SENtrum Molenhofl8-18b Postbus 134 SlOOACRaalte Tel. 0572-36 11 77 Fax 0572-36 12 69 Stichting Senioren Organisaties Overijssel e-mail [email protected] website: www.sentrum.nl

Aan: Reg.nr. Gedeputeerde de heer G. J.H. Ranter r>/ ^WT/IU-C;3 a.d. De commissie Jeugd, Sociale Infrastractuur en Cultuur S£, 2 1 DEC 2007 MevrouwN. van Wijngaarden

Routing Bijl.:

Kenmerk SENtrum/VOA/SvV/2007-015 Betreft Onderzoeksresultaten Vrijwillige Ouderenadvisering in Overijssel Datum 19december2007

Geachte lezer,

Met gepaste trots presenteren wij het onderzoeksrapport Vriiwillige Ouderenadvisering in Overijssel.

In het onderzoek is een inventarisatie van de zogenaamde witte vlekken in de provincie gemaakt. Dat blijkt het geval te zijn in de gemeenten Rijssen-Holten en Steenwijkerland en eventueel de gemeente Ommen. In 2008 zal SENtrum een plan van aanpak opstellen om in gezamenlijk overleg met betrokkenen in deze gemeenten te komen tot een convenant.

In het onderzoek is ook gekeken hoe het met de deskimdigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs is gesteld. Het blijkt dat er in de provincie Overijssel ruim 400 vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn, maar dat bijna niemand geschoold is via de bestaande opleiding VOA. In 2008 maakt SENtrum een plan van aanpak om deze opleiding aan te bieden aan de afdelingen, Stichtingen Welzijn Ouderen en gemeenten in de provincie. De opleiding kan lokaal of regionaal gegeven worden.

Het laatste deel van het onderzoek was erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. Het blijkt dat slechts in een paar gemeenten een officiele samenwerking bestaat tussen ouderenbonden en de SWO. Op 25 januari 2008 wordt in de MO-groep (een landelijk overleg tussen de landelijke ouderenbonden, welzijnsorganisaties en gemeenten) het convenant over samenwerking tussen vrijwillige en beroepsouderenadviseurs ondertekend. Het zou mooi zijn, wanneer binnen alle gemeenten van de provincie Overijssel ook een dergelijke lokale samenwerkingsovereenkomst gaat komen. SENtrum heeft voor 2008 hiervoor nog geen mogelijkheden, maar hoopt in 2009 hiervoor ruimte van de provincie te ontvangen. SENtrum

Stlchting Senioren Organisaties Overijssel

Rest ons u fijne feestdagen toe te wensen en een goed 2008, een jaar waarin ook "vrijwillige ouderenadvisering hart heeft voor elkaar en werkt!".

Met vriendelijke

, projectleider

Hart r elkaar!

Bijlage: onderzoeksrapport

Stichting SENtrum is een samenwerkingsverband van ANBO Overijssel, KBO Overijssel en PCOB Overijssel Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle onder nr. 41024387 Itrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

OUDERENADVISERING INDE PROVINCIE OVERIJSSEL

onderzoeksresultaten

Hurt i, , elkaar! Vrijwillige ouderenadwsering werkt

December 2007

SENtrum, Postbus 134, 8100 AC Raalte, tel. 0572-361177, fax 0572-361269, e-mail [email protected] SENtrum Postbus 134 SlOOACRaalte Tel. 0572-361177 Fax 0572-361269 e-mail [email protected] www.sentrum.nl

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Voorwoord

Het is een eer om u als lezer het onderzoeksrapport 'Ouderenadvisering in de provincie Overijssel' aan te kunnen bieden. Het onderzoek heeft heel wat voeten in de aarde gehad: de voorbereiding kostte veel tijd, het boven tafel krijgen van de gevraagde informatie was tijdrovend maar zeker niet minder leerzaam. Door de persoonlijke contacten per telefoon ontstonden vaak gesprekken die meer ruimte boden voor toelichting. Opvallende, ontroerende, hartverwarmende uitspraken zijn dan ook geanonimiseerd in kadertjes her en der in dit rapport opgenomen.

Een woord van dank is op zijn plaats in dit voorwoord aan al diegenen die hebben geholpen bij de voorbereiding op zowel landelijk als provinciaal niveau. En ook aan al diegenen met wie een persoonlijk gesprek heeft plaatsgehad, omdat zij de tijd hebben willen nemen om de enquete telefonisch te bespreken. Maar zeker ook aan al diegenen die de moeite hebben genomen om het formulier schriftelijk in te vullen. En zeker ook aan al diegenen die extra informatie hebben toegezonden. Ook een woord van dank aan de Provincie, omdat zij dit onderzoek mogelijk hebben gemaakt. Tot slot ook een woord van dank aan het SENtrum-bestuur, dat voor mij een klankbord in elke fase van het project was.

We wensen u veel leesplezier en gaan er natuurlijk van uit dat dit project een vervolg met een open einde krijgt, want Ouderenadvisering is niet iets dat eindig is. Er zal bij ouderen altijd behoefte zijn aan iemand bij hen in de buurt, waar ze met al hun vragen terecht kunnen.

Hart voor elkaar, want vrijwillige Ouderenadvisering werkt!

Saskia van Veen, SENtrum-projectleider Ouderenadvisering

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Inhoudsopgave Pagina

1. Inleiding 1 A Aanleiding B Doel C Leeswijzer 2. Methode 3 A Inleiding B Vragenlijst C Dataverzameling en respons D Analyse en interpretatie 3. Resultaten 5 A Inleiding B Registratie algemene gegevens C Wittevlekken D Deskundigheid E Samenwerking F Overige 4. Conclusies en aanbevelingen 33 A Inleiding B Registratie algemene gegevens C Wittevlekken D Deskundigheid E Samenwerking F Overige

Bijlagen: I Begeleidend schrijven 40 II Vragenlijst 42 III Afkortingenlijst 46

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel Ouderenadvisering in de provincie Overijssel SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

1. Inleiding

A Aanleiding

Het project 'Vrijwillige Ouderenadvisering' is ontstaan op aangeven van de KBO Brabant aan het landelijk projectbureau van de gezamenlijke landelijke ouderenbonden (ANBO, Unie KBO en PCOB). In Brabant bleek namelijk veel behoefte onder ouderen te bestaan om met allerlei vragen bij iemand terecht te kunnen. In 1995 gaf KBO Wijchen voor het eerst cursus aan vrijwillige ouderenadviseurs en in 1997 is de eerste docentencursus voor ouderenadviseurs georganiseerd.

Het project is begin 2000 door de landelijke ouderenbonden opgepakt en heeft vanuit het ministerie VWS ook ondersteuning gekregen. In de Maatschappelijk Ondernemersgroep, waarin o.a. veel welzijnsorganisaties participeren, wordt binnenkort een convenant getekend, waarin de intentie wordt uitgesproken om samen te willen werken tussen vrijwillige en beroeps ouderenadviseurs. Daarnaast is het van belang hier te vermelden, dat in de WMO ouderen als een aparte doelgroep benoemd zijn. Ouderenadvisering past binnen de prestatievelden van de WMO en wordt daarmee dan ook een verantwoordelijkheid van gemeenten.

De provincie Overijssel heeft dit initiatief ook ondersteund en heeft SENtrum verzocht nader onderzoek te verrichten naar Ouderenadvisering in de provincie. In april 2007 is het eerste verkennende rapport verschenen naar de behoefte aan vrijwillige Ouderenadvisering in de provincie. Deze behoefte blijkt wel degelijk ook te bestaan onder de Overijsselse ouderen.

B Doel

Het vervolg van het traject is daarna geweest om te onderzoeken of in elke gemeente van de provincie vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn: een inventarisatie van de zogenaamde witte vlekken. Het ligt in de bedoeling om een landelijke en provinciale dekking van vrijwillige ouderenadviseurs te krijgen. Voor die gemeenten waar dat nog niet het geval is, zal dan een plan van aanpak geschreven worden om deze provinciale dekking wel te krijgen.

Een ander deel van het onderzoek naar vrijwillige ouderenadviseurs is om te onderzoeken hoe zij aan hun deskundigheid komen. Volgen zij een opleiding of wordt het werk overgedragen? Hoe houden zij die deskundigheid dan up-to-date? Dit deel van het onderzoek heeft tot doel dat alle vrijwillige ouderenadviseurs in het hele land een^zelfde basisdeskundigheid meegegeven zou moeten worden. Zo iser een opleiding 'vrijwillige Ouderenadvisering' ontwikkeld door de bonden in samenwerking met het NIZW, nu Vilans.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -1 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Inmiddels is de werving van docenten in Overijssel voor deze opleiding gestart. Vrijwillige ouderenadviseurs krijgen door een dergelijke opleiding allemaal dezelfde bagage mee, worden middels een landelijke nieuwsbrief over de laatste ontwikkelingen gei'nformeerd en krijgen regelmatig terugkomdagen aangeboden. Dit alles is natuurlijk bedoeld om de oudere hulpvrager zo goed mogelijk te kunnen adviseren. Naar aanleiding van het onderzoek zal dan ook een plan van aanpak geschreven worden.

Het laatste deel van het onderzoek is erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. In het ideaalbeeld zou het zo zijn, dat zij samenwerken en elkaar informeren. Hiervoor is reeds gemeld dat er binnenkort een landelijke samenwerkingsovereenkomst wordt ondertekend. Doel is om naar aanleiding van dit onderzoek ook op gemeentelijk niveau te komen tot een dergelijke samenwerkingsovereenkomst. Ook hiervoor zal aansluitend aan het onderzoek een plan van aanpak geschreven worden.

C Leeswijzer

Na deze korte inleiding volgt de uitleg over de gehanteerde methode, waarna de resultaten benoemd worden. Logischerwijs volgen daaruit conclusies en aanbevelingen (hoofdstuk 4). In de bijlagen zijn de begeleidende brief en het vragenformulier opgenomen, alsmede een verklarende woordenlijst.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 2 - Itrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

2. Methode

A Inleiding

Ter voorbereiding op het onderzoek zijn een aantal stappen gezet. Vragen zijn voorbereid, adresgegevens van gemeenten, Stichtingen Welzijn Ouderen en afdelingen van de bonden waren hiervoor nodig en zijn verzameld. Als eerste is er een inventarisatie gemaakt van ouderenwelzijnsorganisaties in de provincie, omdat de koepel van WelzijnsOrganisaties in Overijssel niet meer bestond. Per telefoon en via het internet zijn de namen en adresgegevens opgezocht. Vervolgens is via internet en telefoon ook achterhaald wie de verantwoordelijke ambtenaar ouderenbeleid in elke gemeente is. Tevens is een begeleidend schrijven bij de enquete gemaakt, waarin een uitleg over het project en de beoogde doelen is gegeven. In de bijlage is een kopie van brief opgenomen.

B Vragenlijst

Een uitgebreide vragenlijst is opgesteld en deze is getoetst door collega's op zowel landelijk als provinciaal niveau.

C Dataverzameling en respons

In totaal zijn ruim 200 brieven met vragenlijst verzonden eind augustus 2007. Een hele klus. De geadresseerden hadden tot medio September de tijd om te reageren. Helaas werd slechts van een deel een reactie ontvangen. Om toch een representatief onderzoek te verkrijgen, was het dus zaak om in ieder geval telefonisch contact te zoeken met de gemeenten en SWO's, die nog niet gereageerd hadden. Dit heeft heel veel tijd gevergd, en zeker ook overredingskracht om telefonisch deel te nemen aan het onderzoek. Juist deze persoonlijke contacten bleken waardevol, want de respondenten namen veelal uitgebreider de tijd om toelichting te geven. Opvallende, ontroerende, hartverwarmende uitspraken vindt u als lezer dan ook her en der in dit rapport. Uiteindelijk zijn er 25 gemeenten benaderd, waarvan van 2 gemeenten geen reactie is ontvangen, te weten Staphorst en Zwolle. Er zijn 43 Stichtingen Welzijn Ouderen benaderd. Van 26 is een reactie ontvangen. Er zijn meer SWO's aangeschreven dan er gemeenten zijn, omdat er in sommige gemeenten verschillende SWO's actief zijn.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 3 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

D Analyse en interpretatie

Om tot een analyse en interpretatie te komen is per doel van het onderzoek naar elke gemeente gekeken. Dus in eerste instantie of er witte vlekken in de provincie zijn, met andere woorden, zijn er gemeenten waar geen Ouderenadvisering is. Vervolgens is gekeken hoe per gemeente aan deskundigheidsbevordering van de vrijwillige ouderenadviseurs wordt gewerkt. Daarna is ook onderzocht of en hoe er samenwerking tussen de vrijwillige ouderenadviserings- en beroepsouderenadviseringsorganisaties bestaat. Tot slot is er in het onderzoek meegenomen hoe de werkzaamheden m.b.t. Ouderenadvisering geregistreerd worden. Aan het eind van de vragenlijst hadden de respondenten de gelegenheid om overige opmerkingen te plaatsen. In het hoofdstuk Resultaten is een beschrijving van deze onderwerpen opgenomen. In het daarop volgende hoofdstuk worden de conclusies getrokken.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 4 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

3. Resultaten

A Inleiding

Tot resultaten kan gekomen worden, als alle gegevens uit de enquete verwerkt zijn. In eerste instantie is gevraagd naar gegevens van demografisehe aard, namelijk hoeveel inwoners kent de gemeente in totaal en in de leeftijdscategorieen 55-65 en 65-75 en 75+. Door de leeftijdsopbouw duidelijk te maken, wordt ook het belang van Ouderenadvisering duidelijk, nu en in de toekomst.

