i
r ANALECTA HYMNICA
MEDII AEVI.
Herausgegeben von
Clemens Blume und Guido M. Dreves.
XLVI.
PIA LICTAMIiNA.
Reimgebete und Leselieder
des Mittelalters.
0. R. R e i s 1 a n d.
1905. riA DICTAMINA.
Reimgebete und Leselieder
des
Mittelalters.
Siebente Folgre.
Ans Handscbriften und Wiegendrucken
herausgegeben
von
Giiido Maria Dreves
«. j.
Leipzig-.
0. R. R e i s 1 a n d
1905. JUN - 8 1938 YORWORT.
Der Inhalt dieses Bandes der Analecta schliefst sich an die sechste Folge mittelalterlieher Reimgebete an, die in Band XXXIII in Druck geleg't wuMe. Diese neue Folge bietet, was seit dem Marz 1899 an Reimgebeten und Leseliedern des weiteren weniger gesanimelt als gefunden wurde. Trotz der grofsen Masse des bereits publizierten Materials wird es keine Gattung religioser mittelalterlicher Dichtung geben, in der es schwieriger ware, absoluter Vollstandigkeit nahezu- komnien, als diese. Denn diese Lieder sind nicht wie die liturgische Dichtung im wesentlichen auf gewisse Gattungen von Handschriften beschrankt, sondern finden sich vereinzelt in allen Arten von Codices eingetragen, wo sie, falls nicht sehr detaillierte Handsehriftenverzeiehnisse zu Hilfe kommen, wohl gefunden, nicht aber gesucht werden konnen. Es kommt ferner hinzu, dafs die Linie, welche diese Dichtungsart von andern Gattungen, z. B. der erzahlenden oder didaktischen, trennt, eine so flussige ist, dafs es nicht selten schwer fallt, zu bestimmen, ob ein Sttick dieser oder jener zuzuweisen sei. Im iibrigen ist zu dem Inhalte dieser Sammlung nichts weiteres zu bemerken. Nur auf das eine mochte ich auf- merksam machen, dafs die sieben Cod. Arundel 201 ent- nommenen Lieder von einem, allerdings unbekannten englischen Verfasser herrvihren. Ich stelle deshalb die An- fange dieser Lieder hier zusammen:
Florens virgo caeli rore. Gloriose rex Oswine. Lux illucens iUustravit. 0 Maria quae stetisli Christi virgo Katharina. Mitis Agnes qnae nupsisti. Virgo pradens Margarita — 6 —
Ebenso sind von einem Verfasser die drei Cod. Bernen. 414. entnomnienen Lieder auf die Heiligen Matthaus, Stephan und Maria Magdalena, die auch durch die gemeinsame Be- zeichnung als „Salus de beato Matthaeo" usw. auffallen. Es folgt in der Hs. noch ein weiteres, leider stark besehadigtes Lied weltlichen Inhaltes rait der Aufschrift „Salus de vindemia". Man vgl. denselben Ausdruck Anal. XLVb, S. 86. Ich darf dieses Vorwort nicht schliefsen ohne ein Wort
des warmsten Dankes fiir unsern verehrten Freund und Mit- arbeiter Rev. H. M. Banuister, dem ich, wie der Leser sehen wird, so viele wertvoUe Beitrage aucb zu diesem Bande verdanke.
Munchen, den 17. Oktober 1904.
Guido 3Iaria Dreves. DE DEO.
BQ
;
Ad Horas Diuriias.
1. Uymnas Vespertinus.
Cnrsum muadi sol vergentis pariterque hominis Designans et metas orbis ac sphaeras volubilis Circumlustrans mutat acta conficit et tcmpora Annoruni nec non immensa peragit curricula, 5. Momenta volvens aeterna per aetatum milia. Vectus aureo figmento et curru qnadriiugo, Lucidus in poli centro corporali radio Via regia libratum per menses duodecim Horas fingit, dies agit, oritur et occidit 10. Bisque secat zodiacum, binis aequinoctium Tangens punctis quadruplatum reddit hemisphaerium. Hominis sunt ista, Deus, ordinata dotibus, Qui fungit vita diebus pariter et \ioclibus, Inssus, quattuor ditatus te duce virtutibus,
j 5. Bina pulsat caelum luce : intellectu, opere. Ergo, creator aeterne, pater potentissime, Qui per fiiium tam magnam construxisti machlnam Atque hominem qui tuam condis ad iinaginem Quique nobis pignus sanctum dedisti paraclitum, 20. Mi?eris in nostra morte sis volens succurrere, Quara occasu solis huius anxie recolimus
Sed in solis magni morte plurimum confidin iis. Da nobis te invenire placatum, piissime, Cum tibi reddemus fiatum singulari vespere, 25. Qui tempus ad vespertinum post actum diluviuna Oleae misisti ramum homini praesagium. Nam, quando misisti tuum filiura carissimum, Tale tunc nobis et tantum contulisti oleum. Quod omnes praeoccuparet balsamoruin guttulas 30. Et aromatum fraglaret super omnes virgulas. — 10 —
Ad cuins iam pedes iacet devicta mortalitas, Cuiusque dono sanatur nostra nunc infirinitas, Et a quo prostrata niorte regnat immortalitas. Gloria sit Deo patri, prolique spiritui, 35, Deo trino nec non uni, paci, vitae, lumini, Nomini nimiruni dulci divinoque numini.
CoUect. ms. incertae orifj. paec. 10. Cod. Bernen. 584. — 11 redit eniis- terium. — 18 lioniiue. — Dieses und die folpenden, derselben Quelle ent-
nommenien Lieder , die selbstrcdtnd einen und denselben Verfasser haben, habe ich nicht unter die liturgischen Hymnen, sondern unter die Reimgebete eingereiht, da sie trotz der augehangten Doxologie nicht zu liturgischem Ge- brauche, sondern fiir die Privataudacht bestimtnt scheinen. Diese Vermutung griindet sich vor allcm darauf, dafs iiber die Hiilfte derselben, auch bei allem Enjambement, sich uicht in Strophen abteilen lassen, wahrend doch die Doxo- logien drei-(beziehuugsweise sechs-)zeilige Strophen zu fordern scheinen. Die Lieder waren also scliwerlich fiir den Gesang berechnet. Vgl. auch Nr. 7 und Nr. 8 Vers 20. — Die Uberschriften sind mit Ausnahme dieses ersten Hymnus, dessen Aufschrift ausradiert ist, der Quelle entlehnt.
2. Completorins.
Fluxit iUe labor magnns, quem diurnum dicimus, Et redit quictis tempus, quam nocturnam pangimus, Esto nunc, dies aeterne, custos nobis intimus, Qui nescis oriri certe, ncscis et occumbere. 5. Tu vita, salus et quies, tu sine labe dies, Tu lux perennis piorum, fons, origo menlium, Qui uoctem quietis almam tribuis niortalibus, Noctem, inquam, tenebraruni signatricem providis. Eo ductu monuisti spatiando noviter, 10. Illam quod divisionem disceremus graviter, Principalem quam tulisti luce atque tenebris, Lucem probans esse bonam cunctisque perntiiem, Providenter tenebrarum dirempta caligine XJbi lancem posuisti geminam iudicii, 15. Cum lex coepit exarari Moysi temporibus, Exsistens tuis deductor ad promissam patriam Die nubis sub columna, nocte sub flammivoma. Ergo, Christe, tenebrosa toUe nobis opera Sisque nobis nube mitis, non igne terribilis, 20. Ut in te nunc aeternumque possimus quiescere. Gloria, laus, honor patri, proli ac spiritui Ex ambobus procedenfi ante orsa saeculi, Trinitati laus perenni, unitati perpeti.
Collect. ms. incertae orig. saec. 10. Cod. Bernen. 584. — 26 lux perenni. — 11 —
3. iMediae Noctis ad noctnrnos videlicet hymnos.
Galli cantu mediante noctis iam caliginem Et profundae noctis atram levante formidinem Te, Deus alme, rogamus supplicesque poscimus, Ut a nobis tollas pie cliaos confusibilc 5. Erebique chasma pellas, mortis antra conteras, Ad hoc nam venisti clemens a paternis sedibus, Vigil, potens, lux perennis atque custos maximus, Dum tenerent simul cuncta medium silentiuni Redderent nec non mortalem niortui eftigiem, 10. Quo nos excitares, Christe, de somno niaiitiae Redderesque nobis lucem vitae semper comitem Atque gratis liberares nocturno de carcere. Namque nox signat adversa morlis et pericula Tartarique phlegetonta pingit, aiitra tristia. 15. Contra quae venisti tandem, qui formasti hominem, Lux aeterna, lumen potens, dies indeficiens, Debellator atrae noctis, reparator luminis Destructorque tenebrarum, iliustrator mentium, Quo nascente suscitamur, quo vocante surgimus, 20. Quo a morte liberati, quo sumus perlucidi, Quo mortis victores facti, noctis atque saeculi, Faciente quo beati, quo linquente miseri. Ergo nobis, rex aeterne, lucem illam tribue, Quae nulla fuscatur nocte, solo gaudens lumine. 25. Gloria sit Deo patri, prolique spiritui, Deo trino nec non uni, paci, vitae, lumini, Nomini nimirum dulci divinoque numini.
Collect. ms. incertae orig. .saec. 10. Cod. Uernen. 584. — Dieser und die beiden folgenden Hymnen sind in der Handschrift entstellt iiberliefert, indem eine ganze Anzahl Zeilen des ersten und des zweiten in den dritten geraten sind. Ich teile daher statt aller Lesarten unter dem hergestellten Texte mit, wie derselbe in der Quelle vorliegt.
Galli cantu mediante nocti.s iam caliginem Et profundae noctis atram levante formidiiiem Te, Deus alme, rogamus supplicesque poscimus, Ut a noliis tollas pie chaos confusibile Erebique chasma pellas, mortis antra proconteras. Ad hoc nam venisti clemens a paternis sedibus, Vigil, potens lux perennis atque custns maximus, Duni tenerent simul cuncta medinni silentium Redderent nec non mortalem meritis eftigie, Quo nos excitares, Christe, de somno malitiae Atque gratis liberares nocturno de carcere. Xamque nox «ignat adversa mortis et pericula, Contra quae venisti tandem, qui formasti hominem, Debellator atrae noctis, reparator luminis, Quo nascente suscitamus, quo vocante surgimus, Quo a morte liberati, quo sumus perlucidi. Ergo nobis, rex aeterne, lucem illara tribue. Gloria sit Deo patri, prolique spiritui, Deo triuo nec non uni, paci, vitae, lumini, Nomini nimirum dulci divinoque ni"nini.
4. Rhvthmns .Matutinns.
Adest tempus matutinum, dulce galiiniciura, Quo morte perempta redit salvator ab inferis, Ille blandus et tremendus, mitis et terribilis, Qui crucis in ara pie nostrum tlevit vespere 5. Et patri conciiiavit toto tissus corpore, Se pro nobis oflerendo bostiara placabilem, Holocaustum singulare, victimam rairabilem, Mire multum, libra pensum, dalce sacrificium. Hinc nianarunt sacramenta, quis constat ecclesia, 10. Sanguis, aqua, vita nostra, mystica rederaptio, Pax enormis et dulcedo, lucida purgatio, Quam providit et quadrato protulit senario. Hinc ita surrexit Christus, blandus et fulgoreus, Qualis est electis Christus, qualis peccatoribus, 16. Sicque restat sepultura, qua quiescunt mortui, Lux aeterna, mane nostrura lumenque perpetuum, Hoc currens nobis per siniplum et proturbans gemimim, Quod docebat ad sepulcrum iuste sedens angelus. Ergo te precamur, Deus fortis et omnipotens, 20. Vota nostra matutina digneris suscipere, Nostros dies tua pace placeat disponere, Dimittas peccata nostra, parcas facinoribus, Salvans nos, vigil aeternus, a mortis operibus, Facias nos crucifixos vitiosis actibus 25. Atque tibi consepnltos quadratis muneribus, Ut cum dies repentina trcmendi iudicii Coeperit clarere cunctis, specie terribilis, Et tubae ciangor audiri, qua resurgunt raortfi, Nos cognoscere digneris tuos esse propiios, 30. Immutatos, incorruptos pariterque lucidos, Ac tales digperis parti deputare dexterae. Atque ista modo prirais ostendens auspiciis Hunc diem sine peccato tribuas transigere Hisque votis simul iunge, Deus clementissime, 35. Opem miseris instanter, da misericorditer, Quo tibi possimus, Deus, adhaerere iugiter Et tibi placere semper concede salubriter. Gloria sit Deo nostro, patri potentissirao, Proli magnae atque sancto tiamini paraclito, 40. Quorum est una maiestas per aeterna saecula. :
— 13 —
Collect ms. incertae orig. saec. 10. Cod. Bemen. 584. — In der Hs. lautet dieser Hymnus
Adest tempus matutinum, dulce galliniciura, Ille blandus et treraendus, mitis et terribilis Et patri conciliavit, toto fisus corpore, Holocaustum singulare, victimam mirabilem. Hinc manarunt sacramenta, quis constat ecclesia, Pax inormis et dulcedo, lucida purgatio, Qnam providit et ((uadrato protulit senario. His ita surrexit Christiis, blandus et fulgoreus, Qualis est electis Christi. qualis peccatoribus, LuK aeterna, niane nostrum lumenque perpetuum, Nostros dies tua pace placeat disponere, Dimittas peccata nostra, jiarcas facinoribus Atque tibi consepultas quadratis muneribus, Coeperit clarere cunctis specie terribilis, Xos cognosccre digneris tuos esse proprios Ac tales digneris parti deputare dexterae. Hunc diem sine peccato tribuas transigere, Quo tibi possimus, Deus, adhaerere iugiter. Gloria sit Deo nostro, patri potentissimo.
5. Horae Primae.
Andi laudes horae primae, Deus clementissime, Quas tibi fundit devote nec non fidelissime Grex pusillus ac misellus, iiumilis et modicus. Namque tu es magnus sator, vitis et agricola, 5. Non confuse nec divise, tu pater familias, Operarios conducens in electam vineam. Quo existi primo mane Abel sacriticio, Tertia progressus inde Noe arcam velitans, Sextae pronotans et nonae Abraham et Moysen. 10. Hnnc priraum vivendi modum docens naturaliter. Alterum per datam legem statuis legaliter, Sicque gradibus ascensis iubes spiritaliter Vivere, sic operari mystica in vinea, Donec tandem tu venisti consecrans undecimam. 15. Spiritalis namque vita animalem iudicat Et procedens aequa lance iam carnalem reprobat. Inde fiunt iure primi, qui erant novissimi. Ergo, Deus pie, clemens rexque praestantissime, Nostram vineam moralem digneris excolere 20. Atque vitam puerilem misertus attoUere Ac primaevae iuventutis flosculos erigere, Totum robur iuvenile miseranter regere Ac corpus et cor senile pie iam invisere Et facta divisione corporis et animae 25. In tuas sedes beatas dignanter recipere Et, donec te videamus, hos dies disponere. — 14 —
Collect. ms. incertae orig. .saec. 10. Cod. Bernen. 584. — Dieseni Hymnus fehlt die Doxologie. Der Text \autet in der Quelle:
Audi l;iudis liorac primae, Deus clementissime, Grex ])usillus ac misellus, Lurailis et niodicus, Kon confuse nec divise tu pater familias, Tertia progressus inde Noe arcam velitans, Donec tandcm tu vcnisti consecrans undecimara. • Alterum per datam lcgcin statuis legaliter Vivere sic operari mystica in vinea, Spiritalis namque vita anim.ilcm iudicat. Ergo, Dens pie, clemens rcxquc praestantissime, Kedderescjue nobis lucem vitae semper comitem. Tartarique plilegetonta pingit contra tiistia. Lux aeicrua, lumen putens, dies indeticiens Destructorqvie tr-nehrariim, inlustrator mentium, Faciente quod beati, quo liijuente miscri, Qiio mortis victores facti, noctis atqiie saeculi, Quae nulla fuscatur nucte solo gaudens liimine, Quo miirte peremjjta redit salvator ab inferis, Qui crucis in ara pie nostrum flevit vespere 8e pro iidbis offerendo hostiam placaliilein Mire vel niultum, libia pensum, dulco sacrificium, Sanguis, aqua, vitam nostram, mystica redemptio. Sitque restat sepuUura, qua quiescunt inortui. Hoc currens nobis per simplum et ]>roturbans geminum, Quod docebat ad sepulcriim iuste sedens angelus. Ergo te precamur, Deus fortis et oranipotens, Vota nostri matutina digneris respicere, Salvens nos, vigil aeternus, a noctis operibus, Facias nos crucifixos vitiosis actibus, Ut cum dies repentina tremendi iudicii, Et tubae clangor audiri, qua resurgent mortui, liiiinutatos, incorrupos [lariterque lucidos. Hisque votis siniul iunge, Deus clementissime, Opem iiiiseris instanter da misericorditer Et tibi jdacere semper concede salubriter. Proli magnae atque sancto flainiui paraclito, Quorum est una maiestas per aeterna saecula. Quas tibi fundit devote nec non fidelissime, Kamque tu es niagnus sator, vitis et agricola, Operarior conducens electani in vineam, Quo existi jirimo mane Abel sacrificio, Sexta pronotans et nonae Abraham et Moysen, Huiic primuin vivendi modum docens naturaliter, Sicqne gradibus ascensis iubes sjiiritaliter. Inde fiunt iure primi, qui eiant novissimi, Et procedeus aequa lance iam carnalem reprobat. Nostram vineam moraleiii digneris cxcolere Atque vitam puerileni miscrtus attollere Ac priniaevae iuvcntutis flosculos erigere, Totum robur iuvenile miseranter regere Ac corpus et cor senile pie iam invisere, Et facta divisione corporis ot animae In tua scdes beatas dignantcr reci|jerc Atque ista modo primis austendas aspitiis Hunc deni sine peccato dona nos transigere Et, donec te videamus, lios dics disponere. - 15 —
6. Horae Tertiae.
Hora tertia qui missus adveuisti caelitus, Nunc, Deus, ad nos benignus veni, sancte spiritus, Qui paraliter es pius ut pater et filius. Exue nos univcrsis, precor, a flagitiis 5. Facinoribus et cunctis ornnibusque vitiis Indueque te nos gratis indignos, ut perspicis. Nam fovebas universam mundi novi fabricam Animabas atque cunctam creaturae macbinam, Ostendens muitiplicandam septiformera gratiam. 10. Unde te rogamus, alme spiritus paraclite, Quatenus digneris ope famulos invisere Nosque tuos, benedicte, servulos efticere, Ut possimus in aeternum habere propitium Te et patrem serapiternum tiliumque maximum, 15. Quorum est una potestas et communis caritas, Ineffabilis maiestas, infinita bonitas, Admirabilis facultas et invicta pietas, Inexplebilis voluptas, perpes immortalitas, Honor, virtus atqne regnum. decus et imperiura, 20. luge sceptrum et tropaeum siraulque tripudium. Gloria sit Deo patri prolique spiritui, Deo trino nec non uiii, paci, vitae, lumiui, Noraini nimirura dulci divinoque nuraini.
Collect. ms. incertae orig. saec. 10. Cod. Bernen. .584. — 2 a nos. — 4 precor adfligltiis. — 9 septiformam. — 21 proli quin.
7. Sextae.
Hora sexta crucifixus, summi patris unicns, Qui tuis aeterna salus. peri^etim propitius Nostros deleas excessus et peccata, quaesumus, Et a nobis pelie taetras, lux aeterna, tenebras, 5. Quas ludaei perpendendas non sensere mysticas Neque suas tenebrosas agnoverunt niaculas, Caecati profunda nocte corde, ore, opere. Unde sunt gavisi multura tanto de facinore, Accensi nefanda nece facilrjus invidiae, 10. Sed tn splendor, alme Deus, tuis sis fidelibus, Multum clemens et benignus atque praestantissimus. Nostra semper dona nobis peccata deplangere Maculasque iuventutis lacrimis diluere, Bonis iugiter instare, mala vero fugere 15. Gratia semperque tua caelibes exsistere, Quo perennes tibi laudes valeamus dicere. Ex te, per te, in te quoque iiinc possimus vivere — 16 —
Teque vitam sempiternam flamine cognoscere Nec non ipso debriante te semper diligere. 20. Hic Amen subdo libenter dulci modulamine. Gloria, laus, lionor patri, proli ac spiritui Ex ambobus procedenti ante orsa saeculi, Trinitati laus perenni, unitati perpeti.
Collect. ms. incertae orig. saec. 10. Cod. Bernen. .584. — 4 pelV erras. — 15 tuo.
8. Nonae.
Hora nona qui potenter emisisti spiritum Et nobis vitae perennis contulisti praemium Providaque pensum libra consecrasti pretium, Nostrae mortis infernale penetrando barathrum 5. Lux ad inferos cessisti diem fundens tenebris, Ubi tuis assignasti vestimenta nivea, Reprobos multasti poena, inclite, fulgorea. Hinc tinientes et sperantes te precamur plarima, A nobis aeternae mortis depellas formidinem 10. Et tuis profundae noctis auferas caliginem Atque eos tuam transfer vitae ad dulcedinem. Tu es veste candidatus, aspectu fulniineus, Tu es blandus et amandus, mitis et terribilis, Tn es pulcber et dilectus ac desiderabilis, 15. Solus vere inimortalis et incommutabilis, Tu sanctus et admirandus, idem rex et dominus. Pnrga nos multum squalentes et peccatis sordidos, Fac nos mente luminosos, corpore perlucidos, Ut tandem corpus exutos recognoscas candidos. 20. Sic fiat, Amenque subdo votis iungens modulos. Gloria sit Deo patri, prolique spiritui, Deo trino nec non uni, paci, vitae, lumini, Nomini nimirum dulci divinoque numini.
Collect. ms. incertae orig. saec. 10. Cod. Bernen. 584. — 6 tuos. —
7 Eeprobis . . . medito furgorea. — 8 timente. — 10 adfores caliginem. — 11 transfert vita. — 20 Hic fiat.
9. De Deo.
Incipe, lingua senum, carmen cantare iucundum, Cnm pueris, iuvenes, laudis depromite voces, Ex quibus Alle sonet, confestim luia resultet. Conlaudate Deum, populi gentesque, benignum, Cuius inundantem miseratio sustinet orbem Et faculae validum mensura et pomiere mundum — 17 -
Per diversa movet, cum per se immobilis exstet. Tempora cnncta ligat, solus sine tempore regnat, Acta regit regum, semper sibi constat idipsum. Expedit, ut trinum benedicat machina trina, Terra, polus, pelagus nec non, quod constat in illis, Credat, adoret, amet, timeat, colat, ornet, honoret.
Colleet. ms. Teg^rinum .saec. 10. Clm. Monaceii. 18628.
10. Ad Denm et Sanctos Commendatio.
1. Parce, pater piissime, 3. Adveni, sancte spiritus, Qnidquid peccavi hoc die, Meis iliapsus sensibus, Cordeque et corpore mundo, Ut, cum corpus obdormiet, Fac, cras exsurgam a lecto. Cor in te sempcr vigilet.
2. 0 lesu Christe Domine, 4. Maria, virgo et mater, Qui me servasti hoc die, Tu me custodi iugiter, In hac nocte me protegas Ne hostis me deterreat, £t a malo custudias. Aut corpus sorde polluat.
5. Adeste, cives caelici, Et tu, angele, custos mi, Munite me sifjno crucis, Ne noceat uUus hostis.
Devotae Orationes (FontrebaldensesJ imp. Parisiis 1546.
11. De sanctissima Trinitate. Ad Matatinum.
1. Pater, fili, paraclite, 3. Trinitas ineffabilis Mala vitae praeteritae Et lux inaccessibilis, Dimitte nobis, quaesumus, Ure per ignem geminum Nam sine te nil possumus. Nostrarum sordes mentium.
2. Peccando nos polluimus, 4. Verum lumen ac splendidum, Ut expies. deposcimus, Cor tepens redde fervidum, Ne tuum domicilium Caecas mentes illuminans Sit unqnam cibns ignium. Et mortis umbras terminans-
5. Trinitati sit gloria, Laus, decus et potenlia, Qni sna nobis gratia Concedat vitae gaudia. Dreves, Pia Dictamina. VII. 2 — 18 —
Ad Laades.
0 sancta Deus trinitas, 3. Cuias iu nobis munera De qua sanctorum sauctitas, Conservet ilia dextera, Te laudamus, sanctifica Quae benedicet credulos, Donando nobis caelica. Reprobabit incredulos.
Trinitas inefifabilis 4. Trinitas individua, Unitasque laudabilis, Nos tua lux perpetna Instantes tuis laudibus Et a damnatis segreget Veris dita muneribus. Et cum beatis adgreget.
5. Sit tibi, sancta trinitas, Decus, honor, sublimitas, Potestas, dominatio, Maiestas, collaudatio. Ad Primam.
1. Pater, creator omnium, 3. Nudatos a criminibus Cuiicia creaus per tilium, Orna virtutum floribas Accepta nostros gemitus Et in poloruvn sedibus Per doDum sancti spiritas. Fac iungi cum felicibus.
2. 0 trinitatis unitas 4. Sit laus patri per saecula Et unitatis trinitas, Agnoque sine macula, l'ro tuo sancto nomine Sit laus sancto spiritui, Emunda nos a crimine. Quo mereamur perfrui. Ad Tertiam
1. Caelestium rex agniiuum, 3 Caventes a prohibitis Fili redemptor hoininum, Utamur bene licitis, Consolator raaereiitiuni, Ut gaudeamus gaudio, Fer miseris solacium. Quo caeli gaudet contio.
2. 0 veneranda trinitas, Trinitati, quain credimus, Tua nobis benignitas Adoramus et colimus. Succurrat, ne fragilitas Sit gratiarum actio, Nos trahat ad res vetitas. Salus et benedictio. Ad Sextam
1. Genitor ineffabilis, 3 Ex te vitae principiam, Ipsius proles pariiis, Per te vitae reraedium, Paraclitc consimilis, In te vitae solacium, Memento vitae fragilis. Da nobis vitac praemium.
2. Proni sunius et fragiles 4. Patri cum unigenito Ad peccandum et iiabiles, Et spiritu paraclito Taa misericordia Sit maiestas et gloria, Nos levet a miseria. Potestas et victoria. — 19 —
A d Nonam.
1. A patre prodit genitus, 3. Vitam sanctis repositam Ab utroque paraclitus, Ob artam vitae seinltam In his est una deitas, Praestet nobis gratuito, Quam laudat universilas. Quam non debet ex merito.
2. Ex quo nostra conditio, 4r. Genitori sit gloria, Per quem nostra redemptio, Redempton victoria, In quo nostra reraissio, Consolatori gratia, Cum hoc fruamur gaudio. Xobisque per hunc venia.
Ad Vesperas.
1. Deus de nuUo veniens, 4. Regendo cleraens corrige Deus de Deo prodiens, Et corrigendo dirige, Deus ab his progrediens, Diligendo nos eligas In Dos veni subveniens. Et cura electis colligas.
2. Tu nostrum desideriuni, 5. Meniento, sancta trinitas, Tu sis amor et gaudium, Quod tua fecit bonitas Id te nostra cupiditas Creando prius hominera, Et in te sit iucunditas. Recreando per sanguinem.
3. Pater, cunctorum Domine, 6. Nam quos creavit unitas, Cum genito de virgine Redemit Christi caritas, Intus et in circuitu Patiendo tanc diligens Nos rege sancto spiritu. Nunc diligat uos eligens.
7. Trinitati sit gaudium, Pax, virtus et imperium, Decus, omnipotentia, Laus, honor, reverentia.
Ad Corapletorium.
Trinitas, lumen luminum,' 3. Trinitas, salus oiuaiuni. Illumina cor hominura, Cor sana male saucinm, Tuam sirnilitudinem Concedens noxis veniain
Reformans et imaginem. Per septiformem grati.v ii.
2. Ex te mens nostra fulgeat 4, Fac nos ex fide vivere Et in te vota compleat, Et per spem sursum tendere Ad te per te se dirigat, Et caritatis geminae Credens, sperans te diligat. Fac nos vestiri tegmine.
Patri sil bencdictio
Cum coaeterno filio, Benedictus sit spiritus Et nos in ipso caelitus. — 20 —
Collect. ms. S. Trinitatis in Uelliloco saec. 10—12. Cod. Vatican. Keg. 24:1 add. .saec. 12. A. — Orat. ms. Franciscan. Germ. saec. 14. in. (Privat-
besitz) li. Ad Matut. fehlt B. — Ad Laudes. 1, 1 trinitas Deus. B. — 2, 1 immutabilis B — 4 Keprobatis scelestibus B. -- 5, 1 sancta fehlt. — Ad Primam. 2, 1 O fehlt B. — 2, 4 nos fehlt A. — 3, 1 Munda nos a B. — 'j, 4 cum caelestibus B. — Doxol. in B:
Sit laus patri cum filio, Sancto simul paraclito, Nobisque mittat tilius Cliarisma sancti spiritus.
Ad Tertiam. .Str. 1 feblt B. — 2, 10 fehlt B. — 2, 4 res miseras^ B. — 3, 4 gaudet caeli B. — 4, 1 colimus. B. — 4, 2 credimus B. — A d Xonara. 1, 1 Dc patre B. — 1, 2 utrisque B. — 2, 2 remissio B. — 2, 3 redemptio B. — Ad Vesperas. 2, 4 Et vitae sit B. — 3, 3 Intus et — sancte spiritus B. — 4, 2 dilige B. — 4, 3 elige B. — exterius B. 3,4 — 4, 4 cnllige B. — 5, 2 bonitas fecit B. — .5, 3 Ad tuam nos imaginem B. 6, 1 Nam qiiod 15. — 6, 3 Tuuc patienter B. — Ad Co mp 1 e to ri u m. 1, 2 Illuminator liominuni. B. — 2, 2 In te vota percompleat B. — 3, 1 salus hominum A. — 3, 2 male sana B. — 3,3 nobis veniam. B. — 3, 4 scptiformis B. — Dieser Cursus steht aus jiingeren Handschriften in kiir/.erer Fassung
uiul anderer Anordnung scbou Anal. XXX, 1 1 ti". Die Bedeutung der Quelle A liefs eine Wiederholuug notwendig erscheinen.
12. Carsns de sancta Trinitate. Ad Matutinum.
1. In matutinis, Domine, 2. Ad te de Ince vigilet Dum tibi ore canimus, Cor nostrum deisideriis, Caelestium pinguedine In te mens nostra iubilet, Mox repleatur aniraus. Dum te laudamus labiis.
3. Uui trinoque Domino Sit sempiterna gloria, Qui vitam sine termino Nobis donet in patria.
Ad Laudes.
1, Prccamur, sancta trinitas, 3. Voluntas nostra cupiat, Te eievatis manibus, Mens meditetur iugiter, Veraque simplex deitas, Te summum bonum sapiat Nostris intende precibus. Synderesis veraciter.
2. 0 lux inacessibilis, 4. 0 Deus, decus gloriae, Illustra nos perspicue, 0 Deus exercituum, Solus invariabilis, Nos benedicas hodie, Conforta nos assidue. Nos salva in perpetuum.
5. Uni trinoque Domino. — 21 —
Ad Priraam.
\. Te vere, summa trinitas, 2. Aequalis esse gloriae Spes nostra, fides, caritas, Eiusdemque substantiae Unam fatemur Dominum Cum patre unigenitum Personas trium nominura, Ac utriusque spiritum.
3. Honor patri, laus genito, Sit gloria paraclito, Qui frui nobis omnibus Se donet in caelestibus.
Ad T r t iam.
1. Nunc omnes gentes, populi, 2. Cuncti laudemus inclitura Tribus et linguae singuli, Patrera, natum, paraciitum, Senes cum iunioribus, Eius misericordia Pusilli cum maioribus, Ut lirmet nos in gratia.
3. Honor pal i, laus genito.
Ad Sextam.
1. 0 Adonai Domine, 2. Tuara sirailitudinem Regnans in caeli culmine, In nobis et imagiiieni. Per tuum admirabile Infectam culpa, repuia, Nomcn et ineflfabile Ad te fruendum praepara.
3. Honor patri, laus genito.
Ad Nonam.
1. In psalmis, hjmnis, canticis 2. Conserva nos in gratia Te iubilantes melicis Et semper cum laetitia Deura laudamus pariter, Tibi servire tribue Unum trinum alacriter. Cunctamque noxam dilue.
3. Honor patri, lans genito.
Ad Vesperas.
1. 0 filii ecclcsiae, 3. 0 summa vere trinitas, Deum laudemus iugiter, Verbum, pater, paraclite, Ut vcrae pacis requie 0 vere suroma bonitas, Fruamur aeternaUter. Remunerator inclite,
2. Emitte verbum, Domine, 4. Post spera da rera percipere, Ut corda liquefaciat Post tidem frui specie, Et flante sacro flamine Perfecteque diligere Fletnm amoris pariat. Fac nos te regem gloriae.
5. Uni trinoque Domino. Ad Completorinni.
1. 0 pater. nate, spiritus, 2. A peccatorum foveis, Nostros exQudi gemitus, Ab inimici laqueis Propitius accelera Educ nos, une Domine, Et nos ab lioste libera. In trinitatis nomine.
3. Honor patri, laus genito.
Orat. m.s. .saec. 15. Cod. Labacen. 45. — AdTertiam. 1, 2 singulae. — Ad .Sextaiii. 1, 1 O fehlt.
13. 1)6 sanctissima Trinitate.
0 qualem, quantum, quam magnum, quam venerandum, 0 quam formosum, quam pulchrum, quam decorosum, Regeni reguantem, niedia de sede tonantem, Altitbronum Doniinum, sub personis tribus unura,
5. Omnia complentem, caelos terrasque tenentem I Ex, per et in quo sunt, vivunt simul omnia, quae sunt, Cni sedes caelura, cui terra profnnda scabellum, Cui nemo mundus, non iustificabifur ullus, Quem grex sanetorum, virtus praecelsa polorum, 10. iinem vicenorum plebs quattuor et seniorum Semper glorificat, seniper collaudat, honorat, Semper adorando, venerando, colendo, tremendo, Semper cernentes. quod semper erant cupientes, Semper captantes, quod semper erant adaraantes, 15. Saepius optatam vitam sine fine beatam.
CoUect. ms. Carth. Monti.s S. Beati saec. 13. [14. 15.] Cod. Vindo- bonen, 898.
14. l)e sanctissima Trinitate.
A d P a t r e m.
Fons, Deus patcr, oninium, Omniumque vero Deo. Tam finis quam principium, 15. Ut me dignatus plasmare, Cuius omnipotentia Voluisti mihi dare Cuncta creavit entia. Animam et intellectum, 5, Istud scio verum esse Sana membra, corpus rectum, Dei non habens necesse Incorruptos sensus quinos, Nec ullius creaturae, 20. Victum et vestitum biaos ; Cuiuscumque sit figurae, Bona idrsum infinita Sed, quod omnes sunt creatae, Mihi sunt a te largita, 10. Est a tua bonitate. Quarumcunquc tu es dator Grates ergo nunc devotas Pius sis et gubernator Ago per mis vires totas 25, Dans, pater, hic deservire Tibi creatori meo Et abhinc ad te redire. ; —
— 23 —
Ad Filinm.
Fili Dei et Mariae, 10. Grave tuae crucis onus, Purae virginis et piae, In qua tractus et extensus, Tibi grates, lesu bone, Cum latronibus suspensus Reddo cum devotione, Manus, pedes laceraris, 5. Quod tu pro me sponte laesus, Cor et latus perforaris, Virgis et flagellis caesus, 15. Quo sic aquae fontes vivi Caput spinis coronatus, Effluunt, cruoris rivi, Palmis, pugnis verberatus, Qui nos lavent a peccatis Fers, ad mortem lassus, pronus Cunctis, precor, perpetratis. Ad Spiritum Sanctum.
Spiritus sancte te laudo, In medelam condidisti, Benedicens tibi plaudo, Quae qnodsumam, dato, digne, Infudisti niihi planara 10. Ut sim malo liber igne Veram fidem Christianam, Et intrare queam thronura, Non gentilem indirectam Ubi regnat summum bonum, Nec ludaeam imperfectam Pater, natus, sacrum flamen, Sacramenta quoque Christi Unus semper Deus. Amen.
Orat. ms. Pollingense saec. 15. Clm. Monacen. 11917. — Ad Patrein, 9 omnes felilt. — 12 meas vire.s. — 25 Dans me paterhoc. — Ad Filium, 13 Manus et pedes. — 15 acjua fontis. — Ad .Spiritum, 1 te collaudo. 13 nate.
lo. „Oratio de sanctissima Trinitate et umnibus sanctis."
a. De sanctissima Trlnitate.
1. 0 trinitas sempiterna 3. Laudibus tuis raancipa Unitasque sanctissima, Nos totaliter et nostra Deus omnium creutor, Caritateque fecunda, Rector atque conservator. Mentes nostras in te firma.
2. Visita et illumina 4. Ut tibi soli, Domine, Ab omnique labe munda Timeamus displicere Horrenda et tenebrosa Et studeamus placere Cordis nostri latibnla. Corde, ore et opere.
5. Quare nos tua opera, In te solum sperantia, Ab omni malo libera Bonisque omnibus dita.
b. Oratio de beata Virgine.
0 triclinium nobile 2. Maria, mater gratiae, Trinitatis sanctissimae, Mater niisericordiae, Hera caelestis patriae, Semper ab hoste protege Nos exsules consolare. Et in morte nos suscipo. — 24 —
3, Et sic nos tui servuli, 4. Quia Deas omnipotens Quamvis simtis muitum rei, Factus homo oboediens, Propter te iiamus salvi, Pro nobis fuso sanguine Propter quos es mater Dei, Plexus est crudeli morte.
5. Quare in omnibus suum Agamus beneplacitum, Ne frustretur eius mortis Efficacia in nobis.
c. De sancto Benedicto.
1. 0 gloriose domine, 3. Sint omnes rectores nostri Sanctissime Benedicte, Sancti, gnari, pii, iusti, Cor, verba et opus nostnim Nos humiles et-subiecti Fac Deo beneplacitum. Omnesque Deo dilecti.
2. Ipse te intercedente, 4. Et nunc taliter vivamus, Qui vult omnes salvos esse, Cum vitam hanc exe&mus, Firmet iustos, sanet reos, Sua misericordia Ad se trahat extraneos. Nos in caeli ducat regna.
5. Quare nuuc clamemus ad te, Noli nos tunc relinquere, Festina, ne tardaveris, Succurre uobis mibcris.
D e A n g e 1 i s.
0 milites angelici, 3. Hostesque nostros crudeles, Robusti custodes nostri, Carnem, mundum et daemones A ruina praeservati Vincamus semper fortiter, Et in dono confirmati. Ne ruamus letaliter.
2. Nobis semper assistite Corda nostra et corpora Nunc iu vita et in morte, Yestra servate tutela Ut abiciamus malum In Deo semper tranquilla Et perficiamus bonum. Et proximis utilia.
5. Quare nulla nos prospera Inflent nec frangant adversa, Sed ad Deum et homines Sancte simus conversantes.
e. De Omnibus Sanctis.
1. Omnes sancti, dirigite 2. Omnia interiora Nunc cursum [hunc] vitae nostrae, Nostra et exteriora Sicut nostis vellc Deum, Dcura collaudent de cunctis, Ad salutem animarum. Tam prosperis quam adversis. — 25 —
S. Ut nunc omnibus muiidanis 4. Observemusque mandata Nobisque ipsis relictis Sua perfecta opera Miti corde et humili Usque in finem non ficte Sectemur tiliura Dei. Fide, spe et caritate.
5. Quare nunc luantur culpae Digna sanctificatione, Ut contriti et confcssi Semper apti simus mori.
f. De sancta Trinitate.
1. 0 regum rex altissime, Te unura desiderenius, Pacifica orbem terrae, In quo solum gaudeamus Ecclesiam coaduna, De nulloque doleamus Corda nostra inhabita. Nisi, quia peccaviraus.
2. Unum pater, flamen, nate, Nostrasque fac voluntates In nobis sis et nos in te, Tuae oranino conforraes, Ut tibi laudes debite Ut siraus, quia vocati, Reddamus omni terapore. Etiam tui electi.
5. Quare exstirpa vitia, Virtutibus nos adorna, In hora mortis ultiuia Miserrimos nos adiuva.
g. De Deo et Om ibus Sanctis eius.
1. Omnipotens, miserere, 3. Sed in caritate sancta Maria, semper assiste, Nunc nostra fiant omQia, Ne deseras, Benedicte, Ut victis culpa et hoste Angeli, nos custodite. Hanc vitam claudamus pie.
2. Omnes sancti, succurrite 4. Quare tunc nobis dicere Nunc semper atque ubique, Audiaraus Christi voce: Ut nos crimen non inquinet, Venite vos, benedicti, Ne Deus aeterne damnet. Possidete regnum caeli.
5. Gloria aeterno Deo, Mariae et Benedicfo, Angelis et sanctis cunctis, Quies sit aeva defunctis.
Orat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 1.5. Cod. Petrin. a IV, 39. — Nr. 15 b. 4, 1 0 via Deus. — 4, 4 Plexus es. — Nr. 15 e. 4, 4 In fide, spe. — Nr. 15g. 2, 2 et ubique. — Nr. 15a bis 15tf sind natiirlicL von ein und demselben Verfasser und, da sie in der Quelle rait einer gemeinsamen Aufschrift als ein Ganzes auftreten, hier als solches belassen. — 2Li —
16. Oratiu ad sanctum Siiirilam Paraelitum.
1. Consoiator miserorum, 4. Quamvis subditum peccatis solamen niaerentium, corpus suetns fugere, Lux jiiorum, spes reorum Veni tamen et obscoena unctioquc mentium, peccatorum decoque; Creatoris liominumque Veni, bone, veni, pie, amor atque vinculum, veni, potentissime.
2. Boni fons, doctrinae fomes, 5. Tu pnrgare, quaeque voles, veritatis spiritus, aspirando praevales, Hostiles frangens conatus, Tu bruta stultaque corda dextrae Dei digitus sic mutare assoles Et dolore desperaii Ut indoctos eruditis animi paraciitus, protinus aeqnipares.
3. Tn patris promissuni atque 6. Ergo meam caecam mentcra, septiforniis gratia, doctor alme, visita Verbo, linguis et sermone Putridumque in peccati puro ditans guttura luto corpus suscita Et divino urens igae Et utrumque ad amorem paenitentum crimina, Cliristi tui subleva.
CoUectan. ms. S. Sergii Andegaven. saec. '"/ii. Cod. Andegaven. 283 (274).
17. Ad Denm Oratio.
0 princeps pacis ac principinm pietatis, 0 vemm lumen, retinens par cum patre numen, Spiritus 0 sancte, quo constant cuncta volente, His quoque personis unus semper specularis, 5. Ordine qui miro linis constas et origo Leges aeternas ac solus iure gubernas, Qui genus humauum miseratus mortificatum Vivere fecisti pretioso Siinguine Cliristi, Cuius iudicio statuentur cuncta sub aequo, 10. Da sentire fidem, qua felix fert sibi finem, Ut credam recte, nec sint aliae milii sectae, Atque sciam plane, quod iustum sit vel iuane. Spem concede mihi, qua possit vita videri; Virtus in his prima restat dilectio bina, 15. Quam, Deus, infunde sub viscera cordis abunde. Aures adverte, rogo, sint milii semper apertae, Ne reminiscaris delicta mei puerilis, Sed pius ignosce factis veniamque repende. Non mea mens, quaeso, laedatur more superbo, 20. Adveniat rite custos patientia vitae, ; ;
— 27 —
Mor? et perditio discedat, caeca libido, Nunquani deliciis confundar crimine ventris, Ne polluta caro somno turbetur amaro. Obi,ecro. me fronas, cum videro res alienas,
25. Sint procul invidia, iactantia, lis, sed et ira, Nec rehus vanis me laus seducat inanis. Fructiticaquc, mihi quaecunquc talenta dedisti, Sicque meos mores, Deus, immutato decores, Ut mea sit cura, quod gestat vita futura, 30. Ac regis veri merear sodalis haberi, Qui sancto tecum cum flamine regnat in aevam.
Collat ms. Cass;ani saec. "/9. Clm. Monacen. 4549. add. saec. 11. — 24 frenas (st. frenes) schiitzt der Heim. — D-J sono turbetur. — 28 Deus feblt; inmetate. — 30 merear sic tales.
