wieloletniego kustosza Biblioteki Zakładu Narodowego im Ossolińskich we Lwowie, a następnie we Wrocławiu, zajmującego w historiografii polskiej niezwykłe miejsce, jako autora pomnikowego opracowania o siedzibach ziemiańskich dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej: Materiały do dziejów rezydencji, t. 1-11, Warszawa 1986-1991 oraz drugie, uzupełnione wydanie tej pracy: Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 1-11, Wrocław 1991-1997. Outline of content: This article discusses the new findings regarding the biography of Roman Aftanazy (1914-2004), historian, documentalist and long-standing curator of the National Ossoliński Institute Library (initially in Lviv, then in Wrocław), who played an important role in Polish historiogra- phy as the author of a monumental study on the residences of Polish landed gentry in the former eastern territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth: Materiały do dziejów rezydencji, v. 1-11, Warsaw 1986-1991, and the extended 2nd edition: Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, v. 1-11, Wrocław 1991-1997. Słowa kluczowe: Roman Aftanazy, Włodzimierz Roman Aftanasow, Ksawery Niedobitowski (1914-2004), ziemiaństwo polskie, historia architektury, Litwa, Białoruś, Ukraina, Ossolineum Keywords: Roman Aftanazy, Włodzimierz Roman Aftanasow, Ksawery Niedobitowski (1914-2004), polish landowners, history of architecture, Lithuania, Belarus, Ukraine, Ossolineum W ubiegłym roku minęła dziesiąta rocznica śmierci Romana Aftanazego, ale także inna ważna rocznica związana z tym historykiem – 100-lecie jego urodzin. Przypomnienie tych dat może być okazją do rozszerzenia naszej wiedzy na temat biografii wrocławskiego historyka, a jednocześnie zachętą do pewnych podsumo- wań.
    [Show full text]
  • Book Review: the Mańkowski Chronicles, Andrzej Emeryk Mańkowski, “Aspra” Publishing House, Warsaw 2017, 920 Pages
    Humanities and Social Sciences 2020 HSS, vol. XXV, 27 (3/2020), p. 169-171 July-September Grzegorz OSTASZ 1 BOOK REVIEW: THE MA ŃKOWSKI CHRONICLES , ANDRZEJ EMERYK MA ŃKOWSKI, “ASPRA” PUBLISHING HOUSE, WARSAW 2017, 920 PAGES Andrzej Emeryk Ma ńkowski, a graduate of the Institute of Ethnology and Cultural Anthropology of the Faculty of History at the University of Warsaw has published a monumental monographic source of his family 2. The Ma ńkowski Chronicles published three years ago is “an attempt to take a panoramic view of the history of the Ma ńkowski family in the Podillia and the Greater Poland, inscribed in the fate of Poland over the last three centuries”. It should be strongly emphasized that the publication is a fully successful work, and the term the “attempt” results only from the modesty of the author. Andrzej Emeryk Ma ńkowski is an experienced researcher of historical con- sciousness, national and ethnic identity, as well as the issues related to genealogy. He has a number of publications in his scientific output. Landowning, most often identified with the nobility – bene nati et possesionati is an important, already historical element of the history of Poland, both in the state and the local dimension. Although historians, sociologists, economists are arguing over the exact definition of the “landowning”, still the role of this class was indisputable in the history of Poland of the last few centuries up to the middle of the 20th century. In times of economic changes related to the economic revolution and enfranchisement of peasants, as well as subsequent independence uprisings – national 1 Prof.
    [Show full text]
  • Nieznane Fakty Z Biografii Romana Aftanazego (1914‑2004)
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej ■ L (z. 2) Tadeusz Epsztein Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN Nieznane fakty z biografii Romana Aftanazego (1914‑2004) Zarys treści: Artykuł omawia nowe ustalenia dotyczące biografii Romana Aftanazego (1914-2004), historyka, dokumentalisty i wieloletniego kustosza Biblioteki Zakładu Narodowego im Ossolińskich we Lwowie, a następnie we Wrocławiu, zajmującego w historiografii polskiej niezwykłe miejsce, jako autora pomnikowego opracowania o siedzibach ziemiańskich dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej: Materiały do dziejów rezydencji, t. 1-11, Warszawa 1986-1991 oraz drugie, uzupełnione wydanie tej pracy: Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 1-11, Wrocław 1991-1997. Outline of content: This article discusses the new findings regarding the biography of Roman Aftanazy (1914-2004), historian, documentalist and long-standing curator of the National Ossoliński Institute Library (initially in Lviv, then in Wrocław), who played an important role in Polish historiogra- phy as the author of a monumental study on the residences of Polish landed gentry in the former eastern territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth: Materiały do dziejów rezydencji, v. 1-11, Warsaw 1986-1991, and the extended 2nd edition: Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, v. 1-11, Wrocław 1991-1997. Słowa kluczowe: Roman Aftanazy, Włodzimierz Roman Aftanasow, Ksawery Niedobitowski (1914-2004), ziemiaństwo polskie, historia architektury, Litwa, Białoruś, Ukraina, Ossolineum Keywords: Roman Aftanazy, Włodzimierz Roman Aftanasow, Ksawery Niedobitowski (1914-2004), polish landowners, history of architecture, Lithuania, Belarus, Ukraine, Ossolineum W ubiegłym roku minęła dziesiąta rocznica śmierci Romana Aftanazego, ale także inna ważna rocznica związana z tym historykiem – 100-lecie jego urodzin. Przypomnienie tych dat może być okazją do rozszerzenia naszej wiedzy na temat biografii wrocławskiego historyka, a jednocześnie zachętą do pewnych podsumo- wań.
    [Show full text]
  • Report 2017 ADVISORY COMMITTEE on the ASSESSMENT of RESTITUTION APPLICATIONS for ITEMS of CULTURAL VALUE and the SECOND WORLD WAR
    ADVISORY COMMITTEE ON THE ASSESSMENT OF RESTITUTION APPLICATIONS FOR ITEMS OF CULTURAL VALUE AND THE SECOND WORLD WAR Report 2017 ADVISORY COMMITTEE ON THE ASSESSMENT OF RESTITUTION APPLICATIONS FOR ITEMS OF CULTURAL VALUE AND THE SECOND WORLD WAR Report 2017 Visiting address: Lange Voorhout 13 Postal address: P.O. Box 556 2501 CN The Hague, The Netherlands Telephone: +31 (0)70 376 5992 E-mail: [email protected] Internet: www.restitutiecommissie.nl/en Cover illustration: View of the Abbey of Grottaferrata by Caspar van Wittel (Recommendation regarding Berolzheimer, RC 1.166) Table of Contents FOREWORD 5 1. INTRODUCTION 7 2. DUTCH RESTITUTION POLICY 8 2.1 History in Brief 8 2.2 Restitutions Committee’s Tasks 9 2.3 Current Restitution Policy 9 2.4 Status of the Announced Changes in Implementation 10 of the Restitution Policy 2.5 Change in Criteria for Assessing Requests for Revised Advice 10 3. A LOOK BACK AT 2017 11 3.1 Composition of the Restitutions Committee 11 3.2 Restitutions Committee Employees 12 3.3 Activities in 2017 12 3.4 Developments in Advisory Activities 12 3.5 Symposiums, Presentations and Study Days 13 3.6 Meeting of European Committees and Conference in London 14 4. OVERVIEW OF RESTITUTIONS COMMITTEE 15 RECOMMENDATIONS AND OPINIONS 4.1 Overview from 2002 to 2017 15 4.2 Dutch National Art Collection Cases 15 4.3 Cases Concerning Works not in the Dutch National Art Collection 16 4.4 Status as at End of 2017 17 5. RECOMMENDATIONS ISSUED IN 2017 18 APPENDICES 53 3 Foreword The 2016 annual report contains the last foreword by my predecessor Willibrord Davids.
