BISKUP GALL MARSZAŁEK PIŁSUDSKI Dzieje Trudnych Relacji
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
NOWY MAGAZYN O TRADYCJI I CHWALE POLSKIEGO ORĘŻA CHIŃCZYCY GRAJĄ W GO, ZA ZDRADĘ OJCZYZNY A ZACHÓD W SZACHY szubienica, pal i kula www.polska-zbrojna.pl NR 2 (6) 2018 CENA 9,99 ZŁ (w tym 8% VAT) ISSN 2543-8735 OSTATNI ZARZĄD WiN płk Łukasz Ciepliński BISKUP GALL MARSZAŁEK PIŁSUDSKI dzieje trudnych relacji Polskie lotnictwo bojowe w przededniu Września '39 KAZIMIERZ SOSNKOWSKI Generał zawsze wierny pod Łowczówkiem, Lwowem, Ankoną ISSN 25438735 MJR WANDA BROSZKOWSKA-PIKLIKIEWICZ #RycerzeBialoCzerwonej Wanda Broszkowska-Piklikiewicz robiła rzeczy wielkie, ale nigdy nie myślała o sobie jak o bohaterze. Podobnie jak tysiące innych osób walczyła o wolną Polskę z przekonaniem, że tak po prostu trzeba. Swą postawą zasługuje na miano obrońcy biało-czerwonej. My też możemy do nich dołączyć! BROSZKOWSKIEJ-PIKLIKIEWICZ WANDY ARCH. NA POCZĄTEK 3 ANNA PUTKIEWICZ REDAKTOR NACZELNY WOJSKO I NARÓD. AWERS I REWERS TEJ SAMEJ HISTORII. OBOWIĄZEK ŻOŁNIERZA WOBEC PAŃSTWA KOŃCZY SIĘ WRAZ Z JEGO ŚMIERCIĄ. ALE OBOWIĄZEK PAŃSTWA WOBEC SWYCH ŻOŁNIERZY NIE KOŃCZY SIĘ NIGDY. FOT. CEZARY POMYKAŁO FOT. pamiętnikach gen. Kazimierza Sosnkowskiego z września 1939 jest opis ostatniego spotkania na ojczystej ziemi. Łańcuch ludzi, ratujących przed niewolą dowódcę Frontu Południowego wieńczy „Inżynier K.”. Podczas spotkania w jego gościnnym domu garstka uchodźców staje przed gospodarzem. „Inżynier K.”, jak wspominał WGenerał, przejawiał oznaki „silnego wzruszenia”. Nocleg, pożegnanie i wymarsz w góry, ku grani- cy. Opis krótki, lapidarny. A mnie trudno było oderwać się od tej sceny. Od wyprostowanej sylwet- ki „Inżyniera K.”, który u podnóża Karpat, samotnie odprowadzając wzrokiem malejący i niknący w końcu za horyzontem punkt, żegnał swoje rozbite wojsko. Pozostanie ono rozdzielone na lata między Wschodem a Zachodem z wykrwawiającą się, zniewoloną ojczyzną w środku. Symboliczny koniec II Rzeczypospolitej, odchodzącej poza ramy krajobrazu, odmalowany przez Generała, jest w istocie obrazem wstrząsającym. Ta scena i ten człowiek stały się dla mnie jakimś po- mnikowym wyobrażeniem wzajemnej, odwiecznej relacji wojska i narodu – ludności cywilnej, która bez zbędnych słów tyle już razy przejmowała rolę strażnika sprawy polskiej. Wyobrażam sobie te skromne, ciche rodziny oddające do kolejnych powstań i wojen swych synów. Te domy, mieszkania, majątki i kościoły, z których odradzało się wojsko. Ta cierpliwość i wiara, że Polska powstanie jeszcze raz. „Czas nagli, zegar dziejowy wskazuje późną godzinę” – ostrzegał w pełnym powagi przemówieniu gen. Sosnkowski po układzie monachijskim we wrześniu 1938 r. Pół roku później Polska podpisała notę gwarancyjną z Wielką Brytanią, ale „pesymizm” odsuniętego na boczny tor Generała i tym razem nie pasował do euforycznej narracji, w której „nie oddajemy nawet guzików”, „nikt nam nie zrobi nic, nikt nam nie weźmie nic”, a z legendarnego już przemówienia ministra Józefa Becka zapamiętamy jedynie efektowne, lecz wkrótce fatalnie profetyczne zdanie. Okaże się bowiem, że „bezcenny honor”, jednak kosztuje. Ci, którzy zdołali przetrwać hekatombę zgotowaną polskiemu wojsku przez Niemcy i Rosję Sowiecką, powrócili niebawem jako armia podziemna, która po pierwszym szoku irozprosze- niu, znów się podniosła i odtworzyła pod dalekim dowództwem Generała. Pierwsze niepodległościo- we roczniki dorosły w jej szeregach. 