18. De Spiritu Saneto.
1. Veni, persona tertia, 5. Per te prophetae praesciunt De sede trinitatis, Et nuntiant ventura, Gratifica nos pratia, Apostoli subiciunt Largire dona gratis; Orbem et orbis iura Nostra mala submoveas, Tu virgines sanctificas, Nostrae defectum suppleas Tu martyres fortificas Internae paupertafis. In corporum pressura.
2. Patris, nati concordia, 6. Tu pascis in pastoribus Fac nos tibi concordes Greges fideli cura Et Deo reconcilia Et doces in doctoribus, Per peccata discordcs Quaecunque sunt obscura, Dator verae munditiae, Tu solis te consocias, Manu niisericordiae Desertum in delicias Nostras emunda sordes. Vertis et mollis dura.
3. Tu spiritus paraclitus, 7. Per te nati renascimur, Tu verus consolator, Renati consummamur, Mentis lustrator subitus Perenni cibo pascimur, Et dulcis infiammator; Charactere siguamur, Tu incrcata caritas, A vinculis absolvimur, Tu dapsilis benignitas, Aeterno sponso iungimur, Mundi sanctificator. Verissime sanamur.
4. Tu donum donans omnia, 8. Tu das gustum dulcedinis, Tu amor, fons amorum, Intellectum, splendorem, Tu celebris laetitia, Consultae fortitudinis Thesaurus gaudiorum, Tu tribuis vigorem, Andacia, facundia, Tu clausum librum aperis Virtus et eloquentia, Et pietatem suggeris Magister saeculorum. Et ingeris timorem. — 28 -
9. Ergo, caelestis unctio, 10. 0 benigne paraclite Nos ungere dignare, Lugentes consolare, Da sacro septenario Te mereamur hospite Devotos abundare, Post fletum exsultare, Jacentes in exsilio Per te de came, saeculo Frequenti beneticio Atque salutis aemulo Sis memor visitare. Possimns triumphare.
CoUect. ms. Italicum saec. 14. Cod. Ros.sian. IX, 43. — 5,3 tibi fehlt. 3, 3 illustrator. — 9, 2 Nos unge dignare, — 10, 6 Absque salutis.
19. De irita Sancto.
1. Alme Dei digite, 5. Estatis temperies, Spiritus anioris, Flatus aurae lenis, Dulcis 0 paraclite, Virtutum congeries, Vera spes maeroris, Sis in Jwris senis Consolator optime, Dono fortitudinis Imbrem tui roris Roborans in poenis, Funde, dans laudare te Tuae ros dulcedinis Omnibus in horis. Nostris natet venis.
2. Pax insuperabilis, 6. Rivus omnis gratiae, Caritas divina, Nobis hora nona Mens invariabilis, Xenium scientiae Hora mafxdina Dulciter condona, Donum sapientiae Chiisti mens et passio Miseris propina Sit in mente prona, Et aures clementiae Ut fruamur inclita Super nos inclina. Regnantis corona.
3. Tu clemens illabere 7. Tuis caris iugiter Nobis ]iora prima Hora respcrortim Ut possimus capere Subveni celeriter, Intellectus ima, Pater orj>hanorum, Kecta doce sapere, Pietatem colere Vetus purga zima Da, merces lahonim, Et peccati scoriam Ut ad alta scandere Dulciter elima. Possimns caelorum.
4. Hora quondam tertia 8. Noctis in crepusculo Qui discipulorura Hora iam completa, Intlammasti pectora, Sacrum neuma, tempora Doce vias mornm, Per te sint quieta, Recta da consilia, Fac nos ita petere Opera iustorum, Lectuli secreta, Sancta desideria Timor tuus super nos Dona, lux polorum. Sit ut sine meta. — 20 —
9. Eia, sancte spiritus, 10. Illos, inquam, spernere Qui Sebastianum Vana docuisti, Intiamniasti penitus Quibus et Achatium Nec non Fabianum, lungi voluisti, Superaddens tertium Dorotheam nobilem Sanctum Adrianum, Illis addidisti, Quos fecisti spernere Quos tuis igniculis Spiritum profanum Ad mortem ignisti.
11. Dignis horum precibus, Sacrum o spiramen, Nos a mortis faecibus Munda dans solamen, Ut, cum apparuerit Ultimum exameu, Venite praedulciter Audiamus. Amen.
Offic. ms. S. Petri Salisburgeii. saec. 15. Cod. Petrin. a VI, 52. A. — Orat. m.s. S. Petri Salislnirgen. saec. 15. ex. Cod. Petrin. a V, 50. li. — 1, 6 Imbre. — 8, 8 pneiinia H. — 8, 3 sq. per te siiit tempora 15. — 9, 6 Inclitum Albanum B. — Akrostichon: Apt Hertneid. Welcher Hertnidus gemeint ist, vermag ich nicht zu sagen.
20. Paraphrasis Oratiuiiis Dominicae.
Sancte pater, summa caeli qui sedes in aula, Sanctificetur honore tuum venerabile nomen, Nobis adveniat regnum, tna magna potestas, Quondam qui tenuit regnum, nunc hoste depulso 5. Filins ut regnet semper per tempora pacis. In caelis velut colitur lua cara voluntas, Sic dignos faciant fructus tibi corpora nostra, Impleat et sanctus nostri praecordia f^utus. Pauperibus potum uobis panemque ministra, 10. Semper ut esuriem superes aestusque laborem Atque tuos pascat panis victoribus aptus. Te, genitor, petimus, dimittas crimina nostra, Fratribus ut culpae veniam poscentibus ante Viscere perfecto pacis indulsimus almae, 15. Nonque sinas servos vinci, pater, hoste maligno, Olim qui priraoplaustum detrusit ab Eden. Eripe sed, genitor, agnos de faucibus hostis, Ut possint Domino semper servire superno. Qnod petimus, fiat Christo fiatque volente.
Collect. ms. Cantuariense (?) saec. 11. Cod. Cantabrigien. Gg V, .35. — Abschrift von Eev. II. M. Bannister. — 30 —
21. VersDs de Dominica Oratione.
Saucte, tuuin iiomen, pater, in nie sanctificetur, Filius ut tibi sim, sapientia pace iuvetur, Regnuni da clemens intellecturnque profunduni, Quo mediante Deum cor possit cernere mundum. 5. Fiat velle tuun), sic consule, consiliutor, Ut milii mercedem miseranti des, miserator. Caelesti me pane ciba fragilem solidando, Ut sit esuries milii iustitiae salutando, Ut milii dimittas, dimitto; scientia luctum 10. Augeat. in lucrimis det cousolatio fructum. Ne tempter, rogo te pietatis opem mihi ferre, Ut mihi mansueto detur possessio terrae. Liber ut esse queam, qui liberet, adde timorem, tjuo niilii mens bumilis regni mereatur honorem.
CoUectjm. ms. incert. origin. saec. 13. Cod. Mazarin. 742 (1115). — Nach 14 folgen uoch zwei Hexameter, die nicht zu dem Gedicbte zu grehoreu scheinen: Ordine retrogrado fieri progre.ssio debet, Quam natiiralis nobis inspectio praebet.
22. Parajtlirasis Orationis Dominicae.
1. Pater rerum omnium Sacrum nomen, super nos pius et tidelis, virgo invocetur, lustus et misericors, bola sine macula habitans in caelis, quae semper habetur. Serva nos a laqueis
hostium et telis 4. Tuum velle vigeat Caelestium spiritum in altis et imis, commendans tutelis. IIoc, concede, facere semper ut possimus, 2. Regnura tuum veuiat, Nostram impotentiam, Cliristus, tuus natus, pater, bene scimus, Qui ineffabiliter Quia tibi sine te est pro nobis natus, placere nequimus. Ipse nostra scelcra purget et reatus, 5. l'anem nostrum hodie Hoc pro nobis postulet da cotidianum, caelicus conatus. Panem hunc, qui saucium totum fecit sanum, 3. In nos tua gratia Panem hunc, qui fiivolum seniper inuovetur, rcspuit et vanuni, Tuum, ut in caelis est, Panem, qui salviticat , sic sanctificefur genus et humanum. ;
- 31 —
6. Dimitte nobis debita 8. Circueuntem propter nos nostra, supplicannis, reprime leonem, Sicut debitoribus Qui nos temptat ducere nostris condonamus, in perditionem, Exsules et flebiles Paternam deposcimus te, pater, oramus, iianc tuitionem, Dimitte, quod peccavimus, Ne nos circumveniat et dona, quod rogamus. per teraptationem.
7. Tu, qui muudi venciiis 9. Qui in caelis solus es, solvere peccata terris et in salo, Atque legis veteris Piebi Israeliticae implere mandata, positus in palo, Nostra nobis hodie Ad te fundo gemitus dimitte peccata, meos et propalo, Ut in nos peccantibus Ut nos in perpetuum dimittimus errata. conserves a malo.
10. Nunc patris et tilii deprecor spiranien, Mei caeci pectoris depellat velanien. Perpes in perpetuum meum sit solainen Oret mecum bodie totus mundus. Amen.
Collect. ms. Lantoniense (?) saec. 13. Cod. CoU. Corp. Christi Oxonien. 59. — 2, 2 invocetur. — 3, > Openi nostram. — 4, 2 et in iniis. — 7, 7 ut in nobis. — Von Str. 6 eine zweite Redaktion von anderer Hand:
Sicut no.s dimittimus omni delinquenti, Tibi preces supplices pectoreque flenti Facimus, et .'•celera noljis infereriti, In nos ut respicias oculu cleinenti.
Abschrift von Rev. H. M. Bannister.
23. Snper Pater NoRter.
1. Pater, qui es ingenitus, 2. Es vita et veritas
lesu, fili beate, Et esse aeternale, Noster director, spiritus, In te manet immensitas, Tu nos exaudi grate, Principium causale, Qiii Deus exstas praeditus, Caelis, in quibus habitas, Unas in trinitate. Das lumen radiale. — 32 —
fidelibus 3. Sandificetw nobile, 9. Ef dimitte Salubre, gratiosuni, Reatus et peccata, Noinen, (luam admirabile, J^oVts transgressoribus Quam bumme gloriosum, Dominica mandata Tuum, quod est laudabile, Bebita paenitentibus Prae cunctis virtuosum. Remitte perpetrata.
scelera, 4. Adveniat perpetuum 10. Nostra dissolve In nos possessione Morbos cunctos averte, Hegmtm caeli praecipuum Sicwt das cuncta raunera, converte Cnm tni visione Sic nos ad te Tvvni, quod est melliHuum Et nos transfer ad sidera Manans fruitione. Te visuros aperte.
errantibus 5. I^at mente gratuita 11. Dimittinnis Et diligenti cura Offensam et gravaraen Vohmias, per quam condita DehitoriiKS omnibus Est omnis creatura, Praestante te iuvamen, Tua decens et licita, Nosfris ut dones mentibus Quae legum est niensura. Salutis medicamen.
6. Sirtd es per essentiam 12. Et ne nos per contagium Omnis fons bonitatis, Quodcumque vitiorum In caelo sanctis gloriam Inducas in excidium, Praebes felicitatis, Fer opem, rex caelorum, Et in terra da gratiam Teiiiptationem bostium Firmae stabilitatis. Repelle malignorum.
7. Tanem caelestem influe 13. Sed tu, pater, per filium Nobis sacramentalem lebum tam benedictum I^ustrum, dona largiflue Libera dans auxilium Panem verbi mentalem, Et mitiga contiictum, Cotidianum tribue Nos salva premens noxiur.i Panem materialem. Serpentem ma\edictum.
8. Da, Deus. efficaciter, 14. A poenis, Deus, penitus Da carnis sanitatem, Xos stude liberare, Nohis praebe benigniter 3Iaio propulso fundilus Mentis tranquillitatem, Nos, Christe, consolare. Hodie et perenniter Amen ut semper caelitus Da vitae sanctitatem. Possimus te laudare.
Collect. ms. Benedictoburanum saec. 15. ex. Clm. Monacen. 5005. — 1, 5 praedictus. — 5, '6 per quem enim condita. — 7, 2 Nobilem saeramentalcm. —
1'2 , 5 lu temptatidnem. — Aut' dies Lied folgen unmittelbar die beiden Glossenlieder Ave nostra domina de humilitate Anal. XXX, 222 sq. und Salve splendor praecipue ibid. 292 sq. Dies legt die Vermutung
nahe, dafs dieselben niclit nur aus einer Quelle , sondern auch aus einer Feder stammen, um so mehr, als sie gleiehen Bau und gleiche Behandlung aufweisen. Doch ist die Verbreitung des zweiten Liedes eine weitere als die des ersten und dritten. — 33 -
24. Snper Pater Noster.
1. Pater, qui de nihilo 6. Nonien Christi credimus saecula creasti, atque contitemur, Mittens mundo tilium Id cum reverentia nos recuperasti, semper veneremur Mortnis ex crimine Et in tuis landibus vitam praeparasti, prompte delectemur, Parce nobis miseris, Ut a sorde criminis quos gratis salvasti. et morte liberemur.
2. Noster in adversis [sis] 7. Titum da praesidium mane defensator, nobis, alme pater, Rerum benigne conditor, Illud nobis impetret dnlcis gubernator, sanctissima mater, Vero certe nomine A nostris cesset nientibus diceris salvator, inimicus ater, Fundens cruce sa\iguinera <^ui nos vexat stimulis factus triamphator. uno puncto quater.
3. Qni concludis semitas 8. Adreniat cordibus cuncta gubernando, candor lucis inclitus, In te confidentibus Mentes nostras inipleat veniam donando, paraclitus spiritus, Flecte corda supplicum, Eius ad obsequium nt in te sperando nos conformet penitus, Laudibus et meritis Qui gratiarum omnium gaudeant amando. est largitor optimns.
4. Es in caelis conditus 9. Eegnnm caeli, Domine, sine fine manens, mentibus infunde, Nostram carnem suraere, Paenitendi gratiam Deus alme, parens conleras abunde, Dignatus ex virgine, A te solo provenit qui livore carens et non aliunde, Subisti patibulum Sed in gratitudine ara crucis arens. non sentiraus unde.
5. Sancfificetur uterus, 10. Tuum beneficium qui te generavit, semper est paratum, Venter sacratissimus Redde cor fidelium matris, quae lactavit, tibi praeparatum, Gloriosae virginis, Da nobis per gratiam quae te et portavit iter demonstratura, Deqne mortis laqueo Nostrum sacriticiura vitam reparavit. tibi fiat gratum. Dreves, Pia Dictamina. VII. 3 — 34 —
11. Fiat nobis, Domine, 16. Et in terra prospera sicut tu dixisti, nnlla, sed adversa Ut ambuleraus tramite Inveniuntur, miseris recto, quem dnxisti, omnia transversa, Et tui regni gloriam, Adflictionum plurium sicut promisisti, copia diversa, Da tnis fidelibus, Vitemus ergo saeculum, qnos tn redemisti. ut poena sit dispersa.
12. Voluntas nostra maneat 17. Panem tunm angelicom tecum radicata, praebe nobis, Domine, Augelomm laudibus Ut tui consortii semper sit parata, coniungaranr agmine Porta caeli, quaesuraus, Et cnm tuo filio nobis reserata et cum sancto flamine Maneat, in gloria lungamur in gloria virtus comprobata. canendo dulci carmine.
13. Tua dnlci gratia 18. Nostnm cor, altissime, defende peccatores flecte tolerando, Et adtlictos subleva, Ut vivamns sobrie mitiga dolores, vitia vitando. Ut te cognoscant Dominum, Te cura diligentia vitia, labores semper imitando Vitent et virtutibus Videamus facie, fiant amatores. qnando erit quando.
14. Skut tn vis, Domine, 19. Cotidiamtm gaudium nos indifferenter tecum invenitur, Guberna, rege, protege Per fidem spes altissimi dando nobis semper cordibus unitur, Muneris auxilium, Qui relinquit vitia, ut tibi reverenter virtute reJemitur, Serviamus, turpia Caelesti mensa, gaudii vitando potenter. poculo potitur.
15. In caelo cnncta gaudia 20. Da noiis, Domine, ut nobis sunt parata, semper tecum vivamus, TJbi delectatio Tua beneficia est adcumulata, saepe cogitemus, Angelorum deitas Coucede nobis gratiam, manet informata nt te collaudemns Et iustorum gloria Et ad superna gaudia semper augmentata. viara dirigemus. - 35 —
21. llodie, savator, 26. Sicut vis et expedit coiiserva nos et semper, et sicut tibi placet, Concede tuis fiimulis, Fiat de nobis, Doraine,
ut te revereuter et, si lingua tacet, Cognoscant veruin Dominum, Cor meum semper vigilet qui cuucta potenter operibusque vacet, Disponis, et veniara Surgat, qui criininibus nobis da clementer. involuius iacet.
22. Et dimiite ciiininum 27. Et nos. qui sumiis fragiles, noxiuni lii^nmen, pravis declinantes. (^ui certasti lortiter Fac in tuis laudibus nobile certamen, fortes et constaiites, Crucis in putibulo In bonis operibus solvisti liganicn, esse deciinantes, Te esurientibus Relinquendo vitia vere das libamen. virtutes operaiites.
23. Nobis dux et semita, 28. Bimittimus, quo iugiter bone lesu Christe, debemus operari, Sis et peccatoribus, Studemus assidue petimus, assiste, bruta imitari, Ut a peccatis omnibus Sempcr cum niiseria caveant, resiste nimisque avjri, Et semper nostris mentibns Concede nobis, Domine, dulciter insiste. tecum delcctari.
24. Debita remitte, 29. Debitoribus debita quibus obligati nunquam relaxamus, Tibi sumus fortiter, Immo nostra credita paterua peccati, semper postulamus Quibus si fueriraus Et non persolvcntiLius a te liberati, poenas praeparamus, Erinius ad gratiam Signum esi, quod proximos cito praeparati. certo non amaraus.
25. Nostra snnt peccamina 30. Nostris adversaviis tot et tam diversa, parcere debeinus, Ex misericordia Mala inferentibus nisi sint aspersa, dona redonemus, i^obis procul dnbio Qui nos habent odio, parata sunt adversa; dulciter amemus Succurre nobis, Domine, Et pro eis Dominu;n peccata sint abstersa. iugiter oremus. 3* — 30 -
31. Et ne nos despicias, 34. Sed libera nos, Domine, pater, te precemur, libera, clamamus, Impetrenius veniam, Nos a peccatis omnibus, culpam qui raeremur, libera, rogamus, Libera nos debito, Libera, qui noxia pater, quo teneraur, mala reportamus, Ut in tuis laudibus Libera, qui crirainum semper delectemur. ingo semper stamus.
32. Inducas nostris oculis 35. A malo mortis turbiDe^ fontem lacrimarum, Cbriste, nos defende, Ut planganius criraina, Matris tnae meritis dator gratiarum, te nobis ostende Cor contritum praepara, Et, si maia gerimus, ut sen>pcv sit amarum voniam impende, Ex delictis pectorum, Supplicum defectibus dator veniarum. propitius intende.
33. In temptationem duram 36. Honor, laus ct gloria currimus frequenter, sit summae maiestati, Defcnde nos. benignus Portemus reverentiam pater, quaesumus, cle almae trinitati, Ut possimus teniptatori Toti caelesti curiae, resistere potenler, ut semper sint parati Et nostras intirmitates Ad impetrandum veniani cura diligenter. de turbine peccati.
Collect. ms. Fiirstenfeldenses saec. 15. Clm. Monacen. 7016. 5, 6 et fehlt. — 5, 7 que feblt. -- 20, 8 viam nostram. — 25, 4 sit. —28, 4 briitis. — 28, 6 que fehlt. — .32, 7 peccatorum. — „Praecedens carmen orationis dominicae scri])pi Bononiae in oratorio sancti Petrouii sub ann»
Domiiii millesimo quadringentesimo tricesimo septimo kalendas lulii , ponti- ticatus Dui Eugenii, papae quarti, anno septimo, quiquidem pro tunc residebat Bononiae." Der Jschreiber Hainricus Prugger de Holnpach.
25. Snper Pater Noster.
1. Pater alme, vere Deus, 2. Qui es et in infinitum Ad te damo tamquam reus, Deus eris, cor contritum Ut tu sis adiutor meus Praesta, precor, praeiiiunitum Cum tuis virtutibus. Esse cum humilibus. Noster optime salvator, In caelis tu nos dignare, Deus omnium creator, Sancte Deus, coUocare, Tu es gratiarum dator Ibi fac nos habitare Hic et in caelestibus. In supernis aedibus. — 37 —
3. Sandificetur in aeternis 8. In caelo tu nos largire Tua laus et in supernis, Summa gaudia sentire, Custoili nos a sempiternis Te viderc et audire PoeDis infernalibus, Cum te diligentibus. Nomen sanctum est verendum Et in terra sic morari Dei, nou contradicendum, Et honeste conversari, Super omnia colendum Ut dotemur omnes pari Seniper ab hominibus. Vita com viventibus.
4. Tmon velle, sanctum totum, 9. Panem sanctum spiritalera, Debet esse cunctis notum, Nostrae vitae specialem, A peccatis me remotum Praesta, Deus, vitam talem Fac cum sacerdotibus, Digne manducantibus. Adveniat tua virtus, Nostrum Deum timeamus, Lenitas dictae virtutis, IUi pie serviamus, Ne cogat sanctus spiritus Ut ad ipsum fugiamus Te cum habitantibus. Relictis criminibus.
-5. Begnum tuum est cunctorum, 10. Cotidianum et verum, Salus nostra rederaptorum, Vitam, carnem atque mcruni, 1'raesta, Deus tuum chorum Praesta,Deus,nuijiiuain bvruiu Cum superioribus. Ipsura manducauliuu». Tuiim regnum est beatura, Da nobis et nostrae genti Salus bonis deputatum, Vitam, Deus, in praesenti, Est et aptura et paratum Vitam vivere viventi Tibi servientibus. Cura dictis hominibus.
6. Fiat nobis verum caelum 11. Hodie sit praesens vita Trina spes et totura vernm, Virtuosa, rediniita, Videamus omncm zelum Tua gratia munita A proicientibus. Tuisque niuneribus. Voluntas vere divina Et dimitte servientes Sancta manet in doctrina, Tuos esse paenitentes, Ut nos servet a raina, In futurum sint gaudentes Ab inferioribns. Cnra vere gaudentibus.
7. Tua vota sunt aeterna, 12. Nobis Deus det aeternus, Ut ducamur ad superna, Qui nostrorum est snpernus, Vivamus in sempiterna Qnod a nobis sit infernus Cum aeteniis fratribus. 1'rocul cum daenionibus. Sicut Adam tu plasmasti Debita toUe culparum, Et post ipsum tu citasti, Sancta salus animarum, Libertatemque donasti Praesta velle non ignarum Omnibus mortalibus. Te desiderantibus. — 38 —
13. Nostra, Deas alme, vota, Et ne nos desideremus, Quae tu habes vere nota, Quod vitare nos debemus, Tribuantur tibi tota Ac vigiliter oremus Et tuis indicibus. Cum devotis mentibus. Sicut d nos viles sunius, Nostrum corpus vilis humns, 16. Ind^icus atque compelle Vita iiojtra velut fumus Nos in tuum sanctum velle,. Transit lioris brevibus. Mala nostra cuncta pelle, Da bona credentibus, 14. Dimittinws in hoc mundo In temptationem ream Cunctas opes transeundo, Non inducas mentem meam, Ad te clamo de profundo, Liberare velis eam Deus. magnis vocibus, A temptationibus. Dehitorihns peccata Tu diniittis, (jui beata 17. Sed libfra tuam gentem, Servis tuis das mandata In tuo noniine credentem, Omnibus temporibus. Et a terra refngientem In necessitatibus. 15. Nostris precibus intende, Nos a malo liberatos, Sancte pater, nos defende, Sancte pater, fac beatos, Nos consortes fac praebendae In caelestibus locatos Polorum heredibus. Cnm sanctis spiritibus.
18. Amen altimo cantamus Et in signum, quod optamus, Quidquid recte postnlamus Cum orationibus.
Cod. Oxonien. Canun. Misc. 21. saec. 15. — 2, 2 contrictuni. — 2, 5 no.s fehlt. — 2, 6 aulibus. — 3, 2 et fehlt. — 3, 6 non est. — 4, 2
Debeat. — 4, 4 Fac esse cum presbyteris. — 4, fi Lenitatis. — 5, 7 Est fehlt. — 6, 8 Ut videamus omne celum. — 6, 5 Voluntas vestra. — 7, 2 Ut ducant. — 7, .3 Ut vincanius in sempitemum. — 7,7 quam donasti. — 8, 2 scentire. — 8, 3 et de audire. — 8, 7 docemur. — 9, 6 Ibi pie. — 10, 8 Lies: Cum sanctis? — 16, 6 mentem nostram. — 17, 3 refulgentem. — 17, 8 Cum tuis sanctis angelis. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister.
26. Rhythnii sive oratio supra Psalniam .,De prufnndis".
De profundis. Illud satis ostendisti, 1. Huius mundi de profnndis Cum Mariam suscepisti, Et secundi de secundis Peccatricem Magdalenam, Erue me, lesu pie, Sorde foedam, sorde plenam. Daqne viam de,\trae viae, QuipecTantesnunquamspernis, Fiant aures. Sed bcnigno vultu cernis,
Dum peccasse se cognoscunt 2. Aures flecte pietatis, Venianique cordis poscunt. Qui peccantium peccatis ;
— 39
Snblevamen contulisti, Quia apud Domiuuni. Qoando cainem assumpsisti, 7. Sed quid plura dicam ego, Meque deprecantem audi Qui per multa loca lego, Et auditum mox exandi. Quod niisericors. quod pius Es ille Dei tilius, Si iniquitates. Qui clamat omnibus iioris : Nolo morteni peccatoris, 3. Iniquitates patravi Revertcre, Sunanitis. Me patrare nec expavi, Tu es palraes, ego vitis, Quas si deles, sum salvatus, Si vis ferre fructum bonum, Si non deles, sum damnatus. Recognosce me patronom In me sta, sicut in vite Qaia apud te propitiatio. Patnies fa''it, quia vitae
4. 0 quam clemens, quam benignus, Utriusque sum donator 0 quam magnus, o quam dignus, Legis atque legislator. Laude Deus, es creator, Miserorum reparator Et ipse redimet Israel. Nobisque propitiator. 8. Qui de manu Pharaonis Homo factus, morti datus Et de iugo Babylonis Nostra diluit delicta, Israelem redemisti, Cuius morte mors est victa. Quando dices: Vadant isti Ad interitura aeternum, Sustinuit anima mea. Et illi regaum supernum
5. IUud verbum, quod in primis Habeant cum patre meo, Cuncta fecit et in imis Tunc ignosce mihi reo, Dominatur ac superna, Quidquid perpetravi mali, Gubernat, lux et lucerna De poenaque burathrali Illuminans tenebrosa, Custodias rae miserum, Sicca regens et aquosa, Ut te laudem Deum verum IUud ergo supplex oro, Per saecula intiiiita. Quod me collocet in choro Amen, Amen fiat ita. Spirituum beatorum
Post ruinam saeculorum. Gloria patri.
9. Deo patri sit gloria, A custodia raatiitina. Qui potenti potentia 6. Christe, stella raatutina, CoUa calcat sublimia Qui traxisti de sentina Et exaltat humilia, Protoplasma gehennali Cuius raagniticentia Morsu solvens morsum mali, Creat et fovet omnia.
Praesta mihi peccatori Laus perennis sit filio, Cum confessione raori, Qui de patris consilio Ne mors forte repentina Victo mortis imperio Locum tollat, tu festina Nos duxit ab exsilio Mihi, lesu, subvenire Sanctoruraque concilio Xeque sinas me perire. lunxit et cacli gaudio. ;
— 40 —
Ab utroque spirans flamen, Mihi, rogo, sis solamen, Dum ad iudicis examen Venero, ne damner. Amen.
CoUect. ms. Voravicnse saec. 14. Cod. Voravien. 374 (306).
27. De Vita lesu Christi.
1. lesu Christe, sempitemi 5. Qui decoreni es indutus patris unigenite, et amictus lumine, Patri consubstantialis, Involutus iacuisti coaequalis gloriae, pannorum sub tegmine, Tu de summis ibi manens Angelorum excitati advenisti sedibus pastores praecouio, Unam aggregare vagam Transierunt admirati nonagenis ovibus. Deum in praesaepio.
2. Tu divino sine viro 6. Sic magi stellam videntes conceptus spiramine, orientis partibus Nuntiante Gabriele Venerati sunt lactentem natus es de virgine, mysticis muneribus Ac si cedrus alta vallis Innocens es circuracisus, confornietur bjsopo, ut sub lege fieres, Sine quautitate magnus Quatenus nos, qui sub lege unitus liomunculo. fuiraus, redimeres.
3. Sic procedens quasi gigas 7. Cum duobus columbarum geminae substantiae puliis aut turturibns Ad currendam exsultasti Templo datus es acceptus viam mundi libere, Simeonis manibus; Universa nutu regens Puniendus ab Herode et disponens proprio, petisti suffugium, Locum non inveniebas Ut dilata curamularet natus diversorio. mors mundo suffragium.
4. Vagiebas intra saepta 8. Generali subrelinquens praesaepis absconditus, stragi coaetaneos, Cui cives supernorum Innocentes praemisisti adplaudebant caelitus; cruoris vicarios ; Vita vivens, in te manens, Ex Aegypto revocatus verbo pascens omnia, post Herodis obilum Lactis opem esuristi Nutriendus elegisti suspensus ad ubera. Nazareth latibulum. ; ; ; ; ;
— 41 —
9. Semper idem ipse, cuius 14. Diuturna exstinscisti annt non deficiunt, sanguinis profluvia, Aeviternas admisisti Rediviva contulisti vices, quae praetereunt defunctis vitalia; Baptizatus cum fuisses Quieverunt tempestates in lordanis Humine, ad vocis imperium, Spiritus super te mansit Mare calcabilitatis in columbae specie. praebuit obsequium.
10. Et elapsa de suspernis 15. Reparationis nostrae vox pafris intonuit: futura commercia Iste est filius meus, Ostensursus Thabor raontis in quo mihi complacuit adisti fastigia. Post dierum quadraginta Transtigurans temet ipsnm temptatus ieiunium habuisti splendidam Angelorum accepisti Faciem ad instar solis, triumphans obsequium. vestem ut nix candidara.
11. luxta mare (tallilaeae 16. Inque suas prociderunt bis binos aspiciens facies apostoli, Piscantes vocasti fratres, Petrus, lacobus, lohannes, te sequi praecipiens pavore perterriti Virtus patris, quae creasti At qui verus Deus vera et gubernas omnia, fecisti magnalia, Homo factus nova quidem Caro factus vera carnis fecisti miracula. tulisti dispendia.
12. SigDornm arcbitriclino 17. Panis vivus esuristi, tu ditasti nuptias, vitae fons ad puteum Sex ex aqua vino facto Sedens a Samaritana plenas reddens bydrias; poposcisti poculum; Item quino pane binos, Qui sedes super Cherubim pisce quiuque milia triiiam regens machinam, Satiasti in secreta lerosolymam intrasti reparans impendia. sedens super asinam.
13. Caecisvisum,claudisgressum, 18. Captus a ludaeis, ut te mntis eloquentiam, regem constituerent, Auditnm dcdisti surdis, Declinasti, sponte te daus, leprosis niunditiam ut te crucitigerent Ex obsessis efifugasti Lacrimantis, extergentis, daemones corporibus, ungentis obsequia Paralysi destitutos Peccatricis acceptasti, innovasti viribus. cnncta laxans debita. ; ; ; ;;
— 42 —
19. Corpus tuum in sumendura 24. Circumventus cum fuisses dedisti cura sanguine a viris mendacibus, Fratribus iu spt'in salutis Innoceiiteni te clamavit et ritum memoriae praeses coram omnibus; Et post cenam caput illud Inde piebis et cobortis tremeQdum virtutibus arte delusoria
Lavandis discipulorum Spoliatus et nudatus inclinasti pedibus. cblamyde coccinea
20. Factus erat sudor tuus 25. Processisti, manu tcnens sicut guttae sanguinis, virgam arendineam Dum tran>^ferri jjostulares Coronamque plexam gerens ad te guslum calicis de spinis impositis Sed hoc opus ordo nostrae Morti tandem condemnaius salutis poposcerat, ad crucis patibulum Ut inde vita rediret, Accessisti nullum quaerens uude mors obvenerat. fugae patrocinium.
21. Cum prolixius orares 26. Pro redemptione nostra in agone positus, patri voluntariam Angelus consoiabatur [Ut] pontifex obtulisti paventem humanitus tuue carnis hostiam. Tertio iam ab orandi Cum iniquis deputatus reversQS insfantia, clavis fossis pedibus Dormitantes invenisti Pependisti perforatis fratres prae tristitia. per transversum manibus.
22. Te quaerentem non fugisti 27. Ad verum assumptae carois, ludaeorum populuni, lamentans indicium Non negasti proditoris Exclamasti voce magna ludae pacis osculum; traditurus spiritam Captus non renitebaris, Tua sibi vestimenta sed ut agnus innocens divisit plebs impia, Protrahentes es secutus De contexta, cuius foret, probra niulta sustinens. sortientes tunica.
23. Zelum Petri frangens, Malchi 28. Universa congemiscens contingens auriculam, creatura stupuit, Munerasti pietatis Velum templi rumpebatur medela malitiam et terra contremuit Flageliatus et consputus Obscurato sole mundum a servis ponlificum contexerunt tenebrae, Ductus es usque ad summi Petrae scindi cernebantur, sacerdotis atrium. mortui resurgere. ; ;
29. Lancea demum inflicto 34. Exspectandum imperasti laterali vulnere convescens paraclitum, Mox exivit salutaris (jiuem promissum per os tuum unda mixta sanguine; noscant sancti spirilum. loseph ab Arimathia, Hinc in caclum elevatis nobilis decurio, manibus et oculis Corpus tuum, sibi datum Benedictionem tuam a Pontio Pilato, dedisti discipulis.
30. Uugens illud et involvens, Et ascendens supra cacluni
sicut moris fuerat, illis intuentibus Posuit in monumento Triumplialem praesentasti novo, quod exciderat. carnem patris vultibus, Domum fortis invasisti Rursum venturus cuni servis trudens illum vim ulo rationem ponere, Et direptis vasis eius Singulis secundum lucra redisti de barathro, talentorum reddere.
31. Inventam reportans ovcni, 36. 0 rex regum, ne sis huius pastor bonus, umeris. immemor commercii, Post diera resurrexisti Sed in tanti nos confirma tertiam a mortuis virtute mysterii, Apparitionis tuae Da nobis exemplo tui dedisti primitias terrena despicere, Mulieri, de qua septem Blasphemantes non timere daemones eieceras. nec laudes appetere.
32. Congregatis propfer metcm 87. Veritate radicati in unum discipulis florcamus gratia, Pacis pignus attulisti, Corde, verbo, actu tua clausis intrans ianuis; sequentes vestigia, Quibusdam de visione Venumdato sub peccatis priraum dubitantibus, condoicntes saeculo
Carnem illis obiecisti Succurramus prece, voto, palpandam cum ossibus. lacrimis, ieiunio.
33. Item Thomae, non credcnti 38. Carnem nostram tuae crucis discipulis aliis, confige stigmatibus Monstrasti clavorum loca, Ad supplendum hic, quae tuis cicatricem lateris; desunt passionibus Diebus posl passionem Talem tecum crucifixis quadraginta testibus da perseverantiam, Apparens praeordinatis Ut nos ipsos vespertinani argumentis pluribus demus tibi victimam. :
— 44 —
39. Da nobis pro tua morte 40, Consortes nos suscitabis nostra tibi solvere, et in patris dextera Ut commorientes simul lugi tuae nos visionis possimus convivere, satiabis gloria Occurrentes in mensuram Tuo semper hic, ubique tuae plenitudinis, perfungamur exitn, Decreti divinitatis Qui cuin patre regnas Deus et beatitudinis. et cum sancto spiritu.
Orat. ins. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 f605). — 34, 4 noscent.
28. Sequnntnr trisinta tres salntationes ad Cliristum seenndum (juod triiriDta tribas annis vixit in terra.
1. Ave, lesu, te colimus, 8. Ave, lesu, quera viderunt Adorantes te petimus, Magi et adoraverunt, Ut, quae de le recolimus, Muneraque obtulerunt Acceptes, rex piissimus. Et gaudentes redierunt.
2. Ave, lesu, rex omnium, 9. Ave, lesu, quem lactavit Scrntator alme cordium, Virgo mater atque pavit, Infirma tu scis virinm, In templo te praesentavit Nobis sis in auxilium. Implens, quod lex imperavit.
3. Ave, lesu piissime, 10. Ave, lesu, qui omnibus Ave, rex clementissime, Prope es invocantibus Audi preces miserrimae Dulcisque te quaerentibus, Et peccatricis animae. Sed plus invenienlibus.
4. Ave, lesu, fons luminis 11. Ave, lesu, qui doctorura Es et omnis duicedinis, In medio doctor horum Corpus intrasti virginis Inventus es, nos tuorum i^aturam sumens hominis. Duc per viam mandatorum.
5. Ave, lesu, cui sidera 12. Ave, lesu, qui temptari Deserviunt et aethera, Sed nequaquam superari Te intra sua viscera Voluisti, modo pari Clausit virgo puerpera. Da nobis te imitari.
6. Ave, lesu, de virgine 13. Ave, lesu, quem osculo Sine virili semine Tradidit ludas populo, Natus fuisti, Domine, Me pietatis oculo Sine omni gravamine. Cerne parceque sedulo.
7. Ave, lesn, pastoribns 14. Ave, lesu Christe pie, Ostensus ex caelestibus Qui alapas in facie Fuisti coUaudantibus Sputa, verba blasphemiae Angelicis spiritibus. Passus es, sol iustitiae. — 45 —
15. Ave, lesu, pro niiseris 24. Ave, lesu, rex gloriae, Tuis portasti umeris Ave, lesu, rex gratiae, Cum tormentis innumeris Ave, decus ecclesiae Crucem, cum non merueris. Et rex plenus victoriae.
16. Ave, lesu, qui gravia 25. Ave, lesu, corpus tuum, Tormenta et supplicia Quod pro me fuit mortuum, Pro tuorum miseria Sit mihi in per])etuuni Mira passus es gratia. Cibus et dux afifectuum.
17. Ave, lesu, qui pendentem 26. Ave, lesu, lux mentium, £t iuxta te morientem Ave, dulcedo cordium, Suscepisti, me praesentem Nostrum fer desiderium Salva, precor, te petentem, Ad te, potens rex omnium.
18. Ave, leso, matrem tuam 27. Ave, lesu, tu sanitas loiianni dixisti suam Nostra sis atque bonitas, Esse, curam praecipuam Esuries, satietas Donans ei perpetuam. Delectansque suavitas.
19. Ave, lesu, me commendo 23. Ave, Icsu, qui caeloram His duobus, deprecando, Ascendisti, rex eorum, Ut deleas miserando, Super alta, dux sanctorum, Qoae coramisi in precando. Saeptus choris angelorum.
20. Ave, lesu, sit passio 29. Ave, lesu, da veniam, Tua nobis defensio, Ave, lesu, da gratiam, Peccatorum remissio, Tibi digne ut serviara Virtutum exhibitio. Atque ad te perveniam
21. Ave, lesu, descendisti 30. Ave, lesu, dans spiritum In infernum et fregisti, Sanctis tuis paraclitura, Sanctos inde eduxisti, Esto precor ad obitum Cum sepultus iacuisti. Meumque muni exitum.
22. Ave, lesu, agne Dei, 31. Ave, Icsu, qui venturus Dator verae requiei, Oranes es iudicaturus, Decor omnis speciei, Bonos gloriticaturus, Miserere, precor, mei, Malos iuste damnaturus.
23. Ave, lesu, qni dolore 32. Ave, sancta humanitas, Victo mortis et sopore Ave, beata deitas, Surrexisti cnra decore Ave, colenda trinitas Gloriaque et honore. Et adoranda uuitas. ;
— 40 —
33. Ave, pater ingcnite, Ave et, unigenite, Ave, sacer paraclite, Salva, rae Deas inclite.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisias saec. 15. Cod. Mazarin.— :i897(605) zweimal: fol. 15b. A ; fol. 57 a. B. — 1, 1 lesu Christe B. 1, 4 piissime B. — 2, 3 Qiii sci.s infirma B. — 8, 2 Keges et B. — 9,4 lex implevit B. — 13, 3 Pro redimendo saeculo B. — 13, 4 Salva me par- cens famulo B. — 24, 1 rex gratiae R. — 24, 2 rex gloriae B. — 25, 3 Mibi sit B. — 26, 3 Fer nostrura B. — 27, 4 Et delectans B. — 28, 3 rex sanctorum A. — 28, 4 Et dominus angelorum B. — 29, 4 Et post ad te B. — 30, 4 Nostrunique B. — 31, 2 Eratque iudicaturus B. — 33, 4 me decor inclite B.
29. Ad Christum.
Cunctipotens Dominus, caeli terraeque creator, Me proptev sacra virgine naius homo est. Flagris (iorsa, alapis maxillas, ora salivis
Praebuit et ligi se cruce non renuit. 5. Me gessit moriens, me victa morte resurgens Et secum ad patrem me super astra tulit. Quid ergo tauta aspera nunc tolerare recuscm? Aul quid erit, quod me separet a Doniino? Ignem adliibe, rimare manu niea viscera, tortor, 10. Effugient poenas membra soluta tuas. Carcere si clauso claudar nectarque catenis, Libcr in cxcclso mentis adibo Deum. Non metuo cxsilium, mundi domus omnibus una,
Sperno famen, Domini fit mihi sermo cibus. 15. Si niucrone paret cervicem abscindere lictor, Impavidum inveniet; raors cita, vita brevis. Nec mirabor opes, nullos sectabor honores, Pauperiem Christo divite non tiraeo. Quam stetero adversis, hac utar mente secundus 20. Nec tamen ista mihi de me fiducia surgit Tu das, Christe, loqui, tuque pati tribuas.
In nobis nihil audemus, sed fidimus in te, Quos pugnare iubes, et superare facis. 25. Scniper agam gratcs, Christo dabo semper honorem, Laus Domini semper vivat in ore meo.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897(605). — 7 tanta nunc aspera. — 21 Nec tum niihi. ;
— 47 —
30. Ad Christam.
1. Ave, lumen angelorum, 2. Ave, mortis triuraphator, Vivus oculus caecorum, Christe, gentium salvafor, Insidias provideas, Da tidem, da rem spei
Ne me seducat Satauas. Cum caritate, fili Dei.
3. Ave, vita beatorum, Dulce praemium laborum, Ad gaudia stabilia Duc nie post haec exsilia.
Orat. ms. Campeuse anni 1462. Cod. Danustadien. .521.
31. Ad Christnin.
1. Ave, rex, lumen cordiura, 4. En, dulciter rae visitas, Ave, sanctorum gaudium, En, fortiter nie ebrias, Ave, dulce solacium En, vix rae ipsura capio, Et unicum refugiuni. Prorumpit mens in iubilo.
2. 0 quam pie cor satias, 5. Caeli cives, succurrite, Me totum tibi vendicas, Pium lesum vos flectite, Amorem ferre nequeo, Ut mecum semper maneat Cor languet desiderio. Et in se sic rcticiat.
3. Quidquid cerno, fastidio, 6. Quara dulcis mihi, Doraine, Te fontem vitae sitio, Cor penetras pienissirae Vere dissolvi cupio, 0 quantus es in gloria, Ut te fruar cum gaudio. Qui tantus es in gratia!
Orat. ms. Franciscan. German. saec. 14. in, (Privatbesitz). — 1,4 uaicum solacium. — 3, 4 fruor. — 6, 1 es mihi.
32. Ad Christam.
1. 0 lesu, Inraen mentium, 2. Illustra raea intima, Tu Deus illustrator, Te dona degustari, Sponsus te diligentium, lesu, dulcedo maxima, Amatus et amator, Me cogis delectari, Ditans mentes viventium, Ut tua suavissima Ad te Deum currentium, Bona degustem et optima, Tu ranndi gubernator. Quibus me fac ditari. — 48 —
3. Bilariter me reficis, 9. Incunde me inebrias "Vitae cibus aetcriuie, Divina volnptate, Sponse lesu, nec deticis, Me ipsum tibi socias Fons patriae snpeinae, Ferventi caritate, Mentemque meam afficis, Ut sponsam tibi facias, Quam in virtute perticis Me, lesu, saepe satias Caritatis internae. Tua divinitate.
4. Eternum meum gaudinm 10. Sponse lesu, delicias Quovis bono suffnltum, Miiii saepe donasti, Sponse, lesu, et praemium Ad tuas sacras nuptias Magiium nimis et multura, Ut sponsam me vocasti, Summum Tiieum solacium Attulisti divitias, Sammuniqne desiderium, Yirtutes et scientias, Te concupisco multum. Quibus me subarrhasti.
5. Summa mca suavitas, 11. Thesauros sapientiae lesu, sponse benigne, Ex te, lesu, refnndis Tu veritas, tu caritas, Ac flumina scientiae Mentis decus insigne, Das animabus mundis, Vera, cara aeternitas, Sinum intellegentiae, 1d qua stat omnis bonitas, Voluntatis, menioriae Te cuncta laudent digne, Suaviter perfuudis.
6. Vere, lesu, nie vulneras 12. Ex tua intiuentia Cam telo caritatis, Mens roea recreatur, Te quando mihi reseras Dum mea conscientia In verbis inspiratis, In te, lesu, laetatnr, Tu me saepe docueras, Dnlcis experientia Mentem meam refeceras, Fit ex tua praesentia, Te nunquam colo gratis. Qua deitas gustatnr.
7. Cum de paterno gremio 13. Vita in fonte bibitur, Me, sponse, visitasti, Dum mens te, lesu, tangir, Ardenti desiderio lucunditas infunditur, Me, lesu, intiammasti; Dum tuas laudes pangit, Snavi tn eloquio In mente lumen oritur, De appetendo gaudio In qua lux verbum cernitur, Pleno me informasti. Dum tnba verbi clangit.
8. Rex es et Dei filins, 14. Est verbi vox dukissima, lesu. sponse beate, Qnam mens audire gliscit, Me urens stringis acrius Ex hac tnba novissiraa Tna suavitate, Mens sponsa reviviscit; Mentem meam intimins Es, lesn, res altissima, Tn penetras et altius, Qua tua secretissima Quae osculatur a te. Mens sponsa plura discit. ;
— 49 —
15. Regis magni conviviura, 21. Ingressus mentis intima, lesu mensa paratur, lesu, tuo vigore, Aetevnum sponsae praemiura Tu spiritum ab anima Per lesum ministratur Divino secas more, Tu ipse verum gaudium, Ad bona rapis optima, Currentium tu bravium, Ut bona linquat intima, Per te mens coronatur. Ut sic stet in bonore.
16. Bonarum, lesu, mentium 22. Tu, lesu, fontem gratiae Dulcis hospes vocaris, De te facis manare, In te requiescentium, Per quem ad flumen gloriae Tu quies appeilaris, Nos facis navigure, Fons vitae sitientium, Ubi castae sunt nuptiae, Cibus esurientium Ubi verae deliciae, Tu, lesu, nominaris. Quas facis nos amare.
17. Vultus tuus amabilis 23. Virtute mentem erigis In intimis videtur, Ad intima trahendo, Tu sponsus es affabilis, In veritate dirigis Per te sponsa docetur; Ipsam plene docendo, 0 res muUum mirabilis, Tuam sponsam non negligis, Res multum delectabilis, Te diligentem diligis, Cum lesus possidetur. lesu, cuncta regendo.
18. Manna, lesu, absconditura 24. Jlentem meam ingredere, Electis reseraris, Sponse lesu praeclare, Amicis Dei creditum, Frequenter hanc alloquere, Quibns merces donaris, Fac eam te amare, Quamvis muitis es abditum, Mentem meam amplectere, Multis taraen es cognitum, De tuo vivat munere, Quia, dum vis, gustaris. Ut queat te laudare.
19. Delectas mirabiliter, 25. Es, lesu, vehementia lesu, manna gustatum, Mentis te diligentis, Sapisque multipliciter Amoris violentia
Electis propinatum Introrsum te trahentis ;. Unisque tibi tirmiter Ex tua influentia Mentem, quam cibas dulciter, Fiunt corda ferventia Per verbum delicatum. Coelus te sitientis.
20. Est nimis fortis copula 26. Meae mentis amictio lesu mentcm uniri, Per te, lesu, formatur, Nam intima tunc oscula Nam tua benedictio Mens valel experiri, Nunc niihi suffragatur, Aetemae vitae pabula Nulla mentem aftiictio Dulcissimaque pocula Yincit nec contradictio,, Solet lesus largiri. Si lesu muniatur. Dreves, Pia Dictamina. VII. 4 ;
— 50 —
27. Electa tn aeternitas, 30. 0 lesu, fons dulcissime Electio aeterna, Cuiuslibet dulcoris, Secura tu internitas, Spes te quaerentis animae, Securitas interna, Vinum dulcis amoris, lucunda tu tranquillitas 0 amnis amoenissime, Tranquillaque iucunditas, Reficiens plenissime lesu, monstrans superna, Spiritum amatoris.
28. Nihil ut lesus intime 31. Multis modis alloqueris
Menti potest iuesse, Tu , lesu sponse, mentem Internus sponsus animae Internos sensus aperis, Dans cunctis rebus esse; Hos monstras te regentem 0 lesn, regens optime, Quando sponsam ingrederis, Regnum parans aptissime Tunc verus sponsus crederis, Menti a te possessae. Amas te diligentem.
29. Tui lesu cognitio 32. Electae desiderium Clara atque serena, Menti, lesu, infundis Nec non tui dilectio Dulceque refrigerium Totalis atque plena Das in te laetabundis; Perfectaque fruitio Mirabile mjsterium Sunt mentis gloriatio Per lesu majjisterium Caelestis et amoena. Sponsis monstratur mundis.
33. In lesu sanctis omnibns Verum datur solamen, Electorum agminibus Dat lesus recreamen, Hinc laudes cum honoribus, Maiores cum minoribus. Omnes dicamus. Anien.
Collect. ms. S. Albani Treviren. saec. 15. [et 16.]. Cod. Treviren. 228. — 22, 1 O lesu fontem. — 32, 1 Caeleste desiderium. — Akrostichon: „0 lesu Christe, Verbum Dei, tu raemento mei."
33. Ad Christnm.
0 lumen verum, genitum de lumine vero, Christe, Dei patris verbum, sapientia, virtus. Cum genitore tuo non unus es et tamen unuiii, Sicque coaeternus genitori nec minor ipso, 5. Una sub deitate parique vigens dominatu. Invariabilis et impalpabiiis, immacniatus, Omnia complens, omnia condens, cuncta gubernans Pneumate cum sancto, tuus est qui uexus amoris Et patris, amborum dilectio, compar utrique, 10. Procedens ab utroque simul pariterqne benignus, !
— ol —
Cum quibus est unum, non unus, sed Deus unus, Cuncta creans, salvans, moderans, complensque tenensque. Cura patre cum sancto quoque pneumate sit tibi perpes Gloria, virtus, laus et honor, vis atque potestas. 15. Innumeras agimus tibi grates nos redeunti De tenebris, de morte, perenni de craciatu Per carnem veram, de semper virgine sumptam. Quae genetrix innupta maneas et virgo dicata Mater alumna potest tua dici, sponsa beata, 20. Pigmentaria cella, donius, thalamus deitatis. 0 niiranda nimis dilectio, fervor amoris Immensus modica nostra, sed laude perenni Et celcberrimus et dignissimus, orania nobis Supposuisti, sponte creasti, nos reparasti, 25. Quos rationis luce beasti, condecorasti, Fecisti similes tibi, caelis associandos. Quos male deceptos et tartareis relegatos Nexibus ex merito protoplasti nos generantis Ad te traxisti, tibi gratis restituisti 30. Poenis corporeis variis, quas sponte subisti, Mortem vicisti, quia vita mori voluisti. Post surrexisti, sic caelos victor adisti Et potiora patris bona sumpta carne petisti. Nec discessisti tamen a patre per deitaiem, 35. Quamvis in terris latitans sub carne fuisti. Sumpsimus indigni modo te, nos protege, salva, Vivifica, benedic, custodi, ne pereamus. Non sis iudicium, sed plena remissio uobis, Ut te laudantes tibi complaceamus in aevum. 40. Pastor ovem recrea propriis umerisque reporta Ad tua tecta, tuis congaudens coetibus almis, Amissam quoniam dragmam sapiens reperisti Quamque cruore tuo mundans tibi restituisti.
Collect. ras. Eanshoviense saec. 12. Clm. Monacen. 12 667. ;idd. .«aec. 13. in.
34. Ad Christam.
1. 0 lux sempiterna, Cui est potestas 0 salus aeterna, Sollersque maiestas, Christe, rex supernus, Universa posse. Quem timet Avernus, Sub numero nosse Vocatus Eleison, Stellas nominatim Rex caelestis Sion, Imbresque guttatim, Qui imperas aslris Tu solidas mentes In supernis castris. Te in se habentes.
Orationale ms. IJenedictiiimii (ninnialium) saec. 13. Cod. Selestadicn. 75) ai68). 4* — 52 —
35. Ad Christam.
Salve, salvator mundi, rex atqne creator, Qui Deus es et homo, natus de virginis alvo. Te, Deus, exoro supplex et pronus adoro, Ut mihi condones et caeli gaudia dones, Nec non defunctis, vivis fidis [quo]que cunctis.
0 sanguis Christi. qui fusus amore fuisti Humani generis, nobis, precor, auxilieris, Dele peccata, da nobis regna beata.
Collect. ms. saec. 1.5. Clm. Monacen. 641.
36. Ad Christam.
Omnipotens solus, regnas qui trinus et unus, Cum patre iam nalui?, procedens spiritus almus, Qui caelos, terras, mare, tlumina, sidera, stellas, Qui volucres, pecudes, reptantia, nantia, pisces, 5. Angelicas sedes profugas simul atque fideles. Qui miseras hominuni gentes pariterque potentes Atque creaturas proprio sub nomine cunctas Disponis, servas, nunc et per saecla gubernas. Domne meus, tu Christe Deus, rex maxime salve, 10. Omnis honos, virtus, tibi laus et gloria perpes. Qui cum sis magnus Deus atque piissimus agnus, Natus absque patre sancta de virgiue matre, Clausus ntro matris, verbum de pectore patris, Tempore sic cum matre manens, sine tempore patre 15. Mysterio tanto sumpto de flamine sancto, Oranipotens, verus, faciens magnalia solus, Omnia de nihilo disponens ordine miro, Ante manens saeclum, quem constat et esse per aevam^ Quod fuit, est et erit, quod vivit quodqne peribit, 20. Glorificet, laudet, metuat, veneretur, adoret. Rex universorum, qui vivis in arce polorum, Regnans ac moderans, accepte cuncta gubernans, Nate Dei, miserere mei, rex maxime Christe, Cunique salute mea mihi, Christe, benignus adesto 25. Atque tua genetrice interveniente Maria, Angelicis turmis, patriarchis cunique prophetis, Agmine apostolico pulsando, precando, rogando, Martyribus cunctisque tuo pro nomine passis Nec non et cunctis cum confessoribus almis 30. Virginibusque tuis cunctisque fidelibus uUis, — 53 —
Qui placuere tibi vigiles ab origine mundi.
lesu, Dei fili, rogo te, mea crimina dele, Crimina dissimulans, miserans peccata remitte. Tu minimas culpas universas, Cliriste, relaxa 35. Sordibus et lotum cunctis virtutibns imple Omnimodisque bonis me Jignis actibus orna, Laetifica, salva, confirraa, dirige, serva. Sit mihi recta fides et falsis obvia sectis, Sit mihi praecipue morum correctio praesens ; 40. Sim carus, humilis, verax cum tempore prudens, Secreti tacitus et linguae limine cautus. Da tiduni socium, da fixum semper amicum, Da blandum sobriumque, pium castumque ministrum. Non me pauperies cruciet nec languor abundet, 45. Sit comes alma salus et sufficientia victus, Crimine nec laedam quemquam nec crimine laedar. Sic bene velle queam, quo pravnm quodque recedat, Nil turpe cupiam, faciam vel proloquar unquam. Sit mihi post mortem requies et vita peiennis 60. Per te, qui solus tu regnas trinus et unus.
Collect. ms. Cantuariense (?) saec. 11. Cod. Cantabrigien. Gg V, 85. — Nach 38: Crimina cuucta tegens, etiam peccata remittens. Dies ist oflfenbar nur eine andere Fassung von 33, die durch Irrtum vora Rande in den. Text gelangte. — Abscbrift von fiev. H. M. Bannister.
37. Ad Christom et iMariam.
1. Pie lesu, recordare, Qnam crudeliter et quam amare In signo crucis liberasti, Perditum genus protoplasti Pretiosissimo sanguine corporis tui, Gratia tantum et non merito sui.
2. Et ne in mc redemptio pereat talis, Per te meis peto [iiberari] malis Et, ne perdas nnnc offensus, Pro quo in ligno crucis es suspensus, Ne perdas nunc iratus, Pro quo tantum es vulneratus.
3. Quid mihi profuit, auctor lucis, Quod subisti poenam crucis, Si sic maneam in delictis Et damnabor cum maledictis? Non sic perdas, lesu bone, Tua redemptum passione. ;
- 54 —
4. Sed moneant te vulnera pedum, Lateris, manuum, fel, acetuni, Sputa, clavi, lancea, arundo, Per qnem est vita reddita niundo.
5. Te moneat nobile lignum, Quod te portare fuit dignum, Lignum crucis triumphale, Cui nullum est aeqnale JCunquam [tale] prolulit humus, Per quod nos salvati sumus.
6. Ut qnid miseratns es latronis In ipsa hora passionis, Linuam vitae aperiens ei? Precor te, miserearis mei, Si reatus non impedit meus, Ut exaudiar a te, Deus.
7. Quo me vertam infelicem Nisi ad tuam genetricem, Ad Mariam. stellam maris, Qnam prae cunctis veneraris, Qna orante parcere soles His, quos gravat criminum moles?
8. 0 Maria, maler misericordiae, Ora regem. iube nato, Ut me mundet a peccato, De peccato actuali, Quem mundavit ab originali Pretiosissimo cruore Te astante cum dolore.
9. Recordare, virgo mitis, Cur haec ambo passi sitis, Hic in carne, tu in mente, Cnm pateretur te praesente.
10. Causa mei cnicem ascendit, Ut salvaret, in cruce pependit; Causa mei tu doluisti, Cum aspiceres mortem Cbristi,
11. Quod subiit causa mei Poenam filius Dei, Tunc ego fui causa mortis sui, Fui et doloris tui. ;
— 55 —
12. Noli ergo, mater Dei, Oblivisci liodie mei, Sed pro me, domina, ora; Filius audit te absque mora, De cuius utero voluit nasci Et a tuis uberibus pasci.
13. Sancta Maria, mater Christi, Placu Deum, quem genuisti, Placa iram mei iudicis, Tu mater eius sancta sufficis.
14. Sic, domina, scio pro vero, Si subveneris, salvns ero Succurre ergo, succurre citius, Et erit niihi per te propitius.
Orat. ms. Lunaelacense anni 1451. Cod. Vindobonen. 3835. — 3, 3 in deliciis. — 6, 5 perpendit meus. — 12, 6 uberis.
38. Landes lesn Christi.
1. Te cupio salutare, 6. Ave, iubilus mentium Sanctum Dei salutare, Te vere sitientium, Salutans te gloritico Non est mirum, si iubilat, Et pro posse magnifico. In quo tantus sol rutilat.
2. Te quaeso, ne despicias, 7. Ave, raelle praedulcior Sed clementer suscipias Et satis odoratior Salutes, quas nunc offero Quam quaelibet aromata, Saluti, quam desidero. In te vera sunt sabbata.
3. Ave, lesu, tili Dei, 8. Ave, lesu, rex virginum, Ave, finis meae spei, Quae te Deum et Dominum Ave, lesu nomen piura, Sequunfur locis omnibus Ave, vitae principiam. Claris canentes vocibus.
4. Ave, lesu, nomen bonum, 9. lesu, tibi sunt proximi, Surami patris summum donum, Qui sunl carne mundissirai, Ave, lesu, noraen carura, Si mens carni respondeat In quo nibil est araarura. Nec vana laude gaudeat.
5. Ave, lesn, mel in ore, 10. Tibi placet virginitas, Seraper novus in amore, Cui non deest humilitas, Ave, lesn, dnlce melos, Sed virgines non humiles Quod resonat supra caelos. Tibi sunt contemptibiles. ; ;
11. Ave, lesu, fons hortorum, 20. Ave, caelis excelsior Cor humectans aridorum, Et abysso profundior, Tu flos canipi convallium, Ave, cuius scientia Confortans visus gentium. ]S'on niinor quam potentia.
12. Ave, lesu. nonien dulce, 21. Virtus tua totum posse, Meum triste cor demulce, Sensus tuus totuui nosse, Ave, lesu, nomen vivum, Nihil est, quod te lateat, Habens in te vitae rivum. Nil, quod tibi non pareat,
13. lesu, nomen amabile, 22. Ave, lesus, bonus agnus, Prae cunctis memorabile, Malis vero leo magnus, Nam fidenter memoratur Ave, lesu, dux in via, Et frequenter invocatur. Introductor in propria, Nam seductor liic seduxit, 14. lesus exstirpat vitia Quem dux iste non conduxit. Et expellit daenionia, Dat, auget, fovet gratiam, 2:3. Ave, sitis bonae dator, Confortat conscientiam. Sitis malae sis sedator; Ave, serpens fixus palo, 15. Qui lesum pie nominat, Qui resistis omni malo, Cibum salnbrem ruminat Sana nos a serpentibus, Ave, lesu, vera salus, Nos tam saepe mordentibus. Quem pavescit omnis malus.
24. Ave, dilectae lectulus, 16. Ave, fili summi patris, Ave, murrae fasciculus, Ave, pater tuae matris, Ave, murra mortificans Ave, quem pater genuit, Carnem et cor viviticans. Sed genito non praefuit.
25. Murrae mortificatio 17. Ave, patri coaequalis, Est iugis recordatio Inter natos nullus talis Tuae sanctae passionis, Ave, patri coaeternus, Nostrae pravae actionis. Cam sis ipse sempiternus.
18. Deus pater ingenitus, 26. Ave, ros mentem teraperans, Tu patri unigenitus, Carnis aestum refrigerans, Ex utroque paraclitus Mihi sis refrigeratio Sanctus procedit spiritus. A pravo desiderio.
19. Una tibi substantia, 27. Ave, lesu, cui debeo Nec est in hac distantia; Omne bouum, quod habeo, Tres sunt unum, sed non tria, Nam nihil sunt mea bona Consimiles per omnia. Nisi tua pura dona, Tu solus, lesu Domine, Tu totum mihi tribuis Deus verus cum homine. Et nihil tibi minuis. - 57 —
28. Ave, lesH, rex caelorum, 37. 0 praecellens margarita, Ave, panis angelorum, De te solo tu rae dita, Ave, creator omnium, Te quaeram, te reperiam, Regni caelestis ostium, Praeter te nihil cupiam, Ave, mundi gubeniator, Tu thesaurus esto meus, Ave, potens dominator. Ne plus quaerens fiam reus.
29. Ave, quem tremunt angeli, 38. Ave, mitis et suavis, Quem adorant archangeli, Ave, caeli firma clavis, Ave, cui (hroni serviunt, Ave, maris huius portus, Cui virtutes oboediunt. Cuius mirus fuit ortus,
30. In te Cherubim hauriunt 39. Ave, dulcedo cordium,
Et Seraphim , quod cupiunt, Ave, purgator sordium, Tu totuni illis gaudium, Ave, potens divinitas, Neque paris fastidium, Ave, clemens humanitas. Nam iugis tui copia Accendit desideria. 40. Ave, mentis societas, Ave, felix ebrietas,
31. Ave, qui cunctis imperas, Ave, Christe, vera vitis,
Qui daemones exsuperas, Qui salutem nostram sitis, Ave, patrem glorificas, Fac tibi semper haeream Ave, matrem sanctificas, Tamquam palmes, ne peream.
32. Ave, pater gratiarum, 41. Ave, vinum laetificans, Ave, custos animarum, Ave, mundum padficans, Ave, pastor pii gregis, Ave, tutum refugium, Ave, lator novae legis. Ave, iuge praesidium.
33. Ave, regnans per saecnla, 42. Ave, sanctorum gloria, Ave, mundus a macnla, Ave, salutis liostia, Ave, vera medicina, Ave, qui stellas numeras, Tu malorum es ruina. Ave, qni cuncta ponderas.
34. Ave, vitae verus liber, 43. Ave, dignura vitae lignum, Per quem mundus factus liber, Pro te colo crucis signum, Quisquis in te digne legit, Ex hoc ligno progreditur IUe sese bene regit. Omne, quod bonum creditur.
35. Ave, pius et innocens, 44. Ave, qui bonos dirigis, Ave, viam vitae docens, Ave, qui malos corrigis, Ave, qui nun^juam deficis, Ave, legis terminator, Ave, qni mundum reficis. Verbi Dei seminator.
36. Ave, lassorum requies, 45. Ave, noster advocatus, Ave, decora facies, Per quem pater est placatus, Ave, lapis pretiosus, Ave, fons indeficiens, Ave, totus generosus. Sitim nostrara reficiens. — 58 -
46. Ave, lapsorum baculus, 56. Ave, fidelis raedice, Ave, pigrorum stiraulas, Ave, frater et amice, Ave, sanctorum speculum, Ave, laboris praemium, Ave, qui salvas saeculum. Redemptionis pretium.
47. Ave, mundi speculator, 57. 0 pretium sufficiens, Periculi nuntiator, Pro nobis satisfaciens, Ave, pugnantum clippeus, Tu ditator egentiura, Aquae vivae tu puteus. Tu solamen languentium.
48. Ave, sanctura cataplasma, Quo sanatur tuum plasma 58. Ave, mundi redemptio, A peccati languoribus Ave, iustorum portio, Et inferni doloribus, Ave, mortis superator, Ave, plebis liberator, 49. Ave, dives et nobilis, Ave, prudens raediato)-, Totus desiderabilis, Ave, fortis proeliator. Ave, fous sapientiae Et amator munditiae. 59. Avc, sine cuius dono NuUus gaudet uUo bono, 50. Ave, vita viventiura, Ave, legis impletio, Ave, spes morientium, Peccatorum deletio, Ave, virtns debilium, Ave, comes bumilium, 60. Ave, lapis angularis Et magister singularis, 51. Ave, potens auxilium, Ave, in sunt omnia, Ave, &anum consilium, quo Ave, morbi remedium, Quae[cum]que sunt utilia. Ave, qni toUis taedium. 61. Ave, qui primum hominem 52. Ave, duicis et patiens, Ad divinam imaginem Ave, prae cunctis sapiens, Creasti mirabiliter, Ave, clemens et benigne, Sed is miserabiiiter Ave, iugi laude digne. 62. A te factus immortalis Ave, fructus benedictus, 53. Morsu pomi noxialis Ave, pugil nunquara victns, In mortem cito cecidit, Ave, iudex iustissime, Dum Evae nimis credidit. Ave, testis verissime.
63. A te fuit elongatus, 54. Ave, doctor veritatis, lugo carnis subiugatus, Ave, radix caritatis, Paradisum amiserat Ave, torrens voluptatis, Et infernum meruerat. Fons totius bonitatis.
55. Ave, norma iustitiae, 64. Eius quoqne posteritas Exemplar patientiae, Sequens parenium semitas, Ave, splendor caelestium, Sed tu, lesu, rex gloriae, Ave, lumen fidelium. Huic condoleas miseriae. — 59 -
65. Ut miserum reduceres 74. Ave, quem laetus tenuit Patrique satisiaceres, Simeon, postquam senuit, Non [rejlinqnens caelestia Fac, ut nos te complectamur Descendis ad terrestria, Et in pace dimittamur. Yirginis intrans uteruni, Conditor alme siderum. 75. Ave, peccatum destruens, Sed baptisma non respuens, Ave, natus de 66. virgine Ave, super quem caelitus Sine virili semine, Sanctus descendit spiritus. Ave, verbura incarnatum, Ave, numcn bumanatum. 76. Ave, quem post ieiunium Temptavit hostis omnium, 67. Ave, matrem introiens, Sed temptando succubuit, Ave, de matre prodiens, Nam in te nihil habuit. Ave, Deus absconditus Forma servilis babitus. 77. Ave, cuius pia vita 68. Ut Leviathan capias, Nostra fuit praemunita. Hamus carne te pallias; Ut mundum seraper fugiat Hamus latens divinitas, Caelestiaque cupiat. Esca patens humanitas. 78. Ave, fervens praedicator, 69. Sic Leviathan decipis, Vitiorum resecator, Cum carnem nostram suscipis, Doctrina tua continet, Qui dum carnis adgreditur Quidquid ad vitam pertinet. Escam, a hamo capitur. 79. Ave, sub panis specie 70. Ave, iacens praesaepio, Te relinquens ecclesiae; Natus in diversorio, Hoc miraudum sacramentura Ave, pannis involufus, Tuum fuit testamentum. Verbnm tacens velut mutus, Ave, carne circumcisus, 80. Hinc iides et dilectio causa nostri risus. Ave, Crescit atque devotio, Nara dum de te nos satias, 71. lesu, mirandum iudico, Corde tibi nos socias. Quod tu more ludaico Circumcidi te pateris, 81. Panis formam intuemur, Culpam cum non habueris. Sed sab forma contitemur iunctam 72. Baptismatis ablutio Carnem deitati, Deitatem Carnisque circumcisio parvitati. In te sunt ad mysterium, Aliis ad remedium. 82. Panis transit substantia, Sed manent accidentia; 73. Ave, quem matris gremio 0 miranda potentia! Stellae conducti radio Sed non minor est gratia, Tres magi corde simplici Quod ille, qni sic potuit, HoDorant dono triplici. Ita fieri voluit. - 60 —
83. 0 creatoris dignitas! 93. Quaerit purgator scelerum Qnanta, qualis liumilitas! Hominis mentem hospitera Qui tuis sanctis manibus Et divinorum operum Discipulis cernentibus Hominem facit comitem.
84. Prostratus pedes abluis, 94. 0 quam clemens benignitas, Tu qui superbos respuis, 0 quam suavis caritas, Formam praeteudis humilem Docens quid sit fragilitas, Ad te placandum utilem. Quid sit virtus et veritas!
85. Ave, quem tradit osculo 95. Ave, iudex adventurus ludas vili munusculo, Et condigne redditurus Ave, pro me flagellalus, lustis aeterna gaudia, Ave, spinis coronatus. Malis vero snpplicia.
86. Tq consputus et illusus. 96. Ave. lesu, potens ignis, Tuus sanguis pro me fusus, Quod probatur multis signis, Satiatus doloribus Tu cor accendis frigidnm, Sociaris latronibus. Nigrum vertis in candidura.
87. Ori tuo porrigitur 97. Tu superbos incineras, Acetum, cui fel iungitur, Dnra mollis, res teneras Post talem potura traditum Convertis in duritiem, Sanctum emittis spiritum. Mentis erigis aciem.
88. Ave, pro nobis moriens, 98. Ave, lingnis in igneis Patri semper oboediens, A sedibus aethevcis Ave, manu sanguinea Proraissum niitteus spiritnm Dira percussus lancea. In gregem tibi subditum.
89. Transfixa corde sancio 99. Docti fiunt, nt doccant, Tunc Simeonis gladio Et fortes, ut sustineant, Flens mater corde percipit Perpetrantque prodigia, Yulnus, quod latus recipit. Sic fundatur ecclesia.
90. Ave, sepulte Domine, 100. Dies mihi deficeret, Descendens in voragine, Et lingua non sufficeret, Tartarea qui fregisti, Si discurram per orania Unde tuos eduxisti. De lesu laudabilia.
91. Ave, surgens a mortuis 101. Te, Domine, salntavi, Et apparens cito tuis, Laudes tuas eructavi, Ave, scandens ad aetbera, Sit tibi laus pro omnibus, Patris sedens iu dextera. Quas de te dixi laudibus.
92. Ave, qui patris debitum 102. Te, mi lesn, salntabo, Ab aethereis sedibus Nanquam vero refutabo Sanctum transmittis spiritum Me te satis salutasse, Discipulorum cordibus. Cum te credam me salvasse. :
— (jl —
103. Nam salutans te centies 104. Sed saluti sic praeviam, Provocor ad millesies. Ut salutem accipiam, Salus a me salutata, Et cura salus defuerit Fac, ut nunquam sit mutata Carnis et raors adfuerit, Salatantis intentio Tunc peccatorum veniam A salutis servitio, Et salutera inveniam.
Orat. ms. Caelestin. .S. Mariae de Pari.sius saec. 1.5. Cod. Mazarin. 3897(605). — An zwei Stellen sind am Kaude die Verse nachgetragen
Ave, lesu, nomeu plenum Cunctis bonis et serenum. Cor meum durum, aridum Pietate fac humidura.
Es ist indes nicht ersichtlich, wo dieselben eingeschaltet werden sollen.
39. De Nominibns Cbristi.
Omnipotens vis trina, Deus, pater optime rerum, Qao narrante satus sine tempore, semine, matre, Ortu, fine, loco vel membris, post coronatus, Permittens cerni, multo quoque nomine dictus 5. Spes, ratio, vita, salus, sapientia, mens, mons, ludex, porta, gigas, rex [regum], gemma, sacerdos, Messias, Sabaotb, rabbi, sponsus, mediator, Virga, columba, manus, petra, tiiius, Emanuel, lu.x, Vinea, pastor, ovis, pax, radix, vitis, oliva, 10. Fons, hoedus, panis, agnus, vitulus, leo, lesus, Verbum, homo, rete, lapis, Domiuus, Deus, omnia, Christus.
CoUect. ms. Tegurinum saec. 10. Clm. Monacen. 18628. — 4 dictum. — 7 Mesias, Sabaotb, Kabbis.
40. De Generatione i aeterna et temporali.
1. Nondum reram serie 3. Hic est mens altissimi, De primae materiae Cuius nequit exprimi Sequestrata gremio, Mira generatioj Imrao prius etiara Hic est sapientia, Quam primam raateriam Qua creavit omnia Sevisset creatio, Deus in principio.
2, Fax aeterni iurainis, 4. Hic est verbura patrium, Totius originis Verbuni firmatoriura Radix et initium, Caelorum et siderum, Lex et motus temporis, Verbura, quod caro factum, Ex arcano pectoris Verbum et quod intactum Genuerunt filium. Fecundavit uterum. - 62 -
5. Salatare Domiui, 6. Vagit infans inclitus Quod viderunt termini, In praesaepi positus Puer natus hodie, Inter animalia, Cuins matris partui Pax in terris liominum Ostetricant strenui Et sanctoruDi ordinum Caeli cives curiae. In excelsis gloria.
Caro, verbi socia, lungat nos Alleluia.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae deParisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605).
41. l)e Incaroatione Doinini.
1. Arce siderea 3. Ibis ad virginem Plioebe refulserat stirpis Davidicae, Et lucis aurea Vultus siderei, globos efifuderat, mentis angelicae, Cum nocte media Cum vocis exprimis temporis aderat verba prophetiae lam plenitudo. Mystica, cave, MuUis e fratribus Virgo ne timeat, uiius eligitur, sed prolis regiae, Tot caeli civibus Sed vultus placidi. unus dirigitur, sed pulchra facie, Regis obtutibus Saluta virginem, praesens, qui quaeritur, sed tali serie Stat Fortitudo. Dic prior: Ave.
2. Succinctus Gabriel 4. Virgo dum trcpidat oboedieutia, et unde veneris, Summus arcliangelus Stat, studet, cogitat. promptus ad omnia, quis, qualis fueris Stat regis nuntius Vel cuius nuntius. regis imperia ne cito dixeris, Ferre paratus. Sed voce pia, Angcle Gabriel, Stans vultu placido, inquit, progredere, demisso lumine, Fer cito nuntium, Pudieis oculis cito rcgredere, lixis in virgine, Sed brevi iubeo, Propriam proprio brcvi charactere designans nomine Sis oneratus. lunge: Maria. ; ; ; ; : ;
— 63 -
5. Dam timens refugit 8. Dulce cum virgine virilem facieni, misce coUoquium VuUus angelici Quaeret, quem pariet denuda speciem, dic: Dei filium; Dum modum discutit Quaeret et quomodo;
et rernm seriem dic tu : per spirituni Virgo serena, Quaerere plura Sume parabolam Virgo si coeperit, vocis interea; libens exsequere, Sed quidqnid dixeris Dic, tetragrammaton prius et postea quali charactere De quibus dixero, Possit dissjilaba dic tamen antea: sensu concludere Gratia plena. Laude futura.
6. Carnis virgineae 9. Regis imperio sub domicilio, regalis nuntius Dic, domum praeparet, Secreta virgini sed Dei filio secreti conscius Stabit et conferet, Divina reserat sed sub silentio formidat priniitus Singula secum. Virgo pudica. Pudoris titulum Incipit angelus primo discntiet, modis disserere, Da fidem virgini, Felicem praedicans, quod virgo pariet, vota puerperae; Dic, cuius spiritu, lam cnpit effici. per quem concipiet, sed tali foedere Dominus tecum. Regis amica.
7. Felicem praedica, 10. lam sacri pneumatis
quae Dei tilio perfnsa lumine Mater eligitur Credit et concipit
vernante lilio divino semine Pudoris integri, Floret et puUulat sed et angelico mater in virgine, Digna relatu, Nosque sollenni Qnae pacis osculo Laudemus Dominura terrena superis vocis obsequio, Amoris glutino Cum patre luminum iungis et inseris, matrem cum filio In niulieribus Laudet et praedicet primis et posteris nostra devotio Benedida tu. Laude perenni.
Collect. ms. Savi^iacense saec. 1.3. Cod. Parisin. Nonv. acq. 217. — 8, 7 Quaere. — 10, 8—11 «teljen irn imlich nocli eininal vor 10, 1. - 64 —
42. De Incarnatione Christi secandDin alphabetnm.
1, Amor verus omnia 3, Lubrica se voluit Potest superare, indui natura, Bellorum saevitiam Mundanae qui machinae Valet refrenare, solus tenet iura, Corda discordantitim Nec non cuius regitur Sic coadunare, caelum praelatura, Duornm mentes hominum Orbis factor carnea simul concordare, tegitur figura, Ergo salvare Patris qui pura qui se vult, discat amare. tamen ante fuit genitura.
2. Factorem hic omnium 4. Quem non potest ambitus amor inclinavit, claudere caelorum, Grandem parvnm tieri Re miranda gignitur auctor procuravit, praeter viri thorum, Has iuter miserias Stricto loco ponitur ipsum collocavit, princeps angelornm, In patris qui dextera Tamen erit inscia cuncta gubernavit, omnium dolorum Katholicos lavit Virgo, tlos florum, a crimine, quos adamavit. pariens dominam dominorum.
5. Xristus hanc mortalibus prae cunctis elegit, Ymmo, quos creaverat, cunctis praeelegit, Zyma hostis tollitur. quo mnndum subegit, Et eius potentia, per quam nos abegit, Commiserans fregit Christus nos atque redegit.
Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L. 26 [s. n.] — 2. 1 sq. omnium amor hic inclinavit. — 2, 9 Katholicas. — 3, 4 tenes.
43. De Incarnatione Domini.
1. Dnm sub mundi vespere Legi dum antiquitas Dies inclinatus Esset subiugata, Ad occasum vergere Regnabat iniquitas lam esset paratus, Fide nondum nata, Novae lucis sidere Descendit divinitas Mundus illustratus Ad nos calceata, Coepit recognoscere Per quam mundi caecitas Veteres reatus. Est illuminata. ;
— 65 —
3. Ut disponat omnia, 8. Numinis et hominis Venit in liunc mundaai Unio sacrata Dei sapientia Est in alvo virginis Sanans moribundum, Sic confoederata, Docens nos compendia Ut rex magni nominis Per quae sit eundum, Specie mutata I^e nostra vestigia Vim obumbret numinis Vergant in profundum. Veste stragulata.
4. Paranynipbus mittitur 9. Intrat clausa viscera A secretis caeli, Gratia fecunda, Sanctum est, quod geritur Sentit ventris pondera Ergo Gabrieli Mater verecunda, Mandatum imponitur, Sacra tument ubera Nuntio fideli, Sacri lactis unda, Sed puer, qui nascitur, Fit nova puerpera Homo est et Heli. Virgo manens nmnda.
5. Misso caeli nuutio 10. Testam intrat figulus, Virgo fecundatur, Deus homo factus, Ista salutatio Fit de raagno parvulus Partum operatur, Deus luens actus, Seminalis ratio Saliit ut hinnulus Procul hinc toUatnr, Mundi per anfractus, Ne viri contagio Fit legalis vitulus Quidquam ascribatur. Ad mortem distractus.
6. Verbum in principio 11. Non erat simplicitas Pannis involutum Evae columbina, Stupet in praesaepio Quam seduxit falsitas Snbiugale mutum, £t fraus serpentina, Caecis datur visio, Sed, ut detur sanitas Fit de sputo lutum, Aegris in piscina, Tali de collirio Cincta venit deitas
Lumen fit acutum. Carne peregrina.
7. Magnns in praesaepio 12. Novum teropus oritur, Deus hospitatur, Nova lux aestatis, Per quem caeli regio Et in diem vertitur Tota gubernatur, Nox antiquitatis, Virginis in gremio lam error destruitur Vagit et laetatur, Infidelitatis, Qui patris consilio Et mundus ingreditur Cuncta [perscrutjatur. Viam veritatis. Dreves, Pia Dictamina. VII. 5 :
— 66 —
13. Piodeunt ecclesiae 18. Sic, ludaea misera, Rosea vexilla, Quid frustra laboras? Cultor idolatriae Falleris in litera Stupet videns illa, Legis, quam honoras; Titulum victoriae Mundus est in vespera, Fides fert pnsilla, Veni, rumpe moras Cni succedunt gratiae Et ad meam propera Tempora tranquilla. Fidem, quara ignoras.
14. Sicca virga viruit 19. Gens absque consilio Novo feta fiore, Potes appellari, Vellus rore maduit Quae patrem cum filio Tinctum caeli rore, Non vis venerari; Flamma rubum tenuit, Hos nostra religio Sed non in ardore, Cultu colit pari, Virgo Deum genuit Et tua praesumptio IUaeso pudore. Solet detestari.
15. Si rnbi mysteria 20. Linque neomenias Cupis indagare, Et legalem cuitum, Prins te discalcia, Sperne caeremonias, Quam adpropinquare non prosunt Quae multum ; Velis ad incendia, Haec cuncta despicias Quae vides tiagrare Et averte vultum, In ligni materia, Mirum est, si uescias Sed non aestuare. Moysen sepultum.
16. Sic rubum uredine 21. Legis observantia Flamma nihil laedit, Non reddit perfectum, Sic de sicco germine Nec legalis hostia Virga fructum dedit; Quemquam facit rectum ; Quid mirum de virgine Subintravit gratia, Si partus procedit? Quae dudum abiectum Stultum est in homine, Traxit a miseria Quod non ista credit. Hominem despectum.
17. Manifeste legitur 22. Fit creator omnium Hoc in Isaia Nova creatura, De virga flos oritur, Stupet hoc commercium Hoc est de Maria Usus ei natura,
Deus-homo nascitur, Novum fit imperium, Ex hac prophetia Nova dantur iura, ludaeus arguitur Fides scandit solium, Errans in Messia. Et lex petit rura. ;
— 67 —
23. Xam patris consilium 26. Non est opus hominis Palam est ostensum, Nec opus naturac Dolens plasma proprium Partus nostrae virginis, Dolo deprehensum, Quae de carnis iure Dat pro servis filium, Nihil traxit ordinis Eius per ascensum Nostrae geniturae, Crucis per martyriura Sed est vice seniinis Corpus est extensum. Fides pariturae.
24. Solera in praesaepio 27. Felix puerperiura Nox stupet accensum, Dei genetricis, Virgo fovet gremio Nihil liabens proprinm Parvulnm immensum Carnis peccatricis; lUe, cuius bracbio Angelus officium Caelum est extensura, Gerit obstetricis Subditur imperio, Et loseph obsequium Caesari dat censura. Baiulae nutricis.
25. Inter haec crepundia 28. Sed dum parit filiura Deo decantatur Yirgo gloriosa, In excelsis gloria. Sentit solis radiuin Pax in terris datur; Turris nebulosa, Currunt evangelia, Multitudo gentium Fides seminatur, Credit numerosa, Et ab idolatria Et Christi niysterium Mundus revocatur. Patet sine glosa.
Collect. ms. Glunicense saec. 13. Ood. Lincen. Cc. II 15. — 10, 4 Noster Deus luens. — 16, 8 Qui non. — 23, 7 sq. vou spaterer Hand.
44. De Incarnatione Domini.
1. Intacta viscera 3. Misericordiae Pudicae virginis Obvia veritas, Fuderunt foedera Cedit laetitiae Dei et horainis, Legis asperitas, Paterna dextera, Stat locus veniae, Virtute numinis Cadit impietas, Exemit scelera Dum regem gloriae Primaevi criminis. Parit virginitas.
2. Pudoris lilium 4. Moysi virgula Matris intemerae Draconem induit, Tonantis filiura Mutata forinula Traxit ab aethere, Virgam abhorruit, lilirum comraerciura, Carnis unibracula Divino munere Verae dum coluit, Init consortium Mundi piacuia Dives cum paupere. Deus absorbuit. 5* ; :
— 68 -
5. Hic serpens dicitur 7. Id testa lutea Legis abiectio, Lumen absconditur, Dura prelo premitur, Ablata decima lam cessat unctio Dragma requiritur, Et dux deprimitur, lam fraus viperea Patet consumptio, Arte refellitur, ludaea feritur, Imis aetberea Et furit ultio. Pax dia redditur.
6. Hamas subtegitnr 8. Cognosce Dominum, Id carnis tegmine, ludaea misera, Captivans capitur Rectorem luminum Satis certamine, Veste sub altera, Qui morsum tribuit Legi dat terminura, Letalem feminae, Quem docet litera, Morte succubuit Ad novura gaudium Vincente virgine. Recedunt vetera
Collect. ms. Llantoniense(?) saec. 13. Cod. Collegii Corp. Christi Oxonien. 59. — 1,6 oder Vim celans numinis. — Abschrift vou Rev. H. M. Bannister.
45. De Incarnatione Domini.
1. Patris unifreuitus, Ante solera genitus, Nutu sancti spiritus Alvo matris editus, Vagit cunis positus, Praesaepi reconditus Sic accepit plebs inanis Missum raanna caelitus, Sic de caelo vivus panis Venit mundo deditus.
2 a. Servi forraam induit, 2 b. Obstupescat saeculum Servi qui nil habuit. Tantura hoc miraculura, Sed, quae Deura genuit, Virgo lactat parvulum, Virura non sustinuit, Quae non novit raasculum; Nec fios pudoris marcuit, Videtur iara ad oculnra Messias quem aperuit; Vetus illud oraculura Sic in arca testaraenti, De radice lesse natum Sicca virga floruit, FIos fecundat surculum, Sic in terra sitienti In quo sanctus habet gratum Vellus rore raaduit. Spiritus cubiculum. !
— 69 -
3a. Sublevator pauperum 3b. Utitur pro solio Et creator siderum Rex Mariae gremio, Mundum mole scelerum Cuius sub imperio Miseratur miserum, Vivit omnis natio, Matris subintrat uterum, lam Danielis visio Virgo dat nobis puerum, Non vacat a mysterio: Qni secnndum Isaiam Lapis enim, qui descendit Iter planat asperum De montis fastigio, Atque mundi monarchiam Crevit ita, quod transcendit Portat super umerum. Terram suo spatio.
4a. Ut in praeconium 4b. Regii sanguinis Matris et virginis Germen egregium Indocti labium Decus originis, Solvatur hominis, Splendor natalium, Praestet ingenium, Telis cupidinis Det vim acuminis, Cor tulit obvium, Qui tenet solium Ut divi seminis Superni cnlrainis. Esset hospitium.
6a. Hospita 5 b. Inclita Fit ita Cognita Deo et homini, Femina nomini.
6a. Recens bospitium 6 b. 0 susceptibile, Cubile nobile, Prorsus mysteriura Vitii nescinm, Acceptat fictile Virtuti habile, Vas fictor omnium, Ipsius ostium Inibi stabile Fixum, non mobile, Regens imperium, In hoc nil tristium, Nullum difficile Totum risibile. Ferens negotium.
7a. Quae mens, quae schedula 7 b. Quae seraper floreat, Capere valeat, Haec lesse virgula, Hac de iuvencula Rubus, qui vigeat Quod dici deceat? In iiamma sedala, Cuncta si saecula Quae soli pateat, Scribere libeat, Haec portae clausula, Laus erit parvula Quae lucem praebeat, Nec fine careat. Haec nucis gerula.
8a. Haec candens lilium, 8b. Haec redeuntium Haec rosa rubea, Ductrix idonea, Haec mannae proprium Pervenientium Vas, nrna aurea. SoUennis laurea. - 70 —
9a. Framea 9b. Arida Flammea Area Hac refrigerium Hac stillicidium Facit, Capit.
10 a. Ovis erronea 10 b. Dragma argentea Hac caulas parium Per hanc marsupium Implet, Habet.
11. Laus sibi paxqne suis.
Cod. Beroliuen. Pliilipp. 1996. add. .saec. 12. — 4a, 1 Et in praeconium. Der Fonn nach zu schliefsen, vielleicht auch Cantio.
46. Cursas de Nativitate Domini.
Die Sabbati.
Ad Matutinum.
1. Tactuni pudoris nescicns 3. Hinc magnns in consiliis Sancto concepit llaniine In caeli sedet solio, Maria virgo, pariens Matre ligatur fasciis lesum sine gravamine. Aselli in praesaepio.
2. Attendite miraculum : 4. Pro Fescenninis gloria Mater more femineo, Ab angelis conciuitur Qui cuncta pascit, parvulum Et pax in terrae curia Lacte fovet virginco. Benevolis promittitur.
5. Icsu, Mariae filio, Sit sempiterna gloria, Qui dempto hoc exsilio Coronet nos in patria.
Ad L ndes.
1. Splendor paternae gloriae, 3. Te Deura, Dei filium, Qui ciares te videntibus, Ex David factum semine, Verusque sol iustitiae, Regem regum eximium Nostris refulge mentibus. Secundum carnem, Domine,
2. Da, carnis ut mysterium, 4. Mortalem et pontificem Quod patuit pastoribus, Magorum fantur munera*, Ad verae vitae praemium Caput, per mortis calicem Sit profuturum omnibus. Membrorum sana vulnera.
5. lesu, Mariae filio. — 71 —
Ad Primam.
1. lesu, decus angelicum, 2 Virtutes pueritiae Dans tuis lumen caelicum, Tuae, cuius deliciae Lux lucis invisibilis, Sunt esse cum hominibus, De matre natus humilis. Nos instruant virtutibus.
Tibi Mariae genito Cum patre et paraclito Sit honor et victoria In sempiterna gloria.
Ad Tertiam.
Uti sponsus de regio 2. Exsultans viam currere, Processit matris gremio Errantem ovem quaercre, Gigas naturae geminae Ut bonus pastor umeris Ex sacra natus virgine, Hanc rcporta;et superis.
3. Tibi Mariae filio.
Ad Sextam.
1. Nunc Christum olim patribus Agamus grates iugiter Promiasum Deus gentibus Cum angelis, (jui dulciter Notum fecit infantuium, In summis laudes resonant Ecce, in cunis parvulum. Nobisque pacem intonant.
3. Tibi Mariae filio.
Ad Nonam.
1. Qni descendisti, Domine, 2. Emunda nos a sordibus, In alvum sacrae feminae, Da nostris pacem cordibus, Ut ros in lanam velleris, Ut collaudantes pariter lesu, laus nostri generis. Te hymnizemus iugiter.
3. Tibi Mariae filio.
Ad Vesperas.
1. Candor aeterni luminis 3. Quae traxit te dilectio, Et sine labe speculum, Ut nostrani camem sumeres, Fulgor divini numinis, Quae vicit te compassio, lubar illustrans saeculum, Ut morte nos redimeres?
2. Ex patre ante saecula 4. Te cogat, ut perenniter, Qui genitus es, Domine, Quem nuntiavit Gabriel, Post temporum curricula Nos serves, ut nunc iugiter Ex matre natus virgine, Nobiscum sis, Emanuel.
5. lesu Mariae filio. Ad Completorium.
1. Christe, nostra redemptio, 2. Non ex virili semine, Amor et exspectatio, Sed mystico spiramine, Deus, salvator populi, Ut parvulos nos subleves, Homo in fine saeculi, Tam grandis parvus factus es.
3. Tibi Mariae filio.
Orat. ms. saec. 15. Cod. Labacen. 45. — Ad Primam3, 1 Mariae filio gegen den Keim. — Ad Nonam 2, 4 Te feblt.
47. Oratio ad parvalnm lesnin lactantem.
Qui gremio matris resides, sapientia patris, Uberibus sacris lactate, lesu pie, matris, Hostia vera patris, rex caeli, vas deitatis, Dux patriae et pacis, flos, fructus virginitatis, 5. Munus dulce satis, lux mundi, fons pietatis, Me superae gentis, quaeso, coniunge beatis.
Collectan. ms. incert. origin. saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. Misc. 523. — 6 superis gentis. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister-
48. Ad lesnm Infantem.
1. 0 praedulcis parvule, 3. Hoc ardoris calculo puer sine pari, velis me ignire, Precor, ut permittas me Ut amoris stimulo de te consolari, post te possim ire, Pedes tuos larabere, Ne peccatoris poculo manus osculari sim filius irae, Ac hilarato corde Sed caelesti ferculo tecum iucundari. possim me nutrire.
2. 0 creator omnium 4. 0 lesu dulcissime, fonsque pietatis, cibus salutaris, Quis tibi consuluit Qui sic nobis intime sic te dare gratis tribui diguaris, Nobis, nisi vehemens Mala nostra deprime ardor caritatis fletibus amaris Et affectus imprime, quibus declararis. : ;
— 73 -
5. Tantis, pater laminum, donis benedictus Sis tu et dulcedinum tu spiritus dictus, Et, 0 virgo virginum, ventris tui fructus, Qui mundi voraginum dissipavit luctus.
Orat. ms. Carapensc anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 1, 3 Precor, me permittas. — 1, 7 bylerato. — 5, 5 o fehlt. — Der Keim der ungeraden Zeilen fehlt in Str. 2 und ist sturopf in Str. 1.
49. Versns de Epiphania Domini.
Lux nova sublimis de caelo fulget in imis Luce Dei plena, quae gaudia monstrat amoena, Koscitur haec stella Dominum pariente puella, Nam nato Christo mundo radiavit in isto. 5. Reges post stellam quaerunt puernmque puellam, Gentiles dicti subeunt cunabula Christi. Aurnm, tus dantes murramque, Deum venerantes, Perque fidem puram tria signant sacra figuram. Hunc Christum paerura studeamus credere verum, 10. Semper viventem, regnantem, sed morientem. Est Gabriel dictus tali sermone potitus Pax sit vera bonis virtutum perpete donis, Ex caelo natis sit gloria sancta beatis. Ergo nitamur, quo vera pace fruaraur. 15. Gloria sanctorum sit nobis summa polorura.
Comment. ms. (Beati in Apocal.) S. Severi in Vasconia saec. 11. Cod. Parisin. 8878. add. saec. 11.
50. Oratio de hoc praednlci nomine lesn.
1. Ave, lesu, 2. Quem hominem nomen mirabile. tantum dilexisti. Patris verbum Quod protinus inenarrabile sibi subiecisti Atque sapientia. Omnia terrestria. In omnibus Qui vetitum par es genitori, pomum cito edens. Per te facti Se suosque sunt caelestes chori, morte fera laedens. Homines et omnia, Amisit caelestia. : ;
74 —
3. Ne perderes Mentem meam hos, quos condidisti, reple dalcedine Post a patris Caritatis sinu descendisti atque munimine, In uterum virginis, Ut te solum sitiam. Ubi summis 8. Amor tuus ima coniunxisti, lumen est mentium, Cura benigne Favus mellis, tecum univisti dulcedo cordium Substantiam hominis. Pigmentumque caelicam 4. Ave, lesu, ' Omne prorsus Deus incarnatus, excedit gaudium, Deus homo, Omne simul- de virgine natus, que desiderinm, Postque octava die Vinura cst angelicum. Pro salute 9. Tua luce, nostra circumcisus, lesu, clarifica Inde captus, Meam mentem, derisus, occisus vino laetifica Per plenos invidiae. Affectum mellificans, 5. Per hanc mortem Ut te solum mortem occidisti, semper esuriam, Quam ardenter Te, duicedo nosque dilexisti, vitaeque, sitiam Demonstrans, lesu pie. Laudes tuas replicans. Resurgendo 10. Ave, lesu, vitam reparasti, totus amabilis Ascendendo Et prae cunctis portam reserasti desiderabilis, Caelestisque patriae. Omnem sensnm superans, 6. Nunc de sede Cuius amor tuae maiestatis cor meum afficit, Ad nos clamas In quem tota vos, qui laboratis mens mea deficit In peccatis, currite, Te solum desiderans. lugum leve 11. Ex hac carne meae caritatis dissolvi cupio, Propter tanta Tecum esse dona pietatis in illo gaudio In vobis suscipite. Angelicae curiae; 7. Ave, lesu, Tu me trahas auctor clementiae, ex hoc exsilio Peccatorum Et reponas tota spes veniae, in tuo gremio, Dona mibi veniam; Rex misericordiae. — 75 —
12. 0 quam laetus, cuin te invenero, Et quam felix, cum te tenuero In caelesti patria; Tunc araplexus casti, tunc oscula Erunt raihi de te per saecula saeculorum dalcia.
Orat. ms. anni 1462. Cod. Darm.stadien. 521. — 1, 2 ad- Campense — mirabile. — 3 , 2 hos fehlt. — 5, 2 nostram mortem. — 6, 2 tuae fehlt. 7, 9 atque numine. — 9, 2 lesu fehlt. — 12, 10 saeculorum fehlt.
51. De Nomine lesn.
Introductio.
1. Ut de lesu nomine 4. Dux, lux, rex, lex machinae digne fari queam, praeest lesus trinae, Noraen tetragraramaton Ab aeterno nascitur, linguam limet raeam, manet sine fine, Seraph arae calculo Cuius dulcis nominis tangat purgans ream, syllabae sunt binae, Ne sic scandam ardua, Sed in binis syllabis qaod in praeceps eam. literae sunt quinae.
2. lesus, noraen fulgidura, 5. Nec pentas mysterio plus sole clarescit, vacat, sed nec trias lesus orani balsamo His, qui de mellifiuo plus menti fragrescit, raentes gerunt pias, lesus, dulcor melleus, Quas ut tangara breviter plus melle dulcescit, rectas tenens vias, lesus, melos caelicum, Cor, linguam et calamum plas lira malcescit. dirigat Messias.
3. lesus iucundissimus 6. Orane est dissyllabura amplexu mentali, signans caritatem, lesus cor exhilurat Cura signetur caritas iubilo vitali, per dualitatera, lesus dux rectissimus Cuius monas unica moli corporali, stringit deitatera, lesus lux praefulgida Altera deflectitur menti spiritali. ad humanitatem. ;
— 76 —
7. Hinc ad patrem caritas 12. Vino, botri sauguine, tervet infinita, cruor figuratur Mens eat ad proximum Lateris, per oleura flagranter ignita, latex designatur; Pro quo niorte saucio Per illud redemptio mori valens vita, mundo propinatur, Quanti pendat miserum, Per istud originis comprobavit ita. amurca purgatur,
8. Seminecem sauciura 13. Pentade caracterum hic Samaritanus nomen cakulatur, Morte curat propria, Mariae tot litteris donec fiat sanus; nomen consignatar, Pastor vita moritur, Per quod circularitas uec curat germanus, miranda probatur, Homo hoc per facinus Qua matris perfectio
fit hostis profanus. prolisquc dotatur.
9. Amor fertur maximus 14. Circularis numerus sic amans amicum, pentas perhibetur, Sed est maior amico, In se ducta pentade qui sic inimicum si multiplicetur, Amat, quod amplectitnr Finis cum principio hostcni tam iniquum, conformis videtur, Sed amat, ut fertilem Gignentiqne genita reddat capessitura. similis censetnr.
10. Caritate maxima 15. Unde quinque quinquies ferbuit maiori, sunt vigena quina, Quam curat impeudere Numerorum portio nequam irapostori, dempta par est bina, Dat cumalatissimo Quibus istud indidit cumulum amori, sophia divina, Pro periuratissimo Sic pro posse similis dignans boste mori. est regi regina.
11. Djade numismatum 16. Hexas sola pentadi curat substantivura, sic assimilatur, Passivum corpuscnlam, Quod liquet in eadem, dans cor corapassivum hexas si ducatur Stabulo, patibulo In id, ex quo gignitnr, binnm fudit rivum, summa terminatur, Dativum reraedii, Circularis itaque mortis ablativum. utraque probatur. ;
— 77 —
17. Hinc est, qaod cum hexade 20. Yirgo coepit circulum penfas proximatur, a Deo creata, Quibus circularitas Terminavit ambitum una propriatur, mundo conversata, Nam utraque, quotiens Peregit circuitum in sese ducatur, cuin Deo locata, A quo duci coeperat, Punctum, a quo fluxerat, in id terminatur. in huuc regirata.
18. Numerus est apicura 21. Oritur et occidit lesu circularis, sol spiritualis In Maria pariter Lustrans in circuitu, est orbicularis, quivis est vitalis, Duorum prosperitas Ad cgressum repedans est baec singularis, dextrae paterualis, Cum gignente geniti Est in suos circulos lesu singularis. flexas motus talis.
19. lesus coepit circulam 22. Hexas iuncta pentadi, a patre progressus, mater iuncta proli, Consummans periodum Sola coniunctissima, ad patrem regressus, vicinata soli, Consummatum stipite Eius locans circulis dum clamat perpessus, rex reginam poli, Orbi tigit limitem Immediatissime a mundo recessus. post se vult hanc coli.
23. Coepit lesu circulus a corde paterno Per canalem transiens in alvo materno, Ereptis post obitum snis ab averno Finis est cum capite coniunctns aetemo.
Primus lesa noraine 2. Adae praecipitium caracter est lota, fastum esse scivit, Apex simplicissimus Reiectus ab edito, minimaque nota dum culmen ambivit, lesu sic humillima Hinc lesus bumillimus vita fuit tota, semet inanivit, Verbis, signis, actibus Utque lapsus surgeret, a fasta seroota. vitae fons obivit. ;
— 78 —
3. Lucifer vult rapere 8. Inter duas dyades Dei paritatem, iota situatur, Usurpare satagit Deo sic et homini homo deitatem, lesus mediatur, lesus talem exhibet Binus sexus numini in se parvitatem, reconciliatur, Quod sequax non corruat Pater nec non spiritus ob aequalitatem. ntrique placatur.
4. lesus ens celsissimus 9. Consors consonantia
vult humiliari, fit ex hoc vocali Ut, quisquis de cetero Pacis foedus imperans gUscal hunc sectari, irae divinali, Queat non ad infima ludicem cum homine fastu supinari, placans noxiali, Sed ab imis erutus Culpae, poenae diluens summis inaltari. naevum, dupli mali.
5. Insuper i litera 10. lesus iota medium vocalis probatur, crebro scriptitatur, Quinarum vocalium Trinitatis media media locatur, persona probatur. Sed haec, nt sit consonans Fiiius altissimi simplex, commutatur, prius generatur, Interdumque consonans Ab utroque spiritus iota duplicatur. procedens spiratur.
6. Verbum patris genitum 11. Ambulat iu medio lesus ab aeterno lesus angelorum, Vocem camis induit Aureorum medius in claustro materno, stans candelabrorum, Yerbura ens mundissimum Tenet terrae medium in sinu suiieruo sudum ventris thorum Fit tam vox quam consonans Hinc salutem operans in veutris interno. lesus terrenorum.
7. Verbum iunctum plasmati 12. In praesaepi medius vox siraplificata, iacet iuraentomm, Verbum iunctum homini Duodennis medio vox est duplicata, residet doctorum, Tara came quam anima Pendet cruce medius verbo coniugata furuni daranatorum,
Yocalis fit consonans Crebro lesus medio duplo combinata. stat Uiscipulorum, — 79 —
13. Quid de lesu medio 17. lacet inter populum laudes lingua tacet? Israel bovinum Medius est ambulans Gentilemque medius operans et iacet, coetum asininum, Pendens, stans et reserans Angulari lapide mediari placet, ritum inngens binum, Reor, quod mysteriis His eiusdem fidei nil ex septem vacet. iubar dat divinum.
14. Ens a patre suscipit 18. Dnodennis medio proles entitatem, considet doctorum, Cum pater ingenitus Hos quaerens et audiens det nativitatem, de doctrina morum, Hoc esse per mediam Docens imprudentiam lesu largitatem caecam terrenorum In manantem spiritus In cunctis consulere transit bonitatem. sensum peritorum.
15. Ambulant ierarchicam 19. Stat inter discipulos iuter contionem, pandens cicatrices, lerarcha cum angelis Confiteri patule dat purgationem, docens infelices, Dat infulgens medins Ut mentes confessio illustrationem purget peccatrices; Consummansque tertio Nec hoc semel factitat, dat profectionem. sed per plures vices.
16. Salutem in medio 20. Reddet iudex medius terrae faciebat, discretor reorum, Terrenos ab invio lusta lance ponderans vocans reducebat, causas meritorum, In limbo tartareo Obstinatos fulminans clausos eruebat, poenis tartarorum, Summa niuri caelici Paenitentes praemians scandens celsiebat. regno beatorum.
21. Ubique conspicitur iota medianum, Surama placans iniimis iter fecit planum, Per qnod raundus graditur ad superraundanum, Dum verbum vox consonans,
corpus fit humanum. ; ;
— 80 —
II.
1. Apex c subsequitur 6. Finis e cbaracteris sursum oculatus, corpus tormentatum, Parumper in medio Clavis quater, milies parens actuatus, spinis terebratura, Finis aliquantulum Inclinato capite plus est recurvat us, clamans „Consunimatum", Mucronali linea Finem ad principium fixim transforatus. probat recurvatum.
2. lesu sursum oculus 7. liinea per medium vigil insopitus, transit transversalis, Lyncis cuncta permeat Latus lesu perforat visus investitus, punctus mucronalis, Sic caelo, sic tartaro, Quo transfosso proliuit sic mundo quis sitns duplex fons vitalis, Nudus sub tis oculis Crnor, mundi pretium, nude patet scitus. aqua baptismalis.
3. Quidquid abditissimis 8. Is caracter cernitur mens volvit latenter, aspectu rotundus, Id luce lucidius Apexque vocaliura videt Inx patenter est situ secundus Hinc peccans resileat Per lesum tripudiat pavens vehcmenter, tristis prius mundus, Cuius scelus prospicit Dum post threnos tragicos iudex lucnlenter. cantat Laetatundus.
4. Comprehensor pariter 9. Adam secundario lesus et viator, reparatur primus, Deitatis exstitit Dum lesus in virgine
fruens contemplator, snpremus fit imus,
Sed mirum, quod lirapidus Primus fit ob facinus Dei speculator fumus, pulvis, timus, Ad poenas deflectitur Quem a tribus liberat raortis tolerator. Deo iunctus limus.
5. Inter ortum media 10. Imo primus, numini
noctemque totalis humus si iungatur, Vita lesu lugubris, Sic ab Adam infimo contorta, poenalis, fimus elimatur, Mentem lesu curvitas Ad caput, quo tiuxerat, flexit artualis, terminus curvatur, Sed carnis retiexio Dum per Adam facinus plus auget letalis. Adae proiiigatur. — 81 —
iir.
1. Character f tertio 6. Mortis nec ens debitor loco subrogatur, emori volebat, Cuius tractus virgula Solvit pro terrigenis, simpla figuratur, quod non rapiebat; Recta tamen linea Dum fons vitae moritur, ducta prolongatur, mortem occidebat, Vertex aliquantulum Nec plus mortis stimnlus cuius obuncatur. lesum perurgebat.
2. lesus, simplicissimus 7. In cruce cum pugile fons simplicitatis, mors semel conflixit, Qui triplata respuit Cum carnem ut cerinura piis duplicatis, lesu crux confixit, Fucum fraudis disicit Consurgens post paululum lux hic veritatis, in aeternum vixit, Nec ullam compatitur Mortem morti perpeti umbram falsitatis. devictam addixit.
3. Simplex quaerit simplices, 8. Obuncatur vertice dnplices fastidit, lesus occunibendo, Si quis duplex venerit, Inclinato capite lesus hunc relidit, vitam emittendo, Efficax thyriaca Terrenorum osculis toxicum occidit, os dulce flectendo, Soper vulnus vulnere Accurrentes brachiis damnando concidit. tensis amplectendo.
4. lesus cum simplicibus 9. Oscula repudiet stans sermocinatur, ne quisquam oblata, Corde tamen simplici Alta cruce clamitat lesus quaeritatur, raonte situata, lob simplex terrigenis Sic clamat, quod raucitas cunctis plus laudatur, faucis est curata, Simplicesqoe parvulos Suda languent lumioa lesus amplexatur. fletu madidata.
5. Examen institiae 10. Manus, pes, laterculum virgae rectitudo, fixum terebratur, Qoam flectit a tramite Sed corpus ad terrae oa nulla tortitudo, totum procurvatur, Perpes est aeternitas Ob cordis dulcedinem virgae longitudo, caput aduncatur, Quam nec mors interpolat, Ut lesus philanthropus sed nec valetudo, mirus ostendatur. Dreves, Pia Dictamina. VII. 6 — 82 —
1. Sequitur u litera 6. Baculus crux pugilis, miranda figura, humanitas scutum, Geminis ex virgulis Quod dira mors diffidit
cuius fit scriptura, vita destitutnm, Qaas punctalis deorsum Sed ad tempus modicum compingit clausura, erat comminutum, Secernit superius Surgendo de perpeti pateus apertura. vita fnlcit tutum.
2. In naturis geminis 7. Quoad lesus viveret, id bumanitatis erat divisura, lesu potest conspici Cum caro resurgeret luculenter satis, a mortis punctura, In persona simplici Obsecundat numini licet combinatis, mentis creatura, Tamen tam compositis Gratanter amplectitur quam divaricatis. tela mortis dura.
3. Quoad lesus viveret, 8. Mori quaerit spiritus, partes sunt compactae, caro fugit mortem, Cum lesus occumberet, Hoc acre divortium sunt compages fractae, pugnam eausat fortem, lesu terra humida Tandem in compagine coniuncturam nactae, coeunt cohortem, In diversum pendulo Tum sibi confoederant sursum sunt abactae. Deum in consortem.
4. Rumpitur difficile 9. Voluntas, ut viveret, funus triplicatus, erat sensualis, Est homo, quem traxerat, Quam excusat insitus sic culpis gravatus, amor naturalis, Quod lesum similiter Tum voluntas cernitur fatiscit ruptatus, superdivinalis, Cum a carne spiritus Carnalis propensio fuit separatus. mox fit spiritalis.
5. Utrique verumtamen 10. Sed licet in volitis deitas unitur, fuisset dissensus, Ac indissolubilis Sed in voluntatibus commissura scitur, concors est asscnsus, Quae cum semel utero Ut lesus pro miseris virginis unitur, cruce sit appensns Inseparabiliter Ac in nostris usibus manens stabilitur. totus sit expensus. — 83 —
11. Caro naturaliter mortem perhorrebat, Inviteque spiritus camem dimittebat, Quos Deus id volitum velle cum volebat, Voluntas intrinsecus conformis manebat.
V.
1. Sequitur fi litera, 5. Non est haec raaioritas quae bis situatur, ex parte divina, Sed figura duplici Sed est ex spontanea character formatur, reoruni ruina, Priraa recta linea, Quos devictos subigit sicut praenotatur, Satanae rapina, Secunda. si placeat, Gregem caulis abigens bis in se curvatur. claudit in sentina.
2. Apice qui nominis 6. In his lesu pietas calce limitatur, mitigat rigorem, lesus, cum advenerit Temperat cleraentia iudex, designatur; iudicis fervorem, Artualis curvitas Quibus, quam meruerant, reflexa monstratur, dat se mitiorem, Cnm lesus in aere Dum poeiiam de nieritis de caelis spectatur. mensurai minorem.
3. Suprema capacitas, 7. lesus sanctos praemiat, qua beat salvatos, sed super condignum, Curvitas inferior, Plectens citra nieritum plectit damnatos; queracunque qua malignum ; Licet iustus pareat Omnes lesum sentient quoad reprobatos, milem et benignura, Plaudet se piissimum Cunctis dat clementiae ad praedestinatos. pius iudex signura.
4. Curvitas snperior 8. Licet sit aequalitas pietas vocatur, in aeternitatc, Aequitas inferior Librata disparitas arcus nuncupatur; est in qualitate, IUa minor cernitur, Dum minor poenalitas haec maior videtur, est iniquitate Damnatorum nuraerus Ex superdulcissirai cum maior probetur. lesu pietatc. 6* ;
— 84 —
9. Quos unit aequalitas 12. lesu per Davitici in extensione, vatis cantiones Secernet disparitas Cuncta super opera in intentione, miserationes Minus, quam mernerant, Id norunt terrigenae, urentur pertonae caeli contiones, Ex benigni iudicis Usti purgatorio, mitigatione. Stygis legiones.
10. Domo patris vacuae 13. NuUns est absconditus exstant mansiones a lesu fervore Propter diversimodas Nec quisquam subterfugit praemiationes, a mellis dulcore, Qui plures in corpore Quod manat ex scatebra sevit sationes, vitae redemptore, Plurimas in patria Omnes, sed dispariter, metet messiones. rigat fontis rore.
11. Isaac qui merita 14. Tam summis qnam infimis camis agro serit, quam et medianis Centuplum inveniet, Flectitur 0 litera, cum messurns erit; lesus vitae panis, Si quis ob flagitia lustus, pius pariter quantacunque perit, iustis et profauis, Laesum citra merita Caelicis, tartareis, pius iudex ferit. purgatis, mundanis.
15. Paradisus denique gaudet de Messia, Quod satis dilucide liquet in Elia, In monte cura fruitur lesu theoria, Cum lesu colloquia commiscendo pia.
Conclnsio.
1. Arcae Noe fuerant 2. Haec mellici nominis quinque mansiones, est orthographia, Quae tot mundi praerogant Christiani pectoris habitationes, haec philosophia, lesus cunctis influit Haec ecclesiastica miserationes, sit allegoria, Eius nomen continet Haec in morum dogmate tot protractiones. sit tropologia. 85 —
3. Haec inter caelicolas 8. lesus sapientiam est anagogia, Sirach renovavit, Patre cuni paraclito Dum per sapientiam perfrui Messia, mundura liberavit, Haec est veritas, vita, Quem rex fortis Satanas haec directa via, obsessum vallavit, Quam nobis in utero Sed obsessos eruens constravit Maria. lesus hostes stravit.
4. lesus ad nos venerat 9. lesus veste sordida, per alvi canalem, summus sacerdotum, Docens hanc rectissiuiara Saccura carnis induit, viam et aequalem, sed est lutum lotum, Transire per mediam Corpus dat iu pabulum, manura virginalera cruorem in potura, Ab imis ad superum Nobis cruce peudulum coetum triumphalera. impendit se totum.
5. Deus per hunc tramitem 10. lesus noster liberat factus terrae limus, solus a peccatis, Per eundem tramitem Non est lesus alius ad Deum redimus, huius facultatis, Nec per iter aliud Id solius deicae repedare quimus, constat potestatis, Quam lesum, ut pergeret, Cum hoc opus maximae elegisse sciraus. sit iafinitatis.
6. Hic est loseph providus, 11. 0 lesu piissime, qui mundi servator media vocalis, Dicitur, yconomus, Tua meditatio lidns dispensator, mihi sit vitalis, Septennis prudentia Placando saevitiam famis propulsator, irae divinalis, Suos potans sanguine Praeservans ab aestibus carneque cibator. chaos gehennalis.
7. Hic est lesus strennus, 12. lesu, vigil ocule, Bennnn vocitatus, nunquam consopite, Moysi legifero Yide Petri lacrimas ductor subrogatus, duc ad viam vitae, Legi subdens gratiam, Tibi licet foetidae cruce proeliatus preces sint auditae, Israelis hostium Cor tuum mellifluum confregit conatus. mihi fiat mite. — 86 -
13. lesu, pendens stipite 15. lesu, verax arbiter, caput inclinatus, iudex aequitatis, Milii sis remissio Vitam meam trutines reconciliatus lance pietatis; Ac in signum foederis lesn, nomen exhibe statim amplexatus, salvans a peccatis, Peduni saltem oscula Salutem impertiens praebere dignatns. salva cnm beatis.
14. lesu, cum subsfantiis 16. 0 lesn mitissime, humanatus binis, mitiges examen, Me misellum respice, 0 lesu, clementiae qui sum vilis cinis, mihi des solamen, Caritatis geminae 0 lesn, qnod displicet, succensus caminis, remitte peccamen, Internis fulgoribus 0 lesu, ne corruam, illnstra divinis. impende tutamen.
17. lesu, ne deficiam, vigora conamen, lesu, patris dextera, tribue levamen, lesu, sancti spiritns inspira spiramen, Cumque patre tibi sit lans et honor. Amen.
Collect. ms. Victorinum saec. 15. Cod. Pari.sin. 1.5163. — Introd. 15, 4 dumta per. — 23, 3 carnalera. — I. 2, 2 fastum. — 3, 6 in fehlt. — 8, 7 Quod sequatur non. 13, 4 operans et latet. — 17, 2 Israel hominura. — II. 2, 3 permea. — 2, 4 invastitus. — III. 2, 3 Sine plata respuit. — 4, 7 que fehlt. — 8,-5 oculis. — 9, 1 Obscula. — 10, 4 procuratur. — IV. 3, 5 lesum terra humido. — 4, 6 fastiscit. — 6, 2 homo scutum. — 9, 7 propassio. — 11, 7 infnde. — V. 5, 1 haec fehlt. — Conclus. 4, 2 camalem. — 5, 2 terrae fehlt. — 6, 7 potens. — 6, 8 cibatur. — 7, 8 cognatus. — 11, 7 Prae-
servens. — 17 , 7 patri. — Ob 12 , 3 nur eine Anspielung auf die Tranen des Apostels Petrus nach seiner Verleugnung (Luc. 22, 62) sein wollen, oder ob sie den Namen des Verfassers verraten sollen , durfte schwer zu ent- scheiden sein.
52. Septem hymni continentes passionem Christi.
Ad Completorium.
1. lesu, superni radius candoris, Virtus et dccor deici splendoris, Vita et dulcor ardorque amoris Es, Christe snmme. — 87 —
2. Ta visitare virginem venisti, Mire fecundans de rore caelesti, lesu, adimplens olim, quae dixisti, Desiderate.
3. Factum es caro, verbum summi patris, Lacteque pastus, virtus, vitae panis, Et reclinatus praesaepio, lesu, Ac crucifixus.
4. Rutilans sfella te solem ostendit, lubilat iustus teque lumen dicit, Patria tua exsulque fugaris, lesu, nunc natus.
5. Te [lux] lucernae, lesu, subdidisti Antrumque intrans vere ieiunasti, Morbidos sanans mundum docuisti Sana doctrina.
6. Pauperes, lesu, o quam dilexisti, Corpore tuo de ipsos cibasti, Te pane vivo et virginis fructn, Hostia sacra.
7. lesu, tuorum pedibus extersis Montem ascendens pie praedicasti, Maestus et pavens ter patrem orasti, Sanguine mades.
8. Traditum tradis fustibus et armis, Te, lesu, mitera atrociter vallant Sanguinum viri, traditoris signo, Osculo pares.
9. Dulce distillans, lesu mansuete, Zelum compescens tui defensoris, Sanas contactu tuum adversantem, Fons pietatis.
10. Manus atroces te lesum contrectant, Funes extendunt teque vincientes Dire astringunt reversis post tergum Manibus tuis.
11. lesu percusso disperguntur oves Viamque quaerunt devie pergentes Ac ingemiscunt, trahere videntes Dulcem magistrQm. — 88 —
12. lesu ligato lictores laetantur, Concite currunt Annae deducentes, Senesque ruunt sese adgregantes Ad exprobrandum.
13. Gloria tibi sputis deturpato, lubilus laudis verbis exprobrato, Honor, potesfas clavis perforato lesu pro nobis.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 1.5. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 7, 3 mundans. — 8, 4 parens.
Ad Matutinum.
" 1. Yox invalescit subsannatiouum, Sonat insultus increpationum, Senibus coram, lesu, collocatns Ad iiiquirendum.
2. Testis inculpat falsa proponendo, Pontifex damat lesum adiurando, Filium Dei audit se dicendo Nube venturum.
3. Tunc rugit princeps rabie ferali, Veste conscissa eiulans proclamat Yoce maligna, lesum reum mortis Contio crepat.
4. Irruit tunc gens impetu crudeli, Manu maligna lesum colaphizat, Terrae curvatur pes percutientis, Crebro conculcat.
5. Facies livet crebris maxillatis, Resonat dorsum ictibus ferinis, Crines evellunt tractibus obliquis lesD concusso.
6. Species clara turpius sordescit, Sputis obtecta abiectius fluit Barba illita maculosae faecis lesu consputo.
7. Claviger caeli a longe secutus Ter lesum negat, ter interrogatus, Sed recordatur praeconii Christi Gallo canente.
I — 89 —
8. Dulci respectu lesu vulnerasti Petrum, collapsum pie sublevasti, Cor frigefactum fervere fecisti Igne amoris.
9. Ad eum dulce intuitus, lesu, Sauciuni sanans erigensque casum, Aridum vertens in amaro fletu Maesti maeroris.
10. lam taediato ore exprobrantis, lam perlassato pugno quatientis Carcere taetro stricte catenaris, lesu afflicte.
11. 0 flos candoris, sputis maculatus, Fervor amoris, frigore constrictus, lubar solaris, tenebrosis trusus, Es, lesu clare.
12. Gloria tibi sputis deturpato, lubilus laudis verbis exprobrato, Honor, potestas clavis perforato lesu pro nobis.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius aaec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 1, 3 collocatis. — 3, 4 concrepat.
Ad Primam.
1. Mane concurrit coetus sacerdotum, Senes et scribae concilium ferunt, lesum ut tradant turpissimae morti Interimendum.
2. lesum educunt viles vinclis plexum, Statuunt ipsum medio eorum, Aggredientes verbis perversutis Interrogando.
3. Nequiter quaerunt modo de doctrina: Si tu es Christus, nobis palam dicas. Dei a dextris te, lesu, sessurum Fore affirmas.
4. lesu insultans turba proclamosa: Ore de buius audivimus, clamant, Filium Dei dicens se sermone Quali blasphemat. — 90 —
5. Cito surgentes manibus ligatum lesum praesentant praesidi Pilato, Agnum tradentes cani truculento Deglutiendum.
6. Senes assistunt voce clamorosa, lesum incusant acuentes linguam, Obicientes superstitiosa Esse locutum.
7. Praeses ut qnaerit denuo de noxa, Plebem commovent, clamat gens maligna: Docens subvertit probibetque regi Dare tributa.
8. Fore ut audit tnnc a Gallilaea lesum, remittit Herodi tetrarchae, Cnrrit post ipsum plebs tumultnosa Maiignatorum.
9. Femnt profani accusationem, Quaerunt constanter interimi morte, Crucifigendum regem aequitatis lesum iniuste.
10. Gaudet Herodes viso lesu valde, Ipsum propulsans vario sermone, Sed obmutescit agnus vinculatus Coram tondente.
11. Spemit tyrannus lesum quiescentem, Ei circumdans illusivam vestera, Saevitque coetus dans derisiones Regi abiecto.
12. lesnm educunt coetu satiato lllnsione mitissimi agni, Rursum festine derisu vestitnr Habitn albo.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisins saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 7,1 quaerit de non de noxa. — 12, 8 festino. — Doxologie wie im vorigen Hymnus. — 91 —
Ad Tertiam.
1. Praecepit praeses lesom spoliari, Veste nudatum columnae astringi, Dnris fiagellis durius mactari Manu immanum.
2. Candida caro sanguine rubratur, Nitidi artos plagis laniantur, Ictus tortoris crebro iterantur, lesu, ingentes.
3. Rude flagellum lesum circumcingit, Funis nodosa livores appouit, Manus versata acerbius angit Dorsum et latus.
4. Lacera manus lacerando lassa, Pallio rubro lesu tunc amicto Coetus accorrit acrius attritnm Cruciaturus.
5. Spinoso serto, lesu, coronaris, Fluunt, ut tigunt, cruoris fluenta, Madent capilli, oraque rubescunt Sanguine lita,
6. Genua flectunt lesum illudentes, Quatiunt caput arundine sumpta, Regem salutant prave conspuentes Facie nuda.
7. lesum illusum foras educentes, Diadematum sceptrumque ferentem, Turbis ostensum, dupla voce dicunt Crucifigatur.
8. Non reum mortis lesum iudex fatur Crescit tumultus optioque datur, Nequara dimisso iustus crucifigi Sententiatur.
9. Snscipientes tunc lesum ministri Crucem imponunt umeris lassatis, Foras educunt iuiquis duobus Associatis. — !IJ —
10. Dorsum oppressum ouere curvatur; Umeris cassus labore lassatur, De verecundis lesus subiugatnr Cruciamentis.
11. Anget vox vulgi lesum protrahentis, Alteque clamat os praeconizantis, Clangitque tuba turbam convocantis Ad intuendum.
12. Vox olim versa Hosanna dicentis, Vox amicorum matrisqne gementis, Vox lesu pia flere prohibentis Maestum dant sonnm.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605). — Doxologie wie oben.
Ad Sextam.
1. Mortis ad montem te, Jesu, deducto Tuo nudaris [dire] vestimento, Tibi baerente ac conglutinato Plagis cruentis.
2. Qoasi leprosns tunc apparuisti Oculis coram populi astantis Tuis verendis velo matris tuae, lesu, velatis.
3. Atterit casus caterva pellente Virginis artus durius caedentes, Tenera caro ligno datur duro lesu everso.
4. Pellis ia modum lesum expandentes Sauciant manus, pedes perforantes, Clavis acutis [hunc] crucitigentes Malleo malo.
5. Arida guttis roseis rigatur Crux, pretiosis geramis adornatur, Sanguis defluit, lesns vacuatur Largis fluentis.
6. Titulo scripto literis diversis, lesu confixe, sursum elevaris Vento expansis visceribus tuis Dire distentis. :
— 93 —
7. lesn erecto brachia tendantur, Pondere sacro genua flectuntur, Manus pedesque rupturis vexantur Ferro confossi.
8. Duo adduntur ad confusionem, Crucifiguntur hinc, inde latrones, Mediura lesum poenae deputatnm Cum sceleratis.
9. Dividunt sorte milites et vestes, Capita movent lesum blasphemantes, Dicunt, descendat nunc Christus de cruce, Praetereuntes.
10. Te suspendentes tunc orans excusas, lesu, latroni paradisum donas, Virginem matrem virgini commendans Transgladiatam.
11. Anxia voce, lesu, proclamasti Me, Deus meus, cur dereliquisti ? Potum consumis, potans acetosum
In tna siti.
12. Obtenebrescit luctu compassivo lesu suspenso claritas solaris. Radios claros claritatis suae Cruentis tegens.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Pari.sius saec. 1.5. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 8, 3 deputantem. — Hj 1 lesum. — 11. }3 consumaris. — Doxologie wie oben.
Ad Nonam.
1. Crucis in ara lesu cruentato, lam lacerata illibata caro, Torrida membra pendent in vexillo, Plena pallore.
2. Vespere venis lesus vacuatis Sanguine suo reis sociatus Caput inclinaf velut donans matri Vale doloris.
3. Caro carentis carie pallescit, Fervens araoris clibauus frigescit, Liberans limbum labore labescit lesu languente. — 94 —
4. Ocnli pii poena deprimuntur, Lumina clara morte caligantur, Ora marcida lesu alterantur Agonizante.
5. 0 quo dolore cor tuuni liquescit! lesu, degustas motus maestae mortis, Flens cum clamore spiritum commendas Manibus patris,
6. lesus despirans, terra contreraiscit, Petrae quassantur, velumque scindetur. Solvitur captus, infernus patescit Portis confractis.
7. Funes funesti funere franguntur, Fauces fallentis ferculo falluntur, Cornua mortis lesu moriuntur Morte crudeli.
8. Turba terretur, miles expavescit, Tunditur pectus, clamor invalescit,
Testificatur : Vere iustus erat, Filius Dci.
9. Praesidem rogat coetus ludaeorura ToUere statira corpora reorura, lesu infracto concrucitixorum Crura franguntur.
10. Crurifractores cruci propinquantes, lesum defunctum iam reperientes, Lanceae ictu mox percutientes Latus transfigunt.
n. lesu transtixo poculura dulcoris, Sanguinis unda, vinculum amoris, Aqua fecunda, lavacrura nitoris Manat praedulce.
12. Plauctus duplatur, maeror ingravescit, Corque torquetur, singultus accrescit, Dum lanceatur lesus in conspectu Matris orbatae.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 2, 1 Vemere venis. — 7, 1 Fime. — 8, 2 Tonditur. — 10, 2 iam fehlt. — Uoxologie wie oben. ! !
— 95 —
Ad Vesperas.
1. Luctu amaro noti lamentantes Deficientem matrem comitantur, lesu astare fere non valentes, Terrae sternuntur.
2. lesus defunctus nunc annuntiatur, loseph Pilatum supplex deprecatur, Mortuum saltem cruce deponendum Ut concedatur.
3. Praeses miratur lesum iam obisse, Certificatur a centurione, Corpusque datur pro sollemnitate Sepeliendum.
4. lesum amici pie ut deponunt, Recipit alma virgo inter ulnas, Oraque ruunt clavorum fixuris Ad osculandum.
5. Ungitur lesus murratis unguentis, Matris lavatur aquis gemebundae, Dnm reclinatur casibus obliquis Super dilectum.
6. 0 quos singultus, virgo, protulisti Valnera tractans lesu iugulati Atque contemplans tantis aperturis Esse confossum
7. Matris amaris osculis acceptis Linteis lesus colligatur mundis In monumento flelibus immeusis Ac collocatur.
8. Saxo sepulcruin lesu obseratur, Orphana mater o quam anxiatur, Consono fietu coetu mulierum Associata
9. Finem donante die dolorosa Ducitur domum Icsu destituta, Gressu nutante umeris notorum Superinnixa. — 96 —
10. 0 qnam amaras. mater sustinebas
Poenalitates ! luctu langnefiam lesu promendo caritatem intus, Prole privata.
11. Virgo poenarum domum introgressa Querule gemit: o lesu, spes sola, Soloque labens ploratu poenali Est saturata.
12. Nunc desolatur turba provoluta, Nunc anxiatur mater lacrimosa, Nunc adgravatur lesum personando Vox gemebunda.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897 (605). — 4, 2 alraa vmq iu ulnas. — 10, 1 scaturibas. — 10, 3 lesum. — 11, 4 Est fehlt. — Doxologie wie oben.
53. De Christo Patiente.
Quisquis ades, plange, crucis aspera mente revolve, Quae tulit a nobis mortem dans dona salutis. Dum tulit hinc mortem liberat nos datque salutem. Eia, nunc flete, crucifixi morte manete, Ne barathri rete rapiat vos vaste, videte. Hic tuus est noster sanguis de virgine sumptus, Nos igitur rege, nos salva, nostri miscrere.
Collect. ms. incert. orig. saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. Miscell. 523. — Vorher gehen die folgenden zwei Verse, die ein Ganzes fiir sich bilden und augenscheinlich die Inschrift auf einem Kruzifix hildeten:
Quisquis ades, plora, Christum quoque sic, precor, ora: Qui dedit hunc gratis, salvator, iunge beatis.
54. Ad Chri8tam Patienteni.
1. Salve, lesu Nazarene, 3. Salvete, o foramina, Caput tuum non serene Intiicta spinis et spina, Demonstratur coronatum, Salve, 0 magnura pretinm Nam videtur sauciatum. Sanguinis spinis obvium.
2. Salve, caput spinis punctnm, 4. Salvete, carnes purpuratae, Salve, cruore perunctum Ex flagellis maculatae, Ac percussum arundine Manus et spinae fecerunt Saeva amaritudine. Hirsutas et pupugerunt. — 97 —
5. Salve, o frons generosa, 14. Salve, colium caesum dure Spinis ac fletu rugosa, Alapis gentis impurae, Es obscurata nimium In te apparuit peudens Propter salutem omnium. Sanguis capite descendens.
6. Salvete, clari oculi, 15. Salve, dorsum tritum flagris Flevistis more parvuli, Uti fruraentura de agris, 0 Isaac, senuisti, De te grana ceciderunt, Visum morte perdidisti. Quae salubria fuerunt.