Vervolgens zijn een aantal vragen gesteld om te achterhalen of een gemeente een zogenaamde 'witte vlek' is met betrekking tot Ouderenadvisering. Is er iiberhaupt Ouderenadvisering? In die gevallen waar dat niet zo is, zal door SENtrum een plan van aanpak geschreven worden om in samenwerking met betrokken partijen (gemeente, SWO en ouderenbonden) tot een convenant te komen inzake Ouderenadvisering.

Daarna wordt ingegaan op de vraag hoe het met de deskundigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs is gesteld. Landelijk is de insteek om alle vrijwillige ouderenadviseurs van een gelijke basisbagage te voorzien, welke op lokaal niveau aangevuld kan worden aan de lokale regelingen.

Vervolgens wordt ingegaan op de vraag of er samenwerking bestaat tussen de organisaties die zich met vrijwillige Ouderenadvisering bezig houden.

Tot slot is in het onderzoek ook nog meegenomen of en hoe gegevens van Ouderenadvisering geregistreerd worden.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 5 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 1: Demografische gegevens

Gemeente totaal 55-64 65-74 75+ Almelo 72.366 8.925(12%) 5.859 (8%) 4.735 (7%) Borne 20.534 5.841 (28,4% ) 2.994 (14,6%) 1.196(5,8%) Dal f sen 26.541 3.908 (14,7%) Deventer 96.458 10.279(10,7%) 13.515(14%) Dinkelland 26.070 2.441 (9,4%) 1.750(2,9%) Enschede 155.000 18.600(12%) 12.400(8%) 9.300 (6%) Haaksbergen 24.346 3.355(13,8%) 2.415(9,9%) 1.558(6,4%) Hardenberg 58.105 6.746(11,6%) 4.659 (8%) 3.482 (6%) Hellendoorn 36.046 4.667 (13%) 3.207 (9%) 2.469 (7%) Hengelo 81.480 9.263(11,4%) 6.672 (8,2%) 5.805(7,1%) Hof van Twente 35.150 5.020(14,3%) 3.758 (10,7%) 2.576 (7,3%) Kampen 49.375 5.431(11%) 3.604 (7,3%) 2.963 (6%) Losser 22.485 3.289 (14,6%) 2.125(9,5%) 1.384(6,2%) Oldenzaal 31.416 4.899(15,6%) Olst/Wijhe 17.329 2.446(14,1%) 2.593(14,9%) Ommen 17.311 2.730(15,8%) Raalte 37.311 5.475(14,7%) Rijssen-Holten 36.584 5.363(14,7%) Staphorst 15.899 1.786(11,2%) Steenwijkerland 43.127 5.615(13%) 3.954 (9,2%) 3.288 (7,6%) Twenterand 33.400 3.975(11,9%) 2.438 (7,3%) 1.803(5,4%) Tubbergen 20.724 2.819(13,6%) Wierden 23.439 6.094 (26%) 3.750(16%) 2.578(11%) Zwartewaterland 21.919 2.391 (10,9%) Zwolle 1 14.635 14.533(12,7%)

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -6- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

B Registratie algemene gegevens

Per gemeente is gekeken hoeveel inwoners deze heeft en vervolgens hoe groot de groep is in de cohorten 55-64, 65-74 en 75+ (tabel 1). Hiermee wordt inzichtelijk het belang van een goede en adequate Ouderenadvisering, daar deze leeftijdsgroepen groter worden in de nabije toekomst. Uit tabel 1 blijkt dat het gemiddelde voor het cohort 55-64 ligt op 14,5%. De gemeenten Borne en Wierden liggen hier ver boven, te weten met 28,4% en respectievelijk 26%. Doordat deze twee gemeenten een hoog percentage 55-64-jarigen hebben, ligt het gemiddelde van de provincie ook hoger. Gemeenten die iets onder het gemiddelde liggen zijn o.a. Deventer (10,7%) en Kampen (11%). Aangezien niet alle gegevens uit alle gemeenten zijn aangeleverd, is de CBS-site geraadpleegd. Deze site heeft alleen het cohort 65+ aangegeven. Daarom zijn voor een aantal gemeenten de cohorten 65-74 en 75+ samengevoegd. Om een juiste vergelijking te maken is daarom rekenkundig voor het cohort 65+ gekozen. In het cohort 65+ ligt het gemiddelde op 15,2%. Ook hier liggen Borne en Wierden ruim boven het gemiddelde, met respectievelijk 20,4% en 27%. Onder het gemiddelde liggen o.a. Staphorst (11,2%) en Zwartewaterland (10,9%).

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 7 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 2: Witte Vlekken

Gemeente VOA aantal Actief via Aangestuurd door Aantal BOA fte In dienst bij consulten aantal Almelo 32 (alle vrijwilligers ) Scoop Ouderen, Scoop onbekend 2 0,56 Scoop Ouderen Ouderenbonden, kerk Borne 6 (Huisbezoek 75+) Welzijn Ouderen Borne Welzijn Ouderen Borne Ong. 100 1 0,56 Welzijn Ouderen Borne Dalfsen 43 Landstede Welzijn Ouderen Landstede Welzijn Ouderen 90 1 1 SWO Lemelerveld Dalfsen + SWO Lemelerveld Dalfsen + SWO Lemelerveld Deventer 3*1) Ouderenbonden Ouderenbonden / St. Ong. 100 7 4,51 Stichting Ouderenwerk Ouderenwerk Deventer Deventer Dinkelland 16 SWO Dinkelland SWO Dinkelland Ong. 50 1 0,56 SWO Dinkelland Enschede 130 (alg. vrijwilligers) SWO Enschede SWO Enschede Ong. 2000 4 2,3 Zorgloket gemeente Haaksbergen 10 Kulturhus 't lemenschoer Kulturhus 't lemenschoer Onbekend 1 0,3 Kulturhus 't lemenschoer Hardenberg 24 (sen.voorlichters) De Stuw + Wezijn Ouderen De Stuw Ong. 250 2 1,5 De Stuw Avereest Hellendoorn 25 Stichting de Welle Stichting de Welle Ong. 650 1 0,33 Stichting de Welle Hengelo 3 SWO Hengelo SWO Hengelo Ong. 40 1 0,6 SWO Hengelo Hof van Twente 43 SWO Goor + SWO Markelo + SWO Goor + SWO Markelo + Ong. 200 4 2,5 Per 1/1/08 SWO Hof van SWO Delden SWO Delden Twente, nu nog bij 3 SWO's Kampen 15 SWS Kampen SWS Kampen Ong. 200 1 0,72 SWS Kampen Losser 12 Stichting Cluster Stichting Cluster Ong. 150 1 1 Stichting Cluster Oldenzaal 6 SWO Oldenzaal + ANGO SWO Oldenzaal + ANGO Ong. 120 2 1,05 SWO Oldenzaal Olst/Wijhe 7 (Huisbezoek) SWO Olst-Wijhe SWO Olst-Wijhe Ong. 80 1 0,83 SWO Olst-Wijhe Ommen 0*2) 1 1 WMO-loket gemeente Raalte 10 Stichting Welzijn Landstede Stichting Welzijn Landstede Ong. 100 1 1 St. Welzijn Landstede Rijssen-Holten*6) 10 + ? SWO Holten + St. De Koepel SWO Holten + St. De Koepel Onbekend 1 +? 1 +? SWO Holten + St. De Rijssen Rijssen Koepel Rijssen Staphorst 0 *3) 1 1 SWO Staphorst Steenwijkerland 0 0 Twenterand 11 gemeente, SWZ Twenterand, SWO Twenterand 56 1 0,8 St. Welzijn en Zorgvragen ANBO/PCOB Twenterand Tubbergen 0*4) 1 1 St. Welzijn Tubbergen Wierden 3 SWO + Ouderenbonden SWO + Ouderenbonden Onbekend 0*5) Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -8- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Witte vlekken

Een van de doelen van het onderzoek was om te kijken of er gemeenten in de provincie zijn, waar het fenomeen Ouderenadvisering nog niet bestaat. In de vragenlijst is daarom de vraag opgenomen of er vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn (vraag 2). Een zelfde vraag is ook gesteld over de beroepsouderenadviseurs (vraag 7).

Uit de beantwoording van die vraag blijkt dat in Deventer *1) het bij de Stichting Ouderenwerk Deventer onbekend is of er VGA's zijn. Vanuit de bonden uit Deventer is wel aangegeven dat VOA's namens de bonden actief zijn. Wel zijn er in Deventer BOA's actief. In Ommen *2) zijn er geen VGA's actief, maar wel een BOA. In de gemeente Steenwijkerland zijn VGA's noch BOA's actief. In de gemeenten Tubbergen en Staphorst is dat officieel nu ook het geval, echter in Tubbergen *4) zijn de gemeente en de SWO momenteel gezamenlijk bezig om het project 'Eigen Kracht' op te zetten. Daarvoor worden vrijwilligers geworven en opgeleid. Het project gaat van start in het voorjaar 2008. In de gemeente Staphorst *3) is de SWO (in opdracht van de gemeente) momenteel bezig een project Huisbezoek 75+ op te starten. Ze zijn nu bezig met de opzet van het project, zodat het medio 2008 van start kan gaan. In de gemeente Wierden zijn wel een aantal VGA's actief, maar is er geen BOA. Deze wordt wel per 1 januari 2008 aangesteld bij de Welzijnsorganisatie St. Accolade. Volgens de gemeente is Rijssen-Holten een witte vlek, omdat dat er geen structurele formatie is bij SWO Holten en St. de Koepel Rijssen. Wel is in Holten een project Huisbezoek 75+ geweest. Rijssen moet gaan volgen voor een project Huisbezoek 55+. Er zijn momenteel fusiebesprekingen tussen beide welzijnsorganisaties, deze verlopen echter moeizaam. Volgens de SWO Holten zijn er wel vrijwillige voorlichters. Van de gemeenten Zwartewaterland en Zwolle is geen enkele reactie ontvangen en kan derhalve niet gezegd worden of hier Ouderenadvisering is.

Wat verder op valt te merken over tabel 2 is dat er ruim 400 vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn in 19 gemeenten. Zij zijn bijna alien actief voor de SWO's en worden dan ook door hen aangestuurd. In 20 gemeenten zijn 24,12 fte's (35 personen) als beroepsouderenadviseur actief. Deze BOA's zijn alien actief voor de lokale SWO, met uitzondering van de gemeenten Enschede en Ommen. Daar zijn de BOA's werkzaam voor het zorg- dan wel WMO-loket.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 9 - Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 3: Wat zijn de taken van de VOA? In volgorde van 1 (belangrijkst) naar 6 (minst belangrijk).

Gemeente Informatie/ Vraag- Advies Ondersteuning Signalering Anders, namelijk voorlichting verheldering naar BOA Almelo 2 1 3 4 Borne 1 checklist huisbezoek 75+ Dalfsen 1 2 2 Deventer 5 4 4 5 2 luisteren Dinkelland 1 1 1 Invullen enquete Enschede 5 5 Haaksbergen 6 5 6 Hardenberg 6 6 Hellendoorn 5 2 3 3 Hengelo 2 1 3 4 4 Hof van Twente 1 6 6 3 2 1 formulier huisbezoek Kampen 1 5 3 5 5 Losser 2 3 6 6 1 luisteren Oldenzaal 1 5 5 5 Olst/Wijhe 1 1 Ommen Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt nvt Raalte 1 1 1 1 1 Rijssen-Holten 1 L4 4 2 Staphorst Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt nvt Steenwijkerland Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt nvt Twenterand 3 3 3 3 3 Tubbergen Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt nvt Wierden 2 5 6 2 6 1 organiseren activiteiten, ondersteunen projecten Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -10- Itrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

D Deskundigheid

Zoals hiervoor vermeld is een ander onderzoeksdoel de deskundigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs. Hiertoe zijn een aantal vragen gesteld: wat zijn de taken van de VGA's (vraag 3), wat zijn de onderwerpen waar ze zich mee bezig houden (vraag 4), wat zijn de knelpunten bij deze onderwerpen (vraag 4a), hoe worden de VGA's ondersteund (vraag 5a t/m 5d).

