STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW Temat: ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LUBICHOWO

Załącznik nr 3 do uchwały nr XXXIV/239/2009 z dnia 18 grudnia 2009 r.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW Temat: ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LUBICHOWO

Zleceniodawca Gmina Lubichowo

Branża URBANISTYKA, PLANOWANIE PRZESTRZENNE

Autor mgr inż. arch. Maria Landowska

Data grudzień 2009 r.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW Temat: ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LUBICHOWO

Zleceniodawca Gmina Lubichowo

Branża URBANISTYKA, PLANOWANIE PRZESTRZENNE

Autor mgr inż. arch. Maria Landowska

Data grudzień 2009 r. SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ TEKSTOWA

strona

Zespół autorski studium……………………………………………………………1

I INFORMACJE WSTĘPNE…………………………………………………………2

II CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OPRACOWANIA

III UWARUNKOWANIA …………………………………………………………………….6 1. Uwarunkowania zewnętrzne, wynikające z funkcjonowania gminy w otoczeniu……………………………………11 2. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenie terenu, występowania zasobów wód podziemnych, stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej oraz ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony………………………………..16 3. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym wielkości i jakości zasobów wodnych , wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej oraz rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej……………………………………..26 4. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych………………………..36 5. Uwarunkowania wynikające z jakości życia mieszkańców w tym ochrony ich zdrowia, zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia, potrzeb i możliwości rozwoju gminy…………………………………….38 6. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów…………………………..45 7. Uwarunkowania wynikające z występowania naturalnych zagrożeń geologicznych, udokumentowanych złóż kopalin i terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych…45 8. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych – uwarunkowania wynikające z planu przestrzennego województwa……….45

IV. CELE ROZWOJU GMINY LUBICHOWO………………………………………………50

V. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO…………………………51 1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy, przeznaczaniu terenów oraz kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym wyłączone spod zabudowy ……………………………………………51 2. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów , ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego………………………………...... 62 3. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej…………………………………………………………..66 4. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej…………………71 5. Obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym …………………………………………….76 6. Obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu przestrzennego województwa i ustaleniami programów zadań rządowych…………………………………………77 7. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych , w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości , a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej……………………………………77 8. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego , w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne ………..78 9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej…….78 10. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych………………………………………………………………………………..80 11. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny oraz obszary pomników zagłady i stref ochronnych……………….80 12. Obszary wymagające przekształceń , rehabilitacji oraz rekultywacji……………..80 13. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych………………………………..82 14. Obszary problemowe……………………………………………………………………….82

W skład zespołu autorskiego studium, którego projekt opracowano w Pracowni Projektowej mgr inż.arch. Maria Landowska 83-200 Starogard Gdański weszli: mgr inż. arch. Maria Landowska wpis na listę Północnej Okręgowej Izby Urbanistów nr G-043/2002 - prowadzenie tematu-koordynacja oraz zagadnienia urbanistyczne mgr Katarzyna Szalewska - - zagadnienia programowe, gospodarcze i społeczne:

Bogusław Grechuta - środowisko przyrodnicze: mgr inż. Paulina Majkowska – prace asystenckie, opracowanie graficzne STUDIUM UWARUNKOWAN I KIERUNKOW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LUBICHOWO

I. I N F O R M A C J E W S T Ę P N E

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubi- chowo zostało uchwalone dnia 30 czerwca 2000r uchwałą Nr XVII/153/2000 Rady Gminy Lubichowo w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego Gminy Lubichowo”

Rada Gminy Lubichowo wprowadzała zmiany w „ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Lubichowo” za pomocą poniższych uchwał: 1) Uchwała nr XVI/161/2004 z dnia 8 czerwca - ZS1 – wieś Lubichowo - ZS2 – wieś Osowo Leśne - ZS3 – wieś Szteklin 2) Uchwała nr XXIV/222/2005 z dnia 30 marca 2005r. - ZS4 – wieś Zelgoszcz 3) Uchwała nr XXI/283/2005 z dnia 29 listopada 2004r. - ZS5 – wieś Ocypel - ZS6 – wieś Ocypel 4) Uchwała nr XXX/283/2005 z dnia 22 grudnia 2005r - ZS7 – wieś Ocypel - ZS8 – wieś Ocypel - ZS9 – wieś Zielona Góra

Zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późn. zmianami) w celu określenia polityki przestrzennej gminy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Rada Gminy Lubichowo podjęła uchwałę Nr XVI/108/2008 z dnia 23 kwietnia 2008r o przystąpieniu do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubichowo Z wejściem w życie powyższej ustawy zmienił się zakres, problematyka i tryb sporzą- dzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Z nowych obowiązkowych do uwzględnienia elementów studium należy wyszczególnić i ustalić zasady ochrony dóbr kultury współczesnej, określić obszary, na których będą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu gminnym i ponadlokalnym , obszary przestrzeni publicznej , określić obszary , dla których sporządzenie plany miejscowego jest obowiązkowe na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400m2, okre- ślić obszary, dla których gmina zamierza sporządzić plan miejscowy, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne wyszczególnić obszary występowania złóż surowców mineralnych , obszary pomników zagłady i stref ochronnych, granice terenów zamkniętych ich stref ochronnych oraz inne obszary problemowe w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie.

Zgodnie z art. 9 ust. z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późn. zmianami) sporządzającym studium jest Wójt Gminy Lubichowo . Studium jako dokument przyjmowany jest uchwałą Rady Gminy i podlega nadzorowi wojewody co do zgodności z prawem. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubi- chowo powstało w oparciu o następujące akty prawne: - ustawę z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późn. zmianami) - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U.Nr 118, poz. 1233) - - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie sposobu uwzględniania w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronności i bezpie- czeństwa państwa (Dz.U. Nr 125, poz. 1309) - przepisy odrębne Studium jest narzędziem kształtowania polityki przestrzennej samorządu. Głównym zadaniem studium jest określenia polityki przestrzennej gminy będącej najsilniejszym narzędziem waloryzacji ekonomicznej przestrzeni, stanowiącej obok mieszkańców podstawową wartość gminy. W tym celu Studium ma za zadanie sformułowanie lokalnych uwarunkowań , celów i programów rozwoju oraz będzie stanowiło podstawę do sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Przedstawiono uwarunkowania wynikające w szczególności z: - dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, - stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony, - stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska , przyrody i krajobrazu kulturowego, - stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia, - zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia, - potrzeb i możliwości rozwoju gminy, - stanu prawnego gruntów, - występowania terenów i obiektów chronionych na podstawie przepisów odrębnych, - występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych, - występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych, - występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odręb- nych, - stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządko- wania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami, - zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych. W studium określono, zgodnie z ustawą,:

- kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, - kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy, - obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk, - obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, - obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym, - obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego woje- wództwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust.1, - obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymaga- jące scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej, - obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, - kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, - obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych, - obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny, - obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, - obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji i rekultywacji, - granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych, - inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie.

Oczywiście nie wszystkie wyżej wymienione elementy występują w gminie Lubichowo i w związku z tym nie zostały w zmianie studium przedstawione. Do opracowania zmiany wykorzystano w maksymalnym stopniu dotychczasowe Studium oraz opracowania o charakterze studialnym i analitycznym, wykonane w ramach prac nad zmianą i skoncentrowane na zagadnieniach wprowadzonych przez ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ponadto wykorzystano opracowania planistyczne i studialne umożliwiające uzyska- nie potrzebnego zakresu wiedzy o przedmiocie, w tym: • „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”(uchwała Nr 639/XLVI/02 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 30 września 2002r.) w trakcie aktualizacji • „wyznaczenia granic bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uza- sadnionego odtworzenia terenów zalewowych”, IMGW Oddział Morski w Gdyni i Oddział Poznań na zlecenia RZGW Gdańsk 2003/2004 • Program Ochrony Środowiska dla gminy Lubichowo na lata 2003 – 2010 (uchwała Nr XIII/139/2004 z dnia 27 lutego 2004r. • Studium kulturowe

W trakcie prac nad studium wykorzystano dane i informacje: • Informacje z Urzędu Gminy w Lubichowie • Informacje Nadleśnictwa Lubichowo • Dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku • Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim • Dane Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim

Opracowanie stanowi elaborat z częścią tekstową i graficzną w skład którego wchodzą : 1) część opisowa 2) część graficzna w skali 1: 10 000 - - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubichowo - Uwarunkowania 3) część graficzna w skali 1: 10 000 –Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubichowo - Kierunki zagospodarowania przestrzennego i zasady polityki przestrzennej II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OPRACOWANIA

1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Lubichowo położona jest w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie starogardzkim, na obszarze Kociewia Polnego i Leśnego na skraju Borów Tucholskich, w rejonie , gdzie dominującą i preferowaną funkcją jest turystyka i rekreacja oraz rolnictwo. Gmina dzieli się na dwa różniące się zdecydowanie obszary. Północno-wschodni o glebach stosunkowo wysokiej wartości bonitacyjnej i podstawowej funkcji rolniczej, oraz południowo-zachodni, pokryty lasami, gdzie dominuje leśnictwo, turystyka i rekreacja. Na terenie gminy znajduje się wiele jezior oraz przepływa rzeka Wda., rozcinając gminę na dwie niemal równe części. Gmina w zachodniej części znajduje się w Obszarze Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich w części zachodniej i centralnej Specjalnym Obszarze Ochrony Ptaków w ramach sieci Natura 2000. Teren gminy o powierzchni 16101 ha zamieszkuje 6122 osoby według stanu w dniu 07.04.2009r. Pod względem obszaru gminę zaliczyć można do średniej wielkości jednostek administracyjnych. Gmina Lubichowo posiada 12 wsi obrębowych, będących jednocześnie wsiami sołeckimi, które obejmują 24 miejscowości wiejskie. Gmina Lubichowo graniczy z następującymi gminami wiejskimi : Starogard Gdański, Bobowo, Skórcz, Osiek, Osieczna, Kaliska, Zblewo.

2. Ludność i zatrudnienie

Liczba ludności Obecnie gminę Lubichowo zamieszkują 6122 osoby (dane Urzędu Gminy wg stanu na dzień 07.04.2009r.), w 12 sołectwach. W miejscowości gminnej Lubichowo mieszka 2267 osób, tj. 37,90% ogółu mieszkańców. Rozmieszczenie ludności wg wsi obrębowych ( z miejscowościami wchodzącymi w ich skład ) jest następujące:

- Lubichowo ( Brzóski, Młynki ) - 2320 osoby - Bietowo - 358 osób - Mermet - 41 osób - Mościska - 179 osób - Ocypel ( Krępka, Krampka, Ocypel Leśniczówka ) - 620 osób - Osowo Leśne ( Baby Leśniczówka, Sowi Dół ) - 508 osób - Smolniki ( Lasek, Szlaga Leśniczówka ) - 81 osób - Szteklin - 155 osób - Wda ( Wdecki Młyn ) - 468 osób - Wilcze Błota - 105 osób - Zelgoszcz - 873 osób - Zielona Góra ( Budy, Lipinki Szlacheckie ) - 414 osób ______GMINA OGÓŁEM: - 6122 osoby

Dynamika przyrostu liczby ludności Zmiany w zaludnieniu gminy w latach 1997-2007 przedstawia poniższe zestawienie: 1997r. - 5602 mieszkańców = 100,0 1999r. - 5688 mieszkańców = 101,5 2001r. - 5745 mieszkańców = 102,6 2003r. - 5582 mieszkańców = 99,6 2005r. - 5610 mieszkańców = 100,1 2007r. - 5685 mieszkańców = 101,5 Dynamika rozwoju ludnościowego gminy Lubichowo w latach 1997 – 2001 wynosiła 102,6 a na wsi ogółem w województwie pomorskim – 102,0. W okresie 1997 - 2005 w gminie Lubichowo i porównywanych gminach była następująca: gm. Lubichowo gm. Zblewo gm. Kaliska 100,1 102,9 104,3

Jak widać tempo przyrostu liczby mieszkańców gminy Lubichowo w analogicznym okresie 1997 – 2001r. było prawie takie samo jak we wsiach województwa pomorskiego ogółem. W latach późniejszych tj. 1997- 2005 było wolniejsze niż w gminie Zblewo i gm. Kaliska, podobnie jak w 2 ostatnich latach 1997-2007. - woj. pomorskie - wieś ogółem - 108,6 - gm. Lubichowo - 101,5 - gm. Zblewo - 104,7 - gm. Kaliska - 104,4

Na przestrzeni 10 lat, tj. 1997 -2007r. liczba mieszkańców gminy Lubichowo wzrosła nieznacznie bo tylko o 1,5% tj. o 83 osoby, wykazując dynamikę rozwoju znacznie mniejszą niż inne gminy wiejskie województwa pomorskiego ogółem.

Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców

Wskaźniki przyrostu naturalnego w wybranych latach kształtowały się następująco: gm. Lubichowo gm. Zblewo gm. Kaliska wojew.wieś ogółem 1999 3,5 2,8 9,4 brak danych 2001 1,6 4,0 4,9 brak danych 2003 1,2 5,5 3,3 5,3 2005 5,0 3,8 4,5 5,4 2007 1,8 5,2 1,6 6,2

średnio w 2,7 4,8 3,1 5,6 2003 - 2007

Saldo migracji stałej

Wskaźniki określające kierunek i wielkość migracji stałej w przeliczeniu na 1000 mieszkańców pokazuje poniższe zestawienie :

gm. Lubichowo gm. Zblewo gm. Kaliska 1999 8,3 (-)0,8 5,2 2001 (-)1,6 5,7 (-)2,6 2003 (-)2,9 (-)2,5 (-)4,4 2005 (-)3,6 (-)2,0 5,3 2007 8,3 2,7 0,0

średnio w 1,7 0,6 0,7 1999 - 2007

Na ogół ujemne saldo migracji, w ostatnich latach z trudem pokrywane jest przyrostem naturalnym, na co wskazuje niżej zamieszczone zestawienie odpowiednich wskaźników dla gm. Lubichowo. Jedynie 2007r. charakteryzuje się dodatnim saldem migracji, które pojawia się po sześciu latach ( tabela powyżej ) i jest to wskaźnik znacznie przewyższający wskaźnik przyrostu naturalnego.

wskaźnik przyrostu naturalnego wskaźnik salda migracji na 1000 mieszk. gm. Lubichowo na 1000 mieszkańców gm. Lubichowo 2003 1,2 (-)2,9 2005 5,0 (-)3,6 2007 1,8 8,3

Struktura wieku ludności (stan na 31.XII.2007r.)

W podziale na podstawowe grupy wiekowe , strukturą wieku ludności przedstawia tabela :

grupa wieku - lat OGÓŁEM Kobiety Mężczyźni liczba liczba liczba Liczba mieszkańców 5685 2870 2815 Ludność w wieku 0 -4 350 151 199 Ludność w wieku 5 -9 342 167 175 Ludność w wieku 10 - 14 447 212 235 Ludność w wieku 15 – 19 502 245 257 Ludność w wieku 20 - 24 478 224 254 Ludność w wieku 25 - 29 420 209 211 Ludność w wieku 30 – 34 385 206 179 Ludność w wieku 35 – 39 408 197 211 Ludność w wieku 40 -44 365 183 182 Ludność w wieku 45 -49 414 209 205 Ludność w wieku 50 -54 397 189 208 Ludność w wieku 55 -59 345 184 161 Ludność w wieku 60-64 184 106 78 Ludność w wieku 65-69 200 103 97 Ludność w wieku pow. 70-74 163 98 65 Ludność w wieku 75 -79 134 81 53 Ludność w wieku 80 – 84 89 64 25 Ludność w wieku pow.85 62 42 20

Strukturę wieku mieszkańców w podziale na 3 podstawowe grupy wiekowe ilustrują poniższe dane liczbowe (% ogółu ludności):

gm. gm. gm. powiat woj. Lubichowo Zblewo Kaliska starogardzki pomorskie wiek 2001 23,81 25,32 24,22 22,35 19,38 przedprodukcyjny 2003 28,23 30,08 28,33 26,29 22,96 2005 26,77 27,78 26,98 24,70 21,78 2007 25,63 25,91 25,03 23,36 20,90 wiek produkcyjny 2001 61,06 62,59 62,53 65,47 67,30 2003 58,56 58,99 58,67 61,18 63,39 2005 60,00 61,43 60,33 62,68 64,34 2007 61,10 63,21 62,21 63,62 64,61 wiek 2001 12,67 10,88 12,26 12,18 13,32 poprodukcyjny 2003 13,20 10,92 12,99 12,51 13,64 2005 13,22 10,78 12,68 12,60 13,87 2007 13,26 10,87 12,75 13,01 14,47

Wskaźnik osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2007r. kształtuje się następująco:

- gm. Lubichowo - 63,6 - gm. Zblewo - 58,2 - gm. Kaliska - 60,7 - woj. pomorskie ogółem - 54,8

3. Charakterystyka istniejącego zagospodarowania przestrzennego. W gminie Lubichowo znajduje się 12 wsi obrębowych. Największa wieś to Lubichowo – ośrodek gminny. Wieś ma dobrze wykształconą sieć usługową. Pomocniczymi ośrodkami usługowymi są wsie Zelgoszcz i Ocypel. Zelgoszcz posiada dość dobrze rozwiniętą sieć usług i stanowi silny ośrodek dobrze rozwiniętej gospodarki indywidualnej. Wieś ma dużo obiektów mieszkalnych i gospodarczych. Część zabudowy jest skoncentrowana wokół usług, część rozproszona po całym obszarze otrębowym. Wieś Ocypel jest głównym ośrodkiem turystycznym w gminie. Wyposażone jest w dobrze rozwiniętą sieć usług, zwłaszcza gastronomicznych. Nieprawidłowy w strukturze, formie i funkcji dynamiczny rozwój wsi obniża jej walory rekreacyjne i kulturowe. Drugą wsią o podstawowej funkcji turystycznej jest Szteklin. Przeważa tam zabudowa rekreacji indywidualnej rozmieszczone na dużej przestrzeni, z niewielką ilością usług. Pozostałe wsie dzielą się na dwie grupy: - jedna położona w południowej części gminy , w lasach charakteryzuje się skoncentrowaną zabudową, oraz ze względu na słabe gleby i atrakcyjność środowiska naturalnego ma tendencje do przejścia na główną funkcję turystyczną. - druga położona w płn. – wschodniej części gminy, z dobrymi warunkami dla rozwoju rolnictwa, charakteryzuje się silnie rozproszoną zabudową. W obu grupach jest słabo rozwinięta sieć usług. 4. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Głównymi funkcjami gminy są rolnictwo w części północno-wschodniej gminy, leśnictwo, rekreacja i turystyka w części południowo-zachodniej. Siedzibą gminy i głównym ośrodkiem usługowym jest wieś Lubichowo. Pomocniczymi ośrodkami usługowymi jest Zelgoszcz i Ocypel. Spośród pozostałych wsi podstawowych pewien stopień rozwoju reprezentują Osowo Leśne i Wda – funkcja mieszkaniowa związana z rolnictwem i uzupełniająco rekreacją, Szteklin – funkcja rekreacyjna oraz obserwuje się tendencje rozwojowe funkcji mieszkaniowo-usługowej wsi położonych wzdłuż drogi wojewódzkiej i powiatowej – Zielona Góra i Bietowo. Dla położonych w południowej leśnej części gminy wsi główną funkcję stanowią turystyka i rekreacja. W zakresie usług wyższego rzędu gmina Lubichowo znajduje się w zasięgu oddziaływania od strony wschodniej Miasta Skórcz, od strony północnej Zblewa i Starogardu Gd. 5. Główne funkcje gminy Turystyka i rekreacja Warunki naturalne gminy Lubichowo, duże obszary leśne, liczne jeziora, słabe gleby, brak przemysłu i innych źródeł zanieczyszczeń stwarzają korzystne warunki dla rozwoju turystyki. Położenie gminy Lubichowo w oddaleniu od znacznych ośrodków miejskich, na uboczu od głównych ciągów komunikacyjnych oraz brak większych akwenów wodnych powodują , że gmina jest zaliczana do obszarów o średnim stopniu atrakcyjności turystycznej. Główne tereny rekreacyjne leżą na południowym zachodzie gminy, które stanowią część Borów Tucholskich. Obszar zajmowany przez funkcje turystyczną zajmuje ok. 2/3 powierzchni gminy, przy czym zamieszkuje na nim niespełna 1/3 mieszkańców. Jednak należy zwrócić uwagę na fakt, iż obszar ten przyciąga do gminy sezonowo nawet 5000 osób Rolnictwo Funkcja rolnicza wykształciła się w północno-wschodniej części gminy, korzystając z dobrych warunków glebowo-rolniczych oraz braku lasów. Na terenie zajmowanym przez funkcję rolniczą , obejmującą ok. 1/3 powierzchni gminy zamieszkuje ok. 2/3 mieszkańców gminy, z czego połowa to mieszkańcy obrębu Lubichowo Leśnictwo Lasy zajmują przeszło 50% powierzchni gminy Lubichowo. Powierzchnia leśna zarządzana jest przez Nadleśnictwo Lubichowo, w niewielkim stopniu Nadleśnictwo Kaliska i Starogard. Rola gospodarcza lasu sprowadza się do pozyskiwania drewna. W zdecydowanej większości jego przerób odbywa się poza terenem gminy ponieważ na miejscu brakuje odpowiedniej infrastruktury przetwórstwa. 6. Powiązania funkcjonalno-przestrzenne - z miastem i gminą Starogard Gd. – miejsce pracy, ponadlokalna obsługa administracyjna (powiat), obiekty ochrony zdrowia, szkolnictwo średnie, instytucje finansowe, handel wyższych potrzeb, kultura, rozrywka itd - Skórcz, Zblewo dojazdy do pracy - kompleks rekreacyjno-turystyczny Borów Tucholskich - rzeka Wda – ciąg turystyczny i zlewnia - Trójmiasto, Starogard w zakresie obsługi ruchu turystycznego - przez teren gminy przebiega ścieżka rowerowa międzynarodowego znaczenia - przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 214 relacji Warlubie-Łeba, - tranzyt sezonowego ruchu turystycznego - pieszy szlak turystyczny im. I Gulgowskiego. III. UWARUNKOWANIA

1. Uwarunkowania zewnętrzne, wynikające z funkcjonowania gminy w otoczeniu Wójt Lubichowa sporządzając studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ma obowiązek uwzględnienia ustaleń strategii rozwoju województwa zawartych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa (art. 11 pkt 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Następnie Wójt przedkłada studium do zaopiniowania i uzgodnienia . Szczególnie istotne jest , aby w studium zostały uwzględnione zamierzenia w zakresie ponadlokalnych i rządowych inwestycji związanych z zagospodarowaniem terenów. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego został uchwalony w dniu 30 września 2002r. uchwałą nr 639/XLVI/02 Sejmiku Województwa Pomorskiego. Strategia rozwoju województwa pomorskiego została uchwalona w dniu 18 lipca 2005r. uchwałą nr 587/XXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego. Uwarunkowania wynikające z istniejących opracowań regionalnych są następujące:

Położenie w strukturze funkcjonalno-przestrzennej województwa Gmina Lubichowo leży na obszarach leśno-pojeziernych, w wielofunkcyjnej strefie o charakterze leśno-rolniczym z preferencjami do rozwoju turystyki, leśnictwa i wielofunkcyjnego rozwoju wsi. . Wschodnia część gminy znajduje się w zasięgu europejskiego Korytarza transportowego nr VI Gdańsk/Gdynia- Warszawa-…Zwardoń, stanowiącego przyszłościowe rozszerzenie Transeuropejskiej Sieci Transportowej UE. Zaś część północna – w zasięgu regionalnego korytarza południowego Malbork-Tczew- Starogard Gdański- Chojnice-Człuchów

1.2. Rola w sieci osadniczej Gmina położona jest w obrębie wyróżnionego w planie województwa Obszaru kaszubsko-kociewskiego. Na obszarze tym przewiduje się utrzymanie tendencji stałego przyrostu naturalnego, czemu prawdopodobnie towarzyszyć będą procesy migracyjne ludności. Przewiduje się dalszą restrukturyzację funkcjonalną wsi i jej wielofunkcyjny rozwój ( głównie w oparciu o własny potencjał społeczno- ekonomiczny wykorzystujący mechanizmy rynkowe), dywersyfikację dochodów ludności, w tym łączenie pracy w rolnictwie uzyskiwaniem dochodów z innych źródeł ( głównie turystyki), amniejszenie liczby pracujących bezpośrednio w rolnictwie na rzecz usług, drobnego przetwórstwa itp. Spodziewany jest również napływ ludności w wieku poprodukcyjnym do miejsc atrakcyjnych- o wysokich walorach krajobrazowych. Głównymi elementami gminnej sieci osadniczej są wsie Lubichowo(powyżej 2000 mieszkańców) oraz Ocypel i Zelgoszcz.

1.3. Uwarunkowania wynikające z powiązań transportowych Przez obszar gminy biegnie droga wojewódzka nr 214 Łeba – Warlubie (kl. G) oraz linia kolejowa nr 218 Prabuty – Szlachta znaczenia lokalnego (ruch pasażerski zawieszony).

1.4. Uwarunkowania wynikające z powiązań infrastruktury technicznej Główne elementy infrastruktury technicznej na obszarze gminy: - ujęcia wody – Lubichowo (dwa obiekty) , Ocypel, Zelgoszcz, Wda , Osowo Leśne, - aglomeracja ściekowa - Lubichowo (Rozporz. Wojewody Nr 8/06 12.01.2006r.) - oczyszczalnia ścieków komunalnych Lubichowo - składowisko odpadów komunalnych Bietowo - tereny zamknięte w użytkowaniu MON (w obrębie Ocypel) i w użytkowaniu PKP W sąsiedztwie granicy gm. Lubichowo a gm. Osiek biegnie dalekosiężny kabel telefoniczny. W granicach gminy występują tereny zagrożone powodzią o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% - ze strony rz. Wdy. Dla potrzeb planowania ochrony przed powodzią Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej sporządził studium ochrony przeciwpowodziowej, ustalające granice zasięgu wód powodziowych określonym prawdopodobieństwie występowania oraz kierunki ochrony przed powodzią. (Ustawa z dn. 18 lipca 2001r. Prawo Wodne, art.79 ze zm.). obszary zagrożone powodzią uwzględnia się przy sporządzaniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego . Zakres prac inwestycyjnych i modernizacyjnych jest określony w planach i projektach RZGW oraz Zarządu Melioracji i Urządzeń wodnych województwa Pomorskiego. Według Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej województwie pomorskim , obszar gminy nie należy do preferowanych dla lokalizacji elektrowni wiatrowych. W ramach realizacji zaktualizowanego Programu małej retencji województwa pomorskiego planuje się budowę obiektu piętrzącego na jeziorze Firek. W Programie udrażniania rzek województwa pomorskiego nie przewiduje się działań na terenie gminy.

1.5. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego w otoczeniu gminy Gmina Lubichowo leży w dorzeczu Wisły, w zlewniach rzek: Wdy i Wierzycy. Zachodnia i środkowa część terenu gminy objęta jest ochrona przyrody w postaci Obszaru Chronionego krajobrazu Borów Tucholskich. Na obszarze gminy znajdują się użytki ekologiczne : Lisie Jamy, Jeleni Moczar, Zgniłki, oraz dwie łąki w obrębie wsi Lubichowo a ponadto 9 pomników przyrody , wśród których na wyróżnienie zasługuje aleja lipowa w obrębie wsi Lubichowo. Środkowa i zachodnia część obszaru gminy leży na terenie planowanego rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. Sieć ekologiczną na obszarze gminy tworzą: fragment płata ekologicznego Borów tucholskich rangi krajowej oraz fragment korytarza ekologicznego doliny Wdy – rangi regionalnej. Obszary tworzące sieć ekologiczną pełnią rolę ważnych węzłów stabilizujących funkcjonowanie środowiska i kształtujących warunki ekologiczne życia mieszkańców. Na obszarze gminy znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Bory Tucholskie Europejskiej Sieci

Ekologicznej Natura 2000 PL W sąsiedztwie południowej granicy Gm. Lubichowo, na terenie Gm. Osiek znajduje się proponowany do objęcia ochroną Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Sandr Wdy PLH 040017 (Min. Środow. Zgłoszony do KE do dnia 31.08.2007r.). Zgodnie z obowiązującym polskim prawem i decyzjami Komisji Europejskiej oraz Trybunału Sprawiedliwości WE, wszystkie propozycje projektowanych obszarów Natura 2000, do czasu ich otworzenia lub odrzucenia, muszą być brane pod uwagęjako potencjalne obszary chronione i podlegać ochronie prawnej, co oznacza, że dla wszystkich tych obszarów należy stosować postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia lub planu na obszar Natura 2000 oraz należy uzyskać zezwolenie wojewody zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r.Dz.U. Nr 92 poz 880 (Studium ekofizjograficzne województwa … 2006) W granicach gminy znajdują się prawnie chronione grunty rolne i leśne , w tym lasy ochronne. Ponadto występują złoża kopalin pospolitych: kruszyw naturalnych – Zielona Góra, Szteklin i Szteklin I oraz kredy – Ocypel. Dla wzmocnienia spójności ekologicznej proponuje się przeznaczyć do zalesienia wyróżnione obszary gruntów rolnych.