7. Salve, decora facies, 16. Salvete, sacri umeri, Non erat tibi species, Exstitit vobis oneri Cum terris stetisti maesta, Contra iuris argumentum Caelo fulgens auges festa. Portare mortis tormentum.
8. Salvete, nares et genae, 17. Salvete, tensa brachia, Multis incommodis plenae, Traxistis ad vos omnia, Vos, nares, foetor turbavit, Quae erant in caelo sursura Vos, genae, dolor vexuvit. Et quae in terra deorsura.
9. Salvete, o aures piae, 18. Salvete, manus tencrae, Vos pravorum blasphemiae lunctae fuistis raisere, Intus et in cute satis Dum iibenter exsolvistis Nimis pupugerunt gratis. Ea, quae non rapuistis.
10. Salve, mentum, salve, barba, 19. Salve, dextra lesu Christi, Te signavit illa barba, Grave vulnus habuisti, In quara descendit unguentum Salve, vulnus, eftudisti Ut sanguis in tuum mentum. Pretiura, quod tenuisti.
11. Salvete, dentes lactei, 20. Salve, o raanus sinistra, De felle facti fellei, Tu vitae nostrae ministra. Ad uvam acerbam nimis Tuus est cruor roseus, Obstupuistis inprirais. Quem efiFudit horao Deus.
12. Salve, lingua verbi Dei, 21. Salve, pectus contristatuni £s punita causa mei Propter hominis reatum, Per sitim et escam fellis, Tu plorasti cum gemitu, Quae nihil habebat mellis. (^uod peccavit pro libitu.
13. Salve, guttnr ex labore, 22. Salve, o venter carnee, Ex siti ac ex clamore Caro carnis virgineae, Laborasti raucitate Tuam Cham nuditatera Simulque ariditate. Derisit ob pravitatem. Dreves, Pia Dictamina. VII. ;
— 98 —
23. Salvete, femora detecta, 28. Salve, sancte pes sinister, Ensis et arma sunt abiecta Salve, 0 bone magister, In corporis passione Salve. foranien vulneris, Pro nostra dilectione. Tu laus huniani gcneris.
24. Salvete, sancta genua, 29. Salve, latus salvatoris, Prodiistis ad ardua Salve, vulnus redemptoris, Et petistis humilia, Salve, sanguis veri floris, Curvata ad vestigia. Salve, aqna mundatoris.
25. Salvete, crura Domini, 30. Salve, o cor, aruisti Salus ut esset homini, Ut foenum. (luando snbisti Cncurristis in spinosa, Mortem volens, quani sitisti, In aspera ot caenosa. Dum in cruce perstitisti.
26. Salvete, pedes gloriosi, 31. Salve, o dulcis anima hi esurie et in siti lesu Christi peroptima, Quaesistis ovem perditam, Tu sensisti, quod tunica Intor lupos absconditam. Tua tnlit Davitica.
27. Salve, vulnus dextri pedis, 32. Salvete nnnc, o omnia Salve. 0 spes tirmae aedis, Membra Christi felicia; Salve, clavis, salve, sanguis, Toia nostra faniilia Salve, 0 aenec anguis. Stat victrix in victoria.
Orat. m.s. l amiiense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 4, 1 pur- purati. — 4, 2 Et flagfllatione immaculati. — 4, 3 Nos manu.s et. — 4, 4 Hirsutos non conpusuerunt. — 7, 4 Quae caelo fulfjens. — 8, 3 o nares. — S, 4 Et vos. — 9, 4 Nimis fehlt. — 17, 4 quae feblt. — 20, 3 est fehlt. —
20, 4 effudisti. — 21, 3 cum fehlt — 22, 3 nuditatem Chani ; es fehlt eiue
Silbe. — 2-j , 3 Tu cucurristi in. — 29, 2 salvatoris. — 31, 1 dulcis fehlt.
De Passione Domini medilatio rigniica.
1. Adam nos per veliii 0 si unciuam, anima, pomi damnat esum, devota fuisti, Sed hunianum sic genus Respice in faciem dolens pater lacsum, modo tui Cliristi, Misit suum tilium Contemplare speculo incarnari lesum, in hoc corde tristi, Per quem jilagis plurirais, Quae et quantae, quot poenae tandem morte caesum illatae sint isti Sunt salvati homines Venfre matris latuit a poenis eorum. more aliorum. — 99 —
3. Est in diversorio 7. Regnum Dei nantiat ex domibns natns. per castra pergendo, Vagit in praesaepio Orando pervigiles arto reclinutus, noctes deducendo, Pannis est humilibus Ter nostrae miseriae ut pauper ligatus flet compatiendo, Lacteque virgineo Cum luda et aliis matris adlactatus, cenam coniedendo Positus in medio ludae pedes ablnit duum iumentorum. et discipulorura.
4. Primus sanguis funditur 8. Orat patrera, transeat in cirrumcisione, calix hic doloris, Ofifertur lerusalem Gottaeque sangoineae cum oblatione, decurrunt sudoris, In Aegyptum ducitur Traditur consilio cum afflictione, ladae proditoris, Subditur parentihus A Indaeis capitur in conversatione, Christus, rex honoris, Quaesitus in medio Vinculis constringitur sedebat doctorum. instar nefandorum.
5. Ut peccator innocens 9. Tradunt in consilium lesus baptizatur, pontificum ludaei In desertum spiritu Et condemnant, filium suo agebatur, cura se dixit Dei, Ubi post ieiunium Maxima opprobria
fame cruciatur, irrogabant ei, Tribus a diabolo Turpi sputo maculant vicibus temptatur, formam faciei, Persequentum lapides Regem caedunt alapis fngit Indaeomm. per manus servorum.
6. Exercet officiura 10. Ad Pilati faciem praedicationis, tandera praesentato Lassatur iaboribus, Barrbabas dimittitnr qui est qnies bonis, lesa condemnato, Famera, sitim patitur Herodis iudiciura abundans in donis, subit a Piiato, Pnblicanis veniam Ibique ludibrio dat remissionis, plurinio iilato Tolerat insidias Redit et percutifur hic pharisaeorum. flagellis eorum. ;
— 100 —
11. Ut rex cinctus tunica 15. Dum horarum spatio chlamydeque bona trium pependisset Et pro diadeniate Et exspirans spiritum spinea corona, suum commisisset, Pro sceptro arundine Cumque miles lancea data, post haec dona latus transtixisset, Flectit genu ironice Et sanguis continuus gens ad malum prona, et aqua fluxisset, Colaphizut, conspuit Sepeliiur a losepli regem angelorum. more ludaeorum.
12. Crucem ad Calvariam 16, Hic redempte cogita portaus oneratur, homo, quis et qualis Qua tensus expanditur, Fuit, qui dum raoritur. tractus laniatur, terrae niotus talis Manibus et pedibus £t solis obscurilas clavis perforatur, erat generalis Sic adtixus stipiti Scissuraque lapidum dire sauciatur, velique totalis, Factaque divisio Multaque surrexerunt est vestimentorum. corpora sanctoram.
13. Ad augmentum scandali 17. Compassa sunt omnia et confusionis suo creatori Christo vilem deputant Eris ergo durior locum passionis, petra duriori, Horam in meridie Si non sis conipatiens crucitixionis. eius, qui sic mori Et in festo maximo Pro te sponte voiuit, est bonus cum non bonis inngaris amori Deputatus in medio Expurgatis vitiis latronum duorum. prius peccatorum.
14. Cum sic ad spectaculum 18. Nam dicit: Vocaveram esset crux evecta, vos, et renuistis. Adest liugua hostium, Manum meam extendi, insultat infecta, et non aspexistis, Nec daninatus tacuit Omnia consilia latro causa recta; mea despexistis,
Sitit lesus omnia Et , dum in cruce paveram, videns iam perfecta, vos non curavistis, Aceto potatus est in interitu et fellc eorum. vestrorum. ; !
- 101 —
19. Nunc vide propheticum 20. Non mea, sed tua sum in me adimpletum, culpa passus, iiomo, A iuventute pauperem Quia tu de vetito labore consuetum, comedisti pomo A planta ad verticem Si mihi respondeas plagis me repletum, compassionis dono, Felle mixtum in cruce Dabo tibi vivere potasse acetum, patris mei domo, Damnatum turpissima Ut mecum in saecula morte pessimorum. regnes saeculorum.
Orat. ms. Campense auni 1462. Cod. Darmstadieii. -521. — 2, 7 et
quot. — 6, (j iu domo. — 8, 3 Guttique sauguiuei. — 8, 10 efandorum. — 11, 2 clademque. — 11, 7 Flecti. — 17, 8 iungreris. — 18, 9 interitura.
56. De Passione Domini.
1. Expurgator scelenim 4. Pauper rex efficitur, Aeterni patris dextera Ut pauper dives tieret, Descendit ad saucium Potens prelo premitur, Ad sananda vulnera, Ut impoteus resurgeret, Adduxit in stabulum Christus crucitigitur, Pietatis opera, Ut homo caelum scanderet, Viiium dans et oleum Sol eclipsim patitur, Caritate supera. Ut sidus luraen sumeret.
2. Hic est noster proximus, 5. Sic sorti nostrae miserae Genitus de virgine, Contulit subsidia, Pro nobis novissimus, Duxit lapsos scelere Rex in caeli culmine Ad caeli fastigia, Factus est humillimus, Mortis vivus asperae Frixus in sartagine, Passus est fastidia, Nos raperet potentius Ut sanaret, viperue Hostium voragine. Quos laeserat invidia.
3. Poenis se innexuit, 6. 0 quam mira circa nos
Ut nos a poenis solveret, Dei patris diiectio I Saccum nostrum texuit, Ut salvaret servulos,
Ut fallentem falleret, Non pepercit tilio. Funera sustinuit, 0 summae potentiae Ut funns nostrum vinceret, Quam miranda passio, Carni se immiscuit, Condicionis miserae Ut carne nos redimeret. Quam magna redemptio
CoUect. ms. Llantoniense (?) saec. 13. Cod. CoU. Corii. Chrieti Oxonien. -i^ 59. — 1, 4 Et du.xerat in. Ahschrift.T.Op Rev. H. M. Bannister. — 102 —
57. Ue Passione Domini.
Virtus angelorum deluditur, Caput honoris pungitur, Vultiis decoris spernitur, Dextra vigoris foditur, Laeva rigoris tunditur, Gressus ductoris figitnr, Gustus saporis laeditur, Latus pastoris scinditur, Sponsus amoris moritur, Fructns cruoris perditur.
CoUect. ms. S. lacobi in Insula Leodii saec "/i4. Cod. Darmstadien. 2777. add. saec. 14. — Zwischen v. 5 und 6: .Speculum sine macula detur- patur. Das Einschiebsel stort den Vers und den Gedanken.
58. Verba Crncilixi.
Duicis amice, vides, pro te quos porto dolores, Kil pro me patior, immerito crucior. Hic pro te tixus, toto sum corpore tensus, Crimina quippe tua sunt mea supplicia. (^uaiitumcunque potes, non cesses reddere grates, Nam meus iste dolor est tuus altus honor.
Collect. ms. Gemmeticense saec. 10. in. Cod. Kotoniageu. 26 (A 292.) add. saec. 12. — 2 und -i umgestellt; nach 4 folgt noth ein iiberzaliliger Pentameter: Aniodo non moreris, vivere si mihi vis.
59. Planctus Christi patientis.
Kcspice, peccator, an non sim verus amator. Eu, pro te morior, non est dilectio maior. Kespice, qui transis, cum sis mihi causa doloris, Vulnere sto i^lenus, pro te nimis undique laesus.
Sic, homo, sto pro te ; cum peccas, desine pro me. Spinae, crux, clavi, mors, poena, quam toleravi, Ostendunt, qua vi miserorum crimina lavi.
Collect. ms. Monasterii H, M. Valiis Pisii (Ord. Carth ) saec. 1.5. Cod. Vatican. Keg. 349. — lUcJ —
60. Laas cracis.
1. Salve, Cliristi cru.v praeclara, 8. Ne nos fallant blanda viae Arbor astris puldirior. Neve frangant aspera, Facta reis ex aiiiara Ut in nocte sic in die Mellis stilla dulcior, Dirigens itinera, Vitae uobis viaiii para, Nos utrique, Icsu pie, Uux effecta gratior. Tempori cuntcmpeia.
2. In le nobis sumnii ducis 9. Salre , vitae ferens fructum, Dulcescit meinoria. Vitis salutifera, Qui conformans se caducis Cuius fructus non ad iu[c]tum. liiter liaec mortalia Sed per lucis opera Mediante scala crucis Lapsum levat et seductum Ad se traxit omnia. Reducit ad supera.
3. Stdre, scala, quam erexit 10. Prosint nobis data gratis Inclinata deitus, Tua, lesu, niunera, Cuius et nos non despexit Prosit opus pietatis, Despecta sublimitas, Prosit victrix dextera, Sed ad summa iam provexit Suminae regna ilaritatis Caelum tangens summitas. Dans post levae munera.
4. Qui per crucem triumphasti. 11. Salve, iignum. cuius Eva Crucis opem porrige, Non seduci specie.
Quos per caruem liberasti, Scd laetatur ;i priniaeva Cariie pressos erige. Salvari niollitie Et in viam, quam parasti, Temperala iege saeva Vitae cursum dirigo. Letalis sententiae.
5. Salre, signum et insignis 12. Salve, signum singulare Vexiilum victoriae, Salutis ct giiudii, Quod erectum a malignis Lignum, inquam. salutare Pro voto malitiae Singularis pretii,
Piis praesfat et benignis Thrunus. srcptrum el alfare
Verae fructum veniae. Dci fiictum tiiii.
6. Corda potens expiare, 13. Salve, thrunris, quem ascendit Purga cordis oculum Rex passurus gloriae, Cor invitans ad praecarae Quibus pie coiidescendit, Virtutis spectaculum, Suae servos .tiiatiae Ut et nobis salutare Sub servili, quam praetendit, Sanctum sis signaculum. Redeinpturus specie.
7. Salre, cuius ad insigne 14. Salve, scepfnim, immortale Columnae miraculuni Disponens iniperiuni, Nunc in nube, iiunc in igne l'erquod Cbristus, duni mortale Praecedebat populum, Solvit domicilium, Sanctae crucis non indigne Suis dedit aeternale Praesignans patibulura. Regni participium. ; ; ; ; ; :
— 104 —
15. Salve, clara crucis ara, 18. Salve, verae spes salutis, Rubens agni sanguine, Per quam fit redemptio, Quam sacras it, qui uos lavit Dum longaevae servitutis Ab antiquo crimine, Abiecto dominio (Jui per crucem nos ad lucem Suo servum rex virtutis Traxit a caligine. Sublimat imperio.
16. Salve, crnx, quam insignivit 19. Per te nostra sint uccepta Sui vultus lumine. Christo sacrificia, In qua semel obdormivit, Morte cnius intercepta Qui natus de virgine Mortis sunt imperia. Semiier regnat, semper vivit Prosit, precor. et accepta Deus ens in homine. Salutaris hostia.
17. Mons sublimis, raons provisus 20. Cor expurgans a peccatis A rerum primordio, Omniqne spurcitia In quo nobis cansa risus Post eructae vanitatis Christi fuit passio, Lapsus et ludibria Pro quo vervex est occisus, Nos ad regnum claritatis Ut parcatur tilio. Crux reducat praevia.
l'ollectan. ms. Cirencestrense saec. 13. Cod. Parisin. 11^67.
Ul. l>e Sancta Cruce.
Forma crucis sanctae tibi retro semper et aute; Sit crux in corde, crux corpore, crux sit in ore; Crux tibi sit redolens et dulci plena sapore; Crux lumen vultus, tibi sit crux gloria virtus 5. Crux oculis coram tibi sit nec desit ad horam Crux manibus detur, crnx auribus associetur Intus et exterius tibi semper et undique sit crux Crux tibi sit saltem vicibus meditatio septem Sit tibi sermo crucis quasi fons et copia lucis 10. In cruce sacrata tibi sit data vita beata.
Orat. ms. Caelestin. S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. 3897(60.5).
62. De Passione et CrDce Domini.
Talis es et tanta, crucifixi passio sancta, Quod de te fari, nunc scribere, nunc meditari, Qui tibi sunt cari, nunquam debent satiari. Tu vitam donas cunctis, quos ipsa coronas, 5. Et regis et munis, pascis, quos dulciter unis. — 105 —
Vulnera nos satiant, quibus et charismata nianant, Nos Christi sanguis mundat, quo vincitur anguis. Morte datur vita super omnia dona capita, Crux vitae clavis et odoris plena suavis, 10. Passio divina mortalibus est medicina. Haec sunt vera bona. nimium dulcissiraa dona. Vos precor, o fratres, in cordibus hoc teneatis, Hoc pensate diu, vigilantes hoc studeatis ; Istud dulce nimis studium cor tollit ab imis. 15. Fratrum nostrorum studium decet esse Minorum In cruce praecipue, crucitixi sanguine, morte, In quibus est animae iucunda refectio sanctae Et via virtutis, spes nostra certa salutis. Crux salvatoris est Fratris vita Minoris, 20. Intus plena, foris nimium caelestis amons Ista suis loris hominis dux interioris,
Regula fit moris, operis, sermonis et oris. Hic est ordo crucis, qui ducit ad atria lucis, Qui regit et servat, Domino sine fine gubernat. 25. In cruce fundatus noster fuit ordo beatus, In cruce fulgebit. perfecte dum remanebit. Noster Franciscus, crucifixi dulcis amicus, In cruce se fixit, studuit, vixit dum corpore ; In cruce pugnavit, inimicos dum superavit, 30. Corpus prostravit, cruce mundum suppeditavit, Rite iaboravit, quoniam super hoc vigilavit. Frater, dum vivis, crucifixum scmper honora, In cruce vulneribus studeas, meditando labora, Qualia sit passus, memor esto qualibet hora, 35. Qui mala sustinuit pro te nimium graviora, Quam bint, quae pateris, et longe deteriora.
Tunc patienter agis. si Christi sanguine, plagis Cor tibi munire studeas, accendere mire. Sit tibi piagaruni studium super omnia carum, 40. Et crucis et niortis tibi sit meditatio fortis. Passio cor pungat, aspersio sanguinis ungat, His delecteris et gandens haec mediteris. Nitere tu de morte lesu portare dolorem, In cruce gaudc, fortifer aude ferre laborem, 45. Tu crucifixi sanguine Christi mundificatus Ista sequaris, ne verearis flere reatus. Eximium crucis boc studium tios est studiorura, Quod valide, sapide, cupide cor pascit eorum, Qui cupiunt, sitiunt, veniunt ad regna polorum. 50. 0 mi, Francisce, pater inclite, dnx crucifixe, Te precor obnixe, mihi cordi stigmata misce, In cruce fervere, fac me cor semper habere. — lOti —
In cruce me stare facias, ardenter amare, Me cruce laetari facias et te comitari, 55. Ut valeam verc Domino sine fine placere. 0 mi Christe lesu, niea spes et lux oculorum. 0 mi dulcis amor, requies et vita bouorum, 0 dulcedo men, cunotornm plena saporum, 0, qui pro nobis amor es crucitixus amorum, 60. Tu me sanctorum numero coniungc tuorum, In niedio quorum resplendet vita Minorum.
Orat. nis. Caelestin. .S. Mariae 6:i l)e Crnce Domini. 1. Triumphalc lignum crucis, 2. Te adoro propter illum, Tu nos scductos redncis Qui per te gregem pusillum Ad superna gaudia, Reduxit ad patriam, Portas pandis verae lucis, Confringens per hoc vexillum Claudis fauces hoslis trucis Mortis vectes et sigillum. Divina poteniia. Signans infernalia. Orat. iiis. Pragense saec. 15. Cod. Pragen. XIII H .".a. fi4. De Sancta ("rute. 1. 0 crux, ave, spes unica, 5. A maligno me protege, Arbor salve suavissima. Crux alma. omni tempore, Quam Christus sua gratia Cum insurgit lemptatio, Morte dicavit propria. Sis mea liberatio. 2. Te sacra Christi pnssio 6. In adversis refugium. Et sanguinis efiPusio Contra hostes subsidiuni, Colendam omni populo Contra Satanae iaculuni Consecravit in saeculo. Tu mibi sis obstaculum. 3. Ad cuius nunc memoriam 7. Tua potens tuitio Et passionis gloriam Me purget omni vitio Te adoro, te veneror, Per te salvari deprecor. 4. Sis mea tu protectio 8. 0 crux. tuum signaculum Et in cunctis defensio, Sit niihi propugnaculum Me intus et exterius Et motibus iilicitis Conserves horis omnibus. Et actu turpitndinis. — 107 — 9. Contra omne periculuiii 10. Ne turpis cogitatio Crux mihi sit umbnuulum, Aut carnis delectatio Ab acstu libitudinis A(i consensum me pertrahat, Conservet arcein pectoris. Crux scmper me custodiat. Miss. et iSrev. iiis. Coroiiense saec. 14. Cod. Vntii-aii. 47-57. — 4, 2 Et fehlt. — Abschrift von Rcv. H. M. Bannister. 65. De Sancta Cruce. 1. 0 crux. ave, sanctissima, 9. Sub hoc vexillo maneant Spes nostra nobilissima, Fideles, ut non j^ereant, Salus mundi verissima, Crucis amici gaudeant, Omni laude dignissima. Vitam aeternani habeant. 2. In te lesus dulcissimus 10. In umbra huius arboris Pependit suavissimus, Salns mentis et corporis Rex noster invictissinius, Paxque donatnr pectoris, Per quem salvari credimus. Fluctus pacantur aequoris. 3. Qui te portare voluit 11. In te latent deliciae Et pendens in te doluit, Et speculum mumlitiae, Cuins amor apparuit, Per te donantur ^'ratiae Pro nobis dum occubuit. Cunctis, qui sunt in acie. 4. 0 crux plena dulcedinis 12. In te decor et gaudium, Et summae pnlchritudinis, Sapor et odor cordium. Aspersione sanguinis Piae mentis solacium Inebria cor hominis. Et dulce refrigerium. 5. Qni te laudare nititur 13. Tuus amor exiniius Et dulciter amplectitur, Nos satiet interius, Bcatus, qui te sequitur, Nihil sit nobis dulcius Donec vivit et moritur. Quam crucifixus filius. 6. 0 crux sole splendidior, 14. Amor tnus nos cajiiat, Omni melle suavior, Introrsum qui nos rapiat Tu es auro praeclarior Et exsultare faciat, Et balsamo fragranlior. Donec lesus adveniat. 7. 0 bona crux, amabilis, 15. 0 crux, nostra salvatio, In cunctis venerabiiis, lustorum consolatio, Tu es thesaurus nobilis Esto nobis protectio, Et portus delectabilis. Lux cordis et refectio. 8. Tu es vcxillum gloriae. 16. 0 crux, vera laetitia, Per quani fiunt victoriae, Plena caelesti gratia, Tu clavus domus regiae, Per te simus in patria, Porta caclestis curiae. Qui stamus in miseria. — 108 — 17. lu hora nostri obitus, 18. Sit crucifixo gloria, In qua exibit spiritus, Quem benedicant oumia, Adversus hostis impetus Sibi virtus. iraperia, Tuere nos divinitus. Clara laudum praeconia. Orat. nis. CJaelestin. .S. Mariae de Parisius saec. 15. Cod. M-izarin. 3897(605). — Eine kurzere Form des Liedes XXIII, 29. 6(i. Oe Sancta Cruce. 1. Maximum solacium 5. Est in cruce Domini animi languentis, gloria decoris, Suspirantis, avidi, Copia dulcedinis, Christum sitientis initium saporis, Sitis in gemitibus Poculum inebrians, multis et lamentis, stimulus amoris Est in cruce Domini Et evacuatio munduni redimentis. planctus et maeroris. 2. Crux est, in qua pascua 6. Meutium iucunditas, sunt deliciarum, requies secura. Virtus et amoenitas, Pax inferminabilis, cibus animarum, pulcliritudo pura, Innumerabilium Per crucem acquiritur dona gratiarum, gloria secura. Quae per cuncta redolent Crnois amatoribus climata terrarura. nunquam peritura. 3. Splendor indeiiciens, 7. In cruce cibaria claritas divina, sunt niansuetoruni, Kegula iustitiae, Tota spes fidelium, vitae disciplina clara lux caecorum Et nostrorum vulnerum Et claudorura baculus. dulcis medicina, census egenorura, Per quam oranes liberi Firmitas debiliura, simus a rnina. salus infirmorum. 4. Crux est odorifera, 8. Crux est pavor daemonum plena gaudiorum, et morsus inferni, Scala perfectissima, Per quam tiuxit radius portus electorum, laminis aeterni, Hic fons est caelestium Regis invictissimi desideriorum, gratia superni, Fervor et incendium Utinara hoc videant cordium iustorum. homines moderni. - 109 — 9. Crucis beneficium 14. Omnis homo studeat debet plus ainari, crucem revereri Recoli frequentius Crucifixi nobiiis, et desiderari, amatoris veri, Nec deberent homines Si vult in caelestibus unquam satiari maximus haberi Cinicitixo Domino Et beatam faciem recte famulari. eius intueri, 10. Crucis beneficio 15. Vulnera remedium sumus liberati, sunt nostri languoris, Qui eramus perditi Haec pretiosissimi atque maculati, vasa sunt liquoris, Modo sumus roseo Terminus exsilii, sanguine mundati, requies laboris, Patri clemenfissimo • Ibi sapor hominis reconciliati. est interioris. 11. Doleo, quod homines 16. Felix, qui vulneribus plures hoc ignorant, istis vulneratur. Qui nec crucein diligunt Pretioso sanguine nec crucem honorant Domini potatur, Nec in cruce Domini Pascitur, afficitur studeut nec laborant, et inebriatur, Ideo post obitum Gaudet mirabiliter in inferno plorant. atque iucundatur. 12. Crucis desiderio 17. 0 suave vasculum, corda sint ignita, redolens unguentum. Iti qua nostra iacuit Sanguis, qui langueiitium et pependit vita. es medicamentum, lesus, amor omniam, Da virtutum omnium salus infinita, nobis incrementum, Per quem sunt et saecula Cordium solacium cuncta stabilita. et delectamentum. 13. Christianus quilibet 18. 0 pretiosissime sit in cruce totus, sanguis salutaris, Cum sit ibi sanguine Sanguis, qui virtutibus pretioso lotus, cunctis dominaris, Cruci semper cupiat Nos a cunctis hostibus vivere devotus, semper tuearis, In caelesti curia Angelorum coetibus si vnlt esse notns. innge nos praeclaris. ; - 110 — 19. 0 crux admirabilis, dulcis et araoena, Celebris hominibus, caritate plena, Per te nostri criminis fracta est catena, Ut salvemur penitus ab aeterna poena. Orat. ms. Caelestin. S- Mariae de Parisius saec. 15. Cod. Mazarin. ;J897(60o). - 9, 5 Nec debent. — 14, 4 aniatores. — 16, 5 efficitur. — 19, ti fracta sunt. 67. In Resorrectione Doraini. 1. Pascha novum celebrate 3. Fulget novum testamentum, Novo genere carminum, loseph exit de carcere, Zima vetus expurgate, Implet Christus sacramentum, Rex, mediator hominum, Quem mulieres nngere Homo regnare fatetur Veniunt ad monumentum Te lucis iinte termmum. lam hicis orto sidere. 2. Agnum ludaea seducit, 4. Florem meriti deflorant Cum loseph vendunt invidi, Iniquitatis scelera, Suos loseph introducit, lustura prodere laborant, Quo nunquam iiitrant pertidi, Et tu, ludaea misera, Nam stricta via, quae ducit lUum cur tradis, adorant Ad l enam agni proridi. Qitem terra, pontus, sidera? Collect. ms Veronense saec. 14. Cod. Oxonien. Hodl Can. Miscell. 95. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. Vielleicht auch Cantio. 68. Salntatio Corporis Christi. 1. Ave, sub panis specie 4. Quod ille, qui sic potuit, Te relinquens ecclesiae, Ita fieri voluit, Hoc mirandum sacramentum Hinc tides et dilectio Tuum fuit testamentum. Crescit atque devotio. 2. Panis formam intuemnr, 5. Nam dum de te nos satias, Sed sub formis confitemur Corde tibi nos socias, Carnem iunctam deitati, Sanguis tuus vere potns, Deitatem parvitati. Caro tua vere cibns. 3. Panis transit substantia, 6. Hoc tidelis ac devotus Sed nianent accidentia Percipit. infidelibus 0 miranda potentia! Calicis hnius potio Sed non minor est gratia. Non salus, sed damnatio. ! ; — 111 — Bonis culpae purgalio, 8. Qui tuis sanctis manibus Animarum refectio. Discipulis cenantibus creatoris 0 dignitas ! Prostratus pedes abluis, Quanta, qualis humilitas! Tn qui superbos respuis, 9. Formam praetendens humilem, Ad te placandum utilem, Te tradit ludas osculo Et pro vili munuscuio. Collect. ms. .S. Maiiae Vallis Pisii saec. 15. Cod. Vatican. Reg. 849. 69. Salatatio Corporis Ihristi. 1. Ave verbum incarnatum, 3. Tu de caelis dcscendisti, De supernis nobis datum, Salus mundi advenisti In altari consecratum, Et latroni pepercisti, Pro saiute mundi natum. Parce mihi, corpus Christi. 2. Incarnatum verbum Dei, 4. Novi calix testamenti, Miserere, precor, mei, Magni factor elementi, Tu me iunge semper ci, Cum virtute vescimenti Ne insurgant in me rei. Esto tixus meae menti. CoUect ms. Veronense saec. 14. Cod. Capit. Veronen. 823 (819), — 4, 3 vestimenti ? — Nach 4, 4 Per tuam misericordiam. — 70. I)e Corpore Cbristi. 1. 0 quantae perfectiouis 3. Audi formam novitatis, Est vis huius actionis, Plcnam tamen bonitatis, Cum sub manibns humanis l'anis tit iJ, quod non erat, Fit divina caro panis, Et non fit nisi, quod erat; Et dignatur attrectari Hic conversio formalis Ipse Christus in altari Non est, sed substantialis, Factus eucharistia Nec crevit substantia. 2. 0 rairandam novitatem, 4. [Non est bic] sensus sed fides, Cum per verbi potestatem Est, quod credis, non, quod vides, Formae manent cl tigurae, Etsi corpus est, quod tangis, Sed vertuntur crcaturae! Non ent tamen hoc, quod Nam nec panis ncque vinum frangis Est hic post verbum divinum, Nam si perfcrt tuum tacfura, Sed Chrisli praesentia. Nequit tamen esse fractum Nec pati mortalia. — 112 — 5. Quis ergo digne miretur, 6. Res plena suramae virtutis Cum hoc sacrum celebretur, Est mysterium salutis, Posse quemqoam operari, Ibi nnntius caelestis Quod nec valet cogitari; Est adiutor atqne testis Vincit enim omnem sensum Et sacerdos ipse Deus, Per mysterium iramensum Licet sit minister reus Illa pacis hostia. Implens ministeria. Orat. ms. lohannis de Loprztici! s c. 15. Cod. Altovaden. 90. 71. De Corpore Christi- 1. Tu sacerdos altissime, 6. Caritatis indicium Pontifex qnoque maxime, Ante crucis supplicium Homo Deus verissimus, Monstrabas, lesu, miseris Terrae caelique Dominus. Te dando cibum mortuis. 2. In caeli regnans culmine 7. Dono carnis et sanguinis Caput et princeps maxime, Salus es factus miseris, Pater et frater generis Conclusis benedictio, Nostri, dans vitam mortuis. Exsulibus reductio. 3. Tu viva placens bostia, 8. Hoc me cibo custodias Imraaculata, placita, Et benedicas, protegas Perfecta sine macula, Ab omnibus periculis Verissima, vivifica. Et animae et corporis. 4. Pro vita nostri generis 9. Per hunc, lesu dulcissime, Oblatus crucis brachiis Me fac consortem gratiae, Aeterno patri luminum Per hunc in tuo lumine Kos pascas in perpetuum. Me fac consortem gloriae. 5. Ad crucis tu patibulum 10. Tibi pro dono maximo Patri fecisti debitum, Sit gratianim actio, Et ideo cum gloria Laus, virtus, iubilatio. Es exaltatus maxima. Aeterna gloriatio. Orat. ms. Pollingense anni 1505. Clm. Monacen. 11922. — 2, 2 et fehlt. — 3, 2 placida. — 4, 3 luminis. — 4, 4 paca.s. — 7, 1 Dono corporis et 72. De ore Christi. 1. Nunc amoris indicia 2. Tua, lesu, praeconia Christi pangamus inclita, Et inandita munera Quo sic se ipsum tradidit Affectu semper debito In cibum pro famelicis. Da promere cum iubilo. - 113 - 3. yuae te vicit tunc caritas, 7. Te per cruorem roscum, Te ipsDm cum tradideras Nostrae salutis pretium, In mortem et in pascua, Precor, ut mente debita Quibas nulla sunt merita? Tua tractem niysteria. 4. Tu patri sacrificiuni 8. Per tuam, lesu, gratiam Amoris per incendiuni Fac me per fidem debitam Oblatus saluberrime Affectu ardentissinio Ara crucis acerrimae. Huic me dare mysterio. 5. Hac hostia mnndissima 9. Da cogitare placita Mundi cuncta peccamina Et faceie gratissima, Tulisti per opprobria, Ut mundus corde, corpore Per mortem, per supplicia. Te sumam, o dulcissime. 6. Caritatis dulcedine 10. Tanti fructu mysterii Tuo nos lavas sanguine, Virtuteque paracliti Patri nos pacas dulciter, Custodis et angeliei Prorsus incffubiliter. Dona munimen animae. Orat. ms. Pollingense anni 1501. Clm. Monacen. 11922. — 4, 4 Et ara cmcis. — 9, 3 corde et corpore. Dreves, Pia Dict:imina VII. 8 DE BEATA MARIA V. 8* i 73. De Nomine B)IV. 1. Ave, gemma pudicitiae, Maria conregnatrix gloriae, Hoc nomen praestat ceteris Quinque formatum literis. 2. Te magnam prima litera, Almam praesignat altera, Tertiaque te regnantem, Quarta vero imperantem, Quinta te agnam nuntiat, Agnam, quae labem nesciat. 3. 0 virgo, mater Domini, Tuo beato nomini Nostra subscribe nomina In libri vitae pagina. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadieu. 521. — 2, .i que fehlt 74. Ad singala membra B. Mariae V. 1. Benedicta, omnibus 3. Benedicta castitas Per quam mulieribus Carnis, ex qua deitas Datur benedictio, Nascitur in homine. Laudent te per omnia Quem tu, virgo, generas Omnium praeconia Et, quod primo noveras, Laudum privilegio. Non perit in virgine. 2. Benedicta maxime 4. Benedicta, gaudium Virginalis animae Comprehendens omnium. Singularis puritas, Fidelis auricula, Cuius in palatio Quod credendo concipis, Parat Dei filio Dum caelestis suscipis Mansionem trinitas. Nuntii oraculum. ; - 118 — 5. Benedicta viscera, 12. Benedicta ubera, Contra iuris foedera Lacte quorum tenera Sancto feta spiritu, Eius aetas alitur, Dei patris filium Qui digne sumentibus Quae per triuni mensium Cibus est credentibus Baiulant circuitu. Nec sumptus consumitur. 6. Benedicta pariens 13. Benedictus gremii Ventris nec aperiens Locus Dei filii Virginale ostium, Digna facta sessio, Sicut sol non aperit Qui sinml caelestibus Vitrum, quando exserit Praesidet spiritibus Ab introrsum radium. Et fovetur gremio. 7. Benedicta genua, 14. Benedictum lectuli Quibus vitae ianua Vice caput parvuli Yagiens excipitur, Refovens pectusculum, Et quae pondus sustinent, Cum vel somnus capitur, Quod caeli non continent, Vel duni manima sumitur Quod iiiundo nun capitur. Sacri lactis pocuium. 8. Benedicti oculi, 15. Benedicta brachia, Quibus regem saeculi, Quibus portans omnia Mater pura, respicis, Portitari voluit Eius conteniplatio Simeon hoc gaudio Omni plena gaudio Semel fretus taedio Vultibus angelicis. Usum vitae habuit. 9. Benedictae genulae, 16. Benedicta manuum Quae ad illam sedule Dignitas, qui actuum Se astringunt faciem, Diversorum baiula Cuius visu omnium Coaptant pannicuios, Obiutus caelestium Qui credentes populos Nullam capit satiem. Pnrgant culpae macula. 10. Benedicta labia 17. Benedicta capitis Snper favum dulcia Species, in abditis Dei sapientiae, Semper gaudens occuli, Quoruni gaudet osculis Non videri gestiens, Promissus a saeculis Sed videre fugiens Dilectus ecclesiae. Omnem pompani saeculi. 11. Beuedictum caelitus 18. Benedictns gressuum Collum, quod humanitus Motus, se ad arduum Amplexantur brachia Seraper iter dirigens Partes mundi superas Atque in custodia Pariter et inferas Lapsus oninis nescia In se continentia. Viam suam corrigens. ; ; — 119 — 19. Benedictus vestium 20. Benedicta omniLus Decor virginalium Benedictionibus, Minime superfluns Virgo plena gratia, Atque alimoniae Tua benedictio Tenor, sanctimoniae Nostra sit protectio A'irginali congruus. Virtus et victoria. Orat. ms. Campense anni Cod. Darnistadien. 521. 75. Ad Dominam nostram sanctam Mariam ^edentem in throno. 1. Gaude, regina nobilis, Oui lassi ad te veniunt. Virfro incomparabilis, Qui te amare cupiunt (^uue in vestitu candido, yui ave per articulos Omnifonni et fulgido, Depromunt fibi singulos, Sola fulges in solio Adponunt gemnias annulis, Sedens imperatorio. Dum mulcent manum osculis. Ad pedes. Item. 2. Gaude, cuins pedibus 6. Manus liaec in manu mea, Affectuosis cordibus Tota mea ?pes in ea, Devoti prosternuntur, 0 amplectenda dextera, Quos piis lustrant oculis Defende me et libera. Et caris premunt osculis Ave dicam hic frequenter, Et corde complectuntur. Tu auscnlta diligenter, Attende, audi auribus. Ad calciamenta. Quod tuis addo laudibus Ut te salutem dulcius, 3. '^uam pulchra es in calciis, Morabor hic diutius. 0 nata summi principis, Superbiae calcatrix-, Hic nostris desideriis Ad digitos. Tu faves nosque recipis, 7. Gaude, cuius digito^ Humilium amatrix. Auro, gemmis inclitos, 4. Gaude, gaude,plusquamsancta, Dinumero cum osculis, Quae sub tua tenes planta Aponens ave singulis. Draconis caput horridum, Non permitfas, ut respiret Ad brachium. Nec se quidem ut regiret, Sed hostem preme rabidnm. 8. Gaude, cuius sub brachio Reversis de naufragio lucundum est pausare, Afl flexteram. Sub tam pio regimine 5. Gaude, ad cuius dexteram Pro tuo dulci nomine Recurrunt salutiferam, Da nobis accubare. ; — 120 — Ad ornamenta. 15. Gaude, quae verum amicum, Fontem amoris unicum, 9. Gaude, qnam Deus unnalis Frequentasti araplexibus, Ornavit et muraenulis, redolentibus. Armilla, dextrochirio, Amorem Torque, monili regio. 16. Ergogaudeplusquammaltam, Et dilecti vide vultum Ad genua. Singulari gratia, 10. Gaude, in coius genibus Amplexantem amplexare. In membris infantilibus Osculantem osrulare Dens homo sedit, Perenni concordia. Huc ardenter properat, Quisqnis te desiderat, Ad pectus. Cito non recedit; 17. Gaude, in cuius pectore Devotos bic ad famulos Quiescit omni tempore Matemos flectis oculos, Pax, pietas et bonitas, Dexteram praetendis, lucunditas, tranquillitas Ut te totam habeant, Et suavitas et sanitas De cetero ne pereant, Et caritas, sinceritas Te totani inipendis. Et veritas, securitas Et puritas et bnnitas Ad siniiin. Dum repausat in tam pio 11. Gauile. raater orphanonim, Lassus reclinatorio, Vera nutrix parvulorum, Haurit gustum dulcedinis, Quos lacte nutris gratiae, Levamen lassitndinis. Sinu foves clementiae. Item. Ad ventrem. 18. Gaude, cuius supra pectus Tuus pausat praedilectus, 12. Gaude, quae Dei filium Quo nihii unquam suavius, Tuam per carnem proprium Nil dulcius. nil carius. Ventris portasti tlialamo, Lartis potasti balsamo. Ad ubera. Item. 19. Gaude, cuias uberibus 13. Fac ad nostri solacium Super vinum fraglantibus Dilectum tui uteri Meiliti raanant rivnli, Nostroruni semper cordium Quibus potantur parvuli. Totis mednllis inseri. Ad Cor. Ad gremium. 20. Gaude, clara et insignis, l-l. Gaude, quae pio filio Cuius flagrat cor ut ignis, In virginali gremio Quod coaptat se indignis Dulccm infigens oculum Nec recedit a benignis, Suavc dedisti osculum. Docens amare fortiter. ; — 121 — Virgo lenis atque laeta, Ad conum. Noster amor, spes et meta, 25. Collum tuum nobile, Nostra corda locnpleta, Nobis tam fiexibile, Ut araore tuo freta Candens innorentia Cor tnum tangant dulciter. Lac superat et lilia. Item. Ad mentuni. 21. Gaude, lucis filia, De tui cordis phiala 26. Gaude, gaude, cuius mentnm Propina iiobis hodie Est amoris blandimentuni, Saporem dnlcis gratiae, In quo floret bouitas, Qui nostra tangat intima, Cuius os est verecundum Quo nostra fraglat anima. Et ut rosa rubicundum, In quo ridet caritas. 22. Pincerna sancti spiritus, Nos irriga medullitus, Ad labia. Ut corde plus quam ebrio Flagrantes desiderio 27. Gaude, cuius sunt labia Clamemus : Modo sufficit, Plus favo mellis suavia, Cor enim nostrum deficit. Caius lingua est eucharis, Vincens dulcorem nectaris. 23. Gande, mater vere bona, Farvulorum tu patrona, Ad nares. Qnos amoris dulci nexu Cordis tui sub complexu 28. Gaude. gaude, cuius nares Tenes nimis tenere. Suavitates singulares Vivas, vivas semper clamant Spirant cum fragrantia, Ad cor tuum, qui te amant Odor tuus odor suavis, Ave, ave non quiescit, Nnlli gravis nisi pravis, Gande, gaude modum nescit, Quo pia mens fit ebria. Te totam da pro munere. Ad genas. 24. Rosa cordis, aperire, Cuius odor fraglat mire. 29. Gaude, cnius Christus genas, Te dignare dilatare, Venustatis flore plenas, Fac cor meum anhelare, Amoris pressit osculo; Infer tnum infra sinum, Bene menti te quaerenti, Ubi tibi sit vicinum, Quae te sentit in praesenti Ut vix se ipsum capiat. In pectoris cubiculo. Hic repauset, hic moretur, Ecce. iam post te movetur, Ad supercilia. Te ardenter vult sitire, Vult patenter iutroire-, 30. Gaude, quae supercilia Noli, noli contraire, Semper habes stellantia. Debes ei consentire, Cuius resplendent palpebrae, Ut bene de te sentiat. Qnas nuUae clandunttenebrae. — 122 — Ad oculos. Ornamentum virginale, Quod est tuum specialc 31. Gaude, cuius sunt oculi Lucontcs ut carbunculi. Pleui iiiisericordia, Ad coronam. Quibus nos, o mater pia, Affectuose respicis, 37. Gaude, in cuius capite Saluti nostrae prospicis. Distincta miro lapide Corona lucet aurea, Ad faciem. t^uam veslit lux aetlierea; vere hi perticiuDt, :S2. Fons et genac verecundae, Quam Instar rosae rubicundae, Qui te ex corde sitiunt, Luce tuae faciei Qui te amantes sentiunt Cedit lux nieridiei. Et curam carnis uesciunt. Ad aures. Ad corpus et aniniain. 