3 maja 1943 r. matka Zdzisława Badochy „Żelaznego”, dowódcy 2 szwadronu 5 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, wygładza ręką biały obrus. Stawia krucyfiks ryni - graf Matki Boskiej Ostrobramskiej. Zapala świece i w półmroku mocny głos nowego żołnierza powta- rza za jej synem: „… przysięgam na ten święty krzyż, znak męki iZbawienia…”. Wojnę przeżyje tylko matka. Po wojnie wdowy, matki bez dzieci, sieroty bez ojców. I uparte, milczące trwanie „cywilnego zaplecza”, bez którego wielka podziemna armia nie zdołałaby przetrwać. Złamane losy rodzin Ciepliń- skich, Zarzyckich, Bukowskich, Dziemieszkiewiczów i wielu innych. Mieszkańcy palonej Wąwolnicy, ukarani wyrokiem ludowej sprawiedliwości za pomoc żołnierzom mjr. Mariana Bernaciaka „Orlika”, nagle bezdomni, patrzący ponad wymierzonymi w nich lufami dziarskich chłopców z KBW, jak płonie ich dobytek. Widzę ich wierne cienie stojące wtedy ramię w ramię z „Inżynierem K.”. Niewygodny poli- tycznie polski „Generał bez ojczyzny” doświadczał dzień po dniu, aż do swej śmierci, gorzkiej różnicy między „ziemią wybieraną a przeznaczoną”. Pochowany jest w podziemiach archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Zapraszam do lektury. NOWY MAGAZYN O TRADYCJI I CHWALE POLSKIEGO ORĘŻA CHIŃCZYCY GRAJĄ W GO, ZA ZDRADĘ OJCZYZNY A ZACHÓD W SZACHY szubienica, pal i kula www.polska-zbrojna.pl NR 2 (6) 2018 ISSN 2543-8735 CENA 9,99 ZŁ (w tym 8% VAT) ISSN 2543-8735 OSTATNI ZARZĄD WiN płk Łukasz Ciepliński BISKUP GALL MARSZAŁEK PIŁSUDSKI dzieje trudnych relacji Polskie lotnictwo nr 2 bojowe w przededniu Września '39 KAZIMIERZ SOSNKOWSKI 78 Generał zawsze wierny pod Łowczówkiem, Lwowem, Ankoną OKŁADKA: GEN. KAZIMIERZ SOSNKOWSKI / FOT. GETTY KAZIMIERZ SOSNKOWSKI / FOT. OKŁADKA: GEN. IMAGES SPIS TREŚCI Wielcy dowódcy JERZY KIRSZAK 14 Kazimierz Sosnkowski. Generał zawsze wierny ANNA DĄBROWSKA 52 Między Ankoną a Warszawą 102 Rozmowa z Jerzym Kirszakiem Zapomniane bitwy ANDRZEJ ŁYDKA 24 Bój pierwszej brygady pod Łowczówkiem Strategie 146 JULIUSZ S. TYM 32 Generał Sosnkowski w kampanii W cieniu historii 1939 r. Na odsiecz miastu PAWEŁ SZTAMA Na odsiecz Lwowa 84 Kaci z bezpieki przed sądem PRL DOMINIK KAŹMIERSKI DAMIAN KAROL MARKOWSKI 90 Rozkaz, którego nie było 39 Tajemnice „Lasu śmierci” ZBIGNIEW KĘPA 136 Trudne relacje biskupa Taktyka z Marszałkiem PIOTR KORCZYŃSKI Z arsenału Muzeum Wojska 42 Polska noc SS „Germanii” Życiorysy heroiczne Polskiego RADOSŁAW SIKORA 166 Staropolska sztuka wojenna TOMASZ SARNECKI MICHAŁ MACKIEWICZ Od Werndla do Mannlichera PIOTR PLEBANIAK 98 Mistrz strzelecki broni Wybrzeża 110 170 Chińczycy grają w Go, ALEKSANDER SZYCHT a ludzie Zachodu w szachy 102 „Czer” – legenda lwowskiego Lotnictwo Kedywu MARIUSZ NIESTRAWSKI Uzbrojenie 115 Lotnictwo Frontu Południowego WOJCIECH KRAJEWSKI TADEUSZ WRÓBEL 45 Siedmiotonowy polski w boju 122 Mewa podporucznika 56 Gerarda Ranoszka GRZEGORZ ŚLIŻEWSKI Podziemie niepodległościowe 128 Lotnictwo polskie a sojusznicy ELŻBIETA JAKIMEK-ZAPART 56 Ostatni wykonawcy Testamentu Motoryzacja Polski Walczącej JAN TARCZYŃSKI WOJCIECH FRAZIK 68 Operacja „Cezary”. 