Taken In tabel 3 is aangegeven wat de belangrijkste taken van de VOA zijn. De respondenten konden aangeven wat de belangrijkste taak en de minst belangrijke taak is. Belangrijk wordt met een 1 aangeduid en minst belangrijk met een 6. Over het algemeen vindt men het voorlichten en informeren de belangrijkste taak van de VOA. Daarna is advisering aan de client en signalering naar de BOA belangrijk. Dit strookt ook met de insteek van het landelijk projectteam VOA en de algemene beeldvorming van een vrijwillige ouderenadviseur. Volgens het landelijk projectteam zijn dat immers voorlichten/informeren, vraagverheldering en advies, met als nadrukkelijke opmerking dat de client zelf verantwoordelijk blijft. In veel gemeenten wordt de VOA ingezet voor het project huisbezoek, als dat bestaat. Daar worden ouderen (vaak 75+-ers) bezocht en aan de hand van een vragenlijst of enqueteformulier worden ze geinterviewd door de vrijwillige ouderenadviseurs.

Vervolgens is in het kader van deskundigheid ook gevraagd naar wat de onderwerpen zijn waar de VGA's zich mee bezig houden. Interessant is dan ook te weten wat de knelpunten zijn op die onderwerpen. In tabel 4 is de uitwerking hiervan aangegeven.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -11 - Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 4: Wat zijn de onderwerpen en knelpunten die de VOA tegenkomt? 1 = belangrijk, 4 = minst belangrijk. Achter het cijfer is het knelpunt aangegeven.

Gemeente Wonen/ Knelpunten Financien /Knelpunten Vervoer / Knelpunten Almelo 3 : klussen, behangen,schilderen 1 : onduidelijkheid / onbekendheid regelgeving 3 : klachten regiotaxi Borne 1 1 1 : regiotaxi niet goed, moment vertrek Dalfsen 1 2 2 Deventer 2 2 : doorverwijzen 1 : regiotaxi Dinkelland 1 : onzekerheid tav verhuizen, wachttijden andere 1 : laag inkomen, problemen aanvraag 1 : aanvragen regiotaxi, klachten regiotaxi won., woningaanpassing huur/zorgtoeslag, probleem bij GAK Enschede 1 2 : minimumniveau, te trots om hand op te houden 1 Haaksbergen 1 2 2 Hardenberg 1 : huis te groot, tuin te groot, moeilijkheden met de 1 : onbekendheid regelingen 1 : regiotaxi duur, regelingen onduidelijk trap, geen toilet boven Hellendoorn 1 1 : wisselende regelingen 1 Hengelo 2 : aanpassingen, wachttijden, verhuizen 4: 3 : taxi problemen Hof van Twente 1 : aanpassingen in huis, wachtlijst andere woning, 1 : lage inkomens, wijzen op gem.voorzieningen, 1 : collectief vervoer, taxipas, slechte toegankelijkheid buiten wonen is het niet goed te onderhouden, adm. op orde, ordenen en bijhouden wegennet, regiotaxi niet voor iedereen voor lage tarief toegankelijk, veel wijzigingen in regelingen, lange wachttijden op taxi, durven dan 's avonds niet meer te gaan Kampen 1 : gebrek seniorenwoningen 1 : cumulatieve effect alle verhogingen 1 : veel klachten over regiotaxi Losser 1: vervuiling, overlast jeugd en parkeren 2: slecht ronkomen van AOW 1 : wegvallen voorzieningen buitengebieden Oldenzaal 2: hulp bij urgentie-aanvraag andere woonruimte 1 : hulp bij formulieren invullen, problemen bij eigen 2: adm., wirwar papierwinkel, overzicht weg Olst/Wijhe 1 : onbekend 1 : onbekend 1 : onbekend Ommen Nvt Nvt Nvt Raalte 1 : onbekend 1 : onbekend 1 : onbekend Rijssen-Holten 1 1 1 : bijna niemand komt in aanmerking voor regiotaxi Staphorst Nvt Nvt Nvt Steenwijkerland Nvt Nvt Nvt Twenterand 3: te weinig huisvesting voor ouderen 2: rompslomp m.b.t. aanvragen en regelingen 1 : verminderen knelpunten door startregiotaxi Tubbergen Nvt Nvt Nvt Wierden Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -12- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Vrije tijd / Knelpunten Sociale contacten /Knelpunten Zorg /Knelpunten Almelo 4 : mobiliteitsprobleem 4 : onduidelijkheid omtrent WMO Borne 1 : moeilijk in te schatten door BOA 1 1 Dalfsen 2 2 2 Deventer 2 1 : eenzaamheid 2 Dinkelland 1 : eenzaamheidsproblematiek 1 : te weinig soc.contn, welzijnsvraagstukken, 1 : aanvragen hulp duurt lang verlieservaringen, psychosociale problematiek Enschede 2 2 2 Haaksbergen 4 3 1 Hardenberg 1 1 : eenzaamheid 1 : onbekendheid regelingen hulpmiddelen Hellendoorn 1 1 1 Hengelo 2 : weinig activiteiten door lichamelijke beperkingen, 1 : eenzaamheid 2: drempelvrees, problemen opbouwen contacten Hof van Twente 1: onbekendheid met aanbod, kennen weinig hobby's, 1 : eenzaamheid, zelf niet actief, 1 : minder gei'ndiceerd krijgen mbt hv. Veel knelpunten omdat ze altijd gewerkt hebben komen niet aan het zicht, omdat ouderen snel een nee accepteren, zich schikken in afwijzingen, zou meer publiciteit moeten komen aan mogelijkheden, zou onafhankelijk klachtenbureau moeten komen van soort ombudsman in gemeente of regio of zelfs provincie waarin wzw duidelijk vertegenwoordigd is of koppelen aan SWO. Bij verpleeghuis indicatie moeten ze naar buiten hun eigen omgeving verhuizen, groot tekort aan sen.huisvesting, wachttijden voor verzorgingshuis, hoe krijg je dan zorg in overbruggingsperiode. Kampen 1 : is aan de oudere zelf 1 eenzaamheid 1: Losser 2: 1 eenzaamheid, angst iets te overkomen 1: verhoging EB thuiszorg Oldenzaal 2: vinden van activiteiten bij vereenzaming, over 2 2: niet weten waar juiste hulp te krijgen is, juist bij drempel heen helpen specifieke hulpvraag Olst/Wijhe 1 : onbekend 1 onbekend 1 : onbekend Ommen Nvt Nvt Nvt Raalte 1 : onbekend 1 onbekend 1 : onbekend Rijssen-Holten 1 1 eenzaamheid, samen eten 1 Staphorst Nvt Nvt Nvt Steenwijkerland Nvt Nvt Nvt Twenterand 2: totaaloverzicht diverse bestaande activiteiten 2: totaaloverzicht diverse bestaande activiteiten 3: hoeveelheid in aanbod maakt keuze klant moeilijker Tubbergen Nvt Nvt Nvt Wierden Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -13- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Belasting / Knelpunten WMO / Knelpunten Anders, namelijk Almelo 1 : onbekendheid digitale aangifte 3 Borne 1 1 Dalfsen 2 2 Deventer 2 : doorverwijzen 2 : onbegrip Dinkelland 1 : velen niet aangevraagd 1 : nog niet bekend Enschede 2 2 Haaksbergen Hardenberg 1 1 Hellendoorn 1 1 Hengelo 3: Hof van Twente 1 : teruggave, loopt goed via HUB A 1 : thuiszorg heeft geen veranderingen door komst WMO Kampen 1: nieuwe regelingen ondoorzichtig Losser 1: Oldenzaal 2: 2: verschraling van de hulp, minder hulp dan verwachting bij client, niet tevreden over dienstverlening = zorgloket van de gemeente, bestaat sinds 1/1/07 Olst/Wijhe 1 : onbekend 1: onbekend 1 : onbekend Ommen Nvt Nvt Nvt Raalte 1 : onbekend Rijssen-Holten 1 1 : langdurige indicatietijd voor HV, moet korter Staphorst Nvt Nvt Steenwijkerland Nvt Nvt Twenterand 1 Tubbergen Nvt Nvt Wierden Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -14- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Onderwerpen/knelpunten In de vragenlijst konden de geenqueteerden uit een aantal onderwerpen kiezen waar de VOA zieh mee bezig houdt en daarbij aangeven wat de knelpunten zijn. Gevraagd is om bij de onderwerpen aan te geven wat als belangrijkste wordt ervaren.

Uit de reacties blijkt dat wonen als belangrijkste onderwerp wordt ervaren. Daarna volgen achtereenvolgens vervoer, finaneien, belasting, vrije tijd en als hekkensluiters sociale contacten en WMO.

Bij wonen wordt veelvuldig als knelpunt aangegeven dat er lange wachtlijsten zijn voor andere woonruimte en een tekort is aan seniorenwoningen. Bij vervoer wordt door iedereen aangegeven dat er veel klachten zijn over de regiotaxi. Er moet lang op de taxi gewacht worden en deze wordt toch wel vaak als duur ervaren. Met betrekking tot finaneien wordt door de respondenten vaak gemeld dat er bij de clienten onduidelijkheid bestaat over alle mogelijke regelingen die er bestaan. In het verlengde hiervan wordt bij belastingen aangegeven dat vragen hierover worden doorverwezen naar belastinginvullers. Veel ouderen hebben ook gewoon hulp nodig bij de dagelijkse administratie. Vrije tijd en sociale contacten worden door de respondenten in elkaars verlengde gezien. Als belangrijkste knelpunten worden eenzaamheid en onbekendheid met het aanbod van activiteiten ervaren. Tot slot kon het onderwerp WMO aangegeven worden. Veel knelpunten konden hier nog niet genoemd worden. Enkele genoemde knelpunten waren dat er nog veel onbegrip en onbekendheid is. Een andere opmerking is dat de WMO een verschraling van de zorg is.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -15 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -16- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 5: Ondersteuning VOA

Gemeente Introductie Scholing Begeleiding Informatievoorziening Almelo 2x gesprek, meelopen met VOA, Scoop, Stavoor, ROC Scoop gemeente, Scoop, BOA sociale kaart Borne Welzijn Ouderen Borne, gemeente, Welzijn Ouderen Borne Welzijn Ouderen Borne welzij nsorgani satie Dalfsen Landstede Dalfsen + SWO Landstede Dalfsen + SWO Landstede Dalfsen + SWO Lemelerveld, gemeente Lemelerveld Lemelerveld Deventer Bond Bond bond Dinkelland opleiding van 2 weken + 1 x maand SWO, op uitnodiging diverse, SWO SWO, op uitnodiging div. maarsch. bijscholing maarsch. org's en ouderenadv's org's en ouderenadv's Enschede per project kennismaken, per project afh. van de verkregen projectmedewerkers SWO via SWO door benadering van andere inventariseren nivo middelen, nooit NIZW, wel volksuni - organisaties als bijv. gastspreker > moet van gemeente, inhoudelijk kennis via andere org's of eigen Haaksbergen trainingsdagen voorlichters, 't lemenschoer en gemeente 't lemenschoer 't lemenschoer kennismaking sociale kaart en informatie omtrent producten WMO Hardenberg Bij de start is er een cursus geweest, er De Stuw De Stuw De Stuw + gastsprekers vindt minimaal 2x per jaar overleg plaats over uitwisseling ervaring en nieuwe informatie Hellendoorn alien De Welle De Welle De Welle Hengelo bijscholing SWO, BOA, externe voorlichters SWO, BOA SWO, externe voorlichters, excursies Hof van Twente SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden Delden Delden Delden Kampen Veel papieren info, nieuwe gaan mee SWS Kampen SWS Kampen Gastsprekers 1 x maand met ervaren sen.voorlichters, krijgen map met leidraad en vragenformulier Losser Stichting Impuls Oldenzaal Stichting Cluster maandelijks overleg, excursie, sprekers, beroep op BOA Oldenzaal ja, via kennismakingsbijeenkomst, via ja, naar behoefte, meestal door eigen ja, door ouderenbonden en SWO en SWO geeft infoblad 4De vierspan' uit iedere organisatie (zie alg. opmerking) organisatie, soms uitbesteed op ANGO m.b.t. activiteiten, e.d.. Andere apart voor alle VOA's deelonderwerpen partners geven ook een blad uit Olst/Wijhe cursusbijeenkomsten SWO OW + gastsprekers SWOOW SWOOW Ommen Raalte Stichting Welzijn Landstede, 9x/jr Stichting Welzijn Landstede, BOA Stichting Welzijn Landstede, BOA