33. Gaude, in cuius auribus Organicis carminibus 38. Gaude, virgo dulcissima, Vox concrepat angelica Cuius corpus et anima Et omnis caeli inusica, Siiigulare miraculum, Ad laudem et ad omnia Mira' ulorum speculnm. Tu dulcis es materia. 31. Gaude, suavis harmonia. 39. 0 specuium munditiae, Nova caeli melodia Jlundis infulgens cordibus. Organizans in camenis, Vas summae excellentiae, 1'raeis omnes cantilenis. Gemmis ornatum omnibus. 35. 0 sanctorum philomena, 40. 0 angelorum gloria, Gaude, plaude, laude plena. Laus, honor et laetitia, Quae tanto canis clarius, 0 inclite Hos viiginura, Quanto laetaris am))lius. 0 mediatrix hominum. Gaude, quae plenitudine Ad caput. Decoris stolae geminae, 36. Gaude, cuius caput cingit, Tam corporis quam animae, Et decoras conias stringit Ornata es pulchcrrime. Orat. ms. Franciscaii. saec. 14. in. (Privatbesitz). — 3, 4 .sq. Hic uostris faves desideriis nosque. Tu fehU. — 4, 1 Gaude, plus quam sancta, g-aude. — 17, 9 puritas, bonitas. — 3, 1 cuius oculi sunt. — 35, 2 laude tehlt. — Das Lied euthalt eine gfanze Reihe von Entlehnungen. So ist 1, 1 — 2 ent- lehnt aus Annl. XXX, S. 129, Str. 8 -, Str. 11 = XXX, 1;>0 , Str. 26; Str. 12 = XXX, 136, Str. 2; Str. 13 = XXIII. Nr. .-^4. I. Vesp. H. 7—10; Str. 14 = XXX, 136 Str. 4; Str. 15 - XXX, 136, Str. 3: Str. 16 = XXX, Str. ; Slr. 131, 9 24 aus einera Liede, das zu Mone Nr. 126 gcMort ; Str. 38 = XXX, 129, Str. 9. Dies legt den Gedanken nahe. dafs das Ganze lediglich ein <"!ento sei. ! ; ; 76. J>e AnnaDtiatione B.M.V. 1. Fortis ut mors dilcctio, 4. Magna sunt haec miracula, Qua durum tit suave yuae manant ex amore; Ut sancta refert lectio, Anioris ardet facula Nil est amanti grave. Nec uritur ardore. Amor nos traxit a vae, De Gabrielis ore Dum de caelesti solio Dum virgo sumit verbula, Fit Gabrielis missio Frondescit Aaron virgula In virgnis conclave. Omni carens humore, 0 felix, iuquit, ave, Et vellus madet rore, In te fiet conceptio, Nec terram tangit stillula, Sed non pudoris iaesio, Cum virgo sine macula Tu tantum Deo fave. Meretur mater fore. 2. Auditis his obstupuit 5. Mira matris integritas Puella Deo grata In ventre Deum vexit, Et, ut pudicani decuit. Ut solio divinitas Silebat salutata; Portantem se protexit, Ne fieret turbata, Fro nobis se despexit Mox angelus retexuit. Vera Dei sublimitas, Modum partus expo.^iuit, Dum infirmatur sanitas, Quod foret illibata. Quae mori non neglexit; Qua serie prolata Sed, quando resurrexit, Ara caelestis clarnit, Vera patebat deitas. Dum virgo verbo paruif Et sic probatur caritas, Et mansit impraegnata. Qua Deus nos dilexit. 3. Archangelus regreditur, 6. 0 domina dulcissiina, Qai venit haec narrare, Vultu niteus decoro, Et giavida relinquitur 0 mater clementissima, Puella sine pare. Virili carens thoro, 0 decus singulare Te postulans exoro, Virgo mater efficitur, Ut, quae feci, nequissima Creator est, qui gignitur Peliantur et turpissima, Et Dei salutare. Ne daemon trahat loro 0 pectus puellare, Condonans, quod ignoro, Thesaurus in te tegitur, Ad gaudia clarissima Virtute cuius regitur Nos transfer, beatissima, Caelum, tellus et mare. Ducensque caeli choro. 7. 0 mater humilitatis, In qua Deus incarnatur, Pulchra et admirabilis, Cui nuUa comparatur, Gaude, nam tuis brachiis Divina virtus portatur ; ; ; ; — 124 — Foveturque obseqniis Atque mamilla lactatnr, Tuis favet imperiis Nec noQ precibus placatur; Impetra nobis miseris, Ut moK ad te dirigatar Spiritus et his gaudiis In sempitemum fruator, Et populus incredulus Ad lesum per te convertatur. Collcct. ms. Carineli Treviren. saec. 15. Cod. Treviren. 306. — 2, 8 Quo floret. — -j, 3 Ut .solis. — 5, 4 te. — 6, 6 Ne quae. — Str. 7 scheint — lufaalt und Fonn legen dies gleichmafsig nahe — kaum zu vor.stehendem Liede zu gehdren. 77. Saintatio Angeli ad Mariam. 1. Ave, plena gratia, 3. 0 speciosissima, Yirgo, vas honoris, Depone timorem Audi verba nuntia Vanaqne non aestima. lucundi rumoris. Quam denuntio, rem. Pro tua munditia Tu es coniunctissima Me venisse noris Deo per amorem, In mundum superis Te Deus elegit. assumptus missus ab oris vas nobile, vas in honorem Qui caelum terramque simul Convenit. ut terris formavit et aequor, caelestia numina places, Ad te me misit Cunctis praeferris iussa paterna sequor. sola Deoque places. 2. Ista salutatio, 4. Miror totis sensibus Novo facta more, Te tanta virtute Quae, unde sit nescio, Loqui de caelestibus Me replet stupore, Mihi constitutae Pectus nieum sentio In mundi laboribus Moveri timore, Atque servitute; Non ego sperabam Non ego digna fui sic adeunda fore. tali tantaque salute. Ista salubria tu Unam de minimis quo defers verba paratu, me video, vertor in imis Obstnpeo mentis Vox tua sublimis deficiente statu. facta iocosa nimis. ; — 125 - 5. Maria, sis istius 7. 0 Maria, dubium promissi secura, Cor habere desine, Erit tibi tilius Concij^ies filium stupente natura, Sine viri seraine, Prius et posterius Tale puerperium virgo perniansura, Pabit suo numine, Concipies puerum Cui tres personae, miro partu paritura; tria nomina sunt sine fine; Naturae tu ius Qui, quia te reperit violans gravis efficieris, fragrantem plus cinnamomo, lllius, es cuius In tua se cJausit tilia. mater eris. viscera factus homo. 6. Quali modo. nescio, 8. In his, quae tu asseris, Venter prolem fundat, Toto corde gaudeo, Quem carnalis actio Venisse a superis Viri non fecundat, Nunc te vere video, Sine exercitio Scio, quidquid dixeris Terra iion fructum dat, l)e partu virgineo, Semen ubi non est, Credo nam facile fructus non inde redundat, omnia posse Deo. Deficit effectus Si dubitasse vides sibi causa deficiente, me, veniam mihi des IUeque defectus Tarda solet magnis fit rerum lege manente. rebus inesse fides. 9. Olini qui aridulam Virgam fecundavit, Elisabeth vetulam , Qui nunc impraegnavit, Te pudoris cellulam Sibi praeparavit, Virgo decora nimis, David de semine regis. Vas. virgo, veniae, missum tibi suscipe Deum, Solem iustitiae. regem paritura supremum. Collectan. rus. Incert. Originis .saec. 15. Cod. Parisin. Nouv. acq. 1544. — 7, j puerum gegen den Reirn. 78. De Partn Virginis. 1. De crystallo scintillula, 2. Cum sine paris copuhi De rubo micat flammula Patrem parit puellula, Et clausa botri clausula Nec frangitur ampullula Flos floruni immarcescens, Virginei pudoris, Plus flore flos flagrescens, Naturam nati floris De lesse prodit virgula. Admirantur miracula. . - 12t) — 3. De sigillo puerperae 5. Mater, virgo sunt paria, Mirantur niatrts ceterae; Quae fueranl coutraria, Patet, cnr sicco vellere Nec iam hac consequentia Sit area rorata, Potest argumentari, (Juin virgo fecundata Nain in hoc singulari Sit sine carnis opere. Naturam vincit gratia. 4. Virginiiatis speculum 6. Remoto velo literae »1)0 penetrat ad ocuium Moysi lac ab ubere Et salvum manet vasculnm. Sponsa suxit in vespere, CoUect. ms. Veronense saec. 14. Cod. Oxonien. Canon. Miscell. 95. — 5, 1 Pater, virgo. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 79. De CompHSsiune B.M\ 1. 0 ^Maria, recordare, 5. Cernis, inquam, pretiatum Dum in sinu collocare Male, peius osculatum, Sumptum de cruce filinm Nam ore traditorio, amore voluisti, Ab amicis derelictum, yuo dolore hunc planxisti, Captivatum. dure strietum Dic. castitatis lilium. Cum fune ligatario, 2. Quam ardenter amplexaris, 6. Puuctum pugnis atque trusum, Amplexando os(.ularis, Proh, velatum el illusum Deusculando flumine Cum sputis blasphemantium, Lacrimarum hunc perfundis, Flapellatura, virgis caesum Qnas gemendo tu effundis Atque spinis dire laesum Pro extincto lumine. Per manus coronantium. 3. 0 aurora veri solis, 7. Hinc sub mole crucis fessum Patris parens, nata prolis, Nndum crucique impressum Aeteruae lucis oriens, Per clavos poenalissime, Vultus tui virginalis Sitientem felle polum, Rubens decor iiliaiis Doluisse latus lotum Pallescit veiut moriens. Perfossum crudelissiiiie. 4. Cum prae cunctis tibi gratum 8. Exprobratuin et derisum, Patreni, sponsum ex te natum, Blasphematum et occisum, Dilectum quoque Dominum, Heu, populis a talibus, Totum cernas vulnerosum, Quos in nullo mtilestavit,' Quem tu forma speciosum Sed ad vitam iiifonnavit' Pasti prae natis hominum. Doctrinis paternalibus. — 127 — 9. Sic contemptuni et deletam, 16. 0 dolorem amorosum Sic abiectum velut spretum, Et amorem dolorosum Leprosura abhorribilem, De unico fortissimum, Nunc in sinu tuo cernis Tibi dantem, florens rosa, Et nequaquam talem spernis, Rubicunda, speciosa, Sed foves diligibilem. Colorem tam maestissimum. 10. Quem tu, virgo maternalis 17. Quae ut sol in caeii stellis Atque mater virginalis, Cunctis erat prae puellis Cum gratiae divitiis Decor» venustissimo, Paris, pulchra speciosum lam nunc pallens tenebrescis Et suavis dulciosum Tenebrescensque madescis, Prae omnibus deliciis. Heu, tietu amarissimo. 11. Sed est dirus, qui dulcebat, 18. Consolare, benedicta, Et defi)rniis, qui splendebat Nati morte sic afflicta, Decoris privilegio, Mors nainque dans mae- Tuqne tui nescis tiorem, stitiam Nullum prorsus cum decorem In honorem resurgentis In vultu cernas regio. Et salutem mundi tientis Vertetur et laetitiam. 12. Quis non tibi condoleret, 19. Ut quid ergo sic exarsit Cum tam maestam te videret Dolor, (juod iii nullu parcit Tis unicum inspicere Virgineis visceribus? Et amore liquefactum Curque plantris hunc tam dire, Cor maternum et distractum Quem surgentem mox redire Gemitibus deficereV His speras cum muneribus ? 13. Cum res quoque insensatae 20. Pia, dulcis et benifjna, Sicut sol obscuritate Nullo prorsus luctu digna, Et terra cum tremoribus, Si fletuin hinc eligeres, Durae petrae disruptura, Ut compassa redemptori Velum templi cum scissura Captivato transgressori Compussae siiit maeroribus, Tu corredemptrix fieres. 14. Dum in cruce tenebrosum 21. Tuiic non tantum condolere Mnndi iubar luminosum Maestae matri sed debere Vitalem perdit radium, Me cerno grates solvere, Et cor tuuni maternale Tibi meae redemptrici, Ob tormentum filiale Quae de manu inimici Doloris sentit gladium. Dignatur nie evolvere. 15. Si haec pavent vitam niori 22. Sed per vitam, heu, mis totam Conformantes se dolori, Quis vel unam laudis uotam, Quo nuUus dolorosior, Dic, tibi acceptabilem Quis lugendo cor non tuudat Milii dabit personare, Ac geniiscens ficius fundat, Nisi velis me formare Quin petris sit iiutrosiorV Ad te laudandum habilein ? — 128 — 23. Si dicfaret meditando, 29. 0 puuoris, heu, gravedo! • Si cantaret iabilando Cum sim vermis et putredo, Tis laudes, o piissima, Condignus nulli homini, Simul oninis creatura, Unde miser superbivi, Adhuc restant tibi plura, Quod maudatis contraivi ^am cunctis es dignissima. Tam gratiosi Domini V 24. Non me tamen spernas reum, 30. Sequar ergo paenitendo, Nam te talcm fecit meum Suam crucem deferendo Peccatum, neque fieret Id umeris raemoriae, Tibi nomen miseratrix, Spinis, clavis stimulatus Nisi culpa mis damnatrix Et flagellis agitatus. Veniam exigeret. Da, properem carsorie. 25. Atque regem angelornm, 31. Nec me sinas retardari, Salvatorem saeculorum Immo hasta militari Tis ventris domicilium Per ictus affectabiles Nunquam digne hospitasset, Induratum cor peccatis Ni mis sceius invitasset Tu transfigas, caritatis Hunc Deum in exsilium. Dans plagas insanabiles. 26. Sic ditata, nam egebam, 32. Ob quas mundo moritums Sic plantata, nam marcebam, Vivam grate fruiturus Es paradisus gratiae Tis benedicto filio Lur diescat gratiose Atque tibi, florum flori, Favor favens favorose Quae es sola mis favori De tua mihi facie. Tutamen in exsilio. 27. Larga donis et abunda, 33. Cum citatus comparebo Da, quod fietu gemebunda Treniebundusque videbo, Mis anxia petitio Heu, iudiceni iustissiraum, Per te tiat exaudita. Tam districte iudicantem, Si hoc potes? iramo ita, Ut nec siaat vel quadrantem, Ut munder omni vitio. Quin ponderet, novissimum, 28. Ob amorem tui nati 34. Ubi non est appellare, Fac me gratum caritati, Sed oportel adprobare Qua idem amantissime Sententiam finaliter, Me indignum sic dilexit, Virgo mater, o Maria, Quod ad mortem se despexit Tunc adiutrix assis pia, Tam summe contemptissime. Ne damner aeternaliter, 35. Sed me vocet laetabundum Verbum bonum et iucuadum, Repletum omni gratia, Verbum dulce verbuni mite, Praeoptatum Huc venite Ad gloriae palatia. Orat. nis S. Petri Salisburp^en. saec. 15. Cod Petrin. a III 20. A. — Orat. ms. S. Petri .saec. 14. [et 15. |. Cod. Petrin. a I 20 B. — 2, 4 profundis AB. — 5, 1 Certis A. — 13, 6 Compassae sicut A. — 18, 6 Vertetur st- cundus et A. — 24, 5 Nec culpa A. — S2, 2 suiturus A. — 33, 1 Tuin A. — „Planctus oratorius cuiusdam pauperis ad lieatam virginem. filium de cruce depositum quasi sinu tenentem." A15. 80. De V Doloribus BMV. 1. Maria chrislifera, 4. lUu.strata iubarc Clara stella maris, Sacro, o serena, Salutis puerpera, Passa sine compare, Mente vulneraris, Doles Deo plena, Simeon dum gladio Quem portabant viscera Mitem te et blandani Tna, videns tensum, Christi de supplicio Nostra projiter scelera Prodit pertorandam. In ligno suspensum, 2. Alnia mater, pectore 5. Eia, de patibulo Maerore confecto Dominum virtutum Tu amisso pignore Quam maerenti oculo Doles de dilecto, Aspicis solutum, l^ui laborem abstulit Factum ut vas perditum Mundi et reatus Forma speciosum, Nec dolorem intulit Darique depositum Tibi de te natus. Terrae pretio^um I 3. Rosa spinae nescia, 6. Acerbis doloribus Spinis puncta doles, His compatieniem Dum, qui tenet omnia, Divinis dulcoribus Cara tua proles Fota sitientem, A captivis crirainum Salvum fac ab inferis Nuntiatur tenta, Tecum rongauilere, Lux secreta hominum Regna parem supcris Lustrans circumventa. Poli possidere. Orat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petrin. a III 20. — Nacli Ausweis des Akrostichons M a r i a miifste Str. 5 spatere Zutat sein. 81. I)f V l»oloril»u.s l!MV. 1. En, ego, heu, vilissimus, 2. Et coUaudo veneraiiter Prae cunctis despectissimus, Teque moneo instanter. Virgo, mater Dei pia, Ut mihi sis adiutrix Ob quintuplicem doloris In necessitalibus Poenam gravis et maeroris Et anxietatibus Deprecor, te, Maria, Sis firma mihi tutri.\. Dreves, Pia Dictamina. VII. 9 ! — 130 — 3. Obprimampoenam,quaminfixit 6. Ob quartam pociiam . cum Simeonis, quae praedixit, videres, Tibi prophetia, Pro quo nimium iloleres, • Quod esset tuam transiturus Ipsum stipiti aftigi, Doloris gladius praedurus Per manns atcjue pedis duras Animam, Maria. Clavorum, heu, impressuras Sic animam aftici. 4. Ob secundam, quod amiseras Ob quintam, cum exspirare Natum, quem quaesieras Vidisti filium amare, Cum gladio timoris Quid tu pertulisti Per tres dies, cum dolore, Et in ulnas tremorosa Gravi corde et maerore, Tuque maerens, virgo rosa. Coacta vi amoris. Gemens assumpsisti. 5. Ob tertiam, cum caritatis Ob lias poenas, mater Dei, Spiritus et veritatis Seniper tu sis raemor mei. Tibi revel.ivit ^leraento. quod vocaris Tuuni tiliuni detenluni Mater tu clementiae, Passionis et eventuni, Locum da paenitentiae, Qui te solamine privavit. A quibus invocaris. Orat. ms. Campeuse anni 1462. ('od. Darmstadieii. -521. — 1, 3 Te virgo mater. — 1, 6 te fehlt. — 3, 5 Animam gladius. — 6,2 nirnis. - 6, 4 durus. — 6, i> impressurus. — 6, 6 Sic aniniam Maria. — 7,1 Ob <(uiutam poenam, cum. — 7, 2 Vidisti nimium amare. — 7, 4 Et in aiiimam tremerosa — S, 5 Et locum da. — 8, 6 Milii et a quibus. 82. Flanctns VirL'inis. Heu, heu, Christe Deus, 2. Orbata mater filio. Heu, heu, amor meus, Apostolos non video, Te damnavit pharisaeus Sola quo vadam, nescio, Viventem sine crimine. Non possum nltru vivere. lani pendens in patibulo, 0 ludaei, per errorem luvare te non valeo, Occidistis redemptorera, Mori tecum desiiluro, Munduni salvabit per amorem lesu, lesu dukissime. Sua sancta pas^^ione. 3. Dixit Christus matri : [Mea], Non vos turbet poena mea, PraecLdam vos in Galilea, Resurgam die tertia. lohaiines tibi filius, Custos tibi et famulus Eritque tibi baculus In hac mundi miseria. Collpct. ms. Veronense saec. 14. Cod. Capit. Veronen. 823(819) A. — CoUect. ms. Veroneuse saec. 14. Cod. Capit. Veronen. 82.5(821) R. — 2, 1 Deorbata A, Deorbatata B. — 2, 7 Lies salvat? — 3, 3 G.ililaeam AB. — 3, 6 et fehlt AB. — 3, 7 Eque tibi B. — lyi — 83. Planctas B. Mariae V. 1. Contemplemur cruciSxam, CrueDtatum et derisum Cum Maria virgine. 2. Plorat virgo suuin uatum 5. Gens ingrafa ludaeorum Denudatum, fiagellatuin, Pertidorum et malorura, Cruci dirae condeninaium Corapassione vacuorum, In sui praesentia. Sic te morti tradidit. 3. Heu, fili, quid fecisti, 6. Plangat mecum plebs fidelis, Heu, dolens rae vidisti, Abtra plangant et in caelis, Heu, moriem sustulisti Me privavit mors crudelis Cura raaxirao supplicio. Dulci meo filio. Heu, vidi te dolentem, 7. Vos, christiani quos creavit, 4. , Heu, vidi lacrimantera Quos redemit, exaltavit Et maerore deticientem Filius meus et salvavit, Pro Maria virgine. Deo dicatis gratias. De Levis, Anealota sacra, p. 11.5 u. f. mit der Notiz „ex nostro codice." 84. De Beata Maria Y. Tempore Paschali. 1. Mater Christi, noli flere, 2. Gaude, plane cesset fletus, Cessit dolor, quia vere Redit victor leti laetus lam surrexit, hoc dixere Et sanctorum secura coetus Angeli, qui adfuere. Iramortali dote fretus. 3. Fac ergo nos resurgere Cum electis et sapere, Deura frui et cernere, Quod erit vere vivere. Orat. ms. Campense auni 1462. Cod. Darmstadien. .521. 85. Ad Beatam Mariam V. Tempore Paschali. 1. Ave, virgo verecunda, Gaude, quae tripadio Rubicunda, laetabunda, Laetabaris nimio Caius vultnm qaisquis videt, Resurgente filio De te gaudet, ad te ridet. Mortis ab imperio. ; — 132 — 3. Fac a nostro scelere, Pia, Dos resurgere, Sursum tolle variis Cor oppressum vitiis. Orat. ms. Campense aiini 1462. Cod. Darmstadien. .521. — 1, 3 qiiis- qne. — 3, 3 Et sursum. 86. De V Gandiis BMV. Gaude, virgo, concipiens, Gaude, clausa parturiens, Gaude nato resurgente, Gaude iHo ascendente. Gaude, caelo collocata, Pacem nobis da, beata, Et sis nobis advocata Apud Deum, virgo grata. Colleet. ms. Parisiense[?l saec. "/le. Cod. Parisin. 3639. — 8 virgo pia. 87. De V Gandiis BMV. Ave, virgo concipiens, Ave, virgo parturiens, Ave nato resurgente, Ave ipso ascendente, Ave, caelo collocala, Paceni nobis da, beata Virgo Maria. Collect. ms. lacobi in Insula Leodii saec. '^/i*. Cod. Dannstadien. 2777. add. saec 14. — Wahrscheinlich ist iiberall statt Ave Gaude zu lesen; vgl. Nr. 86. 88. De V Gaudiis BMV. 1. 0 Maria, mater Christi, 2. Verbo sacro mox repleta Quae de sancto concepisti Spe conceptus eras laeta Spiritu miritice, Propter banc laetitiani, Gabrieli credidisti, Cum qua salus est concreta, Praemunita quo faisti Fac, Maria, mortis meta Veritatis indice. Ut salutem sentiam. ; : ; — 133 — 3. Naturalem contra morem 7. Elevatus ascendebat, Peperisti genitorem, Ascendentem subvehebat Virgo, mater, filia; Nubes supra sidera; Tuae laudis ad honorem Astra tenens eligebat Me praesenta debitorera Sedem dignam, qua sedebat Patri cum familia. Patris Dei dextera. 4. Tu de partu laeta tali 8. Propter eius elevamen Mibi luce sis tinali Tibi erat consolamen Salus et solacium, Tua post gravaraina; Ne sim igne gehennali In extremis adiuvamen Pro reatu criminali Et ruinae relevamen Datus ad supplicium. Esto raihi, domina. 5. Mentem tuam conturbavit 9. Quinta vice laetabaris, Et dolorem provocavit Dum in caelum levabaiis, Sequens nati passio, Spes salutis hominum, Te post mortem confortavit Quoruin noxam recordaris, Et post laetam restauravit Sed pro quibus deprp^ai-s Eius resurrectio. Incessanter Dominura. 6. Virgo plena pietate, 10. 0 raedela noxae dirae, Resurgente novitate Mihi velis subvenire Laeta me laetifica, Mortis in itinere, Me oppressura gravitate Et cura dies erit irae, Ke repelli sinas a te, Quam quis nequit praeteiire, Sed tu me salvifica. Noli me relinquere. Collect. ms. S. lacobi in In.sula )disen. aec. *'/i4. Cod. Darmstadiea. 2777. add. saec. '»/u. — 10, 4 Ut c dies. 89. De IX liis B.MV. 1. Gaude, cuius uterum 3. Pastores accelerant decenter ornavit Bethlehem tendentes, Et ad opus proprium Verbura, quod audierant, sibi coaptavit factuni requirentes Caeli rex et dominus Quaerunt et inveniunt et, qu' te creavit, et invenientes Totus novem mensibus Te gaudere faciunt, in te repausavit. tibi congaudentes. 2. Stella sole clarior, 4. Sic et raagi de longe gaude, stella maris, veniunt dicentes Ex te clarus exiit Ubi est, qai natas estV radius solaris ad quem venientes Singnlaris gloriae Adorant et oflferunt dono gloriaris, dona procidentes; Dum solem iustitiae, Laeta magos aspicis virgo mater, paris. ista facientes. ; - 134 — 5. Gaude, cnius brachiis 8. Partus tui munere puer deportiitur perit mors consumpta, Ad templura, cuiii hostiis Porta patet gloriae patri praesentatur. spe vitae resumpta. Offertur pro perditis, Cum de morte rediens sic pater placatur, ex raorte caro snmpta Et pax tuis meritis Ad paternae dexterae reis redonutur. sedem est assumpta. 6. Cnm Christus ad nuptias 9. Quando caeli solium in vinum mutavit laeta ascendisti, Aquam, quibus hydrias Laeta caeli civinm impleri niandavit, turbis occnrristi, Signorum primitias Occurrentem tiliura boc signo monstravit, plus laeta vidisti, Quo primas delicias Ad cuius consortiura mundo propinavit. laeta tunc venisti. 7. Ex te, vitae vinea, 10. lam regina resides botrus vitae natns in regno caelorum, Crucis liguo figitur, Ubi cunctis praesides dirae morti datus, choris angelorura, Cuius sic te cruciat 0 pia pax pectoris, crux et cruciatus, salus peccatorura, Mire te laetiticat Esto tui meniorura mire suscitatus. menior miserorum. R" Per hoc dulce gaudiuin, virgo, mater Dei, Apud tuum filium esto memor mei. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Daniistadien. 521. — 3, 2 ad Betlilchem. — 7, 4 niortis. — 9, 3 Laetata. — Der Rundreim wiederliult sich naoh jeder Strophe und ist nur Kiirze lialber an den Schlufs des Ganzen g-estellt. 90. De XII Gaudiis BMV, 1. Gaude, virgo mater Christi, 3. Gaude, quia magi dona Quue ptr anrem concepisti Tuo nato ferunt bona Gabriele nuntio; Cum magno mjsterio; Gaudc, quia, dum cantasti Gaude, quia iuxta legeni Magnificat, exsultasti Obtulisti mundi regem Miro cordis gaudio. In templi sacrario. 2. Gaude, quia Deo plena 4. Gaude, quia. quem quaesisti, Peperisti sine poena Laeta nimis invenisti Cum pudoris lilio; In doctoruin mcdio Gaude, plaude, nam pastores Gaude, nan. cx aqua vinum Genu tiectunt adorantes, Te optante fecit bonum Quem tenes in gremio. Pro primo prodigio. ; : ; ; ; — 135 — Gaade, quia tui naii, 6. Gaude, virgo, quia uiisit i^>uem dolebas morteni pati, Paraclitum, queui promisit, Fulget resurrectio; Sacrorum collegio; Gaude Christo ascendente, Gaude, quae postipsum scandis Qui in caelos te vidente Et est lionor libi grandis Molu fertur proprio. In caeli palatio, 7. Ubi fructus ventris tui Per te nobis detur frui Iii j)ereiini gauJio. Mrat. Corl. Parisin. — caelis. ms. Parisien.se |?] saec. 'Viu. 3639. 5 , 5 91. Septeni gaudia caelestia glorio.sae Virginis Mariae. 1. 0 Maria, lux divina, 6. Gaude, virgo, quae decoras Flos sanctorum et regina, Servos tuos et honoras IMena Dei munere, Hic et in caelestibus l'eccatoruni medicina, Nos cum ipsis ad amoena Me conserves a ruina Paradisi, laude plena, Praesuraentem dicere Transfer tuis precibus. 2. Gaudc, per quani angelorum 7. Gaude, rosa, princeps floruiri, Gaudet cliorus et sanctorum Supcr choros aiigeloruni Perenni laetitia, Gl(jriosis laudibus Quos praeceliis, graliosa, Exaltata iucundaris, Super omnes gloriosa, Trinitati sociaris Speciali gloria. Et sanctorum milibus. 3. Gaude, gemma, templum Dei, 8. Gaude, cuius non marcescit Per quam datnr lux diei Laus et iionor, non decrescit Solis de praesentia; Gaudioi um gaudinm Per te magis illustratur, lam secura gloriaris, lllu&trata iucundatur luucta Cliristo coronaris Tota caeli curia. Super regni solinm. 4. Gauile, lampas saeculorum, 9. Omni laude mater digna, Cui parent supernorum Te laudanti sis benigna Omnes caeli curiae, In hac vita misera; Vultum tuum deprecantes, Imperatrix gloriosa, Tamquam niatrem venerantes Consolatrix viscerosa, Sumnii regis gloriae. Nos a malis libera 5. Gaude, cella fiuens melle, 10. Quando dies venit irae, Cui totum Christi velle Fac tormenta non sentire Satiavit caritas Haec colentes gaudia (^uidquid tuae pietati, Sed nos tecum gloriemur, Summae placet trinitati, Sine fine coUaetemur 0 pura virginitas. In caelesti patria. Orat. me. saec. 15 'rivatbesitz). — .Sni regis. — Haarleniense ( 4, 6 Nach jeder .Str. Ave, Maria. — 13(5 — 92. Super Ave Maria. Semper ave, dia genetrix et virgo 3{aria, Es fontis vena vivi, quoqae gratia i^lcna. Dulcedo mecum tua sit, DominUs quia terum. Tu henedicla feres laudem supra mulieres, Atque tui victus fructus ventrift henedictus. Per te solamen habeat meus exitus. Amen. CiiUect. uis. Zwetleii-^e saec. 12. Cod. Zwetlen. 36. add. .«aec. 14. 93. Snper Ave Maria. Aie, regina caelorum, 15. Tv signatus fons hortorum, Pia virgo tenella, Manna [das] dulcimella, Maria [virgo], flos florum In Christi[que] clausa cella, Gratia, quae peccatorum, Mulieribus tn chorum Dira tulisti beila 20. Regis, potata fella, Plena, odor anguentorum, Et vincula delictorum Stirpis David puella, Frangis nobis rebelia. Dotninus, rex angelorum, Bcnedidus rex cunctorum, 10. Te gignit. lucens stella, Quo pino de te mella, Tecutn manens, ut nostromm 25. Frwtus, quo [caelo] iustovum Toleret saeva tela. Clare sonat cunella. Benedicta mater roorum, Ventris sibi parat thornm Nostrae raortis medela. Nec in tc corruptela; Titi zelo satis horum 30. Languescit animella. Collect ms. incertae orig. saec. 14. Cod. Oxonien. Canou. Lat. 112. — 6 Dira ahstulit Ijella. — 19 sq. steben hinter 24. — 20 Regis ob nos potatus felle. — 23 Veneranda lux cunctorum. — 2'> Et fructum quo. — 29 Tui celo fabri.s hornm. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 94. Snper Ave Maria. 1. Are, virgo singularis, 3. Gratiu sic illnstrata, Pulchrior quam lux solaris, Nos illustra, o beata, Sponsa Christi specialis, Ut agamus, quae sunt grata Nos cunctis defende malis. Tibi, mente praeparata. 2. Marxa, tu caeli porta, 4. Plenu virtutum floribus, Spina , per quam est exorta Nos poli bonis nioribus Nobis rosa, qua retorta Et in caeli honoribus Vis cst hostis et absorpta. Nos serves ab erroribus. ; 5. Dominus, qui cuncta regit, 10. Mulieribus praela^a, Te in matrem praeelegit Es prae cunctis honorata Et carnem de te coUegit, Es et privilegiata, Per quara hostem mox subegit. Quia es deificata. 6. Tecuni, mater pietatis, 11. Et sic digne adoraris, Vis est tota deitatis 0 praeclara stella maris, Ergo nostris pro peccatis Collaudaris, honoraris, Roga, stella claritatis. Adamaris, snbliraaris. 7. Benedida nos tuere, 12. Benedidns tuus natns, Hora mortis cum urgere Qui pro nobis vnlneratus Nos intendat, velis vere Exstitit et lauceatus Te praesentem exhibere. Nec non spinis coronatus. 8. Tu pulchre vernans lilium, 13. Frudvs tuus noster esus, Tuum deposce filium, IUe Christus dulcis lesus, Ut in sorte humilium Per te ita fiat esus, Nobis det domiciliuni. Ne exsistat inde laesus. 9. In quo ipsum contemplemur 14. Ventris aulam virginalis Nec ab ipso sequestremur, Proles intravit regalis, Sed cum ipso gloriemur Quae nos eruat a raalis Et in ipso collocemur. Mortis sic exitialis. 15. Tui sumus, mater digna, Multum dulcis et benigna, Tuo nato nos consigna, Ne nos laedat mors maligna. Miss. nis, Alrispacense saec. 15. Clm. Monacen. 2873. — 1,4 Nos cnnctis. — 10, 1 praeclara. — 11, 1 Et sicut digne — 14, 2 Prolis. • 14, 8 nos fehlt. 95. Sup^r Magiiificat. 1. Unius numinis Sed trium nominum Mea magnificat anima Domimon, Quia laetificat filios hominum Impetus fluminis De fonte flnminura. ; — 138 - 2a,. Et iii patris unico. 2b. Eja, Sion filiae. Salutari meo, meae consodale?, Meo siiigulariter, Meae coancillulae, Ut qui fit de meo, meae consponsaies, Exsiiltarit spiritus Mecum sponso canite meus, quod in eo cantus spiritale;. Tam gentiii salus est Praecino, succinite orta quam ludaeo. modulos aequalcs. 3 a. Sub damno veteri 3 b. Salvandi miseri Plasmator hominem Modus mirabilis I lam duduni deteri Homo vult tieri Cernens per daemonem, Vis immutabilis, Misericorditer Ancillae Dominus et fortiter acturus Videt huinilitdteni, Surgit, pro homine De me fortissimus hostem debellaturus. sumit inhrmitateni. 4 a. Consulit homini 4b. Militat in milite, per hominem, pro milite, Subvenit virgini Dimicat cum dacmone per virginem, pro homine, Honio sibi nascitur, Vctus praeda toUitur, Virgo sibi parit, Victus praedo cadit, Nihil Deo quaeritur, Captivator capitur, Quidquid actitarit. Captivus evadit. 5 a. Per me salus mundi salo, 5 b. Ex hoc, ecce, me beatcim Per me malus caret malo, Dircnt et sibi creatam Boni fit plantatio, Cuncta generatio. 6 a. FecH, quae voluit, 6b. Miserivordiae Magtui nui poiuit, Eius et gratiae Sancttnn, quod hituit, Sunt a progenie Nomen innotuit Et in progenie Cunctis in gentibus. Eiim timcnfihiis. 7 a. Jn extenso brachio 7 b. In potenti parvulo fecit polentiam, fregit superbiam. 8a. ludaeos incredulos, 8 b. Sublimes imperio, Pharisaeos pseudulos Celsos magisterio Bispersit singulos ' Deponit solio, Per orbis angulos. Privat officio. ; — 139 — 9 a. Exaltavit humiles 9b. Et dimisit diriles, rex humilitatis quorum raensae plenae, Et esurientihus Quorum lauta prandia, panem dedit satis, delicatae cenae Panem fortitndinis Nunc inanes faclae sunt, et satietatis viles et egenae, Et replevit vacuos Quia mendicantibus bonis vitae gratis. non fecerunt bene. 10 a, Recordatur ut tidelis 10 b. luipkt, quod per ora vatum Servi sui Israelis Piiirihus est revelatura, Et ad vocera Gabrielis Ahriihae sevien beatum, Misso tilio de caelis De quo datuni fero natum, Sumit hunc in gloria. Cui laus in aaecula. CoUect. ms, Victorinum saec. 15. Cod. Pari.siii. 15168. A. — Cod. Mazarin. 1002 (948|. B. — :U, 3 deseri B. — 3b, 6 Vidit A. — 5a, 3 Bonis. — 6a, Secum quod B, — 9b, 5 Nec inanes B. — 10 a, 1 Kecor- datiir infideli.s. — Die Uberschrift lautet inA: Canticum beatae virginis it matris lesu Christi , studio Godefridi, sul)j)rinris Sancti Victori s extensum. 96. Saper Salve regina. 1. Sdlre, mater miserorum, 4. Vita, salus et iuvamen Consolatii.v peccatonini, Nobis es atque tiitamen Quae caelos aperuisti, In dies atque in horas Ad te nos animo tristi Nolis ergo ullas moras Venimus collacrimantes, Facere, cum moriemur, Ut nos iaves. Ad iuvandum. 2. Begina totius orbis, 5. Dulcedo, sapor et gustus, Medicinam nostris morbis Albedo, culor venustus, Afiferendo pietate In te sunt atque resplendent, Nemo vera caritate Sed, quot nobismalapendent, Te maior profecto fuit Nisi tu auxilieris, fraeter Deum. Non te latet. 3. Misericordiac et salutis, 6. Spes firma es nostrae vitae, Demum cuiusque virtutis Nunquam ergo nos omitte Plena es, nobis ostendis; In tni conspectu nati, Velis ergo, ut intendis, Eius tandem maiestati Miseris nobis favere, Grata sint opera nostra Pia virgo. Te praesente. ; — 14U — 7. Nostra cui sint dicenda 14. Evae sumus coheredes, Errata, facta dolenrla, Quae nostras fam pu'.chi'as Pia virgo, nisi tibi, sedes, (^uisquis est conscius sibi, Qnas in caelis habebanius. Nullum adit tam audenter Amisit, unde ploramus, Quam te matrem. Et non est, qui consoletur. Ni tu, virgo. 8. Salre ergo, mater nostra, 15. Ad qnantas calamitates. Nosque sic amare monstra, Damna, clades, paupertates Ut nos velis consolari, lu hac valle sumus nati I i^am in terra nec in maii Nostrae est hereditati Nihil est nobis iucundum Aiigi, pati et dolere Te absente. Die, noctu. 9. Ad quem vis, nostri clamores, 16. Te nos omnes aegrotantes IMaiictus nostri et dolores Per orbem atque palantes Dirifiantur. si non audisV Adimus atque precamur. Nisi tu, mater, exaudis, Ut, cum saepe moriamur. lain nos frustra laboramus Antiqua peste parentis Ad saluleni. Tu nos sanes. 10. Te nos seniper invocamus, 17. Suspiramus lacrimando Ut diserimen evadamus, De peccato tam nefando. Et Don dees opitulaii, Quod ingrati contra Deum Non debes ergo mirari, Nulla quasi apud euni Si antiquum nobis morem Movemur dilectione, Observamus. Ut prapcepit. 11. Clamnmiis voce ploranti, 18. Gementes luctu dolenti. Ut velis illo infanti Labore, cura intenti Contra hostem opem ferre, Ambulamus in deserto. Damna, quae potest inferre, Mala nobis in aperto Nobis suut intoleranda, Sunt futura. nisi iuves. Si non iuvas. Alma mater. 12. Exsules ob primam matrem 19. i? 13. Filii sumns dolentes 20. Flentes sumus cum maerore, Casum nostrum nec habentes, Quod seiuncti ab amore; Qui nos velit relevare; Caritas non est in nobis, Ad te ergo snpplicare Proximis viis improbis Properamus, ut adoptes Nitimur semper nocere Nos in tuos. Contra legem. I ; — 141 - 21. In vanum saepe iuramus, 28. Nostra salus atque vita, Quae suiit Dei, non curamus Nolis, moriamur ita, Inimico suadente, Ut ad miseros vadamus Te ergo nos dirigente Neque, velis, cupiamus Missum faciamus morem Proximi uostri uxorem Tam scelestum. Nec ancillam. 22. Hac vita brevi et vana 29. lUos etiam aifectus, Omnia, quae sunt profana, Qui nostros augent defectus, Dcberemus evitare, Non ignoras, mater pnra Sabbata sanctiticare Nostras ergo mentes cura, Legem Dei observando, Ne tanta concupiscamus Ut mandavit. Aliena. 23. Lacrimarum imbre fusi, 30. Tms cantus, tuas voces Fatemur, sumus abusi Petimus, ut nos revoces In parentes et cognatos, Ad legeni Dei servandam, Sed tu, mater, fac nos gratos, Aliter valde plorandam Ut in eos impleamus, Dubitamus diem illam Quod tenemur. Tribuualis. 24. Valle hac plena doloris 31. Misericordcs debenius Deberemus cunctis horis Proxinios, quos nos hal)emus, Pietatem exercere. Tamquam fratres amplexari, Scd manu. verbis nocere Hoc agendo iniitari Nos studemus occidendo Nos possemus vitae moreni Multis modis. lesu Christi. 25. Eia, etiam, benigna, 32. Oddos tuos benignos Non ignoras, quam maligna Si ad nos, quamvis indignos, Sunt nobis carnis momenta, Aliqua vertebas hora, Ilia sunt nostra tormenta, Certo essent meliora Et in illis delectamur, Ea, quae nos operamur Unde dolor. Hac in vita. 26. Ergo te valde oramus, 33. Ad te matrem lacrimando Ut, cum male nos vivamus Properamns, postulamlo, Aliena possidentes, Ut a morbis nos curemur. Simus satisfacientes, Namtuscis, quantum veremur, Antequam nos moriamur, Ne leprosi nos vadamus Et contriti. Ad examen. 27. Adrocata misericors, 34. Nos maesti atque plorantes Tu scis, quam vicina [sit] mors, Deo sumus supplicantes, Suis telis est agressa, Ut pro nobis intercedas; Attamen non est dcfessa Scimus enim, si discedas. Lingua nostra, ut producat Nos tristes atque turbatos Falsum testem. Permanere. 35. Conrcrle oculos tuos, 42. Nobis tu debes amorem. Ut lesus etiani suos Solamen, opem, dulcorem. Miitris more ad nos vertat, Cum sis vera mater nosira Dubitamus, ne avertat, Nobis ergo hic demonstra, Tam nefanda sunt errata, Qui ploramus cum lamentis Quae patranius. Casum nostrum. 36. Et ue unquuni iiereamus, 43. Post taiitas miseras curas Sed secure incedamus. Nonne, virgo, tu procuras. Da nobis, qui nos ccmducat, Ut laeti tandem vivamusy pi Da nobis , qui r.os rducat Vivemus, si sapiamus Ad aeternum illum locum Te semper nos edocente Paradisi. Ad salutem. 37. lesum petimus ductorem, 44. Hoc tempus nobis est maestum Tuum truLtum, tuum tlorem, Vanum, triste et molestum, Quem tu, virgo. gerrainasti, In convalle lacrimarum Tu lactasti, educasti, Multo magis est amarum. Vera mater verum agnum Quia scimus praeterisse Dei vivi In peccatis. 38. Bcnedictum et iaudatum, 45. Exiliuin et dolores, Coruscans et dilatatum Longas clades et labores Fuit iumen, quod portasti, Passi sumus in hac vita, Tu nos illo relevasti, Sed te iuvante tinita Qui eramus titubantes Erunt mala cuncta nostra ]n tenebris. Moriendo. 39. Fructum , (juem tu attulisti, 46. Ostende, niater benigna, Quem tu, virgo genuisti, Ubera tua tain digna, Nolis nobis denegare; Ostende, quem lactaverunt. Tuus est, tu potes dare, Hostes nostri iam fugeruut, Ut, qai sumus contristantes, Scientes nos clippeatos, Coliaetemur. Si videmus. 40. Ventiis tui inviolati, 47. 0 quanta sunius perpessi, Incorrupti et sacrati, Utque mortem iam defessi, Quantum fuit arca digna, Virgo maierqae, sperantes Patent nobis clara signa, Quamdiu sumus exsulantes, Cum sub illa ciausus fuit Nil magis iiabemus boni, Verus Deus. Quam spem illam. 41. Tui ergo Icsu, mater, 48. Clanens, pia, dulcis, pura, Qui nostcr verus est pater, Non ignoras. quanta cnra Ostende vultum benignura ludigemus ad salutem, Nobis, hoc erit in signum, A visceribus in cutem Ut velit, ne condemneraur Cuncta sunt nobis aegrota, In aeternum. Si non sanas. : — 143 — 49. 