UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Jurriaan Schrofer (1926-1990): grafisch ontwerper, fotoboekenpionier, art director, docent, kunstbestuurder en omgevingskunstenaar

Huygen, F.C.

Publication date 2013

Link to publication

Citation for published version (APA): Huygen, F. C. (2013). Jurriaan Schrofer (1926-1990): grafisch ontwerper, fotoboekenpionier, art director, docent, kunstbestuurder en omgevingskunstenaar.

General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)

Download date:25 Sep 2021 Jurriaan Schrofer, artikelen en geschriften Artikelen over Schrofer en zijn werk, ‘Jurriaan Schrofer maakt borden in inclusief interviews (chronologisch) liftenhallen’, IA Interaktie Personeelskrant van het Ministerie van CRM 9 (1975) 21, p. 3. ‘Paspoort’, NRC Handelsblad, 21 november 1975 (rubriek Kunst & Co). Ruyter, Martin, ‘De kunstenaar, de lood­ ‘Inleiding’, tent.cat. Foto ’48, Amsterdam Dooijes, Dick, ‘Een letterproef van een gieter en de rand van de maatschappij’, (Stedelijk Museum) 1948. Speciale editie Nederlandse drukkerij. Drukkerij Meijer de Volkskrant, 4 september 1976. van Kroniek van Kunst en Kultuur, zonder komt goed voor den dag’, Drukkersweek­ ­ Wijtman, Barend, Hoezo socialistische nummer, p. 3. blad 42 (1954) 43, p. 865. kultuurpolitiek?, Amsterdam 1979. ‘Foto ’48. Tentoonstelling Stedelijk Museum M., F. v.d., ‘Jurriaan Schrofer. Toegepaste Bos, Ben, ‘Speech bij uitreiking/verlening Amsterdam’, De Vrije Katheder 8 (1948) 6, psychologie voor reclame’, Revue der erelidmaatschap GVN’, 1 november 1982 p. 21. Reclame 18 (1958) 11, p. 499. (typoscript archief Bos). ‘A Caribean Rhapsody’, A.M.V.J. Maandblad Dooijes, Dick, ‘Langs de weg geplukt’, Schippers, K. (inleiding), Ik ga maar en ben. voor jongeren 2 (1949) 7, p. 13. Drukkersweekblad 47 (1959) 2, pp. 46-47. Twaalf gedichten van J.C. van Schagen in ‘Petrus Paulus Rubens’, A.M.V.J. Maandblad Anoniem, ‘Jurriaan Schrofer uit wrevel: papier gesneden door Jurriaan Schrofer, voor jongeren 2 (1949) 7, p. 20. “we zijn bang voor elkanders kritiek”’, Arnhem 1984. ‘Film, werkelijkheid en film-werkelijkheid’, Ariadne 17 (1962) 3, p. 117. Vouwblad Teksten in papier, expositie De brief 3 (1949) 2, p. 27-31. Dooijes, Dick, ‘Langs de weg geplukt’, Druk­ Gemeentemuseum Arnhem 1984. ‘De verbinding’, De brief 3 (1950) 8, pp. 21-23. kersweekblad 50 (1962) 27, pp. 734-735. Nederveen, Hannadea van, ‘Letters en ‘Uit gaan zitten’, De brief 4 (1950) 2, pp. 75-76. Vinkenoog, Simon, ‘De internationale avant- figuur op het scherp van de snede’, ‘Ultimatum: film van de maand’, De brief 4 garde tussen de twee wereldoorlogen – en Outline 1 (1984) 1, z.p. (1951) 5, p. 223. avant-garde nu?’, Goed Wonen 16 (1963) Wesseling, Janneke, ‘Poëzie in reliëf’, ‘Beeldroman van het alledaagse’, Kerst­ 12, pp. 2-6. NRC Handelsblad, 27 januari 1984. nummer Drukkersweekblad en Auto-lijn Anoniem, ‘Expositie “Toegepaste grafische Haaren, Hein van, ‘Jurriaan Schrofer – 1954, Amsterdam 1954, pp. 59-66. kunst”. Tien jonge grafici in Zaanlands teksten in papier’, openingsspeech ‘Duidelijkheid of de lof der dubbelzinnig­heid’, Lyceum’, Ariadne 20 (1965) 1, pp. 18-20. en informatieblad Gemeentemuseum Forum 15 (1960-61) 4, pp. 135-136. Mager, Rolf, ‘Kalender-typotectuur III. PTT- Arnhem, 11 februari 1984. ‘Jurriaan Schrofer, ontwerper’, Kerstnum­mer agenda en de beeld-spraak van Jurriaan Schippers, K., Ik ga maar en ben, Arnhem Drukkersweekblad en Autolijn 1961, p. 76. Schrofer’, Ariadne 20 (1965) 4, pp. 130-132. 1984. ‘Hoerenjongens en kleinkapitalen’, Kroniek Dooijes, Dick, ‘Langs de weg geplukt: Voor Haveman, Ben, ‘“Ik heb een hekel aan van Kunst en Kultuur 21 (1961) 10, pp. 3-10; en tegen “het systeem” – een gesprek met mensen die nooit een flater durven te ook in: Huygen 2008, pp. 228-232. Jurriaan Schrofer’, Drukkersweekblad 53 slaan”’, de Volkskrant, 20 februari 1984. ‘Een kwestie van verhoudingen’, lezing (1965) 28, pp. 750-751. Rotterdam, Rijk van, ‘Teksten in papier, voor de GKf, 8 mei 1965, uitgegeven door Dooijes, Dick, ‘Langs de weg geplukt: Een zoeken naar beeldende spanning’, drukkerij Meijer Wormerveer en afgedrukt interessante tentoonstellingscatalogus’, Arnhemse Courant, 25 februari 1984. in Museumjournaal 11 (1966) 1-2, pp. 31-40. Drukkersweekblad 53 (1965) 43, pp. 1092- Barten, Walter, ‘Bontheid en verstilling ‘Gelijk of ongelijk’, Museumjournaal 11 (1966) 1093. in “typografisch Nederland”’, Het Finan­ 1-2, p. 41. ‘“Een kwestie van verhoudingen”. Over cieele Dagblad, 10 en 12 maart 1984. Sleutelwoorden (voorwoord en keuze van verhouding opdrachtgever-ontwerper’, Oosthoek, André, ‘Schrofer ontmoet Van citaten in een boekje over Piet Zwart bij Revue der Reclame 25 (1965) 11, pp. 466-467. Schagen’, Provinciale Zeeuwse Courant, zijn 80e verjaardag), Amsterdam 1966. Mager, Rolf, ‘Rolf Mager bespreekt kalen­ 31 maart 1984. Samenstelling en presentatie van televisie­ ders’, Ariadne 21 (1966) 8, pp. 186-188. Royers, Theo, ‘In gesprek met Jurriaan serie Letters, 1970, Openbaar Kunstbezit. ‘Wel vijftig goedverzorgde boeken, maar niet Schrofer. Over spelen, kunst, eenzaam­ Tent.cat. Jurriaan Schrofer, Amsterdam één vlekkeloze uitgave’, Drukkersweekblad heid en ouder worden’, Leef tijd (1984) 7-8, (Museum Fodor) 1974. 54 (1966) 37, pp. 1006-1007. pp. 27-29. Brief aan Hans Ferrée, 1 november 1977, in: Mager, Rolf, ‘Rolf Mager bespreekt kalen­­ Hefting, Paul, ‘Jurriaan Schrofer’, Graphis Ferrée, Edith (red.), Kijk ’s, Hans Ferrée ders 2’, Ariadne 22 (1967) 4, pp. 112-114. (1985) 235, pp. 74-85. 1 februari 1952 – 1 februari 1977. Een keuze Pauw, Ally van der, ‘Reclame’, Gelderlander Hoeneveld, Herman, ‘Interview Jurriaan uit 25 jaar teksten & ideeën, bijeengebracht Pers, 22 juni 1968. Schrofer, voorzitter Amsterdams Fonds en van commentaar voorzien door vrienden vK (Jan van Keulen), ‘Rijk en Gemeente voor de Kunst’, P/F-Professionele & kennissen, Willeskop 1977, p. 56. voorbeeldig’, De Groene Amsterdammer, Fotografie (1986) juli, pp. 8-11. ‘Het leven als een eeuwig-durende werkdag. 22 maart 1969. Ruarus, Peter, ‘De gulzigheid van Jurriaan Maak meer plaats voor kunst’, NRC ‘Visies, wensen en plannen van twee nieuwe Schrofer’, Graficus 69 (1987) 45, pp. 30-37. Handelsblad­ , 5 januari 1979. bestuursleden van het GvR’, Revue der Bibeb, ‘Jurriaan Schrofer: “Op het moment ‘Opwekkend voorwoord’, in: Vrie, Dingenus Reclame Expres 7 (1969) 30, z.p. dat de ander je ziet, ben je niet meer alleen. van de en Titus Yocarini, 10 jaar design­ Rooy, Max van, ‘Toon me je house-style en ik Je reageert, je praat, terwijl het rampzalige kritiek. Geknipt en gescheurd uit…, zeg wie je bent’, Algemeen Handelsblad, gevoel doorgaat”’, Vrij Nederland, 30 Nijmegen (Thieme projecten) 1980. 25 november 1969. januari 1988. ‘Eenheid en tegendelen’, toespraak ten ‘Schrofer. Niet helemaal een reclameletter’, Schippers, K., Onvolmaakt geheugen. afscheid als voorzitter van de Federatie Lectura Salutem (presentatiefolder Jurriaan Schrofer, Zutphen (Bührmann- van Kunstenaarsverenigingen, Tetterode), Amsterdam z.j. [1969] z.p. Ubbens Papier) 1988. Amsterdam 1983. Bibeb, Jurriaan Schrofer, Nijmegen Lier, Bas van, ‘Grafische spelletjes Schrofer ‘De uitzondering als regel’, in: Kamp, M. (Thieme) 1972. ten koste van leesbaarheid’, Adformatie, van der en P.G.J. Leijdekkers e.a. (red.), Wijdeveld-Polée, T.J.R., ‘Vingeroefeningen 4 februari 1988 (5), p. 29. De Lucaskrater. Historie en analyse van Jurriaan Schrofer’, ongepubliceerd Hubben, Hub., ‘Intiem geheugen’, de Volks­ van en meningen over het beeldende- typoscript z.j. [ca. 1972], archief Schrofer krant, 6 februari 1988. kunstonderwijs aan de kunstacademies in docdoos22. Wijers, Louwrien, ‘Jurriaan Schrofer op Nederland, Assen 1984, pp. 275-276. Dooijes, Dick, ‘Twee boeken over Amster­ het snijpunt van vormgeving en kunst’, ‘Voorwoord’ in: Huygen, Frederike, 100 dam’, Drukkerswereld 3 (1972) 15, pp. 372- Het Financieele Dagblad, 6 en 8 februari Citroën-advertenties van Karel Suyling, 373. 