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -17- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Introductie Scholing Begeleiding Informatievoorziening Rijssen-Holten Voor huisbezoek zijn ze 2 middagen getraind door prof.instituut, ondersteund door voorzitter SWO en ondersteuning door BOA Rijssen. Geen specifieke infobijeenkomst. Is in ontwikkeling. Staphorst In januari is werving, februari start cursus duurt 12 weken, in samenwerking met Deltion College, gaan hem op maat krijgen, onder- werpen omgaan vertrouwelijke info, hulpvraagverduidelijking, technieken interviewen, gem. sociale kaart, eigen grenzen bewaken Steenwijkerland Twenterand scholing van 5 dagdelen m.b.t. gemeente SWO gemeente, SWO, BOA, lokale regelingen instanties en instanties gesprekstechnieken Tubbergen Zijn er druk mee bezig, hopen in januari 2008 te scholen, 3 a 4 dagdelen, om het niet te intensief te laten worden. BOA gaat ze begeleiden. En hopen dat VOA's in februari aan de slag kunnen. Hebben zich al 8 VOA's gemeld. Komen ze aan via ouderenbonden en InfoPunt (soort vrijwilligers matchbureau). Geen formalisering, gaat vanuit SWO geleid en via zorgloket wordt project aangestuurd. VOA's krijgen een soort contractje. Wierden gemeente, SWO, eigen org., welz.org. gemeente, SWO, eigen org., welz.org. gemeente, SWO, eigen org., welz.org. Zwartewaterland Zwolle

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -18- Itrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Ondersteuning In tabel 5 wordt nader ingegaan op hoe de vrijwillige ouderenadviseurs ondersteund worden. Daartoe zijn de volgende vragen gesteld: 5. Hoe worden de Vrijwillige Ouderenadviseurs ondersteund? 5a. Volgen zij een introductietraject ? Zo ja, wat houdt dit traject dan in? 5b. Krijgen zij scholing? Zo ja, door wie dan? 5c. Worden ze begeleid? Zo ja, door wie dan? 5d. Vindt er informatievoorziening naar hen plaats? Zo ja, door wie dan? In ieder geval zijn in 19 van de 25 gemeenten VOA's actief en zij worden daar dan ook ondersteund. Bij 2 gemeenten is het onbekend (Zwartewaterland en Zwolle).

Uit de tabel blijkt dat niet alle SWO's een introductietraject kennen. Daar veel VOA's ingezet worden voor het project Huisbezoek, wordt er voor hen vaak een scholing aan de hand van de vragenlijst verzorgd. Veel SWO's verzorgen de scholing daarvoor zelf. De SWO's begeleiden de VOA's ook zelf. Wat daarbij opvalt is dat er slechts door een SWO gebruik gemaakt gaat worden van de al ontwikkelde cursus Vrijwillige Ouderenadvisering. Deze is ontwikkeld door de KBO Brabant, vervolgens geadopteerd door het landelijk project Vrijwillige Ouderenadvisering van de 3 bonden en verfijnd door het NIZW.

Voor een VOA is het ook belangrijk om goed geinformeerd te zijn op de ontwikkelingen bij de diverse onderwerpen. De informatievoorziening hierover geschiedt veelal ook via de SWO's. Zij nodigen vaak gastsprekers uit en benaderen andere organisaties hiervoor om op bepaalde onderwerpen nader in te gaan. Tijdens de telefonische contacten met SWO's is vaak ook gewezen op de landelijke nieuwsbrief Ouderenadvisering, die door het landelijk projectteam verzorgd wordt. Hierin worden landelijke ontwikkelingen op de diverse onderwerpen aangegeven, waarmee de VOA te maken krijgt. Veel SWO's toonden belangstelling voor de nieuwsbrief en krijgen deze voortaan toegezonden, zodat deze gebruikt kan worden bij de informatievoorziening aan de VOA's.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -19 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 6: Samenwerking VOA - BOA

Gemeente Samen- Deelnemers Vorm Geformaliseerd via Sinds Evaluatie Wat gaat goed Wat zijn Ervaring werking knelpunten Almelo Ja Scoop en VOA's 1 x4wkn overleg, ja, niet met kerken, januari 1x4 wkn overdracht en geen uitstekend BOA <-> VOA onderlinge afspraken 2007 bespreking clienten Borne nvt Dalfsen * ja Deventer nee Dinkelland Ja SWO en overleg Ix4weken, convenant 2006 1 x per jaar uitvoering proj. verschil in goed seniorenvoorlichters VOA <-> BOA huisbezoek 75+ kwaliteiten en gezamenl.verantw., nivo van overleg en info- VOA's, lastig uitwisseling bijscholen, versch. achtergrond Enschede Ja SWO, Sticht. 55+, Platform informele convenant eind 2006 jaarlijks kent elkaar en gevaar van tot nu toe ouderenbonden, ondersteuning verwijst naar elkaar, zwaan kleef positief, want er Stich. Pioen, veel visie kennen van aan, is is kerngroep die vrijwil. Org's, elkaar waterhoofd profs in dienst vrijwil.centrale krijgen hebben. Zou een frontoffice voor hulpvrager willen hebben -> wordt punt in fusietraject Haaksbergen Ja 't lemenschoer doorverwijzing VOA nee goed ->BOA Hardenberg Ja De Stuw en regelm.overleg, De Stuw: ja nieuwe goed sen. voorlichters reg.form, VOA- Gemeente: nee vragenlijst, >BOA werving vrijwilligers Hellendoorn Ja De Welle overleg IxSwkn, convenant 1997 Ixjaar afstemm., duid. te weinig uren goed BOA <-> VOA aanspr.punt, BOA, wiss.inzet kennisoverdr. VOA's Hengelo Ja SWO Hengelo overleg per 4 weken, intentieverklaring 2004 individ. overleg, afstemm., Geen uitstekend BOA<->VOA 1 x4 weken, begeleid., comm. groep Ix halfjaar Hof van Twente* ja

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -20- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Samen- Deelnemers Vorm Geformaliseerd via Sinds Evaluatie Wat gaat goed Wat zijn Ervaring werking knelpunten Kampen Ja SWSK + hoort bij takenpakket nee 1998 Ix mnd korte lijnen, directe Tot nu geen VOA's zijn oren vrijwilligers SWSK communicatie BOA- en ogen vd BOA VOA Losser Ja Senioren Info Team SIT 1999 kort lijnen, open = 12 VOA's en comm., taken helder Angeline Voortman Oldenzaal Ja SWO, Regelmatig overleg deels geformaliseerd, daar 1998 Ix jr elkaar niet voor de belangen van Goed, samen ouderenbonden, waar het geld betreft voeten lopen, elkaar SWO en goed door een ANGO, SOM, St. aanvullen, voor vrijw.org' s zijn deur kunnen is Informele hulpvrager bestaan vaak anders. plezierig en Thuiszorg. St. voor geen schotten, aanvullend naar terminate thuiszorg, doordatje in een elkaar St. huisvesting zit. belangenbehartiging Mantelzorg NO- Twente, Humanitas, Alg. Maatsch.Werk Olst/Wijhe Ja SWO is nog in bespreking is nog in bespreking doorverwijzing VOA -> BOA Ommen Witte vlek Raalte Ja St. Welzijn 1x6 wkn overl., Structured project 1997 Elke Alles Moeilijk om goed Landstede + VOA reg.form., BOA- vergadering uitbreiding VOA VOA'ste vinden Rijssen-Holten Ja SWO + voorlichters samenwerking nee 2003 alleen nav individueel (via werving krant) projecten niveau met vrijwilliger goed, gemotiveerde vrijwilligers

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -21 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Samen- Deelnemers Vorm Geformaliseerd via Sinds Evaluatie Wat gaat goed Wat zijn Ervaring werking knelpunten Staphorst nee Wordt ontwikkeld, nog niet bekend partners uit werkgroep Ouderenorganisaties worden benaderd voor werving en deelname in samenwerking. Steenwijkerland Witte vlek Twenterand Ja SWO regelmatig overleg 1 via April 1 x jaar Korte lijnen Geen uitstekend x 10 wkn, vrijwilligersovereenkomst 2000 regi stratieformu Her, VOA->BOA Tubbergen Witte vlek Wierden Ja gemeente, SWO, regelm. overleg, onbekend welz.org. projectsamenwerking Zwartewaterland Zwolle

*Dalfsen: de gemeente, Landstede Welzijn Ouderen en de SWO Lemelerveld geven alle 3 een ander antwoord op deze vragen. *Hof van Twente: er zijn momenteel 3 SWO's actief, die in een fusie-traject verwikkeld zijn. Alle drie geven hier andere antwoorden.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -22- Itrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Samenwerking

Het voorlaatste deel van het onderzoek is erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. In het ideaalbeeld zou het zo zijn, dat zij samenwerken en elkaar informeren. In hoofdstuk 1 is reeds gemeld dat er binnenkort een landelijke samenwerkingsovereenkomst wordt ondertekend, op 25 januari 2008 tussen de partners uit het Maatschappelijk Overleg. Het uiteindelijke doel naar aanleiding van dit onderzoek is om te bekijken of ook op gemeentelijk niveau tot een dergelijke samenwerkingsovereenkomst gekomen kan worden (vraag 9).

In tabel 6 is per gemeente een overzicht opgenomen over de samenwerking en als deze er is hoe die er dan uitziet.

Van de 25 gemeenten geven 17 gemeenten aan samen te werken (waarvan 2 gemeenten verschillende antwoorden geven), 2 gemeenten doen dat niet, 2 hebben niet gereageerd, 3 gemeenten zijn een witte vlek (is geen vrijwillige Ouderenadvisering) en 1 SWO geeft aan dat het niet van toepassing is.

13 SWO's hebben de vraag over samenwerking gei'nterpreteerd als samenwerking met de VOA's. Die samenwerking uit zich dan veelal in een regulier overleg, wat vaak niet geformaliseerd is. 2 SWO's hebben niet gereageerd. 2 gemeenten hebben een bredere samenwerking, te weten met o.a. met de ouderenbonden, maatschappelijk werk, thuiszorg, mantelzorg.

Veel SWO's vinden dat de korte lijnen in de samenwerking goed werken. Daarnaast worden de open communicatie en de directe lijnen als positief ervaren. Als knelpunten worden genoemd het vinden van vrijwilligers, hun verschillende achtergronden en dat de belangen van de beroeps- en de vrijwillige organisaties verschillen. Over het algemeen wordt de samenwerking als goed ervaren.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -23 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -24- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 7: Registratie

Gemeente Registratie Op welke wijze Wie verzamelt Wat gebeurt ermee Almelo Ja formulier en checklist huisbezoek Scoop zelf analyseren, doorgeven aan gem./wbv, zorg-/wijkorganisaties, gebruik in beleid Borne Nvt bezoek vindt per wijk plaats W O Borne zelf analyseren, rapport aan betrokkenen, gebruik in beleid Dalfsen Ja Formulier SWO Landstede Zelf analyseren, doorgeven aan gemeente Dalfsen en SWO Lemelerveld Deventer Ja ANBO / KBO Intern gebruik Dinkelland Ja checklist wordt in eigen comp.progr. SWO zelf analyseren, doorgeven aan gemeente + BOA, gebruiken in beleid verwerkt Enschede Ja Regipro Was SWO, nu Witte vlekken helder krijgen, gebruiken bij beleid van SWO en gemeente zorgloket Haaksbergen Ja registratiesysteem huisbezoeken t lemenschoer zelf analyseren, doorgeven aan gemeente, gebruiken in beleid, in eindrapportage en sen. voorlichters presentatie aan gemeente Hardenberg Ja eigen systeem VOA de Stuw wordt doorgegeven aan gemeente en corporatie Hellendoorn Ja Eigen systeem De Welle De Welle zelf analyseren, doorgeven aan gem./BOA, gebruiken in beleid en jaarverslag Hengelo Ja formulier SWO SWO Hengelo zelf analyseren, doorgegeven aan gemeente en SWO Hof van Twente Ja via Regipro/SWO Office/eigen SWO Goor, voor henzelf, client volgsysteem, jaarverslag, beleidsinfo naar gemeente formulier Markelo, Delden Kampen Ja SWOffice SWSK herinnerings/vervolgafspraken/client volgsysteem Losser Ja formulier Stichting jaarrapport aan gemeente, ouderenbonden, politieke partijen, instellingen, SR Cluster Oldenzaal ja via SWO Office, ook info van VOA's SWO Oldenzaal wordt in SWO-jaarverslag verwerkt en activiteiten verantwoorden. Partners geven ook wordt hierin verwerkt jaarverslagen uit Olst/Wijhe Nee formulier SWO SWO-Olst wordt gebruikt in beleid afhankelijk van gegevens Wijhe Ommen Witte vlek Raalte Ja wordt gedigitaliseerd Stichting wordt doorgegeven aan Stichting Welzijn Landstede, BOA Welzijn Landstede Rijssen-Holten Witte vlek wel vragenlijst bij huisbezoek Holten SWO-Holten Staphorst Witte vlek Nu nog niet, wel miv 2008 na SWO Staphorst opleiding VOA's, nu nog geen keuze Steenwijkerland Witte vlek

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -25- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Registratie Op welke wijze Wie verzamelt Wat geheurt ermee Twenterand Ja formulier van SWO St. Welzijn en zelf analyseren, doorgegeven aan gemeente, gebruik in beleid Zorgvragen Twenterand Tubbergen Witte vlek Nee, nu bezig met Arcon om een systeem uit te zoeken, gaat waarschijnlijk JRsoft werken, is gekoppeld met GBA van de gemeente. Wierden nee Zwartewaterland Onbekend Zwolle Onbekend

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -26- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Overige

Registratiesysteem In de vragenlijst is ook gevraagd of er een registratiesysteem wordt bijgehouden. Zo ja, hoe, wie verzamelt de gegevens en wat gebeurt hiermee (vraag 6). In tabel 7 zijn deze gegevens per gemeente verwerkt.

