UvA-DARE (Digital Academic Repository)
J.H. Halbertsma als lexicograaf: studies over het Lexicon Frisicum (1872)
Dijkstra, A.
Publication date 2011
Link to publication
Citation for published version (APA): Dijkstra, A. (2011). J.H. Halbertsma als lexicograaf: studies over het Lexicon Frisicum (1872). Afûk.
General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:26 Sep 2021 ... Bibliografie
Adams, J.N. (1982) The Latin Sexual Vocabulary. London: Duckworth. Anderson, Benedict (1991) Imagined Communities. Revised Edition. London / New York. American (2000) The American Heritage Dictionary of the English Language. Houghton Mifflin Harcourt. Bakhuizen van den Brink, R.C. (1876) ‘Het verslag der redactie van het Nederlandsch Woordenboek’, in: Studien en schetsen over vaderlandsche geschiedenis en letteren, III, 450-454. [herdruk van een stuk uit de Konst en Letterbode 1854, nr. 48]. Bakker, D.M. (1977) ‘De grammatica in de negentiende eeuw’, in: D.M. Bakker en G.R.W. Dibbets (red.), Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde. Den Bosch. pp. 113‑160. Ballesio, G.B. (1898) Fraseologia italiana. Firenze: Bemporad. Bank, J.Th.M. (1990) Het roemrijk vaderland. Cultureel nationalisme in Nederland in de negentiende eeuw. ‘s‑Gravenhage. Béjoint, Henri (1983) ‘On field-work in lexicography’, in: R.R.K. Hartmann (red.), Lexicography: Principles and Practice. London etc.: Academic Press, pp. 67-76. Béjoint, H. (2000) Modern Lexicography. An Introduction. Oxford: Oxford University Press. Bendsen, Bende (1860) Die nordfriesische Sprache nach der moringer Mundart, zur Vergleichung mit den verwandten Sprachen und Mundarten. [mit Zueignung und bibliographischem Vorworte] von M. de Vries. Boissière, Prudence (1862) Supplément du Dictionnaire analogique. Paris. Boersma, Piter (1999) ‘De leksikografy fan it Midfrysk’, in: Anne Dykstra en Rolf H. Bremmer (red.), In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Ljouwert, pp. 111-125. Bonth, Roland de (1998) “De Aristarch van ‘t Y”. De ‘grammatica’ uit Balthazar Huydecopers Proeve van Taal- en Dichtkunde (1730). Maastricht.
bibliografie 307 Boucher, J. (1832-1833) Zie Hunter en Stevenson (1832-1833) Boutkan, Dirk en Sjoerd Siebinga (2005) Old Frisian etymological dictionary. Leiden: Brill. Bowring (1830) Zie Telting, A. ([1829-] 1830) Bremmer, R.H. Jr. (1981) ‘Frisians in Anglo-Saxon England: a historical and toponymical investigation’, in: Fryske nammen vol. 3, pp. 45-94. Bremmer, Rolf H. Jr [1988] (1990) ‘Late Medieval and Early Modern Opinions on the Affinity Between English and Frisian: the Growth of a Commonplace’, in: Folia Linguistica Historica IX/1, pp. 167- 191. Bremmer, Rolf H. Jr (1999) ‘De Leksikografy fan it Aldfrysk’, in: Anne Dykstra en Rolf H. Bremmer (red.), In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Ljouwert, pp. 75-94. Breuker, P. (1973) J.H. Halbertsma, Gysbert Japicx en de Friese dialekten. Fryske Akademy. Ljouwert. Breuker, Ph. H. (1981a) ‘Friesch Jierboeckjen (1828-1835)’, in: It Beaken, 43, pp. 72-86. Breuker, Ph. H. (1981b) ‘Halbertsma syn motto “De taal is de ziel der natie”’, in: Ut de Smidte fan de Fryske Akademy, 15, 1, p. 16. Breuker, Philippus H. (1989) It wurk fan Gysbert Japix. I: Tekst yn facsimile. II‑1, II‑2: Oerlevering en ûntstean. Ljouwert: Fryske Akademy. [dissertatie]. Breuker, Ph. H. (1990) ‘Kultuer en literatuer yn Fryslân yn it bigjin fan de njoggentjinde ieu’, in: It Beaken, 52, pp. 18-33. Breuker, Ph. H. (1994) ‘De vriendschap tussen Bilderdijk en Halbertsma’, in: Het Bilderdijk-Museum. Mededelingenblad van de Vereniging ‘Het Bilderdijk-Museum’ 11, pp. 1-14. Breuker, Ph. H. (1997) ‘Feitsma fan replyk tsjinne’, in: De Vrije Fries, LXXVII, pp. 153-156. Brouwer, H. (1997) Waalke van Borssum Waalkes (1818-1866) en syn oersetting fan it evangeelje fan Markus ferlike mei oare Fryske evangeelje-oersettingen benammen út ‘e njoggentjinde ieu. Ljouwert. Brouwer. J.H. (1941) Joost Hiddes Halbertsma. Fries taalkundige (1789-1869). Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het hoogleraarsambt aan de rijksuniversiteit te Groningen op 18 October 1941. Assen.
308 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Buitenrust Hettema, F. (1888) Bijdragen tot het Oudfriesch Woordenboek. [diss.] Leiden. Buma, W.J. (1959) ‘Tsjoed en Tsjoene’, in: Us Wurk. pp. 22‑24. Buma, W.J. (1969a) ‘Dr. J.H. Halbertsma as wurdboekman’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789‑1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 102‑112. Buma, W.J. (1969b) ‘Priuwke fan in Frysk ôfliedkundich wurdboek’, in: Us Wurk 18, 1-52. Buma, W.J. (1996) Vollständiges Wörterbuch zum westerlauwersschen Jus Municipale Frisonum. Ljouwert. Cadovio Müller, Johannes (1691) Memoriale linguae Frisicae. [Tresoar 275 Hs]Cnoop Koopmans, Wopko (1841) ‘Letterkundige naoogst van J.H. Halbertsma, Ph. Th. Mag. et Lit. Hum. Doctor h.c. te Leiden, Lid van het Koninklijk Nederl. Instituut, […], enz. Deventer, J. de Lange. 1840. XXIV en 299 bl. kl. 8o’, in: De Gids 5, Eerste stuk. 473‑486. [http://www.dbnl. org/]. Dibbets, G.R.W. (1990) ‘Etymologie en filologie’, in: A. Moerdijk, e.a. (eds) Honderd jaar etymologisch woordenboek van het Nederlands. ‘s-Gravenhage, 237-260. Dijkstra, Waling, e.a. (1900-1911) Friesch Woordenboek (Lexicon Frisicum). Deel I, A-H (1900); Deel II, I-P (1903); Deel III, R-W en Nalezing (1911), Leeuwarden. Reprint 1971: (Varia Frisica vin), Leeuwarden/ Amsterdam. Dornseiff, Franz (1933) Der deutsche Wortschatz nach Sachgruppen. Berlin. Driel, L. van en J. Noordegraaf (1998) De Vries en Te Winkel: een duografie. Den Haag: Sdu Uitgevers / Antwerpen: Standaard. Du Rieu, W.N. (1896) ‘Levensbericht van Prof. Dr. T.J. Halbertsma. 20 Juli 1829-18 Juli 1984’, in: Levensberichten der afgestorven medeleden van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Bijlage tot de Handelingen van 1895-1898. Leiden: Brill. Dückert, Joachim (1987) ‘Jacob Grimm und Wilhelm Grimm’, Das Grimmsche Wörterbuch. Untersuchungen zur lexikographischen Methodologie. Stuttgart. DWB Deutsches Wörterbuch. Leipzig (1854-1960). Dykstra, Anne (1994a) ‘J.H. Halbertsma, J. Grimm en Matthias de Vries over sexualia in het woordenboek’, in: Trefwoord, 7, pp. 47-49. [zie fryske-akademy.nl/trefwoord en N. van der Sijs (red.), Woordenboeken en hun makers. (1998), pp. 223-225. Den Haag: Sdu]
bibliografie 309 Dykstra, Anne (1994b) ‘Iets over de lexicografie van het Westerlauwers Fries’, in: Trefwoord, 9, pp. 28-40. [zie fryske-akademy.nl/trefwoord en in N. van der Sijs (red.), Woordenboeken en hun makers. (1998), pp. 234-252. Den Haag: Sdu] Dykstra, Anne (1999) ‘De leksikografy fan it Nijfrysk’, in: Anne Dykstra en Rolf H. Bremmer (red.), In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Ljouwert, pp. 191-212. Dykstra, Anne (2001a) ‘Joast Halbertsma en it Woordenboek der Nederlandsche Taal’, in: Rolf H. Bremmer, Lammert G. Jansma en Piet Visser (red.), Speculum Frisicum. Stúdzjes oanbean oan Philippus H. Breuker. Ljouwert/ Leiden, pp. 241-256. Dykstra, Anne (2001b) ‘Lexicography of modern Frisian’, in Handbuch des Friesischen. Handbook of Frisian Studies, edited by Horst Haider Munske, pp. 148-155. Tübingen: Niemeyer. Dykstra, Anne (2005a) ‘Halbertsma en de etymologie van tsjoene’, in: Jaap Engelsman et al (red.), Taal als levenswerk. Aspecten van de Nederlandse taalkunde. Den Haag, pp. 42-46. Dykstra, Anne (2005b) ‘Tjalling Halbertsma (1829‑1894) en het Lexicon Frisicum (1872)’, in: It Beaken, jiergong 67. Nr 3-4, pp. 137‑164. [http://www.fryskeakademy.nl/trefwoord]. Dykstra, Anne (2006) J.H. Halbertsma: ‘Sexual Language and the Lexicon Frisicum (1872)’, in: Dictionaries: Journal of the Dictionary Society of North America 27, pp. 21-35. Dykstra, Anne (2007) ‘Het Lexicon Frisicum als uiting van cultureel nationalisme’, in: It Beaken, jiergong 69. Nr 3-4, pp. 97-117. Dykstra, Anne (2008a) ‘Joost Halbertsma’s veldwerk voor het Lexicon Frisicum (1872)’, in: Lo van Driel en Theo Janssen (red.), Ontheven aan de tijd. Linguïstisch-historische studies voor Jan Noordegraaf. Amsterdam, Stichting Neerlandistiek VU / Münster, Nodus Publikationen, pp. 181-190. Dykstra, Anne (2008b) ‘Joost Halbertsma, het Latijn en het Lexicon Frisicum (1872)’, in: De Vrije Fries, pp. 167-188. Dykstra, Anne (2009) ‘Voorbeelden in het Lexicon Frisicum’, in: Egbert Beijk et al (red.), Fons Verborum. Feestbundel Fons Moerdijk. Leiden, Instituut voor Nederlandse Lexicologie. Amsterdam. Gopher, pp. 25-35. Dykstra, Anne (2010) ‘Joost Halbertsma, Latin and the Lexicon Frisicum’, in: John Considine (ed.), Adventuring in Dictionaries. New Studies in the History of Lexicography. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, pp. 238-255.
310 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Dykstra, Anne en Rolf H. Bremmer Jr. (1999) In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Fryske Akademy. Ljouwert. Eekhoff, W. (1871) ‘De gebroeders Halbertsma’, in: Rimen en Teltsjes. Eekhoff, W. (1873) ‘Voorlezing over het leven van Dr. Justus Hiddes Halbertsma en zijne verdiensten omtrent de Geschiedenis, Taal- en Letterkunde, vooral van Friesland’, [uitgesproken in de Vergadering van het Friesch Genootschap van 22 april 1869], in: De Vrije Fries, XII, pp.1‑81. [http://www.wumkes.nl/periodieken/dvf/dvf-0192-1873-12.pdf ]. Ehrentraut, H.G., hrsg (1847-1854) Friesisches Archiv: eine Zeitschrift für friesische Geschichte und Sprache. Bd. 1 (1847/49) - Bd. 2 (1854). Epkema, E. (1824) Woordenboek op de gedichten en verdere geschriften van Gijsbert Japicx. Leeuwarden. Faber, Rients Aise (2003a) Verbi Frisici magister: Lucius Columba Murray Bakker: master fan it Fryske wurd. Ljouwert/Leeuwarden. Faber, Rients Aise (2003b) Boarnemateriaal Murray Bakker. Ljouwert/Leeuwarden. Feitsma, Tony (1994) ‘De analogy fon de Schola Hemsterhusiana en de frysisten Wassenbergh, Halbertsma en Sytstra’, in: Tydskrift foar Fryske Taalkunde, 9, pp. 37-64 en 77-112. Feitsma, Tony (1995) ‘Ferbetteringen by it artikel oer de analogy (TFT 9, 37-64; 77-112) en: Wilhelm Grimm óp de Germanisten-Versammlung fon 1846’, in: Tydskrift foar Fryske Taalkunde, 10, pp. 59-63. Feitsma, Anthonia (1996) ‘Joast Halbertsma und Jacob Grimm: Wissenschaftliches und Ideologisches’, in: Adeline Petersen and Hans F. Nielsen (eds), A Frisian and Germanic Miscellany. Published in Honour of Nils Århammar on his Sixty-Fifth Birthday, 7 August 1996. Odense, pp. 125-140. [NOWELE vol. 28/29] Feitsma, A. (1997a) ‘De eerste taalkundige publicatie van Joast Halbertsma (1822)’, in: Ariane van Santen en Marijke van der Wal (red.), Taal in tijd en ruimte. Leiden, pp. 143‑152. Feitsma, A. (1997b) ‘Joast Halbertsma und Jacob Grimm II: Zur wissenschaftlichen und ideologischen Auseinandersetzung über die Lautverschiebung’, in: Us Wurk, 46, pp. 42-60. [Festschrift Sjölin] Feitsma, A. (1997c) ‘Oardielen oer J.H. Halbertsma as etymolooch’, in: De Vrije Fries, LXXVII, pp. 139-151. Feitsma, A. (1997d) ‘Taalkundig reisplan voor een gezelschap Hollanders. J.H. Halbertsma als
bibliografie 311 taalideoloog en taalkundige’, in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 113, pp. 124-144. Folkertsma, B. (1973) De stavering fan it Westerlauwerske Frysk yn de njoggentjinde ieu. Groningen. Frank, Marion (1999) Der Aufbau der Wörterbuchartikel Jacob Grimms: etymologische Teile, Semasiologie, Geschichtsbegriff. Aachen. Friesch Woordenboek (1900-1911) Zie Dijkstra e.a. Gerretzen, J.G. (1940) Schola Hemsterhusiana: de herleving der Grieksche studiën aan de Nederlandsche universiteiten in de achttiende eeuw van Perizonius tot en met Valckenaer. Nijmegen [etc.]: Dekker en Van de Vegt. Gildemacher, Karel F. (1999) ‘Fryske nammekunde’, in: Anne Dykstra en Rolf H. Bremmer (red.), In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Ljouwert, pp. 280-300. Grimm, Jacob Ludwig (1819) Deutsche Grammatik. Göttingen. Grimm, Jacob Ludwig Carl (1826) Deutsche Grammatik II. Göttingen. Grimm, Jacob Ludwig Carl (1840) Deutsche Grammatik III. Göttingen. Grimm, Jacob Ludwig Carl (1844) Deutsche Mythologie. 2. Aufl. Göttingen. Grimm, Jacob (1854) ‘Vorrede’, in: Jacob und Wilhelm Grimm, Deutsches Wörterbuch I. Leipzig, kol. III- LXVIII. [ook in: C. Bertelsmann, Jacob Grimm, Kleinere Schriften VIII. Gütersloh, pp. 302-380] Haan Hettema, M. de (1830) Het Emsinger landregt van het jaar 1312 / naar een oorspronkelijk oud‑Friesch perkamenten handschrift uitgegeven, en met eene Nederduitsche vert. en ophelderende aanteekeningen voorzien. Leeuwarden. Haan Hettema, M. de (1846-1851) Oude Friesche wetten. Uuitgegeven door het Friesch Genootschap van Geschied‑, Oudheid‑ en Taalkunde; [bijeenverzameld en op nieuw nagezien door M. de Haan Hettema]. Leeuwarden: Suringar. Haan Hettema, M. de (1856) ‘Hints on the thesis “The Old‑Friesic above all others the ‘fons et origo’ of the Old‑English’, in: Transactions of the Philological society (London) for 1856, pp. 196‑215. [overdruk bij Tresoar: 1819 TL]. Haan Hettema, M. de en Rinse R. Posthumus (1836) Onze reis naar Sagelterland, benevens deszelfs geschiedenis: eene beschrijving van den aard,
312 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) de zeden, de gewoonten enz., van deszelfs bewoners en eene korte schets en woordenlijst van hunne taal. Franeker. Halbertsma, Hylke (1960) Honderd onbekende brieven van de Bruorren Halbertsma bij het 25 jarig bestaan der familie-stichting. Lage Vuursche. Halbertsma-stichting, nr.27. Halbertsma, Hylke, et al. (1969) Joast Hiddes Halbertsma, 1789-1869. Brekker en bouwer. Drachten: Laverman Halbertsma, J.H. (1822a) ‘Ontwikkeling der gronden van mijn gevoelen nopens een paar regels uit Giisbert Japiks, voorkomende in eene redevoering van den hooggeleerden R. Koopmans over dien dichter’, in: Vaderlandsche Letteroefeningen, of Tijdschrift van Kunsten en Wetenschappen. Tweede Stuk voor 1822. Mengelwerk, pp. 526‑534; 582‑593; 625‑ 633. Halbertsma, J.H. (1822b) De lape koer fen Gabe Skroor. Deventer. De Lange en Zn. [vermeerderde uitgaven in 1829 en 1834]. Halbertsma, J.H. (1824) ‘Redevoering’, in: Hulde aan Gysbert Japiks bewezen, in de Sint Martini kerk te Bolsward op den 7 julii 1823. Met de daarbij behoorende stukken, ten voordeele der Commissie van Weldadigheid, uitgegeven door de Commissie, met de oprigting van een gedenkstuk voor Gysbert Japiks belast geweest. Eerste stuk. Bolsward, pp. 1-33. Halbertsma, J.H. (1827a) ‘Aan Rein Posthumus’, in: Hulde aan Gysbert Japiks bewezen. Uitgegeven ten voordele der Maatschappij van Weldadigheid, door de Commissie met de oprigting van een gedenkstuk voor Gysbert Japiks belast geweest. Tweede stuk, pp. 164a-164d. Halbertsma, J.H. (1827b) ‘Toelichting der redevoering, die gehouden is na de ontbloting van het borstbeeld des Frieschen dichters Gijsbert Jacobs’, in: Hulde aan Gysbert Japiks bewezen. Uitgegeven ten voordele der Maatschappij van Weldadigheid, door de Commissie met de oprigting van een gedenkstuk voor Gysbert Japiks belast geweest. Tweede stuk, J.H. Halbertsma (red.), pp. 275-408. Leeuwarden: Schetsberg. Halbertsma, J.H. (1829) ‘Voorbericht’, in: Het Geslacht der Van Haren’s. Fragmenten. Deventer, pp. I‑XVI. Halbertsma, J.H. (ca. 1830) Friesche spelling. Deel: 1: Verhandeling over de Friesche spelling, verschillend van die in’t Friesch Jierboeckjen foar 1834, voorafgegaan door eene inleiding over de lotgevallen en het karakter der Friezen. 2: Woordenlijsten met opmerkingenbetrekkelijk de spelling. 3: Gemengde opmerkingen en aanteekeningen, met betrekking tot de spelling.4: Brovillon van Halbertsma’s opstel over de spelling in het Friesch Jierboeckjen foar 1834, gevolgd door eene vergelijking van de taal van Gysbert Japiks met hedendaags Friesch. 5: Aanmerkingen op de Friesche spelling van Halbertsma door Jhr. Mr. de Haan Hettema. [Tresoar 210 Hs].
bibliografie 313 Halbertsma, J.H. (1833) Taalkundig reisplan voor een gezelschap Hollanders. [Tresoar 122 Hs.] Halbertsma, J.H. (1834a) ‘Friesche Spelling’, in: Friesch Jierboeckjen foar it jier 1834, pp. 3‑61. Lieauwerd (i.e. Ljouwert/Leeuwarden): G.T.N. Suringar. Halbertsma, J.H. (1834b) Alphabetische woordenlijst op de Lapekoer van Gabe Scroar, 3e jefte, Dimter. Hierbij een lijst van opgeplakte gedrukte woorden uit dit boek.. [Tresoar 232 Hs]. Halbertsma, J.H. (1835a) ‘De overblijfselen der Gothische taal, zoo verre zij tegenwoordig bekend zijn’, in: Vaderlandsche Letteroefeningen [...] benevens Mengelwerk tot Fraaije Letteren, Kunsten en Wetenschappen, betrekkelijk. Tweede stuk voor 1835. Mengelwerk. pp. 165-178. Halbertsma, J.H. (1835b) ‘Berigten’, in: Algemeene Konst- en Letterbode voor het jaar 1835. II. deel, pp. 388-391 en 402-403. Halbertsma, J.H. (1836a) ‘Friesic, ancient and modern Friesic compared with Anglo‑Saxon’, in: J. Bosworth (red.), The origin of the Germanic and Scandinavian Languages, and Nations. London, pp. 35‑80. Halbertsma, J.H. (1836b) ‘Woordenboekje van het Overijselsch. Proeve’, in: Overijselsche Almanak voor oudheid en letteren, I, Deventer, pp. 193-255. Halbertsma, J.H. (1838) ‘Bericht wegens de oudste vertaling der psalmen in het Nederlandsch met den XIX psalm als proeve’, in: Den Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren, pp. 274-321. Halbertsma, J.H. (1840) Letterkundige Naoogst I. Deventer. Halbertsma, J.H. (ca. 1840) Verhandeling over de belangrijkheid der Friesche taal, aangetoond uit de geschiedenis van het Friesche volk; over de onveranderlijke gronden van elke spelling en hare toepassing op genoemde taal, zooals zij algemeen ten platten lande gehoord wordt. [Tresoar 209 Hs]. Halbertsma, J.H. (1841 en later) Over het volkskarakter der Friezen. [Tresoar 380 Hs, met aantekeningen gepubliceerd in Kalma (1969a: pp.15‑48)]. Halbertsma, J.H. (1842) ‘De Stijl. Inleiding tot de lessen over stijl en geschiedenis aan de Heeren Cadetten van het 3e regiment ligte Dragonders, Col. Frederik Boudewijn Vrijheer van Gagern, 23 Dec. 1840’, in: Overijsselsche Almanak voor oudheid en letteren, 7, Deventer, pp. 176-199. Halbertsma, J.H. (ca. 1842) Memorie voor Z. Ex. den Minister van Binnenlandsche Zaken, over een Nederlandsch
314 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Woordenboek en een Geschiedenis van Nederland. [Tresoar 123 Hs., met aantekeningen gepubliceerd in Kalma (1969:62‑67)]. Halbertsma, J.H. (1843) ‘Brief aan den WelEdelen Heere Willem de Clercq, lid van het Koninkl. Nederl. Instituut’, in: De Gids, pp. 469-475. http://dbnl.nl/tekst/_gid001184301_01/_ gid001184301_01_0096.php Halbertsma, J.H., (1845) Letterkundige Naoogst II. Deventer. Halbertsma, J.H. (1846) Zie Kalma (1969c) Halbertsma, J.H. (1848) ‘Vergleichendes Wörterbuch der Gothischen Sprache von Dr. Lorenz Diefenbach. 1ster band. Frankfurt am Main. Sauerland. 1846’, in: Algemeen letterlievend maandschrift, 32, Boekbeoordelingen, pp. 561-577. Halbertsma, J.H. (1851) Aanteekeningen op het vierde deel van den Spiegel Historiael van Jacop van Maerlant. Deventer. Halbertsma, J.H. (1853) ‘Friesche Eigennamen’, in: Nieuwe Friesche Volksalamnak, pp. 132-134. Halbertsma, J.H. (1855a) Programma voor Frieslands Kabinet van Oudheden en Lijst eener Bijdrage van 68 voorwerpen door den schrijver daartoe afgestaan en hierin beschreven en opgehelderd. Leeuwarden. Halbertsma, J.H. (1855b) ‘Over de Friesche eigennamen’, in: Nieuwe Friesche Volksalamnak, pp. 124‑126 Halbertsma, J.H. (1855-1856a) ‘Vroedkunde, vroedmeester, vroedvrouw’, in: Nieuw Archief voor Nederlandsche Taalkunde, pp. 311-340. Halbertsma, J.H. (1855-1856b) ‘Fragment van den Dietschen Catoen’, in: Nieuw Archief voor Nederlandsche Taalkunde. pp. 237-258. Halbertsma, J.H. (1856) ‘Nieuwe Friesche Volks-Almanak, 1854. Tweede Jaargang. Te Franeker, bij E. Ippius Fockens’, in: De Gids, pp. 262-292. Halbertsma, J.H. (ca. 1856) Over het Lexicon Frisicum. [Tresoar Leeuwarden 224 Hs]. Halbertsma, J.H. (1858) Het Evangelie van Mattheus vertaald in het Land-Friesch door J.H. Halbertsma. London. Halbertsma, J.H. (1862a) ‘Rinse Posthumus, in leven kerkleeraar onder de Hervormde Gemeenten van Waaxens en Brantgum. Met een aanhangsel over de plaatsnamen Ternaard, Ameland, Sneek en Waaxens’, in: De Vrije Fries, IX, pp. 207-271.
bibliografie 315 Halbertsma, J.H. (1862b) ‘De Friezen in Engeland onder de Romeinen, in: De Vrije Fries, IX, pp. 327-328. Halbertsma, J.H. (1863a) ‘De lexicografie van het Nederlandsch in de XVIde eeuw. Losse aenmerkingen’, in: Handelingen van het zevende Nederlandsche Taal- en Letterkundig Kongres gehouden te Brugge den 8, 9 en 10 Sept. 1862. Gent, ‘s-Gravenhage,Rogghé, pp. 225‑251. Halbertsma, J.H. (1863b) ‘De vertaling des Euangeliums van Mattheus in Land-Friesch’, in: De Vrije Fries, X, pp. 1-78. Halbertsma, J.H. (1865a) ‘Die Nord-friesische Sprache nach der Moringer Mundart, [...] von Bende Bendsen’, in: De Vrije Fries, 10, pp. 345‑438. [Bespreking]. Halbertsma, J.H. (1865b) ‘De vertaling des Evangeliums van Mattheüs in het Land-Friesch’, in: De Vrije Fries, 10, pp. 1‑78. Halbertsma, J.H. (1867) ‘Over de uitspraak van het Landfriesch’, in: De Taalgids: tijdschrift tot uitbreiding van de kennis der Nederlandsche taal IX, pp. 1-52. Halbertsma, J.H. (1868) ‘De Friesche kerk te Rome, S. Michele in Borgo’, in: De Vrije Fries, 11, pp. 147- 191. Halbertsma, J.H., (a. 1869a) Lexicon Frisicum A. [Tresoar Leeuwarden 225 Hs; afgeschreven en uitgegeven door S. van Dellen en T.B. Hoekema, (Grins-Groningen 1999), Stifting Freonen Frysk Ynstitút RUG]. Halbertsma, J.H. (a. 1869b) Lexicon Frisicum B. [Tresoar Leeuwarden 227 Hs; afgeschreven en uitgegeven door S. van Dellen en T.B. Hoekema, (Grins-Groningen 1999), Stifting Freonen Frysk Ynstitút RUG]. Grins-Groningen: Stifting Freonen Frysk Ynstitút RUG]. Halbertsma, J.H. (a. 1869c) Omstreeks 1100 halve katerntjes van de hand van Dr. J. H. Halbertsma, waarop even zoovele brouillons van artikels voor zijn “Lexicon Frisicum”, met verklaring der woorden in het Latijn. [Tresoar 229 Hs]. Halbertsma, J.H. (a. 1869d) Nederlandsche synonima [Tresoar 126 Hs]. Halbertsma, J.H. (a. 1869e) Nederlandsche synonymen [Tresoar 127 Hs]. Halbertsma, J.H. (a. 1869f ) Lexicon Frisicum, litera F [Tresoar 230 Hs] Halbertsma, J.H. (a. 1869g) De afgedrukte bladen van het “Lexikon Frisicum”, van Dr. J.H. Halbertsma, met kantteekeningen van zijne hand [Tresoar 231 Hs].
316 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Halbertsma, Justus [= Joost Hiddes]. (1872) Lexicon Frisicum. A - Feer. Composuit Justus Halbertsma Hiddonis filius. Post auctoris mortem edidit et indices adiecit Tiallingius Halbertsma Justi filius. Deventer: De Lange. [in 1874 en 1876 zijn er ongewijzigde edities verschenen bij Martinus Nijhoff te Den Haag]. Halbertsma brieven Tresoar 6158 Hs Halbertsma, T.J. (1872) ‘Lectori Benevolo’, in: J.H. Halbertsma, Lexicon Frisicum [...]. Deventer, V‑XI. Handelingen (1851) Handelingen van het Tweede Nederlandsch Letterkundig Kongres, gehouden den 16n, 17n, en 18n September, 1850, opgemaakt door De Kommissie daartoe benoemd in de tweede zitting van het kongres. Amsterdam. Hansen, Christian Peter (1865) Das Schleswig’sche Wattenmeer und die friesischen Inseln. Glogau. Harras, Gisela (1989) ‘Zu einer Theorie des lexicographischen Beispiels’, in: Franz Josef Hausmann, e.a. (eds.), Wörterbücher Dictionaries Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie. An International Encyclopedia of Lexicography. Encyclopédie internationale de lexicographie, Erster Teilband, Walter de Gruyter. Berlin / New York. pp. 607-614. Harrebomée, P.J. (1858‑1870) Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal, of Verzameling van Nederlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke uitdrukkingen. Utrecht: Kemink en Zoon. Haß, Ulrike (1991) ‘Zu Bedeutung und Funktion von Belegen und Beispielen im Deutschen Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm’, in: Alan Kirkness, Peter Kühn und Herbert Ernst Wiegand (eds.), Studien zum Deutschen Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm, 2. Teilband, Tübingen, pp. 535‑594. Haß-Zumkehr, Ulrike (2001) Deutsche Wörterbücher – Brennpunkt von Sprach- und Kulturgeschichte. Berlin / New York. Hassler, Gerda (2007) ‘’Analogy’: The History of a Concept and a Term from the 17th to the 19th Century’, in: Kibbee (eds.), Douglas A.: History of Linguistics 2005. Selected papers from the tenth International Conference on the History of the Language Sciences (ICHoLS X), 1‑5 September 2005, Urbana‑Champaign, Illinois. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, pp. 156‑168. Hulde (1824) Hulde aan Gysbert Japiks bewezen, in de Sint Martini kerk te Bolsward op den 7 julii 1823. Met de daarbij behoorende stukken, ten voordeele der Commissie van Weldadigheid, uitgegeven door de Commissie, met de oprigting van een gedenkstuk voor Gysbert Japiks belast geweest. Eerste stuk. Bolsward
bibliografie 317 Hulde (1827) Hulde aan Gysbert Japiks bewezen. Uitgegeven ten voordele der Maatschappij van Weldadigheid, door de Commissie met de oprigting van een gedenkstuk voor Gysbert Japiks belast geweest. Tweede stuk, J.H. Halbertsma(red.). Leeuwarden: Schetsberg. Heeroma, K. (1969) ‘Halbertsma, de dialectoloog’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789-1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 128-134. Hekma, Geert (2004) Homosexualiteit in Nederland van 1730 tot de moderne tijd. Amsterdam: Meulenhoff. Henne, Helmut (1990) ‘Jacob Grimm and Wilhelm Grimm at Work on their Dictionary’, in: Elmer H. Antonsen with James W. Marchand and Ladislav Zgusta, The Grimm Brothers and the Germanic Past. Amsterdam‑Philadelphia, pp. 89-96. [SiHoLS 54]. Hermanns, Fritz (1988) ‘Das lexikographische Beispiel. Ein Beitrag zu seiner Theorie’, in: Gisela Harras (red.), Das Wörterbuch: Artikel und Verweisstrukturen. Düsseldorf. pp. 161-195. [= Jahrbuch des Instituts für deutsche Sprache 1987] Heyvaart, F. e.a. (1998) Het grootste woordenboek ter wereld. Een kijkje achter de kolommen van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Den Haag en Antwerpen. Hobshawn, Eric J. (1992) Nations and nationalism since 1780. Programme, myth, reality. Cambridge. Hoekema, Teake (1969) ‘De Grouster wurden yn ‘Waling Dykstra’’, in: H.D. Meijering, H.T.J. Miedema en Y. Poortinga (red.), Studia Frisica. In memoriam Prof. Dr. K. Fokkema 1898-1967, pp. 206-224. Hoekema, Teake (1971) ‘Tusken Lexicon Frisicum en Friesch Woordenboek’, in: Waling Dykstra 1821‑1914. Mar ik sil stride ..., (Ljouwert ), pp. 147‑160. (Minsken en boeken Nr. 13) Hofmann, Dietrich und Anne Tjerk Popkema (2008) Altfriesisches Handwörterbuch; unter Mitw. von Gisela Hofmann. Heidelberg. Hroch, Miroslav (2005) Das Europa der Nationen. Die moderne Nationsbildung im europäischen Vergleich. Göttingen. Hunter, J. en Joseph Stevenson (1832-1833) Boucher’s glossary of archaic and provincial words: a supplement to the dictionaries of the English language, particularly those of Dr. Johnson and Dr. Webster. ed. by Joseph Hunter and Joseph Stevenson. Japiks, Gysbert (1668) Friesche rymlerye; yn trye delen forschaet: d’eerste binne ljeafd in bortlycke mingel‑deuntjes: ‘t oorde sinte gemiene æf huwzmanne Petear, in ore Katerye: ‘t efterste iz hymmelsch harp‑luwd. Dat iz to sizzen, ytlycke fen Davids psalmen. To Bôalsert: by Samuel fen Haringhouk.
318 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Japiks, Gysbert (1681) Friesche rymlerye; in trye dielen forschaet: d’eerste binne ljeafd in bortlycke mingel‑deuntjes: ‘t oorde sinte gemiene æf huwzmanne Petear, in ore Katerye: ‘t efterste iz: hymmelsch harp‑luwd. Dat iz to sizzen, ytlijcke fen Davids psalmen. Dy oorde druwck, mei ien twaede diel forgreat. To Leuward, by Kerst Tjallings in Gerrit Heegslag. Japiks, Gysbert (1821) Friesche rijmlerye: ijn trye deelen forschaet. De tredde druwck / op nijz trognoaze in forb. trog E. Epkema. Ljeauwert: Proost. Jensma, Goffe (1998a) Het rode tasje van Salverda. Burgerlijk bewustzijn en Friese identiteit in de negentiende eeuw. Ljouwert/Leeuwarden. Jensma, Goffe (1998b) ‘Kultuer yn Fryslân en Fryske kultuer, 1795‑1917’, in: Johan Frieswijk, Jo Huizinga Lammert Jansma en Yme Kuiper (red.), Skiednis fan Fryslân 1750-1995. Amsterdam / Meppel / Ljouwert. pp. 172‑208. Jensma, Goffe (2009) ‘Minorities and Kinships. The Case of Ethnolinguistic Nationalism in Friesland’, in: P. Broomans, G. Jensma, H. Vandevoorde & M. van Ginderachter (red.), The beloved Mothertongue. Ethnolinguistic nationalism in small nations: inventories and reflections. Leuven (2008). Peeters. Johansen, Christiaan (1862) Die nordfriesische Sprache nach der Föhringer und Amrumer Mundart. Kiel. Johnson, Samuel (1755) Dictionary of the English Language. (editie Todd: 1824) Jong, Aaltje Pitertje (Alpita) de (2009) Knooppunt Halbertsma. Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) en andere Europese geleerden over het Fries en andere talen, over wetenschap en over de samenleving. Hilversum. [dissertatie Universiteit van Amsterdam] Jong, M.F. de & H.T.J. Miedema (1968) ‘Faktael fan in Fryske fédokter út 1849. In hânskrift fan B.B. Haagsma foar it Lexicon Frisicum fan J.H. Halbertsma’, in: Us wurk 17, pp. 6-12. Jongsma, P.A. (1933) Dr. J.H. Halbertsma. Een bijdrage tot de kennis van zijn persoon, zijn denkbeelden en zijn arbeid. [diss.Universiteit van Amsterdam] Sneek. Kalma, J.J., (1968) ‘Briefwisseling J.H. Halbertsma - L.C. Luzac (1843-1847)’, in: De Vrije Fries, 48, pp. 138-155. Kalma, J.J. (1969a) ‘Kronyk fan it libben fan J.H. Halbertsma’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789-1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 9-32. Kalma, J.J. (1969b) ‘Over het volkskarakter der Friezen’, in: J.J. Kalma (red.), ‘Kent gij Halbertsma van Deventer?’ Drachten: Laverman, pp. 15‑48.