140 Wojskowe początki polskiej motoryzacji WiN w sieci agentów PIOTR KORCZYŃSKI 74 Ostatnia szansa Polaków Orzeł biały Rozmowa ze Zdzisławem Zblewskim TOMASZ ZAWISTOWSKI PIOTR KOCYAN 146 Półsłońca kadetów 78 Uzbrojenie antykomunistycznego II Rzeczypospolitej podziemia PIOTR KORCZYŃSKI 92 Od Powstania Warszawskiego Sztandary Wojska Polskiego do wojny w Indochinach JAROSŁAW PYCH Rozmowa z Zygmuntem Jatczakiem 150 Orzeł pod kadeckim słońcem nr 2 / 2018 / POLSKA ZBROJNA HISTORIA WOJSKOWY INSTYTUT WYDAWNICZY 160 Aleje Jerozolimskie 97, 00–909 Warszawa DYREKTOR WOJSKOWEGO INSTYTUTU WYDAWNICZEGO Maciej Podczaski, tel. 261 845 365, 261 845 685, faks 261 845 503; [email protected] POLSKA ZBROJNA. HISTORIA REDAKTOR NACZELNY Anna Putkiewicz, tel. 261 846 764; [email protected] SEKRETARZ REDAKCJI Małgorzata Łętowska, tel. 261 845 165; [email protected] REDAKCJA Piotr Korczyński, Aleksander Szycht, tel. 261 845 604; [email protected] GRAFIKA Marcin Dmowski (kierownik), Marcin Izdebski (projekt szaty graficznej i opracowanie), Andrzej Witkowski (fotoedytor), tel. 261 845 579 Wojna i sztuka Ceremoniał wojskowy STALE WSPÓŁPRACUJĄ: M. RENATA WILEWSKA MARIUSZ KUBAREK Anna Dąbrowska, Maciej Chilczuk, prof. Andrzej Gąsiorowski, Legiony Polskie w artystycznej wizji Charakter podniosły uroczystości Jarosław Godlewski, dr Grzegorz Jasiński, Mikołaj Kubacki, 152 177 płk Mariusz Kubarek, Łukasz Jędrzejczak, wojskowych Tadeusz Jeziorowski, prof. Mirosław Lenart, Polska sztuka fortyfikacji ppłk Andrzej Łydka, Michał Mackiewicz, dr Mariusz Niestrawski, dr Adam A. Ostanek, PIOTR KORCZYŃSKI Wielkie kolekcje dr Konrad Paduszek, dr Marcin Paluch, dr Anna Pastorek, prof. 156 Twierdze nie do zdobycia ROBERT MARCINKOWSKI Waldemar Rezmer, Paweł Rozdżestwieński, Rozmowa z Krzysztofem Wielgusem 180 Przewodnik po miejscach, dr Jan Tarczyński, prof. płk Juliusz S. Tym, dr Krzysztof Wielgus, M. Renata Wilewska, których już nie ma prof. Wojciech Włodarkiewicz, Tadeusz Wróbel, Za zdradę ojczyzny Łukasz Zalesiński, Tomasz Zawistowski PIOTR KORCZYŃSKI Notatnik kolekcjonera OPRACOWANIE STYLISTYCZNE 160 Dla ojczyzny ratowania szubienica, Beata Stadryniak-Saracyn, ANDRZEJ WITKOWSKI pal i kula January Szustakowski 183 Świat filokartystyki MARKETING I PROMOCJA Kawalerowie Virtuti Militari Piotr Zarzycki, Agnieszka Karaczun, Anita Kwaterowska Książki (tłumacz), Małgorzata Szustkowska, Marta Szulc, ANNA DĄBROWSKA PAWEŁ SZTAMA Radosław Lechowicz 174 Pierwszy komandos 184 Wysiłek ku zjednoczeniu tel. 261 845 387, 261 845 180, faks 261 845 503; [email protected] Klub garnizonowy DRUK: ANDRZEJ ŁYDKA ARTDRUK, ul. Napoleona 4, 176 Szas generalny czy ogólny wycisk 128 05-230 Kobyłka, www.artdruk.com PRENUMERATA Zamówienia na prenumeratę wydań papierowych „Polski Zbrojnej. Historia” można składać przez: www.polska-zbrojna.pl KOLPORTAŻ I REKLAMACJE Poczta Polska Usługi Cyfrowe Sp. z o.o. ul. Duninowska 9a, 87–823 Włocławek tel. 542 315 201, 502 012 187; 45 [email protected] PARTNER Narodowe Archiwum Cyfrowe. 170 tysięcy zdjęć online na www.nac.gov.pl Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów