Wojsko Polskie W Afganistanie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wojsko w AfganistaniePolskie 2002–2014 Jacek Zygmunt Matuszak Wojsko Polskie w Afganistanie 2002–2014 Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej przekazuje do rąk Czytelników wyjątkową publikację, przygotowaną z okazji zakończenia udziału Wojska Pol- skiego w operacji ISAF w Afganistanie. Przedstawia ona w zwartej formie do- świadczenia wynikające z polskiej obecności u stóp Hindukuszu. Podstawowym Jacek Zygmunt Matuszak przesłaniem niniejszej książki jest pokazanie głównych wyzwań, z jakimi mie- rzyli się Polacy w czasie tej trudnej misji. Misji, która była, obok udziału w ope- racji „Iraqi Freedom”, nie tylko najpoważniejszym sprawdzianem dla wojska, ale także dla państwa w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Udział w międzynarodowych operacjach w Azji Środkowej stał się impulsem głębokich zmian w Siłach Zbrojnych RP w dziedzinach uzbrojenia i wyposażenia żołnierzy oraz systemu szkolenia wojsk. Publikacja, powstała z inspiracji Mini- sterstwa Obrony Narodowej, ma służyć zachowaniu pamięci o poświęceniu pol- skich żołnierzy, realizujących zadania w ramach Polskiego Kontyngentu Wojsko- wego w Afganistanie, oraz przybliżyć wiedzę o tej niezwykle wymagającej misji szerszemu ogółowi społeczeństwa. WOJSKOWE CENTRUM ISBN 978-83-63755-61-4 EDUKACJI OBYWATELSKIEJ WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ JACEK ZYGMUNT MATUSZAK Wojsko Polskie w Afganistanie 2002–2014 1 2 JACEK ZYGMUNT MATUSZAK Wojsko Polskie w Afganistanie 2002–2014 WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Warszawa 2014 3 Współpraca Paweł Przeździecki Konsultacja Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Recenzja dr hab. Janusz Zuziak dr hab. Aleksandra Skrabacz Zdjęcia • zespół „Combat Camera”, Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych: Sebastian Kinasiewicz – s . 9, 13, 41, 87, 208, 309, 314 Waldemar Młynarczyk – s . 22–23 Adam Roik – s . 16–17, 91, 96, 104–107, 114–117, 120–125, 130–135, 141–145, 151–154, 159–160, 207–210, 224, 233, 268–269, 275, 287–289, 304 oraz zdjęcie na okładce • Jacek Zygmunt Matuszak – s . 9,8 92–96, 165–170, 176–177, 184–187, 217–218, 224, 234 • zbiory Marka Mecherzyńskiego / archiwum PKW „Enduring Freedom” – s . 14–15, 28–29, 35–40, 45–52, 56–62, 66–72, 75–79, 83–86 Projekt okładki Adrian Bojczuk Opracowanie grafi czne, redakcja techniczna i skład Lilianna Zawadzka Korekta Hanna Bajan-Jaskółowska © Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2014 ISBN 978-83-63755-61-4 Wydanie 1, Warszawa 2014 Publikacja sfi nansowana ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej Wydawca Druk Dimograf Sp . z o . o . ul . Legionów 83, 43-300 Bielsko-Biała 4 spis treści PRZEDMOWA . 7 wstęp . 9 ZARYS HISTORII AFGANISTANU DO 2001 ROKU . 13 położenie geopolityczne . 13 rys historyczny . 18 polskie ślady . 32 pOLsKi KONtYNGeNt wOJsKOwY w OPERAcJi „eNDURING FREEDOM” 2002–2007 . 41 sytuacja polityczna po 11 września 2001 roku . 41 Utworzenie kontyngentu w ramach operacji „enduring Freedom” . 43 Bilans działalności . 53 pOLsKi KONtYNGeNt wOJsKOwY w OPERAcJi ISAF 2007–2014 . 87 podstawy prawne funkcjonowania kontyngentu . 87 Formowanie kolejnych zmian kontyngentu . 97 Bilans działalności . 