bibliografie 319 Kalma, J.J. (1969c) ‘Reis van dr. J. H. Halbertsma in september en october 1846 na Frankfurt aan de Mein ter bijwoning der Germanisten-versammlung’. [Tresoar Hs 288, met inleiding en noten gepubliceerd in: J.J. Kalma, ‘Kent gij Halbertsma van Deventer?’ Drachten, pp. 97-132. Kalma, J.J. (1969d) ‘Memorie voor zijne excellentie den minister van binnenlandsche zaken. (Hs 123) (ca. 1842)’, in: J.J. Kalma, ‘Kent gij Halbertsma van Deventer?’ Drachten, pp. 62-67. Kalma, J.J., ed. (1969e) ‘Over de oorsprong en eigenlijke betekenis van het woord “Alaaf” (Hs. 128) (1842)’, in: J.J. Kalma, ‘Kent gij Halbertsma van Deventer?’ Drachten, pp. 49-61. Kalma, J.J. en Y. Poortinga (1971) Fluit en doedelsek. Unbikend Frysk wurk fan J.H. Halbertsma. Drachten. Kemble, John Mitchell (1849) The Saxons in England: a history of the English commonwealth till the period of the Norman conquest. London. Kern, H. (1874) (Bespreking van) ‘Lexicon Frisicum. A-Feer. Composuit Justus Halbertsma, Hiddonis filius [...]’, in: De Taal- en Letterbode, V, pp. 82-84. Keymeulen, Jacques van (1991-1992) De algemene woordenschat in de grote dialectwoordenboeken (WBD, WLD, WVD). Een methodologische reflectie. Dissertatie Universiteit Gent. Kilianus, C. (1599) Etymologicvm Tevtonicæ Lingvæ. Antverpiæ. [http://www.dbnl.nl/tekst/kili001etym01_01]. Kilianus, C. (1777) Etymologicvm Tevtonicæ Lingvæ. [editie Gerard van Hasselt]. Kinderling, Joh. Friedr. Aug. (1800) Geschichte der nieder‑sächsischen oder sogenannten plattdeutschen Sprache vornehmlich bis auf Luthers Zeiten, nebst einer Musterung der vornehmsten Denkmahle dieser Mundart / entworfen von M. Joh. Fried. August Kinderling. Magdeburg: G. Ch. Keil. Kirkness, Alan (1980) Geschichte des Deutschen Wörterbuches 1838-1863: Dokumente zu den Lexikographen Grimm. With a Contribution by Ludwig Denecke. Stuttgart. Kolb, Gwin J. and Ruth A. Kolb (1972) ‘The selection and use of the illustrative quotations in Dr Johnson’s Dictionary’, in: H.D. Weinbrot (ed.), New Aspects of Lexicography. Carbondale, pp. 61-72. [Southern Illinois University Press] Kooi, J. van der (1976) De ‘Fryske’ wurden út Kiliaen, mei de oantekeningen fan Gerard van Hasselt en Eeltsje Halbertsma gearbrocht. [Estrikken LI, Frysk Ynstitút RU Grins]. Grins.
320 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Kramer, P. (1999) ‘Eastfryske taalkunde’, in: Anne Dykstra en Rolf H. Bremmer (red.), In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde. Ljouwert, pp. 301-327. Kuip, Frederik Johan van der (2003) De Burmania-sprekwurden. Santjinde-ieuske Fryske sprekwurden ferklearre en yn har tiid besjoen. Leeuwarden / Ljouwert. (diss.) Labov, W. (1972) Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. Lebsanft, Franz (1997) ‘Sprachtabu und Euphemismus in der französischen Sprachgeschichte’, in: Italica et Romanica, Festschrift für Max Pfister zum 65. Geburtstag. Band 3. edited by Günther Holthus, Johannes Kramer and Wolfgang Schweickard. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, pp. 111-131. Leerssen, Joep (1999) Nationaal denken in Europa. Een cultuurhistorische schets. Amsterdam. Leerssen, Joep (2003) Philology and national culture outlining a programme on Mapping Scholars and Cultural Nationalism in Nineteenth-Century Europe. [http://cf.hum.uva.nl/natlearn/]. Leerssen, Joep (2006) De bronnen van het vaderland. Nijmegen. Lewis, Charlton T. and Charles Short (1879) A Latin Dictionary. Founded on Andrews’ edition of Freund’s Latin dictionary. revised, enlarged, and in great part rewritten by, Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short., LL.D. Oxford. Clarendon Press. LFA Zie: Halbertsma, J.H. (a. 1869a) LFB Zie: Halbertsma, J.H. (a. 1869b) Lübben, A. (1875) ‘Lexicon Frisicum. A - Feer. Composuit Justus Halbertsma. Post auctoris mortem edidit et indices adjecit Tiallingius Halbertsma, Justi filius. (Harlemi 1873)’, in: Zeitschrift für deutsche Philologie, 6, pp. 347‑350. Lulofs, B.H. (1815) Inwijdingsredevoering. Groningen. Lye, Edward (1772) Dictionarium Saxonico et Gothico‑Latinum. / Auctore Edvardo Lye ...; accedunt Fragmenta versionis Ulphilanæ, necnon opuscula quædam Anglo‑Saxonica.; edidit, nonnullis vocabulis auxit, plurimus exemplis illustravit, et grammaticam utriusque linguae præmisit Owen Manning. London. Mathijsen, Marita (2002) De gemaskerde eeuw. Amsterdam: Querido.
bibliografie 321 Meer, M.J. van der (1929) Fryske ôfliedkinde mei foarbylden: foardracht hâlden for de Fryske fakânsje-kursus to Ljouwert de 3de fen Rispmoanne 1929. Snits. [ook verschenen in: It Heitelan, 11, nu. 8, Aug. 1929.] Miedema, H.T.J. (1964) ‘It útstoarne dialekt fan Molkwar yn de Fryske Súdwesthoeke’, in: Handelingen van het 28ste Nederlandse filologenkongres te Nijmegen. Groningen, pp. 154-156. Miedema, H.T.J. (1972) ‘De vijf werkkampen (1960-1965)’, in: H.T.J. Miedema en T.J. Steenmeijer-Wielenga, Dialecten van de Friese west- en zuidkust. Het veldwerk van Prof.Dr. K. Fokkema. Fryske Akademy. Ljouwert/Leeuwarden, pp. 7-16. Minssen, Johann Friedrich (1849) ‘Vergleichende Darstellung der Laut- und Flexionsverhältnisse der noch lebenden neufriesischen Mundarten und ihres Verhältnisses zum Altfriesischen’ in: Friesisches Archiv. Eins Zeitschrift für friesisches Geschichte und Sprache. Erster Band. Oldenburg, pp. 165-276. Minssen, Johann Friedrich (1854) ‘Mittheilungen aus dem Saterlande’, in: Friesisches Archiv. Beiträge zur Geschichte der Friesen und ihrer Sprache, auch der Graffschaften Oldenburg und Delmenhorst. Zweiter Band. H. G. ehrentraut. Oldenburg, pp. 135-227. Moerdijk, A. (1994) Handleiding bij het Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT). ‘s‑Gravenhage. Moerdijk, A. (1998) ‘De wording van een WNT-artikel: voorloop’, in: F. Heyvaart et al (red.), Het grootste woordenboek ter wereld. Een kijkje achter de kolommen van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Den Haag / Antwerpen, pp. 155-174. Molen, S.J. van der (1969) ‘Halbertsma as folkskundige’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789‑1869. Brekker en bouwer. Drachten), pp. 257-263. Mooijaart, Marijke (1998) ‘De woordenboeken in het woordenboek’, in: Het grootste woordenboek ter wereld. Een kijkje achter de kolommen van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Den Haag / Antwerpen, pp. 259-279. Muller, J.W. (1938) ‘Matthias de Vries 1820-1892’, in: Verspreide opstellen. Haarlem, pp. 107‑129. [Eerder verschenen in: Leidsch Jaarboekje. 1910, pp. 1‑32]. Nassau, H.J. (1858) De Nederlandsche taal en Grimm’s Deutsches Wörterbuch; Aanteekeningen en bedenkingen. Groningen. Nerlich, Brigitte (1992) Semantic Theories in Europe 1830-1930. Benjamins. Amsterdam / Philidelphia. [Studies in the History of the Language Sciences 59].
