Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi BAP Birimi Tarafından NEÜBAP14F7 Nolu Proje Içerisinde Yürütüldüğünden, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi BAP Birimine
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DAMSA BARAJ GÖLÜ’NÜN (NEVŞEHİR) OLİGOCHAETA FAUNASI Hazırlayan Ebru AKIN Danışmanı Doç. Dr. Özlem FINDIK Biyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi OCAK 2019 NEVŞEHİR TEŞEKKÜR Çalışma süresince bilgi ve tecrübeleriyle bana yol gösteren, yardım ve ilgilerini esirgemeyen danışman hocam sayın Doç. Dr. Özlem FINDIK’a, Oligochaeta teşhislerinde yardımlarıyla destek olan sayın Doç. Dr. Seval ARAS’a, Yüksek lisans öğrenimimi teşvik eden ve yönlendirmeleriyle bana destek olan hocam sayın Prof. Dr. Hanife ÖZBAY’a, Çalışma, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi BAP birimi tarafından NEÜBAP14F7 nolu proje içerisinde yürütüldüğünden, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi BAP birimine, Teknik ve idari yardımlarından dolayı Nevşehir Hacı bektaş Veli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı’na, Biyoloji Bölüm Başkanlığına ve Fen Bilimleri Enstitüsü’ne teşekkür eder, Eğitim-öğretim hayatım ve tüm yaşamım boyunca desteklerini daima yanımda hissettiğim kıymetli aileme de sonsuz teşekkür ve minnettarlığımı sunarım. iii DAMSA BARAJ GÖLÜNÜN OLİGOCHAETA FAUNASI (Yüksek Lisans Tezi) Ebru AKIN NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 2018 ÖZET Bu çalışmada Damsa Baraj Gölü’nün Oligochaeta faunasını tespit etmek amacıyla Nisan 2014-Nisan 2016 tarihleri arasında mevsimsel olarak 3 derin 2 littoral olmak üzere 5 istasyondanörnekleme yapılmıştır. Çalışma süresince gölde 453 birey incelenmiş veOligochaeta sınıfına ait 1 takım, 2 familya ve 11 tür teşhis edilmiştir. Çalışma alanında en fazla tür sayısı 174 birey ile 3. istasyon ve 141 birey ile 5. istasyonlar olarak bulunmuştur. Çalışma süresince tüm istasyolarda türlere rastlanılmıştır. Gölde Stylaria lacustris Linnaeus,1767 (19,64) ve Limnodrilus hoffmeisteri Claparéde,1862 (% 18,76) türlerinin baskın olduğu, Nais elinguis Müller,1774 (% 0,22) türünün ise en az sayıda olduğu gözlenmiştir. En fazla bireye, 174 birey ile littoral istasyon olan 3. istasyonda rastlanılmıştır. En fazla oligochaeta bireyi yaz mevsiminde gözlenmiştir. Tür çeşitliliği bakımından en fazla tür bulunan istasyonların 8’er tür ile 3 ve 5. istasyonlar olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler:Oligochaeta, Makrobentik, Damsa Baraj Göl’ü, Bentik Fauna, Makroomurgasız, Su Kalitesi Tez Danışman: Doç. Dr. Özlem FINDIK Sayfa Adedi: 72 iv OLIGOCHAETA FAUNA in DAMSA DAMS EBRU AKIN NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES JANUARY 2019 ABSTRACT Study was carried out seasonally at 5 station between April 2014 and April 2016 in order to determine the Oligochaeta fauna of the Damsa Dam Lake. During the study, 453 individuals were examined in the lake and 1 ordo, 2 families and 11 species of the Oligochaeta class were identified. The highest abundances were found to be the thirth (3ͭ ͪ) and fifth (5ͭ ͪ ) station with 174and 141 individuals respectively. Stylaria lacustris Linnaeus,1767 (19,64) and Limnodrilus hoffmeisteri Claparéde,1862 (18,76) were found as the dominant species in the lake, Despite that Nais elinguis Müller,1774 (0,22) was found rare. The highest number of individuals (174) was found in the littoral (3rd) station. The highest Oligochaeta abundance was observed in summer. The highest species diversity have been found to be stations 3 and 5 with 8 species. Keywords: Oligochaeta, Makroinvertebrates, Damsa dams, Lake, Benthic Fauna, Water quality. Thesis Supervisor: Assoc. Prof. Özlem FINDIK Page Number: 72 v İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY……………………………………………………………………...i TEZ BİLDİRİM SAYFASI……………………………………………………………...ii TEŞEKKÜR……………..……….………………………………………………….….iii ÖZET...………………………………………………………………………………….iv ABSTRACT……………………………………………………………………………..v TABLOLAR LİSTESİ……………………………………………………………….....ix ŞEKİLLER LİSTESİ……………………………………………………………………x SİMGE VE KISALTMALAR LİSTESİ…………………………………………...….xii 1. BÖLÜM …………………………………………………………………………….1 GİRİŞ……………………………………………………………………………...…... 1 2. BÖLÜM……………………………………………………………………….…… 4 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR………………………………………………………....…...4 3. BÖLÜM….…………………………………………………………………………. 14 MATERYAL VE YÖNTEM……………………………………………..…...…......... 14 3.1. Çalışma Sahası.…...…………………..………………………………................... 14 3.2.Materyal………………..……………………………………………….................. 15 3.2.1.Oligochaeta (Halkalı Solucanlar)…………….…….…...……………………….. 15 3.2.2. Oligochaeta Sistematiği………………………...…..……………….…….......... 16 3.2.3. Oligochaeta’nın Morfolojik Özellikleri……………………………….………... 16 3.2.4. Ekolojik Özellikleri……………………….…..………………………………… 19 3.3. Yöntem……….……………………………..……………….………………… 21 3.3.1.Örneklerin Toplanması………….…………….……………....………................ 21 3.3.2.Laboratuvar Çalışmaları..…………….…….......................................................... 21 3.3.3.İstatistiksel Analizler………..……………..………………….…….................... 22 vi 4.BÖLÜM 23………………………………………………………………………….23 BULGULAR VE TARTIŞMA…………........................................................................23 4.1. Bulgular……………………………………..……….…………………………. 23 4.1.1.Damsa Baraj Gölü’nde Tespit Edilen Taksonlar...….…..…………..…………... 23 4.1.1.1. Limnodrilus hoffmeisteri………….…………….……..……………................ 24 4.1.1.2.Nais variabilis………………….……..……………………………...………... 26 4.1.1.3.Chaetogaster longi.…………..…….………...………………………............... 27 4.1.1.4Dero digitata..……………..………………….…...…………………................ 28 4.1.1.5Nais stalci…………….………………...……….………………..……………… 29 4.1.1.6.Nais elinguis…..….……………..………...………………………….………... 31 4.1.1.7.Nais communis…….………………………………………………….……….. 32 4.1.1.8.Ophidonais serpentina…………..………………..……………...……............. 33 4.1.1.9.Psammoryctides sp………………………….…….…………………….............. 35 4.1.1.10Staylaria lacustris……….…..…...……………………………….……………. 35 4.1.1.11.Limnodrilus sp………….……………………...………………..…………… 36 4.1.1.12.Lumbriculidae………………………….…………………………..………… 37 4.1.1.13.Tubificidae……………………….…...…………….……………….….......... 39 4.1.2.Tespit Edilen Türlerin İstasyonlara Göre Dağılışları…....……………................. 40 4.1.3.Tespit Edilen Türlerin Mevsimsel Dağılışları…...…….………….……………... 44 4.1.4.Tespit Edilen Türlerin Baskınlık Değerleri.……...……...…………..................... 46 4.1.5. Fiziko-kimyasal Parametreler………………………………………................... 47 4.1.6. Türler ile Fiziko-kimyasal Parametrelerin İlişkisi…....………………................ 52 4.2. Tartışma………………...……………………………..