001-004 Dejong Voorwerk DISS.Indd

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Knooppunt Halbertsma : Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) en andere Europese geleerden over het Fries en andere talen, over wetenschap en over de samenleving de Jong, A.P.

Publication date 2009

Link to publication

Citation for published version (APA): de Jong, A. P. (2009). Knooppunt Halbertsma : Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) en andere Europese geleerden over het Fries en andere talen, over wetenschap en over de samenleving. Verloren.

General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)

Download date:29 Sep 2021 Bibliograﬁ e

Aa, A.J. van der (e.a.) Biographisch woordenboek der Nederlanden, bevattende levensbeschrijvingen van zoodanige personen, die zich op eenigerlei wijze in ons vaderland hebben vermaard gemaakt (Haarlem,1852-1878). Aarsleff, H. (1967) The study of language in England, 1780-1860 (Princeton, New Jersey, 1967). Adelung, J.C. en J.S. Vater (1809) Mithridates oder allgemeine Sprachenkunde mit dem Vater Unser als Sprachprobe in beynahe fünfhundert Sprachen und Mundarten Dl. II (Berlijn, 1809). Adriansen, I. (1990) Fædrelandet, folkeminderne og modersmålet. Brug af folkeminder og folkesprog i nationale den- titetsprocesser – isœr belyst ud fra striden mellem dansk og tysk i Sønderjylland (Sønderborg, 1990). Aerts, R. (2002) ‘Burgerlijk sciëntisme? Over wetenschap en burgerlijke cultuur 1840-1880’ in Geleerden en leken. De wereld van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 1840-1880 (Haarlem/Rotterdam, 2002), 17-31. Algemeene Konst- en Letterbode [met kleine afwijkingen in de titel in de loop der jaren] (Haarlem, 1782-1862). Allgemeine Deutsche Biographie (Leipzig,1875-1912). Altena, B. en D. van Lente (2003) Vrijheid en Rede. Geschiedenis van Westerse samenlevingen 1750-1989 (Hil- versum, 2003). Altena, P. (e.a.) (1975) Literaire tijdschriften in de eerste helft van de negentiende eeuw (Amsterdam,1975). The Anglo-Saxon Meteor; or letters, in defence of Oxford, treating of the wonderful Gothic attainments of John M. Kemble of Trinity College Cambridge [pamﬂ et]. Annales Academiae Lugduno-Batavae (1815/1816-1836/1837). [Anoniem] [recensie van] ‘Vriesche spraakkunst van den hoogleeraar R. Rask, te Kopenhagen’ in De Weegschaal (1826), 431-446. [Anoniem] [recensie van] Bosworths Dictionary of the Anglo-Saxon language in The New York Review (and quarterly church journal), (oktober 1838), 362-375. [Anoniem] [recensie van] Bosworths Dictionary of the Anglo-Saxon language in The British Critic and Quarterly Theological Review (1839), 135-152. [Anoniem] [recensie van] Bosworths Dictionary of the Anglo-Saxon language in The Gentleman’s Maga- zine (juli 1838), 69-70. [Anoniem] ‘Levensberigt van de heer Mr J. Scheltema’ in Tijdschrift voor Geschiedenis, Oudheden, Merkwaar- dige bijzonderheden en Statistiek van Utrecht (1835), 451-463. Antonsen, E.H. (ed.) (1990) The Grimm brothers and the germanic past (Amsterdam/Philadelphia, 1990) [series III – studies in the history of the language sciences; volume 54]. Apollo. T ijdschrift voor den beschaafden stand [1827-1828, in 1828 voortgezet als Argus]. Bader, B. (ed.) (1985) Jacob Grimm und Lorenz Diefenbach im Briefwechsel (Giessen, 1985). Bakker, D.M. & G.R.W. Dibbets (1977) Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde (Den Bosch, 1977). Bank, J.Th. (1990) Het roemrijk vaderland. Cultureel nationalisme in de negentiende eeuw (Den Haag, 1990). Banning, T.C.W. en P. Wende (ed.) (1999) Reform in Great Britain and Germany 1750-1850 [Reeks: Proceed- ings of the British Academy. Nr. 100] (Oxford, 1999). Baratella, E. en A. Zamboni (1994) ‘Lettere di Luigi Luciano Bonaparte a Bernardino Biondelli’ in Rivista Italiana di dialettologia Anno XVIII (1994), 79-136. Baum, R. (1999) ‘Die Wende in der Philologie: Die Geburt der Sprachwissenschaft aus dem Geiste der Romantik – Jacob Grimm und Friedrich Diez’ in Fürbeth e.a. (1999), 212-240. Beliën, H.M., D. van der Horst en G.J. van Setten (ed.) (1996) Nederlanders van het eerste uur. Het ontstaan van het moderne Nederland 1780-1830 (Amsterdam, 1996).

337-480 deJong Nawerk.indd 456 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 457

Benecke, L. (1987) ‘Wilhelm und Jacob Grimm gegen Friedrich Schmittenner. Eine bisher unbekannte Rezension und ihre Zusammenhänge’ in Brüder Grimm Gedenken Band 7 (1987), 1-29. Berg, W. van den (1997) ‘De Tweede Klasse: een afdeling met een problematische missie’ in Gerritsen en Mijnhardt (1997), 61-88. Bergman, J.T. (1836) [recensie van] Hamaker Akademische voorlezingen (…) in Vriend des Vaderlands Deel X (1836), nrs 4, 5, 6. Bergsma, W. (1987) ‘Inleiding’ in Bergsma e.a. (1987a), 9-16. Bergsma, W. e.a. (1987a) For uwz lân, wyv en bern. De patriottentijd in Friesland [Reeks: Fryske histoaryske rige, nr. 2] (Leeuwarden, 1987), 9-16. Berlin, I. (1976) Vico and Herder. Two studies in the history of ideas (Londen, 1976). Berlin, I. (1990) The crooked timber of humanity. Chapters in the History of Ideas (ed. H. Hardy) (Londen, 1990), 49-69. Bernecker, R. (1997) Die “idéologie” in Italien. Ein kommentierte Bibliographie zur Sprachtheorie der Spätauf- klärung [Reeks: Studium Sprachwissenschaft Band 13] (Münster, 1997). Bibliotèque Universelle VI, (september 1817), 99-102. Bierman, K.R. en G. Dunken (ed.) (1960) Biographischer Index der Mitglieder, Deutsche Akademie der Wis- senschaften zu Berlin (Berlijn, 1960). Biondelli, B. (1839) Sullo studio comparativo delle lingue; Osservazione generali (Milaan, 1839). Biondelli, B. (1840) ‘Reliquie della versione gotica delle Epistole di S. Paolo, edite dal Conte Carlo Ottavio Castiglioni. Milano, stamperia reale, 1839’ in Il Politecnico Vol. II (1840), 461-481. Biondelli, B. (1841) Atlante linguistico d’Europa (Milaan, 1841). Biondelli, B. (1841a) ‘Grammatica di tutte le lingue germaniche, del dott. Jacopo Grimm’ in Il Politecnico (1841), 250-277. Biondelli, B. (1856) Studii linguistici (Milaan, 1856). Biondelli, B. (1856a) ‘Della vita e degli scritti del conte Carlo Ottavio Castiglioni’ in Biondelli (1856), xv-xlvi. Blécourt, A.S. de (1937) Pro Excolendo en de rechtsgeschiedenis. [Feestrede bij 175ste verjaardag Pro Excolendo op 25 januari 1936] (Groningen, 1937). Blum, L. (1987) ‘Sir Francis Cohen/Palgrave. Zur frühen Rezeption der Kinder- und Hausmärchen in England’ in L. Denecke (ed.) Brüder Grimm Gedenken Band 7 (1987), 224-242. Blum, L. (1999) ‘“die Wissenschaft für deutsche und nordische Alterthümer ist bei uns im Entstehen, sie bildet sich so eben” Jacob und Wilhelm Grimm und die frühe Deutsche Philologie’ in Fürbeth e.a. (1999), 67-75. Boeles, W.B.S. (1889) Frieslands Hogeschool en het Rijksatheneum te Franeker Deel II (Leeuwarden, 1889). Boersma, P. (1999) ‘De leksikografy fan it Midfrysk’ in Bremmer Jr. en Dykstra (ed.) (1999), 111-125. Bojic, V. (1977) Jacob Grimm und Vuk Karadzic. Ein Vergleich ihrer Sprachauffassungen und ihre Zusammenarbeit auf dem Gebiet der serbischen Grammatik [Reeks: Slavistische Beiträge Nr. 106] (München, 1977). Bolognesi, G. (2002) ‘La scoperta e l’edizione dei Palinsesti Gotici Ambrosiani’ in V.D. Corazza en R. Gendre (ed.) II Seminario avanzato in Filologia Germanica – Antichità Germaniche (Alessandria, 2002), 130-172. Borst, A. (1961) Der Turmbau von Babel. Geschichte der Meinungen über Ursprung und Vielfalt der Sprachen der Völker Band III (Stuttgart, 1961). Bosma, J. (1994) ‘Mennonites versus Calvinists: A comparative study of Mennonite and Dutch Reformed homiletics during the Enlightenment’ in A. Hamilton, S. Voolstra and P. V isser (ed.) (1994), 175-186. Bosscha, J. (1866) Pruisen en Nederland (Amsterdam, 1866). Boswell, J. (1965) Boswell’s Life of Johnson (ed. C.B. Tinker, Oxford University Press, 1965). Boswell, J. (2000) Boswell en Holland. [Vertaald, bewerkt en ingeleid door Jan Pieter van der Sterre] (Am- sterdam/Antwerpen, 2000). B[osworth, J.] (1834) in The Gentleman’s Magazine, (oktober 1834), 363-364. Bosworth, J. (1836) The Origin of the German and Scandinavian Languages and nations: with a sketch of their literature, and short specimens of the Anglo-Saxon, Friesic, Flemish, Dutch, the German from the Moeso-Goths to