1988. Rotterdam 1987. Cuypers, Mélanie, ‘Elk station krijgt eigen Kuitenbrouwer, Carel, ‘“Ik ben jaloers op Letters op maat, Eindhoven (Lecturis kunstenaar’, Cobouw magazine 2 (1974) mensen die met een paar lijnen iets neer documentaire), 1987. 18, pp. 71-77. kunnen zetten”’, De Groene Amsterdam­ Zienderogen, Amsterdam (Gerrit Jan Mager, Rolf, ‘Jurriaan Schrofer gaat het mer, 10 februari 1988. Thiemefonds) 1988. team van Total Design versterken’, Roodnat, Bas, ‘Lettertekens materiaal voor Adformatie, 5 september 1974, pp. 4-5. reliëfs en sculpturen’, NRC Handelsblad, Ruyter, Martin, ‘Eigenlijk meer uitvinder dan 13 februari 1988. kunstenaar’, de Volkskrant, 5 oktober 1974. Schoonen, Rob, ‘Ontwerper Jurriaan Kerkvliet, Gerard, ‘Werkgroep kunstzaken Schrofer: letters als beelden’, Nijmeegs metro’, De Vorm, mei 1975 (nr 2), pp. 6-9. Dagblad, 17 februari 1988. Melis, Liesbeth, ‘Tekst en beeld ineen’, K & B Geraadpleegde literatuur (niet elk gebruikt Berghmans, Tamara, Ik kom in Saint Ger­ 2 (1988) 2, z.p. artikel is in deze bibliografie opgenomen; main des Prés. Een eerste aanzet in het CN, ‘Eenheid in tegendelen’, de Stadskrant artikelen staan – op enkele uitzonderingen onderzoek naar het ontstaans- en publica­ [Dordrecht], 12 september 1989. na – voluit in de noten) tieproces van Een liefdes­geschie­denis in Vonk, Hans, ‘Jurriaan Schrofer. Bouwstenen Saint Germain des Prés van Ed van der voor een alfabet’, Qwerty 2 (1990) 1, pp. 26-31. Elsken, Leiden (masterscriptie fotografie) Haaren, Hein van, Jurriaan Schrofer, 1990 Abbing, Hans, Een economie van de 2006. (speech bij zijn overlijden). kunsten. Beschouwingen over kunst en Bertin, Jacques, Sémiologie graphique, Haaren, Hein van, ‘Jurriaan Schrofer (1926- kunstbeleid, Groningen 1989. Parijs/Den Haag 1973. 1990)’, Vormberichten, 31 augustus 1990, Adang, Marc, ‘i10, Arthur Lehning en de Bertin, Jacques, Semiology of Graphics. pp. 6-7. dagelijkse praktijk van een idealistisch Diagrams, Networks, Maps, Redlands Stapel, C., ‘De jubileumbriefkaart van 1971’, tijdschrift’, De Gids 156 (1993) 4-5, pp. 386- 2010. De Postzak (1991) 169, pp. 317-328. 405. Bezner, Lily C., Photography and Politics in Holstege, Gert, Handboek postwaarden, Anema, M.J., De praktijk der public relations, America. From the New Deal into the Cold Haarlem 1994, doorlopend aangevuld Utrecht 1959. War, Baltimore 1999. (deel 4, B63 over de IAO-zegels). Anema, Taco en Dick Breebaart e.a. (red.), Bibeb, Otto Treumann, grafisch ontwerper, Middendorp, Jan, ‘Jurriaan Schrofer’, in: 50 jaar fotografie GKf 1945-1995, Amster­ Nijmegen (Thieme) 1970. Dutch Type, Rotterdam 2004, pp. 124-126. dam 1995. Bleijleve, Donald, Marieke Hillen en Digna Heiden, Karin van der en Ada Stroeve, Ariadne. Sinke e.a., Kunst en beweging. 50 jaar ‘Jurriaan Schrofer’, NAGONieuws (2004) Arnheim, Rudolf, Art and Visual Perception. Federatie van Kunstenaarsverenigingen, 1, z.p. A Psychology of the Creative Eye, Berkeley/ Abcoude 1996. Vrie, Dingenus van de, Haagse omslagen. Los Angeles 1954. Blok, Cor, Over beoordeling van beeldende Jurriaan Schrofer & de Ooievaarspockets Baarle, W.H. van, Reclamekunde en ingrepen in de omgeving, Amsterdam 1977. 1958-1962, Amsterdam 2006. reclameleer, Leiden 1956. Blok, Cor, P.H. van de Poel en C. Tempelaars, Huygen, Frederike, Jurriaan Schrofer (1926- Back, Jean en Viktoria Schmidt-Linsenhoff Oriëntatiemateriaal over wetenschap en 90). Restless Typographer, Londen 2013. (red.), The Family of Man 1955-2001. Hum­ kunst, Utrecht 1975. an­ism and Postmodernism. A Reappraisal Blotkamp, Carel, Na de beeldenstorm. Drie of the Photo Exhibition by Edward Steichen, opstellen over recente beeldende kunst, Marburg 2004. Amsterdam 1970. Baetens, Jan en Joost de Bloois e.a., Blotkamp, Carel, Frans Haks en Marion Cultu­rele Studies. Theorie in de praktijk, Jobse e.a., P. Struycken, Utrecht/Antwer­ Nijmegen 2009. pen 1974. Baetens, Jan en Anna Gonzalez (red.), Boekraad, Hugues, Mijn werk is niet mijn Le roman-photo. Actes du colloque de werk. Pierre Bernard. Ontwerpen voor het Calaceite 1993, Amsterdam/Atlanta 1996. publieke domein, Baden 2006. Bakker, Wibo, Droom van helderheid. Huis­ Boekraad, Hugues en Paul Hefting, stijlen, ontwerpbureaus en modernisme in The Boundaries of the Postage Stamp. Nederland 1960-1975, Rotterdam 2011. Marketing, Management and Design, Ban, Hans van den en Wijnand Galema e.a., Maastricht/Amsterdam 1993. In opdracht. Zestig jaar percentage­rege­ Boelaars, Bert, Benno Premsela 1920-1997. ling beeldende kunst bij Rijksgebouwen, Voorvechter van homo-emancipatie, Amsterdam 2011. Bussum 2008. Barrett, Cyril, Op art, Keulen 1974. Boer, Hubert de, Liesbeth Brandt Corstius Barthes, Roland, Mythologies, Londen 1973. en Cor Blok e.a., Kunst en omgeving. Barthes, Roland, Image – Music – Text, Beschouwingen en informatie over New York 1977. de inbreng van beeldende kunst in de Barthes, Roland, Camera Lucida. Reflect­ions omgeving, Den Haag/Amsterdam 1977. on Photography, Londen 1982. Boers, Waling, Kunst, kunstenaars en het Becker, Howard S., Art Worlds, Berkeley 1982. Staatsbedrijf der PTT, Amsterdam (scriptie Beckman, Karen en Jean Ma (red.), sociologie UvA) 1986. Still Moving. Between Cinema and Bogner, Dieter, ‘Das gequälte Quadrat. Photography, Durham/Londen 2008. Zum Streit der “Geometrien” in Theorie Beeke, Anthon, ‘Otto Treumann in conver­ und Praxis’, Kunstforum International 105 sation with Anthon Beeke’, Affiche 3 (1993) (1990). 5, pp. 44-52. Bolder, Ton en Joost Klinkenberg e.a., Beenker, Erik, Max Bruinsma en Ritsaert Typografie, Amsterdam 1991. ten Cate e.a., Benno Premsela, een vlucht Bolkestein, G., D. van Egten en H. Herbers naar voren, Utrecht 1996. (red.), Kees Boeke, Purmerend 1954. Beenker, Erik, Dries Ringenier en Geert Boltendal, R., Boekmakers, Amsterdam Voskamp (red.), AKI, academie voor beel­ 1965. dende kunst en vormgeving, Enschede. Bondt, Sara De en Catherine de Smet, Vijftig jaar kunstonderwijs, Rotterdam Graphic Design. History in the Writing 2002. (1983-2011), Londen 2012. Begemann, Nienke, Victorine, Amsterdam Bool, Flip, ‘Ed van der Elsken en Frans 1988. Equatoriaal Afrika’, Boekenpost 20 (2012) Behm, Maaike en Maarten Kloos (red.), 118, pp. 20-22. Hertzberger’s Amsterdam, Amsterdam Bool, Flip, Mattie Boom en Frits Gierstberg 2007. e.a. (red.), Dutch eyes. Nieuwe geschie­ Beirut, Michael en William Drenttel (red.), denis van de fotografie in Nederland, Looking Closer, New York 1994. Zwolle 2007. Beirut, Michael en William Drenttel, Steven Bool, Flip e.a. (red.), Cas Oorthuys onderweg. Heller (red.), Looking Closer 4, New York Europa 1945-1965, Amsterdam 2001. 