Türkiye’nin Önemli Sulak Alanları RAMSAR ALANLARIMIZ Turkey’s Important Wetlands RAMSAR SITES Ankara, Ocak/January 2013 © Orm an ve Su İşler Bakanlığı, Doğa Koruma ve Mll Parklar Genel Müdürlüğü, Hassas Alanlar Dares Başkanlığı, Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü, 2013 © Republc of Turkey, Mnstry of Forestry and Water Aars Nature Protecton and Natonal Parks Drectorate General. Department of Vulnerable Stes, Wetlands Dvson, 2013 Söğütözü cad. No:14/E Beştepe, Ankara, Türkye Telefon /Telephone: 0 312 207 59 10/ 0 312 207 59 07 Faks/Fax: 0 312 207 59 59 www.mllparklar.gov.tr Bu ktabın her hakkı saklıdır. All Rghts Reserved. Bu yayın, Ramsar Sözleşmes Küçük hbeler fonu çerçevesnde Orman ve Su İşler Bakanlığı, Doğa Koruma ve Mll Parklar Genel Müdürlüğü le Doğa Derneğ tarafından yapılan Türkye Ramsar Alanları’nın Verml Yönetlmes Projes kapsamında hazırlanan verlerden yararlanılarak hazırlanmıştır. Ths book s prepared by usng the nformaton gathered from “Ramsar Small Grant Funds, Eectve Management of Turksh Ramsar Stes Project” whch was conducted by the Mnstry of Forestry and Water Aars, General Drectorate of Nature Conservaton and Natonal Parks and Doga Derneg. Kaynak Gösterme /Ctaton Çağırankaya, S.S, Merç, Dr.B.T. 2013. Türkye’nn Öneml Sulak Alanları: Ramsar Alanlarımız. Orman ve Su İşler Bakanlığı, Doğa Koruma ve Mll Parklar Genel Müdürlüğü, Hassas Alanlar Dares Başkanlığı, Ankara, Türkye Edtörler /Edtors Dr. B. Teoman MERİÇ S. Serhan ÇAĞIRANKAYA Katkı Verenler /Contrbutors Yusuf CERAN , Mehmet GÖLGE, S. Hakan ERDEN, Şerf HIZLI , Mehmet Erşad HAKSEVER Elf OKUMUŞ, Yasn KÖYCÜ, Snem KOÇ, Burcu ÜNAL, Fath KÖYLÜOĞLU, İlknur KAYNAK /Pctures on the front cover Serhan ÇAĞIRANKAYA, Mustafa Sabr TÜRKAY, Ümt Nab ÜLKÜTAŞIR, Ömer ÇETİNER, Okan ARSLANGİRAY, Ömer DÖNDÜREN, Mehmet ÖZDEMİR, Al Rıza BAYKAN, Al İhsan GÜLCÜ, Aykut İNCE, Osman ERDEM Basım/Issue Kayıhan Ajans Turzm İnş. San. Tc. Ltd. Şt., Ankara, 2013 Hoşdere Caddes No: 201/9 Çankaya – ANKARA 0.312 442 72 72 (pbx) / 0.312 426 86 86 www.kayhanajans .com /Graphc Desgn Tuğçe Gür TüRKİYE’NİN ÖNEMLİ SuLAK ALANLARI 3 Önsöz Sulak alanlar, kumul alanlar, orman alanları gb pek çok ekosstem taşıdıkları doğal değerler le özellkle günümüzde uluslararası boyutta gerçekleştrlen koruma çalış - malarının konusunu oluşturmaktadır. Sulak alanlar açısından konu değerlendrldğnde, 21. yüzyılda yaşanacak büyük krzlern ve çatışmaların su kaynakları ve sulak alanlar üzernde yoğunlaşacağı gerçeğ de dkkate alındığında konun ne kadar büyük br önem arz ettğ ortaya çıkmaktadır. Ramsar Sözleşmesne göre sulak alanlar; “doğal veya yapay, devamlı veya geçc, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denzlern gel-gt hareketlernn çeklme devresnde 6 metrey geçmeyen dernlkler kapsayan bütün sular, sazlık, bataklık, sulak çayırlar ve turbyerler” olarak tanımlanmaktadır. Türkye sulak alanlar bakımından bölgesndek zengn ülkelerden brsdr. Bu zengnlk ülkemzdek sulak alanların farklı yapıda olmasından kaynaklanmaktadır. Ülkemzdek sulak alanların uluslararası düzeyde önem taşımasının asıl neden; sulak alanlar bakımından zengn olduğundan Batı Palearktk Bölgedek kuş göç yollarının en öneml ksnn Türkye üzernden