337-480 deJong Nawerk.indd 457 21-07-09 16:20 458 Bibliograﬁ e

the present time, the Icelandic, Danish, Norwegian, and Swedisch: tracing the progress of these languages, and their connexion with the Anglo-Saxon and the present English (Londen, 1836). Bosworth, J. (1838) Dictionary of the Anglo-Saxon Language (Londen, 1838). [Bowring, J.] (1829) ‘Language and literature of Friesland’ in The Foreign Quarterly Review (1829), Vol. III, 602-630. Bowring, J. (1829) [brief aan redacteur] in Vaderlandsche Letteroefeningen (1829), deel II, 399-401. [Bowring, J.] (1830) ‘Frisian literature’ in Westminster Review (januari 1830), Vol. XII, 186-195. Bowring, J. (1829-1830) Brieven van John Bowring, geschreven op eene reize door Holland, Friesland en Groningen: voorafgegaan door iets over de Friesche letterkunde, en gevolgd door iets over de Hollandsche taal en letterkunde van den zelfden. [Bezorgd door A. Telting] (Leeuwarden, 1829/30). Brattinga, T. (1969) It Evangeelje fan Mattheus neffens Joast Halbertsma (Bolswert/Bolsward, 1969). Braun, F. (1927) Zwei Väter der friesischen Sprachwissenschaft. 2 Briefe H.G. Ehrentrauts an J.H. Halbertsma [overdr. uit Jahrbuch der Gesellschaft für bildende Kunst und vaterländische Alterthümer zu Emden. Band. XXII (1927), 343-354] (Emden,1927). Braun, F. (1927a) Briefe von R. Rask an J.H. Halbertsma. Mit einem nordfriesischen Glossar von R. Rask (Jena, 1927). Bremmer, R.H. (Jr.) (1988) ‘Late Medieval and Early Modern Opinions on the Afﬁ nity between English and Frisian’ in Folia Linguistica Historica 9 (1988), 167-191. Bremmer, R.H. (Jr.) (1990) ‘Oer datearring, funksje en auteurskip fan de earste Fryske grammatika (1681)’ in Philologia Frisica 12 (1990), 9-32. Bremmer R.H. (Jr.) en Dykstra, A. (ed.) (1999) In skiednis fan ’e Fryske taalkunde (Leeuwarden, 1999). Bremmer, R.H. (Jr.) (1999) ‘De leksikografy fan it Aldfrysk’ in Bremmer Jr. en Dykstra (ed.) (1999), 75-94. Bremmer, R.H. (Jr.) (2001) ‘Die Erforschung des Friesischen’ in Munske (ed.) (2001), 1-11. Bremmer, R.H. (Jr.) L.G. Jansma, en P. V isser (ed.) (2001) Speculum Frisicum. Stúdzjes oanbean oan Philippus H. Breuker (Leeuwarden/Leiden, 2001). Breuker, P. (1973) J.H. Halbertsma, Gysbert Japicx en de Fryske dialecten [Reeks: Fryske dialektstúdzjes No. 3] (Leeuwarden, 1973). Breuker, Ph.H. (1980) ‘It Friesch Genootschap, it Friesch jierboeckjen en it Oera Linda Boek: de striid om taalbefoardering tusken 1827 en 1837’ in De Vrije Fries 60 (1980), 49-65. Breuker, Ph.H. (1981) ‘It Friesch Jierboeckjen (1828-1835)’ in It Beaken 43 (1981), 72-86. Breuker, Ph.H. (1981a) ‘Halbertsma syn motto ‘De taal is de ziel der natie’ in Ut de Smidte fan de Fryske Akademy XV, 1 (1981), 16. Breuker, Ph.H. (1981b) ‘In leksum yn ‘e poëtika fan Halbertsma foar Salverda’ in Hjir 10, 2 (1981), 22-24. Breuker, Ph.H. (1982) ‘Master H. (Gysbert Japix, brief XIX) Wa’t er wie en wat de Scheltema’s derfan mak- ken’ in Us Wurk 31 (1982), 29-42. Breuker, Ph.H. (1989) It wurk fan Gysbert Japix 2 dln. (Leeuwarden,1989). Breuker, Ph.H. (1993) ‘Oer skriuwers, boek en útjeften’ in Bruorren Halbertsma, Rimen & Teltsjes (Leeu- warden, 1993), 587-613. Breuker, Ph.H. (1994) ‘De vriendschap tussen Bilderdijk en Halbertsma’ in Het Bilderdijk-Museum 11 (1994),1-14. Breuker, Ph.H. (1994-1995) ‘Nasjonaal-Fryske aspekten fan de Fryske skiednis oant 1900’ (1-2) in De Pompeblêden 5 (1994), 78-82 en 1 (1995), 2-5. Breuker, Ph.H. en A. Janse (ed.) (1997) Negen eeuwen Friesland-Holland Geschiedenis van een haat-liefdever- houding (Zutphen, 1997) Breuker, Ph.H. (1997) ‘Feitsma fan replyk tsjinne oer Halbertsma’ in De Vrije Fries 77 (1997), 153-156. Breuker, Ph.H. (1997a) [m.m.v. R.N.H. Boerma] De Fryske heilingen fan de Halbertsma’s (Leeuwarden, 1997). Breuker, Ph.H. en A. Janse (1997b) ‘Beelden’ in Breuker en Janse (ed.) (1997), 9-66. Breuker, Ph.H. (1997c) ‘Een schets van J.H. Behrns (1803-1883) als taalkundige omstreeks 1840’ in A. van Santen en M. van der Wal (ed.) Taal in tijd en ruimte (Leiden, 1997), 153-161. Breuker, Ph.H. (1999) ‘Der frühe Einﬂ uss von Jacob Grimm in Friesland, insbesondere seine Einwirkung

337-480 deJong Nawerk.indd 458 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 459

auf die Entstehung des Werkes von Paulus Scheltema’ in E. Friemel (ed.) Brüder Grimm Gedenken 13 (1999), 150-162. Breuker, Ph.H. (2001) Friese cultuur in het jonge Koninkrijk (Leiden, 2001). Breuker, Ph.H. (2002) ‘De Teltings. Tr ije generaasjes lang wijd oan de wittenskiplike beoefening fan taal en skiednis fan Fryslân (1827-1907)’ in De Vrije Fries 82 (2002), 226-244. Breuker, Ph.H. (2003) ‘Joast Halbertsma: skeppe út ferset’ in Philologia Frisica 2002 [lêzingen fan it sechtjinde Frysk ﬁ lologekongres 11, 12 en 13 desimber 2002] (Leeuwarden, 2003), 65-84. Breuker, Ph.H. (2005) ‘Rinse Posthumus syn plak yn it opkommende liberalisme te Dokkum en Westdon- geradiel’ in Us Wurk 54 (2005), 1-2, 3-23. Bron, R.J. (1997) ‘Waakzaamheid bij de Tempel van Minerva: beeld en zelfbeeld van de derde Klasse van het Instituut’ in Gerritsen en Mijnhardt (ed.) (1997), 89-115. Brouwer, E.J. (1998) Archeologie van een houding. Nederlandse identiteit in de Friesche Volksalmanak 1836-1899 [Reeks: Estrikken Nr. 73] (Groningen, 1998). Brouwer, E.J. (2002) ‘Montanus de Haan Hettema. Zwart schaap in een zedelijke natie’ in De Vrije Fries [Speciaalnummer: Genootschapscultuur in Friesland. Het Fries Genootschap 1827-2002] (2002) Dl. 82, 140- 147. Brouwer, J.H. (1941) Joost Hiddes Halbertsma. Fries taalkundige (1789-1869) (Assen, 1941). Brunner, R.J. (1971) Johann Andreas Schmeller. Sprachwissenschaftler und Philologe [Reeks: Innsbrucker Beiträ- ge zur Sprachwissenschaft. Band 4] (Innsbruck, 1971). Brüsewitz, C.F. en J. Brüsewitz (1981) ‘Sociëteiten en seminarie. Organisatie en onderwijs’ in Groenveld, Jacobszoon en Verheus (ed.) (1981), 84-100. Bruyning, L. (1994) Europa in de Italiaanse geschiedschrijving van de eerste helft van de negentiende eeuw (Am- sterdam, 1994). Buck, H. de (1930) De studie van het Middelnederlandsch tot in het midden van de negentiende eeuw (Den Haag,1930). Buma, W.J. (1969) ‘Dr. J.H. Halbertsma as wurdboekman’ in Kalma (ed.) (1969), 102-111. Burleigh, M. (2005) Earthly Powers The clash of Religion and Politics in Europe (New York/Londen, 2005). Carr, W. (1963) Schleswig Holstein 1815-1848. A study in national conﬂ ict (Manchester, 1963). Castiglioni, C.O. (1829) Ulphilae gothica versio epistolae divi Pauli ad Corinthios secundae, quam ex Ambrosianae bibliothecae palimpsestis depromptam cum interpretatione adnotationibus glossario (Milaan, 1829). Castiglioni, C.O. (1834) Gothicae versionis epistolarum Divi Pauli ad Romanos, ad Corinthios primae, ad Ephesios quae supersunt ex Ambrosianae Bibliothecae palimpsestis deprompta cum adnotationibus (Milaan, 1834). Castiglioni, C.O. (1835) Gothicae Versionis Epistolarum Divi Pauli ad Galatas, ad Philippenses, ad Colossenses, ad Thessalonicenses primae quae supersunt ex Ambrosianae Bibliothecae palimpsestis deprompta cum adnotationibus (Milaan, 1835). Castiglioni, C.O. (1839) Gothicae Versionis Epistolarum Divi Pauli ad Thessalonicenses secundae, ad Timotheum, ad Titum, ad Philemonem quae supersunt ex Ambrosianae Bibliothecae palimpsestis deprompta cum adnotationibus (Milaan, 1839). Ceriani, M.E. (1866) ‘Nota sui lavorici gotici’ in Rendiconti del I. Istituto Lombardo di scienze e lettere 3 (1866), 23-34. Claassen, E. (1998) ‘Het Nederlandsch Magazijn, het Nederlandsch Museum en De Honigbij. Drie geïllustreerde tijdschriften in de jaren dertig en veertig van de negentiende eeuw’ in Jaarboek voor Nederlandse boekge- schiedenis 5 (1998), 113-146, 203-204. Clement/Halbertsma’s (1846) Der Lappenkorb von Gabe Schneider aus Westfrisland, Mit Zuthaten aus Nord- Frisland, bearbeitet und herausgegeben von K.J. Clement. (Leipzig, 1846). Clement, K.J. (1847) Reise durch Holland, Frisland und Deutschland im Sommer 1845 (Kiel, 1847). Clercq, W. de (z.j.) Per karos naar St. Petersburg: reisdagboek van de Amsterdamse graanhandelaar Willem de Clercq uit het jaar 1816 (Lochem, z.j.). Clercq, W.A. de (1999) Willem de Clercq 1795-1844 (Amsterdam, 1999). Collins, V. (1894) Attempt at a Catalogue of the Library of the late Prince Louis-Lucien Bonaparte (Londen, 1894). Cornell, T.J. (1995) ‘Ancient History and the Antiquarian Revisited: Some Thoughts on reading Momigli-

337-480 deJong Nawerk.indd 459 21-07-09 16:20 460 Bibliograﬁ e

ano’s Classical Foundations’ in M.H. Crawford and C.R. Ligota (ed.) Ancient history and the antiquarian. Essays in memory of Arnaldo Momigliano [Warburg Institute Colloquia, Nr. 2] (Londen, 1995), 1-14. Costa, I. da en D.J. van Lennep (1842) ‘Verslag omtrent eene linguistische Verhandeling van den Heer Ber- nardino Biondelli, van Milaan’ in Het Instituut of Verslagen en mededeelingen, uitgegeven door de vier klassen van het Koninklijk Nederlandsch Instituut (1842), 95-102. Daan, J. (1994) ‘Lambert ten Kate, gevierd, bewonderd en vergeten’ in Ph.H. Breuker, H.D. Meijering en J. Noordegraaf (ed.) Wat oars as mei in echte taal. Fryske Stúdzjes ta gelegenheid fan it ôfskie fan prof. dr. A. Feitsma as heechlearaar Fryske Taal en Letterkunde (Leeuwarden, 1994), 186-197. Damico, H. (ed.) (1998) Medieval Scholarship. Biographical Studies on the Formation of a Discipline. Vol. 2: Lit- erature and Philology (New York/Londen, 1998). Dansk Biografi sk Leksikon Sv. Cedergreen Beck (ed.) (Kopenhagen, 1984) [derde druk]. Davies, M.C., J.L. Flood and D.N. Yeandle (ed.) (2001) ‘Proper Words in Proper Places’ Studies in Lexicology and Lexicography in Honour of William Jervis Jones [Reeks: Stuttgarter Arbeiten zur Germanistik. Nr. 400] (Stuttgart, 2001). Dekker, K. (1999) The origins of old germanic studies in the Low Countries [Reeks: Brill’s Studies in Intellectual History Nr. 92] (Leiden/Boston/Keulen, 1999). Dekker, K. (2001) ‘Sibrandus Siccama’s editie van de Lex frisionum. Actie en reactie’ in Bremmer Jr., Jansma, en Visser (2001), 95-116. Dekker, K. (2007) ‘Sibrandus Siccama on the Lex frisionum: Frisian Identity as a Philological Construct’ in R.H. Bremmer Jr., S. Laker en O. Vries (ed.) Advances in Old Frisian Philology [Reeks: Amsterdamer Beiträge zur älteren Germanistik] 64 (2007), 65-90. Delft, L. van (1993) Littérature et anthropologie. Caractère et nature humaine à l’âge classique (Parijs, 1993). Denecke, L. und I. Te itge (ed.) (1989) Die Bibliothek der Brüder Grimm. Annotiertes Verzeichnis des festgestellten Bestandes. (Weimar, 1989). Deugd, C. de (1992) ‘Friendship and Romanticism. Robert Southey and Willem Bilderdijk’ in J.Th. Leers- sen and K.U. Syndram (ed.) Europa Provincia Mundi. Essays offered to Hugo Dyserinck (Amsterdam/At- lanta, 1992), 369-387. Deursen, A.Th. van (1970) Jacobus de Rhoer 1722-1813. Een historicus op de drempel van een nieuwe tijd (Gro- ningen, 1970). Deursen, A. Th. van (1981) ‘Cultuur in het isolement’ in W.J. Formsma e.a. Historie van Groningen Stad en Land (Groningen, 1981), 389-422. Deutsches Biographisches Archiv Serie I [gepubliceerd tussen 1982 en 1985 maar gebaseerd op biografi sche woordenboeken uit de periode 1700-1910]. Dibbets, G.R.W. (1990), ‘Etymologie en Filologie’ in A. Moerdijk, W. Pijnenburg, P. van Sterkenburg (ed.) 100 jaar Etymologisch woordenboek van het Nederlands [Reeks: Aan het woord. Publicaties tot bevordering van de lexicografi e, fi lologie en dialectgeografi e in het Nederlands taalgebied] (Den Haag, 1990), 237- 260, op 244-260. Dictionary of American Biography (New York, 1946). Diderichsen, P. (1974) ‘The foundation of Comparative Linguistics: Revolution or Continuation?’ in Hy- mes (1974), 277-306. Diefenbach, L. (1842) [recensie van] B. Biondelli’s Atlante linguistico d’Europa in Jahrbücher für wissenschaftli- che Kritik (1842) Band I, 824-837. Dizionario Biografi co degli Italiani (Rome, 1960-..). Dobozy, M. (1998) ‘The Brothers Grimm. Jacob Ludwig Carl (1785-1763); Wilhelm Carl (1786-1859)’ in Damico (ed.) (1998), 93-108. Dongelmans, B.P.M. en M. de Niet (1997) ‘Verzamelen in vogelvlucht’ in B. Dongelsmans, F. van Oostrom en P. van Zonneveld (ed.) Dierbaar Magazijn: de bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (Amsterdam, 1997), 9-24. Drentje, J. (2004) Thorbecke, een fi losoof in de politiek (Amsterdam, 2004). Dreyer, J.C.H. (1754) Sammlung vermischter Abhandlungen zur Erläuterung der teutschen Rechte und Alterthümer, wie auch der Critic und Historie Deel 1 (Rostock/Weimar, 1754).