2002. Boom, Mattie, ‘Parijse vrijerijen. Bij de her­ Bel, Jacqueline e.a. (red.), Uitgever Bert uitgave van Een Liefde in St. Germain des Bakker (1912-1969), Hoogstraten 2008 Prés’, NFG Nieuwsbrief (2000) 28, pp. 20-21. (themanummer Zacht Lawijd 7 (2008) 1). Boom, Mattie en Rik Suermondt, Foto in Bemelman, Marieke en Hans Jansen omslag. Het Nederlandse documentaire Manenschijn e.a. (red.), Grafisch Neder­ fotoboek na 1945, Amsterdam 1989. land 2007, Amstelveen 2007. Boon, M.E., Netwerkanalyse in de beeldende Bense, Max, Aesthetica. Einführung in die kunst, Amsterdam (rapport Boekman) 1975. neue Aesthetik, Baden-Baden 1965. Boorstin, Daniel J., Het imago, of: Wat is er met de Amerikaanse droom gebeurd?, Rapport categoriaal onderzoek Weder­ Treumann’, Drukkersweekblad 53 (1965) Den Haag 1969 (vertaling van The Image opbouw 1940-1965, Amsterdam (ICN) 2007 8 oktober, pp. 1032-1034. 1961). (ook www.wederopbouwkunst.nl). Dooijes, Dick, Over typografie en grafische Boot, Carolien, ‘Mart Stam. Kunstnijver­ Calis, Piet, Gesprekken met dichters, kunst, Amsterdam 1966. heids­onderwijs als aanzet voor een men­ Den Haag 1964. Drewes, Elsje, Willem Schrofer (1898-1968). se­lijke omgeving. Dessau-Amsterdam’, Calis, Piet, Republiek der rivaliteiten. Neder­ Schilder, nonconformist, Zutphen 1998. Wonen-TA/BK (1982) 11, pp. 10-21. land sinds 1813, Amsterdam 2002. Drukkersweekblad. Borgdorff, Henk, The Conflict of the Campany, David, Photography and Cinema, Dugan, Thomas, Photography between Faculties, Leiden 2012. Londen 2008. Covers. Interviews with Photo-Bookmakers, Borgdorff, Henk en Peter Sonderen (red.), Carraher, Ronald G. en Jacqueline B. Thurs­ Rochester 1979. Denken in kunst. Theorie en reflectie in ton, Optical Illusions and the Visual Arts, Duis, Leonie ten en Annelies Haase, het kunstonderwijs, Leiden 2012. New York/Londen 1966. De wereld moe(s)t anders/The World must Bos, Ben, Benno Wissing, Amsterdam Cartier-Bresson, Henri, The Decisive Change. Grafisch ontwerpen en idealisme, (BNO) 1993. Moment, New York 1952. Amsterdam 1999. Bos, Ben, TD 63-73. Total Design and its Cataldo, John W., Graphic Design & Visual Dulken, Hans van, Jan Kassies en Rogier Pioneering Role in Graphic Design. Communication, Scranton 1966. Valkman (red.), Op zoek naar cultuur. An Insider’s View, Londen 2011. Challis, Clive, Helmut Krone, the Book. Verzamelde opstellen, Nijmegen 1980. Boterenbrood, Helen, Weverij De Ploeg, Graphic Design and Advertising (Concept, Dunk, H.W. van der, Terugblik bij strijklicht. Rotterdam 1989. Form and Meaning) after Advertising’s Jeugdherinneringen, Amsterdam 2008. Boterman, Jan, 2 + 52. Charles Jongejans, Creative Revolution, Cambridge 2005. Eijnde, Jeroen van den, Symfonie voor Melle + de typografieklas, en Mart Stam, Cleven, Esther E., Image bedeutet Bild. solisten. Ontwerponderwijs aan de Amsterdam 2005. Eine Geschichte des Bildbegriffs in der afdeling Vormgeving in Metaal & Kunst­ Bourdieu, Pierre, The Field of Cultural Werbetheorie am Beispiel der Nieder­ stoffen van de Academie voor Beelden­de Production. Essays on Art and Literature, lande, 1917-1967, Utrecht 1999. Kunsten te Arnhem tijdens het docent­ Cambridge Mass 1993. Cleven, Esther E., Irrationeel. Grafische schap van Gijs Bakker, 1970-1978, Arnhem Bourdieu, Pierre, Opstellen over smaak, vormgeving en de context van de beeld­ 1994. habitus en het veldbegrip, Amsterdam cultuur, Amsterdam (oratie UvA 2007) 2010. Elkins, James, On Pictures and the Words 1992. Constant, ‘Opkomst en ondergang van de That Fail Them, Cambridge 1998. Braber, Helleke van den, Geven om te avant-garde’, Randstad (1963) 8, pp. 6-35. Elkins, James, The Domain of Images, krijgen. Literair mecenaat in Nederland Coumans, Anke, Als een beeld ‘ik’ zegt… Ithaca/Londen 1999. tussen 1900 en 1940, Nijmegen 2002. Het dialogische betekenisvormingsproces Elkins, James, Visual Studies. A Skeptical Brattinga, Pieter, Planning for Industry, Art van het publieke beeld, Leiden 2010. Introduction, New York/Londen 2003. & Education, Utrecht 1970. Craeybeckx, A.S.H., ‘De fotografie als taal’, Elsken, Ed van der, Elsken: Paris 1950-1954, Brett, David, On Decoration, Cambridge Encyclopedie voor fotografie en cinema­ Tokyo 1985. 1992. tografie, Amsterdam/Brussel 1959, Elteren, M.C.M. van, Staal en arbeid. Een Brett, David, Rethinking Decoration. pp. 21-25. sociaal-historische studie naar industriële Pleasure and Ideology in the Visual Arts, Daiter, Stephen, From Fair to Fine. 20th accommodatieprocessen onder arbeiders Cambridge 2005. Century Photography Books that Matter I en het desbetreffend bedrijfsbeleid bij Broos, Kees, ‘PTT: niet alleen postzegels’, & II, Chicago 2006 en 2008. Hoogovens IJmuiden, 1924-1966, Leiden Museumjournaal 20 (1975) 5, pp. 193-199. Dam, P. van, H.A.P. Eijkelenboom en H. Kiviet 1986. Broos, Kees, Ontwerp: Total Design, Utrecht (red.), De Herdersfluit. Jubileumuitgave Evans, Harold, Pictures on a Page. Photo­ 1983. ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan journalism, Graphics and Picture Editing, Broos, Kees en Paul Hefting, Grafische van het bedrijf 1884-1959 (N.V. Boek- en Londen 1978. vormgeving in Nederland, een eeuw, Kunstdrukkerij v/h Mouton & Co.), Evans, Jessica en Stuart Hall (red.), Visual Amsterdam/Antwerpen 1993. Den Haag 1959. Culture. The Reader, Londen 2010. Brouwers, Ruud, ‘Jan Kassies 60 – een voor­ Debat, Michelle e.a., La photographie et Fernández, Horacio, Fotografía Pública. zitter in algemene dienst’, Wonen-TA/BK le livre. Analyse de leurs rapports multi­ Photography in Print 1919-1939, Madrid (1980) 10-11, p. 2. formes, nature de la photographie, statut 1999. Bruce, V. en P.R. Green, Visual Perception. de livre: essai collectif, Parijs 2003. Ferrée, Edith (red.), Kijk ’s, Hans Ferrée Physiology, Psychology and Ecology, De Groene Amsterdammer. 1 februari 1952 – 1 februari 1977. Een keuze Hillsdale 1985. Denderen, Ad van en Leo Erken (tekst: uit 25 jaar teksten & ideeën, bijeengebracht Bruinsma, Max, Dick Elffers & de kunsten. Rosan Hollak), Ata Kando Photographer, en van commentaar voorzien door vrienden Een leest heeft drie voeten, Amsterdam Amsterdam 2008. & kennissen, Willeskop 1977. 1989 (m.m.v. Lies Ros en Rob Schröder). Dewitz, Bodo en Robert Lebeck, Kiosk. Eine Fleischmann, Gerd, Bauhaus drucksachen, Bruinsma, Max (red.), Stiff. Hans van Geschichte der Fotoreportage 1839-1973/ typographie, reklame, Düsseldorf 1984. Houwelingen’s Public Art, Amsterdam A History of Photojournalism, Keulen Fletcher, Winston, Powers of Persuasion. 2004. (Museum Ludwig/Agfa Foto-Historama) The Inside Story of British Advertising: Brummelen, Jeanette van en Erik Slot­hou­ber, 2001. 1951-2000, Oxford 2008. De Rietveld Academie. Een akademie­ Diethelm, Walter en Marion, form + commu­ Foto in vorm. Grafisch Nederland, Amster­ gebouw als model, Amsterdam 1984. nication, Zürich 1974. dam 1984. Brunet, François, Photography and Dijk, Hans van, ‘Forum’, in: Barbieri, S.U., Fotogeschichte 30 (2010) nrs. 116 en 117. Literature, Londen 2009. Architectuur en planning. Nederland 1940- Frampton, Kenneth, Moderne architectuur. Burg, Fenna van den, De Vrije Katheder 1965, Rotterdam 1983, pp. 145-165. Een kritische geschiedenis, Nijmegen 1945-1950. Een platform van communisten Dikovitskaya, Margaret, Visual Culture. 