1.6. Uwarunkowania wynikające ze stanu i wartości środowiska kulturowego i krajobrazu

Gmina Lubichowo położona jest w wyróżnionym w Planie województwa makroregionie historyczno-kulturowym Kociewie Polne (mikroregionu ziemia starogardzka), na terenach charakteryzujących się wysokimi oraz bardzo wysokimi (w części północno-wschodniej) walorami dziedzictwa kulturowego. Da najcenniejszych zabytków należą tu: zespół dworski w Szteklinie i zabytki sakralne w Lubichowie. Ponadto na terenie gminy znajdują się 33 stanowiska archeologiczne.

1.7.Turystyka Na obszarze gminy za wiodącą należy uznać funkcję turystyki krajoznawczej i kwalifikowanej, dodatkowo zaś turystyki rowerowej, wodnej i agroturystyki. Przez teren gminy biegną planowane regionalne trasy rowerowe: - trasa międzyregionalna nr 11 – Trasa Tysiąca Jezior – Pojezierna (Miastko – By- tów – Sulęczyno – Kościerzyna – Skórcz – Gniew - Kwidzyn – Prabuty … w kierunku Iławy) – planowana do realizacji w pierwszej kolejności, - trasa regionalna nr 115 Kartuzy - Stężyca - Kościerzyna – Stara Kiszewa – Kali- ska- Osiek (… Grudziądz). Na rzece Wdzie planowane jest utworzenia szlaku turystyki wodnej. Wg Programu rozwoju produktów turystycznych województwa pomorskiego na terenie gminy Lubichowo pzrewiduje się rozwój produktu turystycznego – Turystyczne Zagospodarowanie Szlaku Wodnego Wdy i Brdy.

1.8. Uwarunkowania wynikające ze stanu funkcjonowania gospodarki oraz rolnictwa - Liczba podmiotów gospodarczych stosunku do liczby mieszkańców jest najwyż- sza w stosunku do porównywalnych gmin, powiatu starogardzkiego i wojewódz- twa pomorskiego - Rynek pracy z całym powiecie jest średnio rozwinięty, jednak społeczność gminy w walce z bezrobociem wykazuje dużą aktywność - rolnictwo na tle województwa pomoskiego charakteryzuje się dość korzystną struktura obszarową gospodarstw (najliczniejsi grupę stanowią gospodarstwa o pow do 5ha jednak największy udział powierzchniowy jest gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha)

1.9. Uwarunkowania społeczne i demograficzne na tle otoczenia

Sytuację społeczno-gospodarczą gminy Lubichowo przedstawiono na tle innych gmin regionu (gm. Zblewo, i gm.Kaliska) oraz w miarę możliwości porównano ją z warunkami przeciętnymi dla powiatu i województwa. W analizie wykorzystano dane Urzędu Gminy w Lubichowie i Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

- Tempo przyrostu liczby mieszkańców gminy Lubichowo w analogicznym okresie 1997 – 2001r. było prawie takie samo jak we wsiach województwa pomorskiego ogółem. W latach późniejszych tj. 1997- 2005 było wolniejsze niż w gminie Zble- wo i gm. Kaliska, podobnie jak w 2 ostatnich latach 1997-2007. Na przestrzeni 10 lat, tj. 1997 -2007r. liczba mieszkańców gminy Lubichowo wzrosła nieznacznie bo tylko o 1,5% tj. o 83 osoby, wykazując dynamikę rozwoju znacznie mniejszą niż inne gminy wiejskie województwa pomorskiego ogółem. - Przyrost naturalny w gminie kształtuje się na niższym poziomie niższym jak w innych gminach - Saldo migracji stałej Na ogół ujemne saldo migracji, w ostatnich latach z trudem pokrywane jest przyrostem naturalnym, na co wskazuje niżej zamieszczone zestawienie odpowiednich wskaźników dla gm. Lubichowo. Jedynie 2007r. charakteryzuje się dodatnim saldem migracji, które pojawia się po sześciu latach ( tabela powyżej ) i jest to wskaźnik znacznie przewyższający wskaźnik przyrostu naturalnego. - St ruktura wieku ludności Struktura wieku społeczności gminy jest podobna jak w porównywalnych gminach i „młodsza” na tle powiatu starogardzkiego i województwa pomorskiego - Bezr obocie Bezrobocie w gminie na tle powiatu starogardzkiego można scharakteryzować następująco: - poziom bezrobocia od 2004r. maleje, zarówno w gm. Lubichowo, jak i w powiecie, ale jego spadek w gminie Lubichowo na tle porównywalnych gmin i powiatu jest nieco niższy, - W arunki zamieszkiwania Podstawowe mierniki warunków zamieszkiwania w obrębie gminy Lubichowo na tle powiatu, województwa i innych gmin jest porównywalny , wyższa jak dla województwa pomorskiego jest przeciętna powierzchnia użytkowa na osobę.

1.9. Uwarunkowania wynikające z powiązań infrastruktury turystycznej Na obszarze gminy za wiodącą należy uznać funkcję turystyki krajoznawczej i kwalifikowanej, dodatkowo zaś – turystyki rowerowej , wodnej i agroturystyki. Przez teren gminy biegną planowane regionalne trasy rowerowe: - trasa miedzyregionalna nr 11 – Trasa Tysiąca Jezior - Pojezierna (Miastko-By- tów- Sulęczyno- Kościerzyna – Skórcz - Gniew – Kwidzyn - Prabuty…. W kierunku Iławy)- planowana do realizacji w pierwszej kolejności, - trasa regionalna nr 115 Kartuzy – Stężyca – Kościerzyna – Stara Kiszewa – Kali- ska – Osiek – (…Grudziądz). Na rzece Wdzie planowane jest utworzenia szlaku turystyki wodnej. Według Programu rozwoju produktów turystycznych województwa pomorskiego na terenie gminy Lubichowo przewiduje się rozwój produktu turystycznego – Turystyczne zagospodarowanie Szlaku Wodnego Wdy i Brdy.

1.10. Uwarunkowania wynikające z opracowań planistycznych gmin sąsiednich

Dla gminy Lubichowo istotne są również wytyczne i wnioski płynące ze sporządzanych opracowań planistycznych - Studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin sąsiednich: Wszystkie sąsiadujące gminy posiadają Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Dla gminy Lubichowo z ww. opracowań nie wynikają żadne uwarunkowania mające wpływ na zagospodarowanie gminy. 2. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu występowania zasobów wód podziemnych , stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej oraz ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony

2.1. Analiza opracowań planistycznych, tereny rozwojowe przewidziane w dotychczas obowiązującym studium i obowiązujących planach miejscowych Tereny rozwojowe w dotychczasowym studium przewidziano na mniejszą lub większą skal przewidziano we wszystkich wsiach otrębowych. Największą ilość terenów mieszkaniowych z towarzyszącymi usługami przeznaczono we wsiach Lubichowo i Ocypel, w pozostałych preferowano zabudowę plombową w granicach zainwestowania wiejskiego. Tereny rozwojowe dla funkcji rekreacyjnej przewidziano głównie we wsiach Ocypel i Szteklin. Tereny wynikające z dotychczasowego przeznaczenia w studium przedstawiono w części graficznej w skali 1: 10 000 - - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubichowo - Uwarunkowania Na obszarze Gminy Lubichowo obowiązują następujące plany miejscowe: 1) MPZP dla obszaru działki nr 101 we wsi Lubichowo – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr X/73/99 z dnia 30 lipca 1999r. 2) MPZP dla obszaru działki nr 46/6 we wsi Lubichowo – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr X/74/99 z dnia 30 lipca 1999r. 3) MPZP dla obszaru działki nr 123/2 we wsi Wilcze Błota – uchwała Rady Gmi- ny Lubichowo Nr X/75/99 z dnia 30 lipca 1999r. 4) MPZP dla obszaru działki nr 75/3 we wsi Mermet – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr X/76/99 z dnia 30 lipca 1999r. 5) MPZP dla obszaru działki nr 106/46, 108, 109 we wsi Szteklin – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr X/77/99 z dnia 30 lipca 1999r. 6) MPZP dla obszaru działki nr 160 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr X/78/99 z dnia 30 lipca 1999r. 7) MPZP dla obszaru działki nr 402 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr X/79/99 z dnia 30 lipca 1999r. 8) MPZP dla obszaru działek nr 407/24 i 407/22 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr X/80/99 z dnia 30 lipca 1999r. 9) MPZP dla obszaru dz. nr 234 i 439 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lu- bichowo Nr XXX/240/2001 z dnia 21 września 2001r. 10)MPZP dla obszaru dz. nr 11/5 we wsi Szteklin – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr XXX/241/2001 z dnia 21 września 2001r. 11) MPZP dla obszaru dz. nr 273 we wsi Lubichowo – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr I/7/2002 z dnia 13 listopada 2002r. 12)MPZP dla obszaru dz. nr 477/20 we wsi Osowo Leśne – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr XVIII/172/2004 z dnia 5 lipca 2004r. 13)MPZP dla obszaru dz. nr 53, 54, 55 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lu- bichowo Nr XXIX/182/2004 z dnia 30 września 2004r. 14)MPZP dla obszaru dz. nr 433/27 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr XX/196/2004 z dnia 19 listopada 2004r. 15) MPZP dla obszaru cz. dz. nr 98/51 i dz. nr 98/50, 98/49, 98/48 i 98/47 we wsi Osowo Leśne – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr XX/197/2004 z dnia 19 listopada 2004r. 16)MPZP dla obszaru dz. nr 107/2 we wsi Szteklin – uchwała Rady Gminy Lubi- chowo Nr XXXI/282/2005 z dnia 22 grudnia 2005r. 17) MPZP dla obszaru dz. nr 185/6 we wsi Zielona Góra – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr XXXI/281/2004 z dnia 22 grudnia 2005r. 18)MPZP dla obszaru dz. nr 407/60 i 407/61 we wsi Ocypel – uchwała Rady Gmi- ny Lubichowo Nr IX/62/2007 z dnia 25 września 2007r. 19)MPZP dla obszaru wsi Szteklin – uchwała Rady Gminy Lubichowo Nr IX/63/2007 z dnia 25 września 2007r

2.2. Mieszkalnictwo

Zasoby mieszkaniowe Według informacji Urzędu Statystycznego w Gdańsku, na terenie gminy Lubichowo - stan na 31.12.2007r. znajdowało się łącznie: - 1797 mieszkań - 7634 izb mieszkalnych - 153 tys. m2 pow. uż. w mieszkaniach

W gminie dominuje prywatna własność mieszkań, około 98,6% ogółu zasobów mieszkaniowych. Ponadto są tutaj mieszkania należące do: Mieszkania komunalne Zgodnie z informacjami uzyskanymi w Urzędzie Gminy Lubichowo, liczba mieszkań komunalnych w poszczególnych miejscowościach gminy jest następująca (stan na kwiecień 2009 r.) Lubichowo - 4 Ocypel - 1 Wda - 2 Zelgoszcz - 3 ------Razem - 10 Zasoby mieszkaniowe Skarbu Państwa - Nadleśnictwa Liczba mieszkań w poszczególnych miejscowościach: Nadleśnictwo Lubichowo - Lubichowo - 3

Mieszkania zarządzane przez wspólnotę mieszkaniową - Lubichowo – 4 - Wdecki Młyn - 8

2.3. . Usługi Na terenie gminy znajdują się urządzenia stopnia podstawowego. Urządzenia ponadpodstawowe dla gminy są w mieście Starogard Gdański. Oświata i wychowanie

Przedszkola na terenie gminy znajdują się w: Lubichowie – 1 oddział, 50 dzieci, klasa „0” – 1 oddział, 15 dzieci. Poza tym we wsi Ocypel i Mościska funkcjonują oddzia- ły terenowe: w Ocyplu – 1 oddział, 25 dzieci i w Mościskach - 2 oddziały 39 dzieci.

Szkoły podstawowe, gimnazja, klasy „0” na terenie gminy Lubichowo:

Wieś Liczba Powierzchnia Ilość uczniów Ilość Poziom pomiesz- użytkowa w m2 oddziałów nauczania czeń Lubichowo 123 6 I – VI

szkoły filialne: 35 3 I - III Ocypel i Osowo Leśne

Zelgoszcz 317 15 I –VI 22 1 „0” Gimnazjum Lubichowo 266 12 łącznie 763 37

Urządzenia oświaty stopnia ponadpodstawowego dla gminy są na terenie miasta Starogard Gdański

Ochrona zdrowia .

Gminny Ośrodek Zdrowia w Lubichowie prowadzi opiekę medyczną w zakresie lecznictwa rodzinnego i częściowo medycyny specjalistycznej w obiekcie o pow. 268,3m2. Apteka - w gminie znajdują się 2 apteki - na terenie wsi Lubichowo.

Biblioteki W gminie są następujące placówki biblioteczne: 1 biblioteka gminna w Lubichowie i 1 filia - w Zelgoszczy. Świetlice Znajdują się w miejscowościach : - Lubichowo (w GOK-u ) - Ocypel (przy OSP ) - Osowo Leśne - Szteklin (przy OSP ) - Wda (przy OSP ) - Zielona Góra (przy OSP ) Kościoły Na terenie gminy kościoły znajdują się w miejscowościach : - Lubichowo - Ocypel - Wda Ponadto w Zelgoszczy znajduje się kaplica, do której ksiądz dojeżdża.

Cmentarze Cmentarze znajdują się we wsiach: - Lubichowo - Ocypel - Wda Banki Na terenie gminy bank znajduje się w Lubichowie. Obiekty sportowe Funkcjonują w miejscowościach: - Lubichowo (stadion sportowy i sala sportowa), - Zielona Góra ( wiejskie boisko sportowe ), - Osowo Leśne - ( wiejskie boisko sportowe ), - Ocypel - ( wiejskie boisko sportowe ), - Szteklin - ( wiejskie boisko sportowe ), Urząd Pocztowy Urzędy pocztowe znajdują się we wsiach: Lubichowo i Wda ( urząd nadawczy ) Administracja - Urząd Gminy w Lubichowie - Komisariat Policji w Lubichowie Gastronomia - restauracja w Lubichowie - pub w Lubichowie - Ocypel – bar sezonowy - Osowo Leśne – gastronomia w obiekcie agroturystycznym Inne urządzenia usługowe - Lubichowo - stacja paliw Remizy OSP – Ocypel, Szteklin, Wda, Zielona Góra, Osowo Leśne 2.3. Sfera gospodarcza Rolnictwo Funkcja rolnicza dominuje w północno-wschodniej części gminy, korzystając z dobrych warunków glebowo-rolniczych oraz braku lasów. Do grupy osad o wyraźnym charakterze rolniczym należą: Zelgoszcz, Lubichowo, Zielona Góra, Bietowo, Mościska częściowo Osowo Leśne , Wda, Wilcze Błota, Szteklin (zatraca rolniczy charakter na rzecz funkcji turystycznej). Obszary o dominującej funkcji rolniczej charakteryzują się bardzo silnym i stosunkowo gęstym rozproszeniem zabudowy, co wynika ze stosunkowo drobnej struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Funkcja rolnicza wykształciła się w północno-wschodniej części gminy, korzystając z dobrych warunków glebowo-rolniczych oraz braku lasów.

2.4. Działalność gospodarcza poza rolnictwem Wg danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku za 2007r. na terenie gminy Lubichowo zarejestrowanych były 343 podmioty gospodarcze w systemie REGON.

Z ogólnej liczby można było wyodrębnić następujące podmioty wg form prawnych:

- spółki handlowe - 6 w tym: - z udziałem kapitału zagranicznego - 3 - spółki cywilne - 13 - spółdzielnie - 2 - fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne - 9 - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - 286

Spośród 286 firm osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wyodrębnić można było następujące branże:

- przetwórstwo przemysłowe - 35 - budownictwo - 51 - handel i naprawy - 95 - hotele i restauracje - 5 - transport, gospodarka magazynowa i łączność - 17 - pośrednictwo finansowe - 9 - obsługa nieruchomości - 20

Ilość podmiotów gospodarczych przypadająca na 1000 mieszkańców w gminie Lubichowo i innych gminach w powiecie starogardzkim i w województwie pomorskim ogółem pokazuje poniższe zestawienie:

gm. Lubichowo gm. Zblewo gm. Kaliska wskaźnik liczby podmiotów 2002r. - 53,83 2002r. - 58,51 2002r.- 59,68 gosp. narod. ogółem na 2007r. - 60,33 2007r. - 71,32 2007r.- 72,33 1000 mieszkańców dynamika zmiany wartości 112,1 121,9 121,2 wskaźnika w latach 2002- 2007 (2002 =100,0

Wskaźnik osób na 1 podmiot gospodarki narodowej ogółem (łącznie z zakładami osób fizycznych) - gm. Lubichowo - 16,57 - gm. Zblewo - 14,02 - gm. Kaliska - 14,06 - powiat starogardzki - 12,26 - wojew. pomorskie - 9,50

Udział sektorów własności w ogólnej liczbie podmiotów gosp. narodowej pokazują poniższe liczby:(%):

gosp.narod. sektor publiczny sektor prywatny ogółem - gm. Lubichowo 100,0 3,50 96,50 - gm. Zblewo 100,0 3,97 96,03 - gm. Kaliska 100,0 3,55 96,45 - powiat starogardzki 100,0 4,11 95,89 - wojew. pomorskie 100,0 4,28 95,72

Poniżej przedstawiono wskaźnik liczby zakładów osób fizycznych na 1000 mieszkańców oraz dynamiką zmiany wartości tego wskaźnika w latach 2002 do 2007 wyszczególnienie wskaźnik liczby zakładów osób fizycznych na dynamika zmiany 1000 mieszkańców wartości wskaźnika 2002r. 2007r. 2002 =100,0 - gm. Lubichowo 44,2 50,3 113,8 - gm. Zblewo 48,9 58,5 119,6 - gm. Kaliska 50,8 60,6 119,3 - powiat starogardzki 54,8 66,7 121,7 - wojew. pomorskie 75,7 77,8 102,8

2.5. Turystyka i wypoczynek Główne tereny rekreacyjne leżą na południowym zachodzie gminy, które stanowią część Borów Tucholskich. Znaczne ograniczenia dla rozwoju turystyki wynikają z zasad ochrony środowiska naturalnego- ochrona środowiska przyrodniczego oraz braków infrastrukturalnych, szczególnie w zakresie gospodarki wod. – kan. Głównym ośrodkiem turystycznym gminy jest wieś Ocypel. Zespół jezior, położenie wśród lasów przy ciągu komunikacyjnym tworzy podstawy najsilniejszego potencjału rekreacyjnego gminy. Jedyna w całej gminie wieś wykraczająca rangą poza skupisko zespołów letnisk indywidualnych. Jednak niekontrolowane zainwestowanie, brak rozwiązanego problemu gospodarki wodno-ściekowej systematycznie niszczywalory wsi. Wsie Szteklin, Mermet i Smolniki oraz w dużym stopniu Wda bazują na rozwoju letnisk indywidualnych. Szczególnie negatywny wyraz tego zjawiska obrazuje Szteklin. W ostatnim czasie letniska indywidualne zaczęły się rozwijać w obszarze Osowa Leśnego oraz Wilczych Błot. Na uwagę zasługuje rzeka Wda, której obecność daje podstawy rozwoju turystyki we wsiach: Wda, Smolniki oraz Osowo Leśne. Istotnym zjawiskiem jest przekształcenie się byłych zakładowych ośrodków wypoczynkowych w letniska indywidualne. Jest to proces bardzo niekorzystny gdyż obiekty zlokalizowane przy linii brzegowej jezior, często na terenie leśnym mają intensywną zabudowę stwarzając możliwość tworzenia ogromnej ilości letnisk o niskim standardzie, degradujących przestrzeń.

Wg danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku za 2007r. w kategorii turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania zarejestrowano:

- ilość obiektów - 4 - ilość miejsc noclegowych - 341 w tym całorocznych: - 87 - ilość osób korzystających z noclegów - 5236 - ilość udzielonych noclegów ogółem - 18898

2.6. Komunikacja Układ nadrzędny Do układu nadrzędnego należy tylko jedna droga : - droga wojewódzka Nr 214 (Łeba – Lębork – Sierakowice – Przodkowo – Kościerzyna – Warlubie , droga klasy Z Droga ta poza swoją podstawową funkcją połączenia regionalnego pełni jednocześnie rolę osi komunikacyjnej gminy o przebiegu południowy wschód – północny zachód. Skutkiem tego jest występujące pomieszanie wszystkich funkcjonalnych rodzajów ruchu, od dalekiego międzyregionalnego tranzytu (relacje między drogami krajowymi Nr 1 i Nr 22 ) przez ruch regionalny, lokalny, na ruchu miejscowym kończąc. Powoduje to typowe uciążliwości i zagrożenia bezpieczeństwa ruchu. Szczególnie odczuwalne są uciążliwości wywoływane przez ruch tranzytowy, zarówno ten przebiegający przez ośrodek gminy Lubichowo oraz wieś Zelgoszcz, jak i ruch tzw TIR-ów, które z powodu zaniżonej skrajni wiaduktu odbijają w Wielkim Bukowcu od trasy drogi wojewódzkiej Nr 214, obciążając nie przygotowane do tego drogi powiatowe Nr 10523 i Nr 10515,

Układ podstawowy Układ podstawowy w zasadzie tworzą cztery drogi powiatowe: - droga powiatowa Nr 2711G (Starogard Gd. – Lubichowo), droga klasy Z, nawierzchnia bitumiczna, szer. jezdni 5,7m. Najważniejsza, najbardziej obciążona droga w układzie. Połączenie ośrodka gminnego Lubichowa z silnym ośrodkiem regionalnym Stargardem Gd.; - droga powiatowa nr 2733G (Lubichowo – Młynki – Ocypel) , droga klasy G, nawierzchnia bitumiczna , szer. jezdni 5,0m Droga ta wraz z drogą powiatową Nr 2711 stanowi oś komunikacyjną gminy o przebiegu południowy zachód – północny wschód. Charakterystyczne dla tej drogi jest okresowe obciążenie jej ruchem turystycznym rekreacyjnym o stosunkowo dużym natężeniu; - droga powiatowa Nr 2732G ((dr. Nr 214) Nadl. Drewniaczki – Wda – Ocypel – Le- śniczówka Baby (dr. pow. 2704)), droga klasy Z nawierzchnia bitumiczna, szer. jezdni 5-6,0m. Droga ta o przebiegu obwodnicowym, dopełniona fragmentem drogi powiatowej /nr 2704 (L. Baby – Borzechowo) tworzy półokrąg, którego średnicą jest dr. woj. Nr 214, a punktem środkowym Lubichowo. Właśnie w/w układ dróg w wyniku nieodpowiednich parametrów drogi Nr 214 obciążany jest ruchem tranzytowym; - droga powiatowa Nr 2704G (Osieczna – Borzechowo- Radziejewo) nawierzchnia bitumiczna , szer. jezdni 5,2 – 6,5 m. Jej zasadnicza rola w układzie to zapewnienie powiązania gminy i ośrodka gminnego Osieczna z gminą Lubichowo i ośrodkiem regionalnym Starogard Gd.; - droga powiatowa Nr 2709G (Bobowo – Wysoka – Zielona Góra), droga klasy G nawierzchnia bitumiczna, szer. jezdni 4,5 - 6,0m. Tylko 800 m odcinek przebiegający przez teren gminnie odgrywa większej roli w jej obsłudze, choć stanowi ważne powiązanie gminy Lubichowo z ośrodkiem gminnym Bobowo oraz drogą wojewódzka nr 222

Pozostałe drogi mają nawierzchnię gruntowe, a ich udział w obsłudze komunikacyjnej gminy jest znikomy; są to drogi : - droga powiatowa Nr 2721G (Lubichowo – Szteklin – Radziejewo), droga klasy G o przebiegu promienistym; - droga powiatowa nr 2407G (Frank - Czarne – Baby), droga klasy G stanowi bez- pośrednie powiązanie z gminą i ośrodkiem gminnym Kaliska.

Układ podstawowy (lokalny) wraz z drogą wojewódzka Nr 214 zapewnia powiązania gminy z ośrodkami regionalnymi : Stargardem Gd., Kościerzyną, jak i ośrodkiem gminnym o rozszerzonym programie – Skórczem oraz pozostałymi sąsiednimi ośrodkami gminnymi.

Układ uzupełniający Układ ten stanowią drogi gminne wg obowiązującego wykazu dróg gminnych. Gęstość tych dróg, uwzględniając stopień zalesienia gminy należy uznać za całkowicie wystarczającą. Układ ten dobrze wypełnia sieć dróg lokalnych, zapewniając możliwość powiązań ośrodka gminnego Lubichowo z terenami gminy (drogi o przebiegu promienistym) oraz poszczególnych wsi między sobą.

2.7. Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wodę:

Lubichowo Ujęcie w Lubichowie zaopatruje w wodę następujące miejscowości: Lubichowo, część Bietowa Ujęcie to posiada: - zasoby zatwierdzone kat. „B” - pozwolenie wodno-prawne na pobór wody w ilości Qd max= 669,2 m3/d, Qh max = 52,0m3/h - obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 230m3/d - strefa sanitarna: bezpośrednia – ogrodzona , pośrednia wyznaczona i oznakowana – Urządzenia technologiczne są w złym stanie technicznym. W miejscowości Lubichowo znajduje się studnia wiercona w gospodarstwie rolnym o wydajności 12,0 m3/h

Ocypel Wieś Ocypel jest zaopatrywana z własnego ujęcia. Ujęcie to posiada: - zasoby zatwierdzone kat. „B” - pozwolenie wodno-prawne na pobór wody w ilości Qd max= 520,0 m3/d, Qh max = 42,0m3/h - obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 160m3/d - strefa sanitarna: bezpośrednia – ogrodzona, pośrednia wyznaczona i oznakowana Urządzenia technologiczne są w dobrym stanie technicznym. Dobra jakość wody stwarza perspektywy na rozbudowę ujęcia.

Osowo Leśne Ujęcie zaopatruje w wodę tylko wieś Osowo Leśne. Ujęcie to posiada: - zasoby zatwierdzone kat. „B” - pozwolenie wodno-prawne na pobór wody w ilości Qd max= 214,0 m3/d, Qh max = 18,5m3/h - obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 67m3/d - strefa sanitarna: bezpośrednia – ogrodzona, pośrednia wyznaczona i oznakowana Urządzenia technologiczne są w dobrym stanie technicznym. Dobra jakość wody stwarza perspektywy na rozbudowę ujęcia.

Zelgoszcz Ujęcie zaopatruje w wodę tylko miejscowość Zelgoszcz. Ujęcie to posiada: - zasoby zatwierdzone kat. „B” - pozwolenie wodno-prawne na pobór wody w ilości Qd max= 332,0 m3/d, Qh max = 28,0m3/h - obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 57m3/d - strefa sanitarna: bezpośrednia – ogrodzona, pośrednia wyznaczona i oznakowana Urządzenia technologiczne są w złym stanie technicznym. Znaczne ilości żelaza oraz zły stan techniczny stacji powodują konieczność modernizacji ujęcia.

Wda Ujęcie zaopatruje w wodę tylko miejscowość Wda. Ujęcie to posiada: - zasoby zatwierdzone kat. „B” - pozwolenie wodno-prawne na pobór wody w ilości Qd max= 254,0 m3/d, Qh max = 21,2m3/h - obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 51m3/d - strefa sanitarna: bezpośrednia – ogrodzona, pośrednia wyznaczona i oznakowana Urządzenia technologiczne są w dobrym stanie technicznym. Dobra jakość wody stwarza perspektywy na rozbudowę ujęcia.

- obecny pobór wynosi : Qśr. dobowe 160m3/d

Mermet Dominuje tutaj system studni indywidualnych. Przewiduje się budowę ujęcia i wodociągu dla wszystkich odbiorców tej miejscowości.

Szteklin W miejscowości nie ma studni wierconych. Przewiduje się budowę Przewiduje się budowę ujęcia i wodociągu dla wszystkich odbiorców tej miejscowości.

Zielona Góra Istniejące ujęcie wodociągowe, przewiduje się rozbudowę wodociągu dla obsługi wszystkich odbiorców tej miejscowości oraz dodatkowo zaopatrzenie miejscowości Lipinki Królewskie, Mościska i Zelgoszcz Wyb.

Infrastruktura techniczna - odprowadzanie ścieków sanitarnych:

Ponieważ w gminie Lubichowo w projektowanych systemach kanalizacyjnych, ze względu na brak odbiornika ścieków oczyszczonych projektuje się długie ciągi sieci kanalizacyjnych ścieków surowych, należy mieć na uwadze przy projektowaniu technicznym to, że ścieki surowe przeznaczone do długiego transportu odpowiednio nieprzygotowane mogą wpływać destrukcyjnie zarówno na sieć kanalizacyjną jak i na system oczyszczania. Ścieki powinny ulec następującej obróbce: - odcedzenia na gęstej kracie - odpiaszczenie i odtłuszczenie - winna być możliwość ich rozcieńczenia oraz przepłukania wodą sieci kanalizacyjnej Wszystkie te czynności winny być przeprowadzone w rejonie projektowanej przepompowni. Lokalizacja przepompowni winna uwzględniać jej uciążliwość dla otoczenia, która polega na emisji zapachowi wg różnych badań ujawnia się wyraźnie w promieniu ok. 50m.

Lubichowo Obecnie w gminie pracuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Lubichowie. Jest to doskonale pracująca i obsługiwana oczyszczalnia mechaniczno-biologicznaa trzecim stopniem, tj. redukcją biogenów o przepustowości 627 m3/dobę. Oczyszczalnia pracuje w znacznym stopniu na ściekach dowożonych. Ścieki oczyszczone zachowują parametry znacznie lepsze aniżeli przewidują pozwolenia wodno-prawne. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny. Na odcinku kilometra rów wpada do rzeki Zelgoszczanki, która wpada do Wdy. Oczyszczalnia w Lubichowie jest technologicznie przygotowana do odbioru ścieków częściowo zgniłych , co jest nieodłączną konsekwencją ścieków dowożonych lub tłoczonych na długich trasach.

Odprowadzenie wód opadowych i regulacja stosunków wodnych: -stan utrzymania kompleksów melioracyjnych z rowami otwartymi jest nienajlepszy, ale umożliwia eksploatację łąk w ich zasięgu -brak większych systemów kanalizacji deszczowej, brak urządzeń do oczyszczania wód opadowych

Zaopatrzenie w ciepło: Na terenie gminy nie istnieje centralny system zaopatrywania w ciepło. Ogrzewanie jest zapewniane przez piece spalające węgiel, miał, koks, w mniejszym stopniu drewno, sporadycznie olej opałowy.

Zaopatrzenie w gaz: Gmina Lubichowo nie posiada żadnych sieci gazowych Ewentualne przyłączenie do sieci gazowych mogłoby nastąpić do gazociągu wysokiego ciśnienia w Starogardzie Gd.

Zaopatrzenie w energię elektryczną: Dystrybucję energii energetycznej na terenie gminy Lubichowo prowadzi ENERGA- OPERATOR S.A. odzial w Gdańsku Zakład Dystrybucji Starogard Gdański Obszar gminy Lubichowo zasilany jest z GPZ110/15kV Starogard dwiema liniami 15 kV. Jedna linia zasila zachodnioą część gminy Skórcz i rezerwowo miasto Skórcz oraz wschodnia część gminy Lubichowo. W obszar gminy Lubichowo wchodzi dwoma odczepami Pierwszy w okolicach Wyso- ka do miejscowości Lubichowo o przekroju 35 WFL. Drugi odczep wykonany jest w miejscowości Mały wiec w południowo wschodnia część gminy. Północna część gminy zasilana jest drugą linia z GPZ Starogard poprzez Radziejewo do Lubichowa. Na terenie gminy Lubichowo znajduje się jedna elektrownia wodna w miejscowości Wdecki Młyn

Telekomunikacja Na terenie gminy Lubichowo działają dwie centrale : w Lubichowie i w Ocyplu, któ- rych operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A. Oprócz telefonii stacjonarnej praktycznie cały obszar gminy Lubichowo znajduje się w zasięgu telefonii komórkowej GSM. Na terenie gminy zlokalizowane są cztery stacje telefonii komórkowej.

Gospodarka odpadami: Szacuje się ,że obecnie na terenie gminy powstaje średnio 0,37 m3/mk/rok odpadów co daje 2190m3/r (ok. 660 ton). Organizacją zbiorki i wywozu odpadów komunalnych zajmuje się Urząd Gminy We współpracy z przedsiębiorstwem „Starkom” w Stargar- dzie gd. rozpoczęto wdrażanie programu selektywnej zbiórki szkła, planuje się jedno- cześnie rozszerzenie zbiórki o makulaturę i tworzyw sztuczne. Odpady komunalne są składowane na składowisku we wsi Bietowo, jest ono zlokalizowane w odległości 1 km na zachód od zwartej zabudowy wsi Bietowo i ok. 1km od ujęcia wody ze studni głębinowej. Składowisko jest własnością gminy, która również nim zarządza Składowisko jest eksploatowane od 1993r. Jego powierzchnia wynosi 1,25 ha, pojemność geometryczna 25 tys. m3, a chłonność 50m3. Oszacowany okres eksploatacji 30 lat. Niecka składowiska i skarpy wyłożone są folią HDPE 1mm, ale na skarpach nie jest pokryta warstwą ochronną zabezpieczającą jej uszkodzenie. Teren składowiska jest ogrodzony, z zawałem naziemnym posadzono zieleń izolacyjną. Szerokość strefy ochronnej wynosi 300m z dwóch stron występuje naturalne otoczenia wysokiego lasu. Wody ociekowe odprowadzane są do zbiornika bezodpływowego. Ocenia się, że składowiska w Bietowie spełnia wymagania ochrony środowiska. Na terenie składowiska znajduje się budynek socjalny, otwarte boksy na szkło, złom, drewno i inne wielkogabarytowe odpady oraz kontener na odpady niebezpieczne (ki- neskopy, akumulatory itp.), brodzik

2.8.Zagrożenia powodzią Obszar gminy Lubichowo nie należy do obszarów zagrożonych powodzią . Jedynie w dolinie rzeki Wdy występują tereny zagrożone powodzią o prawdopodobieństwie wy- stąpienia 1% .

3. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym wielkości i jakości zasobów wodnych, wymogów ochrony środo- wiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej oraz rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej

3.1. Położenie i rzeźba terenu Gmina Lubichowo położona jest położona jest w południowej części województwa pomorskiego. Pod względem morfologicznym , według J. Kondrackiego , leży na granicy dwóch jednostek: Pojezierza Starogardzkiego stanowiącego mezoregion Pojezierza Wschodniopomorskiego oraz Równiny Tucholskiej, będącej mezoregionem Pojezierza Południowopomorskiego. Decydującą rolę w kształtowaniu rzeźby nie tylko omawianego obszaru , ale załej północnej Polski odegrała praca lądolodu skandynawskiego i jego wód roztopowych w okresie zlodowaceń plejstoceńskich, a przede wszystkim ostatniego tj. bałtyckiego zlodowacenia w stadiale pomorskim. Powstanie rzeźby glacjalnej wiąże się z wahaniami ówczesnego klimatu , których następstwem były transgresje, regresje lub postoje czoła lądolodu. W każdej z tych faz działały odmienne procesy rzeźbotwórcze. Efektem osadzania transportowanego przez lodowiec materiału skalnego w okresie regresji jest zalegająca w północno-wschodniej i północnej części gminy morena denna zbudowana z piasków i żwirków z dużym udziałem materiału głazowego oraz glin. Wynikiem nierównomiernej akumulacji tego materiału są nierówności moreny dennej i występujące bardzo liczne zagłębienia bezodpływowe. Postój czoła lądolodu zaznaczył się akumulacją większej ilości materiału skalnego, z którego formowały się wzgórza moreny czołowej akumulacyjnej. Na obszarze opracowania ten typ rzeźby występuje w formie pojedynczych, niewielkich rozmiarów pagórków, w sąsiedztwie północno-wschodniej granicy gminy. Są to najwyżej położone tereny gminy – wysokości bezwzględne dochodzą tu do 123,0 m. Zbudowane są z materiałów zwałowych i glin, piasków i żwirów. Największą powierzchnię zajmują występujące w zachodniej i południowej części opracowania pola sandrów. Są one efektem akumulacyjnej działalności wód roztopowych. Ze względu na małą urodzajność gleb (utwory piaszczysto- żwirowe) te rozległe na ogół płaskie powierzchnie sandrowe porośnięte są borami sosnowymi, noszącymi nazwę Borów Tucholskich. Wśród osadów fluwioglacjalnych występują tu garby zdenudowanych moren wcześniejszego zlodowacenia , z także obniżenia związane z procesem wytapiania się brył martwego lodu. Elementami urozmaicającymi dość monotonny krajobraz gminy są głęboko wcięte rynny subglacjalne oraz obniżenia dolinne . Rynny w większości wypełnione są wodą, tworząc charakterystyczne jeziora typu rynnowego. Największy zespół jezior rynnowych występuje w południowo- zachodniej części gminy; są to jeziora: Święte, Ocypelek, Firek i Długie oraz usytuowane do nich prawie równolegle mniejsze zbiorniki wodne : Piaseczno, Jeziora i Bagienka. Zespół tych rynien przebiega z północnego zachodu na południowy wschód. Obniżenia dolinne powstały na skutek erozyjnej działalności płynących od czoła lądolodu wód roztopowych. Niektóre w nich wykorzystały później rzeki (Wda) przeobrażając je w doliny rzeczne, inne po wyczerpaniu się wód roztopowych, pozostały obniżeniami suchymi, pozbawionymi cieków stałych. Wda płynie dolinie wypreparowanej na obszarze sandrowym w związku z czym zbocza jej mają Łagodny spadek a dno jest szerokie. Szerokość doliny waha się w granicach 80-100 m, największa dochodzi do 120 m w miejscowości Wda. Na terenie gminy rzeka Wda generalnie zmienia kierunek – do miejscowości Osowo Leśne płynie w kierunku równoleżnikowym, dalej kieruje się na południe. W dolinie Wdy, szczególnie w południowej części gminy, występują najniżej położone tereny – na poziomie około 87-88m, z najniższym punktem 86,7m. Jak z powyższego wynika, powierzchnia gminy charakteryzuje się rzeźbą niezbyt urozmaiconą. Maksymalne deniwelacje dochodzą do 36 metrów, wysokości względne nie przekraczają na ogół 15m. Na przeważającej części terenu spadki nie przekraczają 5%, tereny o większych spadkach występują na ogół w rejonie rynien jeziornych i dolin rzecznych. 3.2. Wody powierzchniowe Przez teren gminy Lubichowo przepływa rzeka Wda z dopływami: lewobocznym – Zelgoszczówką oraz prawobocznym – Święta Strugą. Sieć rzeczna gminy należy do lewego dorzecza Wisły. Jest ona dobrze zorganizowana, a obszary bezodpływowe zajmują tylko niewielkie powierzchnie na działach wodnych. Przez opracowywany obszar w jego części północno-wschodniej przebiega dział wodny II-go rzędu, między rzeką Wierzycą a Wdą. Biegnie on generalnie a północnego zachodu na południowy wschód. Na obszar Gminy Lubichowo przypada środkowy odcinek Wdy. Wda charakteryzuje się dosyć dużą bezwładnością hydrologiczną. Jest to efekt warunków fizyczno-geograficznych zlewni. Powierzchnia jej w znacznej części pokryta jest lasem, a podłoże zbudowane jest z utworów bardzo dobrze przepuszczalnych. Czynniki te oraz jeziora włączone do systemu Wdy są doskonałymi regulatorami odpływu. Na terenie gminy Wda początkowo płynie w kierunku wschodnim, w rejonie Osowa Leśnego zmienia kierunek i silnie meandrując płynie w kierunku południowym. Przeciętna szerokość Wdy wynosi ok. 20m, głębokość waha się od 0,5 do 1,5m. Pomiędzy Czarną Wodą i Młynkami Wda nie przyjmuje większych dopływów. Średni przepływ rzeki w profilu Młynki wynosi ok. 7,3 m3 /sek. Na odcinku Młynki – Żórawki Wda przyjmuje dwa większe dopływy: lewoboczny Zelgoszczówkę oraz prawoboczny Świętą Strugę. Święta Struga (długość 19 km. zlewnia 88 km2) odprowadza wodę z siedmiu jezior, z których nawiększym i najciekawszym jest Ocypel.

Jeziora Na opracowanym terenie znajduje się kilkanaście jezior oraz kilkadziesiąt drobnych zbiorników o charakterze oczek. Powstanie ich wiążę się z działalnością lodowca. Powstały one w różnych warunkach i pod wpływem działania różnych procesów glacjalnych i fluwioglacjalnych. Pod względem morfogenetycznym jeziora mają na ogół charakter wytopiskowy. Są to jeziora przeważnie o nieuregulowanych kształtach i na ogół płytkie, kilkumetrowej głębokości. Często są one bezodpływowe. Ogólna charakterystykę morfometryczną jezior przedstawia poniższa tabela:

L.p. Nazwa Powierzchnia Długość Szerokość Głębokość w ha w m w m w m 1 Babskie 14,9 625 312 - 2 Bagienka 5,9 315 260 - 3 Borzechowskie Wlk/ 253 5500 900 35 4 Czarnel 3,7 250 200 - 5 Długie 16 700 400 - 6 Firek 6 1200 150 - 7 Jelonek 23,7 913 350 - 8 Kochanka 12,1 630 300 - 9 Lubichowo 32 980 590 - 10 Ocypel Wlk. 128 1700 1115 29 11 Ocypelek 6 450 225 - 12 Piaseczno 10 500 225 - 13 Szteklin 56,1 2000 530 - 14 Święte 10,4 600 250 - 15 Zelgoszczek 12,5 1000 200 - Źródło: Katalog jezior polskich

3.3. Warunki geologiczno-gruntowe Obszar gminy Lubichowo zbudują typowe utwory akumulacji lodowcowej wodno-lodowcowej z okresu zlodowacenia bałtyckiego oraz utwory holoceńskie. Są to głównie piaski i żwiry akumulacji lodowcowej z głazami oraz gliny zwałowe i piaski gliniaste. Gliny zwałowe i piaski gliniaste oraz piaski akumulacji lodowcowej z głazami przeważnie zalegają w północno-wschodniej części gminy. Piaski i żwiry akumulacji wodno-lodowcowej zajmują obszar na zachód i południe od wsi Lubichowo. Jest to rozległy obszar sandrowy. Utwory holoceńskie reprezentowane są przez torfy, namuły, piaski rzeczne i kredę jeziorną. Utwory te występują lokalnie na powierzchni morenowej wypełniając liczne zaklęsłości powstałe w wyniku nierównomiernej akumulacji materiału lodowcowego lub genetycznie związane są z okresem wytapiania się brył martwego lodu. Są one również reprezentowane w dolinach rzecznych zwłaszcza Wdy w dnach mniejszych form erozyjnych oraz w dnach rynien jeziornych.

Surowce mineralne Na terenie gminy Lubichowo stwierdzono występowanie kredy jeziornej w rejonie południowo – zachodniego brzegu jeziora Wielki Ocypel obejmujący około 16 ha powierzchni i zasobach szacowanych na 800-900 tys. ton. Ponadto występują złoża kopalin pospolitych : kruszyw naturalnych - Zielona Góra, Szteklin i Szteklin I . Eksploatacja surowców położonych w obszarze chronionego krajobrazu jest ograniczona i może się odbywać tylko dla potrzeb lokalnych

3.4. Warunki klimatyczne Według R. Gumińskego (1947) teren opracowania leży w granicach dzielnicy Pomorskiej. Na obszarze opracowania jak i na terenie całej północnej polski decydujący wpływ mna kształtowanie się klimatu ma spływ powietrza znad oceanu Atlantyckiego, a także choć w mniejszym stopniu, powietrze kontynentalne z obszarów Wschodniej Europy i Azji. Zmienność stanów pogody wywoływana jest tu najczęściej ścieraniem się mas powietrza polarno-kontynentalnego. Wpływ mas zwrotnikowych i arktycznych jest sporadyczny. Nie bez znaczenia dla opracowywanego terenu jest oddziaływanie Morza Bałtyckiego, a także , szczególnie w części wschodniej gminy zaznacza się wpływ cieplejszej krainy doliny Wisły (wg K. Kwiecień i S. Tarnowskiej). Charakterystykę warunków klimatycznych przeprowadzono w oparciu o materiały meteorologiczne ze stacji w Kościerzynie. Lokalizacja stacji pozwala na uznanie zebranych w niej materiałów pomiarowych za reprezentatywne dla obszaru opracowania. Zachmurzenie Charakterystyczną cechą zachmurzenia jest – podobnie jak dla pozostałych elementów klimatu jego znaczna zmienność. Zachmurzenie wpływa bezpośrednio na dopływ energii słonecznej podczas dnia i stratę ciepła wypromieniowanego przez powierzchnię gruntu nocą. Średnie zachmurzenie w każdym miesiącu jest wyższe od 5 w skali 10-stopniowej. Maksimum średniego miesięcznego zachmurzenia występuje w miesiącach zimowych od listopada do lutego i wynosi 8,1 do 8,8, a średnie dla roku 7,1. Temperatura Średnia temperatura roku dla obszaru gminy wynosi 6,5ºC. Najchłodniejszym miesiącem jest luty z temperaturą średnią – 3,9 ºC. Najcieplejszym jest lipiec 16.7ºC.Przymrozki mogą występować od drugiej połowy września do maja. Liczba dni mroźnych wynosi 47,8/rok, liczba dni gorących z temperaturą ponad 25ºC wynosi 15,6/rok. Należy podkreślić, iż od wschodu może zaznaczyć się wpływ cieplejszej krainy dolnej Wisły, jednak ze względu na brak stacji meteorologicznej na tym terenie nie jest możliwe dokładne określenie tego wpływu. Kierunek i prędkość wiatru Wiatr, kształtujący wymianę powietrza, wpływa między innymi na rozkład stężenia zanieczyszczeń pyłowych i gazowych przyziemnej warstwie atmosfery. Przyspiesza on wymianę ciepła miedzy organizmem i jego otoczeniem, jest zatem ważnym czynnikiem kształtującym odczuwalność cieplną organizmu. Z analizy średnich rocznych wynika, że cechą charakterystyczną rozpatrywanego obszaru jest przewaga wiatrów z kierunku zachodniego, północno-zachodniego i północnego, przy czym charakterystyczny jest Duzy udział ciszy w rozkładzie wiatrów – w ciągu lata 40.6%,rocznie 33,3%. W poszczególnych porach roku częstość kierunków wiatru zmienia się w stosunku do wartości średnich rocznych. W okresie zimy najczęstszymi są stosunkowo ciepłe wiatry zachodnie, przynoszące często odwilż oraz zmienną pogodę. Wiosną z kolei przeważają wiatry z kierunku północnego, zachodniego i północno-zachodniego. W okresie lata przeważają na ogół chłodne wiatry zachodnie i północno-zachodnie przynoszące deszcz. Jesienią przeważają wiatry z kierunku zachodniego i północno-zachodniego. Ważną rolę w kształtowaniu warunków klimatycznych odgrywają również prędkości wiatru. W skali roku największe prędkości wiatru były notowane od jesieni do wiosny, z maksimum w styczniu i marcu. Począwszy od kwietnia następuje jej zmniejszenie do minimum występującego w czerwcu, lipcu i sierpniu., średnia prędkość wiatru w poszczególnych miesiącach nie przekracza 2,0m/sek., średnia dla roku wynosi 1,4m/sek. Opady atmosferyczne W przekroju rocznym najwięcej opadów przypada w ciągu miesięcy letnich z maksimum w lipcu - 100,0 mm. Najuboższy w opady jest miesiąc marzec , w którym średnio spada 20,0 mm. Suma rocznych opadów wynosi 632,0 mm.

3.5. Warunki glebowo-rolnicze Najwyższa klasa IIIa jest reprezentowana w trzech wsiach, w Lubichowie – 1 ha , w Bietowie 64 ha i Zielonej Górze – 35 ha, IIIb występuje w Lubichowie, Bietowie, Szteklinie , Zelgoszczy i Zielonej Górze. Grunty oorne klas IVa i IVb są reprezentowane liczniej, ale nie występują we wszystkich wsiach. Największe powierzchnie zajmują grunty orne w klasach IVa – VI, przy czym dominuje klasa V. ogólnie grunty orne wyższych klas występują w północnej i wschodniej części gminy. Kompleks pszenny dobry występuje na małych powierzchniach w Bietowe i Zielonej Górze, kompleks pszenny wadliwy jest reprezentowany na znacznie większych powierzchniach, głównie w Zelgoszczy i na małych powierzchniach Mościskach i Lubichowie. Grupa kompleksu żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego zajmuje największe powierzchnie w gminie, przy czym przeważa kompleks żytni dobry. Gleby gruntów ornych tej grupy występują prawie we wszystkich wsiach, nie SA reprezentowane tylko w Smolnikach, Wdzie, Mermecie i Ocyplu. Kompleksy glebowe o małej produktywności potencjalnej, czyli żytni słaby i bardzo słaby występują we wszystkich wsiach. Najliczniej są reprezentowane w zachodniej i południowej części omawianego obszaru, na północy zajmują stosunkowo duże powierzchnie w Szteklinie. Bardzo małe powierzchnie zajmują one w Bietowie, Lubichowie, Mościskach, Zielonej Górze i Zelgoszczy, czyli w centralnej i wschodniej części areału gminy. Kompleksy zbożowo-pastewny mocny i słaby występują głównie w części wschodniej gminy we wsiach Zielona Góra, Mościska , Zelgoszcz, Lubichowo, Bietowo i Szteklin.. w tej grupie przeważa kompleks zbożowa-pastewny słaby. Obszary najżyźniejszych gruntów rolnych występują w centralnej, wschodniej i północnej części gminy. Gleby kompleksów od 2-5 oraz 8 powinny być przekazywane na cele nierolnicze w ostatniej kolejności. Na cele nierolnicze najkorzystniej jest przekazywać grunty kompleksów 6. I 7. oraz rolniczo nieprzydatne. Na terenie gminy najliczniej SA reprezentowane użytki zielone w klasach IV i V. Klasa III jest reprezentowana w szeregu wsi, ale na bardzo małych powierzchniach, od kilku arów do kilku hektarów. Wśród użytków zielonych reprezentowane są dwa kompleksy rolniczej przydatności, tj. 2z kompleksu użytków zielonych średnich i 3z kompleks użytków słabych i bardzo słabych.

3.6. Szata roślinna Główny kompleks leśny położony jest w zachodniej i południowej części gminy i stanowi on fragment rozległych obszarów leśnych, noszących nazwę Borów tucholskich. Bory Tucholskie pod względem geobotanicznym należą do krainy – Pomorski Południowy Pas Pojezierzy. Pod względem administracyjnym tereny leśne generalnie należą do Nadleśnictwa Lubichowo, a w niewielkim procencie do Nadleśnictwa Kaliska i Nadleśnictwa Starogard. Oprócz zwartych obszarów na terenie gminy występują w rozproszeniu kompleksy leśne różnej wielkości. Pod względem zajmowanej powierzchni najliczniej jest reprezentowany Bór świeży, bór mieszany świeży i las mieszany. Gatunkiem panującym w omawianej grupie jest sosna z domieszką brzozy i świerka. W podszycie występuje jałowiec, bez czarny, jarzębina rzadko leszczyna. Gleby na tych terenach należą do ubogich pod względem zawartości składników pokarmowych. Drugie miejsce pod względem powierzchni zajmują : bór suchy, bór wilgotny i bór mieszany wilgotny. Na terenach boru suchego jest reprezentowana głównie sosna z nieliczną domieszką brzozy. W borze mieszanym wilgotnym i borze wilgotnym drzewem przeważającym jest również sosna domieszką świerka, brzozy, osiki, lokalnie buka i jesionu. Trzecią grupę siedliskową stanowią oles i bór bagienny, powstające zagłębienia wytopiskowe bezodpływowe lub z odpływem bardzo słabym. Najliczniej jest tu reprezentowana olcha i wierzba, jako domieszka występuje jesion, osika, brzoza, lokalnie świerk i sosna. Pod względem wieku przeważają drzewostan, które przekroczyły 40 lat. 3.7 Środowisko kulturowe, krajobraz Charakterystyka ogólna Gmina Lubichowo jest stosunkowo duża gminą w powiecie Starogardzkim. W większej powierzchni zalesiona o dużych uwarunkowaniach krajobrazowych (wyodrębnionych wnętrzach krajobrazowych). Większość wsi zmienia swoją funkcję na turystyczną, co skutkuje obrastaniem historycznych ruralistycznych układów wsi w nowe zespoły zabudowy letniskowej. Ze względu na jej różnorodność i często niespójność należy narzucić jej rygory wynikające z tradycyjnej zabudowy na tym terenie: tzn. wielkości, kształtu, wysokości budynku, nachylenia połaci oraz pokrycia. We wsiach o zachowanych – historycznych układach ruralistycznych postuluje się ich ochronę konserwatorską. We wielu wsiach znajdują się pojedyncze obiekty do ochrony konserwatorskiej. Charakterystyka wsi miejscowość Struktura przestrzenna diagnoza uwarunkowania Bietowo Zabudowa wsi skupiająca się przy majątku, Dążenie do połączenia w typ wsi folwarcznej, układ wsi nieczytelny, charakterze ulicowym Bietowa do pod ochronę konserwatorską wskazane Lubichowa pojedyncze obiekty Kępki Osada leśna o zdegradowanym Osada leśna o zdegradowanym charakterze, nieliczna zachowana charakterze, nieliczna zachowana zabudowa tradycyjna, zdominowana przez zabudowa tradycyjna, zdominowana nową zabudowę letniskową przez nową zabudowę letniskową Lubichowo Układ wsi ulicowy- wielodrożny, historycznie Rozbudowa wsi przebiegająca we skupiający się przy ul. Starogardzkiej, wszystkich kierunkach , czytelne Zblewskiej, Dworcowej, wiele obiektów oraz dążenie do połączenia z Bietowem zespół do ochrony konserwatorskiej; oraz Wilczymi Błotami rozbudowana we wszystkich kierunkach o zespoły nowej zabudowy jednorodzinnej, kościół wpisany do rejestru zabytków Mermet Wieś o przebudowanym historycznym układzie ruralistycznym, o funkcji rekreacyjnej, układ wsi zdominowany przez zespoły nowej zabudowy letniskowej, zlokalizowana w środku zespołu leśnego Mościska Układ silnie przetworzony Ocypel Wieś historyczna o charakterze ulicowym Wzajemne oddziaływanie istniejącej wielodrożnym, zabudowa zwarta o dużym części historycznej oraz nowych nasyceniu architekturą historyczną części wsi, ustosunkowanie się do przemieszana z nową, czytelny układ zespołu zabudowy kolejowej historyczny wsi obudowany nowymi zespołami zabudowy letniskowej i jednorodzinnej Osowo Wieś o zachowanym układzie ulicowym, we Wieś o zachowanym układzie Leśne wsi znajduje się wiele obiektów o znacznej ulicowym, we wsi znajduje się wiele wartości historycznej, wykazuje związki obiektów o znacznej wartości przestrzenne z Plonami pierwszymi historycznej, wykazuje związki (charakter wsi zagrodowy) przestrzenne z Plonami pierwszymi (charakter wsi zagrodowy) Smolniki Była osada leśna o zachowanym układzie Wpływ na kształt wsi wnętrza ruralistycznym wraz z obiektami, ochrona krajobrazowego oraz położenia w konserwatorska zespołów i obiektów, centrum lasu zagrożenie od strony południowo- wschodniej, rozbudowujący się zespół zabudowy letniskowej Szteklin Wieś letniskowa o nieczytelnym układzie Wpływ zespołów zabudowy historycznym, otoczona zespołami letniskowej na istniejące zabudowy letniskowej, cenny wpisany do gospodarstwa rolnicze, kolejne etapy rejestru zabytków zespół podworski parcelacji ziemi, łączenie się zabudowy w jeden zespół związany w wnętrzem krajobrazowym przy jeziorze Wda Wieś częściowo przebudowana w układzie Wieś częściowo przebudowana w historycznym, z narastającą nową układzie historycznym, z narastającą zabudową nową zabudową Wdecki Młyn Postulowany do wpisu układ parku z Uwarunkowania krajobrazowe do drewnianym dworem łącznie ze śluzą na ograniczenia zabudowy, na małym wsi, szczególne miejsce krajobrazowe obszarze słabo związane z konkretnymi obiektami Wilcze Błota Wieś w swojej historycznej części Powstanie i rozbudowanie zespołu zachowana bez zmian , poza granicami letniskowego wokół wnętrza wokół jeziora rozbudowany zespół krajobrazowego jeziora zabudowy letniskowej, między Lubichowem a Wilczymi Błotami liczne tradycyjne siedliska, do ochrony konserwatorskiej zachowany historyczny układ wsi zagrodowej Zelgoszcz Wieś o zachowanym układzie owalnicowym Jednoznacznie zachowany układ wsi , z czytelnym połączeniem kompozycyjnym wymagający kontynuacji z dworcem kolejowym, istotną rolę w układzie ruralistycznym spełnia szkoła, pojedyncze obiekty do ochrony konserwatorskiej, do ochrony konserwatorskiej zespół ruralistyczny Zielona Góra Układ pierwotny wsi silnie przebudowany, Związki pomiędzy istniejącym dominuje zabudowa zagrodowa oraz zespół układem a nowymi zespołami zabudowy jednorodzinnej. zabudowy jednorodzinnej oraz Postulowany do wpisu majątek z domem cennym pod względem mieszkalnym i parkiem oraz budynek przyrodniczym układem szkolny do ochrony konserwatorskiej archeologia Wysoki stopień zalesienia istotnym stopniu wpływa na stan rozpoznania zasobów archeologicznych gminy. Dotychczasowe rozpoznanie wynika a przypadkowych odkryć archeologicznych (odkrycie cmentarzysk w Osowie Leśnym), doraźnych badań powierzchniowych (badanie księdza Władysława Łęgi w latach 1932-33) i inwentaryzacji powierzchniowej, prowadzonej w części południowo-zachodniej gminy w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski. Na terenie gminy odkryto łącznie 76 stanowisk archeologicznych. Wszystkie oprócz jednego należą do płaskich obiektów archeologicznych. Zarejestrowane dotychczas stanowiska wykazują ciągłość osadniczą już od epoki kamienia po czasy nowożytne. Szczególnie ważnym rejonem ich występowania są brzegi rzeki Czarnej Wdy, nad którą odkryto szereg osad pradziejowych. Większość stanowisk położona jest na terenach rolniczych, dla których zagrożeniem mogą być wszelkie prace ziemne. Istotnym problemem konserwatorskim jest trwała ochrona jedynego obiektu o własnej formie krajobrazowej – kurhanu w Osowie Leśnym. Podstawowym zagrożeniem dla obiektów archeologicznych są prace ziemne , w trakcie których może dojść do odkrycia i zniszczenia (naruszenia) warstw i obiektów znajdujących się pod powierzchnia ziemi. Do prac takich zaliczamy prace związane z zabudową, parcelacją i uzbrojeniem terenu. Na obszarach leśnych zagrożeniem są karczunki i zalesienia. Dla stanowiska o własnej formie krajobrazowej zagrożeniem może być ingerencja w otaczający je krajobraz kulturowy. Dla wszystkich terenów , na których zlokalizowane są strefy ochrony archeologicznej, ustala się wymóg uzgadniania wszystkich planów i projektów zagospodarowania w obrębie tych strefa Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Gdańsku i opiniowanie tych działań przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. 3.8. Rolnicza i leśna przestrzeń produkcyjna Warunki glebowo-rolnicze Najwyższa klasa gleb IIa jest reprezentowana w trzech wsiach: Lubichowie , Bietowie i Zielonej Górze; IIIb występuje w Lubichowie , Bietowie , Szteklinie, Zelgoszczy i Zielonej Górze. Grunty orne klas RIVa i RIVb są reprezentowane liczniej, ale nie występują we wszystkich wsiach. Największe powierzchnie zajmują grunty orne w klasach Ia – VI, przy czym dominuje klasa V. Ogolnie grunty orne wyższych klas występują w północnej i wschodniej części gminy. Kompleks pszenny dobry występuje na małych powierzchniach w Bietowie i Zielonej Górze, kompleks pszenny wadliwy jest reprezentowany na znacznie większych powierzchniach, głównie w Zelgoszczy i na małych powierzchniach w Mościskach i Lubichowie. Grupa kompleksu żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego zajmuje największe powierzchnie w gminie, przy czym przeważa kompleks żytni dobry. Gleby gruntów ornych tej grupy występują prawie we wszystkich wsiach, nie są reprezentowane tylko w Stolnikach, Wdzie , Mermecie i Ocyplu. Kompleksy glebowe o małej produktywności potencjalnej , czyli żytni słaby i bardzo słaby, występują we wszystkich wsiach. Najliczniej są reprezentowane w zachodniej i południowej części omawianego obszaru, na północy zajmują stosunkowo duże powierzchnie w Szteklinie. Bardzo małe powierzchnie zajmują one w Bietowie, Lubichowie, Mościskach, Zielonej Górze i Zelgoszczy, czuli w centralnej i wschodniej części areału gminy. Kompleks zbożowo-pastewny mocny i słaby występują głównie w części wschodniej gminy we wsiach Zielona Góra, Mościska , Zelgoszcz, Lubichowo, Bietowo i Szteklin. W grupie tej przeważa kompleks zbożowo[pastewny słaby. Obszary najżyźniejszych gruntów rolnych występują w centralnej, wschodniej i północnej części gminy. Gleby kompleksów 2 do 5 oraz 8 powinny być przekazywane na cele rolnicze w ostatniej kolejności. Na cele nierolnicze w pierwszej kolejności powinny być przekazywane w pierwszej kolejności grunty kompleksów 6 i 7 oraz rolniczo nieprzydatne. Na terenie gminy najliczniej są reprezentowane użytki zielone w klasach IV i V. . Klas aII jest reprezentowana w szeregu wsi, ale na bardzo małych powierzchniach, od kilku arów do kilku hektarów. Wśród użytkow zielonych reprezentowane są dwa kompleksy rolniczej przydatności, tj. 2z – kompleksu nieużytków zielonych średnich i 3z – kompleksu użytkow zielonych słabych i bardzo słabych. Według badań z lat 1993-1997 Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gdańsku, gleby na terenie gminy Lubichowo należą do gleb wyjątkowo czystych, nie zanieczyszczonych metalami ciężkimi

Rolnictwo

Analizę istniejącej sytuacji w rolnictwie oparto na informacjach Urzędu Statystycznego w Gdańsku ( dane z powszechnego spisu rolnego opublikowane w 2002r.) oraz Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim. Grunty rolne w gminie stanowią 33, 56% powierzchni ogólnej gminy (161km2 ). Charakterystyka użytków rolnych ogółem dla całej gminy w granicach administracyjnych gminy ( w ha ) przedstawia się następująco :

Użytki rolne, w tym: 5403

- grunty orne 3996 - sady 41 - łąki 818 - pastwiska 401 - grunty rolne zabudowane 103 - grunty pod stawami - - grunty pod rowami 44

Struktura gospodarstw indywidualnych według powierzchni Lp. Grupa Ogólna liczba Pow. w ha (wg. powierzchni) gospodarstw 1. A ( do 1ha ) 183 65 2. B ( 1- 5 ha) 206 477 3. C ( 5 -10 ha) 98 732 4. D ( 10 - 15 ha) 75 932 5. E ( 15 ha i więcej ) 96 2669 RAZEM 658 4875

Powierzchnia użytków rolnych wg klas gleb na podstawie ewidencji gruntów Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim przedstawia się następująco: Klasa gleby Powierzchnia w ha Grunty orne %ogólnej Użytki zielone %ogólnej powierzchni powierzchni III a 29 0,69 III b 176 4,17 24 1,94 IV a 971 23,01 IV b 1056 25,03 476 38,42 V 1199 28,43 470 37,93 VI 779 18,46 268 21,63 VI z 9 0,21 1 0,08 Razem: 4219 100,00 1239 100,00

Gospodarstwa rolne w gminie Lubichowo wg prowadzonej działalności, na podstawie danych statystycznych, można podzielić następująco: Wyszczególnienie Ilość gospodarstw Powierzchnia w ha ogólna w tym użytkowana rolniczo Ogółem: 658 5685 4875 prowadzące działalność: - wyłącznie rolniczą 385 4326 3753 - wyłącznie 20 72 50 pozarolniczą - rolniczą i 67 831 710 pozarolniczą - nieprowadzące 186 456 362 działalności gospodarczej

Leśnictwo Grunty leśne ora tereny zalesione i zakrzaczone należące do Lasów Państwowych na terenie gminy Lubichowo zajmują obszar 88,73 ha tj. 55,2% powierzchni ogólnej gminy. Obszarami należącymi do Administaracji Lasów Państwowych na terenie gminy zarządzają: Nadleśnictwo Lubichowo – zajmuje 80% lasów państwowych na terenie gminy z podlegającymi mu Leśniczówkami: - Kępka we wsi Ocypel - Wdecki Młyn we wsi Wda - Brzóski we wsi Lubichowo - Nadleśnictwo Kaliska zajmuje 15 % Lasów Państwowych na terenie gminy z pod- legającymi mu Leśniczówkami: - Baby we wsi Osowo Leśne - Sowi Dół we wsi Osowo Leśne Nadleśnictwo Starogard zajmuje pozostałe 5% i nie posiada leśniczówki na terenie gminy. Główny kompleks leśny położony jest w zachodniej i południowej części gminy i stanowi on fragment rozległych obszarów leśnych, noszących nazwę Borów Tuchol- skich. Bory Tucholskie pod względem geobotanicznym należą do krainy - Pomorski Południowy Pas Pojezierzy. Sprzyjające uwarunkowania i przyrodniczo-techniczne, wysoka jakość drewna oraz rozwinięta sieć dróg służą uzyskiwaniu dobrych wyników gospodarczych. Pod względem zajmowanej powierzchni najliczniej reprezentowany jest bór świeży, bór mieszany świeży i las mieszany. Gatunkiem panującym jest tutaj sosna z domieszką brzozy i świerka. Pod względem wieku przeważają drzewostany, które przekroczyły 40 lat. Nadleśnictwa prowadzą także działalność łowiecką. Podstawowymi gatunkami ło- wieckimi są tutaj : jeleń, sarna, dzik oraz daniel.

4. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych

Formy ochrony przyrody - Zachodnia i środkowa część terenu gminy objęta jest ochrona przyrody w postaci Obszaru Chronionego krajobrazu Borów Tucholskich (ok. 72% obszaru gminy) – obowiązują na nim zakazy i ograniczenia określone w Rozporządzeniu Nr 5/05 Wojewody Pomorskiego z dnia 24 marca 2005r. i zmieniające je Rozporządzenie nr 23/07 z dnia 6 lipca 2007r. - Na obszarze gminy znajdują się użytki ekologiczne : 1. Lisie Jamy (9,28 ha) – torfowisko przejściowe otaczające jezioro dystroficzne z bogatą populacją grzybieni białych; na torfowisku dobrze się zachowały płaty Rhynchosporetum albae z jednostkowym udziałem bagnicy torfowej; liczne populacje rosiczki okrągłolistnej, modrzewnicy zwyczajnej i innych gatunków rzadkich i chronionych. Jeleni Moczar (3,59ha) torfowisko przejściowe 2. Zgniłki (5,74 ha) – dwa torfowiska przejściowe silnie zarośniete sosną; w okraj- kach torfowisk dość dobrze zachowane fitocenozy olsów 4,5 Dwie łąki w obrębie wsi Lubichowo (2,27 ha) , Środowisko abiotyczne: międzymorenowe zagłębienie terenu, odwadniane przez drobny ciek, w podłożu występują warstwy utworów organicznych, płytko zalegające na utworach mineralnych, płytki poziom wód gruntowych, miejscami wody na powierzchni terenu. Szata roślinna: dwa zróżnicowane płaty roślinności, w części północnej zbiorowiska murawowo-łąkowe, w części południowej zespół zbiorowisk łąkowo-trawiastych i leśnych, w drzewostanie którego dominuje olcha czarna, w niższej warstwie występują zbiorowiska szuwarowe.

Na terenie gminy 9 pomników przyrody , wśród których na wyróżnienie zasługuje aleja lipowa w obrębie wsi Lubichowo. o Klon zwyczajny (nr w rej. WKP 666, obwód 3,10m, Lubichowo) o Kasztanowiec zwyczajny (nr w rej. WKP 667, obwód 2,9m, Lubichowo) o Lipa szerokolistna (nr w rej, WPK 668, obwód 3,14m, Lubichowo, cmentarz) o Lipa szerokolistna (nr w rej, WPK 669, obwód 3,14m, Lubichowo, cmentarz) o Aleja lipowa: lipa drobnolistna i lipa szerokolistna (nr w rej WPK 670, obwód 2,21 – 3,80, Lubichowo, cmentarz) o Brzoza brodawkowata (nr w rej.WPK 671, obwód 2,24m, Lubichowo) o Lipa szerokolistna ( nr w rej. WPK 672, obwód 3,55m, Nadl. Lubichowo, L. Bojanowo, oddz. 197 d) o Dąb szypułkowy (nr w rej WPK 680, obwód 4,0m, Nadl. Lubichowo, L. Brzóski), o Dąb szypułkowy 2 szt. obwód 345 cm i 380 cm, L. Brzóski o Głaz, obwód 600 cm, L.Krępka o Dąb szypułkowy, obwód 377 cm, L. Bojanowo, o Dąb szypułkowy, obwód 440 cm, L. Bojanowo, o Grupa drzew: 2 dęby szypułkowe , obwód 628 cm i 314 cm, 3 lipy drob- nolistne obwód 204 cm, 2 sosny , obwód 195 cm, olsza, obwód 135 cm.

- Środkowa i zachodnia część obszaru gminy leży na terenie planowanego rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. - Na obszarze gminy znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Bory Tu- cholskie Natura 2000 PLB 220009

Obszar Borów Tucholskich obejmuje wschodnią część makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego. W jego skład wchodzą następujące mezoregiony: Bory Tucholskie, wschodnia część Równiny Charzykowskiej, północno-wschodnia część Pojezierza Krajeńaskiego, północna część Doliny Brdy oraz północna część Wysoczyzny Świeckiej. Obszar jest dość jednolitą równiną sandrową, rozciętą dolinami Brdy i Wdy oraz urozmaiconą licznymi jeziorami, oczkami wodnymi i wzniesieniami o charakterze moreny dennej. Dominują siedliska leśne, przede wszystkim bory sosnowe. Typowy obszar młodoglacjalny, obejmujący w większości jałowe piaski. Rzeźba terenu ostoi jest urozmaicona, występują tu wysoczyzny i rozległe wzórza, liczne pagórki oraz doliny i rynny. Sieć wodna jest silnie rozwinięta (wody zajmują ok. 14% powierzchni). Ostoję odwadnia rzeka Brda wraz ze swymi licznymi dopływami, z których najważniejszym jest Zbrzyca. Wiele rzek charakteryzuje duży spadek i silny prąd. Wśród jezior liczne są jeziora przepływowe połączone z systemem wodnym Brdy; sporo jest jezior oligotroficznych i mezotroficznych, nieliczne są eutroficzne, a torfowiskom towarzyszą dystroficzne. W sumie jest ok. 60 jezior; największe Charzykowskie - 1363 ha, zaś najgłębsze Ostrowite - 43 m. Lasy (ok. 70% obszaru) to głównie bory świeże, ale także bagienne i suche; występują też grądy, lasy bukowo-dębowe, łęgi i olsy. Liczne torfowiska. Grunty orne, łąki i pastwiska pokrywają ok. 15% terenu. Ostoję odwadnia rzeka Brda wraz ze swymi licznymi dopływami, z których najważniejszym jest Zbrzyca. Wiele rzek charakteryzuje duży spadek i silny prąd. W ostoi występuje co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi(PCK). Gniazduje tu 107 gatunków ptaków. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bielik (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, zimorodek, żuraw, gągoł, nurogęś, tracz długodzioby (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występuje błotniak stawowy. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2) łabędzia krzykliwego (do 400 osobników) i żurawia (do 1800 osobników na noclegowisku). Największe w skali regionu skupienie jezior lobeliowych. Bogata lichenoflora. Dobrze zachowane torfowiska i zbiorowiska leśne. Stanowiska licznych gatunków rzadkich i zagrożonych, w tym gatunków reliktowych. Bogata chiropterofauna. Zgodnie z obowiązującym polskim prawem i decyzjami Komisji Europejskiej oraz Trybunału Sprawiedliwości WE, wszystkie propozycje projektowanych obszarów Natura 2000, do czasu ich otworzenia lub odrzucenia, muszą być brane pod uwagę jako potencjalne obszary chronione i podlegać ochronie prawnej, co oznacza, że dla wszystkich tych obszarów należy stosować postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia lub planu na obszar Natura 2000 oraz należy uzyskać zezwolenie wojewody zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r.Dz.U. Nr 92 poz 880 (Studium ekofizjograficzne województwa … 2006) W granicach gminy znajdują się prawnie chronione grunty rolne (w klasach III) i leśne, w tym lasy ochronne. Na obszarze gminy występują złoża kopalin pospolitych: kruszyw naturalnych – Zielona Góra, Szteklin i Szteklin I oraz kredy – Ocypel.

Ochrona dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej Występują dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa pomorskiego: 1) zespół dworski w Szteklinie z folwarkiem (dwór, spichlerz, obora) nr rej 840, dawny 725 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia 07.11.1975r. 2) kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła Starszego i plebania nr. rej.1690, dawny 1203 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia 18.08.1999

5. Uwarunkowania wynikające z jakości życia mieszkańców w tym ochrony ich zdrowia , zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia, potrzeb i możliwości rozwoju gminy .

Bezrobocie Zgodnie z informacją Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim na terenie gminy Lubichowo zarejestrowanych było 339 osób - stan na 28.02.2009r., w tym samym czasie w gminie Zblewo 609 osób, w gminie Kaliska 347 osób a w powiecie ogółem – 6878 osób. Udział kobiet najniższy był w gminie Lubichowo - 65,8%. W gminie Zblewo wynosił 66,7%,w gminie Kaliska - 68,9%, a w powiecie starogardzkim - 55,3%.

Zestawienie odsetka bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w okresie 2004 -2007r.( dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku ) dla gm. Lubichowo i powiatu starogardzkiego - poniżej:

% bezrobotnych spadek % bezrobotnych w latach 2004 - 2007r. 31.12.04r. 31.12.05r. 31.12.06r. 31.03.07r. gm. Lubichowo 19,1 18,9 16,1 11,8 ( - ) 7,3 gm. Zblewo 18,2 18,5 16,2 10,9 ( - ) 7,3 gm. Kaliska 19,8 19,2 17,0 12,4 ( - ) 7,4 powiat starogardzki 17,9 17,2 14,4 10,2 ( - ) 7,7 % udziału kobiet w liczbie bezrobotnych 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 - gm. Lubichowo 62,0 72,2 68,5 - gm. Zblewo 64,4 56,4 69,9 - gm. Kaliska 57,7 57,6 72,6 - woj. pomorskie 61,1 64,6 brak danych Strukturę bezrobotnych (dane Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gd.) - dla powiatu starogardzkiego ogółem, pod względem wieku, poziomu wykształcenia oraz płci wg stanu na dzień 31.12.2008r. pokazano poniżej: grupy wieku % ogółu osoby bezrobotne ( w latach ) bezrobotnych razem w tym kobiety w powiecie ogółem % 18-24 22,4 1305 879 67,4 25-34 24,2 1480 1105 78,4 35-44 20,1 1171 834 71,2 45-54 23,5 1366 847 62,0 55-59 8,0 443 158 35,7 60 i więcej 1,0 58 - - razem x 5823 3823 66,5 poziom wykształcenia osoby bezrobotne w tym kobiety razem % ogółem % - wyższe 260 4,5 172 66,2 - policealne i średnie zawodowe 1091 18,7 830 76,1 - średnie ogólnokształcące 631 10,8 468 74,2 - zasadnicze zawodowe 1863 32,0 1164 62,5 - gimnazjalne i poniżej 1978 34,0 1189 60,1 razem 5823 100,0 3823 65,7 Bezrobocie w gminie na tle powiatu starogardzkiego można scharakteryzować następująco:

- poziom bezrobocia od 2004r. maleje, zarówno w gm. Lubichowo, jak i w powiecie, ale jego spadek w gminie Lubichowo jest nieco niższy, - rośnie udział kobiet w grupie osób bezrobotnych, jednak na tle porównywanych gmin w gminie Lubichowo udział kobiet jest najmniejszy, - w całym powiecie wśród bezrobotnych najwięcej jest osób młodych i w średnim wieku ( bez pracy jest prawie co 4 - ta osoba w przedziałach wieku 18 - 24 lat, 25 - 34 i 45 - 54 lata ) - bezrobocie związane jest ściśle z poziomem wykształcenia; najmniejszy odsetek stanowią osoby z wyższym wykształceniem, najwyższy osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej.

Ogólnie - rynek pracy w gminie Lubichowo i w całym powiecie jest rozwinięty na średnim poziomie, a wielkość bezrobocia charakteryzuje się tendencją malejącą.

Warunki zamieszkiwania Podstawowe mierniki warunków zamieszkiwania w obrębie gminy Lubichowo na tle powiatu, województwa i innych gmin pokazuje poniższe zestawienie:

przeciętna przeciętna przeciętna pow. przeciętna przeciętna liczba osób liczba osób uż. w m2 pow. uż. w m2 liczba izb w na mieszkanie na izbę na mieszkanie na osobę mieszkaniu gm. Lubichowo 3,16 0,74 85,2 26,9 4,25 - gm. Zblewo 3,79 0,88 85,1 22,5 4,29 - gm. Kaliska 3,32 0,81 79,3 23,9 4,09 - pow. starogardzki 3,32 0,84 75,2 22,6 3,94 - wojew. pomorskie 2,99 0,81 68,5 22,9 3,71

Tempo oddawania do użytku nowych mieszkań w analizowanych gminach, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w 2007r. zdecydowanie najlepiej przedstawiało się w gminie Lubichowo i wynosiło: - gmina Lubichowo - 5,63 mieszkań - gmina Zblewo - 3,02 mieszkań - gmina Kaliska - 4,28mieszkań

Opieka społeczna STRUKTURA UDZIELONYCH ŚWIADCZEŃ W 2008 roku zadania zlecone Lp. Formy pomocy Liczba Liczba Koszty osób/ rodzin świadczeń świadczeń 1. zasiłki stałe 24 / - 132 44.839 2. zasiłki okresowe ogółem 71 / 70 193 42.488 w tym z powodu : -długotrwałej choroby 3 / 3 6 1.803 -braku zatrudnienia 43 / 43 116 25.001 -inne 25 / 24 71 15.684 razem 166 / 140 325 87.327 zadania własne Lp. Formy pomocy Liczba Liczba Koszty osób /rodzin świadczeń świadczeń 1. posiłki 294 / 143 27.748 60.006 2. usługi opiekuńcze 9 / 9 3.759 39.604 4. inne zasiłki celowe i w naturze 131 / 127 - 30.919 5 razem 434 / 279 30.507 130.529

Plan budżetu gminnego ośrodka pomocy społecznej na 2009 rok wynosi łącznie 3.238.670 zł.

Budżet gminy

Wg danych Urzędu Statystycznego za 2007r. dochody budżetu gminy Lubichowo kształtowały się następująco – na jednego mieszkańca i udział % dochodów własnych Dochody budżetu gminy ogółem Udział % dochodów na 1 mieszkańca w złotych (w własnych w budżecie tym własne) gminy gm. Lubichowo 2.477,03 (770,97) 31,1 gm. Zblewo 2.221,77 (621,71) 28,0 gm. Kaliska 2.297,26 (697,17) 30,3

województwo - 2.613,81 (1.085,82) 41,5 gm. wiejskie wojew. pomorskie 2.489,66 (1.189,01) 47,8

Wydatki budżetu gminy w 2007r. i kształtowały się następująco – na1 mieszkańca: Wydatki budżetu gminy ogółem na 1 mieszkańca w złotych gm. Lubichowo 2.778,82 gm. Zblewo 2.325,60 gm. Kaliska 2.165,21 województwo- gm. wiejskie 2.557,68 wojew. pomorskie 2.399,44

W zestawieniu z porównywanymi gminami, gmina Lubichowo charakteryzuje się najwyższymi dochodami i wydatkami na 1 mieszkańca. Ponadto dochody gminy Lubichowo na 1 mieszkańca są zbliżone do analogicznych dla województwa pomorskiego, a wydatki na 1 mieszkańca przewyższają nie tylko te, dla porównywanych gmin, ale również dla województwa pomorskiego.

Potrzeby i możliwości rozwoju gminy Specyfika gminy Lubichowo polega na tym, że wyraźny jest tu podział funkcjonalno- przestrzenny na dwie odrębne strefy. Pierwsza, do której należy wieś Lubichowo, jest awiązana głównie a funkcją mieszkalną , usługową i przede wszystkim gospodarką rolną. Druga , którą pierwszoplanową miejscowością jest Ocypel, wiąże się z mieszkalnictwem, usługami turystyki i gospodarką leśną, co jest uwarunkowane lokalizację tej części gminy obszarze Borów Tucholskich oraz występowaniem kilku jezior i rzeki Wdy. Walory te oraz urozmaicone ukształtowanie terenu wpływa na wysoką atrakcyjność tej części gminy pod względem turystycznym.

Ze względu na dwojakość funkcjonalno-przestrzenną występują tu te ż różne problemy i potrzeby rozwojowe.

Główne problemy rozwojowe - średni rynek a poziom bezrobocia wskazuje tendencje malejące choć w mniejszym tempie niż w porównywalnych gminach i powiecie - ograniczone możliwości finansowe władz gminy i jej mieszkańców - braki w infrastrukturze technicznej (przede wszystkim brak kanalizacji w miejsco- wościach turystycznych, zły stan dróg) - słaby poziom usług na potrzeby mieszkańców i turystów - niewystarczająca promocja gminy - niekontrolowany rozwój budownictwa letniskowego - chaotyczna zabudowa - rozproszenie zabudowy - niskodochodowy dla budżetu gminy i mieszkańców profil turystyki (głównie letniska, pola namiotowe) ośrodki wypoczynkowe o niskim standardzie - brak terenów rozwojowych

Potrzeby rozwojowe W strefie rolniczej: - zmniejszenie bezrobocia (zwiększenie dostępności do okolicznych miast, stworzenie nowych miejsc pracy) - aktywizacja gospodarki gminy (rozwój rolnictwa i usług) - poprawa jakości życia mieszkańców (nowe tereny mieszkaniowe, poszerzenie zakresu usług, wyposażenie w pełną infrastrukturę )

W strefie rekreacyjno-leśnej: - promocja i pielęgnacja atrakcyjnych turystycznie obszarów (poprawa obsługi turystyki oraz wizerunku wsi, poszerzenie zakresu usług) - zmniejszenie bezrobocia (zatrudnienie w obsłudze turystyki) - aktywizacja gospodarki gminy (pełniejsze wykorzystanie walorów środowiska naturalnego oraz bazy surowcowej) - poprawa jakości życia mieszkańców (nowe tereny mieszkaniowe, poszerzenie zakresu usług z naciskiem na turystykę) - dostosowanie do potrzeb wyposażenia w infrastrukturę techniczną, w szczególno- ści wsi Ocypel w zakresie gospodarki wodno-ściekowej - poprawa jakości środowiska naturalnego i krajobrazu

Możliwości rozwoju gminy Atuty i szanse gminy • Polityka wielokierunkowego wspierania rozwoju obszarów wiejskich realizowana przez państwo i Unię Europejską • wynikające z dobrego położenia komunikacyjnego: – droga wojewódzka zapewniając powiązania z regionalnym i krajowym układem drogowym może pełnić funkcję korytarza ruchu rekreacyjnego – realizacja projektowanej międzynarodowej ścieżki rowerowej • wykorzystanie dużej atrakcyjności rekreacyjnej gminy: – wybitnych walorów krajobrazowych i zróżnicowaniu środowiska przyrodniczego – tranzytowego przebiegu szlaku wodnego Wdy – położenia w zasięgu dojazdu samochodem z aglomeracji gdańskiej w ciągu 1,5 godziny • zrównoważone wykorzystanie środowiska przyrodniczego dla potrzeb rekreacji i wypoczynku • możliwość produkcji biomasy dla potrzeb energetycznych (biopaliwo) • zrównoważone wykorzystanie zasobów leśnych jako podstawy przetwórstwa drzewnego • poprawa jakości środowiska przyrodniczego poprzez : - wzmocnienie i ukształtowanie powiązań ekologicznych między elementami osnowy ekologicznej gminy - rozwój infrastruktury ochrony środowiska , przede wszystkim w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych i gospodarczych oraz gospodarki odpadami a także proekologicznych źródeł ciepła (gazyfikacja gminy) - rekultywacja terenów przekształconych i zdegradowanych - ustanawianie nowych form ochrony przyrody, w szczególności użytków ekologicznych i pomników przyrody • duża dostępność terenów o korzystnych warunkach fizjograficznych dla wszelkich form zabudowy – możliwość inwestowania • wykorzystanie tradycji i wzorców regionalnego budownictwa, tradycji i dorobku miejscowego rzemiosła oraz wartości niematerialnych (religia, twórczość ludowa, przynależność etniczna • wykorzystanie aktywności gospodarczej mieszkańców gminy w rozwoju lokalnego rynku pracy • korzystny rozwój sytuacji regionalnej i makroregionalnej Polski oraz województwa pomorskiego • współpraca z gminami sąsiednimi (obecna i potencjalna) w dziedzinach takich jak np. rozwój infrastruktury, turystyki i rekreacji informacja, ekologia, zwalczanie bezrobocia

Słabe strony i zagrożenia • niski potencjał agroekologiczny – brak podstaw dla rozwoju funkcji rolniczej w zakresie typowej gospodarki • ze względu na jakość zagospodarowania • silna konkurencja w zakresie turystyki z sąsiadującymi gminami • mały zasób gruntów komunalnych możliwych do przekazania na cele budowlane bądź rozwoju działalności gospodarczej • niedorozwój infrastruktury usługowej, szczególnie turystyczno-rekreacyjnej (gmina nie jest przyjazna dla podróżnych) • niewystarczający stan techniczny dróg gminnych • brak gazyfikacji przewodowej i niski wskaźnik skanalizowania gminy • ze względów przyrodniczych - zagrożenie powodziowe w obrębie dna doliny Wdy - znaczne potencjalne zagrożenie erozyjne gruntów ornych na terenach o wysokich spadkach - występowanie terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi ziemi - silna, często niekontrolowana presja inwestycyjna, zwłaszcza zabudowy rekreacyjnej na tereny o dużej wartości ekologicznej, niekontrolowany, chaotyczny rozwój zainwestowania z dominacją indywidualnych domów letniskowych - utrzymywanie się niekorzystnej sytuacji w zakresie infrastruktury ochrony śro- dowiska - lokalizacja inwestycji przemysłowych, usługowych itp. mogących pogorszyć stan środowiska • ze względów kulturowych – utrata tożsamości przestrzennej i kulturowej: przeinwestowanie historycznych układów przestrzennych i obszarów dotychczas nie zabudowanych, mała zna- jomość wartości walorów środowiska kulturowego – zmiana tradycyjnego sposobu użytkowania przestrzeni, wtórna , parcelacja, wykorzystywanie wzorców miejskich (wykorzystanie istniejących wzorców dla tradycyjnego budownictwa) • brak zainteresowania społeczności lokalnych procesem planowania przestrzennego, brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego szczególnie dla obszarów o dobrze zachowanej strukturze przestrzennej • utrwalenie się niekorzystnych tendencji w sferze społeczno-gospodarczej - ubó- stwa, poziomu bezrobocia , niedoinwestowanie rolnictwa a także brak innych poza rolnictwem znaczących źródeł dochodów mieszkańców obszarów wiejskich, mały przyrost nowych mieszkań, słaby rozwój przedsiębiorczości • skomplikowana procedura ubiegania się o środki UE • słabość budżetów samorządowych wynikająca z polityki państwa, zadań im zleco- nych,

Potencjał rozwojowy gminy. Generalnie o potencjale rozwojowym gminy decyduje przede wszystkim poziom lokalnej infrastruktury . Gminy o lepszej infrastrukturze, wyrażonej np. dużym udziałem terenów skanalizowanych , dobrymi drogami są atrakcyjniejsze dla potencjalnych inwestorów - zarówno prywatnych jak i publicznych Dla gminy Lubichowo poziom ten jest niestety jeszcze nie zadawalający. Ważny jest również poziom , wskaźnik aktywności gospodarczej - taki jak np., liczba prywatnych firm , poziom zatrudnienia , stopa bezrobocia - gmina Lubichowo przedstawia się podobne gminy w tym rejonie województwa.

Generalnie sytuacja gminy Lubichowo jest dość dobra, jednocześnie niewystarczające jest wykorzystanie walorów i potencjału dla rozwoju turystyki wynikającego zarówno z położenia jak i w szczególności jakości środowiska przyrodniczego i krajobrazu.

6. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów.

Własność gruntów rolnych - wg danych ewidencji gruntów Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim ) : powierzchnia ogólna % powierzchni w ha ogólnej grunty Skarbu Państwa, w tym: 237 4,39 przekazane w użytkowanie wieczyste i grunty osób prawnych grunty gmin i związków gmin, w 41 0,76 tym przekazane w użytkowanie wieczyste grunty osób fizycznych 5021 92,93 grunty spółdzielni 29 0,53 grunty kościołów i związków 49 0,91 wyznaniowych grunty będące przedmiotem 26 0,48 własności i władania osób nie wymienionych powyżej Razem 5403 100 %

7. Uwarunkowania wynikające z występowania naturalnych zagrożeń geologicznych, udokumentowanych załóż kopalin i terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych Na obszarze gminy występują złoża kopalin pospolitych: kruszyw naturalnych – Zielona Góra, Szteklin i Szteklin I oraz kredy – Ocypel.

8. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych – uwarunkowania wynikające z planu przestrzennego województwa

Położenie w strukturze funkcjonalno-przestrzennej województwa Do głównych celów polityki zagospodarowania przestrzennego zapisanych w Planie województwa należy kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej , przełamywanie regresu społecznego i gospodarczego, integracja obszaru oraz określenie zasad wykorzystania jego zasobów i walorów. Decydujące znaczenie dla aktywacji obszaru gminy będzie miało wykorzystanie posiadanych walorów środowiska przyrodniczego rozwijana w oparciu nie nowoczesna gospodarka turystyczna oraz współzależna z nią leśnictwo, rolnictwa także komplementarna wobec nich infrastruktura społeczna i techniczna. Jednocześnie położenia gminy w strefie kształtowanej przez korytarze transportowe sprzyja rozwojowi różnorodnej działalności gospodarczej, przede wszystkim związanej z rozwojem infrastruktury technicznej

Rola w sieci osadniczej Według Planu województwa , w kształtowanym systemie obsługi sieci osadniczej regionu wieś Lubichowo pełnić będzie rolę ośrodka gminnego. Pożądane kierunki przekształceń sieci osadniczej: - tworzenie warunków dla lokalizacji inwestycji wykorzystujących walory położenia w korytarzu transportowym, - harmonizowanie rozwoju osadnictwa z uwarunkowaniami wynikającymi z potrzeby ochrony walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, - stabilizacja i wzrost niektórych wiejskich jednostek osadniczych poprzez zatrzy- mywanie odpływu ludności wskutek rozwoju miejsc pracy (np. w turystyce, prze- twórstwie leśnym) w miejscu zamieszkania lub w zasięgu dojazdu do miejsca pracy W aktualizowanym Planie zagospodarowania przestrzennego województwa wieś Lubichowo posiada rangę ośrodka ponadgminnego.

Infrastruktura transportowa Do głównych celów i kierunków rozwoju infrastruktury transportowej województwa zapisanych w Planie województwa należą: 1) poprawa dostępności transportowej województwa, zwłaszcza jego obszarów służących konkurencyjności regionu (porty, centra gospodarcze, obszary rekreacyjne) poprzez budowę autostrady i dróg ekspresowych oraz szybkich linii kolejowych w międzynarodowych korytarzach transportowych, 2) poprawa spójności regionu- zmniejszenie czasu dostępności do obszaru me- tropolitalnego oraz centrów podregionów poprzez: modernizację dróg dojazdo- wych do dużych ośrodków koncentrujących miejsca pracy i usług ponadlokalnych, w szczególności do aglomeracji trójmiejskiej, integracją infrastrukturalną i organizacyjną regionalnego transportu pasażerskiego, 3) poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego zmniejszenie uciążliwości oraz szkodliwego oddziaływania na otoczenie poprzez: tworzenie shierarchizowa- nych sieci drogowych regionalnych miejskich, tworzenie struktur przestrzennych minimalizujących ryzyko konfliktów pomiędzy różnymi użytkownikami infrastruktury transportowej, zmotoryzowanymi i niezmotoryzowanymi, W Planie województwa przewidywana jest modernizacja drogi wojewódzkiej nr 214

Infrastruktura techniczna - Tereny położone wzdłuż rzeki Wdy oraz w otoczeniu jezior w południowo- wschodniej części gminy nalezą do wyróżnionych w Planie województwa obsza- rów wymagających rozbudowy rewitalizacji infrastruktury technicznej ze względu na duże obciążenie turystyczne. Ponadto w Planie przewiduje się: • W zakresie zaopatrzenia w ciepło – zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii; • W zakresie zaopatrzenia w wodę – rozbudowę i modernizację wodociągów; • W zakresie odprowadzenia i oczyszczania ścieków- rozbudowę i modernizację urządzeń kanalizacyjnych; • W zakresie ochrony przeciwpowodziowej : - Niedopuszczalna jest zabudowa dolin rzecznych i obszarów narażonych na zalanie wezbranymi wodami powodziowymi - Należy tworzyć warunki zatrzymywania wód deszczowych w miejscu ich opa- dania, tworzyć wodom przestrzeń umożliwiającą opóźniony odpływ, uznaje się za konieczna wdrażanie projektów przewidujących ograniczanie ilości wód opadowych odprowadzanych do zbiorników oraz realizacje Programu małej retencji. W „Studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy przyjmować następujące zasady w zakresie ochrony przeciwpowodziowej (w problematyce „regulacji stosunków wodnych”) dla terenów zagrożonych powodzią: - Ochronie planistycznej podlegają urządzenia i obiekty ochrony przeciwpowpo- dziowej, takie jak wały przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne mokre i suche, kanały ulgi, przepompownie i wrota przeciwpowodziowe, - Każdorazowo należy dokonywać analiz wpływu zagospodarowania przestrzennego na zagrożenia powodziowe w danej zlewni: należy uwzględnić istniejące obiekty osłony przeciwpowodziowej pod względem możliwości pzrepustoweji za- projektować ich dostosowanie do nowych potrzeb lub wprowadzać nowe; - Planowanie przestrzenne na terenach zagrożonych powodzią pociąga za sobą ważne decyzje inwestycyjne dotyczące utrzymania, modernizacji i rekonstrukcji istniejących obiektów osłony przeciwpowodziowej; odpowiednie zapisy powinny się znaleźć w ustaleniach uchwalanych planów; - Planowanie inwestycji na terenach zmeliorowanych powinno być dostosowane do istniejących systemów melioracyjnych, a jeżeli jest to niemożliwe, przewidywać ich odtworzenie; - Na terenach odwadnianych mechanicznie nie należy lokalizować dużych obiek- tów użyteczności publicznej (np. szpitali) obiektów kosztownych i „wrażliwych” na zalanie (np. produkcja i magazynowanie urządzeń elektronicznych), nie należy stosować podpiwniczeń a lokalizacja obiektów planowanych nie może kolidować z urządzeniami melioracyjnymi; - Zainwestowanie terenów zagrożonych powodzią powinno być poprzedzone lub co najmniej zsynchronizowane a realizacja urządzeń osłony przeciwpowodziowej; - W celu zmniejszenia spływu wód deszczowych terenów zabudowanych należy przyjmować jako obligatoryjne dokonywanie w planach miejscowych analiz możli- wości wsiąkania wód opadowych do gruntu, budowy zbiorników retencyjnych, retencji na „zielonych dachach” , stosowania nawierzchni półprzepuszczalnych, wtórnego wykorzystania wód deszczowych itp.; - Zagadnienia zagrożenia powodzią powinny stanowić element prognozy wpływu ustaleń planów zagospodarowania przestrzennego na środowisko. • W zakresie gospodarki odpadami – w Planie gospodarki odpadami wojewódz- twa proponuje się, aby gm. Lubichowo była obsługiwana przez planowany mię- dzygminny ZZO Stary Las położony na terenie gminy Starogard Gd. (ostateczny wybór należy do władz lokalnych).

Ochrona środowiska przyrodniczego Dochodzenie do maksymalnego- proekologicznego modelu ochrony przyrody woj. pomorskim, winno odbywać się stopniowo w perspektywie okresu realizacji Planu województwa. Pierwszym niezbędnym krokiem w kierunku realizacji jego zapisów jest utworzenie przestrzennej łączności pomiędzy już istniejącymi obszarami chronionymi w województwie oraz dowiązywanie tego systemu do układów województw sąsiednich. Plan województwa przyjmuje koncepcję spójnej i równorzędnej ochrony walorów przyrodniczych i kulturowych. Zasadnicze kierunki działań polityki przestrzennej Zasadnicze kierunki działań polityki przestrzennej w zakresie ochrony zasobów i walorów środowiska przyrodniczego: - zachowanie i podtrzymanie trwałości pozostałych fragmentów osnowy ekologicznej w postaci izolowanych kęp roślinności, nieużytków, założeń parkowych lub skwerów z po- szukiwaniem możliwości odtworzenia powiązań lub „obejścia” stref zainwestowanych, - wprowadzenie zalesień jako uzupełnień przestrzennych w obszarach oraz przy granicach korytarzy i płatów ekologicznych – wzmacniających wewnętrzną spójność całej sieci oraz jako elementu podnoszącego zwartość przestrzenną zbiorowisk leśnych, - utrzymanie lasów ochronnych oraz wsparcie procesu tworzenia kolejnych lasów ochronnych gospodarce leśnej wraz ze wzmacnianiem działań proekologicznych na tych obszarach i uwzględnianiem ich w opracowaniach planistycznych, - przestrzeganie realizacji opracowań planistycznych i prawidłowości ich zapisów w zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych (w opracowaniach ekofizjograficznych do planów miejscowych oraz studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin), - odtworzenie, wszędzie gdzie jest to możliwe, zabudowy biologicznej stref brzegowych cieków ograniczających spływ zanieczyszczeń i odtwarzających naturalne korytarze ekologiczne, - zmniejszenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych i obszarowych, - wprowadzanie elementów izolacji technicznej i biologicznej ograniczającej rozprzestrze- nianie hałasu wzdłuż ciągów komunikacyjnych w obszarach zabudowy mieszkaniowej.

Ochrona środowiska kulturowego: Plan wskazuje ma konieczność podejmowania i prowadzenia działań w kierunku utrwalania wielokulturowej tożsamości historycznej regionu z zachowaniem lokalnych odrębności oraz wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego jako ważnego elementu rozwoju gospodarczego i promocji województwa. Kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony zasobów i walorów środowiska kulturowego oraz ochrony krajobrazów stanowiących o tożsamości gminy i regionu: - kompleksowa rewaloryzacja obiektów i zespołów zabytkowych włączonych do stref konserwatorskich, - ochrona tożsamości kulturowej miejsca (miejscowości) – objęcie ochroną obsza- rów zabudowy w sąsiedztwie wartościowych zespołów przestrzennych mich de- kompozycja przestrzenna, pozwalająca na wyeksponowanie wartościowych cech zespołów, - ochrona i rewaloryzacja starych układów ruralistycznych oraz części wsi – decy- dujących o zachowaniu walorów krajobrazowych, eksponowanie wsi o wybitnych walorach krajobrazowych, - zachowanie i ochrona pradziejowych wczesnośredniowiecznych mikroregionów osadniczych archeologicznego środowiska kulturowego, - przeciwdziałanie bezplanowej, chaotycznej parcelacji terenu, - ochrona istniejących panoram widokowych, rewaloryzacja zagospodarowania urządzonych punktów widokowych i ich otoczenia, uczytelnienie (odtworzenie panoram widokowych, - likwidacja lub neutralizacja widokowa elementów obniżających walory krajobrazowe oraz likwidacja obiektów rekreacyjnych wzniesionych z naruszeniem prawa budowlanego

Szczegółowe warunki w zakresie ochrony wartości kulturowych określa Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku.

Turystyka Główne kierunki przekształceń: a) w zakresie turystyki krajoznawczej - ograniczenie negatywnego oddziaływanie ruchu i zagospodarowania rekreacyjnego na zasoby przyrodnicze, kulturowe i krajobraz terenów rekreacyjnych, - uporządkowanie istniejącego zainwestowania turystycznego zagrażającego czy- stości jezior poprzez podniesienie standardu oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej, - lokalizacja inwestycji turystycznych o wysokim standardzie na terenach o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych, bez pomniejszania walorów rekreacyjnych obszaru, - realizacja infrastruktury organizującej penetrację turystyczną (szlaki piesze, trasy rowerowe, miejsca piknikowe), w tym wytyczenie i urządzenie szlaków turystyki pieszej i rowerowej, zgodnie z ideą „tu bezpiecznie zaparkuj, dalej jedź rowerem lub idź pieszo”, - pełniejsze wykorzystanie sieci osadniczej, szczególnie większych wsi, do realizacji bazy noclegowej, w tym wykorzystanie na cele rekreacyjne oraz obsługi obiek- tów pełniących obecnie inne funkcje, np. adaptacja obiektów architektury wiejskiej na bazę noclegową, - ochrona przed zainwestowaniem brzegów niezagospodarowanych : b) w zakresie turystyki kwalifikowanej - rozbudowa zaplecza umożliwiającego rozwój sportów wodnych, - ochrona i rewaloryzacja wędkarskiej przestrzeni rekreacyjnej, tworzenie stanic wędkarskich, - rozbudowa i poprawa standardów bazy noclegowej i gastronomicznej w rejonach turystycznych, - wspieranie rozwoju ekoturystyki na obszarach posiadających bogate walory przyrodnicze c) w zakresie turystyki rowerowej, wodnej i agroturystyki - realizacja planowanych tras rowerowych; w miarę wzrostu natężenia ruchu rowerowego dążenie do podnoszenia standardów technicznych tras rowerowych, jak i ich otoczenia, w tym zapewnienia miejsc parkingowych przy dworcach , przystan- kach PKS, urzędach itp., - zagospodarowanie turystyczne szlaku wodnego na rzece Wdzie, przystosowanie go do rekreacji, stworzenie przystani wodnych , miejsc biwakowych itp., - utworzenie zintegrowanego regionalnego systemu turystyki wodnej w powiązaniu z siecią szlaków pieszych rowerowych oraz innymi systemami w sąsiednich woje- wództwach, - rozwój agroturystyki – obejmującej pobyty wypoczynkowe w gospodarstwach rolnych, prywatnych domach i pokojach wynajmowanych na terenach odznaczają- cych się wysokimi walorami krajobrazu IV. C E L E R O Z W O J U G M I N Y L U B I C H O W O

1. POLITYKA ROZWOJU – stworzenie atrakcyjnej oferty turystycznej, poprzez przygotowanie prawne i infrastrukturalne gruntów na te cele oraz, poprawa jakości urządzeń i wyposażenia w infrastrukturę techniczną terenów rekreacyjnych i pozostałych wsi , rozwój funkcji rolniczej gminy , tworzenie warunków rozwoju nowych funkcji – usługowych i gospodarczych – wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, szansy dobrego połączenia komunikacyjnego z krajem i regionem – odległość aglomeracji gdańskiej i położenie na trasie przebiegu drogi krajowej (trasa pojezierna łącząca północne tereny kraju) oraz planowanych trasach rowerowych - pojeziernej międzynarodowej i międzyregionalnej a także dobrego połączenia z ośrodkiem powiatowym Stargardem Gd.; wykorzystanie istniejącej bazy surowcowej na rozwój gospodarki drzewnej, podniesienie wydajności rolnictwa w rejonach jego intensyfikacji .

2. POLITYKA WYRÓWNAWCZA – poprawa jakości życia mieszkańców, obniżenie bezrobocia w gminie –, poprawa jakości polepszenie warunków życia mieszkańców gminy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb oraz wyrównanie standardów cywilizacyjnych życia, głównie w dziedzinie mieszkalnictwa i wyposażeniu w infrastrukturę usługową, głównie ochrony zdrowia i opieki społecznej oraz zaspokajanie potrzeb pracy poprzez stworzenie warunków rozwoju przedsiębiorczości szczególnie związanej z turystyką

3. POLITYKA OCHRONNA – ochrona cennych wartości środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu głównie lokalnych i ponad lokalnych elementów środowiska poprawiających ekologiczne warunki życia głównie poprzez uporządkowanie gospodarki odpadami i ściekami, ochrona walorów krajobrazu a także ochrona tożsamości kulturowej – tradycyjnych układów wiejskich i krajobrazu kulturowego, ochrona tożsamości kulturowej V. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. K ierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy, przeznaczeniu terenów oraz kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy

1.1. Program społeczno gospodarczy. Program rozwoju demograficznego.

Problematyka społeczno-gospodarcza w “Studium...” obejmuje elementy tworzące tzw. “jakość życia” mieszkańców, do których zaliczono: infrastrukturę mieszkaniowo- usługową, rynek pracy, potencjał gospodarczy gminy. Punktem wyjścia dla sformuło- wania programu społeczno-gospodarczego rozwoju gminy jest sytuacja demograficzna gminy, w tym prognoza rozwoju demograficznego. Na wstępny projekt rozwoju gminy Lubichowo w sferze społeczno-gospodarczej składają się: - prognoza rozwoju demograficznego - prognoza popytu na miejsca pracy - program rozwoju budownictwa mieszkaniowego - program rozwoju usług dla ludności - program rozwoju gospodarki lokalnej Główne cele społeczno-gospodarczego rozwoju gminy Lubichowo można sformuło- wać następująco: - rozwój rynku pracy, zmniejszenie bezrobocia, - aktywizacja gospodarki gminy ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju drobnej przedsiębiorczości, w tym związanej z funkcja rolniczą i obsługą turystyki, - poprawa warunków życia mieszkańców poprzez wzrost zamożności, zwiększanie możliwości zatrudnienia, lepsze zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i usługowych - poprawa finansów gminy dzięki rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości oraz stworzeniu korzystnego klimatu dla potencjalnych inwestorów zewnętrz- nych, a także pozyskiwanie środków unijnych na rozwój gminy.

Prognoza demograficzna Podstawą obliczenia prognozy demograficznej dla gminy do roku 2025 są: • obecny poziom zaludnienia • istniejąca struktura wieku • poziom i tendencje w zakresie przyrostu naturalnego • wielkości kierunki zmian migracji ludności Spadający przyrost naturalny i utrzymujące się przez kilka lat ujemne saldo migracji dla gminy oraz niezbyt młoda struktura wieku mieszkańców gminy Lubichowo wskazują na niewielki spodziewany przyrost liczby mieszkańców gminy. Z drugiej strony, gwałtowny wzrost salda migracji z (-3 ) do 8,3 w 2007 roku, może świadczyć o powstającej tendencji do napływu ludności do gminy (np. z emigracji). W związku z powyższym, do 2025 roku, prognozuje się zwięk- szenie populacji o ok. 180 mieszkańców tj. z 6122 osób obecnie ( kwiecień 2008) do ok. 6300 osób w 2025 roku. Oznacza to, że przyrost zaludnienia w okresie najbliższych 15-tu lat przekroczy nieco 3%. Główny przyrost mieszkań- ców spodziewany jest w miejscowościach: • Lubichowo • Ocypel • Osowo Leśne

Liczba 6300 mieszkańców gminy Lubichowo w 2025 roku jest podstawą dal- szych wyliczeń programowych w projekcie studium Równolegle z rozwojem ludnościowym gminy zmieniać się będzie struktura wieku jej mieszkańców: spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrost udziału osób w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym obserwowany już obecnie. Struktura wieku mieszkańców gminy obecna i prognozowana: 2007 rok 2025 szacunek na podstawie (prognoza) danych za 2007r. Wiek przedprodukcyjny % 25,63 23,03 Wiek produkcyjny % 61,10 63,14 Wiek poprodukcyjny % 13,26 13,85

Prognoza popytu na miejsca pracy Zgodnie z obserwowanymi tendencjami w strukturze wieku mieszkańców gminy zwiększać się będzie udział grupy w wieku produkcyjnym. Strukturalny przyrost liczby ludności w wieku produkcyjnym w ogólnej populacji zrodzi nowy popyt na miejsca pracy. Popyt na pracę jest obecnie zaspokojony na umiarkowanym poziomie, czego wyrazem jest malejące bezrobocie. Obecnie w gminie Lubichowo w wieku produkcyjnym jest około 3474 osób ( w tym ok. 410 bezrobotnych ), z tego czynni zawodowo to ok. 2600 osób. Liczbę miejsc pracy w gminie ocenia się na ok. 2350, w tym ok. 1300 pełnych etatów w rolnictwie indywidualnym. Miejsca pracy zapewniają ok. 68,0% potrzeb obecnych mieszkańców w wieku produkcyjnym. Ta liczba wskazuje na stopień niezrównoważe- nia popytu i podaży miejsc pracy, a w konsekwencji na poziom bezrobocia. Odsetek bezrobotnych w liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym na koniec I-go kwartału 2007r. wynosił 11,8% Do opracowania prognozy bilansu miejsc pracy w gminie do 2025 roku przyjęto na- stępujące założenia: • Wzrost udziału grupy osób w wieku produkcyjnym w strukturze wiekowej miesz- kańców (z 61,10% do 63,64%) • Zwiększenie poziomu aktywności zawodowej mieszkańców (z 42,3 do 44,2% ogółu osób ), • Zmniejszenia odsetka bezrobotnych (z 11,8% do 8,8%) • Utrzymania się liczby wyjeżdżających do pracy poza gminę na podobnym poziomie jak obecnie Bilans popytu na miejsca pracy do 2025 roku przedstawia się następująco: Stan istniejący Stan prognozowany - 2007r. - 2025r. - Liczba mieszkańców ogółem (osób) 6.122 6.300 – stan na IV.09r. - ludność w wieku produkcyjnym 3.474 3.978 (osób), t.j. % 61,10 63,14 • aktywni zawodowo ogółem (osób) 2.600 2.785 t.j. % 42,3 44,2 • liczba bezrobotnych 410 350 - odsetek bezrobotnych 11,8 (marzec 8,8 2007) • Liczba miejsc pracy na terenie gmi- 2.350 2.772 ny (częściowy szacunek) (prognoza) 68,00 69,68 - % zaspokojenia potrzeb Stosunek miejsc pracy w gminie do ludności w wieku produkcyjnym Do 2025 roku przybędzie ok. 500 osób w wieku produkcyjnym. Aby poprawić sytu- acją na miejscowym rynku pracy konieczne jest stworzenie ok. 420 nowych miejsc pracy. Główny przyrost spodziewany jest w usługach (obsługa rekreacji), drobnej wy- twórczości, budownictwie, rzemiośle usługowym i produkcyjnym.

Program rozwoju budownictwa mieszkaniowego

Potrzeby mieszkaniowe gminy w okresie najbliższych lat będą określać: • Możliwości finansowe mieszkańców gminy • Przyrost liczby gospodarstw domowych • Obecna sytuacja mieszkaniowa

Obecnie w gminie jest 1797 mieszkań w ponad 98% należących do osób prywatnych. Warunki zamieszkiwania we wszystkich parametrach ( na tle porównywanych gmin, powiatu i województwa ) najlepiej przedstawiają się w gminie Lubichowo. Również tempo oddawania nowych mieszkań do użytku najwyższe było w gminie Lubichowo. Do 2024 roku zakłada się utrzymanie rozwoju budownictwa na podobnym poziomie ( malejące bezrobocie, wzrost udziału osób w wieku produkcyjnym). Przewiduje się budowę około 200 nowych mieszkań, głównie w Lubichowie, Ocy- plu i Zelgoszczy. W pozostałych wsiach przewidziana jest głównie zabudowa uzupeł- niająca, rozbudowa lub wymiana kubatury istniejącej. Uwzględniając ubytki i wyburzenia części zasobów, w 2025 roku w gminie Lubichowo będzie około 2000 mieszkań. Zapewni to nieco wyższą dynamikę przyrostu nowych mieszkań, w stosunku do przyrostu liczby ludności gminy i gwarantuje poprawę warunków zamieszkiwania mieszkańców – z 3,16 osób na mieszkanie obecnie, do 3,15 osób / mieszkanie w 2025r. Poprawa warunków zamieszkiwania polegać będzie również na uzyskaniu wskaźnika powierzchni użytkowej mieszkań przypadającej na jednego mieszkańca na poziomie 45 m2/osobę ( w 2007 roku wynosił on 26,9 m2/osobę ). Rzeczywisty rozwój nowych zasobów mieszkaniowych w najbliższych latach będzie bardzo ściśle powiązany ze wzrostem zamożności, a więc z ogólnym rozwojem gospodarczym gminy i kraju. W miarę wzrostu gospodarczego, większej dostępności, dogodnego kredytu itp. W pełni ujawni się „ukryty” popyt na mieszkania (popyt ten tworzyć będą rodziny prowadzące obecnie odrębne gospodarstwa domowe, ale mieszkające z konieczności wspólnie , np. z rodzicami).

1.2. Rozwój funkcji

Mieszkalnictwo Nowe tereny mieszkaniowe i rekreacyjne wraz z towarzyszącymi jej usługami nieuciążliwymi , przewiduje się na mniejszą i większą skalę w każdej wsi obrębowej. Największe zapotrzebowanie na tereny mieszkaniowe występuje w miejscowości Lubichowo jako ośrodka największego wzrostu ludnościowego strefie rolniczej i głównego ośrodka usługowego, w połączeniu ze wsią Bietowo (pasmo rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej wzdłuż drogi wojewódzkiej). Duże zapotrzebowanie na tereny rekreacyjno-mieszkaniowe jest we wsiach Ocypel (ośrodek największego wzrostu ludnościowego w strefie rekreacyjno-leśnej oraz główny ośrodek turystyczny w gminie) oraz w Szteklin ( rozwój funkcji mieszkaniowej dla ludności napływowej). Również na większą skalę przewiduje się zapotrzebowanie na tereny mieszkaniowo- usługowe w paśmie rozwoju zabudowy wzdłuż drogi powiatowej od Lubichowa w kierunku Starogardu Gd. (wsie Mościska, Zielona Góra wraz z Lipinami Królewskimi). W pozostałych miejscowościach preferowana jest zabudowa plombowa w granicach zainwestowania wiejskiego lub jako kontynuacja istniejącej zabudowy. Dla terenów poszczególnych wsi obrębowych wyznaczono w studium granice zwartej zabudowy wsi gdzie preferowana jest lokalizacja terenów rozwojowych. Realizacja nowej zabudowy powinna kształtować się w oparciu o następujące zasady: - Zabudowa mieszkaniowa powinna koncentrować się w rejonie istniejących sku- pisk zabudowy na terenach wskazanych jako tereny rozwojowe, co pozwoli unik- nąć rozproszenia i ułatwi uzbrojenie terenów budowlanych - Przyjmuje się możliwość uzupełnienia, modernizacji, odtworzenia zabudowy na istniejących działkach i w obrysie istniejących siedliska zagrodowych, - Przyjmuje się możliwość realizacji siedliska zagrodowych na terenach nowych gospodarstw rolnych - Usługi podstawowe handlu i bytowe mogą być lokalizowane w powiązaniu z terenami istniejącej i projektowanej zabudowy mieszkaniowej z zachowaniem funkcji podstawowej - Optymalny zasięg obszarów przewidywanych pod zainwestowanie zabudowy mieszkaniowej w osadnictwie skupionym nie powinien przekraczać 500m – opty- malnej dostępności do codziennie użytkowanych usług - W osadnictwie rozproszonym i mniejszych wsiach dostępność usług użytkowa- nych często nie powinna być większa niż 1,5 km - Zabudowa powinna stylem i kubaturą nawiązywać do architektury regionalnej Ko- ciewia (wykorzystanie regionalnych detali architektonicznych, rozwiązań elewacji, tradycyjnych materiałów)

Infrastruktura społeczna Ze szczegółowej analizy stanu istniejącego, możliwości rozwoju gminy i potrzeby poprawy jakości życia w zakresie infrastruktury społecznej wynika, że przyszłościowy system obsługi ludności będzie się rozwijał w sposób następujący - Ośrodkiem gminnym nadal będzie wieś Lubichowo (centrum administracyjno- usługowe) zapewniający mieszkańcom wsi i gminy właściwą ich obsługę. Pożą- dane jest dalsze kształtowanie centrum w obrębie terenów rozwojowych miejsco- wości gminnej, gdzie koncentrować się będą usługi w miejscami parkingowymi uzupełniające zestaw usług istniejących oraz urządzenie terenów rekreacyjno – sportowych w sąsiedztwie jeziora Lubichowskiego, - Ośrodkami uzupełniającymi będą Ocypel i Zelgoszcz – rejony usług elementar- nych dla obsługi mieszkańców wsi oraz w powiązaniu z istniejącą i projektowaną zabudową mieszkaniową. Wieś Ocypel powinna być ponadto wzmocniona o kom- pleksowe usługi na potrzeby turystyczne tworząc w ten sposób znaczący rekreacyjno turystyczny ośrodek usługowy na skale zachodniego rejonu Borów Tuchol- skich z rozwojem ogólnodostępnych urządzeń rekreacyjno- sportowych - W pozostałych wsiach na terenie gminy pożądane jest uzupełnienie ilości i rodza- ju usług w zależności od potrzeb mieszkańców

Turystyka i rekreacja Turystyka powinna być w gminie Lubichowo jedną z ważniejszych dziedzin gospodarki wspomagającą w znacznym stopniu budżet gminy. Istnieją tu znaczne możliwości: - Lokalizowanie nowych form zagospodarowania rekreacyjnego takich jak ośrodki wypoczynkowe i pensjonaty – bardziej dochodowe dla gminy niż bardzo popular- ne tu letniska - Adaptacja obiektów turystycznych już istniejących pod warunkiem przestrzegania zasad i uwarunkowań wynikających z konieczności ochrony środowiska , w tym: • Prawidłowej realizacji rozwiązań w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej • Uwzględnianie ograniczeń wynikających z ochrony dziedzictwa kulturowego i ochrony krajobrazu • Lokalizowanie obiektów w obszarze chronionego krajobrazu zgodnie z przepisami odnoszącymi się do ochrony przyrody o krajobrazu • Harmonijne komponowanie obiektów w krajobrazie oraz dbałość o estetykę nowych obiektów - Możliwość przekształcania istniejących siedlisk rolniczych na funkcje letniskowe i rekreacyjne - Zakaz przekształcania podziału istniejących ośrodków wypoczynkowych na dział- ki rekreacyjne o powierzchni poniżej 800m2 - Rozwój agroturystyki - nowej formy wypoczynku realizowanej w obrębie wiejskiego gospodarstwa, która zasługuje na uwagę, gdyż gminia Lubichowo posiada do- skonałe warunki rozwoju agroturystyki. Działalność ta polega na świadczeniu sze- rokiego wachlarza na terenach wiejskich i stwarza możliwość pobudzenia rozwoju gminy. Rozwój agroturystyki uwarunkowany jest następującymi czynnikami: - Naturalnymi walorami i zasobami środowiska jak: krajobraz, lasy, jeziora, rzeki, gleby, klimat, zwierzęta, roślinność, charakter zajęć rolniczych - Materialnymi zasobami dziedzictwa kulturowego, np. zabytki kultury, zachowana malowniczość osad wiejskich wraz z ich krajobrazowym otoczeniem - „duchowym” dziedzictwem kultury np. język ( gwara), i jego wytwory, legen- dy, zespoły regionalne, zwyczaje i obyczaje charakterystyczne dla danego środowiska Kreując rozwój agroturystyki należy dążyć do tworzenia odpowiedniej bazy: - noclegowej o zróżnicowanym standardzie (np. wynajęcie całego domu, pokoi gościnnych w gospodarstwie, noclegów w stodole, schronisk dla młodzieży itp. - żywieniowej opartej o produkcję zdrowej żywności (np. posiłki w domach prywatnych, wyspecjalizowanych obiektach gastronomicznych, sieć sklepów) - usługowej – tj/. całego systemu usług jak np. poczta, banki, biblioteka , wypo- życzalnie sprzętu, możliwość korzystania z różnorodnej oferty urządzeń sportowych i rekreacyjnych - informacyjnej – tj. właściwej reklamy ( tablice informacyjne, informatory, folde- ry, broszury) promującej rozwój tej formy turystyki na terenie gminy Rozwój agroturystyki to szansa na dodatkowe dochody dla wielu mieszkańców wsi, a także sposób na wzrost zatrudnienia i zmniejszenie bezrobocia na terenie gminy

Produkcja i usługi Przeważająca część gminy objęta jest zasięgiem Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich, w którym dominującą funkcję jest turystyka , jednakże ze względu na konieczność stworzenia możliwości rozwoju gospodarczego gminy oraz utworzenia nowych miejsc pracy konieczne jest wykreowanie nowych obszarów o funkcji produkcyjno-usługowej. Ogromne znaczenie dla przyszłości gminy ma umiejętne pogodzenie zadań wynikających z jednej strony z konieczności ochrony walorów środowiska i utrzymaniem atrakcyjności pod względem turystycznym , z jednoczesnym wykorzystaniem szans gospodarczych , jakie wynikają w położenia na trasie drogi wojewódzkiej nr 214. Należy dążyć do lokowania zakładów produkcyjnych i usługowych w skupiskach, przy istniejących drogach, na terenach uzbrojonych poszanowaniem zasad ochrony krajobrazu. Uciążliwość produkcji i działalności usługowej powinny mieścić się w granicach działki.

1.3. Tereny rozwojowe

Obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę zostały wyznaczone jako tereny rozwojowe.

Na załączniku graficznym do studium wyznaczono obszary rozwojowe z przeznaczeniem na realizację zabudowy o funkcji podstawowej z dopuszczeniem funkcji uzupełniającej. W celach informacyjnych na rysunku studium podzielono te tereny pod względem obecnej sytuacji planistycznej na obszary, na których istnieje obowiązujący plan miejscowy i nowe obszary wskazane w studium, w tym część, która wynika z przeznaczenia z dotychczas obowiązującym studium. Są to następujące tereny: 1. Tereny rozwojowe, mieszkaniowe 2. Tereny rozwojowe, rekreacyjne i turystyczne 3. Tereny rozwojowe, usługowe 4. Tereny rozwojowe, produkcyjno-usługowe

Na obszarach rozwojowych tworzących nowe zespoły należy lokalizować zabudowę na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dopuszcza się wydzielanie obszarów pod plany miejscowe zgodnie z granicami wskazanymi na rysunku studium oraz z istniejącym podziałem geodezyjnym i własnościowym. Dla tak opracowywanych w planach miejscowych terenów w sposobie zagospodarowania , szczególnie w sposobie rozwiązania komunikacji należy uwzględniać przyszłe zagospodarowanie sąsiadujących w studium terenów rozwojowych. Dla terenów rozwojowych wskazanych na rysunku studium będących uzupełnieniem istniejącej zwartej zabudowy dopuszcza się lokalizację nowej zabudowy na podstawie decyzji o warunkach zabudowy.

W obszarach oznaczonych w studium jako tereny zabudowy istniejącej ze wskazaniem funkcji podstawowej przewiduje się uzupełnianie istniejącej zabudowy zgodnie z przewidzianą funkcją podstawową jak i dopuszczoną uzupełniającą. Na tym obszarze nowa zabudowa będzie lokalizowana na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Są to następujące tereny: 1. Tereny istniejącej zabudowy o przeważającej funkcji mieszkaniowej 2. Tereny zabudowy zagrodowej 3. Tereny zabudowy usługowej (w tym z zielenią towarzyszącą) 4. Tereny zabudowy produkcyjno-usługowej

W ramach nowo wyznaczanej zabudowy należy uwzględniać następujące zasady dla ustaleń w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub innych właściwych opracowaniach planistycznych:

1. Tereny zabudowy mieszkaniowej (na terenach istniejącego zagospodarowania i terenach rozwojowych) a) Funkcje wiodące: - Budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne i wielorodzinne - Zabudowa usługowa - usługi podstawowe dla obsługi mieszkańców (handel detaliczny, usługi bytowe) b) Funkcje dopuszczone: - Zabudowa rekreacyjna - rekreacja indywidualna i zabudowa pensjonatowa - Towarzysząca zabudowa gospodarcza i garażowa - Usługi publiczne, większe obiekty handlowe, gastronomia ze wskazaniem na lokalizację w strefie wskazanej do uzupełnienia funkcji usługowej - Usługi rzemiosła nieuciążliwe lokalizowane z uwzględnieniem wymagań zawartych w przepisach szczególnych c) Funkcje wykluczone: - Zabudowa zagrodowa związana z produkcją rolna (poza adaptacją istnie- jącej zabudowy) - Przedsięwzięcia mogące wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko z wyjątkiem inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji d) Standardy zabudowy Dla terenów nowej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki – w zasięgu zorganizowanego systemu oczyszczania ścieków 800m2, na pozostałym obszarze 1000m2 - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna 40% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - Wysokość zabudowy – dla zabudowy jednorodzinnej maksymalnie 2 kondygnacje nadziemne, dla zabudowy mieszkalno-usługowej, wielorodzinnej i pensjonatowej maksymalnie 3 kondygnacje nadziemne, dla budynków gospodarczych jedna kondygnacja nadziemna z ewentualnym poddaszem - Zabudowa wielorodzinna z formie tzw. małych domów mieszkalnych - do 8 mieszkań w jednym obiekcie - Nowa zabudowa powinna nawiązywać stylem i skalą do architektury regionalnej Kociewia - Geometra dachów (głównej bryły budynku) – dachy dwuspadowe (zalecane) lub wielospadowe z kalenicą, o kącie nachylenia wariantowo: • 35º do 45º (zalecane 40º do 45º i wymagane z zespołach zabudowy pod ochroną konserwatorską) • 15º do 25º na wysokiej ściance kolankowej minimum 1m (wówczas dachy dwuspadowe) • budynki gospodarcze 15º do 45º Dla terenów adaptacji i uzupełnienia istniejącej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki : • przy istniejącym podziale geodezyjnym - istniejąca, • przy nowo projektowanym podziale: w zasięgu zorganizowanego systemu oczyszczania ścieków: 800m2, na pozostałym obszarze 1000m2 - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna: • przy istniejącym podziale geodezyjnym - istniejąca • przy nowo projektowanym podziale 40% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - adaptacja istniejącej zabudowy do nowych warunków zabudowy, z uwzględnieniem modernizacji, rozbudowy i przebudowy budynków mieszkalnych i towarzyszących z jednoczesnym porządkowaniem zabudowy - charakter dla nowej zabudowy jak dla terenów nowej zabudowy

2. Tereny zabudowy zagrodowej a) Funkcje wiodące: - Rolnicza z zabudową mieszkaniową i gospodarczą służąca produkcji rolnej - Przetwórstwo rolno-spożywcze b) Funkcje dopuszczone: - Zabudowa rekreacyjna - rekreacja indywidualna, agroturystyka i zabudowa pensjonatowa - Usługi i produkcja c) Funkcje wykluczone: - Zabudowa wielorodzinna - Przedsięwzięcia mogące wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko z wyjątkiem inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji d) Standardy zabudowy Dla terenów nowej zabudowy - Wysokość zabudowy – dla zabudowy jednorodzinnej i rekreacyjnej maksymalnie 2 kondygnacje nadziemne, dla budynków gospodarczych i produkcyjnych jedna kondygnacja nadziemna z ewentualnym poddaszem - Nowa zabudowa powinna nawiązywać stylem i skalą do architektury regionalnej Kociewia - Geometra dachów (głównej bryły budynku) – dachy dwuspadowe (zalecane) lub wielospadowe z kalenicą, o kącie nachylenia wariantowo: • 35º do 45º (zalecane 40º do 45º i wymagane z zespołach zabudowy pod ochroną konserwatorską) • 15º do 25º na wysokiej ściance kolankowej minimum 1m (wówczas dachy dwuspadowe) • budynki gospodarcze 15º do 45º Dla terenów adaptacji i uzupełnienia istniejącej zabudowy - adaptacja istniejącej zabudowy do nowych warunków zabudowy, z uwzględnieniem modernizacji, rozbudowy i przebudowy budynków mieszkalnych i towarzyszących z jednoczesnym porządkowaniem zabudowy - charakter dla nowej zabudowy jak dla terenów nowej zabudowy

3. Tereny zabudowy rekreacyjnej i turystycznej (na terenach istniejącego zagospodarowania i terenach rozwojowych) a) Funkcje wiodące: - Zabudowa turystyczno-wypoczynkowa, ogólnodostępne ośrodki wypoczynkowe - Zabudowa rekreacyjna - rekreacja indywidualna, zabudowa pensjonatowa agroturystyka - Zabudowa usługowa z zakresu obsługi ruchu turystycznego b) Funkcje dopuszczone: - Budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne - Usługi podstawowe dla obsługi użytkowników (handel detaliczny, usługi bytowe) - Towarzysząca zabudowa gospodarcza i garażowa c) Funkcje wykluczone: - Zabudowa zagrodowa związana z produkcją rolną (poza adaptacją istniejącej zabudowy) - Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna - Przedsięwzięcia mogące wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko z wyjątkiem inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji d) Standardy zabudowy Dla terenów nowej zabudowy i zagospodarowania rekreacyjnego - Wskaźniki wykorzystania terenu • Ośrodki wypoczynkowe – obiekty typu hotelowego min. 100m2/1 miejsce , domki campingowe z terenami biwakowymi min. 200 m2/1 miejsce • Pensjonaty – min. 100m2/1 miejsce • Minimalna powierzchnia działki dla rekreacji indywidualnej i mieszkaniowej – w zasięgu zorganizowanego systemu oczyszczania ścieków 800m2, na pozostałym obszarze 1000m2 • Stanice i obozowiska wodne - 100m2/1 miejsce • Tereny biwakowe - min. 200m2/1 miejsce - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna 50% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - Wysokość zabudowy – dla zabudowy rekreacji indywidualnej i mieszkaniowej maksymalnie 2 kondygnacje nadziemne, dla zabudowy mieszkalno- usługowej, turystycznej i pensjonatowej maksymalnie 3 kondygnacje nadziemne, dla budynków gospodarczych jedna kondygnacja nadziemna z ewentualnym poddaszem - Nowa zabudowa powinna nawiązywać stylem i skalą do architektury regionalnej Kociewia - Geometra dachów (głównej bryły budynku) – dachy dwuspadowe (zalecane) lub wielospadowe z kalenicą, o kącie nachylenia wariantowo: • 35º do 45º (zalecane 40º do 45º i wymagane z zespołach zabudowy pod ochroną konserwatorską) • 15º do 25º na wysokiej ściance kolankowej minimum 1m (wówczas dachy dwuspadowe) • budynki gospodarcze 15º do 45º Dla terenów adaptacji i uzupełnienia istniejącej zabudowy - Wskaźniki wykorzystania terenu • przy istniejącym zagospodarowaniu dopuszcza się istniejące, • przy nowo projektowanym zagospodarowaniu: jak dla terenów nowej zabudowy - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna: • przy istniejącym podziale geodezyjnym - istniejąca • przy nowo projektowanym podziale 50% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - adaptacja istniejącej zabudowy do nowych warunków zabudowy, z uwzględnieniem modernizacji, rozbudowy i przebudowy budynków mieszkalnych i towarzyszących z jednoczesnym porządkowaniem zabudowy - charakter dla nowej zabudowy jak dla terenów nowej zabudowy

4. Tereny zabudowy usługowej (na terenach istniejącego zagospodarowania i terenach rozwojowych) a) Funkcje wiodące: - Zabudowa usługowa – usługi publiczne, usługi handlowe i bytowe, ze wskazaniem na lokalizację w strefie wskazanej do uzupełnienia funkcji usługowej b) Funkcje dopuszczone: - Budownictwo mieszkaniowe towarzyszące funkcji usługowej - Usługi rzemiosła nieuciążliwe lokalizowane z uwzględnieniem wymagań zawartych w przepisach szczególnych c) Funkcje wykluczone: - Zabudowa zagrodowa związana z produkcją rolna (poza adaptacją istnie- jącej zabudowy) - Przedsięwzięcia mogące wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko z wyjątkiem inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji d) Standardy zabudowy Dla terenów nowej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki – w zależności od potrzeb - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna 30% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - Wysokość zabudowy – maksymalnie 3 kondygnacje nadziemne, dla bu- dynków gospodarczych jedna kondygnacja nadziemna z ewentualnym poddaszem - Nowa zabudowa powinna nawiązywać stylem i skalą do architektury regionalnej Kociewia - Geometra dachów (głównej bryły budynku) – dachy dwuspadowe (zalecane) lub wielospadowe z kalenicą, o kącie nachylenia: • 15º do 45º (zalecane 40º do 45º i wymagane z zespołach zabudowy pod ochroną konserwatorską) Dla terenów adaptacji i uzupełnienia istniejącej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki – według potrzeb - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna: • przy istniejącym podziale geodezyjnym - istniejąca • przy nowo projektowanym podziale 30% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - adaptacja istniejącej zabudowy do nowych warunków zabudowy, z uwzględnieniem modernizacji, rozbudowy i przebudowy budynków mieszkalnych i towarzyszących z jednoczesnym porządkowaniem zabudowy - charakter dla nowej zabudowy jak dla terenów nowej zabudowy - należy uwzględnić w podpiwniczeniach nowej zabudowy użyteczności publicznej , lokalizowanej zwłaszcza w miejscowościach leżących wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych - dróg wojewódzkich, przygotowanie pomieszczeń o konstrukcji odpornej na zagruzowanie z możliwością bez- kolizyjnej ich adaptacji dla celów ochrony ludności w sytuacji zagrożenia e) Obowiązuje zapewnienie miejsc parkingowych dla klientów i pracowników

5. Tereny zabudowy produkcyjno-usługowej a) Funkcje wiodące: - Działalność produkcyjna i usługowa , b) Funkcje dopuszczone: - Zabudowa usługowa – usługi publiczne, usługi handlowe i bytowe - Budownictwo mieszkaniowe towarzyszące funkcji usługowej - Przedsięwzięcia mogące wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środo- wisko z wyjątkiem inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji c) Funkcje wykluczone: - Zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej - Zabudowa wielorodzinna - Zabudowa rekreacyjna - Zabudowa zagrodowa związana z produkcją rolna (poza adaptacją istniejącej zabudowy) d) Standardy zabudowy Dla terenów nowej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki – w zależności od potrzeb - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna 20% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - Wysokość zabudowy – maksymalnie 3 kondygnacje nadziemne, dla bu- dynków gospodarczych jedna kondygnacja nadziemna z ewentualnym poddaszem - Geometra dachów (głównej bryły budynku) – dachy dwuspadowe (zalecane) lub wielospadowe z kalenicą, o kącie nachylenia wariantowo: • Dla zabudowy usługowej z wyłączeniem zabudowy produkcyjnej - 15º do 45º • Hale produkcyjne - geometria dachów dowolna Dla terenów adaptacji i uzupełnienia istniejącej zabudowy - Minimalna powierzchnia działki – według potrzeb - Minimalna powierzchnia biologicznie czynna: • przy istniejącym podziale geodezyjnym - istniejąca • przy nowo projektowanym podziale 20% powierzchni działki z maksymalnym zachowaniem istniejącego drzewostanu - adaptacja istniejącej zabudowy do nowych warunków zabudowy, z uwzględnieniem modernizacji, rozbudowy i przebudowy budynków mieszkalnych i towarzyszących z jednoczesnym porządkowaniem zabudowy - charakter dla nowej zabudowy jak dla terenów nowej zabudowy e) Obowiązuje zapewnienie miejsc parkingowych dla klientów i pracowników

1.4. Obszary wyłączone spod zabudowy W studium wyznaczono obszary wyłączone z zabudowy z przyczyn: 1. Przyrodniczych • tereny użytków ekologicznych i innych form ochrony przyrody co wynika z isto- ty ich ustanowienia • tereny torfowisk i obszarów stale bądź okresowo podmokłych • tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi ziemi,

2. Krajobrazowo-kulturowych Postuluje się wyłączenie z zabudowy oznaczonych na rysunku obszarów z uwagi na walory krajobrazowe i kulturowe - ochronę atrakcyjnych sylwet i ciagów widokowych W studium wprowadzono obszary z zakazem zabudowy ze względu na walory krajobrazowe i kulturowe związane z ochroną ekspozycję przestrzennej układów ruralistycznych oraz ciągów widokowych jezior. Ponadto wyłączone zabudowy tereny określone będą w planach miejscowych w poszczególnych przypadkach. Propozycje studium w tym zakresie nie wyczerpują zbioru obszarów wyłączonych spod zabudowy. Może on się powiększyć na etapie sporządzania kolejnych planów miejscowych po rozpatrzeniu lokalnych uwarunkowań i przepisów szczególnych.

2. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego Ochrona przyrody - istniejące obszary i obiekty objęte ochroną wymienione i scharakteryzowane są w rozdz. III Uwarunkowania , pkt. 4 - w granicach gminy występują obszary i obiekty objęte ochroną; 1. Lisie Jamy 2. Jeleni Moczar, 3. Zgniłki 4,5 Dwie łąki w obrębie wsi Lubichowo

- Na terenie gminy znajduje się 9 pomników przyrody , wśród których na wyróż- nienie zasługuje aleja lipowa w obrębie wsi Lubichowo. − ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. W stosunku do każdej z form ochrony obowiązują odmienne zasady gospodarowania wynikające z podstaw ich powołania. Na terenie gminy Lubichowo włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000: • Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Bory Tucholskie PLB 220009 -Jednocześnie bezpośrednio przy południowej granicy gminy na terenie Gm. Osiek istnieje Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Sandr Wdy PLH -Zachodnia i środkowa część gminy leży w zasięgu projektowanego Światowego Re- zerwatu Biosfery „Bory Tucholskie" (program MAB) oraz Obszarze Chronionego Kra- jobrazu Bory Tucholskie

Powiązania przyrodniczo-przestrzenne południowej części województwa pomorskiego i północnych fragmentów województwa kujawsko-pomorskiego dotyczą zadań określonych w Statucie Związku Miast i Gmin Zlewni Wdy. Jako podstawowe zadanie przyjęto ochronę i kształtowanie środowiska dorzecza rzeki Wdy poprzez: -Budowę lub pomoc w budowie i modernizacji oczyszczalni ścieków i urządzeń kanalizacyjnych mających wpływ na podwyższenie klasy czystości wód dorzecza Wdy’ -Podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie ochrony wód, ziemi. Powietrza i krajobrazu stanowiących podstawę dla rekreacji oraz turystyki krajowej i zagranicz- nej, -Ukierunkowywanie rozwoju gospodarczego terenu w oparciu o naturalne walory przyrodnicze i środowiskowe, -Reprezentowanie wspólnych interesów gmin w zakresie ochrony i kształtowania śro- dowiska we współpracy a samorządami terytorialnymi innych państw, przedstawienie organom władzy państwowej i administracji rządowej wspólnych inicjatyw, wniosków i opinii w zakresie będącym przedmiotem działania Związku. Trwające szeroko zakrojone prace inwentaryzacyjno-waloryzacyjne na terenie powiatów : chojnickiego, tucholskiego kościerskiego, bytomskiego starogardzkiego i świeckiego mają na celu utworzenie jednego spójnego hydrologicznie , przyrodniczo i gospodarczo regionu wschodniej części Borów Tucholskich. Nadrzędnym celem polityki przestrzennej tego regionu będzie takie ukierunkowanie rozwoju społeczno-gospodarczego, który wynikać będzie ze stanu zasobów i walorów środowiska przyrodniczego. Efektem takiego podejścia jest fakt przypisania poszczególnym fragmentom gminy Lubichowo określonych funkcji biotycznych, które spójne będą z podobnymi funkcjami na terenach przyległych gmin, z idąc dalej – całego wspomienego regionu Borów Tucholskich.

W Inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gminy Lubichowo wytypowano 6 obszarów, które należy objąć ochroną w formie użytku ekologicznego:

1) Torfowisko w Sowim Dole (2,56 ha) – niewielkie jezioro dystroficzne otoczone płem torfowiskowym i borem bagiennym, stanowisko kilku rzadkich i zagrożonych wymarciem gatunków roślin m. in. turzycy bagiennej, rosiczki okrągłolistnej i przy- giełki białej 2) Wypalański Bór – zagłębienie wytopiskowe zajęte przez najlepiej zachowaną w gminie Lubichowo fitocenozę boru bagiennego, bardzo liczne populacje bagna zwyczajnego i borówki bagiennej 3) Ocypelska Brzezina (5,25 ha) – kompleks boru bagiennego i brzeziny bagiennej , najliczniejsza w gminie populacja widłaka jałowcowego. 4) Starorzecza Wdy (5,84 ha) – fragment dolny rzeki Wdy o długości ok. 1 km poło- żony na wschód od Osowa Leśnego, obejmuje fitocenozy łąkowe i szuwarowe oraz wodne wykształcające się w starorzeczach Wdy i ich otoczeniu. W starorzeczach rozwinęło się zbiorowisko zdominowane przez osokę aloesowatą i żabi- ściek pływający oraz rzęsy. 5) Śmierdziuch (13,81 ha) – torfowisko wysokie i przejściowe położone na południo- wy wschód od wsi wda, dominującym powierzchniowo zbiorowiskiem roślinnym jest tam bór bagienny; nieleśne enklawy pokrywa mszar o charakterze przejścio- wym, stanowisko kilku interesujących gatunków roślin takich jak : bagnica torfo- wa, narecznic grzebieniasta, modrzewnic zwyczajna, rosiczka okrągłolistna, ba- gno zwyczajne 6) Srebrne Wody (4,0 ha) – torfowisko przejściowe otaczające wąskim pasmem dystroficzne oczko położone w kompleksie borów sosnowych na północny wschód od Ziemianka, przy zachodnim brzegu oczka na niewielkiej powierzchni wykształciło się pło wysoko- i przejściowo- torfowiskowe z interesującymi zbiorowiskami roślin- nymi i cennymi gatunkami roślin np. przygiełką białą, turzycą bagienną, rosiczką okrągłolistną, bagnicą torfową, w oczku wodnym występuje grążel żółty i grzybie- nie białe; torfowisko otoczone jest niezbyt dobrze zachowanym borem bagiennym.

Równocześnie wskazano 20 egzemplarzy drzew jako proponowane pomniki przyrody. Zaliczono do nich: 1) Lipa drobnolistna , obwód 3,70m, Osowo Leśne: 2) Brzoza brodawkowata , obwód 2,15m, Kaliska 3) Klon zwyczajny, obwód 3,15m, Kaliska 4) Brzoza brodawkowata , obwód 2,35, Kaliska 5) Klon zwyczajny, obwód 2,45, Kaliska 6) Brzoza brodawkowata, obwód 2,05m , Szteklin 7) Brzoza brodawkowata, obwód 2,25m, Kaliska Wybudowanie 8) Klon jawor, obwód 2,70m, Lipinki Królewskie 9) Klon jawor, obwód 2,85m, Lipinki Królewskie 10)Klon jawor, obwód 2,80m, Lipinki Królewskie 11)Klon zwyczajny, obwód 2,80m, Lipinki Królewskie 12)Klon jawor, obwód 2,95m, Lipinki Królewskie 13)Klon jawor, obwód 2,45m Lipinki Królewskie 14)Klon zwyczajny, obwód 2,60m, Lipinki Królewskie 15)Klon zwyczajny, Lipinki Królewskie 16)Klon jawor, Lipinki Królewskie 17)Klon zwyczajny, obwód 2,52m, Leśnictwo Baby, Ocypel 18)Lipa drobnolistna, Lubichowo 19)Klon zwyczajny, obwód 2,70m, Lubichowo 20)Lipa drobnolistna , Zelgoszcz.

Obszary o wysokich wartościach przyrodniczych pełniące istotną funkcję w osnowie przyrodniczej gminy (poza obszarami prawnie chronionymi)

Osnowę przyrodniczą, która warunkuje utrzymanie względnej równowagi ekologicznej środowiska przyrodniczego w gminie, wzbogaca jego strukturę i urozmaica krajobraz, w gminie Lubichowo tworzą: • Kompleksy leśne, tereny zadrzewień i zakrzewień (w tym zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne) pełniące w środowisku przyrodniczym gminy funkcje: ekologiczną, hydrogeologiczną, klimatyczną i krajobrazową. Kierunki polityki przestrzennej: a) maksymalne ograniczanie przeznaczania terenów leśnych na cele nieleśne b) zalesianie gruntów rolnych . grunt VI lub V klasy, . grunt położony na stoku o średnim nachyleniu powyżej 15% . grunt okresowo zalewany . grunt zdegradowany w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych a) właściwe kształtowanie granicy polno – leśnej i stref ekotonowych – przejmowanie i zalesianie gruntów stanowiących enklawy i półenklawy leśne (wspólnie z Nadleśnictwem) b) ograniczenie lokalizacji obiektów budowlanych w strefie 20-o metrowej od ściany lasu ze względu na zagrożenia wynikające z niekorzystnego oddziaływania czynników atmosferycznych (wiatrołomy i wiatrowały),

• korytarz ekologiczny dolin Wdy łączący tereny objęte prawną ochroną i tworzące sieć ekologicznych powiązań; charakteryzujące się dużym zróżnicowaniem ekosystemów. Kierunki polityki przestrzennej: a) maksymalna ochrona przed zainwestowaniem b) ograniczanie tworzenia barier infrastrukturalnych i kubaturowych dla systemu c) wzmocnienie potencjału przyrodniczego przez dolesienia, zadrzewienia i zakrzaczenia.

• obszary naturalnej retencji wód (tereny podmokłe i bagienne – wilgotne łąki, torfowiska i in.) odgrywające dużą rolę w bilansie wodnym, stanowiące ważny element ekologiczny w środowisku przyrodniczym gminy. Kierunki polityki przestrzennej: a) ochrona terenów przed zmianą użytkowania i przeznaczenia b) ochrona przed osuszaniem, meliorowaniem, zasypywaniem, c) w celu ochrony różnorodności biologicznej powinny być zachowane w stanie nienaruszonym

• drzewostan przydrożny pełniący funkcję izolacyjno-ochronną i krajobrazową – zachowanie, pielęgnacja, uzupełnianie, ograniczenie wycinki

• parki wiejskie stanowiące ważny element kulturowy i przyrodniczy gminy – pielęgnacja, kompleksowa rewaloryzacja parków, • pomniki przyrody – ustanowienie nowych pomników wskazanych w Inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gminy

Obszary wykluczone z przeznaczenia ich na zainwestowanie i zabudowę z uwagi na ochronę walorów przyrodniczych, to: • tereny zadrzewień i zakrzewień • tereny enklaw leśnych, • tereny bezpośrednio przylegające do lasów • tereny gruntów organicznych • tereny hydrogeniczne, mokradła, torfowiska, bagna • obszary zagrożenia powodziowego i zmeliorowane, • obszar korytarza ekologicznego doliny Wdy (z wyjątkiem uzupełnienia istniejących terenów zwartej zabudowy)

Obszary o ograniczonej przydatności dla budownictwa: • tereny występowania gruntów słabonośnych, w tym gruntów organicznych, • tereny o wysokim poziomie wód gruntowych • tereny o znacznych spadkach (do 15%). Dla takich obszarów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego projektowanych terenów nowej zabudowy powinna być wykonana ocena warunków geologiczno – inżynierskich.

Ochrona krajobrazu kulturowego polega na ochronie krajobrazu i środowiska kulturowego w studium poprzez wskazanie terenów o ograniczonej zabudowie w strefach ochrony ekspozycji, obszarów wyłączonych spod zabudowy ze względów na walory krajobrazowe i kulturowe oraz obszarów podlegających ochronie konserwatorskiej.

3. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

3.1. Jako główny cel realizacji polityki konserwatorskiej zakłada się rewaloryzację wartościowych w skali lokalnej historycznych obszarów gminy, tak aby zachować na tych obszarach najcenniejsze elementy historycznej struktury przestrzennej i w sposób harmonijny kształtować współczesne elementy zabudowy z przestrzenno- architektonicznymi wartościami historycznymi. Na terenie gminy Lubichowo proponuje się następujące działania w kierunku ochrony wartości kulturowych w poszczególnych miejscowościach; 1) Osowo Leśne – ochrona konserwatorska układu ruralistycznego wsi ulicowej, po- szczególnych obiektów , dążenie do połączenia Osowa oraz Plonów Pierwszych w typie wsi zagrodowej, uporządkowanie zabudowy letniskowej w wydzielonym wnętrzu krajobrazowym przy jeziorze, ochrona ekspozycji układu ruralistycznego wraz z zespołem dawnego majątku poprzez zakaz zabudowy od strony jeziora i ograniczenie dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji 2) Ocypel – ochrona konserwatorska układu ruralistycznego wsi ulicowej wielodroż- nej, uporządkowanie nowych części wsi, dążenie do harmonijnego powiązania starego układu wsi z terenami nowej zabudowy, ochrona konserwatorska po- szczególnych obiektów o historycznej architekturze; ochrona ekspozycji układu ruralistycznego poprzez ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji 3) Zelgoszcz - ochrona konserwatorska historycznie zachowanego ruralistycznego układu wsi owalnicowej, lokalizacja obiektów usługowych zgodnie z tradycją na- wsia ochrona poszczególnych obiektów o historycznej architekturze; ochrona ekspozycji układu ruralistycznego poprzez ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji 4) Szteklin – ochrona ekspozycji zespołu podworskiego w Szteklinie z folwarkiem (wpisany do rejestru zabytków) poprzez zakaz zabudowy bezpośredniego otoczenia zespołu i ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji 5) Wilcze Błota – zachowanie charakteru wsi zagrodowej 6) Lubichowo - ochrona konserwatorska układu ruralistycznego wsi ulicowej wielo- drożnej, dążenie do połączenia w charakterze ulicowym ze wsią Bietowo; ochrona ekspozycji układu ruralistycznego poprzez zakaz zabudowy od strony jeziora i ograniczenie dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji

3.2. Na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami postuluje się objęcie ochroną wybranych elementów i zespołów środowiska kulturowego poprzez:

Objęcie ochroną konserwatorską poprzez wymóg uzgadniania projektów zagospodarowania i inwestycji z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Gdańsku następujących zespołów i obiektów wskazanych na rysunku studium:

Wprowadzone strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące tereny mające wartości kulturowe i krajobrazowe przedstawiono na rysunku studium – są to strefy ochrony historycznego układu ruralistycznego postulowane do ochrony konserwatorskiej oraz strefy obiektów i zespołów postulowanych do ochrony konserwatorskiej

Zasięgi stref mają charakter wstępny i wymagają uszczegółowienia na etapie opracowywania planów miejscowych poszczególnych terenów. W wypadku opracowywania planów miejscowych dla terenów postulowanych do ochrony konserwatorskiej należy w tych planach określić zakres ochrony dla tych zespołów i obiektów.

3.2.1. Ochrona układów ruralistycznych - układ ruralistyczny wsi Osowo Leśne - układ ruralistyczny wsi Ocypel - układ ruralistyczny wsi Zelgoszcz - układ ruralistyczny miejscowości Lubichowo

Metoda ochrony poprzez: - Zachowanie historycznej kompozycji przestrzennej, podziałów katastralnych, historycznej nawierzchni, układu zabudowy, historycznej zieleni i budynków oraz innych elementów o wartościach historycznych - Dążenie do harmonijnego powiązania układów historycznych i nowoprojektowa- nych respektując historyczne uwarunkowania przestrzenne i architektoniczne - Dążenie do uzupełnienia brakującej zabudowy w miejscach jej historycznego wy- stępowania z zachowaniem historycznej linii zabudowy wraz z historycznie wy- kształconą tradycją sytuowania domów kalenicowo wzdłuż linii zabudowy - Zachowanie tradycyjnej relacji pomiędzy powierzchnią zabudowy a powierzchnią działki - Zachowanie tradycyjnego sposobu zabudowy zagród - Uzupełnienie zabudowy głównie w ramach istniejącej niwy siedliskowej - Zakaz stosowania miejskiego – regularnego podziału parcelacyjnego - Zachowanie tradycyjnej zabudowy na Kociewiu , poprzez narzucenie wysokości budynku , kształtu dachu, materiału, ze szczególnym uwzględnieniem wsi na któ- rej występuje charakterystyczny typ dla budynku zagrodowego; w zabudowie tej należy w sposób harmonijny łączyć tradycję ze współczesnością - Poddanie rewaloryzacji budynków o historycznych wartościach architektonicznych z poszanowaniem formy architektonicznej, skali, wystroju elewacji, w tym stolarki okiennej i drzwiowej - Objęcie ochroną historycznych założeń zieleni, w tym parków

3.2.2. Ochrona zespołów i obiektów znajdujących się w ewidencji zabytków woj. pomorskiego :

Ochrona zespołów i obiektów wskazanych na rysunku studium: - Osowo Leśne – dawny „majątek” na terenie działek nr 115/5, 98/70, cz. dz. 98/63; ochrona ekspozycji układu ruralistycznego wraz z zespołem poprzez zakaz zabudowy od strony jeziora i ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji - Zielona Góra – zespół podworski na terenie działki nr 89; ochrona ekspozycji zespołu poprzez ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji - Bietowo – zespół podworski z parkiem na terenie działki nr 141; ochrona ekspozycji zespołu poprzez ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji - Lubichowo – budynek stacji kolejowej na terenie działki nr 564/5 - Zelgoszcz - budynek stacji kolejowej na terenie działki nr 148 - Wdecki Młyn - układ parku z zachowanym drewnianym dworem i śluzą na terenie działki nr 493/1 – o szczególnych wartościach ze względu na architekturę obiektu i otoczenie krajobrazowe; ochrona ekspozycji tego zespołu poprzez zakaz zabudowy otoczenia i ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji, - Ocypel – zespół zabudowy stacji kolejowej na terenie działki nr 98/4, 85/1, harmonijne powiązanie projektowanych terenów rozwojowych wsi z zespołem stacji - Smolniki – ochrona konserwatorska zespołu dawnej osady leśnej, ochrona ekspozycji tego zespołu poprzez zakaz zabudowy od strony jeziora i ograniczenia dotyczące zabudowy w strefie ochrony ekspozycji

Metoda ochrony: - Zachowanie, utrzymanie, i podkreślenie walorów historycznej substancji architektonicznej poprzez restaurację, konserwację, modernizację istniejącej zabudowy oraz poprzez wprowadzanie nowej zabudowy harmonijnie wpisującej się w historyczny układ i respektującej historyczne uwarunkowania przestrzenne

Ochrona obiektów znajdujących się w ewidencji zabytków województwa pomorskiego i wskazanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków: - Bietowo 13 - dom mieszkalny - Lubichowo , ul. Starogardzka 18, ogrodzenie kościoła św. Jakuba Apostola i bra- ma cmentarna - Lubichowo, ul. Dworcowa 15 – zbiorcza szkoła gminna (dz. nr 367) - Lubichowo, ul. Dworcowa31 – dom mieszkalny, willa - Lubichowo, ul. Dworcowa 32 – dom mieszkalny(dz. nr 312) - Lubichowo, ul. Dworcowa 37 – dom mieszkalny - Lubichowo, ul. Dworcowa 51 – kapliczka (dz. nr 352/2) - Lubichowo, ul. Leśna 12 – dom mieszkalny- nadleśnictwo (dz. nr 59) - Lubichowo, ul. 6 Marca 5 – dom mieszkalny - Lubichowo, ul. Słoneczna – młyn - Lubichowo, ul. Słoneczna 2– dom mieszkalny - Lubichowo, ul. Słoneczna 4– dom mieszkalny - Lubichowo, ul. Starogardzka 2 – dom mieszkalny (dz. nr 342/3) - Lubichowo, ul. Starogardzka 2 – bud. gosppodarczy (dz. nr 342/3) - Lubichowo, ul. Starogardzka 5 – szkoła (dz. nr 145) - Lubichowo, ul. Starogardzka 7 – dom mieszkalny (dz. nr 146) - Lubichowo, ul. Starogardzka 10 – dom mieszkalny (dz. nr 352/1) - Lubichowo, ul. Starogardzka 11 – dom mieszkalny (dz. nr 147/6) - Lubichowo, ul. Starogardzka 15 – dom mieszkalny (dz. nr 149/1) - Lubichowo, ul. Starogardzka 23 – dom mieszkalny (dz. nr 213) - Lubichowo, ul. Starogardzka 24 – dom mieszkalny (dz. nr 281) - Lubichowo, ul. Starogardzka 25 – dom mieszkalny (dz. nr 214/3) - Lubichowo, ul. Starogardzka 26 – dom mieszkalny (dz. nr 382) - Lubichowo, ul. Starogardzka 27/29 – dom mieszkalny (dz. nr 215/216) - Lubichowo, ul. Starogardzka 29 – dom mieszkalny (dz. nr 216) - Lubichowo, ul. Starogardzka 31 – dom mieszkalny (dz. nr 217) - Lubichowo, ul. Starogardzka 33 – dom mieszkalny (dz. nr 218/3) - Lubichowo, ul. Starogardzka 34 – dom mieszkalny (dz. nr 386) - Lubichowo, ul. Starogardzka 36 – dom mieszkalny (dz. nr 387/1) - Lubichowo, ul. Starogardzka 37 – dom mieszkalny (dz. nr 220) - Lubichowo, ul. Starogardzka 38 – dom mieszkalny (dz. nr 388) - Lubichowo, ul. Starogardzka 39 – dom mieszkalny (dz. nr 221) - Lubichowo, ul. Starogardzka 41 – dom mieszkalny, apteka (dz. nr 225/1) - Lubichowo, ul. Starogardzka 45 – dom mieszkalny (dz. nr 231/4) - Lubichowo, ul. Starogardzka 43 – dom mieszkalny (dz. nr 228/2) - Lubichowo, ul. Starogardzka 47 – dom mieszkalny (dz. nr 229) - Lubichowo, ul. Starogardzka 48 – dom mieszkalny (dz. nr 394) - Lubichowo, ul. Zblewska 30 – zbiorcza szkoła gminna (dz. nr 121/1) - Lubichowo, ul. Zblewska 30 – bud. gospodarczy szkoły (dz. nr 121/1) - Mościska, obok sklepu – kapliczka - Mościska 22 - dom mieszkalny - Ocypel 99/100 - dom mieszkalny - Ocypel 87 - dom mieszkalny - Ocypel 80 - dom mieszkalny - Ocypel 25 - dom mieszkalny - Ocypel - wieża ciśnień PKP - Osowo Leśne 13 - dom mieszkalny (dz. nr 331) - Wda – kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa (dz. nr 369) - Wda, obok domu nr 26 – kaliczka - Wilcze Błota 20 - szkoła - Zelgoszcz 4 - dom mieszkalny, d. restauracja - Zelgoszcz 30 - dom mieszkalny - Związek Emerytów i Rencistów - Zelgoszcz 47 - dom mieszkalny - Zelgoszcz 54 - dom mieszkalny - Zielona Góra – budynek szkoły

Metoda ochrony poprzez: - Zachowanie, utrzymanie, i podkreślenie walorów historycznej substancji architektonicznej poprzez restaurację, konserwację, modernizację istniejącej zabudowy

Wszystkie obiekty postulowane do objęcia ochroną konserwatorską należy uwzględnić w „Gminnej ewidencji zabytków”, która określi charakterystykę zachowania poszczególnych obiektów oraz określi zasady sprawowania ochrony.

Dla wszystkich terenów, na których zlokalizowane są obiekty i strefy ochrony konserwatorskiej ustala się wymóg uzgadniania w obrębie tych stref wszystkich zamierzeń inwestycyjnych z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Gdańsku

Obligatoryjne jest opracowanie dla obszaru całej gminy „Planu ochrony zabytków” oraz „Gminnej ewidencji zabytków”

3.3. Strefy E ochrony konserwatorskiej W studium wprowadzono strefy E ochrony ekspozycji układów przestrzennych poszczególnych wsi, które umożliwiają ekspozycję przestrzenną układów ruralistycznych i cennych historycznych układów urbanistycznych . Jako cel realizacji polityki konserwatorskiej zakłada się: 1) Ochronę i rewaloryzację panoram tak aby zachować i rewaloryzować historyczny widok na zespół urbanistyczny przy zachowaniu i rewaloryzacji istniejącej historycznej struktury przestrzennej oraz naturalnego ukształtowania terenu i historycznej zieleni i tak kształtować współczesne elementy zagospodarowania i ewentualnej zabudowy by harmonizowały one z zachowanymi wartościami przestrzennymi. 2) Na terenach tych w obszarach rozwojowych obowiązuje respektowanie historycznej kompozycji przestrzennej uwzględniającej tradycję kształtowania przestrzeni na terenach wiejskich gminy Lubichowo. Dotyczy to w szczególności układu komunikacyjnego i układu działek oraz usytuowania budynków na działkach. Na terenach objętych strefą E obowiązuje ustalenie nieprzekraczalnych gabarytów nowej zabudowy poprzez respektowanie skali i charakteru zabudowy historycznej i łączenmie harmonijne współczesności z zachowanymi wartościami historycznymi, charakterystycznymi dla danego obszaru. Ponadto w planach miejscowych w ramach tych stref powinny być określone tereny wyłączone spod zabudowy po rozpatrzeniu uwarunkowań miejscowych związanych z ukształtowaniem terenu w nawiązaniu do ochrony widoków historycznych wsi. 3) Ochronę konserwatorską historycznych elementów krajobrazu urządzonego, krajobrazu naturalnego związanego przestrzennie z historycznymi elementami zabudowy, formy i sposobu użytkowania rozłogów pól, układu dróg, miedz, zadrzewień śródpolnych, zadrzewień parkowych, lesistych, alej, szpalerów, grobli, stawów, przebiegu cieków wodnych. Tereny z zakazem zabudowy W studium wprowadzono obszary z zakazem zabudowy ze względu na walory krajobrazowe i kulturowe związane z ochroną ekspozycję przestrzennej układów ruralistycznych oraz ciągów widokowych i wnętrz krajobrazowych.

3.4. Istniejące obiekty i obszary objęte ochroną na podstawie przepisów szczególnych istniejące obszary i obiekty objęte ochroną wymienione i scharakteryzowane są w rozdz. III Uwarunkowania , pkt. 4 Występujące obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa pomorskiego: 1) zespół dworski w Szteklinie z folwarkiem (dwór, spichlerz, obora) nr rej 840, dawny 725 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia 07.11.1975r. 2) kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła Starszego i plebania nr. rej.1690, dawny 1203 Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia 18.08.1999

3.5. Strefy ochrony archeologicznej Na terenie gminy wydzielono 9 stref ochrony archeologicznej. Osiem z nich to stanowiska płaskie , nie zaznaczające się w terenie. Jedynie kurhan w Osowie Leśnym należy do obiektów o własnej formie krajobrazowej. Informacja o tym stanowisku może być zawarta w folderach i przewodnikach. Także dotychczasowe odkrycia archeologiczne należy popularyzować w przewodnikach i folderach turystycznych. Informacje te mogą wzbogacić walory turystyczne gminy. Są to następujące strefy:

Lp charakter obiektu chronologia Wpis do rejestru 1 Ocypel osady otwarte Epoka kamienia Okres wczesnośredn. Okres średniowieczny 2 Ocypel osady otwarte Okres wczesnośredn. Okres nowożytny 3 Osowo Leśne cmentarzysko Okres wpływów dec. nr 130/ płaskie rzymskich Archeol. z dn. 13.03.1971r. 4 Osowo Leśne kurhan Chronologia nieokreślona 5 Osowo Leśne osada otwarta Obiekt wielokulturowy 6 Wilcze Błota huta szkła Okres nowożytny 7 Wda osada otwarta Wczesna ep.żelaza Okres średniowieczny 8 Wda osada otwarta Epoka kamienia

9 Wda osada otwarta Epoka kamienia Wczesna ep.żelaza Okres późnośredn. - teren ochrony wg wskazań na załączniku kartograficznym „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” skala 1:10000

Dla wszystkich terenów, na których zlokalizowane są strefy ochrony archeologicznej ustala się wymóg uzgadniania w obrębie tych stref wszystkich planów i projektów zagospodarowania w Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Gdańsku i opiniowanie tych działań przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.

4. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

Komunikacja drogowa

Układ nadrzędny W Planie województwa przewidywana jest modernizacja drogi wojewódzkiej nr 214

Układ podstawowy (lokalny) W najbliższym czasie (do 2011r) projektowana jest przebudowa drogi powiatowej nr 2732G na odcinku od skrzyżowania z drogą powiatowa nr 2733G w miejscowości Ocypel, do skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 214 w miejscowości Drewniaczki. Droga o szerokości jezdni 6,0m spełniać będzie parametry drogi klasy Z

Rozwój układu polegać powinien na budowie nawierzchni twardych, w pierwszej kolejności przewiduje się budowę nawierzchni bitumicznej w ciągu trasy drogi powiatowej Nr 2721G (Lubichowo – Szteklin – Radziejewo), gdzie potrzeby są największe a następnie na drodze powiatowej nr 2407G. Modernizacja istniejących odcinków polegająca na porządkowaniu ruchu pieszego (budowa chodników , ścieżek rowerowych) może powodować konieczność korekty istniejących linii rozgraniczających pasa drogowego. Drogi układu podstawowego (lokalnego) w zasadzie w pełni obsługują przyległy teren. Ograniczenia dotyczą konieczności zachowania widoczności na projektowanych wjazdach na drogę oraz każdorazowych uzgodnień z zarządcą drogi w ramach decyzji o warunkach zabudowy.

Układ uzupełniający (miejscowego znaczenia) Zakłada się systematyczną modernizację dróg gminnych w zależności od istniejących i przyszłych potrzeb i możliwości. Uwzględniając miejscowy charakter ruchu i jego znikome natężenia ora konieczność ochrony gruntów rolnych i leśnych, zasadą jest prowadzenie dróg gminnych z maksymalnym wykorzystaniem istniejących pasów drogowych. Drobne korekty linii rozgraniczających pas drogowy mogą wynikać ze zbyt małej szerokości istniejącego pasa lub konieczności utrzymania parametrów technicznych. Układ uzupełniający poza drogami gminnymi tworzą również drogi wewnętrzne nie ewidencjonowane. W I etapie przewiduje się wykonanie nawierzchni bitumicznej na drodze Lubichowo- Wdecki Młyn – Smolniki oraz na terenie Osiedla Młodych w Lubichowie

Zaplecze paliwowo-techniczne motoryzacji - obiekty dystrybucji paliw – istniejąca stacja paliw w Lubichowie Zasady zabezpieczenia rezerw terenowych pod parkingi

Określenie docelowych potrzeb parkingowych powinno występować na podstawie poniższych wskaźników: - mieszkalnictwo – 1 miejsce postojowe na w mieszkanie 2 miejsc postojowe na dom jednorodzinny - handel i usługi - 1 miejsce postojowe na 30m2 pow. użytkowej - gastronomia - 1 miejsce postojowe na 4 miejsca konsumpcyjne - biura, urzędy – 1 miejsce postojowe na 30m2 pow. użytkowej

Obsług transportowa gminy Dalsze funkcjonowanie lub reaktywowanie w przyszłości linii kolejowych nie należących do układu krajowego (linia kolejowa miejscowego znaczenia Skórcz – Lubichowo – Szarłata) uzależnione będzie od inicjatywy samorządów wszystkich szczebli, przez tereny których przebiegają nierentowne dla obecnego zarządu linie. Obecne analizy wykazują , że szanse reaktywowania funkcjonowania linii przebiegającej przez gminę są niewielkie a obsługa transportowa gminy nadal opierać się będzie wyłącznie na transporcie samochodowym.

Trasy rowerowe Przez teren gminy biegną planowane regionalne trasy rowerowe: - trasa międzyregionalna nr 11 – Trasa Tysiąca Jezior – Pojezierna (Miastko – By- tów – Sulączyno – Kościerzyna – Skórcz – Gniew - Kwidzyn – Prabuty … w kierunku Iławy) – planowana do realizacji w pierwszej kolejności, - trasa regionalna nr 115 Kartuzy - Stężyca - Kościerzyna – Stara Kiszewa – Kali- ska- Osiek (… Grudziądz). Na rzece Wdzie planowane jest utworzenia szlaku turystyki wodnej.