…………....…………….. 52 vii 5.BÖLÜM…………………………………………………………………………….. 58 SONUÇLAR VE ÖNERİLER…………………………………………….....………... 58 KAYNAKLAR…………………………………………………………..……………. 59 ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………….…………....... 72 viii TABLOLAR LİSTESİ Tablo 4.1Saptanan Oligochaeta türlerinin İstasyonlarda Bulunurluğu………..…....... 43 Tablo 4.2.İstasyonlarda saptanan Oligochaeta sınıfına ait türlerin birey sayısı……… 44 Tablo 4.3.Kıtaiçisu kaynaklarının sınıflandırılmasında kullanılan kalite kriterleri…... 49 Tablo4.4. Fiziko-kimyasal parametre değerlerinin istasyonlara göre dağılımları……. 50 Tablo4.5.Suyunfiziko-kimyasal parametre değerlerinin mevsimsel dağılımları.......... 51 Tablo 4.6. Parametreler ve Türler Arasındaki Korelasyon Değerleri ……..………….. 52 ix ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 3.1. Damsa Baraj Gölü………………………………………………....……….. 14 Şekil 3.2. Çalışma alanında belirlenen istasyonların konumu……..………………….. 15 Şekil 3.3.Oligochaeta Örneğinin Anterior Kısmı ..…..………...……………............... 17 Şekil 3.4.Oligochaeta’ların genel seta tipleri….………………………………………. 18 Şekil 3.5. Bazı Oligochaeta türleri………………………...…………………............... 20 Şekil 3.5.(1)Gordius aquaticus’un genel görünümü………………………................... 20 Şekil 3.5.(2)Chaetogaster diaphanus’ungenel görünümü…..………..…...................... 20 Şekil 3.5.(3)Stylaria Lacustris’ungenel görünümü……..………..…….……………… 20 Şekil 3.5.(4)Nais variabilis’ingenel görünümü…….………...……….………............. 20 Şekil 3.5.(5)Pachydrilussp’nin genel görünümü………………..……..……………… 20 Şekil 3.5.(6)Tubifex sp’nin genel görünümü……………………………..…..……….. 20 Şekil 3.5.(7)Limmnoodrilus hoffmeisteri’nin genel görünümü…………….…............. 20 Şekil 3.5.(8)Lumbriculus variegatus’ungenel görünümü……………..…..................... 20 Şekil 3.5.(9)Eiseniella tetraëdra tetraëdra’nıngenel görünümü………....................... 20 Şekil 4.1.Limmnoodrilus hoffmeisteri(genel görünümü)…………….………............... 25 Şekil.4.2. Limnodrilus hoffmeisteri(penis kılıfı)…………………….….……………... 25 Şekil.4.3. Nais variabilis (Genel görünüm)..……………………..…..………………. 26 Şekil.4.4. Nais variabilis (Seta görünümü)……………….……..………….................. 27 Şekil 4.5. Chaetogaster longi………….…………………………………………......... 28 Şekil 4.6 Dero digitata…………………….…………………………..……………..... 29 Şekil 4.7.Nais stalci (Genel Görünüm)…………...……………………….…………... 30 Şekil 4.8.Nais stalci (Seta görünümü)………………...……….……….……………... 30 Şekil 4.9.Nais elinguis………….……….……………………..…………………….... 31 Şekil 4.10.Nais communis…….……………………………………….…….……........ 32 Şekil 4.11.Ophidonais serpentina(Genel görünüm)………………….…....………….. 33 x Şekil 4.12. Ophidonais serpentina (Seta görünümü)………………………….............. 34 Şekil 4.13. Psammoryctides sp.…………….………………………...……………….. 35 Şekil 4.14.Staylaria lacustris……………….……………………..………………....... 36 Şekil 4.15 Limnodrilus sp……………………………...………………….…………… 37 Şekil 4.16.Lumbriculidae (Genel görünüm)………………….………………..……… 38 Şekil 4.17.Lumbriculidae (Genel görünüm)………………..……………..…............... 39 Şekil 4.18.Tubificidae ……………….…………………….………....……………….. 40 Şekil 4.19.Yaz mevsiminde tespit edilen türlerin istasyonlara göre birey sayısı........... 41 Şekil 4.20.Kış mevsiminde tespit edilen türlerin istasyonlara göre birey sayısı……… 41 Şekil 4.21.lkbaharda tespit edilen türlerin istasyonlara