2001. en niet-communisten, Amsterdam 1983. The Study of the Visual after the Cultural Franke, Herbert W., Computer Graphics, Burg, Fenna van den en Jan Kassies, Turn, Cambridge Mass./Londen 2005. Computer Art, Londen 1971. Kunstenaars van Nederland! Om eenheid Dilnot, Clive, ‘The State of Design History’, Franke, Simon en Evert Verhagen (red.), en zeggenschap. Het ontstaan van de part 1 en part 2, Design Issues 1 (1984) 1, Creativiteit en de stad. Hoe de creatieve Federatie van Kunstenaarsverenigingen pp. 3-24 en nr. 2, pp. 3-21. economie de stad verandert, Rotterdam en de Raad voor de Kunst 1942-1950, Dirken, J.M., De ontwikkeling van punten­ (Reflect nr. 5) 2005. Amsterdam 1987. alfabetten, Delft (TH) 1972. Friedman, Mildred en Phil Freshman (red.), Burg, Fenna van den en Hans van Dulken, Dooijes, Dick, ‘Het stramien I. De museum­­­ Graphic Design in America. A Visual Jan Kassies 1920-1955. Tussen politiek catalogi van Wim Crouwel’, Drukkers­ Language, tent.cat. New York (Walker Art en cultuur, Amsterdam 1996. weekblad 53 (1965) 9 april, pp. 404-405. Center, Minneapolis) 1989. Burgin, Victor, Family Romance, New York Dooijes, Dick, Traditie en vernieuwing. Fritz-Jobse, Jonneke en Frans van Burkom 1977. Tien jaar Nederlandse drukkunst 1945- (red.), Een nieuwe synthese. Geometrisch- Burgin, Victor, Thinking Photography, 1955, Amsterdam 1959. abstracte kunst in Nederland 1945-1960, Londen 1982. Dooijes, Dick, ‘Typography for Today’, Den Haag 1988. Burgin, Victor, The End of Art Theory. Crit­ Delta 3 (1960) 2/Summer, pp. 17-52. Fritz-Jobse, Jonneke en Ineke Middag (red.), icism and Post-Modernity, Londen 1986. Dooijes, Dick, ‘Opnieuw: de stramien­ De Arnhemse School. 25 jaar monu­men­ Burkom, Frans van en Yteke Spoelstra, typografie – ditmaal de mening van Otto tale kunstpraktijk, Arnhem 1994. Frizot, Michel (red.), A New History of Hammacher, A.M., Jean François van Royen (lectoraat visuele retorica), Breda (AKV St. Photography, Keulen 1998. 1878-1942, Den Haag 1947 [1948]. Joost) 2006. Furman, David M., ‘The Development of Hardy, Joop, Dirk van Sliedregt en Bernard Holstege, Gert, Handboek postwaarden, Corporate Image. A Historiographic Majorick, Wonen gisteren vandaag, Haarlem 1994, doorlopend aangevuld (deel Approach to a Marketing Concept’, Amsterdam 1957, pp. 4-58. 4, B63 over de IAO-zegels). Corporate Reputation Review 13 (2010) 1, Have, Piet van der, Over de vormgeving van Holzer, Anton en Ulrich Keller (red.), pp. 63-75. het Museumjournaal, Haarlem 2011 (eigen Fotobücher im 20. Jahrhundert, thema­ Games, Naomi, Catherine Moriarty en June uitgave in fotokopie). nummer Fotogeschichte 30 (2010) 116. Rose, Abram Games. His Life and Work, Hefting, Paul, ‘De Dienst voor Esthetische Hooghiemstra, Daniela, De geest in dit huis New York 2003. Vormgeving’, Kunst en beleid in Nederland is liefderijk. Het leven en De Werkplaats Gelder, Henk van, De rokende schoorsteen. 2, Amsterdam 1986, pp. 85-125. van Kees Boeke (1884-1966), Utrecht 2013. Schrijvers in de reclame, Amsterdam 1996. Hefting, Paul, Art and Design, Past and Horak, Jan-Christopher, Making Images Gerstner, Karl, Programme Entwerfen, Present. A Guide, Den Haag 1992. Move, Washington/Londen 1997. Teufen 1963. Hefting, Paul, Benno Wissing, Amsterdam Houston, Joe, Optic Nerve. Perceptual Art of Giannetti, Claudia, Ästhetik des Digitalen. (Oeuvreprijs Fonds voor Beeldende Kunst, the 1960s, Londen/New York 2007. Ein intermediärer Beitrag zu Wissen­ Vormgeving en Bouwkunst) 1996. Hubben, Hub., Ontwerp: Total Design. schaft, Medien- und Kunstsystemen, Hefting, Paul en Hugues Boekraad, The De jaren tachtig, Wormer 1989. Wenen/New York 2004. Boundaries of the Postage Stamp. Hubregtse, Sjaak, Het Nederlandse Gielen, Pascal, Kunst in netwerken. Artis­ Marketing, Management and Design, pocketboek. Oriënterend bibliografisch tieke selecties in de hedendaagse dans en Maastricht/Amsterdam 1993. onderzoek terzake het goedkope serieboek de beeldende kunsten, Heverlee-Leuven Heiden, Karin van der en Esther Cleven, in Nederland en Vlaanderen, Amsterdam 2003. Archief Karel Suyling – Citroën, Utrecht/ (scriptie UvA) 1982. Gierstberg, Frits, Oscar van Alphen, Eindhoven (NAGO) 2009. Huygen, Frederike, 100 Citroën-advertenties Haarlem 2008. Heins, Wil, Jan Elburg. Echt raak is dodelijk, van Karel Suyling, Rotterdam 1987. Gierstberg, Frits en Warna Oosterbaan ook voor de kunst, Zwolle 1999. Huygen, Frederike, Visies op vormgeving. (red.), De plaatjesmaatschappij. Essays Hekking, Veronica, ‘Van werkboek tot Het Nederlandse ontwerpen in teksten over beeldcultuur, Rotterdam 2002. document: “Een liefdesgeschiedenis in deel 2: 1944-2000, Amsterdam 2008. Gierstberg, Frits en Rik Suermondt (red.), Saint Germain des Prés”’, GKf-bulletin Huygen, Frederike, ‘Eigenzinnig en Het Nederlandse fotoboek. Een thema­ (1993) 3, pp. 17-22. controversieel. De criticus Simon tische selectie, na 1945, Rotterdam 2012. Hellema, Duco, Nederland en de jaren Mari Pruys’, deel 1 en deel 2, www. Ginkel, Dirk van en Paul Hefting, Ben Bos. zeventig­ , Amsterdam 2012. designgeschiedenis.nl, 4 juni 2009. Design of a Lifetime, Amsterdam 2000. Heller, Steven, Paul Rand, Londen/New York Huygen, Frederike, ‘Eenheid in veelheid: Glatzer, Robert, The New Advertising, 1999. het vormgevingsbeleid bij Sikkens’, www. New York 1970. Helmond, Toke van (red.), i10 sporen van de designgeschiedenis.nl, 6 december 2010. Gombrich, Ernst H., The Sense of Order. avant-garde, Heerlen 1994. Huygen, Frederike en Wibo Bakker, Archief A Study in the Psychology of Decorative Hemels, Joan en H. Demoet (red.), Loodvrij Total Design – PAM, Eindhoven 2009 Art, Londen 1979. en digitaal. Visies op innovaties in grafische (NAGO). Graatsma, William, Piet Zwart. Normaliën­ communicatie, Alphen aan de Rijn 2001. Huygen, Frederike en Hugues Boekraad, boekje (drukkerij Rosbeek 21), Nuth 1986. Heuvel, Jeroen van den, ‘De opleidingen’, in: Wim Crouwel, mode en module, Graatsma, William, William PARS Graatsma, tent.cat. Holland in vorm, Den Haag 1987, Rotterdam 1997. Maastricht 2003. pp. 180-194. Huygen, Frederike en William Graatsma, Grafische vormgeving in de marge, Hilberdink, Koen, ‘Ik ben een vreemdeling. Ik Complot rond een vierkant, Rimburg 2010. speciaalnummer van Fodor 3 (1984) 8. sta apart’. Een biografie van Paul Rodenko Huygen, Frederike en Dingenus van de Vrie, Grafische vormgeving verhoudt zich tot (1920-1976), Amsterdam 2000. Crouwel-Van Toorn. Het debat, Eindhoven beeldende kunst, Eindhoven (Lecturis Hinrichs, Jan Paul, The C.H. van Schoone­ 2008. documentaire) 1990. veld Collection in Leiden University Illés, Vera, ‘Hoe vind ik een gevonden voor­ Gray, Cleve (red.), Hans Richter by Hans Library, Leiden 2001. werp?’, NRC Handelsblad, 26 juli 1974 (CS). Richter. Pioneer of Dada and the Hirsch, Marianne, Family Frames – Photo­ Informatiebulletin van de Raad voor de Kunst. Experimental Film, Londen 1971. graphy, Narrative and Postmemory, Inklaar, Frank, Van Amerika geleerd. Gruson, Edith en Gert Staal, Copy Proof. Cambridge 1997. Marshall-hulp en kennisimport in Neder­ A New Method for Design Education, Hitters, E., Patronen van patronage. land, Amsterdam 1997. Rotterdam 2000. Mecenaat, protectoraat en markt in de Jan Kassies, speciaal nummer gewijd aan Grutzner, C.C., De opdracht, lezing voor de kunstwereld, Utrecht 1996. Kassies, Notes. Maandblad over theater, GKf op 8 mei, Den Haag 1965. Hofland, Henk, Tegels lichten, of Ware dans en mime 10 (1995) 12. Gubbels, Truus, Passie of professie. verhalen over de Autoriteiten in het Land Jansen, Wilma, Kunst in dienst van de Gale­ries en kunsthandel in Nederland, van de Voldongen Feiten, Amsterdam 1972 architectuur. Ontstaan en uitvoering Abcoude 1999. [1986]. van de percentageregeling voor Rijks­ Guercio, Gabriele, Art as Existence. Hofstede, Bart, Fotografie als beroep. Over gebouwen 1945-1960, Groningen 1989. The Artist’s Monograph and its Project, de professionalisering van fotografie als Jansen, Wilma, Kunstopdrachten van de Cambridge 2006. artistiek beroep, Rotterdam (doctoraal­ Rijksgebouwendienst na 1945, Rotterdam Haaren, Hein van, ‘Message Carriers: scriptie sociologie) 1991. 