Należy rozpatrzyć możliwość zmiany nieczynnej trasy linii kolejowej na trasę rowerową z wykorzystaniem istniejących budynków kolejowych na bazę obsługi ruchu rowerowego. Główne trasy rowerowe, które wymagać będą inwestycji (ścieżki rowerowe z zaleceniem budowy poza koroną drogi) przebiegają wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 214 oraz dróg gminnych nr 226019G i 226020G. Miejscowy i turystyczny ruch rowerowy, z uwagi na niewielkie natężenie , nie wymaga w zasadzie inwestycji poza odpowiednim oznakowaniem. infrastruktura techniczna: zaopatrzenie w wodę Proponuje się sześć układów wodociągowych. Źródłem wody dla proponowanego wariantu docelowego zaopatrzenia w wodę gminy Lubichowo są ujęcia wody w Lubi- chowie , Zelgoszczy, Osowie Leśnym, Ocyplu, Wdzie oraz ujęcie w Sucuminie (gmina Starogard Gd.). Sieć wodociągowa będzie wykonana w rur PCV PN10 dn 150, dn100, dn 80. Przewiduje się również zaopatrzenie w wodę większość zabudowy rozproszonej.. Część pojedynczych gospodarstw przewiduje się zaopatrzyć w wodę z wodociągów zagrodowych (indywidualnych). Proponowane układy wodociągowe: Układ wodociągowy nr 1 Obejmuje docelowo zaopatrzenie w wodę miejscowości Lubichowo, Bietowo, Mościska, Wilcze Błota, Zelgoszcz, Zielona Góra. Źródłem wody są ujęcia w Lubichowie i Zelgoszczy. Źródłem wody są ujęcia wody w Lubichowie i Zelgoszczy. Centralne położenie Lubichowa powoduje , że mimo nie najlepszej jakości wody ujmowanej należy traktować ujęcie wody jako podstawowe dla zaopatrzenia sąsiadujących wiosek. Wyniki uzdatniania osiągane obecnie na stacji powoduje konieczność modernizacji niezależnie od poszarzenia zakresu wodociągu. Wobec nowych norm dotyczących jakości wody do picia stacja uzdatniania wody w Zelgoszczy również wymaga modernizacji. Obecna zdolność produkcyjna ujęć jest niewystarczająca do zaopatrzenia w wodę projektowanego układu. Należy wykonać dodatkowy odwiert na ujęciu wody, wykonać modernizację i rozbudowę stacji uzdatniania wody w Lubichowie w celu osiągnięcia wydajności stacji na poziomie 110m3/h wody spełniającej obecnie obowiązujące normy.

Układ wodociągowy nr 2

Projektowany wodociąg grupowy obejmuje koncepcje docelowego zaopatrzenia w wodę miejscowości Osowo Leśne i Plony Pierwsze . Źródłem wody jest ujęcie w Osowie Leśnym. Ujęcie wody w Osowie Leśnym jest w dobrym stanie technicznym i nie wymaga większych nakładów. Ujęcie pracuje w oparciu o jedną studnię, należy wykonać odwiert awaryjny, jakość wydobywanej wody odpowiada obowiązującym normom. Projektowany wydatek wody pokryje zapotrzebowanie wody dla celów bytowo- gospodarczych. Woda nie wymaga uzdatniania. Przewiduje się wykonanie studni zapasowej. Proponowany układ wodociągowy zapewni dostawę do prawie wszystkich odbiorców w rejonie funkcjonowania układu.

Układ wodociągowy nr 3 Projektowany wodociąg grupowy obejmuje koncepcje docelowego zaopatrzenia w wodę miejscowości Ocypel i Mermet. Źródłem wody jest ujęcie w Ocyplu. Ujęcie wody w Ocyplu jest w dobrym stanie technicznym i nie wymaga większych nakładów. Ujecie pracuje w oparciu o dwie studnie, jakość wydobywanej wody odpowiada obowiązującym normom. Projektowany wydatek wody pokryje zapotrzebowanie wody dla celów bytowo- gospodarczych. Woda nie wymaga uzdatniania Proponowany układ wodociągowy zapewni dostawę do prawie wszystkich odbiorców w rejonie funkcjonowania układu.

Układ wodociągowy nr 4 Projektowany wodociąg grupowy obejmuje koncepcje docelowego zaopatrzenia w wodę miejscowości Wda i Smolniki Źródłem wody jest ujęcie we Wdzie. Ujęcie wody jest nowe, w dobrym stanie technicznym , ujęcie pracuje w oparciu o jedną studnię. Jakość wydobywanej wody odpowiada obowiązującym normom. Projektowany wydatek wody nie pokryje zapotrzebowania wody dla celów bytowo- gospodarczych. Aby osiągnąć wymaganą zdolność produkcyjną należy wykonać drugą studnię. Woda nie wymaga uzdatniania. Proponowany układ wodociągowy zapewni dostawę do prawie wszystkich odbiorców w rejonie funkcjonowania układu.

Układ wodociągowy nr 5 Projektowany wodociąg obejmuje koncepcje docelowego zaopatrzenia w wodę miejscowości Szteklin Źródłem wody jest ujęcie Suminie. Stacja wody w Suminie jest w dobrym stanie technicznym i niw wymaga nakładów. Ujęcie pracuje o trzy studnie. Jakość uzdatnianej wody odpowiada obowiązującym normom., ujęcie posiada rezerwy pozwalające na podłączenie odbiorców w Szteklinie. Projektowany wydatek wody nie pokryje zapotrzebowania wody dla celów bytowo- gospodarczych. Aby osiągnąć wymaganą zdolność produkcyjną należy wykonać drugą studnię. Woda nie wymaga uzdatniania. Proponowany układ wodociągowy zapewni dostawę do prawie wszystkich odbiorców w rejonie funkcjonowania układu

- o dprowadzenie ścieków sanitarnych

Ponieważ w gminie Lubichowo w projektowanych systemach kanalizacyjnych, ze względu na brak odbiornika ścieków oczyszczonych projektuje się długie ciągi sieci kanalizacyjnych ścieków surowych, należy mieć na uwadze przy projektowaniu technicznym to, że ścieki surowe przeznaczone do długiego transportu odpowiednio nieprzygotowane mogą wpływać destrukcyjnie zarówno na sieć kanalizacyjną jak i na system oczyszczania. Ścieki powinny ulec następującej obróbce: - odcedzenia na gęstej kracie - odpiaszczenie i odtłuszczenie - winna być możliwość ich rozcieńczenia oraz przepłukania wodą sieci kanalizacyjnej Wszystkie te czynności winny być przeprowadzone w rejonie projektowanej przepompowni. Lokalizacja przepompowni winna uwzględniać jej uciążliwość dla otoczenia, która polega na emisji zapachów wg różnych badań ujawnia się wyraźnie w promieniu ok. 50m.

Obowiązuje rozporządzenie wojewody nr 8/06 poz. 160 z dnia 12 stycznia 2006r w sprawie wyznaczenia aglomeracji ściekowej Lubichowo W poszczególnych miejscowościach pożądany jest następujący sposób odprowadzania ścieków: - Lubichowo – do istniejącej oczyszczalni ścieków poprzez rozbudowę sieci kanalizacyjnej i budowę przepompowni - Bietowo - do istniejącej oczyszczalni ścieków w Lubichowie poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej - Zelgoszcz - do istniejącej oczyszczalni ścieków w Lubichowie poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej (grawitacyjna i tłoczna) - Mościska - do istniejącej oczyszczalni ścieków w Lubichowie poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej - Szteklin – do projektowanej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na północ od terenu wsi, z odprowadzeniem ścieków do jeziora Sumińskiego, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, - Zielona Góra – do projektowanej oczyszczalni w Szteklinie poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, - Wilcze Błota – do istniejącej oczyszczalni ścieków w Lubichowie poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej - Smolniki – do projektowanej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na wschód od jeziora Ziemianek, z odprowadzeniem ścieków oczyszczonych do Wdy, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpły- wowych, - Wilcze Błota – do projektowanej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na południe od terenu wsi, z odprowadzeniem ścieków do rzeki Wdy, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, - Mermet – do projektowanej oczyszczalni ścieków w Ocyplu poprzez budowę kolektora i sieci kanalizacyjnej, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, - Osowo Leśne – do projektowanej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na zachód od terenu wsi z odprowadzeniem ścieków oczyszczonych do rowu, który za od- cinkiem 700m wpada do rzeki Wdy, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, - Ocypel – do projektowanej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na południe od terenu wsi, z odprowadzeniem ścieków oczyszczonych do cieku o nazwie Święta Struga, do jeziora Firek i poprzez jeziora przepływowe do rzeki Wdy Jakość ście- ków oczyszczonych musi spełniać warunki jak dla odbiornika ścieków śródlądo- wych wód stojących, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej odprowadzenie ścieków do zbiorników bezodpływowych, Konieczna realizacja kanalizacji sanitarnej równolegle z realizacją projektowanej zabudowy

- me lioracje - należy poprawić stan utrzymania kompleksów melioracyjnych z rowami otwartymi - dbać o stan techniczny urządzeń melioracyjnych - za opatrzenie w gaz:

- za opatrzenie w ciepło: Zaopatrzenie w ciepło na terenie gminy będzie realizowane ze źródeł lokalnych dostarczających ciepło do jednego odbiorcy. Postuluje się działania mające na celu zmniejszenie udziału paliw o znacznej emisji zanieczyszczeń na bardziej ekologiczne. Postuluje się ustalanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ogrzewanie budynków na paliwa o niskiej emisji zanieczyszczeń.

- za opatrzenie w energię elektryczną Obszar gminy Lubichowo zasilany jest z GPZ110/15kV Starogard poprzez istniejące linie średniego napięcia i stacje transformatorowe. Na terenie gminy istnieje kilkadziesiąt stacji transformatorowych W wypadku realizacji nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej przemysłowej i rekreacyjnej w ramach opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego należy opracować koncepcję zasilania elektroenergetycznego stosownie do potrzeb miejscowości w której zlokalizowany jest teren. -wszelkie kolizje z istniejącymi urządzeniami elektroenergetycznymi należy przebu- dować kosztem i staraniem inwestora. -w stosunku do terenów projektowanej zabudowy przewiduje się następujące inwestycje związane z zaopatrzeniem w energię elektryczną: - Zasilanie w energię elektryczną planowanej zabudowy mieszkaniowej, rekreacyjnej i gospodarczej wymagać będzie budowy sieci rozdzielczej niskiego na- pięcia zasilanej z istniejących stacji transformatorowych lub ewentualną budo- wę nowych stacji zasilanych z pobliskich napowietrznych linii średniego napię- cia SN 15kV Na terenie gminy Lubichowo znajduje się jedna elektrownia wodna w miejscowości Wdecki Młyn Na terenie gminy Lubichowo przewiduje się stosowanie odnawialnych źródeł energii - kolektory słoneczne, pompy ciepła oraz małe indywidualne elektrownie wiatrowe przy gospodarstwach rolnych

- g ospodarka odpadami

Na terenie gminy jest czynne jedno wysypisko śmieci. Jest ono zlokalizowane w odległości 1 km na zachód od Bietowa.

Proponuje się, aby gm. Lubichowo była obsługiwana przez planowany międzyg- minny ZZO Stary Las położony na terenie gminy Starogard Gd. (ostateczny wybór należy do władz lokalnych). Niezbędna jest intensyfikacja selektywnej zbiórki surowców wtórnych. Zgodnie z Ustawą o odpadach, do obowiązków gminy należy realizacja zadań związanych z racjonalnym gospodarowaniem odpadami komunalnymi. W celu zmniejszenia ilości odpadów trafiających na składowisko, odzysk powinien objąć: makulaturę, szkło, tworzywa sztuczne oraz metale, a w dalszej kolejności odpady organiczne. Do oddzielnego gromadzenia kwalifikują się także odpady tzw. “zielone”, które po rozdrobnieniu mogą być zużyte na terenie gminy jako kompost.

Do 2034 roku należy usunąć wszelkie materiały budowlane (pokrycia dachów i inne) wykonane z azbestu. Utylizację należy wykonać poprzez wyspecjalizowane firmy.

5. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym W studium przewiduje się rozwój gospodarczy i cywilizacyjny gminy. Rozwój ten związany będzie z inwestycjami z zakresu infrastruktury technicznej, rekreacji i usług, komunikacji , infrastruktury społecznej. W związku z powyższym uznaje się za obszar , na którym rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym , obszar całej gminy.

6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów zadań rządowych

W studium wyznaczono obszary , na których realizowane będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponad lokalnym . Obejmują one przede wszystkim ciągi infrastruktury , w tym komunikacji . W granicach ww. obszarów znalazły się: -modernizacja drogi wojewódzkiej nr 214 -planowana rowerowa trasa miedzyregionalna nr 11 – Trasa Tysiąca Jezior - Pojezierna -planowana trasa regionalna nr 115 Kartuzy - Stężyca - Kościerzyna – Stara Kiszewa – Kaliska- Osiek (… Grudziądz). -utworzenie szlaku turystyki wodnej na Wdzie Wg Programu rozwoju produktów turystycznych województwa pomorskiego na terenie gminy Lubichowo przewiduje się rozwój produktu turystycznego - Turystyczne Zagospodarowanie Szlaku Wodnego Wdy i Brdy

7. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2 000m 2 oraz obszary przestrzeni publicznej.

Z ustaleń studium wynika, że w gminie Lubichowo obszarami, dla których sporządza- nie planów miejscowych jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych są :

-zgodnie z Ustawą z dn. 4.02.1994 Prawo geologiczne i górnicze) Dz..U. Nr 27, poz. 96 z późn. zm.) – art.53: pkt.1. Dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w trybie określonym odrębnym przepisami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. - Na terenie gminy znajdują się złoża kopalin - istniejące miejsca eksploatacji, (zasięg patrz zał. graf. 1:10 000)

Na terenie gminy Lubichowo nie występują obszary wymagające scaleń i podziałów nieruchomości w oparciu o ustawę o gospodarce nieruchomościami.

W granicach gminy Lubichowo nie przewiduje się lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2. Przestrzeniami publicznymi są wszystkie przestrzenie ogólnodostępne. Są to więc ulice, drogi, skwery, place, parki, ciągi piesze i rowerowe, itd.

8. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne.

-dla obszarów gruntów rolnych i leśnych , przeznaczanych na cele nierolnicze i niele- śne – na podstawie ustawy z dn. 3.02.1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( Dz. U 16/95 poz.78, z późn. zm. – art. 7.1 ) Konieczność wykonania opracowań planistycznych wynika zatem dla obszarów, które w obowiązującym planie miejscowych dotąd nie były przeznaczane na cele nierolnicze lub dla terenów rolniczych po wygaśnięciu ważności (po 01 stycznia 2002 r.) obowiązujących planów miejscowych sporządzonych przed rokiem 1995r - dotyczy to głównie wyznaczonych w studium obszarów pod budownictwo mieszkaniowe, rekreacyjne i zabudowę przemysłowo- gospodarczą i usługową oraz obiekty infrastruktury technicznej (patrz zał. graf.) -Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r (Dz. U. Nr 101, poz 444 z późniejszymi zmianami); zgodnie z art. 14 ust. 3 – „grunty przeznaczone pod zalesienie określa miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu “ – ważna pożądana granica polno-leśna a także szkodliwe oddziaływanie na lasy różnorodnych form zagospodarowania przestrzeni - -Na obszarze gminy Lubichowo wskazano tereny do wzmocnienia osnowy ekologicznej między innymi poprzez: − Zalesienia najsłabszych terenów rolniczych − dolesienia zadrzewienia i zakrzaczenia zboczy, form dolinnych i wprowadzenie zadrzewień i zakrzaczeń wzdłuż cieków wodnych − zmiana funkcji najsłabszych terenów rolniczych – preferowane zalesienie − rekultywacja w kierunku leśnym terenów przekształconych geomechanicz- nie − ukształtowanie nowych połączeń ekologicznych poprzez wprowadzenie za- lesień, zadrzewień i zakrzaczeń

W Studium wskazano grunty leśne, które Gmina zamierza przeznaczyć na cele nieleśne. Nie można wykluczyć również takich terenów, które nie są możliwe do wyznaczenia w skali Studium . Zmiana przeznaczenia takich gruntów powinna być ostatecznością i to przede wszystkim w przypadku obiektów infrastruktury technicznej , w tym komunikacji.

9.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej

Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej Gmina Lubichowo znajduje się poza rejonem intensywnego rolnictwa. Niemniej jednak gospodarka rolna jest główną funkcję gminy, decydującą o stanie jej potencjału gospodarczego. Głównym kierunkiem produkcji roślinnej w gminie Lubichowo powinna być uprawa zbóż, ziemniaków oraz roślin pastewnych, co pozwoli na intensyfikację produkcji zwierzęcej. Uboga infrastruktura obsługi rolnictwa jest przyczyną niedostatecznej dynamiki jego rozwoju. Szczególnie brakuje instytucji zajmującej się budową systemu dystrybucji lokalnej produkcji rolniczej. Producenci rolni działają indywidualnie poszukując rynku zbytu dla swoich płodów. Rolnictwo gminy nie posiada swojej rolniczej specjalizacji, która mogłaby być motorem napędowym tej gałęzi gospodarki. W tym względzie potrzebna jest pomoc organizacyjna ze strony władz samorządowych szczebla gminnego i powiatowego w celu pomocy organizacji trwałych struktur producenckich i handlowych. Czynnikami mającymi wpływ na efektywność rolnictwa oraz poprawę ekonomiczną gospodarstw rolnych są i będą w przyszłości: - działania na rzecz realizacji zadań o tendencjach stabilności głównie produkcji zbóż , hodowli bydła i trzody chlewnej - działania na rzecz wprowadzenia upraw roślin alternatywnych do produkcji zdrowej żywności (zgodnie z panującymi warunkami – gleba, klimat rynek) - organizowanie się rolników do wspólnych działań (grupy producenckie np. na wzór funkcjonującego Stowarzyszenia Producentów Ziemniaków) - obniżenie kosztów własnych produkcji w gospodarstwach poprzez stosowanie racjonalne środków produkcji, stosowanie nowoczesnych i oszczędnych technologii i metod produkcji dostosowania obiektów i sprzętu rolniczego do warunków produkcji - dążenie do koncentracji i specjalizacji produkcji, restrukturyzacja i modernizacja gospodarstw rolnych - rozwój agroturystyki na bazie gospodarstw wiejskich i szerzej oferowana turystyka wiejska w walorach gminy leśnej o nieskażonej przyrodzie i otoczeniu

Obszary leśnej przestrzeni produkcyjnej

Lasy zajmują 57,2% powierzchni całkowitej gminy Lubichowo . Dlatego tez gospodarka lśna to jedna z ominujących funkcji gminy. Dominującą formą własności terenów leśnych jest Skarb Państwa we władaniu Nadleśnictwa Lubichowo i Kaliska. Czynnikami mającymi wpływ na utrzymanie i rozwój gospodarki leśnej w gminie są i będą w przyszłości: - działania Nadleśnictwa na rzecz efektywnego gospodarowania istniejącym drzewostanem , tj. racjonalna wycinka drzew, dolesienia odtwarzanie sztucznych kanałów nawadniających - działania władz lokalnych na rzecz inicjowania i wspierania przedsięwzięć gospodarczych związanych z wtórnym przetwarzaniem drewna - działania władz lokalnych na rzecz inicjowania i wspierania grupowych form zagospodarowania runa leśnego.

Dla każdego kompleksu leśnego powinien być opracowany plan urządzenia lasu, który określi zasady gospodarowania w nim. Ponadto w ww. planie znaleźć się powinny wszelkie urządzenia i elementy nie związane bezpośrednio z gospodarką leśna, ale istotne dla wykorzystania turystycznego i rekreacyjnego lasu.

10. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych Na terenie gminy Lubichowo wyznaczono obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% Niedopuszczanie do zabudowy dolin rzecznych i obszarów narażonych na zalanie wezbraniami powodziowymi, Planowanie inwestycji na terenach zagrożonych powodzią powinno być poprzedzone realizacją urządzeń osłony przeciwpowodziowej, Planowanie przestrzenne na terenach zagrożonych powodzią pociąga za sobą ważne decyzje inwestycyjne dotyczące utrzymania, modernizacji i rekonstrukcji istniejących obiektów osłony przeciwpowodziowej; odpowiednie zapisy powinny się znaleźć w ustaleniach uchwalanych planów, Ochronie planistycznej podlegają urządzenia i obiekty ochrony przeciwpowodziowej, takie jak: wały przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne mokre i suche, kanały ulgi, przepompownie i wrota przeciwpowodziowe,

Na terenie gminy wyznaczono obszary narażone na niebezpieczeństwo osuwania się mas ziemnych. Tereny te należy wyłączyć spod zabudowy.

11. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny oraz obszary pomników zagłady i stref ochronnych

Na terenie gminy Lubichowo nie występują obiekty i obszary, dla których wyznacza się w złożu filar ochronny Na terenie gminy Lubichowo nie ma obszarów pomników zagłady.

12. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji oraz rekultywacji Obszary zainwestowane wymagające przekształceń i rehabilitacji wynikające z potrzeby wprowadzenia obsługujących je systemów infrastruktury technicznej – głównie kanalizacji sanitarnej i poprawy komunikacji oraz ze względu na infrastrukturę społeczną i rewitalizację układów urbanistycznych i form zabudowy miejscowość Obszary zainwestowane wymagające przekształceń lub rehabilitacji ze względu na Układ Infrastrukturę Infrastrukturę Jakość układów komunikacyjny techniczną społeczną urbanistycznych i form zabudowy Lubichowo - Potrzeba zmiany - rozbudowa sieci - przeznaczenie - podkreślenie przebiegu drogi kanalizacyjnej nowych terenów pod zabytkowego wojew. (obejście - rozbudowa centrali usługi i rzemiosło charakteru centralnej wsi) telefonicznej (stworzenie nowych części wsi - poprawa stanu - zorganizowanie miejsc pracy) - uporządkowanie dróg wewnętrznych składowiska na - zorganizowanie estetyczne nowych (utwardzenie), odpady zielone dla lokalnej osiedli spowolnienie ruchu całej gminy ogólnodostępnej mieszkaniowych - zorganizowanie przestrzeni sportowo- - przeciwdziałanie miejsc rekreacyjnej w rejonie bezładowi parkingowych, jeziora przestrzennemu głównie w Lubichowskiego usługowym centrum - stworzenie placu- wsi rynku usługowo- - zorganizowanie handlowego sieci ścieżek - wzbogacenie rowerowych zakresu usług publicznych Zielona Góra - włączenie wsi do - potrzeba utworzenie -zagęszczenie układu nowych obiektów z zabudowy w celu kanalizacyjnego z podstawowymi uzyskania wrażenia oczyszczalnia usługami w obszarach odrębnej ścieków w Szteklinie rozwojowych wsi miejscowości Mościska - włączenie wsi do - potrzeba utworzenie -zagęszczenie układu nowych obiektów z zabudowy w celu kanalizacyjnego z podstawowymi uzyskania wrażenia oczyszczalnia usługami w obszarach odrębnej ścieków w rozwojowych wsi miejscowości Lubichowie Bietowo - włączenie wsi do - potrzeba utworzenie - rewaloryzacja parku układu nowych obiektów z w powiązaniu z kanalizacyjnego z podstawowymi zespołem dawnego oczyszczalnią usługami w obszarach folwarku ścieków w rozwojowych wsi - uporządkowanie Lubichowie estetyczne istniejącej zabudowy a podkreśleniem zabytkowego układu ulic Zelgoszcz - włączenie wsi do - wzbogacenie - podkreślenie układu zakresu usług w zabytkowego kanalizacyjnego z centralnej części wsi charakteru centralnej oczyszczalnią - potrzeba utworzenie części wsi, ścieków w nowych obiektów z owalnicowego układu Lubichowie podstawowymi ulic usługami w obszarach rozwojowych wsi Ocypel - poprawa stanu - budowa - wzbogacenie - wyodrębnienie i dróg wewnętrznych oczyszczalni ścieków zakresu usług w podkreślenie (utwardzenie) oraz sieci centralnej części wsi zabytkowego spowolnienie ruchu kanalizacyjnej jako - przeznaczenie charakteru centralnej - zorganizowanie pierwszoplanowe nowych terenów pod części wsi miejsc zadanie w skali usługi, głównie na - uporządkowanie parkingowych , gminy potrzeby turystyki estetyczne nowych głównie w - rozbudowa centrali osiedli zabudowy usługowym centrum telefonicznej mieszkaniowej, wsi letniskowej oraz - ośrodków zagospodarowanie wypoczynkowych sieci ścieżek przy pomocy rowerowych z miejscowego plany główną bazą ruchu dla całej wsi rowerowego Wda - budowa - przeznaczenie - wyodrębnienie i oczyszczalni ścieków nowych terenów pod podkreślenie oraz sieci usługi, głównie na zabytkowego kanalizacyjnej potrzeby turystyki charakteru centralnej części wsi Wdecki Młyn - poprawa jakości - budowa sieci - rewaloryzacja i drogi dojazdowej kanalizacyjnej adaptacja (utwardzenie) uzależniona od zabytkowego dworu budowy oczyszczalni wraz z parkiem na ścieków we Wdzie cele turystyczne Szteklin - poprawa jakości - budowa - przeznaczenie - uporządkowanie drogi dojazdowej oczyszczalni ścieków nowych terenów pod nowych osiedli (utwardzenie) oraz sieci usługi, głównie na zabudowy letniskowej kanalizacyjnej potrzeby turystyki - wyodrębnienie - budowa sieci - rozszerzenie zakresu walorów wodociągowej z usług o m.in. sportowo zabytkowego zespołu ujęcia w Suminie rekreacyjne, handlowe dworskiego oraz itp. rewaloryzacja historycznego układu ruralistycznego Osowo - budowa - przeznaczenie - uporządkowanie Leśne oczyszczalni ścieków nowych terenów pod nowych osiedli oraz sieci usługi na potrzeby zabudowy letniskowej kanalizacyjnej mieszkańców i - wyodrębnienie i - rozbudowa sieci turystów podkreślenie wodociągowej do wsi zabytkowego Plony charakteru centralnej części wsi Smolniki - poprawa jakości - budowa sieci - przeznaczenie wyodrębnienie i drogi dojazdowej wodociągowej z nowych terenów pod podkreślenie (utwardzenie) ujęcia we Wdzie usługi na potrzeby zabytkowego mieszkańców i charakteru centralnej turystów części wsi

Mermet - poprawa jakości - budowa sieci - przeznaczenie wyodrębnienie i drogi dojazdowej wodociągowej z nowych terenów pod podkreślenie (utwardzenie) ujęcia w Ocyplu usługi na potrzeby zabytkowego - budowa sieci mieszkańców i charakteru centralnej kanalizacyjnej turystów części wsi

• Obszary do rekultywacji to głównie tereny po wyrobiskach żwiru – obecnie w du- żej części zrekultywowane • Tereny powydobywcze należy rekultywować poprzez niwelację i zadrzewianie lub zalesianie. Uzasadnionych wypadkach można je przeznaczyć na zbiorniki wodne np. o charakterze retencyjnym.

13. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych

W gminie Lubichowo występują tereny zamknięte wskazane na rysunku Studium w użytkowaniu MON. Poza tym terenami zamkniętymi w gminie Lubichowo są tereny, przez które przebiegają linie kolejowe ( zgodnie z decyzję Nr 62 Ministra infrastruktury z dnia 25 września 2005r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako tereny zamknięte). Granice tych terenów pokazano na rysunku studium.

14. Obszary problemowe

Występujące obszary problemowe wynikają z konfliktu pomiędzy funkcją gospodar- czą i przyrodniczą obszaru. Do głównych należą: 1. Możliwość wykorzystania rzeki Wdy do lokalizacji elektrowni wodnych (wykorzystanie energii odnawialnej) jest w konflikcie w położeniem w obszarze Natu- ra 2000. Przyczyną jest podtapianie terenów leśnych w związku z budowa elektrowni. 2. Przebieg ruchu tranzytowego przez teren gminy Lubichowo – w związku z ko- niecznością ominięcia zbyt niskiego wiaduktu w miejscowości Zelgoszcz tranzyt dużych samochodów nie może się odbywać drogą wojewódzka w kierunku Zblewa. Odbywa się on obecnie nie przystosowana do tego drogą powiatową przez miejscowości Wda i Ocypel. Rozwiązaniem byłoby zmian trasy przebiegu drogi wojewódzkiej nr 214 wykorzystujący istniejący wykonany w latach trzydziestych korpus drogowy. Problemem jest przebieg tego odcinka przez tereny leśne.