geçmesdr. Doğu Karadenz Bölgesnden Türkye’ye gren Çoruh Vads göç rotası le 200.000’den fazla yırtıcı kuş Çoruh nehr üzernden uçarak Doğu Anadolu Bölgesndek sulak alanlara yayılırlar. Türkye üzerndek bu göç, Batı Palearktk Bölgedek en büyük yırtıcı göçüdür. Başlangıçta su kuşları özelnde düzenlenmş olan ve bugün Sulak Alanların Korunması Sözleşmes olan Ramsar Sözleşmesne Türkye 30 Aralık 1993 tarhnde taraf olmuş, Sözleşme 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 17.05.1994 tarh ve 21937 sayılı Resm Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe grmştr. Sözleşmeye taraf olmakla, ülkemzde sulak alanların korunması konusu uluslararası br boyut kazanmıştır. 1994 yılında Ramsar Sözleşmesne taraf olmamız ve buna bağlı olarak 2002 yılında lk olarak yayımlanan Sulak Alanların Korunması Yönetmelğ kapsamında sulak alanları - mız etkn br şeklde koruma altına alınmıştır. Günümüzde uluslararası prenspler çerçevesnde sulak alanlarımızın korunması ve yönetm çalışmaları yürütülmekte olup, poltka ve mevzuat açısından brçok Avrupa ülkesnden daha başarılı br konumda çalışmalar yürütülmektedr. Ramsar Sözleşmes Sulak Alan Yönetm Planı Rehber esas alınarak, sulak alanlarda yönetm planı hazırlama ve uygulama çalışmaları süratle sürdürülmektedr. 2003 yılına kadar 20.000 hektarlık br alanda yönetm planı yapılmış ken, 2003 yılından sonra yapılan çalışmalarla 462.000 hektar sulak alanda Yönetm Planları planlanmış olup, uygulanmaktadır. Kızören Obruğu ve Meke Gölü harç bütün Ramsar Alanlarımızda Yönetm Planı hazırlanmış olup, uygulamaları devam etmektedr. Sulak alanlarımızın ekoturzme kazandırılması amacı le 2005 yılı sonunda Kuş Cennetler Projes başlatılmış olup, geçen sürede 11 alanda Kuş Cennetler yapılmıştır. Çalışmalar kapsamında Kuş Cennet lan edlen alanlarımızda doğa severlern ve blm adamlarının kullanımına sunul - mak üzere zyaretç merkezler ve Kuş Gözlem Kuleler nşa edlmştr. Ülkemz, 1994 yılından ber Ramsar Sözleşmes kapsamında, yaptığı başarılı şler (Ramsar Ulusal Rapor Hazırlanması, Ramsar Alan Güncellemeler, vb.) sayesnde uluslararası platformda büyük övgü toplamıştır. Özellkle hazırlanan Yönetmelk ve Stratej büyük beğen toplamış ve brçok ülke çn örnek teşkl etmştr. Bugüne kadar sulak alanların korunması konusunda başarılı çalışmalara mza atan Genel Müdürlüğümüz bundan sonra da çalışmalarını aynı özver ve başarı le devam ettrecektr. Bu ktabın ülkemze ve dünyaya hayırlı olmasını temenn eder, ktabın hazırlanmasında emeğ geçen Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü personelne teşekkür ederm. Ahmet ÖZYANIK Genel Müdür İçindekiler Kızılırmak Deltası Ramsar Alanı Ramsar Sözleşmesi ve Türkiye 69 4 Kizilirmak Delta Ramsar Site Ramsar Convention and Turkey Uluabat Gölü Ramsar Alanı Türkiye’nin Ramsar Alanları 83 6 Lake Uluabat Ramsar Site Ramsar Sites in Turkey Gediz Deltası Ramsar Alanı Sulak Alanlar: Büyük 95 Gediz Delta Ramsar Site Öneme Sahip Yaşam Alanları 8 Wetlands: Habitats of Akyatan Lagünü Ramsar Alanı 107 Great Importance Akyatan Lagoon Ramsar Site Sultan Sazlığı Ramsar Alanı Yumurtalık Lagünleri Ramsar Alanı 11 119 Sultan Marshes Ramsar Site Yumurtalık Lagoons Ramsar Site Manyas Gölü Ramsar Alanı Meke Maarı Ramsar Alanı 23 133 Lake Manyas Ramsar Site Meke Maar Ramsar Site Seyfe Gölü Ramsar Alanı Kızören Obruğu Ramsar Alanı 35 141 Lake Seyfe Ramsar Site Kızören Obruk Ramsar Site Göksu Deltası Ramsar Alanı Kuyucuk Gölü Ramsar Alanı 45 149 Göksu Delta Ramsar Site Lake Kuyucuk Ramsar Site Burdur Gölü Ramsar Alanı Nemrut Kalderası Ramsar Alanı 57 159 Lake Burdur Ramsar Site Nemrut Caldera Ramsar Site 6 TÜRKİYE’NİN ÖNEMLİ SULAK ALANLARI Türkiye’nin Ramsar Alanları Haritası Map of Turkey’s Ramsar Sites TÜRKİYE’NİN ÖNEMLİ SULAK ALANLARI 7 RAMSAR Sözleşmesi VE TüRKİYE RAMSAR CoNVENTİoN AND TuRKEY İran’ın Ramsar kentinde 1971 yılında imzalanan ve sulak alanların korunmasını Signed at Ramsar/İran in 1971 and aiming at the conservation and wise use of ve akılcı kullanımını hedefleyen, kısaca Ramsar Sözleşmesi adıyla anılan sözleşmeye wetlands, Ramsar Convention in short (The Convention on Wetlands of International Türkiye, 1994 yılında taraf olmuştur. Sözleşme 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Importance, especially as Waterfowl Habitat) has included Turkey in 1994. The conven- 17.05.1994 tarihi ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. tion came into force with the Ministry vertict 94/5434 and the decision was declared on 05.17.1994 with the official journal number 21937. Sulak alanlar; doğal veya yapay, devamlı veya geçici, sürekli veya mevsimsel, su- ları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme Wetland; natural or man-made, permament or temporary, continuous or seasonal, devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere ditch or running, fresh, brackish or salt water, at a maximum of 6m during low tide, canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyerler mattering as habitats to especially aquatic birds and other life, all waters, swamps, ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan su marshes and peat moor and all areas ecologically swept by water from their coastline altında kalan yerler olarak tanımlanmaktadır. inwards. Türkiye’de Ramsar Sözleşmesi kapsamında, 1994 yılında Kayseri’de Sultansazlığı, Under the Ramsar Convention, 13 sites in Turkey have been listed as Ramsar Sites: Balıkesir’de Manyas Gölü, Kırşehir’de Seyfe Gölü, Mersin’de Göksu Deltası, Burdur ve Sultan Marshes in Kayseri, Kuş Lake in Balıkesir, Seyfe Lake in Kırşehir, Göksu Delta in Isparta’da Burdur Gölü, 1998 yılında Samsun’da Kızılırmak Deltası, Bursa’da Uluabat Mersin, Burdur Lake in Isparta in 1994; Kızılırmak Delta in Samsun, Uluabat Lake in Gölü, İzmir’de Gediz Deltası, Adana’da Akyatan Lagünü, 2005 yılında Adana’da Yumur- Bursa, Gediz Delta in İzmir, Akyatan Lagoon in Adana in 1998; Yumurtalık Lagoons in talık Lagünleri, Konya’da Meke Maarı, 2006 yılında Konya’da Kızören Obruğu ve 2009 Adana, Meke Maar in Konya in 2005; Kızören Obruk in Konya in 2006; Kuyucuk Lake in yılında da Kars’ta Kuyucuk Gölü olmak üzere toplamda 13 sulak alan (toplam 179.898 Kars in 2009; adding up to a total of 179.898 hectares. (Table 1) Therefore, 14th Ram- hektar alan) Ramsar alanı ilan edilmiştir (Tablo 1). Bu alanlara ek olarak 2013 yılı iti- sar Site of Turkey, namely Nemrut Caldera will be announced by 2013. bariyle