0 quis potest meraorare 52. Dukis, pura atque mitis, Tuum nobis salutare, Nonne tu es vera vitis Quantum erat opportunum ? Vitae fructum afferendoV Sine ipso importnnum Gabriel sic referendo Habcremus inimicum Te laudavit benedictam Semper nostrum. Inter omnes. 50. Fi(i fuit illa hora, 58. Virgo vivens sine labe, (^ua tu Deo sine mora In te tamquam lirma trabe Respondisti esse promptam, Mentes nostrae sustentantur, Angelus invenit comptam, Corda nostra te prccantur, Non studio neque cura Ut ne unquam patiaris Sed natura. Nos desertos. 51. 0 inquam, virgc laufliiuda, 54. Maria 'mstc vocaris. (^uispotest, quaepraedicandae Nam tu, pulclira stella maris, Sunt de te, recte narrareV Totuin orbem luminasti, Tibi dicimus : Laetare, Geiius nostruin decorasti (^uae portasti salvatorern Afferendo nobis Deum Vitae nostrae. Incarnatura. 55. Amen dicat ille Deus Mater, hic populus meus Ascendat in paradisum, Iste, quem in te contisuiii Libens audis te precantem Et laudantera. Orat. iiis. Parisiense (y| saec. '^|i6. Cod. Parisin. ::56:-!9. — Nach Str. 5 scheint eine !*trophe, mit J^Jt beginnend, ausgefallen zu sein. — Bei dem Ge- dichtu steht in der Hs. der Vermerk: „Petri Ludovisi". 97. Alia pulchra metra snper Salve regina. Salve, flos florura, lux, vita, salus raiserorum, Seraita iusforum, raediatrix alraa tuorum, Felix niater. ave, qua raundus solvitur a vae, (^uae genetrix Evae vae fecit omnia breve. 0 genetrix pia, me salva, virgo Maria, Et mea peccata dele tu, rogo, virgo Maria. Orat. ms. Lainbacen.^e saec. '^/le. Cod. Lambacen. 756. ; — 144 — 98. P^alniaN L. Beatae Mariae V. landibus accommodatas. 1. Miserere, matei Dei, 6. Cordis pravi purgans sordera Miserere huius rei, Fac, Maria, tibi cor dera, Rogo, niiserere mei, Spiritum Deo concordem Fons misericordiae. Meis dans visceribus. Miserationis raultae Roga fructura ventris tui, Mater, quidquid egi stulte, Ne a luce vultus sui Nequiter vel inconsulte, Repellat, sed donet frui Dele, datrix veniae. Donis spiritalibus. 2. Christi mater, virgo uiunda, 7. Tuura milii salutare, Peccatorem hunc emunda lesum dona, quem precare, Pietatis lavans unda Ut dignetur mihi dare Peccati contagium. Principalem spiritum. Meuni agnosco reatura, Doce me virtutum viam Delictis attenuatum, Veramque philosophiara, Pondus aufer, ne peccatum Qua profeciura verum sciam, Mihi sit cuntrarium. Verbum ex te genitum. 3. Filio tuo peccavi, 8. Libera me, spes reorum, Placa tu, quem irritavi, A sanguine peccatorura, Hostis ne sermone gravi Ut exsultem commissorum Vincar in iudicio. Irapetrata venia. Sola quae tu non dolorem Mentis aegrae morbum cura, Passa tuum paris tlorem, Quo te laudem laude pura, Solve natuni jieccatorem Aperi te laudatura A peccati vitio. Cordis mei labia. 4. 0 dilectrix aequitatis, 9. lesu mater, nato cara. Mihi sunmiae veritatis Holocaustura in rae para, Manifesta lucem gratis, Cor ardens, in cordis ara Sole, luna pulchrior. Sanctum desiderium Hysopo compungitivae Spiritura contribulatum Virtutis et purgativae Atque cor humiliatum Asperge me, fac, ut nive Mihi praesta, quod est gratum Niteam candidior. Deo sacriticium. 5. Metum tolle mortis dirae, 10. 0 benigna, fac benigne, Cum damnabit dies irae Da rairari posse digne Reprubos, et fac audire Saiutis signuin insigne Gaudium laetitiae. In caeli palatio. A peccatis meis verte Hoc accepta, mater Dei, Vultuin tuum et diverte Holocaustum voti mei; Me ab ipsis, ut sic per te Tibi, precor, huius rei Reddar innoceutiae. Grata sit oblatio. — 145 — 11. Salve, nostri salutaris 12. Offer quoque tuo nato Parens, sed ignara paris, Grato et propitiato Salve, rosa puellaris, Holocaustum pro peccato Salve, mundi lilium. Carmen hoc Davidicum. Ave, mater salvatoris, Ne permittas mihi claudi Mater munda, miri moris, Aurem tuam, sed cxaudi Audi, licet peccatoris, Immolantem tuae laudi Laudes et praeconium. Suppliciter canticum. 13. Per saecla ruetae nescia Sit tibi, virgo Maria, Laus, lionor, virtus, gloria, Decus ct imperium. Orat. nis. Parisiense saec. '*/i6. Cod. Parisiu. 3639. — 5, 2 Quani dam- nabit. — 11, 6 mundo roiri. — 12, 1 nato tuo. — Zwischen 12, 4 und 5 eingeschoben folfjende uuechte Strophe: Ergo mei curam habe, Cura cor ab omni lahe, Corpus a corrupta clade, Spiritumque meum trade Ventris tui filio. ,\men. Ob Halbstrophe 13 echt oder Zutat, erscheint fVan-lich. — Aufschrift: Idem Psalmus (scl. L.) ad lionoreni et laudem beatissimae Mariae, virginis et malris lesu Christi, Doniini nostri, transmutatus. 99. Cursns de B. Maria V. Ad Laudes. 1. Caeli porta, nobis orta, 2. riaca natum tuum gratum, Virgo sancta, cerne quanta Quod dignetur, cui debetur Labe dolet, peius olet Laus aeterna in superna, Totus mundus furibundus. IIos salvare, quos amare Dic, quid spectas ? vias rectas Angit poena, forti vena Da, perimus ; cum tui simus, In lioc mari fluctuari, Cur nos deseris in acieV Cum sit abundator gratiae. 3. Pangit, angit, voce clangit Plebs fidelis verbis, melis Ad te, stella, Dei ceila; Recordare, virgo, quare Praeelccta sis effecta Christi genti tristi Mater ; Da salutem tua facie. Dreves, Pim Dictamina. VII. 10 ! — 14(3 — A d P r i m a m. 0 aurora rutila, 0 magnum mysterium Dies, noctem mutila, Te laudat imperinm Sol, terram illuniina, Terreiiuni et caeleste; Quae super cacumina Nos liberes a peste, Caeli resides sublima. Ne decidamus ad ima. 3. 0 vas, virgo, gratiae, Fruens Dei facie, Tibi laus et gloria ; Confer adiutoria, Regnans post Christum prima. Ad Tertiara. Nata, natuni adora, 2. Praeclara, claruni placa, Sancta, sanctum honora. . Sic iusto, iusta, vaca Munda, mundum decora Et regem regno paca, Per tua suffragia. Tolle necis plagia. 3. 0 digna, dignani laude Fecit factor te, gaude, Stratos levas a fraude Relaxans obstagia. Ad Sextam. 1. lesse florem produxit, Is rtos, virgo, fnisti, FIos fructum exstruxit, Quae fructum peperisti, Fructuni sapientiae, Christum, fructum salutis, Plantam paenitentiae Mirificae virtutis, Sacro beante fiamine. Mirabili velamine. 3. Virens arbor dulcoris, Ramus magni decoris, Fructum nobis largire, Qno iamiam resilire Possiraus a peccamine. A d N 0 n a m. Cardo caeli, Aufer labem Punctum meridiei, Adgravantis criminis, ilater veli Redde trabem Regnanfis Galilaei, Fortis adiuvaminis, Lux perfecta et erecta, Ne obsceua ferox poena Lumen nobis infunde. Nos puniat abunde. — 147 — 3. Sed gratia Uberantis pneumatis Nos satia Et dulcore neumatis, Quo repleti simus laeti Perpetuo fecunde. Ad Vesperas. 1. Ave, clarum miraculura, 2. Ave, qua lapsi curantur Proplietarnm oraculum, Et curati confortantur, Summi solis umbraculum, Confortati confirmantur, Libri vitae signaculum, Contirraati collaf tantur, Ave, clavis deitatis. Ave, smigma suavitatis. 3. Ave, templum Salomonis, Perornatum miris donis, Obiectum divi sermonis, Cum imis summa componis, Ave, codex trinitatis. Ad Completori um. 1. Te lucis sinceritas, 2. Cedat somni gravitas, Precamur, proselitas Et quietis lenitas Gentes Christi protege Festinet accedere Hoc nocturno tempore. Cum salutis opere. 3. Tibi laudis pietas Et honoris bonitas, Trinitatis nomine Semper vale prospere. Cursus ms. BMV. (Ruperti iunioris) saec. 15. Cod. Vatic. Palat. 541. — Ad Laud. 1, 4 Tuus mundus. — Ad Tert. 3, 3 sternis a fraude. — Ad Non. 2, 4 Fortis numinis. — 3, 5 Quod repleti. — Ad Vesp. 3, 3 divini. — 3, 4 imis tu summa. 100. Rosarinm Beatae Mariae V. 1. Gaude, virgo, iure matris, 2. Quem gestans sine taedio, Quae splendoreni Dei patris Enixa es cum gaudio, Concepisti caelitus, 0 virgo singularis, Quae lohannem iliustrasti, Verbum patris, carnem factum Ut cognatam visitasti, Ex te, tuo lacte pastum, Donis sancti spiritus. Ut Denm veneraris, 10* ; , ; — 148 — 3. yuem mox pannis involvisti, 10. Lazaruin flens susciiavit, In pracsaepe posuisti, Omnem mortem effugavit >Jec (lura reprobavit Corporis et animae, Qucni caelorum exercitus Cuius pedes Magdalena Glorificat, et angelus Abluit ardore plena, Tuiic nalum nuntiavit. Munda fii a crimine. 4. Qucm pastores quaesierunt, 11. In Thabor montis vertice Bethlehem hunc invenerunt Splendet ut sol mirifice Flcntcni in praesaepio Cum niraio candore, Qui carne circumciditur, Cui turbae ludaeorum Ipsi nomen imponiiur Salvatori populurum Die lesus octavo. Occurrunt cum honore. 5. Quem tres magi adorarunt, 12. Corpus buum salutare Verum Deum dedararunt £t sanguineni dans gustare Mysticis muneribus, Nobis se commendavit, De fjuo Simeon hietatur, Ex horrore et pavore Dum in teraplo praesentatur Imminentis mortis horae Tuis sanctis manihus. Tunc sanguineni sudavit. 6. Cum quo maereus aufugisti 13. Qucm ludaei et gens ausa In Aegyptum et redisii Ut latronem sine causa Monita ab angelo; \ inclis stringunt fortiter; Quem non sponte pcrdidisti, Annae, Caiphae delatus Post tres dies invenisti Et ad mortem accusatus Hierusalem in templo. ludicatur turpiter. 7. Quique matrem consolatur, 14. Cuius vultum speciosum Quando pie queruhitur Et aspectum gratiosum Exliibens se subditum; Yelabant conspuentes Hic est tuus comniensalis, Quem malitiosc laedunt Quem terdenis annis alis Colaphis et palmis caedunt De labore manuuni. Ac pilos evellentes. 8. Quem lohannes baptizavit 15. Purpura et alba veste In lordane, sed expavii Stat illusus inhoneste, Stupens de miraculo; Pellitur e limine; Queni mox daemon ter tentavit Qui coluninae alligatur, lii deserto, Satan statuit Innocenter tlagellatur, Monte et pinnaculo. Totus rubet sanguine. 9. Nuptiis congratulatur, 16. Dire spinis coionalur, Fons in vinum transmutatur Gcnu tlexo saiutatur, l'raeter rerum ordinera, Caesus est arundine; Cum in mundo praedicavit, Quciii gens sua reprobavit, Multos languidos curavit. Huiic Pilatus condemnavit Pavit multitudinem. Absque kgis ordine. ; ; ; — 149 - 17. Cum scelestis deputntus 23. Ecce, agnus immolatur, Crucem portat incurvatus, Tamquain reus morti datur Sternitur sub pondere; Keos solvens crimine; Pius sexus lacrimatur: Cuius latus perforavii Mei causa, contestatur. Milcs, hastam cum vibravit, Fletum Moli fundere. Fiuxit unda, sanguine. 18. Quem nudatuni crucitigunt, 24. Terra tremit, sol expavit, Sacrum corpus sic afdigunt Heu, cor ineum obduravit Tensum crudelissime; Adamante durius Cuius artus et iuncturae Virgo, trita margarita, Disrumpuntur, vis naturae Utinam me pungat ita Dolet amarissime. Tui cordis gladius. 19. Huic dolori addiderunt, 25. Quem de cruce deponentes Vali ludaei clamaverunt Viri iusti. tecum fientes, Vexantes blasphcmiis Tibi dant iustissime; Pro liis patrem rogat mere, Quem in novo monumento Qui eum crucitixere: Prctioso cum pigmento Parce, inquit, nesciis. Condunt iionestissime. 20. Ipse pendens cuni latrone 26. Limbum patrum penetravit, Amen, dixit in agone, Consolatur, quos amavit, Mecum eris citius Vinctos inde liberat; Te lohanni commendavit, Post huec surgens in triduo Illum sibi adoptavit, Inimenso fulgens gaudio Ut sit tuus filius. Valde te laetificat. 21. Gemens spirat et post pauca 27. Rapit nubes hunc repente, Heli clamat voce rauca. Caelum scandit te vidente Est vox ista flebilis: In virtute propria; Fel. acetum et murratum Inde misit, quem promisit, Vinum guslat sibi datum Pneuma sacrum , quo invisit Sitiens et debilis. Pauperum praecordia. 22. Filius intactae matris 28. Super aethera elevans Tunc in manu Dei patris Et in dextra te collocans Commendavit spiritum ; Advocatam constituit; Consitmmnhim exclamavit, Quae caeli scandis verticem, Lacriniando exspiravit. Placatum nobis iudicem Mortis solvit debitum. Reddas ac propitium. 29. Laus, gratiarum actio Mariae sit cum filio Nunc et in perpetnum. Orat. riis. Pari.iiense [?j saec. '^/i6. Cod. Parisin. 3639 — 8, 5 statuit ist Korrektur in der Hs.; vielleicht stand dort stavit; oder lie.s: In deserto et portavit. :; — 150 — 101. De Beata Maria V. I. Rite diem festum colimus, mundo venerandum In toto, sanctae Mariae, Domini genetricis, Quae praeclara thronum caeli conscendit ad altum Ingeuti pompa sanctorum cum comitatu. 5. Ergo, Dei mater, miseris succurre pusillis, Assis et desolatos refove. sacra virgo, Ora pro populo, pariter pro supplice clero Et pro femineo sexu devota rogjto, Optima cuius odor ceu balsama nectare multo 10. Funditur auf pulchri vemantia lilia campi. Fasciculus murrae spunso tua membra superno Consecrata, favos liquidi superantia mellis. Seraper ave, Christi genetrix et virgo fideiis, Stella maris. tu porta poli, saecli reparatrix. 15. Cuius in eximiac, praeclarae virginitatis Electi merito sacrantur caelitus omnes. Hinc exaltari^ hodie super astra polorum, Angelicos super alma choros, per quam paradisi Panduntur hodie nobis portae, reverenda, 20. Quas intras inter cunctas mulier benedicta. Cantica sic dicunt de te: Vidi speciosam Ceu volucrem, quae felle caret, rivos per aquarum Currentem, cuius dulcedo decens inopina. Yallabant flores et eam (juasi vere sereno. 25. Tute redi, Sunamitis ovans, quo te videamus Sicut qui digne gaudent, habitatio nostra In te cuncta, Dei mater, mundi induperatrix Pro servis deposce tuis natum tibi carum. Gens, inquit, claram me tota loquetur et amplam, 30. Maxima nam miliimet fecit. qui pollet ubique. Cuius virginei quoque dona favore pudoris Exsequar, ignoro, portas quod cuncta regentem. En, oculi, regina, tui divinitus orbis Tamquam fons Esebon, piscinae nobilioris, 35. In porta quae fit genitae multiplicitatis, Divini fructus in te tibi nunc animautur. Virgo Maria, nites cunctum benedicta per aevuni, Viscera nempe tui meruerunt lucida Christum Fcrre, decora super natas felicius omnes 40. Israel, unguentis et aromate plena superno. Tota dies landis camulum dicatur in altum Haec et cum iubilo personet a populo. Virginis liinc recitent pueri, iuvenes in lionore Afque senuni coetus nobiiium niveus. 45. Sumitur in caelum genetrix pulcherrima Ciiristi, Gaudet et angelicus civis et obsequitur. Lucis ad aethereae thalamum veiiitur bona virgo. In quo rex iniro considet in solio. Plurimus occurrit sanctorum sede senatus 00. De caelis ; te, Christe, canit, laudemus, amice, Virgineumque decus praesertim voce triumphat, Cordis ob hoc niodulisque frcquentibus organa dicit. II. Virgo, Dci mater, David clarissima proles, Funde preces nato pro famulis proprio, Praemia perpctuae quo iam potiora coronae Possiinus iligne te duce percipcre. ). Tu cunctas haereses perimis virtute [tonantis] Pulchraque d[as] asseclis gaudia perfacilis. Angelicis credens dic.tis magni Gabrielis Post partum pueri virgo nites celebris. Fortunata tuo placuisti femina Christo 10. Exemplo, titulis dignior his nitidis. Imperiom regni retiaes poit splendida natum, De te caeloram nam generas Dominum. III. Laus veneranda bonis, lesu clementia Cliristi, Virgo Maria Dei, laus veneranda bonis. Omnis ubique colit lesum super astra benignum, Sic inatrem Domini oinnis ubique colit. 5. Tollitur ad superos meritis iuvacibus Enoch, Post partum virgo tollitur ad superos. Caelicolae iubihint Christo scandente superna, Propter heri Mariam caelicolae iubilant. Obsequio celebii vir fertur ad alta fidelis, 10. Femina summa petit obsequio ceicbri. Obvia turba fuit pueroruni piurima Christo, Ac eius matri obvia turba fuit. Sobvenias populo, petiraus, tiii inclite Dei, Oramus, virgo, subvenias populo. 15. Virginenm specimen laetum citharizat honorem Et dominae carmen virgineuin specimeii. Munera perpetuae nobis da, Christe. salutis, Sponsaque, da patriae munera perpetuae. Cnncta venena fugat superi benedictio Cliristi, 20. Sic muiier sancta cuncta venena fugat. Vocibus angelicis credens genuit cito Sara, Dansque fidem peperit vocibus angelicis. Quae generas Dominum, mundo venerabilis exstas, Ad caelum migras, quae generas Dominum. IV. Ludimus heroico versu, matrona perennis, Kunc libi pionieritos iteruni sucramus honores, Quae Gabriele saiutaris praecone superno. Pneumate niox uterum sancto gravidata beatum 5. Temj^ore decurso lesum cuni lumine magno Virgo paris, populum salvat qui crimine fidum. Nutritur nimia pulchrae cura gcnetricis, Pascitur et modico lactis sumptu venerandi. Uuncque resurgentem devicto funere cernens 10. Altaque scandentem caelorum plaudis in aevum. Uberius hodie magna cum luce triumphas, Ad dextrani nati residens solio rutihmti. CoUect. ms. Fossatense (?) saec. 9— 18. Cod. Vatican. Reg. 56fi. add. saec. 11. I. 4 tiim coniitatu. — 27 cuiic ta clamant Dei. — 29 loquitur. — 48 recitent. Dieseu Versen geht iii der llaiidsfhrift ein anderes, langeres Gedicht auf den hl. Benedikt voraus niit dem Anfange: L o ng ob a rd o r ii m jjens impia ; i cu m re p rob o r um iiud der Aufs^-hrift „Hoc opus edidit domnus G r a Idu s , Floriacensis monachiis. Incipit trar.slatio corporis beati Beuedicti et Scholasticae sororis eius." Dann folfjt das hier initiieteilte Gedicht mit der IJberschrift : Incipiunt versus eiusdeiii de t>ancta Maria iiiid der Schlufs- bemerkung; „Explicit ludus Doniiiii Giraldi monachi." IU2. Ile Beata Maria V. 1. Magniticare piaM decet omni laude MariaM. Ardua reginA, quam sumnia verentur et imA, Rite celebratuR, qua lapsus homo reparatuR, Immo dolor morbl veteris detegitur orbl, Alma precum votA cui solvat contio totA. 2. Me monet ipsoruM pia virtus mjsterioruM Ad laudis signA depromere carmine dignA. Recte laudatuR, per quam Deus haec operatuR. Ipsa rubum Movsl signat flammare nec url, Astruitur portA typico sub aenigmate clausA. 3. Mox Aaron virgaM cuiu manna signat et urnaM. Arida nam virgA tlorens cum prole MariA, Rursus et urna datuR, qua Christus manna probatuR. In te, virgo Del, redeunt convivia caell, Ad quae nos regnA perduc, regina benignA. S. Gregorii Moralia (ol. Wessobrunen.) saec. 12. Clm. Monaceu. 22010 A. Orat. ins. Franciscan. .saec. 15. Cod. Petrin. I a 14. li. — 2, 2 laudes AB. 2, 5 Astringitur — per ea B. ; ; ; — 153 — 103. De Beata Maria V. 1. 1. Alma, serena, pia, praecelsa, beata Maria, Tu fons hortorum, tu certa salus miseroruin, Lnmen caecorum, requies optata laborum ; Da mihi te care, carissima, semper amare, Te mihi da clare clara cum laude vocare. 2. Alma, serena, pia, praecelsa, beata Maria, Dulcior es melle, te laudant quaeque puellae, Mirantur stellae, fugiunt metueudo procellae; Sif mihi solamen, sis aeternale levamen, Sis et lutamen, >is et per cuncta iuvamen. 3. Alma, serena. pia, praecelsa, beata INIaria. Tu delictorum veniam milii posce meoruui Et fac me morjim vernare decore proborura Sis mihi salvatrix, sis, obsecro, semper amatrix, Sis consolatiix. sis mater et auxiliatrix. 4. Alma, serena, pia, praeceisa, beata Maria, Tu perpulchra genis, oculis tu grata serenis, Tu dulcis, lenis, cunctis tu mater egenis, Me tam ferventer chimantem tamque frequenter, Respice clementer mihi subveniendo libenter. II. 1. Diva parens, maerore carens, dilecta Maria, Sponsa Dei, memor esto mei, miserere dolenti Suin fragilis, non sum stabilis, succurre cadenti. Quid faciam, quid deveniam, quid ero miserandusV Te rogitans, ad te fugitans venio recreandus. 2. Diva parens, maerore carens, dilecta Maria, Te precibus, te carminibus rogo. semper adesto, lam venias, iam subvenias, pia, tu mihi praesto Culpa premit, mens pressa gemit, tormcnto gravatui Da baculum. releva tremulum, te sustineafur. •3. Diva parens, maerore carens, dilecta Maria, Si pereunt, si praetereunt, quaecumque videmus, Nos, teneri vcstri pueri, qnonam fugiemus? Stella maris, quos ipsa paris, solita pietate, Ipsa tna nos dnlciflua salva bonitate. ;; 4. Diva parens, maerore carens, dilecta Maria, Te lacrimis precor, oro nimis, flos optime florum, Sis requies. sis laeta dies, sis cura tuorum; Mire decor, te, virgo, precor, digneris adesse, Nosque polo pereunte solo fac semper inesse. III. 1. Clara pudicitia, pulclierrima prole Maria, Tu vitae portus, tu delectabilis hortus, Dulcior es inanna, te felix edidit Anna; Hortum virtutis, portnm largire salutis Et mannani vitae milii da sine fine cupitae. 2. Clara pudicitia, pulcherrima proie Maria, Caelornm portji, mundo feliciter orta, Eruat a portis tua me clementia mortis, Lacta me mamma, dulcissima raater et amma, Lacta languentem, lacta, rogo te, sitientem. 3. Clara pudicitia, pulchcrrima prole Maria, Oranes tu tiores, omnes tu vincis odores Flos honestatis, sit odor raihi virginitatis Pulchrior es luna, sublimior omnibus una, Fac sim sublimis, mea vita levetur ab iniis. 4. Clara pudicitia, pulcherrima proie Maria, Tu vitae pomum, tu mellifluum cinamomum, Purpureis violis radiisque simillima solis; Da inihi, quod quaero, quod per te cernere spero, Regnum caeiorum veniam scelerumque meorum. IV. 1. Pulcbra Maria, serena Maria, benigna Maria, Dulcis alumna, superna columna decusque pereiine, Tela maligna repelle, benigna, metumque gehennae Nostra mamilla Deique papilla, mei miserere, Quem fugienda nimisque cavenda diu tenuere. 2. Pulchra Maria, serena Maria, benigna Maria, Dira cupido, caeca libido regnat ubique, Quisque malorum quemque bonorum truncat iniquc Casta virago, sancto propago, corrige vanos, Aula pudoris, mater amoris, protege sanos. ; — 155 — 3. Pulchra Maria, serena Maria, benigna Maria, Lux orborum, dux claudoruin, dirige iustos, Os mutorum, spes cunctorum, sis mihi custos; Sis dilectrix, sis protectrix, sis mihi mater; Pulcher lesus, dulcis lesus, sis mihi frater. 4. Pulchra Maria, serena Maria, benigna Maria, Dia puella, venusta puella, puella colenda, Virgo iucunda Deoque secunda nimisque stupenda, Tolle timorcm, pelle dolorem perpetualem, Fac me forlini vincere mortem spiritualem. V. 1. Mater casta, pia, clarissima virgo Maria, Fac mihi, quae posco, nielius, quam poscere nosco, Et, quae corde peto, tribuas mihi munere laeto Fac me mundari, mundatum iustiticari. lustum firmari, firmatum salvificari. 2. Mater casta, pia, clarissiraa virgo Maria, Sit mihi, oro, pater carus tibi caraque mater, Fratrum nostrorum memor esto simuique sororuni Et fac gaudentes notosque meosque parentes, Consolans cunctos in amore pio milii iunctos. 3. Mater casta, pia, clarissima virgo Maria, Fac nostros reges iustas componere leges, Principibus praesta dominari inente modesta, Divitibus praebe cum Ciiristi vivere plebe, Pauperibus dona vitae gaudere corona. 4. Mater casta, pia, clarissima virgo Maria, Ecclesiae patres concordi, protege matres, Dilige catholicos fidei reprimens inimicos Et non credentes fac Christo credere gentes. VI. 1, Virgo puerpera, sis mihi prospera, sancta Maria, 0 venerabilis, o memorabilis, o generosa, Mater amabilis, inviolabilis, imperiosa, Suscipe carmina, dilue crimina, suscipe vota, Funde precamina, ferto iuvaraina, spes mea tota. ; ; — 15(j — 2. Virgo puerpera, sis mihi prospera, sancta Maria, Tu violaria tuque rosaria vincis odore, Lactea lilia, pulchra monilia vincis amore; Te modulauiine, te iubilamine vocis honoro, Te quoque pectore, te quoque corpore totus adoro. 3. Virgo puerpera, sis mihi prospera, sancta Maria, Te, carissima, te clarissima gloria caeli, Oro supplico, laudo, praedico mente tideli Tu pulcherrima, tu celeberrima, tu decus orbis, Tu nostris pia ac ad omnia consule morbis. 4. Virgo puerj^era, sis mihi prospera, sancta Maria, Splendida nioribus. altior omnibus, optima victrix, Me, rogo, dirige, me, pia, dilige, sis mihi tutrix lam mea cantica, spes precor unica, dulcius audi, lam mca tynipana, iam, precxir, organa praecipe claudi. VII. 1 . ( ) flos egregia nascens de stirpe, Maria, Sancta tua dextra benedic nos intus et extra, Per te vivanius, per te Cbristo placeamus; Fac nostras animas meritis, oramus. opimas, Corpora purihca, virgo sacra. virgo pudica. 2. 0 flos cgregia nascens de stirpe, Maria, Assis oraclis, assis nostris habitaclis, Assis et rebus cunctis, benedicta, diebus, Non has flamma voret, non hos ardere laboret, Non sit tempestas, non saeviat ulla potestas 3. 0 flos egregia nascens de stirpe, Maria, Terrae fecundae, plenae sint piscibus undae, Conserva fructus, undaruni comprime fluctus, Ventos refrena, caelum pluviale serena, Fulminis ardorem, tonitrus depelle fragorem. 4. 0 flos cgregia nascens de stirpe, Maria, Magnos algores, nimios moderare calores, Pestis tollatur, bellum non inveniatur, Criniina liiiquantur, cuncti veniam mereantur, Christus adoretur, Christus, rex verus, ametur. Collect. ms. Liren.se saec. 12. Cod. Ehniicen 48. A. — Collect. ms. Insulae Reginae C'aeli anni 1479. Cod. Darnistadien. 2658. li. I. 1, 1 wieilerholt sich nieht B. — Nach 1, 1 in B : Snscipe vota pia servorum cuni melodia. — 1, 4 te clara A. — 2, 3 metuuut fugieudo B. — 4. 4 Te tam B; tamque libenter A. — 4, .5 fehlt .\. — , — 157 — II. 1, 1 wiederholt sich iiicht B. — 1, 4 quo deveniain B. — 1, 5 venio revocandus B. — Str. 2 fehlt A. — 3, 2 Si pereunt, si non tereunt, quae- cunque tenemus B. III. 1, 1 wiederholt sich iiicht B. — Str. 1 fehlt B. — 2, 5 me sitientcm B. — Vor .3, 2: Mater ciista pia etc. wie unten V.; Zeilenfolge in Str. •'!: 4, 5, 2, 8 B. IV. 1, 1 wiedeiholt sich nicht B. — Vor 1, 2 steht 4, 8 B. — 1, 3 De maligna de peste benigna iiietuque B. — Ij 4 Vestra mamilla B. — 1 Qui B. — 2, 3 preniit ubique B. — 2, 5 mater honoris B. — 3, 2 Dux orborum, dux B. — 3, 5 dulcisque B. — 4, 4 und 5 umgestetlt B. — 4, .5 praefortem B. V. I, I nicht wriederholt B. — 4, 4 fehlt B. — VI und VII fehlen B. — r\' steht liereits allein aus anderer Quelle Anal. XXXII. 168. 1U4. De Beata Maria Virgine. 1. Virgo Dei genetrix mundique potens reparatrix, Regula virtutis. divini fornia decoris, Tu priraos lapides vario splendore micantes Excellis merito signasque decore venusto. 2. Iispidis insignem tidei virtute virorem Exprimis impiimis, liinc prolis honore bearis, Qui vetus a populo solvit phantasma redenipto. 3. Spes in caeruleo te vestit honore sapphiro, Quae regis mater cum virginitate refulges, Digna Dei solio caeloque serenior ipso. 4. Tamquam chalcedon caelestis canduit ardor In te, stella maris, divini exemplar amoris, Quae pulchra ut luna es, ceu sol electa refulges. 5. Herbida vernantis species et grata smaragdis Nec mediocris honos te prospicit, inclita virgo, Quae fons signatus vernas couclusus ut hortus. 6. Gratia sardonii te signat honore triformi, Cuius men^ humilis eandentia lilia vincit, Pulchrior ipsa rosis niveo splendore pudoris. 7. Sardius ex toto rubet ut cruor ordine sexto, Quo rubuit Christus hora sexta crucifixus, In quo purpuream meruisti passa coronam. 8. Aurea chrysolithi te forma notat speciosi, Quod, Christi genetrix, regum regina probaris, Cuius es a dextris induta cycladibus aureis. 9. Limpidus et purus ceu sol in aqua radiatus Digne confertur tibi, virgo Maria, berillus, Cuius ab intacta sol iustitiae micat aula. — 15S — 10. Maxiinus in pretio primusque decore topaton Aetheris ac fulvi speciem simul exhibet anri, In quibus arridet tua virtus et meritum ingens, Quo superos superas, melior mortalibus exstas. 11. Lumine purpureus. facie viridis chrysoprassus Distinctusque auro tua fert in^ignia, virgo, Quae solido fidei prudens patiensque fuisti. 12. Prasso guttatus viret ut maris unda iacyntus, Et tu, nostra salus ac mundi praeclue sidus, Virtutum titulis in uostra carne notaris. 13. Optime purpureus ac suave rubens amethystus In te virtutis specimen speciale refuudit, Regia progenies christorumque inclita proles, Qua fulsit mundo verus rex atque sacerdos. Maius Chronicon ms. Fontanellense saec. [9.] 12. [15.]. Cod. Portus Gratiae 332. 105. De Beata .Maria V. Salve, virgo pia, caeli regina Maria, Exemplis clara, miseris succurre, regina, Dura velut saxa tu crimina nostra relaxa. lanua tu caeli, tu porta patens paradisi, Posce tui fructum ventris qui nos benedictum Collocet in caelis, tribuens pia gaudia cunctis. Filius ille pater tibi, cui tu tiiia. mater, Si petis, ipse dabit, quia matri nulla negabit. Collect. ms. Zwetlense saec. 12. Cod. Zwetlen. 3.55. add. saec. m. I)e P.eata Maria V. Virgo restauratrix mundique salutis amatrix, Lucis adornatrix, tenebrarum stella fugatrix, Vitae larga datrix, dirae mortis superatrix, Caelica regnatrix, mediatoris mediatrix, Sis consolatrix, sis nobis auxiliatrix. Antiph. ms. Lambrechtense saec. '^/13. Cod. Graeceu. 258 add. *°/is. (mit Neumen). A. — Collect. ms. Gottwicense saec. 15. Cod. Gottwicen. 507. B. — 3 mortis imperatrix B. 107. De Beala Maria V. Mater virgo Dei, decus orbis, ianua caeli, Ad te clamantuni suscipe vota precum. Tu, regina poli, tu sidus praeclue mundi, Ora pro nobis, confer opem miseris. 5. Tu suspirantes de caelo respice, mater, Et ne labamur, tende, benigna, manus. Quamvis in solio sedeas, regina, superno, Nos tamen in terra compatienter iuva. Placa censorem miseris, averte mucronem 10. Nobis atque pium coneilia Dominum. Inter fludivagi rege nos discrimina mundi Ac semper stella caelitus irradia, Et, subito vita cam mors spoliaverit ossa, Sis praesens animae, ne pereat misere. 15. Arce procul bostes, furvas dirasque phalanges, Spiritus incedat per loca luciflua. Non videat manes, Orci non sentiat ignes, Pallentes umbras te duce profugiat. Obviet angelicus sibi mox cum lumine coetus, 20. Qui ferat bunc aulam regis ad aetheream, Rex ubi caelestis propriis partifur amicis, Qui placuere sibi, praemia pro meritis. Orat. ms. Benedictin. (Monial.) saec. ^^Ii3. Cod. Bibl. Capit. Schaffna- :en. 181. - Zu V. -i vgl. Nr. 104, Str. 12, 2. 108. De Beata Maria V. Virgo, mari? stella, lesse ile stirpe puella, Quam de gente David virtus divina vocavit, Ut verbo patris fieres substantia matris, Ut pareres Christum, qui mundum solveret istum, 5. Sic etiam pareres, ne virginitate careres, Foedere digna pari genetrix et virgo vocari, Te voco, virgo pia, genetrixque, requiro, Maria, Ut miserum sanes, curas qui tractat inanes, Et miseri curas divinis ignibus uras 10. Sum miser, obscenus nimiaque putredine plenus, Complue peccatis caelestis aquas pietatis Facqne tuo lotum dulci medicamine tolum, Quidquid post sacrum commisit culpa lavacrum. Qui per me labor, nunquam sine te revocabor, 15. Porrige, virgo. manum. subito me sentio sanum. ; — 160 — In partcm laevam quem traxit culpa per Evam, A'l dcxtiam releva, lu, mater mitior Eva; Porta i^atet, saevam fuerat quae clausa per Evam, Plaiatrix irae, quibus iliam vis aperire. 20. Cum sub extremo poterit succurrere nemo, Quis faciet tutum turpissinia quaeque secutum, Ni mihi tutelam des iudicis ante querelam r' Cum mundus flebit, cum terra polusque timebit, Sola potes terrae miseris suffragia ferre. 25. ISors ubi sanctorum desperat opem meritoruni, Flectitur irati per te sententia nati; Quare ad examon misero concede iuvamen. Sentio damnari, si differs auxiliari Nam datus ad mille tormenta Theophilus ille 30. Per te salvatur Christoque reconciliatur. Hic ita petcavit, qui Christum teque negavit, Ncc caruit vcnia te, virgo, iuvante, Maria; Ergo peccator, non corde vel ore negator, Credo salvari per teque reconciliari, 35. Propter peccantem si vis orare tonantem. Hnec, sacra, dispone, quae transfers ex Babylone, Fac, pia, lerusalem conscendere spiritualem, Pax ubi succedat, quam nuUa caluninia laedat, Rex ubi virtutis sit potus escaque salutis, 40. Lux ubi reginae sit apta mihi sine tine, Ante redemptorem sorfitae sedis honorem. Vox peccatoris te clamitat, aula pudoris, Ad caeli numen metuentis vertere lumen Et nihil audentis de nomine cunctipotentis. 45. Audi clamantem, te, virgo beata, vocantem, Si nou turberis, quod ab illius ore voceris, Qui vitiis foedus permansit ut mollis hoedus. Pacnitet errorum, iani foetet ineptia morum, Labilis et vanus sum plus quam quatriduanus; 50. Suscipe conversum, noviter Babylone reversum, Fac male deccpium, fac cum pietate receptum. Sic veniam posco, sic tiens mea crimina nosco; Non ego damnari, non debeo iam reprobari, Nani decet auctorem non exercere furorera, 66. lam debet pietas odiis iniponere metas. In te sperantem non vidi, virgo, vacantem, In te iactatum non vidi ludificafum. Me tibi commendo, reus ad te, spes mea, tendo, Eripe labentem, culpas absolve fatentem, 60. Oifensum natum milii redde reconciliatum, Dimerso mundo tenebris mortisque profundo. Sancla pareiis Cbristi, dare praesidium potuisti, ; — 101 — Si plures stellis animas a morte revellis, Qoam vetus illoruin transgressio, culpa duorum 65. Ergo mihi soli Non possitiii dicere noli. Par tibi maiesfas ct adhuc manet ipsa potestas, Post tantum munus levius salvabitur unus. Nec dicas: ^Natum vereor tam saepe rogatum." Vult raediatricem Deus esse suam genetricem, 70. Qui se pulsari, pro peccatore rogari Non indignatur. sed cum petitur, miseratur, Qui super errantum gaudet revocamine tantum, Et faciet secum caelos gaudere per aevum, Qui prius ad \itam traxit popuhim Ninivitam, 75. Quo miserante bonis sors est coniuncta latronis, Qui Lazarum fievit. triduana morte quievit, Praeda superbonim cum sit pro niorte duorum. Prolatae sortis lesu de munere mortis, Dans niundo pacem fac me, regina, capacem, 80. Simque redemptoruni per te concivis eorum, Pro quibus est lesus mortali corpore laesus. Collect. ms. incert. originis saec. 13. in. Cod. Tolosan. 871. — 13 culpae ratum. — 17 te leva tu. — 48 vertite luraen. — 64 transg^redio. — Abschrift von Adr. Carrere S. J. 109. VersQS in hoiiore sanctae .Mariae. Naturani nostram Christus, non crimine nostro Participare volens, crimine solvit eam. Tempore dignatur nasci sine tempore natus, Ut supra legein temporis esset homo. 5. Servus de domino, jiauper de divite factus, Nos a pauperie liberat atque iugo. Ad patris imperium sacram de tiamine sacro Conceptam prolem femina sacra parit. Concipiens, pariens non scntit danina pudoris 10. Casta parens, partu sauctiticata suo, Et quod nuila fuit in concipiendo voluptas, Matri nullus adest in jiariendo dolor. Fert raJix lesse florem, profert Aaronis Arida virga nucem, regia virgo Deum. 15. Regem caeiorum paupcrcula, lilia patrem, lustitiae solem stella Maria inaris. Nec perdit radix cmisso fiore virorem, Nec iiascente Deo virginis illa decus. Flos Christus. fructum vitae generans et odorem, 20. Perpetua matrem virginitate beat. Dreves, Pia Dictamin.i. 11 — 1(J2 — Fracto naturae mirantur saecula iure, Quod sit facta Dei tilia niater ei. Virgo tenet puerum, puer omnia, nata parentem, Ubera dat, sugit, replet et illa Deus. 25. Hic vere rutilat gemmis ornata beatae Virginis eftigies speculumque reverberat auri. Collect. ms. S. Mariae de Prato saec. (12 ex. et) V6. Cod. Farisin. 16 1)99. — Diesem Gedichte gelien in der Hs. noch folgende drei Verse vor- aus, die ersichtlicli nicht dazii (;eh6ren, vielleiclit ein Oanzes fiir sich bildeten, vielleicht ein anderwiirts entlehntes Hruchstiick sind: Salve, digna parens Dominoqiie per omnia parens, Solaris splendor, divina luce serena, Me miserum serva, clemens, pia, dulcis, amoena. Nach Vers 20 sind neun Hexameter eingeschaltet, die in der folgenden Nummer als ein Gedicht fiir sich mitgeteilt sind. 110. VersQs in Jinnore santtae Mariae. Virgo parit florem, flos fructum, fructus odorem, Virgo redeniptoreii!, veniae vitaeque datorem. Insolito more cum virginitatis honore Fit fecundata sine semine virgo beata. Lumine solari nescit vitrum violari, Nec vitruni sole nec virgo puerpera prole. Cuncta creata regens tit et liic in corpore degens, Lux et imago patris per sacrae viscera matris Ad nos accessit, sed non a patre recessit. Collect. ms. S. Mariae de Prato saec. [12. ex. et] 13. Cod. Parisin. 16699. Eingeschoben zwischeii Vers 20 iind 21 des vorhergehenden Stiickes. 111. Ue Beata Maria V. Te mihi pacifica, vitae fons, virgo Maria, Iiiimaculate decor, munditica bene cor. Me tibi conciiia lacrimae parcendo, Maria, Ebto lapsis pcs, propria tu mihi spes. Me tere, me gere. me preme, virgo regia, denie Saevia, da socium me fore nobilium. Collect. ms. Anglican. saec. 14. Cod. Coll. Corp. Christi Oxonien. 232. Abschrift von Rev. H. M Bannistcr. — 1(53 — 112. Dp Beata Maria V. Stella Maria muris, quae caelis praedorainaris, Et quae praeclaris hic laudibus intitularis, Expers sola paris tu, quae per Ave gravidaris Et fecunda daris, mater virgoque vocaris. Luce tui iubaris me, deprecor, intuearis, Subvenias hilaris et pro me, quaeso, loquaris. Quodsi dignaris, frustra, Satan, insidiaris, Si dedignaris vel quantumcunque raoraris, 0 mora, damua paris, et velle nocere probaris. Collect. ms. Carth. Maguntin. saec. 14. [13. et 15]. Cod. Ma^ntin. 186. J13. De Beata Maria V. Salve, Christi parens et nata Dei benedicta, Onmi iabe carens, quae lumine solis amicta Luuae sub plantis calcas iubar irradiantis, Sertuni de stellis prae virginibusque puellis, 5. Regia matrona, geris, alraa puerpera Christi. Hic, elegisti, quod tua veneretur icona, Per tua condigna miracula, virgo benigna. Me tibi consigna Satanae de fraude maligna. Tu patrona bona, tu gloriticata beata, 10. Tu speciosa rosa, tu mater honoris, araoris. 0 fons dulcoris, caeli regina superna, Me precc materna tuearis in omnibus horis. Mater humillima, spes miserorum certa reorum Atque facilliina propitiatio semper eorum, 15. Mystica celia. benigna puella, suavis, amoena, Lumine plena, decore serena, maris quoque stella, Virgo sacrata, per astra levata, Deo sociata, Sis miserata mei, pia, grata Davitica uata. Diva propago, dulcis imag<>, fioriger hortus, 20. In maris unda valde profunda ancora, portus, Fons bonitatis semper inundans, vas pietatis Prorsus abundans, cum deitatis prole iucundans, Auxiliafrix, indupcratrix, alleviatrix, Sis medicamen, da relevamen, pelie gravamen. 