322 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Neubauer, Fritz (1991) ‘Beobachtungen zu den deutschen Bedeutungsangaben zu nennlexikalischen Ausdrücken im Deutschen Wörterbuch’, in: Alan Kirkness, Peter Kühn und Herbert Ernst Wiegand (eds.) Studien zum Deutschen Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm. 2. Teilband, Tübingen, pp. 519-534. [Lexicographica. Series Maior 34] Nielsen, Hans Frede (1981) Old English and the Continental Germanic Languages. Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität. (2nd edition 1985) Nielsen, Hans Frede (1998) The Continental Backgrounds of English and its Insular Development until 1154. Odense: Odense University Press. [NOWELE Supplement vol. 19] Nijdam, Johannes Adrianus (2008) Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland: een studie naar de Oudfriese boeteregisters. (Diss.) Leiden. Noordegraaf, Jan (1985) Norm, geest en geschiedenis. Nederlandse taalkunde in de negentiende eeuw. Dordrecht- Holland/Cinnaminson-USA: Foris Publications. Noordegraaf, Jan (1987) ‘Nationalistische tendensen in de Nederlandse taalkunde’, in: J.H. Hulstijn & S.R. Slings (red.), Eigen en vreemd. Identiteit en ontlening in taal, literatuur en beeldende Kunst. Handelingen van het 39ste Nederlands Filologencongres. Amsterdam, pp. 121‑134. Noordegraaf, Jan (1999) ‘Vaderland en moedertaal. Een constante in het taalkundig denken’, in: N.C.F. van Sas (red.), Vaderland. Een geschiedenis vanaf de vijftiende eeuw tot 1940. Amsterdam. pp. 345-363. Ostler, Nicholas (2005) Empires of the word: a language history of the world. London: Harper Collins. Outzen, Nicolaus (1837) Glossarium der friesischen Sprache, besonders in nordfriesischer Mundart, zur Vergleichung mit den verwandten germanischen und nordischen, auch mit zweckmässigem Hinblick auf die dänische Sprache. Kopenhagen. Oxford English Dictionary. Oxford. (1933) [first edition] Passow, Franz (1831) Handwörterbuch der griechischen Sprache: nebst einem Anhange. Leipzig: Vogel. Piebenga, Gryt Ant (1971) Een studie over het werk van Rasmus Rask, in het bijzonder over zijn Frisisk Sproglære. Groningen: V.R.B. Offsetdrukkerij. Ook verschenen als: Utjefte fan de Fryske Akademy, 396. Leeuwarden. 1971. Proefschrift Groningen Pinkster, Harm (2003) Woordenboek Latijn/Nederlands. Tweede, herziene druk. Amsterdam. Poortinga, Y. (1969)
bibliografie 323 ‘Halbertsma as Frysk Literator’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789‑1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 143-164. Posthumus, R. (1824) Prieuwcke fen Friesche Rijmmelerije. Grinz. Posthumus, R. (1837) ‘Eene lijst en korte opheldering van eenige Friesche woorden, spreekwijzen en spreekwoorden’, in: De Vrije Fries: 1e dl. 83-92, 233-248, 2e dl. 93-116; 3e dl 200-217; 4e dl. 94-104, 306-320; 8e dl. 204-208, 241-254, 388-397; 9e dl. 78-83. Radtke, Edgar (1990) ‘Das Wörterbuch des sexuellen Wortschatzes’, in: Wörterbücher. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie, Zweiter Teilband, edited by Fransz Josef Hausmann et al., Berlin, New York: Walter de Gruyter. pp. 1193-1199. Rask, Rasmus (1825) Frisisk Sproglaere: udarbejtet efter samme Plan som den islandske og angelsaksiske. København: Beeken. Reichmann, Oskar (1990) ‘Einige Thesen zur Bedeutungserläuterung in dem von Jacob Grimm bearbeiteten Teil des Deutschen Wörterbuches und im Wörterbuch der Deutschen Sprache von Daniel Sanders, in: Elmer H. Antonson (red.), The Grimm Brothers and the Germanic Past. Amsterdam / Philadelphia, pp. 97‑113. Reichmann, Oskar (1991) ‘Zum Urbegriff in den Bedeutungserläuterungen Jacob Grimms (auch im Unterschied zur Bedeutungsdefinition bei Daniel Sanders)’, in: Alan Kirkness, Peter Kühn und Herbert Ernst Wiegand (red.), Studien zum Deutschen Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm. Band I. Tübingen, pp. 299‑345. [Lexicographica Series Maior 33]. Richthofen, Karl von (1840a) Friesische Rechtsquellen. Berlin. Richthofen, Karl von (1840b) Altfriesisches Wörterbuch. Göttingen. Richthofen, Karl von (1863) ‘Lex Frisionum’, in: Monumenta Germaniae Historica. Hannoverae, pp. 631-711. Roelevink, Joke (1990) ‘Het Babel van de geleerden. Latijn in het Nederlandse universitaire onderwijs van de achttiende en de negentiende eeuw’, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, pp. 33‑41. http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003199001_01/_ jaa003199001_01_0004.htm Schotanus à Sterringa, Bernardus (1698) Friesche atlas, vertoonende de gedaante van ‘t Oud Friesland, tusschen Rhyn en Eems, en van ‘t Tegenwoordig tusschen ‘t Flie ende de Lauwers, genaamt de Heerlykheyd van Friesland, in ‘t geheel en in drie Goën verdeelt, gelyk mede in Grietenien en Iurisdictien der Steden, met der selver beschryvinge: alles door ordre van de Edele Mogende Heeren
324 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Gedeputeerde Staten van de voorss. Provincie op nieuw afgemeeten, in vijf en dertig landt kaarten bevat en verdeelt op koperen platen gesneeden en tot algemeynen dienst gedrukt. Leeuwarden: Gedeputeerde Staten van Friesland. Schotanus, Christianus (1664) Beschryvinge van de heerlyckheydt van Frieslandt tusschen ‘t Flie end de Lauwers, met nieuwe caerten van ‘t landschap in’t algemeen soo oud als nieuw end de drie gedeelten in’t besonder als mede de grietenien end steden ...: geteeckent en gesneden op copere platen. Franeker / Amsterdam. Schwartzenberg en Hohenlansberg, Georg Frederik thoe (1768) Groot placaat en charter‑boek van Vriesland. Leeuwarden. Eerste deel. (tussen 1773 en 1795 zijn nog vijf delen verschenen). Schweickard, Wolfgang (1997) ‘Tabu und Euphemismus in der italienischen Lexikographie’, in: Maria Lieber und Willi Hirdt (red.) Kunst und Kommunikation. Betrachtungen zum Medium Sprache in der Romania, Festschrift zum 60. Geburtstag von Richard Baum. Tübingen. pp. 303-310. Siegenbeek, M. (1804) Verhandeling over de Nederduitsche spelling, ter bevordering van eenparigheid in dezelve. Siegenbeek, M. (1805) Woordenboek voor de Nederduitsche spelling. Sijmons, B. (1885) Briefwechsel zwischen Jacob Grimm und J.H. [H]albertsma. Halle a. S. [Zeitschrift für deutsche Philologie, 17, pp. 257‑292]. Sijs, N. van der (2004) Taal als mensenwerk: het ontstaan van het ABN. Den Haag. Sijs, N. van der (2005) De geschiedenis van het Nederlands in een notendop. Amsterdam. Sijs, N. van der (2007) ‘Kiliaan als lexicografische vernieuwer’, in: Stijn van Rossem (red.), Portret van een woordenaar. Cornelis Kiliaan en het woordenboek in de Nederlanden. Antwerpen, pp. 19‑30. Soeteman, C. (1982) ‘De briefwisseling tussen Matthias de Vries en Jacob Grimm 1852‑1863’, in: 130 jaar Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1851‑1981. Leiden. pp. 25‑62. Stanley, E.G. (1990) ‘J. Bosworth’s Interest in ‘Friesic’ for his Dictionary of the Anglo-Saxon Language (1838)’, in: Rolf H. Bremmer Jr, Geart van der Meer en Oebele Vries (eds), Aspects of Old Frisian Philology. Amsterdam [etc.], pp. 429‑452) (Amsterdamer Beiträge zur älteren Germanistik, Band 31‑32; Estrikken 69). Sterkenburg, P.G.J. van (1984) Van Woordenlijst tot Woordenboek. Inleiding tot de geschiedenis van woordenboeken van het Nederlands. Leiden: Brill.