1995. Dutch Postage Stamps’, Delta 15 (1972) 3/ Hofstede, Bart, ‘Dilemma’s van fotografen. Janssen, Caspar, Proost Prikkels 70 jaar Autumn, pp. 33-47. Professionalisering en autonomie’, cabaret op papier (Prikkels nummer 459), Haaren, Hein van, ‘De maatschappelijke Boekmanstudies. Kunst en beleid in 2005. betekenis van een kunst- en vormgevings­ Nederland 7. Stilstaande beelden, Jobse, Jonneke, De Stijl Continued. The beleid bij PTT’, De Vorm (1976) 6, pp. 15-17. ondergang en opkomst van de fotografie, Journal Structure (1958-1964). An Artists’ Haaren, Hein van, ‘’t een en ’t ander’. Amsterdam 1995, pp. 55-79. Debate, Rotterdam 2005. Professionele omgang met postzegels van Holland, James, Minerva at Fifty. The Jongejans, Charles, ’45 ’80. Typografisch 1966 tot 1976’, Filatelie Informatief 27-2019, Jubilee History of the Society of Industrial Nederland, Amsterdam 1984. Alphen aan de Rijn z.j. Arts and Designers 1930 to 1980, Jonker, Gert, Van metro tot beeldbuis. Haaren, Hein van, ‘50 jaar kunst en vorm­ Westerham Kent 1980. Beeldende kunst in de Amsterdamse geving’, in: Thoomes, M. en J.G. Gaarlandt Hollis, Richard, Swiss Graphic Design. metro, Amsterdam 1980. (red.), Verborgen collectie KPN, Den Haag The Origins and Growth of an International Joustra, Eric (red.), Joop Hardy, cultuur­ 1995, pp. xii-xxv. Style 1920-1965, Londen 2006. beschouwing, een anarchistische opvat­ Hall, Stuart (red.), Representation. Cultural Holsbergen, Jan Willem en Sjoerd, Waar het ting, Amsterdam 1987. Representations and Signifying Practices, gebeurde, Amsterdam 1984. Juryrapporten Best Verzorgde Boeken sinds Londen 1997 (2003). Holslag, Rens en Jaap van Triest, Bedrijfs­ 1952. Hamilton, Peter, ‘Representing the Social. boek in beeld, Eindhoven (Lecturis Juryrapporten Best Verzorgde Jaarversla­gen France and Frenchness in Post-war documentaire) 2011. sinds 1965. Human­ist Photography’, in: Hall 1997, Holslag, Rens, Jaap van Triest en Karel Kamp, M. van der en P.G.J. Leijdekkers e.a. pp. 75-150. van der Waarde (red.), Visuele retorica (red.), De Lucaskrater. Historie en analyse van en meningen over het beeldende- rapport voor de Raad van Europa 1971, Meggs, Philip, A History of Graphic Design, kunstonderwijs aan de kunstacademies in samengevat in: Museumjournaal 19 (1974) Harmondsworth/New York 1983. Nederland, Assen 1984. 4, p. 150. Mertz, Paul, ‘Institutionele reclame. Kassies, Jan, ‘Cultuurpolitiek – dilemma’s en Leering, Jean, ‘Praktijkonderzoek Beelden­ Bedrijven zorgen veel te weinig voor een kentering’, Wonen-TA/BK (1980) 10-11, de Kunst’, verslag/rapport, 14 mei 1976. een goede corporate image’, Revue der pp. 2-4. Lier, Bas van, Grafisch geluk. Steendrukkerij Reclame 22 (1962) 5, pp. 168. Kassies, Jan, H. van Dulken, J. Rogier de Jong & Co (1911-1994), vrijplaats voor Mertz, Paul, ‘Image-building in de praktijk. en O. Valkman, Op zoek naar cultuur: ontwerpers, Eindhoven 2011. Succes hangt niet alleen van budget af’, verzamelde opstellen, Nijmegen 1980. Ligtelijn, Vincent en Francis Strauven (red.), Revue der Reclame 23 (1963) 13, pp. 480- Kemmerling, Alfred, Peter Struycken en het Aldo van Eyck: Collected Articles and 481. gebruik van de computer in de beeldende Other Writings, Amsterdam 2008. Mertz, Paul, ‘Image-building in de praktijk. kunst, Amsterdam (doctoraalscriptie Linde, Maarten van der, Het visioen van Nederlandse radio en televisie kunnen van Kunstgeschiedenis UvA) 1990. Eijkman. Dr. J. Eijkman, de Amsterdamse CBS nog veel leren’, Revue der Reclame Kempers, Bram, ‘Kunst strandt op het Maatschappij voor Jongemannen en de 24 (1964) 4, pp. 140-141. Kurhausplein’, Wonen-TA/BK (1982) 6, vernieuwing van Nederland, Hilversum Metz, Christian, Film Language. A Semio­ pp. 8-24. 2003. tics of the Cinema, Oxford 1974. Kempers, Bram, 750 Jaarverslagen. Lindinger, Herbert (red.), Hochschule für Middendorp, Jan, ‘Ha, daar gaat er een van Schilderkunst in Siena, vormgeving Gestaltung Ulm. Die Moral der Gegen­ mij!’. Kroniek van het grafisch ontwerpen in Amsterdam, Eindhoven (Lecturis stände, Berlijn 1987. in Den Haag 1945-2000, Den Haag/ documentaire) 1986. Lobinger, Katharina, ‘Facing the Rotterdam 2002. Kempers, Bram, Kunst, macht en mecenaat. Picture – Blicken wir dem Bild ins Auge! Middendorp, Jan, Dutch Type, Rotterdam Het beroep van schilder in sociale Vorschlag für eine meta-analytische 2004. verhoudingen 1250-1600, Amsterdam 1987. Auseinandersetzung mit visueller Middendorp, Jan, De vorm van tekst, Kempers, Bram, ‘Van Maecenas naar mo­ Medieninhaltsforschung’, Image (2009) 10, Amsterdam 2012. dern mecenaat. Twee millennia inhoud en www.bildwissenschaft.org [geraadpleegd Middleton, Michael, Group Practice in illusie’, Tijdschrift voor literatuur­weten­ 24-12-2010]. Design, Londen 1967, nawoord Misha schap 3 (1998) 4, pp. 258-292. Lommen, Mathieu, Bram de Does: letter­ Black. Kempers, Bram, De schepping van Melle, ontwerper & typograaf/typographer & Mitchell, W.J.T., Iconology. Image, Text, Bussum 2008. type designer, Amsterdam 2003. Ideology, Chicago/Londen 1986. Kennedy, James C., Nieuw Babylon in Loschacoff, M.J. en Jean Leering e.a., Mitchell, W.J.T., Picture Theory. Essays aanbouw. Nederland in de jaren zestig, Kunst bij rijksgebouwen 1978-1985. 8 jaar on Verbal and Visual Representation, Amsterdam 1995. kunstopdrachten van de Rijks­gebouwen­ Chicago/Londen 1994. Kepes, Gyorgy (red.), Struktur in Kunst und dienst, Den Haag 1986. Mijksenaar, Paul, Heeft grafische vorm­ Wissenschaft, Brussel 1967. Lupton, Ellen, ‘Modern Design Theory’, geving nut?, Eindhoven (Lecturis Kepes, Gyorgy, Sprache des Sehens (Neue lezing 2009, www.elupton.com [geraad­ documentaire) 1974. Bauhausbücher), Mainz/Berlijn 1970 pleegd 28-9-2010]. Mijksenaar, Paul en Gerard Unger, ‘Over (vertaling van Language of Vision uit 1944). Lupton, Ellen en A.J. Miller (red.), The ABC’s bewegwijzering’, Plan 4 (1974) 11, pp. 42-57. Kerstnummers Drukkersweekblad en Auto­ of ▲■●: The Bauhaus and Design Theory, Moles, Abraham A., Informationstheorie und lijn, vanaf 1945. Princeton 1991. ästhetische Wahrnehmung, Keulen 1971 Kinross, Robin, Modern Typography. An Lupton, Ellen en Jennifer Cole Phillips, [Franse uitgave 1958, Engelse editie 1968]. Essay in Critical History, Londen 1992. Graphic Design, The New Basics, Moor, Christiaan de, Postzegelkunst. Koffka, Kurt, Principles of Gestalt Psychol­ New York 2008. De vormgeving van de Nederlandse ogy, New York 1935. Maas, Nop, Werken voor de eeuwigheid. postzegel, Den Haag 1960. Kress, Gunther en Theo van Leeuwen, Een geschiedenis van het Letterkundig Müller-Brockmann, Josef, Gestaltungs­ Reading Images, Londen 1996. Museum, Amsterdam/Antwerpen/ probleme des Grafikers, Teufen 1961. Krogt, Th.P.W.M. van der, Professionalisering Den Haag 2004. Mumford, E., The CIAM Discourse on en collectieve macht, Den Haag 1981. Mager, Rolf, ‘Praten over vormgeving van Urbanization 1928-1960, Cambridge Kroll, Frank-Lothar, Das Ornament in drukwerk voor de overheid of een avondje Mass./Londen 2000. der Kunsttheorie des 19. Jahrhunderts, in Haagse kringen’, Adformatie, 23 Nederveen, Hannadea van, ‘De percentage­ Hildesheim/Zürich/New York 1987. februari 1978, pp. 27-28. regelingen voor beeldende kunst (I). Kuijpers, Els, Ootje Oxenaar. Ontwerper en Marcou, David J., ‘All the Best. Britain’s Rijksgebouwendienst van Friedhoff tot opdrachtgever, Rotterdam 2011. Picture Post Magazine. Best Mirror and Leering’, de Architect 14 (1983) 11, pp. Kuipers, Hans Jan, De wereld als Werkplaats. Old Friend to Many 1938-1957’, 2009, www. 75-79; deel II: ‘De percentageregelingen Over de vorming van Kees Boeke en lacrossehistory.org. bij WVC en PTT’, de Architect 14 (1983) 12, Beatrice Cadbury, Amsterdam 1992. Mare, Heidi de, ‘Gedisciplineerd kijken. pp. 49-53. Kuitenbrouwer, Carel en Koosje Sierman, Van kunstgeschiedenis naar historisch Nieuwenhuys, W., Concern in beweging. Over grafisch ontwerpen in Nederland. formalisme’, Kunstlicht 20 (1999) 3-4, Vijfenzeventig jaar Hoogovens, IJmuiden Een pleidooi voor geschiedschrijving en pp. 14-20. 