De Superster Van De Nederlandse Competitie

WARMING UP

DE SUPERSTER VAN DE NEDERLANDSE COMPETITIE SPEELT BIJ HEERENVEEN Hij is een fenomeen in Friesland, topscorer van Nederland en (bijna) Europa. Hij is voorbestemd om de Europese top en het Braziliaanse elftal te halen. Maar ook is hij, Voetballer Het fenomeen van het Jaar in de Nederlandse competitie, zo ondoorgron- delijk als het verkeer in zijn geboortestad Belo Horizonte. Wie is Afonso Alves, premiejager van SC Heerenveen, eigen- lijk echt? Wat drijft hem, wat wil hij? Aan de hand van een even indringend als luchtig gesprek tekent Voetbal Maga- Afonso zine het complete ABC op van El Fenomeno Afonso Alves Martins Junior, die soms tot fascinerende uitspraken komt. Zoals: ‘Mijn loopbaan is pas echt geslaagd als ik met Brazilië wereldkampioen ben geworden.’ Of: ‘Ik ben begonnen als centrale verdediger.’

TEKST EDDY VAN DER LEY Alves FOTOGRAFIE PICS UNITED en Archief ROBERTO TIBURCIO

18 VOETBAL MAGAZINE • MEI 2007 MEI 2007 • VOETBAL MAGAZINE 19 SCHITTERENDE SCHERPSCHUTTER SCHITTERENDE SCHERPSCHUTTERWARMING UP

We hebben geluk: de ijzig stoïcijnse Afonso Alves Doelpunten Geheim deur uit. Waarom in 2005 dan niet Afonso Alves is in een goede bui. Met een zonnig gemoed Scoren is de tweede natuur van Alves, maar zo Als het hoe en waarom van zijn trefzekerheid gepakt, voor een relatief bescheiden bedrag van en een open mind geeft hij antwoord op tal van productief als bij SC Heerenveen was hij nog ter sprake komt, produceert de Braziliaan 4,1 miljoen euro? Aan de Scandinavische scout (levens)vragen. De ene keer met een serieuze nooit. Bij zijn eerste Zweedse club Orgryte IS een schamper lachje. ‘De reguliere compe- van Ajax, de Deen John Steen Olsen, heeft het niet ondertoon, dan weer met een kwinkslag. ‘Of de scoorde de Braziliaan 23 keer in 39 wedstrijden, titie zit er nu op, maar de verdedigers in de gelegen. Hoewel de Amsterdammers gefocust mooiste vrouwen uit Brazilië komen? Eh, dat kan bij Malmö FF 29 keer in 55 duels. Dat maakt eredivisie hebben nog niet door hoe ze me waren op Rosenberg, tipte hij ze nadrukkelijk over ik moeilijk beweren met een Zweedse schone aan een totaal van 52 treffers in 94 wedstrijden, moeten aanpakken,’ zegt hij. ‘Ik kom in het Alves, die in die periode vanaf links speelde. Ajax mijn zijde, maar het is geen straf om op de Brazili- extreem veel voor een defensieve competitie als veld nogal nonchalant over, laat me soms deed niets met die informatie. Danny Blind reisde aanse stranden te lopen, ha, ha.’ Met enige regelde Zweedse. Bij SC Heerenveen liep Alves één iets terugzakken en oog vaak afwezig. Of een weliswaar twee keer naar Malmö, maar puur en maat weerkaatst zijn lach tegen de gewelven van op één, helemáál een zeldzaam moyenne. Een beetje moe, zoals Romario altijd zei. Maar alleen voor het bekijken van droomspits Rosen- het Heerenveense etablissement. Alves is lós. Tot specifiek handelsmerk heeft hij niet, hij scoort net als bij hem is dat schijn en heeft het niets berg. De toenmalige trainer zag Alves, die met groot genoegen van tolk en vertrouwenspersoon op alle mogelijke manieren: met links, met met de werkelijkheid te maken. Ik spéél dat ik blessures kampte, slechts een halve wedstrijd aan André Luiz da Silva, die de volzinnen van zijn land- rechts, met het hoofd, uit een vrije trap, uit een moe ben, dat is mijn tactiek, mijn manier van het werk en raakte niet bijster onder de indruk. Het genoot lachend vertaalt, en tot de conclusie komt Afonso Alves (links) en de zeer behulpzame tolk André Luiz de Silva. counter, na een dribbel of met een intikkertje. handelen. Want plotseling sta ik er wél. En dan was duidelijk: Rosenberg was dé man voor Ajax. niet alleen met een bijzondere voetballer van doen Hij heeft namelijk de gave om intuïtief de goede is de tegenstander vaak te laat.’ ‘Tja,’ haalt Alves zijn schouders op. ‘Ajax heeft te hebben, maar ook met ‘een bijzonder mens’. positie en het goede moment te kiezen. gestoken. Gevolg was dat hij me tegenwerkte Belo Horizonte Alex Alves en een vraagprijs van anderhalf miljoen euro Op 30 januari 1981 zag Afonso Alves het Europa Alex Alves is de oudere broer van Afonso en voor me vroeg, terwijl ik toen al 31 jaar was! levenslicht in Belo Horizonte, met 2,5 miljoen Europa is voor iedere Braziliaanse voetballer ‘Soms speel ik dat ik een beetje ook profvoetballer van beroep. De nu 33-jarige Veel te hoog natuurlijk. Ik ben toen gedesil- inwoners de derde stad van Brazilië. De hoofd- het beloofde werelddeel, ook voor Alves. Het verdediger speelde net als zijn broertje ook in lusioneerd teruggekeerd naar Brazilië en tijdelijk stad van de staat Minas Gerais vormt een lijdt geen twijfel dat de goalgetter zijn brood Zweden. Gedurende het seizoen 2004-2005 zelfs gestopt met profvoetbal. Een terugkeer geografische driehoek met Rio de Janeiro en nog eens in een Europese topcompetitie wil moe ben, net als Romario, woonden de broers een tijdje samen in Malmö. naar Europa sluit ik echter niet uit, ik kan nog Sao Paulo, de grootste steden van het land. verdienen. ‘Ik zou graag in de Engelse Premier ‘Ik was degene die voor Afonso zorgde, kookte zeker een paar jaar mee op het hoogste niveau. Toch heerst er een compleet andere mentaliteit, League of de Spaanse Primera Division willen en alles buiten het veld regelde, zodat hij lekker Het zou een droom zijn om nog een keer met weet Alves. ‘Mensen uit Belo Horizonte zijn spelen. Bij Barcelona of Real Madrid, dat is maar dat is schijn’ onbezorgd kon voetballen,’ zegt Alex. ‘We Afonso samen in één elftal te spelen. Volgend harde werkers met een rustig gemoed. We mijn droom,’ weet Alves, die echter niet te hadden veel lol samen, maar Afonso was wel seizoen bij SC Heerenveen? Graag. Ik denk dat zijn niet zo extravagant, druk en expressief als hard van stapel wil lopen. ‘Of ik er rijp voor erg gemakzuchtig, een beetje lui. In het veld ze wel een speler als ik kunnen gebruiken. Op dit bijvoorbeeld de mensen uit Rio de Janeiro.’ ben, zal de toekomst moeten uitwijzen. Ik lees Heerenveen die keuze zelf gemaakt.’ In de voorbije winterstop leverde hij daarentegen topprestaties, dus ik moment leg ik me toe op mijn werk als mede- Toch zijn er ook parallellen, vooral negatieve. en hoor ook de verhalen over belangstelling Heerenveen is in alle opzichten de antipool van klonk de naam van Alves opnieuw in de Arena, kon er wel mee leven.’ Het verblijf van Alex in eigenaar van een transportbedrijf in dieselolie, Hoewel Belo Horizonte was voorbestemd van grote clubs, maar er is nog niets concreet. metropool Belo Horizonte. Alves woont in een maar nu met serieuze (onder)toon. Alleen is de Zweden draaide uit op een nachtmerrie. ‘Ik ben LAE Transportes Ltda. Dat gaat goed, maar het een paradijselijke stad te worden, lopen de Bovendien heb ik nog een meerjarig contract appartement aan de rand van het Friese dorp en vraagprijs voor de Braziliaan binnen een jaar gebruikt door mijn Kroatische zaakwaarnemer, bloed kruipt waar het niet gaan kan, hè.’ Alex maatschappelijke excessen de spuigaten uit. bij SC Heerenveen.’ kan op straat een speld horen vallen. ‘Het is erg pakweg verviervoudigd. En dat is voor Ajax een die er maffiapraktijken op nahield. Die man had heeft veel contact met zijn jongere broer. ‘We Het centrum heeft met zijn grote boulevards stil hier,’ zegt hij, ‘en dat is behoorlijk wennen, brug te ver. op een gegeven moment schulden en wilde bellen elkaar bijna dagelijks en praten over van en hoogbouw weliswaar een kosmopolitische Familie want ik heb het liefst veel mensen om me heen. koste wat kost ook de rechten van Afonso alles. Natuurlijk dien ik hem ook van advies, sfeer, maar in de driehonderd (!) sloppenwijken Alves is een echt familiemens. ‘De Belo Horizonte is groot en hectisch, maar ook in opeisen, maar daar heb ik een stokje voor zoals een oudere broer dat hoort te doen.’ zijn de omstandigheden meer dan armoedig en familie staat op nummer één, Malmö is veel te doen. Klagen doe ik echter niet. zwerven kinderen met duizenden tegelijk over voetbal op twee,’ is zijn logische Als we op een vrije dag de drukte willen opzoeken, straat. Veel van hen worden het slachtoffer van rangorde. Alves groeide op in rijden we naar Amsterdam. Geen probleem.’ bendeoorlogen of verwaarloosde ziektes. Alves een gezin met drie kinderen. komt zelf niet uit de favela’s. ‘We woonden in Naast broer Alex heeft hij nog Inschattingsfout het centrum, in een normale wijk. Als ik niet een oudere zus, Alexsandra (nu 35 Ajax had Afonso Alves in 2005 min of meer voor op school zat, voetbalde ik op straat. De hele jaar). Zijn overleden vader was brand- het grijpen, maar de Amsterdamse club koos dag. Op een veldje zonder gras, tegenover de weerman in Belo Horizonte, moeder is huis- welbewust voor diens aanvalspartner bij Malmö school. Daar is de basis gelegd voor mijn latere vrouw. Uit een eerdere relatie met een FF, Markus Rosenberg. Een geweldige inschat- bestaan als profvoetballer, dáár heb ik de tech- Braziliaanse schone heeft hij zelf tingsfout, zo moet achteraf worden geconstateerd. niek geleerd.’ één zoontje: Felipe Rosenberg bleek niet te kunnen aarden in de Ajax-(spel)cultuur en vertrok begin dit jaar Chelsea naar Werder Bremen, met verlies. Hij Piet de Visser bekeek Alves namens Chelsea was gekomen voor vijf miljoen tijdens Willem II-SC Heerenveen (1-3). De goal- euro en ging voor vier getter scoorde drie keer, maar de grijze eminentie Henrique. miljoen de onder de scouts raakte nog niet overtuigd. ‘Alves ‘Ik zie hem alleen voetbalt te weinig mee en daarom lijkt hij me niet als ik in Brazilië ben, geschikt voor een topclub als Chelsea,’ zegt De waar hij bij zijn moeder woont. Wel bel Visser. ‘Ik zal hem ook niet snel aanbevelen bij ik hem vaak.’ Om zijn band met zijn zoon te Roman Abramovitsj en ik moet nog zien of hij nog onderstrepen, heeft hij een tatoeage met diens eens dertig keer scoort in een seizoen. Er wordt in naam op zijn arm laten graveren. Ook de naam Nederland wel erg slecht verdedigd. Dat is niet te van zijn moeder, Eliade, draagt hij in gotische Alexsandra tussen haar broers Afonso (links) en Alex. vergelijken met Engeland of Spanje.’ letters mee op zijn lichaam.

20 VOETBAL MAGAZINE • MEI 2007 MEI 2007 • VOETBAL MAGAZINE 21 SCHITTERENDE SCHERPSCHUTTER SCHITTERENDE SCHERPSCHUTTERWARMING UP

Jacht onpeilbaar, zwabberend effect meegeeft. In de In zijn jacht op doelpunten verslindt Alves het ene vorige Voetbal Magazine onthulde de koning van record na het andere. Nooit eerder scoorde een de zwabberbal het geheim van de smid. ‘Ik geef speler van SC Heerenveen zo vaak (34 keer) in één de bal een speciale behandeling. Leg ‘m met het seizoen als hij, ook Ruud van Nistelrooy, Klaas-Jan ventiel naar me toe, want dáár moet ik hem raken. Huntelaar, Jon Dahl Tomasson of Marcus Allbäck Verder is zo’n schot een combinatie van kracht, niet. Alves was bovendien productiever dan zijn techniek, de juiste afstand en het hebben van een illustere landgenoten Ronaldo en Romario in hun goede dag. Het geeft een machtig gevoel als ik glorietijd bij PSV. Nog een opmerkelijk feit: Alves van afstand scoor en keepers gek worden van die bracht het afgelopen seizoen liefst vier keer een zwabber. Zelf zie ik het als een beloning voor het hattrick op zijn naam, thuis tegen FC Groningen en eindeloos oefenen van vrije trappen. Dat begon al NAC, uit tegen Vitesse en Willem II. Een hattrick in op jeugdige leeftijd, op straat in Belo Horizonte. een uitwedstrijd is in de eredivisie een zeldzaam- Vroeger, als centrale verdediger - ja, ik ben echt heid en kwam in de afgelopen twintig jaar slechts Een vertrouwd beeld: juichen na wéér een treffer. Alex, Afonso en zijn zoon Felipe Henrique. begonnen als centrale verdediger - was het schot acht keer voor. De kunstukjes van Alves voltrokken van afstand al een specialiteit. Op dertienjarige zich overigens in een flits: tegen Vitesse had hij leeftijd werd ik op een toernooi ooit topscorer als 22 minuten nodig (55ste, 60ste en 77ste minuut), uit de auto stap, streel ik de armbandjes en sla ik Nederland Ritueel vijftig nummers uit mijn hoofd en draai ze thuis centrale verdediger, met twaalf doelpunten. In de tegen Willem II zelfs nog een minuutje minder een kruisje. Dan ben ik klaar voor de wedstrijd.’ Voor Alves is Nederland de springplank naar Alves denkt met weemoed terug aan de tijd dat en in de auto. Ook kijk ik op mijn tv dvd’s van jaren erna ben ik pas omgeschoold tot aanvaller.’ (48ste, 51ste en 69ste minuut). Het geeft de pres- een Europese topcompetitie. ‘Ik heb bewust zijn vader, Afonso senior, bij wijze van ritueel hem en andere pagodeartiesten. De muziek voelt tatie van Alves, die op de slotdag van de compe- Lottie gekozen voor de eredivisie,’ zegt hij, ‘omdat er dagelijks cadeautjes voor hem meebracht. Hij soms als therapie. Als ik een beetje boos ben, Wereldkampioen titie tegen Feyenoord zelfs vier keer scoorde, nog De levenspartner van Alves is een hoogblonde offensief wordt gespeeld. Een spits krijgt hier was een echt vaderskindje. ‘Mijn vader en Afonso zet ik de pagode op en dan is het weer goed. De ‘Mijn voetballoopbaan is niet helemaal geslaagd meer cachet en reliëf. Als klap op de vuurpijl lijkt Zweedse, genaamd Lottie. ‘Zij is mijn grote ruimte en kan zich onderscheiden. Ik heb dan waren dikke vrienden, die niet zonder elkaar klanken inspireren me ook tot het spelen van een als ik later niet kan zeggen dat ik wereldkam- de Braziliaan topscorer van Europa te worden. Zijn liefde,’ zegt de Braziliaan. ‘Op haar kan ik altijd ook geen moment spijt gehad van mijn keuze konden,’ zegt broer Alex. ‘Ze lijken ook erg op goede wedstrijd. Als ik naar het Abe Lenstra- pioen ben geworden met Brazilië,’ zegt Alves voorsprong op Totti (AS Roma), Kanouté (Sevilla) rekenen.’ Door zijn relatie met een Zweedse voor SC Heerenveen. De moeilijkste tegenstan- elkaar, qua uiterlijk, karakter en de manier van stadion rijd, heb ik mijn iPod dan ook steevast bij onomwonden. ‘Natuurlijk zal iedere voetballer en Milito (Zaragoza) lijkt groot genoeg voor het weet Alves nog niet of hij na zijn loopbaan ders? Dan noem ik mijn landgenoot Alex van bewegen.’ Groot was de klap voor Afonso toen me, maar in de auto bij het stadion zet ik hem uit.’ dat zeggen, maar ik meen het. Voor de tv heb ik winnen van de prestigieuze Gouden Schoen. terugkeert naar zijn vaderland, zoals vrijwel PSV, wát een geweldenaar. Maar ik scoorde wel zijn vader in 1992 op 45-jarige leeftijd overleed Brazilië vroeger een paar keer wereldkampioen alle Brazilianen. ‘Dat zal de tijd uitwijzen,’ zegt tegen hem én Gomes, in Eindhoven, ha, ha. aan de gevolgen van een ziekte, die hij in zijn Taalbarrière zien worden, het is een droom om zelf deel uit te Katholicisme hij. Lottie trekt in Heerenveen veel op met de Het was één van mijn mooiste treffers van het jeugd al moet hebben opgelopen, in de tijd dat hij Voetbalcliché: hij spreekt liever met zijn voeten maken van de Selecao. Ja, in 2010 is het volgende Zoals bijna alle Brazilianen is Alves opgevoed vrouwen van de Zweedse voetballers. Met de seizoen, ik stond bijna op de achterlijn toen ik onder armoedige omstandigheden in een lemen dan met zijn mond. In het geval-Alves is het een WK, in Zuid-Afrika. Het zou fantastisch zijn om en opgegroeid met het katholicisme. ‘God geeft vriendin van Lasse Nilsson genoot ze onlangs in de bal nog binnenschoof.’ huis op het platteland woonde. De kwaal, Doenca waarheid als een koe. De Braziliaan is geen prater, dan bij de selectie te horen. Of het realistisch me de steun die ik nodig heb, maar ik ga hier Thailand van een welverdiende vakantie. de Chagas, wordt veroorzaakt door de beet van en daarbij komt dat de taalbarrière een normale is, weet ik niet, maar ik zal er alles aan doen om in Nederland niet naar de kerk om mijn religie Orgryte IS een kever en kent een lange incubatietijd. Via het communicatie extra moeilijk maakt. Alves spreekt mezelf in de kijker te spelen.’ te belijden,’ zegt hij. ‘Het is iets wat in me zit.’ Marktwaarde Omdat Alves bij Atletico Mineiro niet aan bloed tast deze sluipmoordenaar heel langzaam Portugees en een beetje Zweeds. Hij volgt Engelse Geloof en bijgeloof gaan hand in hand bij Alves. De precieze marktwaarde van Afonso Alves is spelen toekwam, vertrok hij in 2002 samen met het hart aan. Net als zijn broers en andere fami- les, maar kan zich in die taal (nog) niet verstaan- Zaakwaarnemer Aan de achteruitkijkspiegel van zijn auto hangen lastig in te schatten. Voorzitter Koos Formsma boezemvriend Paulinho Guará naar het verre lieleden werd de ziekte Afonso senior fataal. De baar maken. Aan de Nederlandse taal waagt hij De zaakwaarnemer van Alves is Robert Tiburcio twee armbandjes van de van SC Heerenveen noemde een bedrag van en koude Zweden, om er te gaan spelen voor toen elfjarige Afonso junior, die door zijn vader zich niet of nauwelijks. uit Belo Horizonte. En niet een zekere Paolo Braziliaanse heilige Senhor do twintig miljoen euro, zaakwaarnemer Roberto Orgryte IS, de tweede club van Gotenburg. Een Cesar die zich aanvankelijk wel als zodanig uitgaf. Bonfim. ‘Als ik voor Tiburcio houdt het op ‘ruim tien miljoen euro’. harde leerschool volgde. ‘De cultuuromslag ‘Ongelooflijk,‘ zegt Alves. ‘Die man riep iets en een wedstrijd In de wetenschap dat Alves een vijfjarig contract was enorm. Soms trainde ik in de sneeuw bij alle media namen zijn naam over. Wie het dan wel heeft getekend zonder clausules of gelimiteerde een temperatuur van dertien graden onder nul. ‘Mijn loopbaan is pas geslaagd is? Zomaar een landgenoot, maar zeker niet mijn afkoopsommen, kan de Friese club vragen Maar ik was vastbesloten om te slagen en heb zaakwaarnemer. Dat is toch echt Robert Tiburcio, wat het wil. Dat er fikse winst op de Brazi- doorgezet. Na twee jaar dwong ik een transfer sinds 1997, die ook nog eens een vriend van de liaan wordt gemaakt, is boven iedere twijfel af naar Malmö en kwam ik samen te wonen met als ik wereldkampioen ben’ familie is. Hem kan ik vertrouwen en daar gaat verheven. SC Heerenveen betaalde Malmö FF mijn broer Alex. Met andere woorden: mijn tijd het om in het leven.’ Tiburcio zelf laat geen twijfel 4,1 miljoen euro voor Alves, het hoogste bedrag in Zweden is bepalend geweest voor mijn loop- bestaan over zijn status. ‘In deze wereld lopen in de clubgeschiedenis, maar ook de verkoop baan. Ik ben de mensen in Orgryte en Malmö liefkozend Juninho werd genoemd, kon moeilijk Ultiem doelpunt veel figuren rond die zich uitgeven als zaakwaar- van de Braziliaan zal voor een Friese mijlpaal erg dankbaar voor het vertrouwen en de steun.’ omgaan met diens dood. ‘Mijn zus en ik moesten Zijn ultieme treffer? ‘Ik heb er veel gemaakt, maar nemer van voetballers, maar ik ben de man die de zorgen. Eind 2005 toucheerde Heerenveen veel op hem inpraten, hem veel helpen en veel bij de allermooiste is een vrije trap in de wedstrijd belangen van Afonso behartigt.’ Hoe hij de nabije een slordige negen miljoen euro van Ajax voor Prognose hem zijn,’ vertelt Alex. ‘We moesten hem stimu- tussen Atletico Mineiro en Cruzeiro, dé derby in toekomst van de voetballer ziet? ‘Er is veel vraag Klaas-Jan Huntelaar. Voor Alves zal de club Aan de vooravond van het seizoen voorspelde leren en motiveren om door te blijven gaan met Belo Horizonte. Ik tilde de bal prachtig in de krui- naar hem, maar Heerenveen heeft natuurlijk het beduidend meer vangen. Toch wil Heerenveen Alves dat hij minstens twintig treffers zou voetbal. En dat is gelukt. Gelukkig maar.’ sing. Weet je wie de doelman van Cruzeiro was? laatste woord. De samenwerking met de club is zijn topscorer liever (nog) niet kwijt. Formsma: maken. Die prognose leidde alom tot hoon en Heurelho Gomes van PSV. Ook toen scoorde ik al goed, al is het logisch dat Afonso zijn dromen ‘Er is geen vraagprijs, want we willen graag spot. Wie was die nieuwe Braziliaan wel om Samba tegen hem, ha, ha.’ heeft: hij wil naar een Europese topclub en hij dat Alves nog minstens een seizoen in Heeren- zo op de bluftoer te gaan? Het antwoord ligt Zoals het een echte Braziliaan betaamt, is Alves wil financieel onafhankelijk worden, zoals iedere veen blijft. Of er moet een club komen die een er inmiddels, in de vorm van een karrenvracht verzot op ritmische muziek. Zijn favoriete stijl Vrije trap voetballer. Of dat gaat lukken? Ja! De vraag is exorbitant hoge prijs wil betalen.’ Aan grote aan doelpunten. Wat heet: de prognose van de is de pagode, een subgenre van de samba. Zijn Afonso Alves beschikt over een superbe trap- alleen nog: wanneer?’ ● kandidaten geen gebrek. Naast PSV en Ajax azen ook tot Voetballer van het Jaar verkozen Alves favoriete zanger is de uit Rio de Janeiro afkom- techniek. Doelmannen in de eredivisie krijgen het grootmachten Bayern München en Valencia op bleek achteraf aan de magere kant, geheel in stige Zeca Pagodinho. ‘Ik sta op met zijn muziek Spaans benauwd als de Braziliaan zich ontfermt Met dank aan tolk André Luiz da Silva, de aanvaller. overeenstemming met zijn bescheiden inborst. en ga ermee naar bed. Ik ken de teksten van zo’n over een vrije trap, omdat Alves de bal een www.brasilva.nl

22 VOETBAL MAGAZINE • MEI 2007 MEI 2007 • VOETBAL MAGAZINE 23