Deze vraag is in het onderzoek meegenomen, omdat het landelijk project 'Vrijwillige Ouderenadvisering' onderzoekt of er een eenduidig registratiesysteem door de VOA's gebruikt kan worden, wat door hen eenvoudig te verwerken valt en tevens goed bruikbaar is voor de organisatie voor wie de VOA aetief is en wat bovendien uiteindelijk gebruikt kan worden in het ouderenbeleid.

In Overijssel zijn bijna alle VOA's actief voor de SWO's, behalve in Deventer en Wierden. In Deventer worden de gegevens bijgehouden door de bonden en gebruikt bij de eigen bestuursinformatie. De manier van registreren bij de SWO's is heel verschillend. Twee SWO's gebruiken het programma Regipro, 4 SWO's gebruiken het programma SWO Office. De SWO's die de enquete hebben ingevuld als bedoeld voor het project huisbezoek, geven aan dat zij een eigen formulier hebben ontwikkeld ten behoeve van het project en dat ook verwerken. Onduidelijk is in welk systeem dat gebeurt.

Tot slot is in het enqueteformulier de respondenten ruimte gegeven om overige opmerkingen te maken. In tabel 8 zijn die opmerkingen opgenomen, wederom per gemeente.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -27 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Tabel 8: Overige opmerkingen

Gemeente Opmerkingen Almelo Borne Dalfsen Gemeente: SeniorenAdviesTeamProject regelt huisbezoeken om te informeren. Zij regelen vrijwilligers en leiden hen op aan de hand van een vragenlijst SWO Lemelerveld: Info over SAT 2007 meegestuurd onder ouderen 74-77. PCOB: Door een goed functionerende St. Welzijn Ouderen is er geen behoefte aan vrijwillige ouderenadviseur. ANBQ: vullen enquete niet in, te klein bestuur, handen vol aan activiteiten. Deventer Betaalde QA zijn professionele OA's. Verwarrend dat vrijwilligers geen andere naam hebben... Wij horen graag de resultaten. Dinkelland VOA's zijn zelf jongere ouderen. Herkennen daardoor vaak goed de problematiek. Deze vrijwilligers hebben vaak meer vrije tijd en tijd om huisbezoeken af te leggen. Enthousiaste groep mensen!! Enschede Gemeente: Gemeente faciliteert de samenwerking, behoefte ontstaan vanuit organisaties zelf want vragen en behoeften bleken gelijk te lopen. Bureaucratic wordt door profs overgenomen, waardoor vrijwilligers gemotiveerd blijven. Zijn aan het inzetten op signaleringsfunctie van VOA naar BOA omdat daar voor ouderen veel meer uit te halen is. Wordt vanuit gemeente aandachtsgebied. Problemen zijn niet alleen leeftijdsafhankelijk. Dus registratie van problemen op wijk en buurtniveau wordt belangrijker. Gaat via een kenniscentrum lopen. Dit als instrument op de vraag die onder de bevolking leeft. DUS GEMEENTE WIL SIGNALEN VANUIT BEVOLKING DUIDELIJKER KUNNEN VERTALEN NAAR BELEID SWO: Enschede is van oudsher textielstad en nivo ouderen is navenant (lage pensioenen dus op sociaal gebied meer investeren om hen op peil te houden). Mist positie naast de klant, omdat adviestaak bij SWO weggehaald is en naar het zorgloket is overgeheveld. Gemeente kijkt alleen maar naar wat zij ouderen kan bieden, SWO had client centraal staan. Er bestaat gezam. project Administratieve Ondersteuning samen met Humanitas, omdat zij vorig jaar landelijk project hadden, en samen met MEE Twente en Stichting Maatschappelijke Dienstverlening. Daarbij onderscheid in 2 groepen, t.w. blijvende en tijdelijke ondersteuning. In Belastingproject is HUBA en FNV gemtegreerd. Veel organisaties hebben mond vol over keten-denken, maar moeten nu door WMQ daar gedwongen anders mee bezig zijn. Haaksbergen 't lemenschoer: In Haaksbergen kennen we reeds vele jaren het project seniorenvoorlichting. De term vrijwillige Ouderenadvisering wordt door ons niet gehanteerd. De enquete is door ons via Seniorenraad / bonden eerst op 18/10/07 aangereikt. Hardenberg Gemeente: Vanaf 1/1/07 is er WMO-loket. Veel van de oude BOA-taken zijn hier terecht gekomen. Bij De Stuw nader vragen. Betreft m.n. info/advies. Info uit rapportage Huisbezoek wordt meegenomen bij gemeentelijk Ouderenbeleid. Leidt niet standaard tot wijzigingen, schenken daaraan aandacht. De Stuw: Sen.voorlichters in Hardenberg doen alleen lc huisbezoek in Dedemsvaart blijven ze cont.persoon. De Stuw en WOA is samengegaan in Quderenbureau en Welzijn Quderen. Samen in De Stuw. Hellendoorn De Welle: Dienst Ouderenadviseur bestaat al 10 jaar. De VOA leggen bezoeken af, werken met een vragenlijst en verwijzen evt. door. Een jaar later wordt de oudere gebeld door VQA, evt. vervolgbezoek. Werken onafhankelijk van de gemeente. Begeleiding Dienst QA door de beroepskracht. NIZW-cursus is bekend. Hengelo SWO Hengelo: VGA's zijn niet van ouderenbonden. In Hengelo is team voor administratieve en financie'le vraagstukken

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -28- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Opmerkingen Hof van Twente SWO Goor: Nu nog afzonderlijk werkzaam, miv 1/1/08 1 SWO Hof van Twente. Clientenparticipatie is belangrijk, zeker naar gemeente en naar andere zorgverlenende / welzijnsorganisaties toe, want er is daar heel veel bureaucratic. Niet iedere hulpvrager is daarvoor mondig genoeg. Als zorg/welzijnsmakelaar/ behartiger/ondersteuner (dus als bruggenbouwer) ligt daar in HvT een nadrukkelijke taak. Gemeente doet beroep op haar burgers en zal ze dan ook adequaat moeten ondersteunen. SWO Markelo: Gaat veel tijd en energie in fusietraject zitten. Hoopt straks op nauwere samenwerking met collega's met behoud van 'coleur locale'. SWO Delden: Zijn nu bezig met een fusietraject tussen SWO's, gaat wel eens ten koste van de projecten. Huisbezoeken van BOA's nemen wel toe door project en naamsbekend en spreekuren. Kampen SWS Kampen: Bezoeken van 75+-ers aan de hand van postcodegebied door seniorenvoorlichters. Aankondigingsbrief. Na 3x aan de deur geweest te zijn, ontvangen ze nog een brief. Na le bezoek worden daar waar nodig de client eens in zoveel tijd bezocht (herinnering via systeem). SWSK maakt jaarlijks een boekje met overzicht activiteiten, en wat de SWSK doet (indicaties seniorenwoning, personenalarmering, wijkcontacten). Vrijwilligers krijgen geen vergoedingen, wel als het verder weg is = onkostenvergoeding per km, wel kerst/verjaarsattentie. Heeft met seniorenvoorlichters besproken om hun adressen aan SENtrum door te geven, willen ze niet. Wil landelijke nieuwsbrief Ouderenadvisering ontvangen Vroeger bestond SpilAdviesGroep in Nijverdal, was een kring van ouderenadviseurs. Bestaat niet meer. Was van Arcon, Mieke v.d. Wai, kregen van Provincie geld. Ze hebben 1 allochtone ouderenadviseur = Turk, is nu bezig met QA-HBQ Nijmegen. Losser Gemeente: Manier van aankijken van zorgloket tegen het werk van de VOA's heeft een beetje een negatief imago. Gemeente moet aanboksen tegen dit imago, wat jammer is. Juist de inzet van de VOA's is belangrijk. Zorgloket heeft vraagtekens bij de professionaliteit van de VOA's. Dus wij-zij-gevoel. Cluster: VQA's zijn seniorenvoorlichters. 2007 start pilot 'Valpreventie' i.s.m. St. Consument & Veiligheid en Qdyssee Oldenzaal SWO Oldenzaal: ANGO = Alg. Ned. Gehand. Org. Elke organisatie heeft aparte spreekuren. SWO huisvest vrijwilligersorganisaties, zoals ouderenbonden, ANGO, SOM, St. Informele Thuiszorg. St. voor terminale thuiszorg, St. belangenbehartiging Mantelzorg NO-Twente, Humanitas, Algemeen Maatschappelijk Werk, Ix mnd Alzheimer cafe, Ix mnd Geheugenspreekuur, Ix mnd belastingspreekuur, dagelijks huisvestingspreekuur ouderen, Ix jaar HUBA. Qlst/Wijhe SWQ Qlst-Wijhe: Het project Senioren Huisbezoek moet opnieuw opgezet en uitgevoerd gaan worden, daardoor zijn veel van de vragen onbeantwoord gebleven. Ommen Gemeente: Bij WMO-loket zitten mensen die ook op gebied van Ouderenadvisering adviseren. OA is een specialisatie. SWO zit in de backoffice voor specifieke vragen. Enkelvoudige vragen worden bij loket behandeld en meervoudig/complex gaat naar backoffice. Er bestaat een project Huisbezoek, met hulp van vrijwilligers. Hebben signalerende functie. Geven door aan SWO. Aansturing van deze vrijwilligers via SWO. Wel goede afstemming tussen loket en SWO, door zoveel mogelijk op een plek samen te werken en door Steunpunt Informele Zorg mee samen te werken (mantelzorg, e.d.) en het Vrijwilligers Steunpunt zit ook in het loket. Functioneren zo al een aantal jaar. Is nu wettelijk geregeld in het kader van de WMO. Zijn bezig met een klant-volg-systeem, is al keuze in gemaakt, weet niet welke. SWO: Het Ouderenwerk in Ommen wordt georganiseerd door Landstede Welzijn. Welzijn beschikt over 130 vrijwilligers, die zich bezighouden met het afleggen van bezoeken aan 65-ers in de gemeente Ommen. Ook zij doen signalering en hebben een verwijsfunctie naar het WMO-loket. Verder beschikt de Algemene Hulpdienst "Graag Gedaan", onderdeel van het ouderenwerk, over enkele vrijwilligers die hulp kunnen bieden bij invullen van formulieren. En beschikt Landstede Welzijn over een groep vrijwilligers die jaarlijks ouderen helpen met het invullen van de Inkomstenbelasting. Daarnaast is er in Ommen een afdeling van Humanitas die ook vrijwilligers hebben en hulp bieden op een breed terrein. In het WMO-loket is ook het Vrijwilligerssteunpunt Ommen gestationeerd. Daar is een goede afstemming van de hulpvragen. VVT (Verpleging, verzorging, thuis) Qotmarsum beschikt over de hulpdienst Huur een Naober en heeft in Qfnmen ook een afdeling. Qok zij bieden ondersteuning