99 Kalendarium . .171 ZakońcZeNie . 309 ZAłączniKi . 314 BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA . 326 5 6 PRZEDMOWA Misja w Afganistanie, obok misji w Iraku, była najbardziej wymagającym zadaniem, jakie Wojsko Polskie realizowało od II wojny światowej . Polscy żołnierze wykazali się w Afganistanie nieprzeciętnymi umiejętnościami i odpowiedzialno- ścią, umożliwiającymi perfekcyjne działanie w warunkach zagrażających ich życiu i zdrowiu . Jednym z efektów polskiego zaangażowania w międzynarodową operację antyterrorystyczną w Afganistanie jest obecny kształt i charakter naszych sił zbroj- nych . Zmiany, które dokonały się w wojsku w związku z misją afganistańskiej i innymi misjami sojuszniczymi poza granicami kraju sprawiły, że Wojsko Polskie stało się armią nowoczesną i profesjonalną, dysponującą szerokimi zdolnościami do działania . Wpływ misji afgańskiej jest dostrzegalny w każdej dziedzinie funkcjonowania Sił Zbrojnych RP . Zdecydowany przełom dokonany został w uzbrojeniu i wypo- sażeniu oraz w procesie szkolenia wojsk i dowództw . Można powiedzieć wręcz, że dzisiaj o obliczu Wojska Polskiego decydują ci, którzy swe żołnierskie rzemiosło doskonalili w operacjach „Enduring Freedom” i Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF) . Książka „Wojsko Polskie w Afganistanie 2002–2014” jest wartościowym źródłem udokumentowanych informacji o niezwykle ważnych kartach historii Wojska Polskiego, odnoszących się do polskiego udziału w międzynarodowej misji budowa- nia bezpiecznego Afganistanu dla świata i swoich obywateli . Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej dr Maciej Jankowski 7 8 wstęp Zakończenie trwającej od ponad 12 lat misji Wojska Polskiego w Afganistanie jest doskonałą okazją do przedstawienia w formie zwartej doświadczeń wynikających z polskiej obecności u stóp Hindukuszu . Oczywiście nie wyczerpuje ona tematu, tym bardziej, że powstała w chwili, gdy ostatni polscy żołnierze pełnią jeszcze służbę w Azji Środkowej . Natomiast podstawowym przesłaniem pracy jest chęć pokazania głównych wyzwań, z jakimi mierzyli się Polacy w czasie tej trudnej misji . Misji, która była, obok udziału w operacji „Iraqi Freedom”, nie tylko najpoważniejszym sprawdzianem dla wojska, ale także dla państwa . Sformułowanie to nie jest przypadkowe . Z oczywistych powodów zdecydowaną większość zadań i najszersze spektrum działań w Afganistanie wykonywali żołnierze . Była to działalność o charakterze stricte bojowym, jak też pomocowym . Ale należy pamiętać, że w ramach polskiej obecności w tym kraju swoją „cegiełkę”, i to wcale nie małą, dołożyły organizacje pozarządowe i Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Islamskiej Republice Afganistanu . Do tego należy doliczyć wszystkie instytucje i organizacje, które wprawdzie nie miały swoich przedstawicieli w Afganistanie, ale włączyły się w organizację różnego typu przedsięwzięć skierowanych do Afgańczyków, a realizowanych w kraju . Były to władze wojewódzkie, samorządy miast, organizacje społeczne, instytucje centralne, instytuty i ośrodki naukowe, jak też bardzo wielu indywidualnych darczyńców niepowiązanych z żadną organizacją . Dopiero, gdy uwzględnimy te wszystkie osoby i instytucje, a także weźmiemy pod uwagę ponad 25 tysięcy żołnierzy, którzy pełnili służbę