1993. theorievorming, Rotterdam 1996. Margolin, Victor, ‘A Decade of Design Nijhof, Erik, 100 jaar geleide innovatie. Kuitert, Lisa, Het uiterlijk behang. Reeksen History in the United States 1977-1987’, De Nederlandse grafische industrie in de in de Nederlandse literatuur, Amsterdam Journal of Design History 1 (1988) 1, pp. 51- 20e eeuw, Amstelveen 2001. 1997. 73. NPO, Informatie!: 7 karakteristieken, Kunst en beleid in Nederland, serie boeken Margolin, Victor, Design Discourse. History, Den Haag 1971. van de Boekmanstichting Amsterdam. Theory, Criticism, Chicago 1989. Oerlemans, Chr., En toen ging er een Kuyvenhoven, Fransje, De Staat koopt Margolin, Victor, The Politics of the Artificial. lampje branden… Het beste uit 25 jaar kunst. De geschiedenis van de collectie Essays on Design and Design Studies, Nederlandse reclame en grafische 20ste- eeuwse kunst van het ministerie van Chicago/Londen 2002. vormgeving, Amsterdam 1991. OCW 1932-1992, Amsterdam/Leiden 2007. Martineau, Pierre, Psychologie in de reclame, Oltheten, Th.H., Over vorm en inhoud. Lagerwey, Eric, Op zoek naar faamwaarde. Utrecht 1965. Functie-onderzoek van de grafische Vijftig jaar public relations in Nederland, Martis, Adi, Voor de kunst en voor de nijver­ communicatie, Eindhoven (Lecturis Houten 1997. heid. Het ontstaan van het kunstnijver­ documentaire) 1975. Lange, Barbara (red.), Printed Matter. heids­onderwijs in Nederland, Amsterdam Oltheten, Th.H., Oltheten, Den Haag 1983. Fotografie im/und Buch, Leipzig 2004. 1990. Oord, Kees van den, De Gruyter. Geschie­ Lauter, Marlene en Beate Reese (red.), Mazur Thomson, Ellen, The Origins of de­nis van een kruideniers­imperium, Konkrete Kunst, Würzburg (Museum im Graphic Design in America 1870-1920, Den Bosch (Noordbrabants Museum)/ Kulturspeicher) 2002. [New Haven/Londen] 1997. Zwolle 2000. Lauwen, Toon, Otto Treumann. Graphic McLean, Ruari, Magazine Design, Oosterbaan Martinius, Warna, Schoonheid, Design in the Netherlands, Rotterdam Londen/Oxford 1969. Welzijn, Kwaliteit. Kunstbeleid en verant­ 2001. Meeberg, M. van de (red.), Nederlands woording na 1945, Den Haag 1990. Leering, Jean, De rol van de beeldende kunst Genootschap voor Public Relations, Den Oosterhuis, R., ‘Rivaliteit om kwaliteit. in de vormgeving van de leefomgeving, Haag 1964. Over de positie van kunstadviseurs’, Boekmancahier 3 (1991) 7, pp. 22-25. Een eeuw teken-, handenarbeid- en Mathematical Theory of Communication, ‘Ornament’, Oase 65 (2004). kunstnijverheidsonderwijs in Nederland, Urbana/Chicago 1949. Parola, René, Optical Art. Theory and Amsterdam 1989. Shaughnessy, Adrian, Herb Lubalin: Practice, New York 1969. Risselada, Max en Dirk van den Heuvel American Graphic Designer 1918-81, Parr, Martin en Gerry Badger, The Photo­ (red.), Team 10 1953-1981. In Search of a Londen 2012. book. A History, deel 1 en 2, Londen/ Utopia of the Present, Rotterdam 2005. Sierman, Koosje, Kroon op, kroon af. Een New York 2004 en 2006. Rixtel, Robert van en Wim Westerveld (red.), schets van 75 jaar best verzorgde boeken, Pentagram, Pentagram, the Work of Five Letters – een bloemlezing over typografie, Den Haag/Amstelveen (Museum van het Designers, Londen 1972. Eindhoven 2001. Boek/Grafische Cultuurstichting) 2001. Pentagram, Living by Design, New York Rodermond, Janny, ‘Crisis in de omgevings­ Simon Thomas, Mienke, Versieren volgens 1978. kunst’, de Architect 15 (1984) 6, pp. 36-37. voorschrift 1850-1930, Amsterdam 1996. Peters, J.L.M., De taal van film. Wezen, Roholl, M.J., ‘De fototentoonstelling Slothouber, Erik e.a., De kunstnijverheids­ werking, schoonheid en belang van het Wij Mensen – The Family of Man in het scholen van Gerrit Rietveld, Amsterdam expressiemiddel film, Den Haag 1951. Stedelijk Museum van Amsterdam. Een 1997. Peters, J.L.M., Visuele communicatie en Amerikaans familiealbum als wapen in de Slothouber, Jan en William Graatsma, visueel onderwijs, Haarlem 1961. Koude Oorlog’, in: Haitsma Mulier, E.O.G., Cubische Vormgeving 1955-1970, docu­ Peters, J.L.M. en A.A.E. van Driel, De film in L.H. Maas, J. Vogel (red.), Het beeld in de mentaire map over CCC, Heerlen 1976. beeld, Purmerend 1954. spiegel. Historiografische verkenningen Sluyterman, K.E., Winnen met papier. Petersen, Ad, Sandberg, vormgever van het Liber Amicorum voor Piet Blaas, Hilversum­ Vijftig jaar uit de 250-jarige geschiedenis Stedelijk, Rotterdam 2004. 2000, pp. 133-151. van Proost en Brandt, 1942-1992, Diemen Petersen, Ad, Sandberg, graphiste et Roodenburg-Schadd, Caroline, Expressie en 1992. directeur du Stedelijk Museum, Parijs ordening. Het verzamelbeleid van Willem Smets, Gerda (met Onno van Nierop), 2007. Sandberg voor het Stedelijk Museum 1945- Vormleer. De paradox van de vorm, Petersen, Ad en Pieter Brattinga, Sandberg. 1962, Amsterdam/Rotterdam 2004. Amsterdam 1986. Een documentaire, Amsterdam 1975. Ros, Guus, Senior ontwerper gevraagd. Smithuijsen, Cas (red.), De hulpbehoevende Photo Monde, Album Officiel Biennale, mei Guus Ros in gesprek met…, Eindhoven z.j. mecenas. Particulier initiatief, overheid en 1955, nummer 45. Roth, Andrew, The Book of 101 Books. Semi­ cultuur, 1940-1990, Amsterdam/Zutphen Pielkenrood, Ed, Maison d’Essence. Een nal Photographic Books of the Twentieth 1990. huis met een luchtje, Wormer 2002. Century, New York 2001. Snodin, Michael en Maurice Howard, Pilditch, James, Communication by Design. Roth, Andrew, The Open Book. A History of Ornament. A Social History since 1450, A Study in Corporate Identity, Londen/ the Photographic Book from 1878 to the New Haven/Londen 1996. New York/Toronto 1970. Present, Göteborg 2004. Sontag, Susan, On Photography, New York Plan 2 (1971) 6-7, themanummer over Ruiter, Frans en Wilbert Smulders, 1973. Milieuvorming. Literatuur en moderniteit in Nederland Sparke, Penny, Consultant Design. The Pol, D.F. van de, ‘Mr. J.F. Eekhout van weten­ 1840-1990, Amsterdam/Antwerpen 1996. History and Practice of the Designer in schappelijke uitgeverij Mouton: “best­ Sachs-Hombach, Klaus (red.), Bildwissen­ Industry, Londen 1988. sellers kennen we niet”’, Het Vaderland schaft. Disziplinen, Themen, Methoden, Spies, W., Victor Vasarely, Keulen 1971. (weekjournaal), 26 augustus 1966. Frankfurt am Main 2005. Spitz, René, hfg ulm. Der Blick hinter den Pollack, Peter, The Picture History of Photo­ Sachs-Hombach, Klaus (red.), Bildtheorien. Vordergrund. Die politische Geschichte graphy from the Earliest Beginnings to the Anthropologische und kulturelle Grund­ der Hochschule für Gestaltung (1953-1968), Present Day, New York 1958. lagen des Visualistic Turn, Frankfurt am Stuttgart 2002. Pots, Roel, Cultuur, koningen en democraten. Main 2009. Spoelstra, Yteke m.m.v. Frans van Burkom, Overheid & cultuur in Nederland, Nijmegen Sandeen, Eric, Picturing an Exhibition. Rapport Kunsthistorische waarde­ 2006 [derde druk; 1e druk 2000]. The Family of Man and 1950s America, stellingen kunst in de metrostations, Probst, Jörg en Jost Philipp Klenner (red.), Albuquerque 1995. Amsterdam (dienst IVV) 2012. Ideengeschichte der Bildwissenschaft. Schilt, Jeroen en Jouke van der Werf, Staal, Gert en Hester Wolters (red.), Holland Siebzehn Porträts, Frankfurt am Main Genootschap Architectura et Amicitia in vorm. Vormgeving in Nederland 1945- 2009. 