337-480 deJong Nawerk.indd 460 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 461

Dreyer, J.C.H. (1768) Erläuterung der teutschen Rechte, Rechtsalterthümer und Geschichten ausgewandte Neben- stunden (Rützow/Weimar, 1768). Driel, L. van en J. Noordegraaf (1998) De Vries en Te Winkel. Een duograﬁ e. (Den Haag/Antwerpen, 1998). Droixhe, D. (1978) La linguistique et l’appel de l’histoire (1600-1800) Rationalisme et révolutions positivistes [Reeks : Langue et Culture 10] (Genève, 1978). Dykstra, A. en R.H. Bremmer Jr. (ed.) (1999) In skiednis fan ‘e Fryske taalkunde (Leeuwarden, 1999). Dykstra, A. (2001) ‘Joast Halbertsma en it Woordenboek der Nederlandsche taal’ in Bremmer (Jr.), Jansma, en Visser (ed.) (2001), 241-256. Dykstra, K. (1960) ‘Noch eat oer Bowring en de Halbertsma’s’ in J.H. Brouwer en K. Dykstra Fryske stú- dzjes oanbean (Assen, 1960), 213-217. Dykstra, K. (1969) ‘Halbertsma en Ingelân’ in Kalma (ed.) (1969), 311-320. Dykstra, K. en B. Oldenhof (1997) Lyts hânboek fan de Fryske literatuer (Leeuwarden,1997) [tweede ver- meerde druk]. Ebel, W. (1961) Das Ende des friesischen Rechts in Ostfriesland (Aurich, 1961). Eekhoff, W. (1856) ‘Geschiedenis van de zamenstelling en uitgave van het Groot Plakkaat- en Charterboek van Friesland, benevens Levensschetsen van de bewerkers G.F. baron thoe Schwartzenberg, Dr. Nicolaas Tholen en Mr. J.F.M. Herbell, met nog twee Bijvoegselen’ in De Vrije Fries VII (1856), 324-361. Eekhoff, W. (1859) ‘Voorlezing over het leven van Petrus Wierdsma en zijne verdiensten omtrent de geschiedenis en letterkunde van Friesland’ in De Vrije Fries VIII (1859), 1-48. Eekhoff, W. (1869) Voorlezing over het leven van Dr. Justus Hiddes Halbertsma en zijne verdiensten omtrent de Geschiedenis, taal- en letterkunde vooral van Friesland (Leeuwarden, 1869). Ehrentraut, H.G. (ed.) (1847/1849) Friesisches Archiv, Beiträge zur Geschichte der Friesen und ihrer Sprache, auch der Graffschaften Oldenburg und Delmenhorst. Band I (Oldenburg, 1847/1849). Encyclopedie van Friesland (ed. J.H. Brouwer e.a.) (Amsterdam/Brussel, 1958). Encyclopedie van het hedendaagse Friesland (ed. G. Abma en Kl. Jansma) (Leeuwarden, 1975). Estié, P. (1996) ‘De veranderende positie van de doopsgezinde, remonstrantse en lutherse gemeenten in de Bataafse en Franse tijd’ in A. Hoekema en S. Hof (ed.) Illustere dissenters. Aspecten van de positie der Neder- landse Lutheranen en Doopsgezinden (Zoetermeer, 1996), 21-52. Faber, R. (2003) Lucius Columba Murray Bakker (Leeuwarden, 2003). Feitsma, A. (1978) Tussen volkstaal en schrijftaal, meningen van ﬁ lologen over het Fries (Leeuwarden, 1978). Feitsma (1980) ‘Det frisiske sprog i mytedannelse og forskning især med hensyn til nordfrisisk’ in Frisier- studier I (1980), 27-55. Feitsma, A. (1981) ‘Why and how do the Frisian language and identity continue?’ in E. Haugen e.a. (eds.) Minority Languages Today, a selection from the papers read at the First International Conference on Mi- nority Languages held at Glasgow University from 8 to 13 September 1980 (Edinburgh, 1981), 163-176. Feitsma, A. (1984) ‘Omkring udgivelsen af Outzens glossarium og Bendsens grammatik’ in Nordfriesisches Jahrbuch (Neue Folge) Band 20 (1984), 203-226. Feitsma, A. (1989) ‘The history of the Frisian linguistic norm’ in Language Reform: history and future; La Réforme des langues: histoire et avenir; Sprachreform: Geschichte und Zukunft. Vol. IV (1989), 247-277. Feitsma, A. (1994) ‘De analogy fon de Schola Hemsterhusiana en de frysisten Wassenbergh, Halbertsma en Sytstra’ in Tydskrift foar Fryske Taalkunde 9 (1994), 37-64 en 77-112. Feitsma, A. (1995) ‘Democratie en etymologie bij J.D. Michaelis en J.H. Halbertsma’ in Taal en tongval XLVII, 2 (1995), 111-124. Feitsma, A. (1996) ‘Joast Halbertsma und Jacob Grimm: wissenschaftliches und ideologisches’ in A. Petersen and H.F. Nielsen (ed.) A Frisian and Germanic miscellany [studies published in honour of Nils Århammar, on his 65th birthday] (Bredtsted, 1996), 125-140. Feitsma, A. (1997) ‘Joast Halbertsma und Jacob Grimm II: zur Wissenschaftlichen und ideologischen aus- einandersetzung über die lautverschiebung’ in Us Wurk 46 (1997), 42-60. Feitsma, A. (1997a) ‘Oardielen oer J.H. Halbertsma as etymolooch’ in De Vrije Fries 77 (1997), 139-150. Feitsma, A. (1997b) ‘De eerste taalkundige publicaties van J. Halbertsma (1822)’ in A. van Santen en M. van der Wal Taal in tijd en ruimte (Leiden, 1997).

337-480 deJong Nawerk.indd 461 21-07-09 16:20 462 Bibliograﬁ e

Feitsma, A. (1997c) ‘Schola Hemsterhusiana, J.H. Halbertsma and Jacob Grimm’ in Lectio publica Tiberii Hemsterhusii de originibus linguae graecae. Edited by J.H. Halbertsma 1845. [Cahiers voor Taalkunde, Nr. 16] (Amsterdam/ Münster, 1997), 27-42. Feitsma, A. (1998) ‘Joast Halbertsma yn it ramt fan de taalkunde fan syn tiid’ in De Vrije Fries 78 (1998), 113-128. Feitsma, A. (1999) ‘Ynlieding’ in Bremmer Jr. en Dykstra (ed.) (1999), 11-33. Feitsma, A. (1999a) ‘Joast Halbertsma en de Anglo-Saxon controversy (1834-1835) Taalkunde tussen oud en nieuw en tussen tekst en theorie’ in Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek 18 (1999), 151-175. Feitsma, A. (2000) ‘J.H. Halbertsma ‘Reisplan voor een gezelschap Hollanders (122 hs)’ in Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek, 19 (2000), 173-209. Feitsma, A. (2001) ‘Mittelfriesische Sprache und Literatur’ in Munske (ed.) (2001), 704-711. Feitsma, A. (2002) ‘Analogy by Halbertsma: in ferliking mei Hemsterhuis, Humboldt en Grimm’, Philologia Frisica 2002 [lêzingen fan it sechtjinde Frysk ﬁ lologekongres 11, 12 en 13 desimber 2002], (Leeuwarden, 2003), 85-97. Feldman, R. (1969) Jacob Grimm und die Politik (Frankfurt, 1969). Firmenich, J.M. (1846) Germaniens Völkerstimmen, Sammlung der Deutschen Mundarten in Dichtungen, Sagen, Märchen, Volksliedern u.s.w. Band I (Berlijn, [1846]). Firmenich, J.M. (1866) Germaniens Völkerstimmen, Sammlung der Deutschen Mundarten in Dichtungen, Sagen, Märchen, Volksliedern u.s.w. Band III (Berlijn, 1866). Folkertsma, B. (1969) ‘Halbertsma en syn stavering fan it Frysk’ in Kalma (ed.) (1969), 112-127. Folkertsma, B. (1973) De stavering fan it Westerlauwersk Frysk yn de njoggentjinde ieu [een niet-verdedigd proefschrift; bezorgd door W.J. Buma en T.B. Hoekema en uitgegeven door het Frysk Ynstitút van de Rijksuniversiteit Groningen in de reeks Estrikken (nr. 46)] (Groningen, 1973). Frandsen, S.B. (1994) Dänemark – der kleine Nachbar im Norden. Aspekte der deutsch-dänische Beziehungen im 19. und 20. Jahrhundert (Darmstadt,1994). Freese, J.C. (1796) Ostfriess- und Harrlingerland nach geographischen, topographischen, physischen, ökonomischen, statistischen, politischen und geschichtlichen Verhältnissen (Aurich, 1796). Friedeburg, R. von (2000) ‘Das Modell England in der Adelsreformdiskussion zwischen Spätaufklärung und Kaiserreich’ in Heinz Reif (Hg.) Adel und Bürgerthum in Deutschland I (Berlijn, 2000), 29-49. Frieswijk, J. e.a. (1998) Geschiedenis van Friesland 1750-1995 (Amsterdam/Leeuwarden, 1998). Fruin, R. en H.W. van der Mey (ed.) (1891) Brieven van Cobet aan Geel uit Parijs en Italië Nov. 1840-Juli 1845 (Leiden, 1891). Fürbeth, F. e.a. (1999) Zur Geschichte und Problematik der Nationalphilologien in Europa 150 Jahre Erste Germa- nistenversammlung in Frankfurt am Main (1846-1996) (Tübingen, 1999). Gabriëls, A.J.C.M. (1989) De heren als dienaren en de dienaar als heer. Het stadhouderlijk stelsel in de tweede helft van de achttiende eeuw. [Reeks: Hollandse Historische Reeks No. XIV] (Den Haag, 1989). Gaedertz, K.T. (ed.) (1888) Briefwechsel von Jakob Grimm und Hoffmann-Fallersleben mit Hendrik van Wijn. Nebst anderen Briefen zur Deutschen Litteratur (Bremen, 1888). Gagern, H. von (1856) Das Leben des Generals Friedrich von Gagern (Leipzig-Heidelberg, 1856). Gagern, H. von (1866) Het leven van den generaal Frederik v. Gagern van 1813-1848 in Nederlandsche dienst : episodes uit de geschiedenis van ons Vaderland, gedurende 1813-1848 Naar het hoogduitsch [vertaald] door C.C.E. d’Engelbronner( Amsterdam, 1866). Galama, E.G.A. (1965) Everwinus Wassenbergh en de Friese lexicograﬁ e (Leiden, 1965). Galletti, A. (1954) ‘Filologia e poesia’ in Galmozzi e.a. (1954), 141-154. Galmozzi, F. e.a. (1954) Le Celebrazioni nel centenario della morte del card. Angelo Mai. Numero speciale di Bergomum: Bollettino della Civica Biblioteca e dell’Ateneo di Scienze, Lettere ed Arti in Bergamo. Vol. 48 [Nuova serie settembre-dicembre], nr. 4 (Bergamo, 1954). Gedenkboek ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap 1858-1933 (ed. F.W. Hudig e.a.) (Amsterdam, 1933). The Gentleman’s Magazine [met variaties in de titel] (Londen, 1731-1907). Gerhard, D. (ed.) (1969) Ständische Vertretungen in Europa im 17. und 18. Jahrhundert (Göttingen, 1969).