w Afganistanie, będziemy w stanie uświado- mić sobie, jak wielkie było zaangażowanie Polski w stabilizację i rozwój Afganistanu . Obecność polskich żołnierzy w Afganistanie, od początku trwania misji, wywołała zainteresowanie tym krajem . Wraz z upływem lat rosła liczba publikacji poświęconych 9 temu krajowi i regionowi świata1 . Były to pozycje poświęcone całej historii kraju2, jak też wybranym jej aspektom . Próbę przedstawienia dziejów Afganistanu podejmowali zarówno naukowcy, jak też dziennikarze i publicyści . Do kanonu literatury weszły pozy- cje autorstwa Wojciecha Jagielskiego (Modlitwa o deszcz, Warszawa 20023), Radosława Sikorskiego (Prochy świętych. Afganistan czas wojny, Warszawa 2007), czy też nieco nowsze książki Rodrica Braithwaite’a (Afgańcy. Ostatnia wojna imperium, Kraków 2012), Gregory’ego Feifera (Afgańska ruletka. Radziecka inwazja na Afganistan, Wrocław 2011), Marcina Ogdowskiego (Z Afganistanu.PL. Alfabet polskiej misji, Ustroń 2011) . Dotychczas ukazało się stosunkowo niewiele publikacji poświęconych polskiej obec- ności w Afganistanie . Pierwsze próby przedstawienia polskiego zaangażowania w misję „Enduring Freedom” podjął Krzysztof Korzeniewski, ale jego książki pt . Afganistan. Kompendium uczestnika misji stabilizacyjnej oraz Afganistan gdzie regułą jest brak reguł, wydane w 2006 roku, odnoszą się głównie do kwestii zdrowotnych i kulturowych . Sama misja oraz funkcjonowanie kontyngentu nie stanowią głównego obiektu zainteresowania Autora . Pewne informacje na temat udziału polskich żołnierzy w operacji zostały zawarte w książce Huberta M . Królikowskiego i Czesława Marcinkowskiego Afganistan 2002, wydanej w Warszawie w 2003 roku . Jak dotąd nie powstała żadna publikacja przedstawia- jąca w sposób całościowy i kompleksowy działalność Polskiego Kontyngentu Wojskowego w ramach operacji „Enduring Freedom” . Także na łamach prasy specjalistycznej niewiele jest artykułów i materiałów przyczynkarskich poświęconych temu zagadnieniu4 . Impulsem do zwiększonego zainteresowania tematyką afgańską, zwłaszcza śro- dowiska wojskowego, stała się przypadająca w 2012 roku, dziesiąta rocznica pol- skiej obecności w Afganistanie . W tym samym roku odbył się także szczyt NATO w Chicago, którego jednym z tematów była kwestia przyszłości operacji ISAF . Zbieg tych dwóch okoliczności przyczynił się do wydania kilku publikacji . Wśród nich warto wspomnieć m in. publikację zbiorową przygotowaną przez Departament Prasowo- Informacyjny MON (Misja w Afganistanie 2007–2012. Kalendarium, Warszawa 2012) 1 Zob . Islamskie państwo Afganistanu: bibliografia, oprac . zbiorowe, Centralna Biblioteka Wojskowa, Warszawa 2007, s . 146 . 2 J . Modrzejewska-Leśniewska, Afganistan, Wydawnictwo TRIO Warszawa 2010, s . 524 . 3 Wskazówki bibliograficzne znajdują się na końcu książki . 4 Przykładem mogą być artykuły opublikowane na łamach „Przeglądu Wojsk Lądowych”, kwartal- nika „Bellona” oraz „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” . Warte uwagi są zwłaszcza G . Ciechanowski, Pierwsi polscy żołnierze w Afganistanie i Pakistanie, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” (dalej „PHW”) 2007, nr 4, s . 272–284 oraz K . Komorowski, Afganistan jako teatr działań wojennych w świetle doświad- czeń historycznych, „PHW” 2008, nr 3,