1855-1990, Rotterdam 1992. 1987, Den Haag 1987. Projectgroep moderne kunst, Kunst van Schober, Herbert en Ingo Rentschler, Stada, Jillis, De geschiedenis van de nu. Encyclopedisch overzicht vanaf 1960, Waarneming en werkelijkheid. Optische Vereniging Instituut voor Kunst­nijver­ Amsterdam 1971 (werkgroep Universiteit misleidingen in wetenschap en kunst, heids­onderwijs, Gerrit Rietveld Academie Utrecht o.l.v. C. Blotkamp en F. Haks). Baarn 1973. 1924-1970, Amsterdam (doctoraalscriptie Pruys, Simon Mari, Signs and Design Schouten, Martin, ‘Een wandeling door de kunstgeschiedenis UvA) 1982. [manuscript, 1967, archief NAi]. tijd’, Foto in vorm. Grafisch Nederland, Stafford, Andy, Photo-texts. Contemporary Pruys, Simon Mari, Industriële vormgeving Amsterdam 1984, pp. 80-91. French Writing of the Photographic Image, (Design Scripta), Amsterdam 1973. Schouten, Wim, Een vak vol boeken. Liverpool 2010. Pruys, Simon Mari, Terug naar het natuur­ Herinneringen aan veertig jaar leven in Stapel, C., ‘De jubileumbriefkaart van 1971’, lijke, Grafisch Nederland, Amsterdam 1975. en om de uitgeverij, Amsterdam 1988. De Postzak (1991) 169, pp. 317-328. Putter, Mireille de, Ed van der Elsken. Schreurs, Wilbert, Collectieve reclame in Stempel, Barbara en Susanne Eppinger Tussen foto en film, Utrecht (doctoraal­ Nederland, Leiden/Antwerpen 1991. Curdes (red.), Rückblicke. Die Abteilung scriptie kunstgeschiedenis) 1997. Schreurs, Wilbert, Geschiedenis van de Visuelle Kommunikation an der hfg Ulm Rampley, Matthew (red.), Exploring Visual reclame in Nederland, Utrecht (eerste druk 1953-1968, Ulm 2010. Culture. Definitions, Concepts, Contexts, 1989, tweede gewijzigde druk 2001). Stokkink, Theo (red.), De cultuur elite van Edinburgh 2010. Schröder, Klaus Albrecht (red.), Victor Nederland. Wie maken en breken de kunst, Raupp, Juliana (red.), De ene Hemel is de Vasarely, München 1992. Amsterdam 1989. andere niet. Gerrit Rietveld Academie 65 Schumacher, Rogier, Neo-avant-garde in Stott, William, Documentary Expression jaar, Amsterdam 1989. Nederland. Museumjournaal als forum and Thirties America, New York 1973. Reader grafisch ontwerp/onderwijs, Breda van een nieuw kunstbegrip 1961-1973, Strauven, Francis, Aldo van Eyck, relativiteit (AKV St. Joost-Avans) 2012. Amsterdam 2010. en verbeelding, Amsterdam 1994. Reader onderzoek grafisch ontwerpen, Schuyt, Kees en Ed Taverne, 1950. Welvaart Suermondt, Rik, ‘Een liefdesgeschiedenis Breda (AKV St. Joost-Avans) 2010. in zwart-wit. Nederlandse cultuur in in Saint Germain des Prés. Cultboek van Reader visuele retorica, Breda (AKV St. Europese context, Den Haag 2000. Ed van der Elsken herdrukt’, Foto (2000) Joost-Avans) 2007. Sekula, Allan, ‘The Traffic in Photographs’, januari-februari, pp. 20-25. Reijt, Vic van der, Elsschot. Leven en werken Art Journal 14 (1981) 1, pp. 77-101. Suermondt, Rik, Reader fotoboek!, Breda van Alfons de Ridder, Amsterdam 2011. Seret, A., Public relations. Plaats en taak, (AKV St. Joost) 2006. Reitsma, Lex, Ontwerpen en/of vormgeven, Utrecht/Antwerpen 1968. Swaan, Abram de, Kwaliteit is klasse. Amsterdam (eindexamen Rietveld) 1983. Seventer, Daan van, Verplichte autonomie. De sociale wording en werking van het Rennen, Ward, CityEvents. Place Selling in Evolutie en revolutie op de Gerrit Rietveld cultureel smaakverschil, Amsterdam 1986. a Media Age, Amsterdam 2007. Academie 1967-1999, Amsterdam (doc­ Szarkowski, John, Mirrors and Windows. Revue der Reclame. toraalscriptie Culturele Studies) 2003. American Photography since 1960, Rheeden, Herbert van, Om de Vorm. Shannon, Claude en Warren Weaver, The New York 1978. Tas, J.M. van der, Kunst als beroep en roeping, fieke rol speelt. Sikkensprijs, Blaricum/ tot beeldbuis. Beeldende kunst in de Zeist 1990. Sassenheim 1997. Amsterdamse metro, Amsterdam 1980. Tent.cat. Benno Premsela, een vlucht naar Timmermans, Raymond, ‘Hein van Haaren Werner, Y. en M. Dekeukeleire (red.), Alle in voren, Utrecht (Centraal Museum) 1996. zegt na tien jaar DEV…:’, Aangetekend, vijftig jaar verschenen 400 Proost Prikkels, Tent.cat. Bouwen voor een open samen­ personeelskrant PTT 9 (1976) 204, pp. 10-13. Amsterdam 1985. leving, Rotterdam (Museum Boijmans Trilling, James, The Language of Ornament, Wertheimer, Max, Laws of Organization Van Beuningen) 1962. Londen 2001. in Perceptual Forms, A Source Book of Tent.cat. Cubics. Cubic Constructions Com­ Trilling, James, Ornament. A Modern Gestalt Psychology, New York 1938 (eerste pendium/Een compedium over cubische Perspective, Seattle/Londen 2003. druk in het Duits 1923). constructies, Deventer 1970 [Biennale Tromp, G.H.M., ‘Kunstbeleid en vertegen­ Wesseling, Janneke (red.), See it Again, Venetië] woordiging’, Namens 1 (1986) 6, pp. 339-344. Say it Again. The Artist as Researcher, Tent.cat. Design for Industry, ontwerpen Türr, Karina, Op art – Stil, Ornament oder Amsterdam 2011. voor een drukkerij, Amsterdam (Stedelijk Experiment, Berlijn 1986. Whiting, John R., Photography is a Museum) 1962. Uitvlugt, Martijn en Ton Haak, ‘Nogmaals: Language. The Photographer’s and Tent.cat. Design in the Public Service. over bewegwijzering’, Plan 4 (1974) 5, Editor’s Guide to Creative Camera Work The Dutch PTT 1920-1990, Londen pp. 55-61 (met naschrift van Mijksenaar/ and the Picture Story, Chicago/New York (Design Museum) 1990. Unger). 1946. Tent.cat. Foto ’48, Amsterdam (Stedelijk Vegt, Jan van der, De man met de drietand. Whyte, Lancelot Law (red.), Aspects of Museum) 1948. Leven en werken van Jan G. Elburg 1919- Form. A Symposium on Form in Nature Tent.cat. Fotografía Publíca. Photography 1992, Amsterdam 2012. and Art, Londen 1951 en 1968. in Print 1919-1939, Barcelona (Museo Vergiat, A.M., Les rites secrets des primitifs Wiener, Norbert, Cybernetics, or Control Nacional Centro de Arte Reina Sofía) 1999. de l’Oubangui, Parijs 1951. and Communication in the Animal and Tent.cat. Fotografie in Nederland 1940-1975, Verstegen, Ian, .... Arnheim, Gestalt and Art. the Machine, Cambridge Mass. 1948 [2e Amsterdam (Stedelijk Museum) 1978. A Psychological Theory, Wenen/New York druk 1961]. Tent.cat. Graphic Design in America. 