    [Show full text]
  • „Komunizm: System – Ludzie – Dokumentacja” Nr 9 (2020) (Pdf
    Nr 9(2020) Recenzenci: prof. Konrad Białecki, dr Marcin Chorązki, prof. Jerzy Eisler, prof. Tadeusz Epsztein, prof. Joanna Gierowska-Kałłaur, prof. Artur Górak, dr JanuszKłapeć, prof. Mirosław Kłusek, prof. Mariusz Korzeniowski, prof. Marcin Kula, prof. Robert Litwiński, prof. Piotr Malinowski, dr Andrzej Marcinuk, dr hab. Rafał Łatka, dr hab. Sebastian Piątkowski, dr hab. Karol Sacewicz, prof. Ma- rek Sioma, prof. Dorota Skotarczak, prof. Adrianna Merta-Staszczak, prof. Mirosław Szumiło, prof. Dariusz Tarasiuk, prof. Janusz Wrona, prof. Andrzej Zawistowski Rada naukowa: prof. Wołodymyr Baran (Wołynśkyj Nacjonalnyj Uniwersytet im. Łesi Ukrainki, Łuck, Ukraina), prof. dr hab. Andrzej Chojnowski (Uniwersytet Warszawski), prof. Isabelle Davion (Sorbonne Université), prof. dr hab. Antoni Dudek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, War- szawa), prof. dr hab. Jerzy Eisler (Instytut Historii PAN/Instytut Pamięci Narodowej), dr hab. Mirosław Golon (prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń/Instytut Pamięci Narodowej), prof. dr hab. Andrzej Paczkowski (Instytut Studiów Politycznych PAN), prof. dr hab. Wojciech Roszkowski (Instytut Studiów Politycznych PAN), prof. dr hab. Włodzimierz Suleja (IPN/UWr), prof. dr hab. Stephen Wheatcroft (The University of Melbourne, Austra lia), prof. dr hab. Sorin Radu (Universitatea „Lucian Blaga” din Sibiu, Rumunia), prof. dr hab. John Connelly (The Uni- versity of Berkeley, USA), dr hab. Mirosław Szumiło (Instytut Pamięci Narodowej/Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin) Redakcja: redaktor naczelny – dr hab. Marcin Kruszyński (IPN/ prof. LAW w Dęblinie), redaktor tematyczny – dr Tomasz Osiński (IPN/LAW w Dęblinie) redaktor językowy – Monika Mackiewicz sekretarze redakcji – dr Martyna Grądzka-Rejak (IPN), Sylwia Szyc (IPN) członkowie redakcji: dr Paweł Libera (IPN/IH PAN), dr hab. Dariusz Magier (prof. UPH), dr hab. Jacek W.
    [Show full text]
  • Quarterly, Volume XXV Research Journal 27
    Quarterly, Volume XXV (July-September) Research Journal 27 (3/2020) Volume Editor Krzysztof Surowiec HSS Journal indexed, among others, on the basis of the reference of the Minister of Science and Higher Education in The Central European Journal of Social Sciences and Humanities (CEJSH), ERIH PLUS and Index Copernicus Journal Master List 2019. Issued with the consent of the Rector Editor in Chief Publishing House of Rzeszow University of Technology Grzegorz OSTASZ Composition of the Scientific Papers Council of the Faculty of Management at Rzeszow University of Technology „Humanities and Social Sciences” Grzegorz OSTASZ – Chairman (Poland) Justyna STECKO – Editorial assistant (Poland) members: Alla ARISTOVA (Ukraine), Heinrich BADURA (Austria), Guido BALDI (Germany) Aleksander BOBKO (Poland), Zbigniew BOCHNIARZ (The USA) Viktor CHEPURKO (Ukraine), Henryk ĆWI ĘK (Poland), Paweł GRATA (Poland) Zuzana HAJDUOVÁ (Slovakia), Wilem J.M. HEIJMAN (The Netherlands) Tamara HOVORUN (Ukraine), Beatriz Urbano LOPEZ DE MENESES (Spain) Nicanor Ursua LEZAUN (Spain), Aleksandr MEREZHKO (Ukraine) Nellya NYCHKALO (Ukraine), Krzysztof REJMAN (Poland), Annely ROTHKEGEL (Germany) Josef SABLIK (Slovakia), Henryk SKOROWSKI (Poland), Mykoła STADNIK (Ukraine) Anatoliy TKACH (Ukraine), Michael WARD (Ireland), Natalia ZHYHAYLO (Ukraine) Editor in Chief Grzegorz OSTASZ (Poland) Deputy Editor in Chief Beata Zatwarnicka-Madura Editorial Committee (Thematic editors) Stanisław G ĘDEK (Poland), Aleksandr GUGNIN (Poland), Eugeniusz MOCZUK (Poland) Krzysztof TERESZKIEWICZ (Poland), Grzegorz ZAMOYSKI (Poland) Editorial assistant Justyna STECKO (Poland) Statistical editor Tomasz PISULA (Poland) Members of editorial staff Tadeusz OLEJARZ (Poland), Marta POMYKAŁA (Poland) Hanna SOMMER (Poland), Beata ZATWARNICKA-MADURA (Poland) Volume editor Krzysztof SUROWIEC (Poland) Language editors eCORRECTOR Magdalena REJMAN-ZIENTEK, Piotr CYREK Project of the cover Damian G ĘBAROWSKI The electronic version of the Journal is the final, binding version.