bibliografie 325 Sterkenburg, P.G.J. van (1992) Het woordenboek der Nederlandsche Taal. Portret van een Taalmonument. ‘s-Gravenhage. Stürenburg, Cirk Heinrich (1857) Ostfriesisches Wörterbuch. Aurich. Svensén, Bo (2009) A Handbook of Lexicography. The Theory and Practice of Dictionary-Making. Cambridge. Sybrandy, S. (1969a) ‘J.H. Halbertsma en syn biblioteek’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789-1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 264-281. Sybrandy, S. (1969b) ‘J.H. Halbertsma en it Latyn fan it Lexicon’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789-1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 135‑143. Telting, Albartus ([1829-]1830) Brieven van John Bowring, geschreven op eene reize door Holland, Friesland en Groningen: voorafgegaan door Iets over de Friesche letterkunde, en gevolgd door Iets over de Hollandsche taal en letterkunde van den zelfden / uit het Engelsch [door A. Telting en A. van Halmael Jr.] Tempelaars, Rob (1998) ‘“Hebt gij bepaalde wenschen…”. De correspondentie over woorden tussen de redacteuren,de medewerkers en de gebruikers van het WNT’, in: Heyvaart 1998, pp. 99-147. Tollenaere, F. de (1981) ‘De Tael is gantsch het Volk’, in: Ons Erfdeel. Algemeen Nederlands tweemaandelijks cultureel tijdschrift 14. pp. 189‑199. Tommaseo, Niccolò en Bernardo Bellini (1865-1879) Dizionario Della lingua italiana. Torino. Urban, Sylvanus (1856) ‘Notes of the Month’, in: The Gentleman’s Magazine. April 1856. pp. 385-394. Vooys, de C.G.N. (1970) Geschiedenis van de Nederlandse taal. Groningen. [de oorspronkelijke tekst is van 1931; de uitgave van 1970 is te vinden op http://www.dbnl.nl/tekst/vooy001gesc01_01/ index.htm] Vries, K. de (1969) ‘Joast Hiddes en de histoarje’, in: Hylke Halbertsma et al (red.), Joast Hiddes Halbertsma, 1789‑1869. Brekker en bouwer. Drachten, pp. 231-235. Vries, M. de (1854) Verslag der Redactie van het Nederlandsch Woordenboek, omtrent den staat harer werkzaamheden van 1 januarij 1852 tot 1 augustus 1854. In de vergadering van het vierde Nederlandsch Letterkundig Congres, te Utrecht, den 22 September 1854, voorgedragen door Dr. M. de Vries, hoogleeraar te Leiden. Haarlem.
326 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872) Vries, M. de (1860) Verslag der Redactie van het Nederlandsch Woordenboek, omtrent den staat harer werkzaamheden van 1 julij 1856 tot 1 julij 1860. In den vergadering van het zesde Nederlandsch Letterkundig Congres, te ‘s Hertogenbosch, den 11 September 1860, voorgedragen door Dr. M. de Vries, hoogleeraar te Leiden. Haarlem. Vries, M. de (1862) Verslag der Redactie van het Nederlandsch Woordenboek, omtrent den staat harer werkzaamheden van 1 julij 1860 tot 1 julij 1862. In de vergadering van het zevende Nederlandsch Letterkundig Congres, te Brugge, den 10 September 1862, voorgedragen door Dr. M. de Vries, hoogleeraar te Leiden. Haarlem. Vries, M. de (1865) Mededelingen en opmerkingen betreffende het Nederlandsch Woordenboek. In de vergadering van het achtste Nederlandsch Letterkundig Congres, te Rotterdam, den 12 September 1865, voorgedragen door Dr. M. de Vries, hoogleeraar te Leiden. ‘s-Gravenhage, Leiden, Arnhem. Vries, M. de (1882) ‘Inleiding’, in: Woordenboek der Nederlandsche Taal, vol.I. ‘s-Gravenhage/Leiden/ Arnhem: M.Nijhof/A.W.Sijthoff,etc. I‑XCVI. [http://www.inl.nl/images/stories/wnt/ inleidingdevries.html]. Wassenbergh, E. (1802) Taalkundige Bijdragen tot den Frieschen Tongval. I, deel II (1806). Franeker. Weiland, P. (1799) Nederduitsch taalkundig Woordenboek. Amsteldam: Johannes Allart. Westmoreland (1839) Westmoreland and Cumberland dialects: dialogues, poems, songs, and ballads / by various writers, in the Westmoreland and Cumberland dialects, now first collected; with a copious glossary of words peculiar to those counties. WFT Wurdboek fan de Fryske taal / Woordenboek der Friese taal. Ljouwert (1984-...) Wiarda, Tilemann Dothias (1786) Altfriesisches Wörterbuch. Aurich. Wiarda, Tilemann Dothias (1820) Willküren der Brockmänner, eines freyen friesischen Volkes / herausgegeben, übersetzt und erläutert von Tileman Dothias Wiarda. Berlin. Wiegand, Herbert Ernst (1983) ‘Synonyme in den großen alphabetischen Wörterbüchern der deutschen Gegenwartsprache’, in: John Ole Askedal e.a. (eds), Festschrift für Lauritz Saltveit zum 70. Geburtstag am 31. Dezember 1983. Oslo / Bergen / Tromsö. Wiegand, Herbert Ernst (1985) ‘Eine neue Auffassung der sogenannten lexikografischen Definition’, in: Karl Hyldgaard-Jensen en Arne Zettersten (eds), Proceedings of the Second International
bibliografie 327 Symposium on Lexicography May 16-17, 1984, at the University of Copenhagen. Tübingen. [Lexicographica, Series Maior 5]. Wierdsma, Petrus en Pieter Brantsma (1782-1788) Oude Friesche wetten. Campen / Leeuwarden. WNT Woordenboek der Nederlandsche taal. Leiden (1882-1998) Wolfart, H.C. (1979) ‘Diversified Access in Lexicography’, in: R.R.K. Hartmann (red.), Dictionaries and their Users. Exeter: University of Exeter, pp. 143-153. Wortel, Dick (1992) ‘Allengs rijst toch ‘t gebouw. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal 1849-1892’, in: Trefwoord 3, pp. 4-18. [Ook verschenen in: Nicoline van der Sijs (red.), Woordenboeken en hun makers, 1998, pp. 175-194. Den Haag: Sdu.] Wortel, Dick (1998) ‘Het woordenboekcitaat in de oudste WNT-delen’. In: Voortgang. Jaarboek voor de Neerlandistiek XVII (1997-1998), Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU; Münster: Nodus, 1998, pp. 191-206.
328 STUDIES OVER HET LEXION FRISICUM (1872)