2005. Wieringa, W.J., Ten dienste van bedrijf en A Visual Language History, Minneapolis/ Vitz, P.C. en A.B. Glimcher, Modern Art and gemeenschap. Vijftig jaar Boekdrukkers­ New York (Walker Art Center) 1989. Modern Science. The Parallel Analysis of organisatie uitgegeven door de Federatie Tent.cat. Graphiek + grafiek, Amsterdam Vision, New York 1984. der Werkgeversorganisatiën in het (Stedelijk Museum) 1960 (Liga Nieuw Vos, C. e.a., Hermanus Berserik 1921-2002. Boek­­drukkersbedrijf in het jaar 1959, Beelden). Werk, Den Haag 2009. Amsterdam 1959. Tent.cat. Hans Richter 1888-1976. Dadaist, Vreede, Mischa de, De status van de kun­ Wijk, Kees van, Internationale Revue i10, Filmpionier, Maler, Theoretiker, Berlijn ste­naar. Verslag van studiedagen over Utrecht 1980. (Akademie der Künste) / Zürich (Kunst­ ‘Aanbevelingen inzake de status van Wijtman, Barend, Hoezo socialistische haus) / München (Städtische Galerie im kunstenaars’ UNESCO, Den Haag 1982. kultuurpolitiek?, Amsterdam 1979. Lenbachhaus) 1982. Vrie, Dingenus van de, Kwadraat-bladen. Wilk, Christopher (red.), Modernism. Tent.cat. Holland in vorm. Vormgeving in Een serie experimenten in druk op het Designing a New World 1914-1939, Londen Nederland 1945-1987, Den Haag 1987 gebied van de grafische vormgeving, (V&A) 2006. (Stedelijk Museum Amsterdam etc). beeldende kunst, literatuur, architectuur Willems, Wim, Cultuur en migratie in Tent.cat. Konkrete Kunst, Bazel (Kunsthalle) en muziek, 1955-1974, Den Haag/ Nederland. De kunst van het overleven. 1944. Amsterdam 2005. Levensverhalen uit de 20e eeuw, Den Haag Tent.cat. La photographie humaniste Vrie, Dingenus van de, Haagse omslagen. 2004. 1945-1968. Autour d’Izis, Boubat, Brassaï, Jurriaan Schrofer & de Ooievaarspockets Wingler, Hans, The Bauhaus. Weimar, Doisneau, Ronis…, Parijs (Bibliothèque 1958-1962, Amsterdam 2006. Dessau, Berlin, Chicago, Cambridge Nationale de France) 2006. Vrie, Dingenus van de, Paul Hefting en Mass./Londen 1978. Tent.cat. Le Musée Didactique Vasarely Koosje Sierman, Benno Wissing. Grafische­ Winkel, Camiel van, Moderne leegte. Over au Château de Gordes, Gordes (Musée & ruimtelijke ontwerpen, Rotterdam 1999. kunst en openbaarheid, Nijmegen 1999. Didactique de Gordes) 1973. Vrie, Dingenus van de en Titus Yocarini (red.), Winkel, Camiel van, Het primaat van de Tent.cat. Nul = 0. De Nederlandse Nul-groep 10 jaar designkritiek, Amsterdam 1979. zichtbaarheid, Rotterdam 2005. in een internationale context, Schiedam Vries, Han de, Foto grafie, Kerstnummer Wit, Dirk de, 60 + 40 is waarschijnlijk honderd. (Stedelijk Museum) 2012. Drukkersweekblad en Autolijn 1963. Ahrend: passers, pennen, potloden en Tent.cat. Ontwerpen Jan van Toorn, Breda Vries, Jan de, Hoogovens IJmuiden 1918-1968. projecten, Zwolle 1996. (De Beyerd) 1986. Ontstaan en groei van een basis­industrie, Witte, Arnold en Esther Cleven, Design Tent.cat. Op Art, Frankfurt (Schirn Kunst­ Amsterdam 1968. is geen vrijblijvende zaak. Organisatie, halle) 2007. Waldmann, Geneviève, De activiteiten van imago en context van de PTT-vormgeving Tent.cat. Ornament und Abstraktion, Riehen Pieter Brattinga. Een tijdsbeeld, Tokyo/ tussen 1906 en 2002, Breda/Rotterdam (Fondation Beyeler) 2001. Den Haag 1988. 2006. Tent.cat. P. Struycken komputerstrukturen, Walker, John A., Design History and the Wolf, Karl Lothar en Robert Wolff, Symme­ Heerlen (Jac. Eyck) 1970. History of Design, Londen 1989. trie, Münster/Keulen 1956. Tent.cat. Positions, Attitudes, Actions. ‘Warffum 220562. PTT P.R.-campagne www.kranten.kb.nl Engagement in de fotografie, Rotterdam gaf creativiteit de vrije hand’, Revue der Yocarini, Titus, Vak in beweging 1 + 2/1904- (Foto Biennale) 2000. Reclame 22 (1962) 15, pp. 616-617. 1991. VANK GKf VRI GVN bNO, Eindhoven Tent.cat. Struktuur, een thema, een methode, Weidemann, Kurt, An International Survey (Lecturis documentaire) 1992 (eerste deel Leiden (De Lakenhal) 1972. of Press Advertising, Londen 1966. uit 1976). Tent.cat. Vasarely, Brussel (Galerie Veran­ Wells, James en P.M. Handover e.a., Ander­ Zijlstra, Sybrand en Jaap van Triest, Galei­ neman) 1971. halve eeuw boektypogafie 1815-1965 in slaven en rekentuig. Drukkers, ontwerpers Tent.cat. Vormen van de kleur, Amsterdam Amerika, Engeland, Frankrijk, Duitsland, en de vooruitgang, Eindhoven 1997. (Stedelijk Museum) 1966. Zwitserland, Italië, België en Nederland, Zwart, Piet, ‘Tekst en illustratie’, Kerst­ Terwindt, Eugène, ‘Vijftien jaar omgevings­ Nijmegen 1965. nummer Drukkersweekblad 1950, z.p. kunst. Van compositie naar analyse’, Wells, Liz (red.), Photography: A Critical de Architect 15 (1984) 6, pp. 38-43. Introduction, Londen/New York 1997. Thijsen, Mirelle, Drukkerij Meijer NV Wells, Liz (red.), The Photography Reader, Wormer­ veer.­ Het bedrijfsfotoboek. Londen/New York 2003. Krachten­spel tussen tekst, fotografie en Weringh, Koos van, ‘Nieuwsgierigheid en vormgeving, Utrecht (doctoraalscriptie scepsis als vorm van realisme’, Wonen TA/BK kunstgeschiedenis) 1986. (1980) 10-11, pp. 4-5. Thijsen, Mirelle, Het bedrijfsfotoboek 1945- Werkgroep, Het overheidsbeleid in Neder­ 1965. Professionalisering van fotografen in land ten aanzien van het experiment Nederland, Rotterdam 2002. in de beeldende kunst, Amsterdam Thoomes, M. en J.G. Gaarlandt (red.), (kunstgeschiedenis UvA) 1979. Verborgen collectie KPN, Den Haag 1995. Werkgroep Forum, TU Delft 1974. Timmer, Petra (red.), Waar kleur een speci­ Werkgroep Kunstzaken Metro, Van metro Interviews met: Geraadpleegde archieven:

Wim Alings, 4 maart 2009. Art Institute Chicago; Oscar van Alphen, 20 oktober 2010. Bijzondere Collecties Universiteit van Erna van den Berg, 20 september 2010. Amsterdam (UvA); Jan Brand, 30 november 2011. Bijzondere Collecties/Prentenkabinet, Arlette Brouwers, 28 september 2011. Universiteit Leiden; Wim Crouwel, 7 april 2010. De Bezige Bij, Amsterdam; Wim Crouwel en Judith Cahen, Gemeentearchief Delft; 2 november 2009. Gemeentearchief Rotterdam; Huib Ebbinge, 13 december 2012. Gemeentearchief Weesp; Chris van Egmond, 15 november 2010. Gemeentearchief Zaanstad; Michèle Elburg-Gaarkeuken, Hoogovens/Tata Steel, IJmuiden; 23 februari 2009. Internationaal Instituut voor Sociale Joost Elffers, 14 maart 2013. Geschiedenis (IISG), Amsterdam; Ko Feekman, 13 december 2010. Letterkundig Museum, Den Haag; Hans Ferrée, 14 oktober 2009. Museum voor Communicatie (Muscom), Hanneke Frenkel-Sneep, 24 oktober 2009. Den Haag; Hein van Haaren, 19 april 2010, Nederlands Architectuurinstituut (NAi/ 10 december 2011. Het Nieuwe Instituut), Rotterdam; Herman Hertzberger, 16 januari 2013. Nederlands Foto Museum (NFM), Rotterdam; Florian Huckriede, 21 augustus 2010. Raad voor Cultuur, Den Haag; Ata Kando, 18 augustus 2010. Rijksbureau voor Kunsthistorische Docu­ Ad van der Kouwe, 11 maart 2011. mentatie (RKD), Den Haag; W.P. Kruseman, 6 juni 2011. Smithsonian Institute, Washington; Marlies Levels, 12 februari 2012. Stadsarchief Amsterdam (SAA); Ton Limburg, 27 november 2012. Stedelijk Museum, Amsterdam (SMA); Evert Maliangkay, 30 november 2011. Streekarchief Midden-Holland, Gouda. Karel Martens, 14 november 2011. Paul Mertz, 4 juli 2011. Paul Mijksenaar, 16 juni 2011. Kees Nieuwenhuijzen, 25 februari 2009, 15 maart 2011, 2 maart 2012. Tiny de Nijs, 25 oktober 2010. Betty Prins, 24 februari 2013. Jon van Rood, 12 maart 2010. Guus Ros, 26 maart 2010. Will van Sambeek, 13 april 2012. Loek van der Sande, 8 september 2011. Annemarie en Frans Schrofer, 15 februari 2012. Barbara Schrofer, 17 december 2010. Gilian Schrofer, 29 maart 2010, 10 november 2012. Janwillem Schrofer, 24 februari 2012. Matthijs Schrofer, 17 oktober 2011. Tamar Schrofer, 10 november 2012. Jan Willem Smeets, 3 december 2011. André Toet, 9 augustus 2011. Jan van Toorn, 21 februari 2012. Gerard Unger, 10 februari 2012. Tineke van de Weijer, 28 oktober 2011. Oscar Wibaut, 4 maart 2008. Barend Wijtman, 17 november 2011. Titus Yocarini, 1 juni 2012.