    [Show full text]
  • Historia I Mitologia Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej
    265 WSCHODNI ROCZNIK HUMANISTYCZNY TOM XVII (2020), No 3 s. 265-286 doi: 10.36121/snicieja.17.2020.3.265 Stanisław Sławomir Nicieja (Uniwersytet Opolski) ORCID 0000-0003-4952-9290 Historia i mitologia Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Streszczenie: Celem artykułu jest ukazanie dorobku historiograficznego na temat Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, kiedy po usunięciu cenzury wielu badaczy w polskich środowiskach akademickich oraz wielu literatów, publi- cystów, dokumentalistów, autorów wspomnień i pamiętników, poczęło publikować ważne prace naukowe, popularnonaukowe i publicystyczne. W artykule przedstawiony jest doro- bek najwybitniejszych i najpłodniejszych badaczy Kresów. Autor poddaje analizie najważ- niejsze wypowiedzi i dzieła m.in. prof. Jacka Kolbuszewskiego, Bolesława Hadaczka, Janu- sza Tazbira, Jerzego Janickiego, Witolda Szolgini, Tadeusza Olszańskiego, Romana Aftana- zego, Daniela Beauvois oraz ustosunkowuje się do dyskursu politycznego na temat rzekomej „kresomanii”. Słowa kluczowe: Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej, historia, mitologia, historiograficzny dorobek ostatnich 30 lat The History and Mythology of Poland’s Eastern Borderlands Annotation: The purpose of the article is to present historiographic accomplishments concerning the Eastern Borderlands of Poland in the last 30 years, when after the abolition of censorship, numerous Polish academics, writers, journalists, documentalists, diary and memoir authors began to publish influential scholarly, popular as well as journalistic works. The article presents the output of the most outstanding and prolific among the Polish borderlands researchers. The author of the article ideintifies the key statements and works, of writers such as Prof. Jacek Kolbuszewski, Bolesław Hadacz, Janusz Tazbir, Jerzy Janicki, Witold Szolgini, Tadeusz Olszański, Roman Aftanazy and Daniel Beavois. The author also expresses his attitude to the dominant political discourse on the alleged “borderland-mamia” (Pol.
    [Show full text]
  • Fr. Jerzy Zając1 CATHOLIC PERIODICALS in EASTERN
    SEMINARE vol. 38 * 2017, no. 4, p. 129-146 DOI: http://doi.org/10.21852/sem.2017.4.11 Fr. Jerzy Zając1 CATHOLIC PERIODICALS IN EASTERN BORDERLANDS OF THE SECOND POLISH REPUBLIC (PART 1 – GENERAL) Summary Reborn in 1918, the Second Polish Republic returned to the part of the territory lost in the East to undertake the hardships of developing the war-ravaged land. Its history was reflected in the local press and the memories of the “Polonuses” living in these areas. It was recorded in dozens of magazine titles issued mainly by the contemporary Catholic world. The titles mentioned in the present work indicate the life areas of people inhabiting those regions, which were penetrated by the press and which are, in a sense, equivalent only to the names of Polish old mansions in the East. Getting acquainted with their content requires meticulous study which would allow to discover and bring closer the worlds described there and still little known to us and which were deliberately and systematically destroyed by anti-Polish and anti-Catholic forces. The uneasy task of deciphering the Borderlands from its publishing legacy which is still, to this day, being rediscovered, will constitute the content of the second part of the study devoted to Catholic periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic. Keywords: Eastern Borderlands, the Second Polish Republic, Catholic periodicals CZASOPIŚMIENNICTWO KATOLICKIE WSCHODNICH KRESÓW II RZECZYPOSPOLITEJ (CZ. I – OGÓLNA) Streszczenie Odrodzona w 1918 r. II Rzeczpospolita powróciła na część terytorium utraconego na Wschodzie, podejmując trudy zagospodarowania wyniszczonej wojnami ziemi. Jej obraz znalazł odbicie w lokalnej prasie i wspomnieniach żyjących na tych terenach Polonusów.
    [Show full text]
  • Sprawozdanie
    SPRAWOZDANIE ZAKŁADU NARODOWEGO im. OSSOLIŃSKICH za rok 2017 WROCŁAW 2018 Sprawozdanie sporządzono zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji (Dz.U. Nr 50 poz. 529 z dnia 22 maja 2001) WSTĘP Rok 2017 był dla Zakładu Narodowego im. Ossolińskich rokiem Wielkiego Jubileuszu; w dniu 4 czerwca upłynęło 200 lat od zatwierdzenia przez cesarza Franciszka I Ustanowienia familijnego, przedłożonego austriackiemu monarsze przez Józefa Maksymiliana hr. Ossolińskiego. Wydarzenie to dało początek istnieniu Ossolineum. 200 lat tradycji w polskich warunkach – nie tylko z uwagi na niekwestionowane miejsce w narodowej kulturze, lecz także ze względu na przetrwanie czasów wyjątkowo trudnych – zapewnia Zakładowi Narodowemu miejsce wyjątkowe w historii Polski. Obchody rocznicowe, nad którymi honorowy patronat objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, rozpoczęły się 5 czerwca otwarciem wystawy czasowej „200 lat Ossolineum 1817-2017” oraz galą jubileuszową w Operze Wrocławskiej. Rangę uroczystości podniósł udział licznych gości reprezentujących władze państwowe, samorządowe, a także najważniejsze instytucje kultury i nauki. Głos zabrali m.in. Prezydent RP dr Andrzej Duda, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński, Prezydent Wrocławia dr Rafał Dutkiewicz, Przewodniczący Rady Kuratorów ZNiO prof. Jerzy Zdrada, a także Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Adam Jezierski, Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski, Przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO prof. Jacek Purchla, Dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro, prof. Andrzej Mączyński z Polskiej Akademii Umiejętności i prof. Elżbieta Frąckowiak z Polskiej Akademii Nauk. Ważna była obecność przedstawicieli polskich instytucji emigracyjnych, takich jak prof. Marka Tomaszewskiego z Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu czy Anny Buchmann z Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Na podkreślenie zasługuje uczestnictwo ukraińskich placówek ze Lwowa, które reprezentowali dr Wasyl Fersztej (Biblioteka im.
    [Show full text]
  • Dziedzictwo I Pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Wschodnich Kresów Pamięć I Dziedzictwo Ii Muzealne Spotkania Z Kresami Muzeum Niepodległości W Warszawie
    Publikacja jest pokłosiem II już konferencji o tematyce kresowej zorganizowanej przez Muzeum Niepodległości i adresowanej do muzealników. Stąd, podobnie jak w tomie I (wydany drukiem w 2009 roku) zamieszczone tu teksty są efektem pracy i pasji specjalistów w zakresie historii, etnografii i sztuki. Opracowanie jest niewątpliwie ważne i niezwykle potrzebne, ukazuje bowiem stan badań nad zgromadzonymi w muzeach kolekcjami i zbiorami, a ponadto orientuje w zgromadzonych w różnych placówkach muzealnych eksponatach dotyczących Kresów. Publikacja stanowi cenne źródło wiedzy na temat ludzi, miejsc i wydarzeń związanych z Kresami, a jej wartość podnosi fachowość i emocjonalne zaangażowanie autorów. Czytelnik będzie miał okazję zapoznać się z bogatą ikonografią, częstojeszcze nigdzie niepublikowaną, a dotąd znaną tylko muzealnikom. Ponadto prezentowana przez autorów bibliografia znacznie wzbogaci wiedzę na temat źródeł i opracowań dotyczącychKresów. dr Jolanta Załęczny Dzieło reprezentuje niemal w całości wyniki pracy muzealników, głównie specjalizujących się w opracowaniu i popularyzowaniu zbiorów i kolekcji muzealnych z zakresu sztuki, historii oraz etnografii. Praktycznie we współczesnej literaturze w dziedzinie muzealnictwa jest to pewien fenomen, bowiem tak obszerne i fachowo opracowane dzieła pojawiają się nieczęsto. Omawiany tom w sposób szczególny i cenny poznawczo uzupełnia wiedzę o zbiorach muzealnych dotyczących Kresów Wschodnich. Tym samym opublikowanie tego tomu wydatnie poszerzy możliwości rozwijania wielokierunkowych badań nad dziejami
    [Show full text]