337-480 deJong Nawerk.indd 462 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 463

Gerla-De Bruin, M-L. en R.H. Bremmer Jr. (1994) ‘Over Albert ten Broecke Hoekstra, Joast Hiddes Hal- bertsma, en de studie van het Oudengels in Friesland in de vroege negentiende eeuw’ in Ph.H. Breuker, H.D. Meijering en J. Noordegraaf (ed.) Wat oars as mei in echte taal (Leeuwarden, 1994), 36-53. Germania. Neues Jahrbuch der Berlinischen Gesellschaft für Deutsche Sprache und Alterthumskunde (Leipzig, 1836- 1853). Gerritsen, W.P. en W.W. Mijnhardt (ed.) (1997) Het Koninklijk Instituut (1808-1851) en de bevordering van wetenschap en kunst. (Amsterdam, 1997). Gezelle Meerburg, B. (2001) Innich Frysksinnich. Poëtikale opfettingen yn Fryslân tusken 1840 en 1850 (Leeu- warden, 2001). Gottzmann, C.L. (1985) ‘Jacob Grimms Bemühungen um die gotische Bibel’ in Brüder Grimm Gedenken V (1985), 21-34. Grafton, A. (1983) ‘Polyhistor into Philolog: Notes on the Transformation of German Classical Scholarship, 1750-1850’ in History of Universities 3 (1983), 159-192. Grand Dictionnaire universel du XIXe siècle (Parijs, 1866-1890). Grau, C. (1993) Die Preussische Akademie der Wissenschaften zu Berlin (Heidelberg, 1993). Grimm, J. (1820) [recensie van] specimen van Gotische teksten door Mai en Castiglioni (1819) in Göt- tingische gelehrte Anzeigen (1820), Deel I (jan.-april), 393-408. Grimm, J. (1831) ‘Selbstbiographie’ in J. Grimm Kleinere Schriften deel I (K. Müllenhof (ed.) (Berlijn, 1864), 1-20. Grimm, J. (1830) Ad auspicia professionis philosophiae ordinariae in academia Georgia Augusta rite capienda invitat Jacob Grimm phil. et Jur. Utr. Doctor Academiae Bibliothecarius soc. Reg. Gotting. Haviens. (…) Inest Hymnorum veteris ecclesiae XXVI interpretatio theotisca nunc primum edita (Göttingen, 1830). Grimm, J. (1822;1826;1831;1837;1840) Deutsche Grammatik (4 dln) [exemplaren bibliotheek Halbertsma in Tresoar, signatuur 1514 TL]. Grimm, J. (1848) Geschichte der deutschen Sprache (Leipzig, 1848). Groenveld, S., J.P. Jacobszoon en S.L. Verheus (ed.) (1981) Wederdopers, menisten, doopsgezinden in Nederland 1530-1980 (Zutphen, 1981). Groenveld, S. (1981) ‘‘Sy laeten geenen Beedelaer onder haer syn’. Diaconale zorg vóór 1900’ in Groen- veld, Jacobszoon en Verheus (ed.) (1981), 119-145. Grünewald, E. (1988) Friedrich Heinrich von der Hagen 1780-1856: ein Beitrag zur Frühgeschichte der Germanis- tik [Reeks: Studia Linguistica Germanica, Band 23] (Berlijn/New York, 1988). Haan, Tj.W.R. de (1953) ‘De oudste Groninger woordenlijst’ in Driemaandelijksche Bladen. Tijdschrift voor taal en volksleven in het oosten van Nederland 5, 1 (1953), 68-81. Haantjes, J. (1930) ‘John Bowring en zijn betrekkingen tot Nederland’ in De Gids (1930), deel 2, 206-227. Hahn, L.A.Th. (1951) Zwei ostfriesische Chronisten des 16. Jahrhunderts: Johannes Bade und Ernst Friedrichs von Wicht: eine textkritische Untersuchung [Reeks: Abhandlungen und Vorträge zur Geschichte Ostfrieslands No. 29] (Aurich, 1951). Halbertsma, J.H. (1822) ‘Ontwikkeling der gronden van mijn gevoelen nopens een paar regels uit Giisbert Japiks, voorkomende in eene redevoering van den hooggeleerden R. Koopmans over dien dichter’ in Vaderlandsche Letteroefeningen 1822, Mengelwerk, 526-534, 582-593, 625-633. Halbertsma, J.H. (1822a) De lape koer fen Gabe Skroor (Deventer, 1822). Halbertsma, J.H. (1824) Hulde aan Gysbert Japiks bewezen (Bolsward, 1824) [Hulde I]. Halbertsma, J.H. (1827) Hulde aan Gysbert Japiks (Leeuwarden, 1827) [Hulde II]. [Halbertsma/S.S.] (1829) ‘Uittreksel uit eenen brief, rakende den heer John Bowring’ in Vaderlandsche letteroefeningen van (april) 1829, deel II, 157-163. [Halbertsma/Anoniem] (1829) [recensie van] Brieven van John Bowring, geschreven op eene Reize door Holland, Friesland en Groningen, voorafgegaan door iets over de Friese letterkunde van denzelfden. (…) in Vaderlandsche Letteroefeningen (1829), deel II, 441-449. Halbertsma, J.H. (1829) Het geslacht der Van Haren’s. Fragmenten (Deventer, 1829). Halbertsma, J.H. (1829a) De Lapekoer fen Gabe Skroar (Deventer, 1829) [tweede, vermeerderde en gewijzigde druk].

337-480 deJong Nawerk.indd 463 21-07-09 16:20 464 Bibliograﬁ e

[Halbertsma/Anoniem] (1830) [recensie van] Sketch of the language and Literature of Holland by John Bowring (…) in Vaderlandsche Letteroefeningen (1830), deel I, 114-127. Halbertsma, J.H. (1833) ‘Menschenoffers’ in de Leeuwarder Courant van 12 maart 1833. [Halbertsma,J.H.] (1833) ’t Nut van het Algemeen’ in de Leeuwarder Courant van 2 april 1833. [Halbertsma, J.H.] (1833a) in de Leeuwarder Courant van 3 april en 1 oktober 1833. Halbertsma, J.H. ( 1834) De Lapekoer fen Gabe Scroar (Deventer, 1834) [derde, vermeerderde en gewijzigde druk]. Halbertsma, J.H. (1834a) Friesche spelling en Proeve van vergelijking tusschen de boven ontworpene spelling en die van Gysbert Japicx (Leeuwarden, 1834). Halbertsma (1834b) ‘Fragmenten der vertaling van Ulphilas door graaf Castiglioni uit te geven, en over fragmenten uit Maerlants Spiegel Historiael door M. van Doorninck ontdekt’ in AKLB 1834, deel II, 323-324. Halbertsma, J.H. (1835) ‘De overblijfselen der Gotische taal, zooverre zij tegenwoordig bekend zijn’ in Vaderlandsche letteroefeningen Tweede stuk (1835), 165-178. Halbertsma, J.H. (1836) ‘ Friesic, ancient and modern Friesic compared with Anglo-Saxon’ in J. Bosworth The Origin of the German and Scandinavian Languages and nations: with a sketch of their literature, and short specimens of the Anglo-Saxon, Friesic, Flemish, Dutch, the German from the Moeso-Goths to the present time, the Icelandic, Danish, Norwegian, and Swedisch: tracing the progress of these languages, and their connexion with the Anglo-Saxon and the present English (Londen, 1836), 35-81. Halbertsma, J.H. (1837) ‘Witte wiven’ in Overijsselsche Almanak 1837, 217-252. Halbertsma, J.H. (1838) Berigt wegens de oudste vertaling der psalmen in het Nederlandsch met den XIX psalm als proeve [ook verschenen in Overijsselsche Almanak 1838, 274-321]. Halbertsma, J.H. (1838a) ‘Germaansche letterkunde’ in AKLB 1838, deel I, 264-265. Halbertsma, J.H. (1838b) [recensie van] Ferguut. Ridderroman. Uitgegeven door L.G. Visscher in AKLB 1838 II, 377-381, 388-391. Halbertsma, J.H. (1840) Inleiding tot de lessen over Stijl (Deventer, 1840). Halbertsma, J.H. (1840-1845) Letterkundige Naoogst. 2 Dln. (Deventer, 1840-1845). Halbertsma, J.H. (1843) De Doopsgezinden en hunne herkomst (Deventer, 1843). Halbertsma, J.H. (1843a) Het Buddhisme en zijn stichter (Deventer, 1843) [Ook uitgegeven in Overijsselsche Almanak 1842, 192-263, onder de titel ‘Shákya Sinha’]. Halbertsma, J.H. (1844) Oproep tot medewerking aan Germaniëns Völkerstimmen in AKLB (juni 1844), 417-420. Halbertsma, J.H. (1845) ‘Aanmerkingen op de Platamsterdamsche Zamenspraak van Mr. J. van Lennep’ in Overijsselsche Almanak 1845, 213-249. Halbertsma, J.H. (1846) ‘De tongvallen in Nederland’ in Overijsselsche Almanak 1846, 49-104 [ook los uitgegeven]. Halbertsma, J.H. (1846a) ‘Reis naar Frankfurt’ in Kalma (1969a), 97-132. Halbertsma, J.H. (1848) [recensie van] Vergleichendes Wörterbuch der Gothischen Sprache von Dr. L. Diefen- bach, deel I, (Sauerland, 1846) in Algemeen Letterlievend Maandschrift 32 (Nieuwe serie Nr. 4) (1848), 1-17. Halbertsma, J.H. (1851) Aanteekeningen op het vierde deel van den Spiegel Historiael van Jacop van Maerlant (Deventer, 1851). Halbertsma, J.H. (1854-55) ‘Joast Halbertsma oer syn reis nei Ierlân’ uitgegeven door T. Hoekema in Frysk Studintealmanak 1951, 79-106. Halbertsma, J.H. (1856) Bespreking van de Nieuwe Friesche Volksalmanak in De Gids 1856 (eerste deel), 262-292. Halbertsma, J.H. (1858a) Familiekroniek. [Uitgegeven door de Halbertsma-stichting in 1981]. Halbertsma, J.H. (1862) ‘Petrus Wierdsma, Petrus Brantsma en Eelke Meinderts’ in De Vrije Fries IX (1862), 301-326. Halbertsma, J.H. (1862a) ‘Rinse Posthumus’, in leven kerkleeraar onder de Hervormde gemeenten van Waaxens en Brantgum’ in De Vrije Fries IX (1862), 207-271. Halbertsma, J.H. (1863) ‘De vertaling des Evangeliums van Mattheus in het Land-Friesch’ in De Vrije Fries X (1863), 1-78. Halbertsma, J.H. (1866) ‘De Friesche Kerk in Rome. S. Michele in Borgo’ in De Vrije Fries XI (1866), 145-191.

337-480 deJong Nawerk.indd 464 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 465

Halbertsma, J.H. (1867) ‘Over de uitspraak van het Landfriesch’ in De Taalgids IX (1867), 1-52. Halbertsma, J.H. (1963) Het heksershol (…) In het Nederlands overgebracht door Theun de Vries (Amster- dam/Antwerpen, 1963). Halbertsma, Broerren (1968) Vertellers op de state In het Nederlands overgebracht door Theun de Vries (Amsterdam, [1968]). Halbertsma, Bruorren/gebroeders (1993) Rimen & Teltsjes (ed. Ph. Breuker) [Reeks: Fryske klassiken, nr. 6] (Drachten, 1993). [J.H. Halbertsma ed.] (1997) Lectio Publica Tiberii Hemsterhusii de Originibus Linguae Graecae (ed. A. Feitsma en J. Noordegraaf) [Reeks: Cahiers voor Taalkunde 16] (Amsterdam/Münster, 1997). Halsema, D.F.J. van (1778) ‘Oordeelkundige verhandeling over den staat en regering van de Ommelanden tusschen den Eems ende Lauwers van derzelver allereerste, en vroegste, opkomst tot op deze tijden’ Ver- handelingen ter naasporinge van de wetten en gesteldheid onzes vaderlands, deel 2 (1778), 1-562 [daarop volgt de tekstuitgave ‘Het aloude Ommelander wetboek van Hunsingo’]. Hamaker, H.A. (1835) Akademische voorlezingen, over het nut en de belangrijkheid der grammatische vergelijking van het Grieksch, het Latijn en de Germaansche tongvallen met het Sanskrit (Leiden, 1835). Hamilton A., S. Voolstra and P. V isser (ed.) (1994) From martyr to muppy. A historical introduction to cultural as- similation processes of a religious minority in the Netherlands: the Mennonites (Amsterdam, 1994). Hamp, E.P. (1974) ‘On Bonaparte and the Neogrammarians as Field Workers’ in Hymes (1974), 390-400. Hampsher-Monk, I., K. Tilmans, and F. van Vree (ed.) (1998) History of concepts: comparative perspectives (Amsterdam, 1998). Hanenburg, K. (1957) Petrus Wierdsma en de útjefte fan de Oude Friesche Wetten, met eene nederduitsche vertaaling en ophelderende aantekeningen voorzien. Campen en Leeuwarden 1782/1788 ([Reeks: Estrikken Rige Lytse Teksten en Stúdzjes op it gebiet fan de Fryske Filology, Nr. XVIII] (Groningen, 1957). Harkenroth, J.I. (1731) Oostfriesche Oorsprongkelykheden (Groningen, 1731). Heerikhuizen, A. van e.a. (2004) Het Babylonische Europa, opstellen over veeltaligheid. (Amsterdam, 2004). Heeroma, K. (1969) ‘Halbertsma, de dialectoloog’ in Kalma (ed.) (1969), 128-134. Helsloot, P.N. (1984) ‘De Nutsbeweging. Een geschiedenis van 200 jaar volksontwikkeling’ in Mijnhardt en Wichers (ed.) (1984), 3-186. Hemminga, P. (2001) ‘De ferkearde namme: it Striidboun ‘Fryslân Frij’’ in Bremmer Jr., Jansma, Visser (2001), 317-335. Hempenius-van Dijk, B.S. (1986) (ed.) 225 jaren Pro Excolendo Iure Patrio. Vertogen en Verhandelingen (Gro- ningen, 1986). Heinickel, G. (2000) ‘Adelidentität nach der Ständegesellschaft: Der Preussische Adel in adelspolitische Bildern und Vorschägen um 1840’ in Heinz Reif (ed.) Adel und Bürgerthum in Deutschland I (Berlijn, 2000), 51-81. Hobsbawm, E. (1962) The Age of Revolution: Europe 1789-1848 (Londen, 1962). Hobsbawm, E. en T. Ranger (1983) The invention of tradition (Cambridge, 1983). Hoek, Kl. van der (1996) ‘Montse (de Haan) Hettema (1796-1871)’ in Nieuw Letterkundig Magazijn Jaargang 14 (1996), 7-8. Hoekema, A. en S. Hof (ed.) (1996) Illustere dissenters. Aspecten van de positie der Nederlandse Lutheranen en Doopszgezinden (Zoetermeer, 1996). Hoekema, C.P. (1969) ‘Halbertsma en de minnisten’ in Kalma (ed.) (1969), 67-77. Hoekema, T. (1958) ‘Twa kladbrieven fan Joast Hiddes Halbertsma’ in It Beaken 20 (1958), 163-166. Hooykaas, G.J. (ed.) (1993) De briefwisseling van J.R. Thorbecke 1840-1845 [Reeks Rijksgeschiedkundige Publicaties, kleine serie, nr. 72] (Den Haag, 1993). Hymes, D. (ed.) (1974) Studies in the Linguistics. Tradition and Paradigms (Londen, 1974). Inama, V. (1888) ‘Commemorazione di B. Biondelli’ in Rendiconti del R. Istituto Lombardo di Scienze e Lettere XXI (1888), 28-51. Het Instituut of Verslagen en Mededeelingen, uitgegeven door de Vier Klassen van het Koninklijk Instituut van We- tenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1841). Israel, J. (2007) In strijd met Spinoza. Het failliet van de Nederlandse Verlichting (1670-1800) (Amsterdam, 2007).

337-480 deJong Nawerk.indd 465 21-07-09 16:20 466 Bibliograﬁ e

Jaarboeken van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde (Leiden, 1766-…) [eerdere titel: Handelingen en levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde]. Janota, J. (ed.) (1980) Ein Wissenschaft etabliert sich: 1810-1870 (Tübingen, 1980). Jansen, C.J.H. (ed.) (1991) ‘Der Briefwechsel zwischen H.W. Tydeman (1778-1863) und F.C. von Savigny (1779-1861)’ in R. Feenstra en C. Coppens (ed.) Die Rechtswissenschaftlichen Beziehungen zwischen den Niederlanden und Deutschland in historischer Sicht (Nijmegen, 1991), 71-89. Jansen, P.C. (1996) ‘Willem de Clercq. Voor den bloei van ons dierbaar vaderland’ in Beliën, Van der Horst en Van Setten (1996), 224-233. Jensma, G. (1998) Het rode tasje van Salverda. Burgerlijk bewustzijn en Friese identiteit in de negentiende eeuw (Leeuwarden, 1998). Jensma, G. (1998a) ‘De Lapekoer fan Gabe Skroar: het publiek voor een Fries boek’ in Fryslân: nieuwsblad voor geschiedenis en cultuur 4, 2 (1998), 14-15. Jensma, G. (2002) ‘Om de erfenis van Friso. 175 jaar Fries Genootschap’ in De Vrije Fries [Speciaalnummer: Genootschapscultuur in Friesland. Het Fries Genootschap 1827-2002] (2002) Dl. 82, 10-117. Jensma, G. (2004) De Gemaskerde God. François Haverschmidt en het Oera Linda-boek (Zutphen, 2004). Jessen-Klingenberg, M. (1967) ‘Vorwort zu A.L.J. Michelsen, Nordfriesland im Mittelalter’ in Frysk Jierboek (Jahrbuch der Gesellschaft für bildende Kunst und vaterländische Alterthümer zu Emden) Band 47 (1967), 193- 195. Johansen, Chr. (z.j.) Öömrang teelen an staatjin [Reeks: Nuurdfresk tekstbiblioteek Nr. 2] (Amrum, z.j.)). John, M. (1997) ‘National and regional identities and the dilemma’s of reform in Britain’s ‘other province’: Hanover, c. 1800-c.1850’ in L. Brockliss and D. Eastwood (ed.) A Union of multiple identities. The British Isles, c.1750-c.1850 (Manchester/New York, 1997), 179-192. Jonckbloet, W.J.A. (1846) ‘Boekbeoordeelingen. [Recensie van: B.H. Lulofs, Handboek van den vroegsten bloei der Nederlandsche letterkunde [...]. Groningen, 1845].’ in De Gids 10 (1846), dl. 1, 1-56. Jong, A.P. de (2001) ‘Joast Halbertsma en graaf Carlo Ottavio Castiglioni: meer dan een oppervlakkige ﬂ irt?’ in Bremmer Jr., Jansma, Visser (ed.) (2001), 227-240. Jong, A.P. de (2003) ‘Reis troch in ûnfolsleine doetiid – Oer in biografy fan J.H. Halbertsma’ in Philologia Frisica 2002 [lêzingen fan it sechtjinde Frysk ﬁ lologekongres 11, 12 en 13 desimber 2002], (Leeuwarden, 2003), 99-117. Jong, A.P. de (2004) ‘ “De gelukkige verscheidenheid te bewaren”: lessen van de Friese dominee en schrij- ver Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869)’ in Van Heerikhuizen e.a. (2004), 59-73. Jong, A.P. de (2004a) ‘Internationale handel in Frysk. Europese belangstelling voor de Friese taal gedurende de ‘Sattelzeit’ (1750-1850)’ in De Vrije Fries 84 (2004), 159-180. Jong, A.P. (2005) ‘Joast Halbertsma, Jacob Grimm, and Count Carlo Ottavio Castiglioni: Nineteenth- century Sensitivities Concerning a Gothic Bible Translation’ in T. Shippey (ed.) Studies in Medievalism XIV (Woodbridge, Boydell & Brewer, 2005), 51-80. Jongsma, P.A. (1933) Dr. J.H. Halbertsma. Een bijdrage tot de kennis van zijn persoon, zijn denkbeelden en zijn arbeid (Sneek, 1933). Kalma, J.J. (1949) ‘Liturgy of Parody’ in It Beaken 1947, 114-125. Kalma, J.J. (1960) ‘Bowring in het Noorden’ in De Vrije Fries 44 (1960), 102-122. Kalma, J.J. (1968) Halbertsma-bibliografy: hwat der sa foar en nei oer de Bruorren Halbertsma skreaun is (Leeu- warden, 1968). Kalma, J.J. (ed.) (1969) Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) Brekker en bouwer (Drachten, 1969). Kalma, J.J. (ed.) (1969a) Kent gij Halbertsma van Deventer? (Drachten, 1969). Kalma, J.J. (1969b) ‘Kronyk fan it libben fan J.H. Halbertsma’ in Kalma (ed.) (1969), 9-32. Kalma, J.J. (1969c) ‘In sawntichjierrige op reis nei Itaelje’ in Kalma (ed.) (1969), 321-327. Kalma, J.J. en Y. Poortinga (ed.) (1971) Fluit en doedelsek. Unbikend Frysk wurk fan J.H. Halbertsma. [Reeks: Iduna-rige, nr. 4] (Drachten, 1971). Kappelhof, B. von (1995) ‘Politische Partizipation und frühmoderner Staat. Ostfriesland vom 16. Bis zum 19. Jahrhundert’ in Collectanea Frisica [Reeks: Abhandlungen und Vorträge zur Geschichte Ostfrieslands. Festschrift für Walter Deeters (Staatsarchivdirektor) Band 74] (Aurich, 1995), 267-290.

337-480 deJong Nawerk.indd 466 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 467

Karsten, G. (1938) ‘M. de Vries en J.H. Halbertsma op het eerste Germanistencongres’ in Frysk Jierboek (1938), 124-134. Karsten, G. (1949) 100 jaar Nederlandse philologie: M. de Vries en zijn school (Leiden, 1949). Keikes, W.H. (1957) ‘Het Gysbert Japiksfeest te Bolsward op 7 juli 1823’ in It Beaken (1957), 146-153. [Kemble, J.M.] (1834) ‘Analecta Anglo-Saxonica’ in The Gentleman’s Magazine, April 1834, 391-393. Kemble, J.M. (1835) in The Gentleman’s Magazine, (juli 1835), 26-30. Klein, P.W. (ed.) (1998) Een beeld van een academie. Mensen en momenten uit de geschiedenis van het Koninklijk Instituut en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 1808-1998 [Reeks: Bijdragen tot de geschiedenis van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Dl. 3] (Amsterdam,1998). Kloek, J. en W. Mijnhardt (2001) 1800 Blauwdrukken voor een samenleving (Den Haag, 2001). Kloos, U. (1992) Niederlandbild und deutsche Germanistik 1800-1933. Ein Beitrag zur komparatistischen Imago- logie [Reeks: Studie imagologica Nr. 4] (Amsterdam/Atlanta, 1992). K.N. (1834) ‘On the progress of Anglo-Saxon literature in England’ in The Gentleman’s Magazine (november 1834), 483-486. Knippenberg, H. en B. de Pater (1988) De eenwording van Nederland: schaalvergroting en integratie sinds 1800 (Nijmegen, 1988). Koerner, K. (1990) ‘Jacob Grimms position in the development of linguistics as a science’ in Antonsen (ed.) (1990), 7-23. König, E. (1911) Johannes Cadovius-Müllers Memoriale linguae Frisicae (Norden/Leipzig, 1911). Kooi, J. van der (2001) ‘Friesische Volkserzählungen’ in Munske (ed.) (2001), 786-796. Koopmans, R. (1820) Redevoeringen en Verhandelingen, deel 2 (Amsterdam, 1820). Korevaart, K. (2001) Ziften en zemelknopen. Literaire kritiek in de Nederlandse dag-, nieuws- en weekbladen 1814- 1848 (Hilversum, 2001). Kossmann, E.H. (1986) De Lage Landen 1780/1980 (Amsterdam/Brussel, 1986). Kroes-Ligtenberg, Chr. (1952) Joost en Eeltje Halbertsma in Bolsward (Bolsward, 1952). Krul, W. (1996) ‘De kleur van het verleden’ in F. Ankersmit, W. Krul en J. Tollebeek Romantiek & historische cultuur (Groningen, 1996), 147-167. Kuhn, Thomas S. (1996) The structure of scientiﬁ c revolutions (Chicago, 1996 (derde druk)). Kuiper, Y. (1987) ‘Friese edelen op patriotse wegen’ in Bergsma e.a. (1987a), 43-58. Kuiper, Y. (1993) Adel in Friesland 1780-1880 (Groningen, 1993). Langford, P. (1999) ‘The English as Reformers: Foreign Visitors’ Impressions 1750-1850’ in Banning en Wende (1999), 101-119. Lee, M. (2003) ‘Klopstock as Hamburg’s Representative Poet’ in P.U. Hohendahl (ed.) Patriotism, Cosmopo- litanism, and National Culture. Public Culture in Hamburg 1700-1933 (Amsterdam/New York, 2003), 91-104. Leeb, I.L. (1973) The ideological Origins of the Batavian Revolution. History and Politics in the Dutch Republic 1747-1800 (Den Haag, 1973). Lehmann, W.P. (ed.) (1967) A reader in nineteenth-century historical Indo-European linguistics (Bloomington, 1967). Leerssen, J. (1988) ‘Anglo-Irish Patriotism and its European Context: Notes Towards a Reassessment’ in Eighteenth Century Ireland 3 (1988), 7-24. Leerssen, J. (1999), Nationaal denken in Europa. Een cultuurhistorische schets (Amsterdam, 1999). Leerssen, J. (2001) ‘Politieke aspecten van de Beowulf en Veldeke in de negentiende eeuw: een Fries- Limburgse analogie’ in Bremmer Jr., Jansma en Visser (ed.) (2001), 257-265. Leerssen, J. (2004) ‘Literary Historicism: Romanticism. Philologists, and the Presence of the Past’ in Modern Language Quarterly 65, 2 (2004), 221-243. Leerssen, J. (2004a) ‘Van Babylonische spraakverwarring naar Germaanse taalwetenschap: Jacob Grimm ontbabelt Europa (1819-1822)’ in Van Heerikhuizen e.a. (2004), 41-57. Leerssen, J. (2006) ‘Englishness, ethnicity and Matthew Arnold’ in European Journal of English Studies 10, 1 (2006), 63-79. Leerssen, J. (2006a) De bronnen van het vaderland. Taal, literatuur en de afbakening van Nederland 1806-1890 (Nijmegen, 2006).

337-480 deJong Nawerk.indd 467 21-07-09 16:20 468 Bibliograﬁ e

Leerssen, J. (2006b) ‘Nationalism and the cultivation of culture’ in Nations and Nationalism 12, 4 (2006), 559-578. Leerssen, J. (2006c) National Thought in Europe. A cultural History (Amsterdam, 2006). Leeuwarder Courant Leibniz, G.F. (1717) Illustris Viri Godofr. Guilielmi Leibnitii Collectaneae Etymologica, Illustrationi linguarum, Vet- eris Celticae, Germanicae, Gallicae, aliarumque inserventia cum Praefatione Jo. Georgii Eccardi (Hannover, 1717). Lennep, D.J. van (1978) Verhandeling en Hollandsche Duinzang. Ingeleid en toegelicht door Dr. G. Stuiveling (Culemborg,1978). Lennep, M.J. van (1969) ‘De voorouders van dr. Joost Halbertsma’ in Kalma (ed.) (1969), 33-44. Lent, D. (1971) ‘Das Niedersachsenbewusstsein im Wandel der Jahrhunderte’ in C. Haase (ed.) Niedersachsen (Göttingen, 1971), 27-50. Lepschy, G. (ed) (1992) History of Linguistics Vol. IV: Nineteenth-Century Linguistics (door A. Morpugo Davies) (Londen, New York, 1992). Lindeboom, J. (1947) Frederik Adolf van der Marck. Een achttiende-eeuwsch leeraar van het natuurrecht (Den Haag, 1947). Lowe, E.A. (ed.) (1938) Codices Latini Antiquiores. A paleographical guide to Latin manuscripts prior to the ninth century Vol. III: Italy: Ancona-Novara (Oxford, 1938). Mai, A. en C.O. Castiglioni (1819) Ulphilae partium ineditarum in Ambrosianis Palimpsestis ab Angelo Maio repertarum specimen (Milaan, 1819). Mainetti, A. (1954) ‘Il Cardinale Mai ed i frammenti della Bibbia di Wulﬁ la nei Codices Ambrosiani’ in Galmozzi e.a. (1954), 119-135. Martin, E. (1883) ‘H.W. Tydeman und J. Grimm’ in A. Reifferscheid (ed.) Briefe von Grimm an H.W. Tyde- man (Heilbronn, 1883) [exemplaar Universiteitsbibliotheek Leiden 1074 D 3]. Massmann, H.F. (ed.) (1834) Skeireins […]. Auslegung des Evangelii Johannis in Gotischer Sprache. Aus römischer und maylandischer Handschriften nebst lateinischer Übersetzung, belegenden Anmerkungen, geschichtlicher Unter- suchung, gothisch-lateinischen Wörterbuche und Schriftproben (München, 1834). Meer, J.K.H. van der (1996) Patriotten in Groningen 1780-1795 (Groningen,1996). Meij, G.J. van der (1978) Kanttekeningen bij het Oera Linda Boek. Een afspiegeling van de taalgeleerdheid, denkbeelden en schrijfstijl van dr. J.H. Halbertsma, doopsgezind predikant in Deventer (z.p., [1978]). Metcalff, G.J. (1974) ‘The Indo-European Hypothesis in the Sixteenth and Seventeenth Centuries’ in Hymes (1974), 233-257. Meulengracht Sørensen, P. (1999) ‘Sprachwissenschaft und Nationalismus im Skandinavien des 19. Jahr- hunderts’ in Fürbeth e.a. (1999), 147-156. Meyer, S. (1747) Friesische merckwürdigkeiten vom Anfang solcher Nation bis ins XIV. Seculum (Leipzig, 1747). Miedema, H.T.J. (1956) ‘De Wassenberghers, Napoleon en it âldste Nijfrysk’ in It Beaken 18 (1956), 119-132. Miedema, H.T.J. (1961) Paedwizers fan de Fryske ﬁ lology (Leeuwarden, 1961). Mijnhardt, W.W. (1984) ‘Het Nut en de genootschapsbeweging’ in Mijnhardt en Wichers (1984) 189-220, 189. Mijnhardt, W.W. en A.J. Wichers (ed.) (1984) Om het algemeen volksgeluk. Twee eeuwen particulier initiatief 1784-1984. Gedenkboek ter gelegenheid van het tweehonderdjarige bestaan van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen (Edam, 1984). Mijnhardt, W.W. (1997) ‘‘Het Volk van Nederland eischt verlichting’: Franse hervormingsijver en Neder- landse wetenschapsbeoefening (1795-1815)’ in Gerritsen en Mijnhardt (ed.) (1997), 11-37. Miltenburg, A.P.J. (1991) Naar de gesteldheid dier tyden. Middeleeuwen en mediëvistiek in Nederland in de negentiende eeuw. V ier studies (Hilversum, 1991). Minssen, J.F. (1847) ‘Vergleichende Darstellung der Laut- und Flexionsverhältnisse der noch lebenden neu- friesischen Mundarten und ihres Verhältnisses zum Altfriesischen.’ In Friesisches Archiv I (1847), 165-276. Mitchell, L.G. (1999) ‘The Whigs, the People, and Reform’ in Banning en Wende (1999), 25-41. Möhlmann, G. (1972) Tileman Dothias Wiarda (Hildesheim, 1972) [ook verschenen in Niedersächsische Leb- ensbilder; Band 7, 345-357]. Molewijk, G.C. (1992) Spellingverandering van zin naar onzin (1200-heden) (Den Haag, 1992).

337-480 deJong Nawerk.indd 468 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 469

Molhuysen, P.C. (1842) ‘De Angelen in Nederland of aanmerkingen over de Lex Angliorum et Werino- rum hoc est Thuringorum’ in Bijdragen voor vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, Dl. III (1842), 50-73 [exemplaar Halbertsma Tresoar 1708 G]. Molhuysen, P.C., P.J. Blok en Fr.K.H. Kossmann (ed.) Nieuw Nederlandsch Biograﬁ sch Woordenboek (Amster- dam, 1974 [fotomechanische herdruk van editie 1911-1937]). Momigliano, A. (1990) ‘The Rise of Antiquarian Research’ in A. Momigliano The Classical Foundations of Modern Historiography (Berkeley, 1990), 54-79. Müncher Gelehrte Anzeigen, 1849, Nrs. 11-13, twee stukken. Mulder, G.E. (1961) ‘Pro Excolendo en het natuurrecht’ in Scheltema e.a. (1961), 65-86. Müller, D. (1853) Biograﬁ e autografe ed inedite di illustre italiani di questo secolo (1853). Muller, S. en J. de Vries (1827) Hulde aan Rinse Koopmans (Amsterdam, 1827). Munske, H.H. (ed.) (2001) Handbuch des Friesischen/Handbook of Frisian Studies (Tübingen, 2001). Myers, R. (1996) ‘Dr. Andrew Coltée Ducarel (1713-1785) pioneer of Anglo-Norman studies’ in R. Myers en M. Harris (ed.) Antiquaries, book collectors and the circles of learning (Winchester/Delaware, 1996), 45-70. Naber, J.W.A. (1913) Joan Melchior Kemper (Haarlem, 1913). Netzer, K. (2006) Wissenschaft aus nationaler Sehnsucht. Verhandlungen der Germanisten 1846 und 1847 (Hei- delberg, 2006). Neumann, G. Indogermanische Sprachwissenschaft 1816 und 1966 (Innsbruck, 1967). New Catholic Encyclopedia. (Palatine,1967-1996). Niebuhr, B.G. (1842) ‘Circularbriefe aus Holland 1808’ in B.G. Niebuhr Nachgelassene Schriften nichtphilo- logischen Inhalts (Hamburg, 1842), 1-312. Nielsen, H.F. (1990) ‘Jacob Grimm and the ‘German’ dialects’ in Antonsen (ed.) (1990), 25-32. Nielsen, H.F. (1999) ‘Foar-Aldfrysk: In oersjoch’ in Dijkstra en Bremmer Jr. (ed.) (1999), 34-74. Nieuwe Werken van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde (Dordrecht, 1824-1844). Noordegraaf, J. (1985) Norm, geest en geschiedenis. Nederlandse taalkunde in de negentiende eeuw [Reeks: Ge- schiedenis van de taalkunde, Nr. 3] (Dordrecht/Cinnaminson, 1985). Noordegraaf, J. (1996) ‘Dutch philologists and general linguistic theory. Anglo-Dutch relations in the eighteenth century’ in V.A. Law & W. Hüllen (ed.) Linguistics and Their Diversions. [Festschrift for R.H. Robins on his 75th Birthday] (Münster, 1996), 211-243. Noordegraaf, J. (1997) ‘Tiberius Hemsterhuis the linguist’ in Lectio publica Tiberii Hemsterhusii de originibus linguae graecae Edited by J.H. Halbertsma 1845 [Reeks: Cahiers voor Taalkunde, Nr. 16] (Amsterdam/ Münster, 1997), 9-25. Noordegraaf, J. (1997a) ‘ “Waartoe hij eene uitmuntende bevoegdheid had” Everwinus Wassenbergh en het begin van de neerlandistiek’ in Nieuw Letterkundig Magazijn Jrg. 15 (1997), 50-53. Noordegraaf (1997b) ‘Een Nederlandse polyglot: J.C.W. Le Jeune. Taalkunde “voor ongeleerden” ’ in Jan Noordegraaf Voorlopig verleden. Taalkundige plaatsbepalingen, 1797-1960 (Münster, 1997), 28-41. Noordegraaf, J. (1999) ‘Vaderland en moedertaal. Een constante in het taalkundig denken.’ In N.C.F. van Sas (ed.) Vaderland. Een geschiedenis van de vijftiende eeuw tot 1940 [Reeks: Nederlandse begripsgeschiede- nis, Nr. 1] (Amsterdam, 1999), 343-363. Noordegraaf (2000) Van Hemsterhuis tot Stutterheim. Over wetenschapsgeschiedenis (Münster, 2000). Olender, M. (1995) Die Sprachen des Paradies: Religion, Philologie und Rassentheorie im 19. Jahrhundert. [met een voorwoord van Jean-Pierre Vernant en een nawoord van Jean Starobinski] (Frankfurt am Main/ New York/Parijs, 1995). Oppewal, T. (ed.) (2006) ‘Zolang de wind van de wolken waait’, Geschiedenis van de Friese literatuur (Den Haag, 2006). Otterspeer, W. (2005) Groepsportret met dame. De werken van de wetenschap – De Leidse universiteit 1776-1876 (Amsterdam, 2005). Outzen, N. (1816) ‘Das Angelsächsische Gedicht Beowulf als die schätzbarste Urkunde des höchsten Al- terthums von unserm Vaterlande’ in Kieler Blätter 1816, 307-327. Outzen, N. (1817) ‘Ueber die alteste und neueste Geschichte unserer Nordfriesen’ in Kieler Blätter 1817, 253-292.

