Concerten Ontdekt U De Beloftevolle, Nieuwe Generatie En in Lissewege Tasten Topartiesten De Grenzeloze Mogelijkheden Van Hybride Muziekstijlen Af
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
God, mens & machine 02 — 11.08.2019 Speciaal voor deze brochure werden er foto’s bewerkt Beste muziekliefhebber, door een computer, die ze een voor een deconstrueerde en er zo nieuwe beelden mee creëerde. Wie goed kijkt, Graag stellen we de 56e editie van MAfestival Brugge ontdekt in de afbeeldingen enkele grote werken uit onze voor. Onder de noemer Ex machina: God, mens & machine kunst geschiedenis. Rodins Pygmalion, Bruegels Icarus bevraagt MAfestival 2019 hoe technologie ons ombouwt tot of Rubens’ Prometheus: al deze kunstwerken belichten moderne goden, verkent het allerhande muzikale machines de verschillende thema’s van MAfestival 2019. Kunnen de en brengt het een ode aan de hybriditeit, waarin tijdperken en door een machine gegenereerde beelden ook kunst zijn? culturen elkaar ontmoeten. De dramaturgie volgt Yuval Noah Harari’s spraakmakende bestseller Homo Deus, waarin de auteur speculeert over de vernietigende invloed van digitale data en technologie op de mens. Voor de Internationale Wedstrijd Musica Antiqua is 2019 het jaar van de pianoforte. We breiden het repertoire uit tot ca. 1830 en dompelen onze kandidaten onder in de muziek van Mozart tot Schubert. VéloBaroque trekt naar de kust en staat in het teken van het muziekinstrument als wonderlijke machine. Tijdens de gratis Fringe-concerten ontdekt u de beloftevolle, nieuwe generatie en in Lissewege tasten topartiesten de grenzeloze mogelijkheden van hybride muziekstijlen af. Naar goede gewoonte verwelkomen we op onze podia nieuwe projecten met artiesten waarin we geloven, zoals Compagnie La Tempête, L’Achéron en Bruno Helstroffer. Ook bouwen we voort aan de langdurige samenwerking met topensembles als Cappella Mediterranea, Arcangelo en Vox Luminis. We vieren de banden met onze laureaten als Andrea Buccarella en Olga Pashchenko, en geven het podium aan choreografe Femke Gyselinck, die aan de slag gaat met Rameaus acte de ballet, Pygmalion. Het MAfestival-team heet u van harte welkom in Brugge en kijkt ernaar uit u deze zomer te ontmoeten! Tomas Bisschop Directeur NL God, mens & machine Wat zal er op de agenda van door de vooruitgang: Adam en Eva de mensheid komen te staan, boetten voor hun nieuwsgierigheid, wanneer de eeuwenoude wereld- Icarus moest zijn hoogmoed problemen van ziekte, oorlog en met de dood bekopen en dr. hongersnood achter ons liggen? Frankensteins poging om voor god Met deze controversiële vraag te spelen, had desastreuze gevol- opent Yuval Noah Harari’s best- gen. Vandaag neemt het monster seller Homo Deus. Zijn antwoord? van Frankenstein de gedaante aan Onszelf upgraden tot goden, van van de koelbloedige robot HAL uit homo sapiens tot homo deus. Dat Stanley Kubricks 2001: A Space wordt onze nieuwe ambitie. Om Odyssey, die zijn menselijke schep- onsterfelijkheid en eeuwigdurend per overbodig maakt en, ja, zelfs geluk te bereiken, zullen we met elimineert. Van mythes over men- behulp van technologie aan onszelf selijke overmoed tot de invloed van blijven timmeren tot er geen grein- technologie en de komst van de tje mens meer overblijft. Met de nieuwe, hybride mens – MAfestival ontwikkelingen in artificiële intel- 2019 schetst de op- en ondergang ligentie zal het tijdperk aanbreken van de homo sapiens, het lieve- van de humanoïde robot, wiens lingsschepsel van de goden. belangen of dromen niet noodza- kelijk overeenstemmen met de wil van de ‘gewone’ mens. Misschien Een god in het worden wij wel de dieren van diepst van onze morgen, die afhankelijk zijn van de gedachten genade van intelligentere wezens. Hoewel Harari zijn lezers doet Van oudsher raken goden en men- huiveren, klinkt deze voorspelling sen in elkaars verhalen verwikkeld. ons bekend in de oren. Onze Goden worden wel eens verliefd westerse literatuur is doorspekt op stervelingen en mensen met verhalen over de ondergang hunkeren op hun beurt al eeuwen 2 3 Wat homo sapiens van zijn concurrenten onderscheidt, is zijn vermogen om iets nieuws te creëren. tast de grenzen af van onze men- In hun mythen waarschuwden selijkheid in het virtuoze repertoire de oude Grieken ons er al voor voor de castraat, een van de dat onze drang naar vernieuwing meest doorgedreven pogingen ook een tragische wending kan van de mens om de goddelijke nemen. Jean-Baptiste Lully’s perfectie na te streven, met opera Phaéton vertelt het verhaal bravourestukken uit opera’s als van de gelijknamige, roekeloze Händels Giulio Cesare of Orlando. zoon van de zonnegod, die zijn vaders zonnewagen carjackt, ermee langs de aarde scheert en Hoogmoed komt zo de woestijnen doet ontstaan. voor de val Geïrriteerd door Phaëtons buitensporige gedrag, bliksemt Wat homo sapiens van zijn con- Zeus hem genadeloos neer. Ook currenten onderscheidt, is zijn de titaan Prometheus, die sym- vermogen om iets nieuws te cre- bool staat voor de vooruitgang eren. De mens is een vernieuwer, van wetenschap en technologie, een uitvinder, een creatieveling. betaalde een hoge prijs voor het stelen van het goddelijke vuur. In het ballet Die Geschöpfe des Prometheus verklankt Ludwig van Beethoven de mythe van naar goddelijke superkrachten meer is die ons kan verlossen, Prometheus, waarbij hij een als onsterfelijkheid. Wanneer de behalve wijzelf? Filosoof Max speciale plaats reserveert personages van barokopera’s in Weber spreekt in deze context voor het kunstenaarsgenie: een uitzichtloos parket belandden, van een ‘Entzauberung der Welt’ de mens wordt misschien wel werd er gretig gebruikgemaakt of een onttovering van de wereld, rationeel verlicht door het vuur van touwen en katrollen om goden waar de almachtige goden plaats van de goden, maar alleen de op het toneel te hijsen. We openen moeten ruimen voor een alsmaar kunstenaar heeft toegang tot de het festival met Henry Purcells rationaliserende samenleving. top van de Olympus. De hoog- King Arthur, een dramatic opera Volgens Harari staat homo moedige kunstenaar duikt ook waarin de componist voorzag dat sapiens, die het nu zonder god op in een exclusieve double bill de goden ex machina, met behulp moet stellen, aan de vooravond met muzikale drama’s van Jean- van machinerie, redding brachten van zijn eigen (r)evolutie, om met Philippe Rameau én van Georg aan de hulpeloze stervelingen. Wat gesofisticeerde technologie zelf Benda, waarin de beeldhouwer gebeurt er wanneer er niemand god te worden. MAfestival Brugge Pygmalion zijn betoverende 4 5 sculptuur tot leven wekt. Een is niet meer uit onze levens weg ander legendarisch toonbeeld te denken: onze ledematen ver- van de mens en diens onver- groeien langzamerhand met onze zadigbaarheid is de geleerde smartphones en onze persoonlijke Faust. In ruil voor universele gegevens komen ongemerkt kennis en aards genot, verkoopt terecht in een duizelingwekkende, hij zijn ziel aan de duivel. De oncontroleerbare verzameling legende van Faust inspireerde aan data. Ook voor muziek heeft niet alleen schrijvers als Johann technologie altijd een belangrijke Wolfgang von Goethe, maar ook rol gespeeld. MAfestival traceert componisten als Franz Liszt, de eerste sporen van onze die er zijn Mephistowalsen en fascinatie voor machinerie in de Faustsymfonie op baseerde. esoterische muziek aan het hof Liszts pianovirtuositeit wekte van alchemist Rudolf II, met wer- overigens argwaan bij het ken van Philippus de Monte of de publiek. Net als bij de talentvolle mystieke Missa Super Basum van Domenico Scarlatti, circuleerde hofcomponist Karel Luython. Van al snel het gerucht dat hij zijn klavichord en klavecimbel tot de talent te danken had aan een moderne piano: de ontwikkeling duister pact met de duivel. Dat van het klavier leest haast als ons vooruitgangsoptimisme een muziekgeschiedenis van weleens onze ondergang zou onze westerse cultuur. Tijdens kunnen betekenen, schemert de middagconcerten passeren tegenwoordig door in de angst klavierinstrumenten als het mid- voor ongebreidelde groei. In de deleeuwse organetto, het virginaal, voorstelling B.I.G. volgen we de klavecimbel en de Silbermann- het verhaal van de mens die pianoforte de revue. Op de onder de druk van een kapita- Internationale Wedstrijd Musica listische buitenwereld alsmaar Antiqua staat de pianoforte uitdijt en uiteindelijk onder overigens in de schijnwerpers. In zijn eigen gewicht bezwijkt. een tentoonstelling met boeken- kastpiano’s en giraffenvleugels die vrouwen twee eeuwen gele- hele wereld met water overspoelt blikt MAfestival samen met den tot waanzin dreef. We kleuren en enkel Noah en zijn ark spaart. Wondrous pianobouwer Chris Maene terug het Zeebrugse landschap met een In Il Diluvio Universale, het heront- machine! op de opkomst van de buffetpiano. hedendaagse compositie voor dekte barokke meesterwerk van Dat muziek zelf ook een ingenieus scheepshoorns en onverwachtse Michelangelo Falvetti, weerklinkt Maar waar we ons pas echt radarwerk kan zijn, horen we in ontmoetingen met het accordeon, de laatste menselijke kreet terwijl zorgen om moeten maken, contrapuntische hoogstandjes de teorbe en de doedelzak. de allesvernietigende zondvloed aldus Harari, is de opkomst van als Johann Sebastian Bachs over de aarde uitbreekt. Zullen we artificiële intelligentie. Hoewel het Musikalisches Opfer. Dit jaar uiteindelijk allemaal verdrinken beeld van robots die de wereld brengt VéloBaroque een hom- Et après nous…? in onze vooruitgangsmanie, of is veroveren ooit niet meer was dan mage aan het muziekinstrument er een lichtpunt in de gitzwarte een backdrop voor sciencefiction- als wonderlijke machine. We her- Al in het Bijbelse scheppingsver- toekomst van de humanoïde – half films, wordt dit scenario met de ontdekken vergeten