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -29- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

op o.a. administratief gebied . Mpisen, das ook ouderen kunnen daar rechtstreeks contact mee opnemen. http://www. vvt-thuiszorg-kraamzorg.nl/p3.php?DocID=3508 Afgelopen voorjaar heeft de gemeente Ommen een Preventief Huisbezoek gehouden bij alle 75 plussers in de gemeente Ommen. Deelname gebeurde op basis van vrijwilligheid. In het onderzoek werden ook vragen gesteld over de zelfredzaamheid m.b.t. invullen formulieren, admini strati e, etc. De meeste ouderen gaven aan dat ze of zich prima redden konden of al hulp hadden van kinderen of wisten dat ze bij het WMO-loket hun vraag konden stellen. De vrijwilligers die het onderzoek verricht hebben waren vooraf geschoold in de vragen en hadden een bagage mee met informatie op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De vrijwilligers werden begeleid via Landstede Welzijn. Raalte Enquete i.s.m. Landstede en KBQ Raalte ingevuld. Rijssen-Holten Gemeente: meldt dat er geen structurele formatie is bij SWO Holten en St. de Koepel Rijssen. Wel is in Holten 75+-huisbezoek gedaan. Rijssen volgt voor 55+. Eerst fusie, gaat moeizaam. Conclusie is dat Rijssen-Holten een witte vlek is. SWO Holten: Ze is interim coordinator, heeft OA op poten gezet, heeft huisbezoek 75 conclusies en aanbevelingen getrokken. Sociale geronthologie, OA gestudeerd post HBO. In Holten is het opgezet. Er zijn sinds 30 maart 30 clienten, komt steeds meer bij wekelijks. Is behoefte aan BOA, informeren, ondersteunen, begeleiden. Samenwerking met andere organisaties zoeken om client te ondersteunen. In Rijssen is nog geen BOA. Is wel de bedoeling na de fusie. In beleidsplan staan 2 fte's voor Rijssen gepland met ingang van 2008. Er is sociale kaart gemaakt en deze info krijgen ook de clienten in eerste instantie. BOA moet blijven, daar kan verantwoordelijkheid neer gelegd worden, hiermee is structuur en veiligheid voor oudere client. Seniorenvoorlichters zijn aanvullend. Seniorenvoorlichter in plaats van VQA in verband met begripsverwarring. Staphorst Er GGD-monitor geweest over onderzoek bij ouderen. Hebben contact met Hoogeveen en Olst-Wijhe gezocht over hoe zij OA daar hebben georganiseerd, zodat ze er van leren. Gaan term seniorenvoorlichter gebruiken. Steenwijkerland Gemeente: Is eenmalig (2002/3) onderzoek Huisbezoek 75+ geweest bij ouderen naar knelpunten/wensen die zij ervaren. Er is nu roep vanuit prof, instellingen om er vervolg aan te geven. Gemeente heeft 4-jaarlijkse enquete Omnibus steekproefsgewijs aan diverse groepen burgers, vragen voor ouderen zouden daarin meegenomen kunnen worden. De laatste was in 2006. Niet specifieke aandacht voor ouderen geweest. Is uitgebreide discussie geweest over of men de kant van OA op wil, B&W heeft toen negatief besloten. Was in 2005. Zijn nu bezig om een zorgloket op te zetten, waarbij digitaal ook toegang mogelijk is, waarbij ook aanmelding voor indicatie mogelijk is. Er is afstemmingsoverleg Ouderenoverleg: thuiszorg Oud en Nieuw Land, Timpaan (voorzitter), Woonconcept, Wetland Wonen, Regionale Kruisvereniging, zorgcombinatie Noorderboog (zorginstellingen en ziekenhuis). Gemeente stapt uit het overleg m.i.v. de e.v. bijeenkomst. Gemeente is overleggen aan het saneren. Dit overleg is gesprekspartner voor WMO-raad en -adviesraad. Wethouder is Peter van der Terp voor zorg en ouderenbeleid. WMQ-wethouder is Wout de Vries. Ambtelijk is benaderbaar Jan ter Horst. Twenterand Gezamenlijk: Binnen Twenterand wordt huisbezoek aan 75+-ers aangeboden. Op aanvraag eventueel ook voor jongere oudere. Nieuwe start gemaakt met huisbezoeken Vroomshoop en Den Ham vanaf oktober 2007.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -30- SEMtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Gemeente Opmerkingen Tubbergen Gemeente: Volop in proces opzetten OA. Niet via zorgloket, is verbinding met zorgloket en uitgevoerd door ouderen welzijn, via project Eigen Kracht: interactieve wisselwerking tussen oudere en VOA, bewust worden van ouderen om zelf actief te zijn en niet alleen maar passief voor te lichten. VOA gaat in eerste instantie langs, vervolg alleen bij signalen door BOA of MEE of Algemeen Maatschappelijk Werk via gesprekken om hun eigen welzijn te verbeteren. Kijken waar knelpunten zijn en daarop inspelen. Veel gemeenten sluiten bij deze aanpak aan, omdat veel ouderen passief blijven. Ouderen moeten zelf actief worden: weg leren kennen, sociaal netwerk zelf onderhouden. BOA zit in backoffice zorgloket. Taak van zorgloket in de toekomst behandelen enkelvoudige hulpvragen en meervoudig/complex naar BOA. Dit alles loopt via het zorgloket. Taak voorlichters via huisbezoeken, is proactieve taak. Nauwe samenwerking tussen SWO en gemeente. Ze hebben beiden een breed netwerk, en goede contacten, wat ten goede komt aan vertaling in beleid. BOA heeft soort smeerfunctie, werkt heel erg goed. Reden om nu pas met seniorenvoorlichters aan het werk te gaan is dat er voorheen kortstondige BOA's waren en die zich meer inhoudelijk bezig hielden, waardoor een te kleine groep ouderen werd bereikt. Met huidige BOA is een andere benadering gekozen, zodat meer ouderen bereikt worden. SWO: Veel contact met omliggende gemeentes over nieuw projecten e.d.. Zeker sinds ze met Arcon met Eigen Kracht bezig zijn, o.a. met Nijverdal, Rijssen-Holten, Wierden, Dinkelland. Ze willen toch vaker overleg met elkaar. Dinkelland heeft een bijeenkomst met BOA's, daarop aansluiten zou groep te groot worden. Dus eigen BOA-overleg met o.a. Nijverdal opstarten. Heeft heel goed contact met ambtenaar van de gemeente. Is heel blij dat ze met het project starten, niet alleen huisbezoek, maar breder zoals vanuit GGD onderzoeken en dat daar wat mee gedaan wordt voor de oudere clienten. Na het huisbezoek worden de clienten nog gevolgd als het nodig is (min. 5 keer), samenwerking met MEE en Algemeen Maatschappelijk Werk. Wierden Zwartewaterland Gemeente: laat invulling over aan De Meente voor Genemuiden en SWQ Zwartewaterland voor Hasselt/Zwartsluis. Wil wel geinformeerd worden. Zwolle KBO Zwolle: Activiteiten m.b.t. Ouderenadvisering worden in Zwolle gei'nitieerd / gecoordineerd door SWOZ. Dit al dan niet i.s.m. Cosbo Zwolle. KBO Zwolle heeft geen zicht op bemoeienissen met Ouderenadvisering te Zwolle. Vanuit de KBO Zwolle zijn geen ouderenadviseurs actief.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -31- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Overige opmerkingen Veel gemeenten en SWO's hebben het enqueteformulier ingevuld als ware er met Ouderenadvisering bedoeld het project huisbezoek. Niet in elke gemeente zijn er VOA's en BOA's, maar is er wel een dergelijk project geweest.

Van een aantal SWO's is de opmerking gekomen dat men de term vrijwillige Ouderenadvisering niet gebruikt, omdat het verwarring oplevert met betrekking tot de beroepsouderenadviseur. Zij spreken dan liever van een seniorenvoorlichter. In de dezelfde lijn komt ook de opmerking van de SWO's dat zij liever zelf spreken over professionele ouderenadviseur in plaats van beroeps- of betaalde ouderenadviseur.

Wat verder uit dit overzicht blijkt is dat er veel gebeurt op het gebied van SWO's. Er werken daar veel gedreven mensen, die hart voor hun zaak hebben.

Doordat met veel respondenten persoonlijk per telefoon is gesproken, is op dit onderdeel veel informatie gegeven. Tijdens een gesprek is men vaker geneigd meer toelichting te geven, dan wanneer een vragenlijst schriftelijk wordt ingevuld. Een paar willekeurige opmerkingen die hier genoemd zijn, zijn: VOA's zijn enthousiaste groep mensen - signaleringsfunctie van VOA naar BOA, omdat daar voor ouderen veel meer uit te halen is Gemeente Enschede wil signalen uit bevolking vertalen naar beleid - Gaat veel tijd en energie in fusietraject zitten, gaat wel eens ten koste van de projecten, hoopt straks op nauwere samenwerking met collega's met behoud van 'coleur locale' - Zorgloket heeft vraagtekens bij de professionaliteit van de VOA's Bij WMO-loket zitten mensen die ook op gebied van Ouderenadvisering adviseren Gaan term seniorenvoorlichter gebruiken - Er is nu roep vanuit prof, instellingen om vervolg te geven aan project Huisbezoek 75+ van 2002 in gemeente Steenwijkerland! - Gemeente Steenwijkerland stapt uit afstemmingsoverleg Ouderenbeleid, omdat ze overleggen aan het saneren is! Tubbergen is volop in proces opzetten OA, heel goed contact tussen gemeente en SWO

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 32 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

4. Conclusies en aanbevelingen

A Inleiding

Dit is dan het hoofdstuk waar het in elk onderzoeksrapport om gaat. Hier komt de 'taaie' kost van de vorige hoofdstukken bijeen. We kunnen het dan ook eigenlijk wel heel kort houden: - er zijn witte vlekken in de provincie ten aanzien van Ouderenadvisering, met de deskundigheid van de VOA's is het wisselend gesteld, samenwerking is er niet overal tussen VOA- en BOA-organisaties.

Dit is toch wel heel erg kort door de bocht, dus gaan we in de volgende paragrafen toch iets dieper op de verschillende onderwerpen in!

B Registratie algemene gegevens

Demografische gegevens zijn van alle gemeenten in de provincie gevraagd, zodat zicht verkregen wordt op de leeftijdsindeling van burgers vanaf 55 jaar per gemeente. Uit de verzameling van die gegevens blijkt dat de gemeenten Borne en Wierden ruim boven het gemiddelde zitten. De vraag naar ondersteuning met betrekking tot Ouderenadvisering zal daar dus sterker toenemen dan in de overige gemeenten in de provincie Overijssel. Deze gemeenten verdienen wellicht in een vervolgproject extra aandacht.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 33 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Witte vlekken

Een van de onderzoeksdoelen was om te kijken in welke gemeente geen Ouderenadvisering is. Vraag die hierbij gesteld kan worden is of je dit doet voor de vrijwillige, beroeps- of een combinatie van beide manieren van Ouderenadvisering. Daarbij kan men zich nog afvragen of met Ouderenadvisering dit ook echt bedoeld wordt, of dat meegegaan wordt met het aantal respondenten, die de vragenlijst hebben ingevuld als betrof Ouderenadvisering het project Huisbezoek. Bij het laatste bezoeken vrijwilligers ouderen aan de hand van een vooraf vastgestelde vragenlijst in opdracht van de SWO. Een VOA daarentegen is onafhankelijk, laagdrempeliger, kan zelf benaderd worden door ouderen en geeft meervoudige complexe zaken door aan de BOA.

Gebleken is het volgende: Gemeente VOA BOA Ommen geen 1 Rijssen-Holten Nu geen 2? Staphorst 0 1 Steenwijkerland 0 0 Tubbergen 0 1

Dit betekent dat de gemeente Steenwijkerland in ieder geval een witte vlek is, ongeacht welke typering ook gehanteerd wordt. In de gemeenten Ommen, Rijssen-Holten, Staphorst en Tubbergen zijn sowieso geen VOA's, maar wel BOA's. Aangezien het hier gaat om het project vrijwillige Ouderenadvisering, kunnen we hier dus zeggen dat het ook om witte vlekken gaat.

Bij twee gemeenten kan de volgende kanttekening gemaakt worden. De gemeenten Tubbergen en Staphorst starten beiden volgend jaar met een project. In Tubbergen is dat het project Eigen Kracht en in Staphorst is dat het project Huisbezoek.

De gemeente Rijssen-Holten geeft zelf aan dat zij vinden een witte vlek te zijn. Er zijn in die gemeente twee ouderenwelzijnsorganisaties actief. In Holten heeft in het verleden een project Huisbezoek plaatsgehad. In Rijssen is dat niet het geval geweest. Ook Rijssen-Holten wordt dan ook als witte vlek aangemerkt.

In de gemeente Ommen zijn geen VOA's actief, wel een BOA. Volgens de gemeente is "Ouderenadvisering goed in het WMO-loket gei'ntegreerd. De SWO maakt daar deel uit van de backoffice.". De SWO Ommen geeft aan dat" in het WMO-loket ook het Vrijwilligerssteunpunt Ommen is gestationeerd. Daar is een goede afstemming van de hulpvragen.". In het voorjaar 2007 heeft het project Huisbezoek 75+ plaats gevonden op basis van vrijwilligheid. Het project is met behulp van vrijwilligers gedaan. Voor wat betreft de gemeente

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -34- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Ommen kan daarom geconcludeerd worden dat het volgens hen zelf niet als een witte vlek aangemerkt kan worden. Beide partijen (gemeente en SWO) zijn tevreden met de bestaande situatie (Ouderenadvisering in WMO-loket). Redenerend vanuit het basisprincipe van Ouderenadvisering als onafhankelijke voorlichting voor ouderen zijn hierbij vraagtekens te plaatsen.

Dus concluderend in deze paragraaf is dat Rijssen-Holten, Staphorst, Steenwijkerland en Tubbergen witte vlekken zijn. Ten aanzien van de gemeente Ommen is nader overleg nodig. Aangezien Staphorst en Tubbergen al bezig zijn om een project Huisbezoek op te zetten en in 2008 uit te voeren, lijkt het niet zeer dringend om voor deze gemeenten een plan van aanpak te maken. Aanbevolen wordt dan ook om voor de gemeenten Rijssen-Holten en Steenwijkerland (en mogelijk Ommen) een plan van aanpak voor Ouderenadvisering te maken.

D Deskundigheid

In tabel 3, 4 en 5 zijn nader uitgewerkt de taken, onderwerpen/knelpunten en ondersteuning van de VOA. Deze punten geven inzicht in wat een VOA nu echt in het werkveld doet, met welke onderwerpen krijgt hij/zij te maken, wat zijn de problemen daarbij en hoe wordt de VOA geholpen. Deze punten vertellen iets over hoe deskundig een VOA is. In de reeds ontwikkelde opleiding voor vrijwillige ouderenadviseur wordt veel aandacht besteed aan zowel de inhoudelijke kant van de onderwerpen, maar zeer zeker ook aan de vaardigheden die een VOA nodig heeft om met oudere clienten om te gaan.

Opvallend is dat veel SWO's zelf proberen het wiel uit te vinden, door eigen vragenlijsten te ontwikkelen, door zelf VOA's hierop te scholen, door te reageren op vragen van VOA's. Te meer daar er een complete cursus vrijwillige Ouderenadvisering klaar ligt, waar slechts door een SWO gebruik van gemaakt gaat worden volgend jaar. Er zijn meer dan 400 VOA's in de provincie actief. Het gemak van een dergelijke cursus zou voor alle partijen - zowel SWO als VOA - enorm zijn.

U moet echter na lezing van deze alinea niet denken dat het slecht gesteld is met het kennisniveau van de VOA. Die indruk kregen we absoluut niet. Veel VOA's zijn gemotiveerd en goedwillend. Maar daar staat tegenover dat het vrijwilligers zijn en niet elk individuele VOA zelf alle ontwikkelingen kan bijhouden. Slechts enkele SWO's hebben een reguliere bijeenkomst met hun VOA's om kennis over te dragen of zaken te bespreken. De meesten doen dat naar aanleiding van een verzoek van een individuele VOA. Dit lijkt een tijdrovende en arbeidsintensieve benadering voor de SWO's.

Inhoudelijk houden VOA's zich het meest bezig met de volgende onderwerpen met als knelpunten; Wonen / tekort aan geschikte seniorenhuisvesting en lange wachtlijsten daarvoor

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 35 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Vervoer / problemen bij de regiotaxi Finaneien / moeite met de eigen administrate bij te houden en veelheid aan regelgeving Belasting / belasting wordt vaak uitbesteed Vrije tijd / onbekendheid met het aanbod van activiteiten waardoor ook eenzaamheid verder versterkt wordt Sociale contacten / eenzaamheid WMO / nog weinig knelpunten bekend.

Tijdens de cursus voor VOA wordt op al deze punten afzonderlijk ingegaan.

Met betrekking tot de ondersteuning van de VOA's blijkt uit de respons, dat vanuit de SWO's vaak de VOA's een map met schriftelijke informatie geven en daarna op verzoek reageren: een VOA loopt bij zijn taak tegen iets aan, legt het voor bij de SWO en koppelt dit dan weer terug aan de client. Dit zou nog te overzien zijn als er niet zo veel van dergelijke vragen zijn. Maar zodra er meer VOA's actief zijn, komen ook meer van dergelijke verzoeken en neemt het naar verhouding meer tijd in beslag van de BOA's. Zo heeft in de gemeente Dinkelland men gekozen voor een eenmalige scholing van de seniorenvoorlichters (16). Daarnaast is er eens per maand een gezamenlijke bijeenkomst waar allerlei onderwerpen besproken worden en de gelegenheid tot bijscholing bestaat. Daarbij wordt o.a. ook gebruik gemaakt van de Nieuwsbrief OuderenAdvisering. De VOA's zien elkaar regelmatig, horen van elkaar, zien de BOA, worden geinformeerd, blijven up-to-date. Kortom er is een structuur, die voor iedereen helder is, zowel inhoudelijk als qua tijdsbeslag.

Hieronder is een overzicht opgenomen van alle gemeenten in de provincie met daarin opgenomen het aantal VOA's en of ze wel of niet geschoold worden.

Gemeente VOA aantal Scholing Almelo 32 Scoop, Stavoor, ROC Borne 6 Welzijn Ouderen Borne, gemeente, welzijnsorganisatie Dalfsen 43 Landstede Dalfsen + SWO Lemelerveld, gemeente Deventer 3 via bonden Bond Dinkelland 16 SWO, op uitnodiging diverse, maarsch. org's en ouderenadv's Enschede 130 Meestal via SWO, per project afh. van de verkregen middelen, wel volksuni -> moet van gemeente

Haaksbergen L 10 't lemenschoer en gemeente Hardenberg 24 DeStuw Hellendoorn 25 De Welle Hengelo 3 SWO, BOA, externe voorlichters Hof van Twente 43 SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -36- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Kampen 15 SWS Kampen Losser 12 Stichting Impuls Oldenzaal Oldenzaal 6 ja, naar behoefte, meestal door eigen organisatie, soms uitbesteed op deelonderwerpen Olst/Wijhe 7 SWO OW + gastsprekers Ommen 0 Raalte 10 Stichting Welzijn Landstede, 9x/jr Rijssen-Holten 10 Prof. Instituut en SWO Staphorst 0 Miv Jan. 2008 Deltion College Steenwijkerland 0 Twenterand 11 gemeente Tubbergen 0 Nog onbekend wie gaat scholen in januari 2008 Wierden 3 gemeente, SWO, eigen org., welz.org. Zwartewaterland Zwolle

Geconcludeerd kan dus worden dat in totaal er 411 VOA's actief zijn. Deze worden in 17 van de 23 gemeenten (die gereageerd hebben) zelf opgeleid. In 1 gemeente zijn VOA's aetief via de ouderenbonden. Zij informeren zichzelf over de diverse ontwikkelingen. In 1 gemeente wordt de opleiding verzorgd door de gemeente. In 1 gemeente is de scholing uitbesteed. De overige 3 gemeenten zijn witte vlekken.

Van harte wordt dan ook aanbevolen om VOA's te scholen met de bestaande VOA-cursus. Daarmee wordt bereikt dat het VOA's overal in de provincie met een zelfde bagage worden uitgerust. Hiermee wordt uniformiteit gecreeerd. Voor de oudere hulpvrager maakt het dan niet uit of deze in Hardenberg, Markelo of Deventer woont. Overal wordt hij in principe op dezelfde wijze behandeld en gemformeerd. Dit laat natuurlijk onverlet dat er op lokaal niveau verschillen in regelingen kunnen bestaan, als daar zaken via gemeentelijk verordeningen geregeld zijn.

SENtrum heeft in 2007 een aantal docenten voor de cursus VOA opgeleid. In 2008 zal een plan van aanpak voor de organisatie van de VOA- cursus gemaakt worden, zodat deze cursus lokaal en of regionaal verzorgd kan worden.

E Samenwerking

Van de 25 gemeenten geven 17 gemeenten aan samen te werken (waarvan 2 gemeenten verschillende antwoorden geven), 2 gemeenten doen dat niet, 2 hebben niet gereageerd, 3 gemeenten zijn een witte vlek (is geen vrijwillige Ouderenadvisering) en 1 SWO geeft aan dat het niet van toepassing is.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -37- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Samenwerking wordt vaak uitgelegd als samenwerking tussen de SWO en de VOA. Wanneer men echter het MO-convenant als uitgangspunt neemt, dan zou een dergelijk convenant op lokaal niveau afgesloten moeten worden tussen gemeente, SWO('s) en ouderenbonden. Dit is in Overijssel slechts het geval in Enschede en Oldenzaal (deels). In de andere gemeenten gaat men uit van samenwerking tussen de SWO en de VOA's.

Aanbevolen wordt om voor de witte vlekken gemeenten bij de opzet van Ouderenadvisering tevens tot een convenant te komen tussen genoemde partijen. In een later stadium kan dat voor de overige gemeenten bezien worden. Dit alles natuurlijk in nadrukkelijk overleg met alle partijen, op verzoek en als het gewenst is.

F Overige

In het vragenformulier is de vraag gesteld hoe de VOA's registreren. Dit is gedaan, omdat bij het landelijk projectteam bekeken wordt of het mogelijk is een landelijk registratiesysteem Ouderenadvisering op te zetten. Van diverse respondenten zijn formulieren ontvangen en is aangegeven welk systeem wordt gebruikt. Deze informatie wordt vanuit SENtrum doorgespeeld naar het landelijk projectteam. Uniforme registratie is niet een van de doelstellingen van het onderzoek van SENtrum geweest. De ontwikkelingen vanuit het landelijk projectteam zullen daarom gevolgd worden en de resultaten wacht SENtrum af. (Uniforme) registratie door VOA's zou een belangrijke rol kunnen gaan spelen in het kader van het signaleringsproject, uitgevoerd door Zorgbelang Overijssel, RFvO en SENtrum.

Bij 'overige opmerkingen' konden respondenten ook nog punten kwijt. Uit met name de telefonische interviews kwam een aantal keer naar voren dat de SWO's contact met elkaar onderling zochten, om kennis en ervaringen uit te wisselen. Er was een SWO, die aangaf een soort koepeloverleg te missen. Ook zijn er SWO's die de oude 'kringen' een beetje in ere hersteld hebben.

Geconcludeerd kan worden dat bij veel SWO's behoefte bestaat aan onderling contact over allerlei zaken, zowel inhoudelijk als organisatorisch. Aanbevolen wordt om te bezien of een provinciaal overleg van de SWO's gestart kan worden. Wellicht kan SENtrum hierbij een rol van intermediair en bruggenbouwer vervullen. Hier lijkt dan ook een ondersteunende rol voor de provincie weggelegd.

Een veel gehoorde opmerking is dat SWO's de term vrijwillige ouderenadviseur liever niet gebruiken, maar de term seniorenvoorlichter hanteren. Dit om verwarring met de term beroepsouderenadviseur te voorkomen. Deze discussie is bij het landelijk projectteam bekend. Bewust is toch gekozen voor de term vrijwillige ouderenadviseur, omdat een VOA een ruimere taak heeft dan alleen het voorlichten. Een VOA is een

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 38 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel helper / wegwijzer bij het maken van keuzes voor verschillende problemen en vragen, helpt een vraag te verhelderen, geeft vrijblijvend advies, waarbij de client zelf kiest en zelf ook verantwoordelijk blijft.

Samenvatting aanbevelingen: - bijzondere aandacht voor ouderenbeleid in Borne en Wierden, omdat daar de leeftijdsgroep 55+ groter dan gemiddeld is; Plan van Aanpak maken voor de witte-vlekken-gemeenten Rijssen-Holten en Steenwijkerland , eventueel Ommen, om tot een convenant vrijwillige Ouderenadvisering te komen zoals het MO-convenant; Vervolgens Plan van Aanpak voor overige gemeenten om tot formalisering van de samenwerkingsafspraken inzake vrijwillige Ouderenadvisering te komen conform de opzet uit de MO-groep; - Plan van Aanpak VOA-cursus maken en beginnen met de uitvoering ervan; Mogelijkheid van provinciale koepel van SWO's onderzoeken; Handhaven termen vrijwillige ouderenadviseur en beroepsouderenadviseur.

Vervolg Het schrijven van een Plan van Aanpak inzake de drie witte vlekken wordt door SENtrum in 2008 opgepakt, natuurlijk in samenwerking met de betrokken partijen. Het schrijven van een Plan van Aanpak inzake de deskundigheidsbevordering wordt door SENtrum in 2008 ook opgepakt, door de cursus Vrijwillige Ouderenadvisering uit te zetten in de provincie. SENtrum benadrukt met betrekking tot een provinciaal overleg van de SWO's het belang hiervan en hoopt dan ook van harte dat de Provincie in 2008 hiervoor ruimte beschikbaar wil stellen, zodat SENtrum hiernaar gedegen onderzoek kan doen, wat kan leiden tot een daadwerkelijke overlegstructuur. De aanbeveling om bijzondere aandacht voor ouderenbeleid te hebben, betreft de gemeenten Borne en Wierden. Het is dan ook aan de gemeentebesturen aldaar om hieraan vorm en inhoud te geven. SENtrum spreekt hier al de hoop uit om na 2008 een bemiddelende rol te spelen bij het formaliseren van de samenwerkingsovereenkomsten tussen de gemeente, SWO en ouderenbonden. Dit in navolging op het te sluiten convenant in de MO-groep.

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 39 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Bijlage I: begeleidend schriiven

Aan: alle afdelingen van ANBO, KBO en PCOB in Overijssel alle gemeenten in Overijssel alle Ouderen Welzijnsorganisaties in Overijssel

Kenmerk SENtrum/VOA/SvV/2007-004 Betreft enquete Ouderenadvisering Datum 27 augustus 2007

Geachte geadresseerde,

Het project 'Vrijwillige Ouderenadvisering' is ontstaan op aangeven van de KBO Brabant aan het landelijk projectbureau van de gezamenlijke landelijke ouderenbonden. In Brabant bleek namelijk veel behoefte onder ouderen te bestaan om met hun vragen en dergelijke bij iemand terecht te kunnen. In 1995 gaf KBO Wijchen voor het eerst cursus aan vrijwillige ouderenadviseurs en in 1997 is de eerste docentencursus voor ouderenadviseurs georganiseerd.

Het project is begin 2000 landelijk opgepakt en heeft vanuit het ministerie VWS ook ondersteuning gekregen. In de Maatschappelijk Ondernemersgroep, waarin o.a. veel Welzijnsorganisaties participeren, wordt binnenkort een convenant getekend. Daarin wordt verklaard op het gebied van Ouderenadvisering samen te werken tussen vrijwillige en beroeps ouderenadviseurs.

De provincie Overijssel heeft dit initiatief ook ondersteund en heeft SENtrum verzocht nader onderzoek te verrichten naar Ouderenadvisering in de provincie. In april 2006 is het eerste verkennende rapport verschenen naar de behoefte aan vrijwillige Ouderenadvisering in de provincie. Deze behoefte blijkt wel degelijk ook te bestaan onder Overijssels ouderen.

Het vervolg van het traject is nu om te onderzoeken of in elke gemeente van de provincie vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn. Een inventarisatie van de zogenaamde witte vlekken. Het ligt in de bedoeling om een landelijke en provinciale dekking van vrijwillige ouderenadviseurs te krijgen. Voor die gemeenten waar dat nog niet het geval is, zal dan een plan van aanpak geschreven worden om deze provinciale dekking wel te krijgen.

Een ander deel van het onderzoek naar vrijwillige ouderenadviseurs is om te onderzoeken hoe zij aan hun deskundigheid komen. Volgen zij een opleiding of wordt het werk overgedragen? Hoe houden zij die deskundigheid dan up-to-date? Dit deel van het onderzoek heeft tot doel om alle vrijwillige ouderenadviseurs in het hele land een zelfde basisdeskundigheid mee te geven. Zo is er een opleiding 'vrijwillige Ouderenadvisering' ontwikkeld door de bonden in samenwerking met het NIZW, nu Vilans. Inmiddels is de werving van docenten in Overijssel voor deze opleiding gestart. Vrijwillige ouderenadviseurs krijgen daardoor allemaal dezelfde bagage mee, worden middels een landelijke nieuwsbrief over de laatste ontwikkelingen geinformeerd en krijgen regelmatig terugkomdagen aangeboden. Dit alles is

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 40 - ..J

SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel natuurlijk bedoeld om de oudere hulpvrager zo goed mogelijk te kunnen adviseren. Naar aanleiding van het onderzoek zal dan ook een plan van aanpak geschreven worden.

Het laatste deel van het onderzoek is erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. In het ideaalbeeld zou het zo zijn, dat zij samenwerken en elkaar informeren. Hiervoor is reeds gemeld dat er binnenkort een landelijke samenwerkingsovereenkomst wordt ondertekend. Het doel van dit onderzoek is om ook op gemeentelijk niveau te komen tot een dergelijke samenwerkingsovereenkomst. Ook hiervoor zal aansluitend van het onderzoek een plan van aanpak geschreven worden.

U ziet het: het is een heel verhaal, maar alles heeft tot doel om de oudere hulpvrager zo goed mogelijk te kunnen bedienen. In de komende decennia zal de groep van ouderen tenslotte alleen maar groter worden en zal dus ook de hulpvraag toenemen.

Wij verzoeken u dan ook vriendelijk (maar toch ook wel dringend) om de bijgevoegde enquete zo volledig mogelijk in te vullen en voor 15 September a.s. aan ons te retourneren. Alle partijen hebben er belang bij dat het onderzoek zo optimaal mogelijk geschiedt om vervolgens een goede invulling aan de doelen te geven!

Heeft u vragen of wilt u de enquete digitaal invullen, dan kunt u altijd met ondergetekende contact opnemen via telefoon 0572-361177 of per mail svanveen @ sentrum.nl.

We rekenen op uw medewerking, want "vrijwillige Ouderenadvisering heeft hart voor elkaar en werkt!".

Met vriendelijke groet,

Saskia van Veen, projectleider

Vrijwillige Ouderenadvisering werkt

Bijlage: enqueteformulier Ouderenadvisering

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 41 - SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Bijlage II: vragenlijst

Algemene gegevens: Naam organisatie / gemeente / afdeling ouderenbond Naam invuller Functie invuller Adres, postcode, woonplaats Telefoon E-mail Betreft gemeente

Demografische gegevens: (s.v.p. invullen door de gemeente) 1. Hoeveel inwoners zijn er in uw gemeente? la. Percentage inwoners 55-65 jaar: 65-75 jaar: 75+ : |

Vrijwillige Ouderenadviseurs (VOA): 2. Zijn er in uw gemeente vrijwilligers ja nee onbekend die ouderen adviseren? 2a. Zo ja, hoe veel vrijwillige ouderenadviseurs (VOA's) zijn er? 2b. Namens wie zijn de vrijwillige ouderenadviseurs actief? (s.v.p. naam invullen) O gemeente O Welzijnsorganisatie OSWO O Zorgorganisatie O Ouderenbond ANBO/KBO/PCOB O anders, namelijk 2c. Hoeveel vrijwillige ouderenadviseurs zijn actief: (s.v.p. aantallen invullen en lijst van VOA's met namen en adresgegevens meesturen) O gemeente O Welzijnsorganisatie OSWO O Zorgorganisatie O Ouderenbond ANBO/KBO/PCOB O anders, namelijk 2d. Door wie worden de vrijwillige ouderenadviseurs aangestuurd? (s.v.p. aankruisen) O gemeente O Welzijnsorganisatie OSWO O Zorgorganisatie O Ouderenbond ANBO/KBO/PCOB O anders, namelijk 2e. Hoeveel consulten brengen deze vrijwillige ouderenadviseurs uit?

3. Wat zijn de taken van de VOA? Percentage Informatie / Voorlichting Vraagverheldering Advies Ondersteuning Signalering naar BOA's Anders, namelijk

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -42- j

SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

4. Op welke onderwerpen adviseren de VOA's? Percentage Wonen Finaneien Vervoer Vrije tijd Sociale contacten Zorg Belasting WMO Anders, namelijk 4a. Welke knelpunten komt de VOA tegen bij de inhoudelijke onderwerpen? Wonen: Finaneien: Vervoer: Vrije tijd: Sociale contacten: Zorg: Belasting: WMO: Anders, namelijk

5. Hoe worden de VOA's ondersteund? Percentage 5a. Introductietraj ect Wat houdt dit traject in? 5b. Scholing Zoja, door wie? ONIZW O Vilans O Eigen organisatie O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie OBOA O anders, namelijk 5c. Begeleiding Zoja, door O Eigen organisatie O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie OBOA O anders, namelijk 5d. Infoftnatievoorziening Zoja, via: O Eigen organisatie O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie OBOA O landelijk projectbureau gezamenlijke ouderenbonden O Nieuwsbrief Ouderenadvisering O anders, namelijk

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -43- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Houdt de VOA een registratiesysteem bij? O Ja, wilt u dan een kopie van het formulier meesturen ONee O Onbekend 6a. Zoja, op welke wijze? O eigen systeem van VOA O formulier van SWO O Welzijnsorganisatie O gemeente O anders, namelijk 6b. Zoja, wie verzamelt deze gegevens? O Eigen organisatie O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie OBOA Q anders, namelijk 6c. Zoja, wat gebeurt hier dan mee? O wordt zelf geanalyseerd O wordt doorgegeven aan O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie OBOA O anders, namelijk O wordt gebruikt in beleid O anders, namelijk

Betaalde Ouderenadviseurs (BOA): 7. Zijn er in uw gemeente ja nee onbekend vanuit uw organisatie betaalde ouderenadviseurs (BOA)? 7a. Zoja, hoeveel BOA's? (in fte) 7b. Bij wie zijn ze in dienst: (s.v.p. naam invullen) O gemeente O Welzijnsorganisatie OSWO O Zorgorganisatie O Ouderenbond ANBO/KBO/PCOB O anders, namelijk

8. Wat zijn de taken van de BOA? Percentage Contact leggen met ouderen Informatie / Voorlichting Vraagverheldering Advies Verwijzing Ondersteuning Begeleiden van vrijwillige ouderenadviseurs / voorlichters Signalering en informeren aan uitvoerders en beleidsmakers Anders, namelijk

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -44- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Samenwerking BOA/VOA 9. Bestaat er samenwerking ja nee onbekend tussen de BOA en de VOA? 9a. Zoja, wie nemen deel in deze samenwerking? O Eigen organisatie O gemeente OSWO O Welzijnsorganisatie O Seniorenraad O anders, namelijk 9b. Zoja, in welke vorm? O Regelmatig overleg, eens per weken O via registratieformulier O doorverwijzing BOA naar VOA O doorverwijzing VOA naar BOA O anders, namelijk 9c. Is de samenwerking ja nee onbekend geformaliseerd? 9d. Zoja, op welke wijze? O is nog in bespreking O intentieverklaring O convenant/samenwerkingsovereenkomst O MO-loket Q anders, namelijk 9e. Zoja, sinds wanneer? Sinds 9f. Zoja, wordt er regelmatig geevalueerd? Een keer per Wat gaat er goed in de samenwerking?

9h. Wat zijn de knelpunten in de samenwerking?

Hoe ervaart u de samenwerking? O uitstekend O goed O matig Oslecht Waatom?

10. Wilt u nog opmerkingen maken, dan kunt deze hier plaatsen.

S.v.p. deze ingevulde enquete terugsturen voor 15 September 2007 retourneren aan SENtrum T.a.v. mevrouw S. van Veen Postbus 134 8100 AC Raalte

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -45- SENtrum

Stichting Senioren Organisaties Overijssel

Bijlage III: afkortingenlijst

ANBO voor 50+ers = Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen BOA = beroepsouderenadviseur EB = Eigen Bijdrage HV = Huishoudelijke Verzorging HUBA = HUlp bij Belasting Aangifte KBO = Katholieke Bond voor Ouderen PCOB = Protestants Christelijke Ouderen Bond ROC = Regionaal OpleidingsCentrum SWO = Stichting Welzijn Ouderen VOA = vrijwillige ouderenadviseur WMO = Wet Maatschappelijke Ondersteuning

Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 46 -