337-480 deJong Nawerk.indd 469 21-07-09 16:20 470 Bibliograﬁ e

Outzen, N. (1819) ‘Ueber die friesische Abstammung der alten Ditmarscher’ in Kieler Blätter 1819, 65-152. Outzen, N. en E.C. Werlauff (1819) Preisschriften die dänische Sprache im herzogthum Schleswig betreffend;Priisskrifter angaaende det danske Sprog i hertogdommet Slesvig; forfattede af Mag. E.C. Werlauff, Jus- titsraad, Professor og Secretær ved det Kongel. Bibliothek og N. Outzen, Sognepræst til Brecklum ved Bredtsted (Kopenhagen, 1819). Overdiep, G. e.a. (1986) Acht Groninger juristen en hun Genootschap: 225 jaar Pro Excolendo Iure Patrio (Gro- ningen, 1986). Oxford Dictionary of National Biography, from the earliest times to the year 2000 [60 dln] (Oxford, 2004). [Palgrave, F.] (1819) ‘Neueste Ostfriesische geschichte, von Tileman Dothias Wiarda (Berlijn, 1818)’ in The Edinburgh Review, (juli 1819), Vol. xxxii, no. 63, 1-27. Palmer, R.R. (1964) The age of the democratic revolutions: The struggle A Political History of Europe and America (1760-1800) (Princeton, New Jersey, 1964). Piebenga, J. (1957) Koarte Skiednis fan de Fryske Skriftekennisse. (Drachten, 1957). Piebenga, G.A. (1966) ‘De Haan Hettema’s reis nei Kopenhagen yn 1838’ in It Beaken 28 (1966), 92-94. Piebenga, G.A. (1969) ‘Halbertsma en Dútsklân’ in Kalma (ed.) (1969), 302-310. Piebenga, G.A. (1971) Een studie over het werk van Rasmus Rask, in het bijzonder over zijn Frisisk Sproglaere (Groningen, 1971). Il Politecnico: repertorio mensile di studi applicati alla prosperità e coltura sociale. (Milaan, 1839-…) Poortinga, Y. (1981) Op ’e drompel fan de Romantyk. Blomlêzing út ’e Fryske skriftekennisse oer de jierren 1822- 1836 (Leeuwarden, 1981). Postel, R. (1972) Johann Martin Lappenberg. Ein Beitrag zur Geschichte der Geschichtswissenschaft im 19. Jahrhun- dert [Reeks: Historische Studien. Heft 423] (Lübeck/Hamburg, 1972). Postma, F en J. van Sluis (1995) Auditorium Academiae Franekerensis Bibliograﬁ e der Reden, Disputationen und Gelegenheitsdruckwerk der Universität und des Athenäums in Franeker 1585-1843 [Reeks: Minsken en Boe- ken, Nr. 23] (Leeuwarden, 1995). Postma, O. (1939) ‘De ‘Tesk-Laow’ fen ‘Achelim’ histoarysk besjoen’ in It Beaken (1939), 55-62. Quak, A. (1990) ‘Etymologie en Germanistiek’ in Moerdijk, Pijnenburg, Sterkenburg (ed.) 100 jaar Etymo- logisch woordenboek van het Nederlands (1990), 261-271. Rademaker-Helfferich, B. (1988) Een wit vaantje op de Brink. De geschiedenis van de Doopsgezinde gemeente te Deventer (Deventer, 1988). Rance, N. (1975) The historical novel and popular politics in nineteenth-century England (Plymouth, 1975). Rask, R. (1826) Frisisk Sproglære (Kopenhagen, 1826) [exemplaar bibliotheek Halbertsma, Tresoar 3105 TL]. Ratjen, H. (1861) Johann Carl Heinrich Dreyer und Ernst Joachim von Westphalen. Beitrag zur geschichte der Kieler Universität und der juristische Literatur (Kiel, 1861). Reif, H. (2000) Adel und Bürgerthum in Deutschland I (Berlijn, 2000). Reifferscheid, A. (ed.) (1883) Briefe von J. Grimm an H.W. Tydeman (Heilbronn, 1883). Revue encyclopédique ou Analyse raisonnée des productions les plus remarquables dans la littérature, les sciences et les arts / par une réunion de membres de l’Institut, et d’autres hommes de lettres (Parijs, 1819-1835) Deel XXV (1825). Rhoer, J. de (1781) ‘Vetus ius Frisicum e codice membraneo nunc primum editum, met een voorrede, in welke van de seven vrije Friesche staaten gehandelt wordt’ in Verhandelingen ter naasporinge van de wetten en gesteldheid onzes vaderlands, deel 3 (1781), eerste stuk, Voorrede op i-xxx, Vetus ius Frisicum op 1-34. Richter, J.B. (1992) Hans Ferdinand Massmann. Altdeutscher Patriotismus im 19. Jahrhundert [Reeks: Quellen und Forschungen zur Sprache- und Kulturgeschichte der germanischen Völker. Nr. 100 (=224)] (Ber- lijn/NewYork, 1992). Ricken, U. (1984) Sprache, Anthropologie, Philosophie in der Franzözischen Aufklärung. Ein Beitrag zur Geschichte des Verhältnisses von Sprachtheorie und Weltanschaung (Berlijn, 1984). Riecken, C. (2000) Nordfriesische Sprachforschung im 19. Jahrhundert (1817-1890). Ein Beitrag zur Geschichte der Friesischen Philologie und der deutsch-dänisch-friesischen Nationalitätsfrage in Schleswig-Holstein (Bredtsted, 2000). Roberts, L. (1999) ‘Going Dutch: A cultural history of Dutch science in the eighteenth century’ in W. Clark, J. Golinski, S. Schaffer (eds.) The Sciences in Enlightened Europe (Chicago, 1999).

337-480 deJong Nawerk.indd 470 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 471

Rogers, H. (1839/1840) [recensie van] Bosworths Dictionary of the Anglo-Saxon Language in The Edinburgh Review, or critical journal, Vol. LXX. (Okt.1839-Jan.1840), 221-244. Rogge, H.C. en W.W. v.d. Meulen (1899) De negentiende eeuw in woord en beeld Deel I (1899). Roncalli, A.G. (1954) ‘Discorso inaugurale’ in Galmozzi e.a. (1954), 29-40. Rossem, C. van (1994) ‘Annaeus Ypeij and the Frisian Language’ in Ph.H. Breuker, H.D. Meijering en J. Noordegraaf (ed.) Wat oars as mei in echte taal. Fryske Stúdzjes ta gelegenheid fan it ôfskie fan prof. dr. A. Feitsma as heechlearaar Fryske Taal en Letterkunde (Leeuwarden, 1994), 186-197. Rowland, H. (2003) ‘The Journal Der Patriot and the Constitution of a Bourgeois Literary Public Sphere’ in P.U. Hohendahl (ed.) Patriotisme, Cosmopolitanism and National Culture. Public Culture in Hamburg 1700- 1933 [Internationale Forschungen zur Allgemeinen und Vergleichenden Literaturwissenschaft, Nr. 69] (Amsterdam/New York, 2003), 55-70. Rytkönen, S. (1968) Bartold Georg Niebuhr als Politiker und Historiker. Zeitgeschehen uns Zeitgeist in den Ge- schichtlichen Burteilungen von B.G. Niebuhr [Reeks: Suomalaisen Tiedeakatemian Toimituksia/ Annales Accademiæ Scientiarum Fennicæ, Sarja-ser. B nide No. 156] (Helsinki, 1968). Salverda, R. (2001) ‘Newtonian linguistics. The Contribution of Lambert ten Kate (1674-1731) to the Study of Language’ in Davies, Flood en Yeandle (ed.) (2001), 115-132. Sas, N.C.F. van (1985) Onze natuurlijkste bondgenoot: Nederland, Engeland en Europa 1813-1831 (Groningen, 1985). Sas, N.C.F. van (2004) ‘Jusqu’à la mer. Vrijheid en onvrijheid aan de Rijn’ in Van Sas (2004), 535-550. Sas, N.C.F. van (2004) De metamorfose van Nederland. Van oude orde naar moderniteit 1750-1900 (Amsterdam, 2004). Scala, S.M. di (2004) Italy. From revolution to republic (Colorado/Oxford, 2004) [3e druk]. Schaaf, Sj. van der (1977) Skiednis fan de Fryske Biweging (Leeuwarden, 1977). Scheltema, H.J. e.a. (1961) Pro Excolendo Iure Patrio 1761-1961 (Groningen, 1961). Schleswig-hollsteinische Anzeigen von politischen, gelehrten, und andern Sachen Deel 34 (1758), 553-561. Schleswig Holsteinische Provinzial Berichte 1787 (Altona). Schmeller, J. A. (1849) Ueber F.M. Firmenich’s Sammlung von Proben deutscher Mundarten betitelt “Germaniens Völkerstimmen” Twee stukken. (overdruk uit Münchner Gelehrte Anzeigen, 1849, Nrs. 11-13). Schmeller, J.A. (1956)Tagebücher Bnd. II 1826-1852 (München, 1956). Schmidt, E. (ed.) (1974) Briefwechsel der Brüder Grimm mit nordischen Gelehrten (Walluf/Sändig, 1974) [reprint van Berlijn,1885]. Schmidt, H. (1997) ‘Jacob Grimm, Hans Ferdinand Massmann und die gotischen Handschriften der Am- brosiana’ in Brüder Grimm Gedenken 12 (1997), 137-146. Schmidt, H. (2001) ‘Geschichte Ostfrieslands in der Neuzeit’ in Munske (ed.) (2001), 677-686. Schotel, G.D.J. (1873) Vaderlandsche Volksboeken en Volkssprookjes van de vroegste tijden tot het einde der 18e eeuw [ongewijzigde fotograﬁ sche herdruk 1975] (z.pl., 1975). Schouten, D. (1989) ‘Jacob Geel, David Jacob van Lennep en de ﬁ lologie’ in Nieuw Letterkundig Magazijn (1989) [7de jrg], 10-14. Schouten, D.C.A.J. (1964) Het Grieks aan de Nederlandse universiteiten in de negentiende eeuw (Utrecht, 1964). Schwartzenberg en Hohenlansberg, G.F. baron thoe (1768-1782) Groot Placaat- en Charterboek van Vriesland (delen I-IV) (Leeuwarden, 1768-1782). See, K. von (1997) Die Göttinger Sieben Kritik einer Legende (Heidelberg, 1997). Seitz, G. (1984) Die Brüder Grimm: Leben, Werk, Zeit (München, 1984). Shippey, T. A. en A. Haarder (1998) Beowulf. The critical heritage (Londen, 1998). Siebenga, A. (1977) Joast Halbertsma Zijn ideeën over taal en zijn plaats binnen de taalwetenschap [ongepubli- ceerde doctoraalscriptie Universiteit Leiden, 1977]. Sievers, E. (1972) Die Murbacher hymnen nach der Handschrift herausgegeben [heruitgave van uitgave van 1873] (New York/Londen, 1972). Sijmons, B. (ed.) (1885) Briefwechsel zwischen Jacob Grimm und J.H. [H]Albertsma in Zeitschrift für deutsche Philologie Vol. XVII (1885) [ook als appendix opgenomen in Reifferscheid (1883)]. Sijs, N. van der (2004) Taal als mensenwerk. Het ontstaan van het ABN (Den Haag, 2004).

