Gmina I Miasto Kolonowskie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Opracowały: Sabina Merczyk Melania Maoka Gmina i miasto Kolonowskie Jednym z największych walorów przeszło 6-tysięcznej gminy Kolonowskie jest jej położenie wśród pięknych lasów, poprzecinanych wstęgą rzeki Mała Panew ,w województwie opolskim. W skład gminy Kolonowskie wchodzą miejscowości: Staniszcze Wielkie, Staniszcze Małe, Spórok, Fosowskie oraz Kolonowskie. Osada Kolonowskie została założona w 1780 roku i jest ściśle związana z rozwojem hutnictwa. 1786 Kolonowskie przyjęła nazwę Colonnowska od nazwisko słynnego założyciela hrabiego Filipa Colonny. Kolonowskie liczące obecnie 3382 mieszkańców stanowi dziś centrum administracyjne gminy. Oprócz tego pełni funkcje usługowe ,tutaj znajduje się gminny ośrodek zdrowia, największa ilość sklepów i zakładów rzemieślniczych. W Kolonowskiem została zlokalizowana Gminna Biblioteka Publiczna, a oprócz tego siedziba Publicznego Gimnazjum ,szkoła podstawowa, przedszkole, Miejsko-Gminne Centrum Kulturalno-Sportowe wraz z boiskiem, Kręgielnia „Pod Lasem”, KS Unia Kolonowskie - klub piłkarski, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. W Kolonowskiem działają : koło Mniejszości Niemieckiej, orkiestra dęta, koło Polskiego Związku Wędkarskiego, koła łowieckie "Leśnik" i "Daniel", oddział Polskiego Związku Hodowców i Gołębi Pocztowych, Rodzina Kolpinga, Caritas parafialny i koło przyjaciół Hochdahl - Cergy – Kolonowskie. W Kolonowskiem znajduje się kilka zakładów przemysłowych. Jeden z najstarszych – fabryka tektury, założony został w1908 roku przez księcia Stolberga- Wernningeroda Najchętniej odwiedzanymi miejscami w okolicach Kolonowskiego są: - Regolowiec, będący docelowym miejscem ,organizowanego co roku na początku maja, przez Oddział PTTK „Huta Andrzej” w Zawadzkiem -Zlotu Śladami Dawnego Hutnictwa - rzeka Brzyniczka, na której organizowane są zawody wędkarskie - Aleja Błażkowa z majestatycznymi dębami liczącymi ok.200 lat - Aleją można się dostad do zbudowanego w 1856 roku przez A.Renarda Zameczku Myśliwskiego w Kątach ( w lasach niedaleko Zawadzkiego ). - rzeka Mała Panew jest świetnym miejscem do uprawiania turystyki kajakarskiej Mapka gminy Kolonowskie Publiczne Gimnazjum w Kolonowskim Kościół pod Wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny Stawy Pluderskie Mała Panew – Kolonowskie Rzeka Mała Panew przepływa przez teren gmin: Kolonowskie, Ozimek, Turawa, Łubniany i Dobrzeo Wielki. Gminy Chrząstowice, Dobrodzieo i Żędowice położone są w dorzeczu Małej Panwi. Ciekawy brzeg Małej Panwi pełen jest naturalnych i pięknych zakątków , i tworzy ciekawe zakole i miejsca do wypoczynku. Dzięki temu rzekę w okolicach Kolonowskiego określono mianem Opolskiej Amazonki ,zachęcając w ten sposób nie tylko miłośników przyrody, ale także amatorów spływów kajakowych do odwiedzenia naszych stron. Spórok Wieś Spórok powstała w 1772/73 r. W tym czasie król pruski Fryderyk Wielki objeżdżał swoje posiadłości, kazał on na terytoriach lasów zbudować osady. Pod koniec lutego 1773 roku przybyli: cieśle, murarze i zaczęto budować pierwsze domy i stodoły. Domy były budowane z drewna i kryte słomą, Słomę na przykrycie domów przywieziono od sklepikarza, którego nazywano „Żydem”. W połowie 1773 roku w naszej wsi osiedlili się pierwszy osadnicy. Każdy osadnik otrzymał krowę i dwadzieścia osiem talarów. Do Spóroka przyjechali ludzie z austriackiego Śląska, a kilka rodzin przybyło z Czech. Ludność z Austrii była wyznania katolickiego, zaś z Czech- husyckiego. Pierwotna nazwą wsi jest Carmerau. Nazwa ta pochodzi od nazwiska gospodarza Carmer ( zarządcy tych terenów z ramienia hrabiego Colonny ),który pewnego dnia przechadzając się po swoich włościach,zachwycał się pięknymi podmokłymi łąkami, które w języku niemieckim nazywają się die Auen. Gdy połączono te dwie nazwy powstała nazwa Carmerau . Polska nazwa Spórok pochodzi od karczowanych drzew ,które były „sporne”, czyli bardzo oporne w obróbce. Na herbie Spóroka widnieją trzy liście dębowe ,z żołędziami. Dawniej w Spóroku była jedna ulica ,która nazywała się Dorfstrasse- czyli ulica wiejska. Gdy Spórok nosił nazwę Carmerau ,dzielił się na hrabiowski( należał do powiatu strzeleckiego ) i królewski (należał do powiatu opolskiego ). Po drugiej wojnie światowej na terytorium wsi powstało 30 gospodarstw. W 1930 roku powstała stacja kolejowa. W 1958 otwarto piekarnię. Pierwsza szkoła (z 1920 roku) mieściła się przy ulicy Bolesława Chrobrego w królewskiej części Spóroka. Nową - wybudowano w 1963 roku ,na miejscu byłego przedszkola. W Spóroku obecnie są trzy ulice: - ulica Bolesława Chrobrego, - ulica Guznera, - ulica Dworcowa. Terytorium wsi wynosi 340 hektarów. Miejscowośd Spórok sąsiaduje z się takimi miejscowościami: -Krasiejów -Staniszcze Małe -Staniszcze Wielkie -Kadłub. Spórok jest najmniejszą miejscowością w gminie Kolonowskie i liczy 631 mieszkaoców. Dominującą rolą w gospodarce Spóroka odgrywa rolnictwo. Tereny leśne wokół wsi należą do Nadleśnictwa Strzelce Opolskie, podczas gdy większością pozostałych lasów w gminie zarządza Nadleśnictwo Zawadzkie. W 2000 r. mieszkaocy wioski odtworzyli Ptasi Stawek, który jest jednym z najpiękniejszym miejsc wypoczynku w gminie. Sąsiedzi Spóroka Kaplica pod Wezwaniem Św. Floriana Dawniej mieszkaocy Spóroka dojeżdżali do kościoła w Szczedrzyku, później do Krasiejowa. Mieszkaocy przebudowali dawną karczmę na kaplicę. Pierwsza msza święta została w niej odprawiona 21 III 1982 roku. Wierni ze Spóroka należą do parafii Krasiejów. Kapliczka Kapliczka usytuowana jest na skrzyżowaniu drogi Ozimek – Staniszcze. Pochodzi z XIX wieku. Jej powstanie wiąże się z wyjazdami Ślązaków do Ameryki po Wiośnie Ludów . W 1852 roku do USA wyjechały trzy rodziny ze Spóroka. W podziękowaniu za szczęśliwą podróż, przysłali pieniądze z prośbą o wybudowanie kapliczki. Została wybudowana w 1858 roku i do dziś ,dzięki staraniom mieszkaoców Spóroka zachowana jest w dobrym stanie. Ptasi Stawek Przez naszą wioskę przepływa rzeczka, która od początku założenia kolonii miała spore znaczenie dla mieszkaoców. Pierwsi koloniści nad rzeką zajmowali się bieleniem płótna. Zawsze też była źródłem czystej wody, którą wykorzystywano do pojenia bydła i innych czynności związanych z gospodarstwem. Nazwy rzeczki były różne; w aktach archiwalnych można spotkad nazwy: Cienka Stara Rzeczka, Młynówka, der Vogelbach, a obecnie Praszówka. Tuż u źródła był staw. Z mapy z 1929 roku wynika, że był on rozległy i swym zasięgiem obejmował obszar do torów kolejowych. Z biegiem lat następowało naturalne osuszenie terenu i zasilenie obszaru. Na mapie widnieje nazwa stawu: Strich *kreska, rysa+, lecz według tradycji ludowej nosił nazwę Ptasi Stawek. W miejscu tym, gdzie wcześniej przez wiele lat rosły samosiejki, krzewy i paprocie, dzięki pracy społecznej mieszkaoców wioski Spórok i pomocy władz gminnych, powstał w roku 2000 zielony teren rekreacji i wypoczynku – Ptasi Stawek. Straż Pożarna Pierwszy budynek straży, gdzie stała pompa strażacka, mieścił się między domami p. Golca a p.Mach. Następnie siedzibę straży została przeniesiona do budynku przy szkole podstawowej, gdzie do dziś zachował się słup, na którym znajdowała się syrena strażacka. Obecnie wóź strażacki stoi w budynku wybudowanym w 1986 roku. Stacja PKP- obecnie nieczynna Świetlica Wiejska- dawna szkoła Boisko sportowe Staniszcze Małe Początki wsi sięgają XIII/XIV w. Jej powstanie datuje się na 1304 r. Założenie i nazwa wsi łączy się z legendą. Książęta opolscy często ruszali w te lasy na polowania. Towarzyszyła im liczna świta oraz wielu zaproszonych gości. Były to wyprawy kilkudniowe, w trakcie których trzeba było się posilić, odpocząć i przespać. W tym celu organizowano postoje- stania. ( W języku staropolskim „stanie” znaczyło namiot, miejsce postoju lub stania- stajnie.„Małe stanie”, czyli krótki postój, przeznaczony był na spożycie śniadania, natomiast „Wielkie stanie”- na spożycie wieczerzy i nocleg.) Na krótki postój obrano polanę, w miejscu obecnej wsi. Na dłuższym postoju znajdowały się stajnie na 150 koni oraz pomieszczenia na łowieckie sieci, którymi opasywano teren polowania. Wkrótce okoliczni chłopi ,bartnicy, postawili tu stajnie ,kobiety przygotowywały posiłek. Z czasem miejsce „małego stania” nazwano Staniszcze Małe a pobliskie miejsce długiego, nocnego postoju –Staniszcze Wielkie. Od1800r. właścicielem tych terenów był hrabia Colonna. Życie w Staniszczach Małych w czasach pańszczyźnianych i po tym okresie, krótko opisał w swej kronice Georg Viola. Po zniesieniu pańszczyzny i poddaństwa we wsi - 09.03.1826 r., powoływano władze, które kierowały życiem mieszkańców. Władzę stanowiła 12 osobowa rada, na czele której stał wójt. Dziś mamy Radę Sołecką i sołtysa. Notatki kronikarskie nie precyzują składów osobowych Rad, ani nazwisk ich przewodniczących. Założycielem pierwszej kroniki szkolnej i gminnej w 1865 roku -był Julius Neugebauer. Na samym jej początku stwierdza między innymi, że „mowom ojczysta mieszkańców Staniszcz jest język polski, ale wiele osób w gminie mówi już po niemiecku”. Wieś Staniszcze Małe liczy obecnie 1228 mieszkańców. W 1858 roku powstała stacja w Staniszczach Małych, ale w 1866 roku przeniesiono ją do Fosowskiego dlatego że, mieszkańcy wsi nie zgodzili się na budowę przystanku osobowego. Ponownie stację otwarto w 1905 roku. Dzieci początkowo uczęszczały do szkoły w Turawie, później do Staniszcz Wielkich. Szkołę w Staniszczach Małych wybudowano w 1908 roku, do której uczęszczały również dzieci ze Spóroka. Jednym z najpiękniejszych miejsc, w okolicach wsi jest źródełko „Stoczek”. Stoczek Stoczek to malownicze źródło wybijające u podnóża wzniesienia polodowcowego, otoczone lasami mieszanymi