337-480 deJong Nawerk.indd 471 21-07-09 16:20 472 Bibliograﬁ e

Sillem, J.A. (1876) Het leven van Mr. Johan Valckenaer (1759-1821) [Naar onuitgegeven bronnen bewerkt] Eerste deel (Amsterdam, 1876). Simmons, J. (1945) Southey (Londen, 1945). Simons, L. (1969) ‘Vlaams-Nederduitse betrekkingen in de 19de eeuw’ in L. Simons (ed.) Oostnoordoost. Facetten van de uitstraling van Vlaanderens taal en literatuur (Antwerpen, 1969), 27-48. Singels, N.J. (1923) Gedenkboek van het Provinciaal Utrechtsch Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen 1773- 1923 (Utrecht,1923). Sloet tot Oldhuis, B.W.A.E. (1858) ‘De Friesche tesklaow’ in Tijdschrift voor Staathuishoudkunde en Statistiek (1858), 454-577. Sloet tot Oldhuis, B.W.A.E. (1869) ‘Brief over Dr. J.H. Halbertsma’ in De Vrije Fries XII (1869), 39-64. Sluis, J. van (1996) ‘Verlicht en verdraagzaam? De kerkelijke sluipwegen van grietman G.F. thoe Schwart- zenberg en Hohenlansberg’ in S. Zijlstra, G.N.M. Vis & D.J.M. Zeinstra (ed.) Vroomheid tussen Vlie en Lauwers. Aspecten van de Friese kerkgeschiedenis (Delft, 1996), 149-170. Smids, L. (1711) Schatkamer der Nederlandsche Oudheden of woordenboek behelzende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heerenhuizen, oude volkeren, gewoontes en lands wyzen (…) (Amsterdam, 1711). Snyder, J. (2000) From Voting to Violence. Democratization and nationalist conﬂ ict (New York/Londen, 2000). Soeteman, C. (1988) ‘Uber Ludwig Ettmüller (1802-1877)’ in Brüder Grimm Gedenken VIII (1988), 21-27. Sørensen, B.A. (1999) ‘Die Anfänge der deutschen Germanistik – aus nordischer Sicht’ in Fürbeth e.a. (1999), 170-180. Sova, M. (1942/1943) ‘Sir John Bowring (1792-1872) and the Slavs’ in Slavonic and East European review [American Series] Band 21 (1942/1943) Tweede stuk, 128-144. Spanninga, H. (1987) ‘Beginsel en belang bij C.L. van Beyma’ in Bergsma e.a. (1987a), 18-42. Spanninga, H. (1998) ‘Friesland in de nadagen van het Ancien Régime’ in Frieswijk (e.a.) (1998) ,18-39. Stanley, J. (1990) ‘J. Bosworth’s Interest in ‘Friesic’ for his Dictionary of the Anglo-Saxon Language (1838): ‘The Friesic is far the most important language for my purpose’ in R. H. Bremmer Jr., G. van der Meer, O. Vries (ed.) Aspects of old Frisian Philology (Amsterdam/Groningen, 1990), 428-452. Steensen, Th. (2001) ‘Geschichte Nordfrieslands in der Neuzeit’ in Munske (ed.) (2001), 686-697. Storia di Milano (ed. G. A. Martini e.a.) [17 dln] (Milaan, 1953-1966). Storost, J. (1988) ‘Jacob Grimm und die Schleswig-Holstein Frage. Zu den Kontroverse von 1850’, Brüder Grimm Gedenken VIII (1988), 64-80. Strien, C.D. van (1997) ‘Buitenlandse toeristen over Friesland, 1600-1850’ in Breuker en Janse (ed.) (1997), 173-183. Strohbach, M. (1984) Johann Christoph Adelung. Ein Beitrag zu seinem germanistischen Schaffen mit einer Biblio- graphie seines Gesamtwerkes (Berlijn/New York, 1984). Stuurman, S. (1992) Wacht op onze daden. Het liberalisme en de vernieuwing van de Nederlandse staat (Amster- dam, 1992). Svensson, B. (2000) ‘Diskussion Martbevægelsen 1848’ in Historisk Tidsskrift [Dansk historiske Forening] Band 100 (2000), 138-161. Sweet, R. (2004) Antiquaries. The Discovery of the Past in Eighteenth-Century Britain (Londen/New York, 2004). Tamminga, D.A. (1970) ‘Om J.H. Halbertsma’s Mattheus-oersetting hinne’ in T. Hoekema, Y. Poortinga en J.J. Spahr van der Hoek (ed.) Flecht op ’e koai. Stúdzjes oanbean oan Prof. Dr. W.J. Buma. [Reeks: Fryske Akademy rige, nr. 382] (Groningen, 1970), 301-317. Theunissen, B. (2002) ‘Wetenschapsbeelden en de Hollandsche Maatschappij’ in Geleerden en leken: de wereld van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 1840-1880 (Haarlem/Rotterdam, 2002), 33-46. Tholund, J. (2001) ‘Friesland und die Friesen in der deutschen Literatur’ in Munske (ed.) (2001), 473-478. Thomis, M.I. en P. Holt (1977) Threats of Revolution in Britain 1789-1848 (Cambridge, 1977). Thomson, E. (1853) On the archaic mode of expressing numbers in english, saxon, friesic, etc. being an essay towards the settling of the case, Grimm v. Self, Kemble, Vernon, and others. (Londen, 1853). Tiaden, E.J. (1784) Das gelehrte Ostfriesland (Aurich, 1784). Tinkboek fan it hûndertjierrich bistean fan It Selskip foar Fryske tael en skriftekennisse 1844-1944 (Leeuwarden, 1948).

337-480 deJong Nawerk.indd 472 21-07-09 16:20 Bibliograﬁ e 473

Tollenaere, F. de (1948) ‘De briefwisseling R. Rask – R. Posthumus’ in Miscellanea Gessleriana (Antwerpen, 1948), 1197-1203. Tollenaere, F. de (1953) ‘Willem de Clercq en Rasmus Rask’ in Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letter- kunde LXXI (1953), 213-234. Trabant, J. (2006) Europäisches Sprachdenken. Von Platon bis Wittgenstein (München, 2006). Trautmann, T.R. (1993) ‘The Lives of Sir William Jones’ in A. Murray (ed.) Sir William Jones 1746-1794. A commemoration (Oxford, 1993), 91-121. T.W. (1834) in The Gentleman’s Magazine, (september 1834), 259-260. Van der Meer, J.K.H. (1996) Patriotten in Groningen 1780-1795 [Reeks: Groninger Historische Reeks, nr. 14] (Assen, 1996). Vasmer, M. (ed.) (1987) B. Kopitars Briefwechsel mit Jacob Grimm (Keulen/Wenen/Bröhlau, 1987 [ongewijzigde herdruk van Berlijn, 1938]. Van de Velde, R.G. (1966) De studie van het Gotisch in de Nederlanden (Gent, 1966). Venturi, F. (1989) The End of the Old Regime in Europe, 1768-1776. The First Crisis (vert. R. Burr Litchfi eld) (Princeton, New Jersey, 1989). Verbeek, A. (2005) ‘Menniste Paus’, Samuel Muller (1785-1875) en zijn netwerken (Hilversum, 2005). Verhandelingen ter naasporinge van de wetten en gesteldheid onzes vaderlands: waar by gevoegd zyn eenige analecta tot dezelve betrekkelyk door een Genootschap te Groningen Pro Excolendo Iure Patrio Deel 1 (Groningen, 1773), Deel II (Groningen, 1778), Deel III Eerste band (Groningen, 1781) Tweede band (Groningen, 1791). Ver meiren, I. (1972) Algemeene Konst- en Letterbode 1788-1862 [Reeks: Nederlandse Volkskundige Biblio- grafi e, dl. XV] (Antwerpen, 1972). Verslag der handelingen van het Provinciaal Friesch Genootschap ter beoefening der Friesche Geschied-, Oudheid- en Taalkunde. 1828-1841. Versloot, A.P. (ed.) (1996) H.G. Ehrentraut Mitteilungen aus der Sprache der Wangeroger (Leeuwarden, 1996). Vierhaus, R. (1969) ‘Die Landstände in Nordwestdeutschland im späteren 18. Jahrhundert’ in D. Gerhard (ed.) Ständische Vertretungen in Europa im 17. und 18. Jahrhundert [Reeks: Veröffentlichung des Max-Plan- cke-Instituts für Geschichte, Nr. 27] (Göttingen, 1969), 72-93. Vigfusson, G. (1874) Icelandic-English Dictionary based on the MS. Collections of the late Richard Cleasby (Ox- ford, 1874). Viroli, M. (1997) For Love of Country. An Essay on Patriotism and Nationalism (Oxford, 1997). Visscher, R. (1928) ‘Honderd Jaren uit de Geschiedenis van het Friesch Genootschap van Geschied-, Oud- heid- en Taalkunde’ in De Vrije Fries 28 (1928), 177-218. Visser, G.N. (1969) ‘De boarnen fan J.H. Halbertsma syn bydragen yn de Rimen en Teltsjes’ in Kalma (ed.) (1969), 165-183. Visser, P. (2004) Keurige ketters De Nederlandse doopsgezinden in de eeuw van de Verlichting [Rede] (Amsterdam, 2004). Vogel, K.A. (1989) Der Kreis um die Kieler Blätter (1815-1821). Politische Positionen einer frühen liberalen Grup- pierung in Schleswig-Holstein [Reeks: Kieler Schriften zur Politischen Wissenschaft Band 3] (Frankfurt am Main,1989). Voolstra, S. (1994) ‘ “The hymn to freedom”: The redefi nition of Dutch Mennonite identity in the Restau- ration and Romantic period (ca 1810-1850)’ in Hamilton, Voolstra en Visser (1994), 187-202. Vreeken-van Brink, M.J.A. (1986) ‘De gebroeders Grimm en hun geestverwanten in Friesland en de Scandinavische landen’. Lezing voor de Scandinavische contactclub Ljouwert op 4 november 1986. (Tresoar 086.505). Vries, M. de (1867) Feestrede bij de viering van het eeuwgetijde van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden (Leiden, 1867). Vries, Th, de (1969) ‘Yn frjemde lapen biteard’ in Kalma (ed.) (1969), 190-201. Waardenburg, H. (1801) ‘Friesische Liebeslieder’ in Neue Berlinische Monatschrift 1801 (jul-dec) (6e Band), 299-311. Wassenbergh, E. (1774) Verhandeling over de Eigennamen der Friezen (Franeker, 1774). Wassenbergh, E. (1802) Taalkundige Bijdragen tot den Frieschen Tongval Eerste stuk (Leeuwarden/Franeker, 1802).

337-480 deJong Nawerk.indd 473 21-07-09 16:20 474 Bibliograﬁ e

Wassenbergh, E. (1806) Taalkundige Bijdragen tot den Frieschen Tongval Tweede stuk (Leeuwarden/Frane- ker,1806). Wawn, A. (2000) The Vikings and the Victorians: inventing the old north in nineteenth-century Britain (Wood- bridge, 2000). Webb, R.K. (1992) ‘John Bowring and Unitarianism’ in Utilitas Vol. 4 (1992), 43-79. Weber-Kellermann, I., A.C. Bimmer en S. Becker (2003) Einführung in die Volkskunde/Europäische Ethno- logie (Stuttgart, 2003). Weigl, F. (1954) ‘Rapporti tra Angelo Mai e i Monumenta Germaniae Historica’ in Galmozzi e.a. 1954), 81-84. The Wellesley Index to Victorian periodicals (Londen, 1824-1900). Wells, C.J. (2001) ‘Aspects of Archaism in Adelung’ in Davies, Flood en Yeandle (2001), 133-163. Westphalen, E.J. von (1745) Monumenta inedita rerum Germanicarum praecipue Cimbricarum et Megapolensium (Leipzig, 1739-1745). Wiarda, T.D. (1784) Geschichte der ausgestorbene alten friesischen oder sächsischen Sprache (Aurich, 1784). Wicht, Matthias von (1746) Das Ostfriesische Land-Recht nebst dem Deich- und Syhlrechte, mit verschiedenen der ältesten Handschrifften zusammen gehalten und von vielen schreibfehlern gesäubert (Aurich,1746). Wiley, R.A. (1990) ‘Grimm’s Grammar gains ground in England, 1832-1852’ in Antonsen (ed.) (1990), 33-42. Wilts, O. (2001) ‘Die Nordfriesische Lexicographie’ in Munske (ed.) (2001), 352-366. Winkler, W. (ed.) (1989) J.A. Schmeller. Briefwechsel [3 bnd.] (Grafenau, 1989). Wolf, K. (1998) ‘Rasmus Rask (1787-1832)’ in Damico (ed.) (1998), 109-124. Wülker, R. (1885) Grundriss zur Geschichte der Angelsächsichen Litteratur. Mit einer Übersicht der Angelsächsischen Sprachwissenschaft (Leipzig, 1885). Wumkes, G.A. (1926) Bodders yn de Fryske striid (Bolsward, 1926). Wumkes, G.A. (1934) Paden fen Fryslân, deel II (Bolsward, 1934). Wyss, U. (1979) Die wilde Philologie. Jacob Grimm und der Historismus (München,1979). Ypma, Y.N. (1969) ‘It politike libben yn Fryslân yn Halbertsma syn tiid’ in Kalma (ed.) (1969), 236-247. Zanten, J. van (2004) Schielijk, Winzicht, Zwaarhoofd en Bedaard. Politieke discussie en oppositievorming 1813- 1840 (Amsterdam, 2004). Zedler, J.H. Grosses vollständiges Universal-Lexikon (Graz, 1961-1964) [Fotomechanische herdr. van Grosses vollständiges Universal Lexicon aller Wissenschaften und Künste, welche bisshero durch menschlichen Verstand und Witz erfunden und verbessert worden ... (Leipzig, 1751-1754)]. Zijlstra, S. (1987) ‘Patriotse professors. Opkomst en ûndergong fan it patriottisme oan de Fryske hegeskoa- lle’ in Bergsma e.a. (1987a), 99-110. Zijpe, Van der R. (1981) ‘Jacob Grimm im Briefwechsel mit Jacobus Scheltema’ in Brüder Grimm Gedenken 3 (1981), 265-285. Zijpp, N. van der (1980) Geschiedenis der Doopsgezinden in Nederland (Amsterdam, 1980) [tweede ongewijzigde druk]. Zutt, L. (1997/1998) J.H. Halbertsma ‘Het onderscheid tusschen de taalstudie van Willem Bilderdijk en Jacob Grimm’, Voortgang. Jaarboek voor Neerlandistiek 17 (1997/1998), 207-227. Zwalve, W.J. (1986) ‘Frederik Adolf van der Marck en Marcus Tullius Cicero’ in Overdiep e.a. (1986), 9-37.

337-480 deJong Nawerk.indd 474 21-07-09 16:20