25. Amen, implores, ores, ut gaudia caeli Heli det, dia, diaderaa mihique, Maria. Orat. ms. Campensf anni 1462. Co<3. Darmstadien. 521. A. — CoUect. ms. Insulae Keg-inae Caeli (prope Wesaliam) anni 1479. Cod. Darmstadieu. 2653. B. — 4 pia virginilmsque. — lo spes miseratio certa B. — 20 undis valde profundis B. — 23 insuperatrix li. — 24 mediameu A. — Aufschrift: 11* — 1(54 — „Sequitur oratio metrica magistri lohannis de Beka poetae et habet fere omnen] coloreni metricum." A. — „Hoc dictamen metricum scripsit magister lohannes de Beka, egregius poeta, quod dominus lohannes de Arkel, episcopus Traiectensis, confirmavit, concedens omnibus devote dicentibas xl dierum indulgentias et unius carenae. Et habet fere omnem colorem metricum." B. 114. Oratiu metrica de laude beatae virginis Mariae. 0 mater matrum, materno more medere, Parcc reis et opem fer eis, miserere, tnere, 0 benedicta David proles, tu manna saporis, Tu generosa ludith, Abigail, Hesther honoris. 5. Fixa polo stella, tu legis glosa novella, Foederis arcella, Moysi duplata tabella, Cum nato mella, quoque lac tua sancta labella Stillent, debella vires Satanaeque flagella. Dux morum. lux caerorum, regina polorum, 10. Spes veniae, fuga tristitiae, m.edicina dolorum. Turbant saligia, pia respice virgo Maria, Cum sis sola via patriae. duc, dirige, dia. Surgens aurora, tu sancta theotocon, ora Protinus, absque mora pro me pereunte labora. 15. Astripotens mater, mundi stupor et generosa, Me perimens ater liostis petit arte perosa; Os, cor, opus, vim, res muni, duc daque iuvamen, Ut meritis sim pres, cum mors hinc separet. Amen. Orat. ms. Campense anni 1462. Coci Darnistadien. '>2l. A. —• CoUect. ms. Domus lusulae Keginae Caeli anni 1479. Cod. Darmstadien. 265.3. B. — gloriosa ludith B. — 0 Foederis cartella 4 Moysi— est dupla A. — 7 Tu nato A — 8 8tillant A. — 15 Astripotis B. " 17 sq. fehlen A. — Dies Gedicht folgt in B unmittelbar auf das vorhergehende (Salve Christi parens) mit neuer Initiale, doch ohne neue Aufschritt. Ob es ebenfalls lohannes de Beka zum Veifas^er hat, Ijleibt daher zweifelhaft. l)ie vorgedruckte Uber- schrift gibt A. 115. D»- Beata Maria V. Virgo serena, mater amoena, virgo sacrata, lustitiae dux, laetitiae lux, sponsa bcata. Blanda precanti, dulcis amanti, vas deitatis, Dura malignis, grata benignis, fons pietatis, 5. Sancta propago, lucis imago, virgo decoris, Cellula mellis, nescia fellis, fiuctus honoris. Virgo benigna, femina digna, virgo pudica, lanua solis, filia prolis, regis amica. — 1(35 — Lucida stella, pura puella, sacra sacrarum, 10. Fructificans mons. mellificans fons, spes animarura. Praevia iuris, virgula turis, iux tenebrarum, Flos sine spina, stella marina, pulclira rosarum, Pax odiorum, meta dolorum, consilii ros, Cedrus odora, gomma decora, munditiae flos. 15. Regula morum, forma bouorum, vera lucerna, Pacis alumna, summa columna, porta superna. Cdllect. ms. Domus Insulae Reginae Caeli anui 1479. Cod. Darmstndien. 2653. „Aliud pulchrum et laiidifluum dictamen." 11«. I>p t',eata Maria V. lanua solis, tilia prolis, lucida sfella, Arca decoris. mater honoris, munda puella. Nescia feilis, stillula meliis. regis amica, Blanda precanti, dulcis amanti, virgo pudica. 5. Virgo suavis, caeiica clavis, summa columna, Regula morum, forma bonorum. pacis alumna. Lux tenebrarum. pulcbra rosarum, gomma decoris, Summa bonorum, pax odiorum, cedrus odoris. Alunditiae flos, consilii ros, porta superna 10. Et rosa florura, meta iaborum, vera lucerna. Praevia iuris, virgula turis. flos sine spina, Mellificans flos, fructiticans fons, stella marina. Spes animarum, sacra sacrarum, femina digna, Gemma decoris, fructus honoris, amanda, benigna. 15. Vas deitatis, fons pietatis. lima malignis, Grata lienignis, gloria dignis, prodita signis. lustitiae lux, laetitiae dux, sponsa beata, Aula suavis, caeiica clavis, inviolata. Tu camera templi. iilium, tu puteus altus, 20. Tu portus verbi, de caelo clausaque saltus. Tu lectus, thalamus caelestis et arca sophiae, Tu victrix, tatrix, mercedis praevia diae. Navis ct ancora, nostra sis orbita, gemma probata, Platanus, hortus, virgula, portus, palma vocata. 25. Urbs murata, benigna velata, corona sacrata, Esuriam, sitiam, cupiam te, virguia nata. Virtutum species, via caelica. mater amoena, Post mortem videam te, caeli munere plena. Collect. ms. Insulae Reginae Caeli anni 1479. Cod. Dariiistadien. 2653. — 18 clavis unica lata. — 26 E.suriem. — Dies Gedicht hat viele Verse mit dem vorhergehenden geineinsam. ; — 16G — 117. De Beata Maria V. Alma poli stella, lux mundi, pura puella, Quae concepisti verbo, sine vae peperisti, Servum ferventeni tibi me fac et trahe mentem Ad Christum sursum, qui vitae det mihi cursum Sancte tinire braviumque poli reperire. Suscipe servorum pia vota precesque tuorum. Ablue peccata tu, Theophili miserata. Collect. nis. Doiiius Insiilae Keginae Caeli anni 1479. Cod. Damistadien. 265o. — In derselben llan IIS. De Beata Maria V. Gaude, sola pia sine crimine virgo Maria, Sancte concepta, specialius omen adepta, Quo superas cunctos supera iam sede beatos, Me vitiis natuiii cae\o da puriticatnni. C 119. De Beata Maria V. Stella maris, candoris ebur, speculum paradisi, Fons veniae, vitae ianua, virgo, vale. Caeli scala, boni schola. pacis tibula, turis Virgula, pigmenti cellula, virgo, vale. 5. De te tot lauduni rutilant insignia, nescit, Quo plus ascendat, tantus honoris apex. Omnes virtutum species et aromata totam Te simul aspergunt turis odore sui. Tu sine defectu radius, tu Qos sine spina, 10. Tu sine nube dies, tu sine viro parens. Quid loquor V hinc nullum cremcntum laus tua sumit Frustra luce facis tempto iuvare diem. Quaiita tuis pateat virtutibus area, nullis Flosculis laudum claudere lingua potest. - 107 — 15. 0 flos niunditiae, nostri, petimus, niiserere, Sis medicina reis crimina nostra levans. Sponsa redemptoris, salva nos omnibus hoiis Piaculis Satanae cariiis et illecebris. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. .521. 120. Versus ad laadoni Yirginis P.eafae. Laus tibi, caelorum (iux. moruni maxmia mater, Caelorura domina, nitidum vas, patris anioeni Dux, nitidum sidus miseroruin, gloria regis, Monini vas, miserorum gloria, splendor, honestas, Maxima patris gloria, splendor, lihera virgo, Mater anioeni regis. honestas. virgo. Maria. Collectan. ms. Geninieticense saec. 1-5. Coi}. Rotomagen. o^l (A 263). 121. Salatatio alphabelica et mystica de beata virgine ,>laria. Ave, sancta I)ei genetrix, o virgo Maria, Botrus Cypri, fraglans balsamus, alma Maria, Cupressusque Sion, Libani cedrus alta, Maria. Dogma salutis, lux bonitatis, clara Maria, 5. Exemplar morum, virtutuin norma, Maria. Fons signatus, favus stillans. divina Maria, Gloria mundi, gemma poli, regina Maria. Hospita regis, principis aula, beata Maria. Ignea flanima. rubus non ustus, mira Maria. 10. Kathedra doctrinae, via recta, colenda Maria, Lucida nubes, fulgida luna. decora Maria. Mitis ovis, forinnsa columba. benigna Maria, Nardus odorans, fumus turis, aroma, Maria. Orlus conclusus, flos campi, pulchra Maria, 15. Porta domus clausa, tu caeli scala, Maria. Quercus Basan, turris David, tirma Maria, Regia proles, sponsa Dei, speciosa Maria. Stella maris, solis aurora, serena Maria, Templum pacis, mannatis arca rcpleta, Maria. 20. Virga virens, vellus Gedeonis, casta Maria, Xristotocos digna, te dulcis, quacso, Maria, Ymiius sit gratus, tibi quem pio laude, Maria, Zelo depromo ; misero miserere, Maria. Ave, salve, vale, spes mea, virgo Maria. CoDect. ms. Mellicense saec. 15. Cod. Mellicen. 77. A — Collect. ms. Mellicense saec. 15. Cod. Mellicen. 121. B. — CoUect. ms. Lanibacense ; — \6S — saec. 15. Cod. Lambaceti. 328. C. — Orat. ms. Franciscan. saec. 15. Cod. Petrin. I a 14. D. — Collect. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petrin. b VI 3. E. — 6 diva Maria ABCD. — 8 principalis anla C. — 10 Maria fehlt D. — 11 Lucida nubes fehlt D. — 12 Mitis avis E. — 13 Nardus odoris A. — 15 Porta condusa (reclusa E) rubens rosa tu DE; Porta domus clausa, tu rubens rosa C. — Aufschrift aus A ; .statt dessen in C: De laude beatissimae virginis Mariae. 122. De Beata Maria V. Mater ave Christi, sanctissinia virgo, Maria, Partu. post partum, sicut et ante manes. Virgo, quae Christum peperisti, lacte educasti, Mergere me serva, me tueare potes. ]Me tibi commendo, me, virgo, relinquere noli, Ne peream, Christo funde, Maria, prec.es. Breviarium et Oration. ms. S. Servuli Venet. saec. 15. Cod. Cicogna 36 (2373). — 3 lacte ducasti. — 5 derelinquere. 123. De Beata Maria V. Stelligeri splendor, salve, tu gloria poli, Mater insignis, salve, formosa Maria. Tu maris immensi praelncida stelia vocaris. Mundi labentis nam candida nubila pulsas. 5. Antidotum felix mortis, regina, salubris, Monstres in tenero dulcem raihi corpore natum, Sumpsit quem Simeon canus ad brachia laetus, Spiritus angustas nusquam contempserat auras. Te duce tarfareos contingat linquere campos 10. Officiatque nihil furibunda felle Megaera Protinus, casta, precor, ostendas lumen Olympi. Collect. ms. Eberspergense saec. '''/16. Clm. Monacen. 6007. 124. De Beata Maria V. Spleudida stella maris, pia virgo Maria, vocaris Et veri solis deicaeque puerpera prolis. Venter et intactus, in quo Deus est homo factus, In medio cuius Deus est homo conditus huius. Esto Dei niedia nostrique, benigna Maria, Per tua lux merita datur orbi veraque vita. Orat. ms. Parisiense(?). .saec. 'Vie. Cod. Parisin. 36-39. ; ; I — 109 — 125. De Beata Maria V. Gaude, Deo plena, gaude, pariens sine poena, Gaude, resurgenti congaude, superna petenfi, Cnm Christo gaude, regnans diguissima laude Elegit qui te, det nobis gaudia vitae. Orat. ms. Pari8iense(?) saec. '*/i6. Cod. Parisin. 3689. 126. Carniina de Laadibas Virginis. I. Caeli reginam te iure, ilaria, fatemur, Ex cuius thalamo processit iustitiae sol. A irgo, creatoris caelorum mater et orbis, Innocuis raanibus mundo quoque corde beata, Rite Dei pinguem meruisti scandere montem. II. Gratia caelestis, reparatrix totius orbis, Diffusa est labiis, virgo Maria, tuis; Propterea regum te rex benedixit in aevum Et facit a dextris casta sedere suis, Aurea qunm fulvo vestis circumdata limbo Ambit et exornat riteque condecorat. Missale Turonense imp. Rothomagi 1492, 1493 A. — Missale Turonense imp. Parisiis 1.5.33. U. — In beiden Quellen nach dem Kalendariura. 127. Ad Beatam ^lariam V. 1. Maria, sumnia 3. Lucem, Maria, orta ex prosapia, genuisti saeculo, Angelus tibi: Involvens pannis Ave, plena gratia, locasti praesaepio, Dominus tecum Mundum (|ui regit sume nostra cantica, potenti imperio Quae tibi canunt Et arvis lucet electorum agmina. lumine sidereo. 2. Ecce, beata, 4. Ubere tuo credidisti nuntio bibit guttas Dominus, Et patris verbum Qui mari undas, concepisti utero, tiuere dat fontibus; Virginitatis Hnnc, virgo, roga, nulla est corruptio, laxet culpas omnibus, Ubi est sancti Qui dat coronas spiritus infusio. suis confessoribus. 170 — 5. Sacri ad templi 10. Beata valde (luem portasti limina, tua est humilitas, Huic caelestis Quam gloriosa deservit militia, siraul et virginitas, Qua compreliendit Per quam divina tanta niirabilia, venit ad nos pietas, Quae sunt concessa Audi, cum rogat tibi splendidissima. te nostra fragilitas. 6. Perrexit templuni 11. llle, beata, iustus senex Di)raini, tibi erat subditus, Est videns Christuni, Qui cunctis mundi quam beati oculi I imperat virtutibns, Suscepit euni Respicit terram, a te matre nobiii, et tremescit funditus, Gratias agens" Regnat in caelo uni Deo liomini. et tonat in nubibus. 7. Regina caeli, 12 Tuumque uomen osculasti tilium, maris stella dicitur, Ex patre niagnum Gens namque per te et ex te parvissimum, luce vera ducitur, Homineni verum Dura trinitatis et Deum fortissimum. lumine perfunditur, Quem genuisti A protoplasti manens virgo virginum. tenebris exciuditur. 8. Ex te, Maria, 13. Ex ventre tuo sublimis puerpera, verbum sumpsil hostiam, Caniem suscepit Quam immolavit Dei sapientia, extra lerosolymam, Quae caelum girat Hanc manducanius et fundavit aequora, ob eius memoriam Terrena regit Et hoc per fidem simul et caelestia. tenemus orthodoxam. 9. Scala caelestis 14. Regina, regis et Dei hospitium, mater, regum filia, Ex te est ortus Cum voluisti. finis et principiura, 0 gloriosissima, A patre natus Ut inchoaret est ante luciferum, Christus mirabilia, Hunc, virgo mater, Tunc fecit vinum fac nobis projiitium. ex aqua in hydria. ; — 171 — 15. En, Christus pendens 20. Ascendit postquam crucis in patibulo, supcr caelos Dominus, Quo liberaret Tu, virgo, atque mnndum a supplicio, coetus apostoiicus Te matrem dedit Permanebatis virgini discipulo, in orationibus, Ut semper virgo Hoc tibi erat non careres tilio. diebus ac noctibus. 16. Tunc Simeonis 21. Caelesti regno iuxta vaticinium assumpsit te filius, Gladius tuum Et exsultavit pertransivit spiritum, lesus benignissimus (,!uando occidi Tibi post Deum tuum vides tilium, omnis servit spiritus, Licet credebas Regina, nobis surgere post triduum. esto tu propitius. 17. Mortuus lesus 22. Hoc certe credit cruce est deposilus, Christianus populus, Quem sepelivit Quod tuus sponsus, loseph et Nicodemus tilius et doniinus Novo sepulcro, Exaudit, virgo, in quo nullus positus, te prae sanctis omiiibus, Tristatnr mater Quodcun(jue petis, et tidelis popnlus. donat tibi protinus. 18. 0 alma virgo, 23. Ut nos coniungas gaude cum apostolis, cum sanctorum coetibus, Qui crucitixus Pias inclina fuit lerosolymis, aures nostris precibus, Die surrexit Qufbus rogamus tertia a mortnis, et obnixe petimus, Sacris vidisti Procul absistat tuis illum oculis. fornicator spiritus. 19. Nec non vidisti 24. Spiritum irae cum plebe tidelium, tolle et tristitiae, Quaudo ad regnum Castrimargiae ascendit aethereum, atque philargyriae Ibi erexit Invidiaeque matris desiderium, nec non et acediae, Ubi cum patre Gloriac vanae regnat ante «aeculum. simul ac superbiae. Cod. Oxonien. Canon. Pat. Lat. 175. saec. "/12. — G, 3 Et videns. — Akrosticlion ; Melus, presbiter et monaclin.s. — Abschrift von Rev. H. M. Kannister. ; — 172 — 128. De Beata Maria Virgine. 1. 0 Maria, gloriosa 5. Ubi sanctis animabus angelornm domina, datur lux assidua, Maris stella, vincens cuncta Angelorum turmae larga claritate sidera, iunctis Dei gratia, Virgo pulchra, virgo casta, Qua repleri memet tua me clementer adiuva. faciant precamina. 2. Sumpsit enim ex te carnem 6. Ut eadem sim mundatus Dei sapientia, a culparum macula Ut humano per te vita Et decenter exomatus generi est reddita, virtute multimoda, (^tuod subegit neci culpa Summo regi voce dulci priniae matris noxia. Canam lauduni chrismata. 3. Super astra manens mira 7. Hunc qui laudat operando, potiris laetitia, quae sunt illi placita, Ibi servit omni die Obtinebit vere summi tibi phaianx caeiica feiix regni culmina Mihi, quaeso, fer iuvamen Et manebit sine tine presso mole terrea. dives omni gloria. 4. Assit mihi tua manus 8. Hac me dita, lesu Christi semper invictissima, mater integerrima, Nec me diri Leviathan Et eidera me coiamenda extinguant certamina, tua prece sedula, Sed sim victor coronandus Ut cum illo plene gaudens in aula stelligera. maneam per saecula. Amen. Collectan. ms. S. Ebrulphi saec. 12. Cod. Alenconien. 1. add. saec. 12. — 6, 6 cry.sroata. — 8, 5 Et cura. — Aus dieser QueUe publiziert von Leop Delisle im Annuaire Bulletiu de la Societe de THistoire de France. Paris 1863; II. partie, p. 9 sqq. Dort unmittelbar verbunden mit dem Reim- gebet „Micael cum Gabriele", entsprechend der Quelle. Schon das „Amen" zeigt aber deutlich , dafs es sich um zwei Gedichte handelt. Al.s Auctor vermutet Delisle — wohl mit Recht — Ordericus Vitalis. 129. De i Maria V. 1. 0 Maria, mater Dei, 3. Respice huc, o Maria, Miserere, precor, mei Dei raater et tilia, Atque pro me roga Deum, Et visifa hunc miserum, Ut absolvat istum reum. Oppressum mole scelerum. !. Ecce, tibi me conimendo -i. Serva tibi commendatura, Meque tibi servum trado, Tibi servire paratum, Ut domina me suscipe Tuae donnm pietatis Et clementer me respice. Me absolvat a peccatis. — 173 — 5. 0 Maria piissima, 8. Deum niihi pacifiCa, Onini laude tiignissinia, Dei mater et amica, Fac me digne te laudare, Hoc te posse inipetrare Venerari et aniare. Nullus debet dubitare. 6. 0 domina dominarum, 9. 0 praeclara stella maris, 0 regina reginarum, Quae cum Deo gioriaris, Propter tuam pietatem Fac me ad portum venire, Tolle meam paupertatem. Nunquam sinas me perire. 7. Pauper enim et egenus, 10. 0 Maria, tlos virginum, A Deo sum alienus, Ora pro me ad Dominum, Adversuni me irritavi Ut ad caeli palatia Deum, in quem tam peccavi. Perveniani te praevia. 11. In qua miser nequissimus Possim esse vel ultimus, Laudans Deum per omnia Saeculorum saecula. CoUect. ms. Radingense saec. 12. Cod. Oxonien. Laud. Mi.scell. 79. add. saec. 12. — 9, 4 Nusquam. — Abscbrift von Kev. H. M. hannister. 130. De Beata Maria V. 1. Mole gravati criminum 5. Vere, virgo. post genitura Ad te. regina virginum, Preces exaudi .supplicum, Confngientes poscimus, Et quid poscenti Dominus Adesto nostris precibus. Tibi negabit filius? 2. Aeternae vitae ianua, 6. Si tantum velis, domina, Aurem nobis accommoda, Nostra delentur crimina. Per quam spes vitae rediit, Quapropter te praecipue, Quam Eva peccans abstulit. Servos, oramus, respice. 3. Virgo, tu mater iudicis, 7. Te orante, sanctissima, Vitam deposce famulis Sanctorum orant agmina, Et ])aenitendi spatia Si te adversam praevidet, Nobis, oramus, impetra. Caelestis ordo conticet. 4. Exora, virgo, filium, 8. Per te, mater castissima, Praesens confer auxilium, Nobis donetur venia Ut perpetrata nequiter Tuisque sanctis precibus Purgentur efficaciter. Concilietur Dominus. — 174 — y. Virgo Maria, respice 11. 0 virgo, matcr Domini, Precesque nostras suscipe, Attende voces popnli, Peccata iam praeterita Per te cleri criminibus Remittat nobis. obsecra. Ignoscens parcat Dominus. 10. Exautli, virgo virginum, 12. Virgo gloriosissima, Pro nobis ora tilium, Vota comple fidelia Futura niala prohibe Nosque post vitam fragilem Miserisfjue com|)atere. Ad verani perduc requiem. Orat. nis. iricertae orif^. saec. 12. Cod. Oxonien. Canon. Miscel. 266. A. — Collect. ms. Benedictin. saec. 12. Cod. Vindoljonen. 532 add. saec. 12. B. — Orat. ms. Lunaelacensc anni 1451. Cod. Vindobonen 8835. C. — 1, 2 reginam K. — 2 deposce mi.seris li. — 3, 3 Et paenitentis A; Ac paenitenti B. — 4, 2 Patris confer B - 4, .3 Ut per peccata A. — 4,4 purgeraur A. — 5, 3 petenti C; Doininus fehlt A. — 5, 4 Denegabit tibi Domiuus B; Tibi deneget filius C. — 6, 1 velit A. — 8, 4 Nobis reconcilietur Dominus BC. — 8tr. 9 12 fehleu B. — 12, 4 Perduc ad veram. C. - In B und C als Lectiones wie Anal. XXIV, 55, aus jungeren Qiiellen; in A unmittelbar an- ffeschlossen an Nr. 134. Unser Gedicht i.st ein selbstiindiges iStiicli, aber von demselbeu Verfasser wie dieses; das beweist liier 8tr. 7, dort ."Str. 28. I.tl. De Beata Maria V. 1. Stella niaris, o Maria, 3. Tu piscina probaiica, Porta caeli, vitae via. Miserorum spes unica, Muris portus naufragantum, Ablue nos exterius Naufragantes duc ad portum. Et munda nos interius. 2. Nos submersos in peccatis 4. Vitiorum de sentina Salva, mater pietatis, Nos erue, virgo pia, Da, quod per paenitentiam Ignem extingue Veneris, Veuiamus ad veniain. Ne cremeniur cum miseris. CoUectan. ms. S. Orientii .\uxitani saec. 12. Cod. Parisin. Nouv. acq. 456. add. saec. 13. Vi2. De Beata Maria V. 1. Virgo, mater mellifiua, 3. Surge, materna pietas, Te deprecantes adiuva, Tua nos reple gratia, Surge, virgo puerpera, Quae hostium insidias Hostis repelle macbinas. Effuget et nos muniat Ave, Maria. Per te, Maria. 2. Gregis caulas ne deseras, 4. Surge, virgo fructifera, Lupum niurdacem conteras Genetrix integerrima, Et hostiles versutias Confer nobis iuvamina Procul a nobis facias. Auferens cuncta no\ia, Ave Maria. Pia Maria. ; — 175 - 5. Qnae baiulasti tiiiam, 10. Parce iam culpis, domina, Vitae et morlis dominum, Parce, mater piissima, Fuga catervas daemonum, Rumpe Satanae retia, Donans nobis remediura, Nostras dirige semitas, Virgo Maria. Virgo Maria. 6. 0 consolatrix domina. 11. Funde preces pro miseris, Quae omnibus es omnia, Colentibus te subveni, Delicti solve vincula, Ut puri a contagiis Quae me torquent tam gravia, Poli fruamur gaudiis MaXer Maria. Per te, Maria. 7. Heu, quam nefanda crimina 12 Mater supremi iudicis, Et omni labe sordida, Virgo, misellis subveni. Plenus sum immunditiis Ut per te cum caelicolis Et foetore libidinis Personemus liymnidicis Parce, Maria. Aula, Maria. 8. Heu, dirae mortis sarcina, 13. Tu igitur ad sidera Quae ut fur omnes enecas! Nos ad te sursum eleva, Quo mea ibit anima, Ut inter sacras epulas Qaae tot complevit vitia? Tecum simus in gloria, Audi, Maria. Sancta Maria. 9. Heu, quam fuerunt dulcia 14. Hoc nobis trina unitas Plena foetore crimina! Et simplex donet trinitas, Si comparantur omnia, Ut non sit nobis sarcina Quis est, qui me eripiat? ]Mortis tinis, sed gloria. Parce, Maria. Ave, Maria. Orat. ms Benedictin. (Monial.) saec. '*/i3. Cod. Capit. Scliaffnaburgen. 181. — 2, 7 caulas ne differas. — 8, 3 Plena. — 12, 5 Lies Ave, Maria? l.'>3. De Beata Maria V. 0 regina angelorum, mitis hera gentium, Porta caeli, mater Dei, flos et gemma virginum, Funde preces apud tuum, quo laetaris, filium. Ut caeleste nobis regnum tribuat post obitum. Orat. ms. Benedictin. (Mouial.) saec. '"/13. Cnd. Capit. Sc-,haffnaburgeu. 181. ; ! — 176 — 134. Oratio ad laadein beatae Mariae, niatris Domini. 1. Salve, regina omnium, 10. Audi voces miseriae, Virgo mater, post filium, Quas non possum exsolvere, Salve caelestis ianua, Nisi tibi, sanctissima, Peccatoribus patula. Virgo post partum unica. 2. Salve, tu Dei genetrix, 11. Ne tibi sit offensio Virgo dorens et fertilis, Tot scelerum confessio, Tuo processit utero Nam se calcari pedibus Tamquam sponsus de thalamo, Meis nollet diutius, 3. Qui nos venit redimere, 12. Si me terra cognosceret, Mundum dignatns visere, Se supter me dehisceret, Ne sit mihi damnatio, Sum enim bonis omnibus Piissima redemptio. Malis meis contrarius. 4. Ecce, quantum borribilis 13. Quod diligis, non diligo, Castis assisto oculis, Virginitatem fugio, Tuis primam, post omnium Perversus, mendax, invidos, Felicibus caelestium, IUicitorum cupidus, 5. Quorum mea luxuria 14. Ira frendens et odio Mordetur pudicitia Et semper studens otio. Nec solum istud vitium 0 quam lugere Aebeo. Mihi infert iudicium, Tot vitiis quod servio 6. Sed quot dicuntur nomina, 15. Nam non urbis excidium, Tot mihi insunt vitia. Sed animae periculum; Quoruni miser domiuio Imago Dei deperit, Assiduus inservio. Anima caelo decidit. 7. Et quia moles criminum 16. Quid dicam ante iudicem, Me malis facit miserum, Caelis, terris terribilem, Ad te solam confugio, Dum statuet iudicium Tuum solamen quaerito. Et iudicabit saeculum? 8. Pande mihi piissinium 17. Vix iustus tunc salvabitur Pietatis sacrarium, Et impius damnabitur, Pateant aures beatae Ibi parebunt omnia Meae vocis angustiae. A saeculis abscondita. 9. Appella pro me filium 18. Unusquisque pro merito Dei tuique unicuni, Recipiet a Domino, Ut sit mihi remissio, Boni bonorum gaudia, Quod te prae omnibus quaero. Mali malorum praemia. ; ! — 177 — 19. Locns mei similibns 29. Nam es regina caelitum, Cum igne, gelo, vermibus, Rectrix, redemptrix omnium, Infelices, qui talia Noli silere, domina, Passuri sunt supplicia, Esto mihi propitia. 20. Ego tamen prae oninibus 30. Non vult enim mc perdere, His borum ero socius. Qui me redemit sanguine, Heu, heu, mihi misero Ule. regina, unicum Cur processi ex utero, Quem genuisti filium. 21. Cur lactatus uberibus, 81. I"'ac festum eius angelis, Cur nutritus remissius, Fac nunc vacare gaudiis, TJt infernales pascerem Mea enini conversio Et caeli regua perderem':' Fiet eis laetatio. 22. Mors mea nimis misera; 32. Et conversuni a vitiis Lugete mecum, omnia, Custodi, Dei genetrix, Dole, caelum, superius, Me cunctis locis protege, Terra, nec non inferius, In viam pacis dirige. 23. Immo Christum exposcite 33. Stantem, sedentem corrige, Et pro me intercedite. In cunctis factis dirige, Quonam miser confugiam, Manuni sacratani porrige Quem advocatum repetam? Labentem nec non erige. 24. Sum peccator prae omnibus, 34. Marina stella, obsecro, Idcirco nec subliraius Serva me maris taedio, Expedit me transcurrere Aufer a me periculum, Et adiutoreni quaerere. Ut vales et scis indigum. 26. Tu, sancta Dei gcnctrix, 35. Vales enim prae omnibus, Hac es in re possibilis, Quos praecellis virtutibus. Te spem meam constituo, Tu angeiorum domina Tibi me servum offero. Et prophetarum gloria, 26. Fide mea me suscipe, 36. Apostolorum. martyrum, Nato tuo restitue, Confessorum et virginum Mca infelix anima Nec non sanctorum oranium, Ne sit in fine perdita. Ut est ordo caelestium, 27. Praesta mihi subsidium, 37. Quorum iuncta consortio Dum hoc suspiro saeculum ; Ora pro me miserrimo, Et cum recedet spiritus, Solve mei miseriam Adesto castis precibus. ¥a impende clementiam. 28. Nam te orante, domina, 38. Ab hoedis tristem eripe Sanctorum surgent milia, Et ovibus intersere, Si tu sola silueris. Fac me gaudere floridis Vox nulla erit aliis. Paradisi deliciis, Dreves, Pia Dictamina. VII. 12 — 178 — 39. Ut Cbristi vocem audiam, 44. Ut sit mibi proticuum Per quam regnnm possideam, Et avertat periculum, Per te, regina omninm, Cumque micabit terminus Virginitatis speculum. Omnium reruni caelitus, •10. Audi, Christe piissime, 45. Eius mibi confessio Patris matrisque uiiice, Sit scelerum remissio, Illius absque termino, Et adipiscar veniam Istius in boc saeculo, Evadendo sententiam. 41. Audi matrem j)iissimam, 46. Nec iinputes stultitiae, t^uam sic fecisti inclitam. Rex Christe clementissirae, Haec est, cuius visceribus Quod nominare audeo, Dulcis prodisti dulcibus. Exponere quod nequeo. 42. Dulcedincm inveniani. 47. Legem enim necessitas (Juam in te spero unicam. Neque habet adversitas. Tu es euim suavitas Vale, redemptor omnium. Et singularis pietas. Generale dominium, 43. Adiuro te, rex, iteruni 48. Vale, bcata trinitas Per boc nomen miriticum, Et triplicata unitas, Cunctis rebus terribile, Vale per omne saeculum Cuiiotis saeclis mirabile, £t delc massam scelcrum. 49. Salve, tu Dei genetrix, Virgo inaestimabilis, Salve, caelestis pietas Et pietatis caritas, Sis servi tui, deprecor, Immeriti non imraemor. Orat. ms. Benedictin. (Monial.) saec. '^/is. Cod. Capit. Scaffnaburgen. 181. A. — Orat. nis. incertae orig. saec. 12. Cod. Oxonien. Canon. Mi.scell. 266. B. — 2, 1 (^alveto Dei B; vgl. 49, 1. — .5, J Virgo B. — 4, 3 prae omnium B. — 5, 3 Nec si)lum uuum vitium A; Xec istud modo vitium B. — 6, 3 misera A. — 6, 4 Assidua A. — 7, 2 raalus B. — 8, 3 aure.s beat.ie Mariae A; aures sanctissiraae B. — 9, 3 Et sit A. — 9, 4 quaero prae omnibus AB. — 11, 1 Xe sit mihi A. — 12, 2 Me suliter se disrerperet B. — 12, 4 contraria. — 13, 3 Perversa, mendax, invida 15. — 13, 4 cupida B. — 14, 2 .studensqiie semper A. — Iti, 3 Cum B. — 19, 1 meis B. — 20, 2 socia A; .'ii horum U. — 20, 3 miseram A. — 21, 1 laclata A. — 21 , 2 nutrita A. — 21, 3 infemale A. — 23, 3 misera effugiam A. — 23 , 4 expetam A. — 24, 1 Cum peccator B; Sum peccatrix A. — 2-5, 4 me ancillam offero A. — 29, 1 caelorum A. — 31, 4 Fiat A. — :i4, 2 .Servare maris B. — 34, 3 Aufer rnihi B. — .34, 4 indigam A; it- dignum B. — 3.5, 2 t^uas A. — 37, 2 miserriraa A. — 40, 3 lUiusque B. — 43, 1 Adoro te B. — 43, 2 mirificum tetragraramaton A. — Str. 47 fehlt A. — 49, .5 Sis ancillae tuae obsecro A. — 49, 6 lam meriti« non A. — Ein Bruciistuck dieses Liedes sieiie Anal. XXXII, 19.3. In B schliefst sich an dies Lied unmittelbar Nr. 130 an. — Die Kollation von B nach Abschrift von Rev. H. M. l!;muistcr. — 179 — 135. l)e Beata Maria V. 1. Maria, virgo regia. 10. In domo Dei supera SpoDsa regis et tilia, Oliva es fructifera, Quara Dei sapientia Tu cella olearia, Elegit ante oinnia. Repleta Dei gratia, 2. 0 benedicta femina, 11. Aromatum areola, Universorum doniina, Ab hortuiano consita, Snnimi regis arcaria Tu in horto arbuscula Et eius secretaria, Salubris, aromatica. 3. Dei reclinatoriuiii 12. Aeterni sponsa principis, Et eius eonsistorium, Tu affluis deliciis, Armarium paracliti, Decora et spectabilis, Sacrariura altissirai. Tota desiderabilis. 4. Domus regis eburnea, 13. In Salomonis ferculo Eius interna camera, Tu es lignum de Libano, Quam dedicavit caelitus Columna es marmorea Missns ab eo spiritus, De base sargens aurea. 5. Maria, fons iustitiae 14. Turris David fortissima, Et vena indulgentiae, Quae habet propugnacula, Casti pudoris cumulus Contra Damascuin respicis, Ac pietatis titulus. Cives regis ac protegis. 6. Caritatis signaculum, 15. Tu frigus idolatriae Totius boni speculum, Et gelu ignorantiae, Aurora veri luminis, Tu Aquilonem deicis, Arca divini serainis. Cum regem Austri concipis. 7. Columba placidissima, 16. Snblimis es puerpera, Turtnr, avis castissima, Virga lesse tlorigera, Cui faber Deus aureas Flos ille tuus tilius, Praeparavit marenulas, Ortus ex tuis ilibus. 8. 0 raargarita candida, 17. Cui caeli servit solium, 0 sfella mundi splendida, Tu genuisti tilium, Yera eius pacifera, Creatura principium, Facta caeli clavigera, Deum, regem mancipium. 9. Tu paradisi porta es, 18. Mira regis iiurailitas, Ad caelura scala facta es, Miranda tua sanctitas! Per quam Deus ad horaines, Qui tua suxit ubera, Ad Deum scandunt homines. Caelo locavit sidera. 12* ;! ! - 180 - 19. Lucis solaris artifex 29. Et tu, mater sanctissima, Sub sole honio factus est Virgo gloriosissima, Et, qui creavit omnia, Dum sedes ad praesaepia, Creatur inter omnia. Cantas epithalamia. 20. Qui erat sine tempore, 30. In iubilo psalterii Humaiiatur in tenipore, Assumpta tuba ductili Et verbum invisibile Dulci cantu et supplici Per carnem fit visibile. Vagitus tenes pucri. 21. Ut sexus omnis gaudeat, 31. Quam laeta tympanistria, Ut Dei laudes ambiat, Quae sua canit gaudia, Puer iile, qui nascitur, Inter sua convivia Femina, unde nascitur. Sancta discurrit saltria! 22. Laetetur ergo femina, 32. Laeta stupet mysterio, Sua solvuntur crimina Quo mater nubit filio, Quod in Eva peccatum est, Ubi ancilla domino In Maria donatum est. Et humilis altissimo. 23. Virgo quae caret macula, 33. Quicun(jue fidci brachiis Tersit eius piacula, Dei cultum amplecteris, Mater per suum lilium Tantam pensa potentiam Evae tulit opprobrium. Et admirare gratiam. 24. Quam benedicta virgo es 34. Tu non eras, creavit te, Inter omnes mulieres, Tu lapsus es, erexit te, Quae mediatrix facta es Ut dives caelo fieres, Inter Deum et liomines! In terra pauper factus est. 25. Quam capax tuus uterus, 35. Terra transit in hominem, Quam magnus urbis arabitus, Homo in Dei subolem, Quo Deus et ecclesia Ut homo Deus fieret, Laeti celebrant nuptias Deus homo effectus est. 26. Quam laeta haec coniugia 36. Assumens carnis pallium Et quanta plena gratia, Carnis extinxit vi^tium, Ubi spunsus, qui tilius, Secus decursus fluminum Pater et ipse dominus Lignum fuit firmissimum. 27. Qui sibi matrem cligit, 37. Exsultat fortis ut gigas Sponsam eandem perlicit, Mundi percurrens semitas, Ex eius ortus semine Suo exemplo currere Suo lustravit sanguine. Et mundum docens vincere. 28. Tanti ponipam mysterii 38. In summi patris vinca Laeti celebrant angeii, Vitis fuit plenissima; Dum [)eo canunt gloriam ludas per avaritiam Terrisque pacem nuntiant. Listraxit hanc vindemiam. ! ! — 181 — 39. ludaeus prelum posuit, 49. Sciebas, quod in filio Sanguis et unda proHuit; Mundi esset redemptio, Inde te, homo, abluit Quod de hoste victoria, Et parudiso redditlit. De passione gloria. 40. Botrus ille dulcissimus 50. Maternus tamen animus In vecte crucifigitur, Pios effuiidit geraitus, Incredulus confunditur, Et insitiva caritas Sed christianus pascitur. Dulces extorquet lacrimas. 41. Quot lacrimarum rivulos 51. Redemptionem hominum Tuos lucentes oculos Plenum habebas gaudium, Dicam fudisse. domina, Sed tua carne genitum In cordeque suspiria, Prosequeris per gemitum. 42. Cum tuum, mater, unicnm 52. Sed et salvantis gratiam Pati vides suspendium, Ac pietatis unicam Dira transpunctum lancea, Dum attendens circumspicis Corona saeptum spinea, Et admirans amplecteris, 43. Agnum de tuo semine 53. De pietatis opere Rubro vernante flumine Egrediuntur lacriraae. Inter manus carnificum Pro salvatrice gratia Torqueri hominem-deum Pia mentis angustia. 44. Quot edidisti gemitus, 54. Hunc, raater, niihi tiliura Quando tibi vicarius Praesta, quaeso, propiitium, Pro magistro discipulus, Fac, mihi manum porrigat, Pro rege datur famulus Me male lapsum erigat. 45. Doloris acutissimo 55. Ego peccator sordidus Transverberata gladio Lepraque turpi tabidus, In passione tilii, Omui leproso turpior, Mater, martyr efficeris. Omni nequam miserior, 46. Sciebas quidem, domina, 56. Cururri per nefaria Afflata Dei gratia, Iniquitatis opera, Quia de raorte filii Non declinavi orania Salus manaret horaini, Pollutionis genera. 47. Quod mortis abolitio, 57. Quod culpaeest,quodcriminis, Quod vitae reparatio Nunquam implere destiti, De hoc crucis mysterio Omiii reatu sordui Exiret omni populo, Et omni sorde putui. 48. Quod agnus obit innocens, 58. In torpore socordiae, Ut raortis vincat principem, In foetore malitiae Ut raortera mors exterrainet, Ut iumentum in stercore De morte vita pullulet. Longo cubavi terapore. — 182 — 59. lam pro nataranatura vitium, 62. Det aspernari noxia lam versum est in habitam, Et amplecti utilia, lam rationis oculus In me confringat omnia Caligine confunditur. Lutulenta negotia. 60. Sed ora, precor, filium, 63. Sic me transire faciat Ut per lucis collirium Huins mundi tendiculas, Malam toliat albuginem Ne me captum retineat Et mentis hebetndinem. Saecularis illecebra. 61. Per spiritalem faculam 64. Sit mihi ductor, sit via, Solvat peccati nebulam, Qua revisalur patria, Ad sequendam iustitiam In qua pater et filius Lucem refundat perditam. Regnant cum sancto spiritn. Orat. ms. llenedictin. (Monial.) saec. *-/is. Cod. Capit. Scaflfhaburgen. 181. A. — Collect. m.s. saec. 13. in. Cod. Tolosan. «71. B. — 4, 2 in terra B. — 5, 1 Maria splendor gratiae A. — 12, 3 es .«pectabilis AB. — 20, 4 Crescescens fit B. — 21, 2 Et Dei B. — 22, 3 sq. fehlen B. — 27, 4 Sine virili sanguine B. - 28, 8 Cum B. - 29, 3 Cum sedes B. — 31, 4 psalteria B. — 33, 4 factus es B. — 36, 3 Tuo B. — 38, 2 Unde B. — 40, 1 Quos A. — Nach 41, 4 in B nur noch 51, 3 und 4; 52, 1 uud 2 und 53. — 43, 1 Quos edidisti geminus A. — 51, 3 Cum B. — 53, 4 De male B; lapsam A. — 54, 1 peccatrix sordida. A. — 54, 2 tabida A. — 62, 3 captam A. 13(5. Ue Bei b Maria V. 1. Ave, virgo gloriosa, 2. 0 Maria, stella maris. Sponsa Dei speciosa, Medicina salutaris SuDimi regis thalamus, Corporis et cordium, Teniplum sancti spiritus, In hac valle lacrimaruni Creatoris omnium Sis dux et propitia, Genetrix et iilia, Ut in fine sine fine Es soiamen peccatorum Mereamur pervenire. Et iustorura gloria. Ubi sancti voce pia Cantant Ave Maria. Collectan. ms. S. Mariae Rivipelli lis saec. 13. in. Cod. Parisin. 5132. 137. De Beata Maria V. 1. Ave, virgo, mater pia, 3. Ave, virgo gloriosa, Dei genetrix Maria; Dei roater speciosa, Ave, din praedicata Ave, caeli nitens porta, Et figuris demonsfrata. Per quam terris lux est orta. 2. Ave, virgo patri cara, 4. Ave, virgo Deo grata Plus quam sol et stella clara, Et ab ipso cousecrata, Ave, Christi mater munda. Ave, pulchra plus quam luna, Sancto spiritu fecunda. Quam tideles petunt una. ; : 6 — 183 - Ave, virgo praeelecta, 7. Ave, virgo et intacta, Uei genetrix effecta, Salvatoris mater facta, Ave, omni labe pura, Ave, cunctoruni regina Desperatis spes futura. Et dolorum medicina. Ave, virgo admiranda, 8. Ave, virgo benedicta, lam a cunctis veneranda, Incorrupta mater dicta, Ave, decens et decora, Ave, clemens et serena, Clarior lucis aurora. Pietate semper plena. 9. Ave, virgo, maris stella, Quae post partum es puella, Ave, fuigens margarita, Per quara nobis data vita. Collect. m.s. liturgicum incert orig. saec. 1-i in Cod. Tolosau. 871. — 1, 3 Que diu. — 2, 2 sol et caelo clara. — 3, 4 Per quam caelis lux. — Abschrift von Andre Carrt re S. J.; vgl. Revue des lanfrues Romanes 1895, p. 121. Vertiunden ist mit dieser Dichtung der Rhytiimus „Vale virgo regia"", der otfenbar ein Ganzes fiir sich liildet. 138. I»e Beata .Maria V. 1. Yale, virgo regia, 6. Vale, per quam Dominus Dei plena gratia; Delet nostrum facinus, Vaie, lesse virgula, Vale, vita saecuii Florida per saecula. Et spes vera populi. 2. Vale, stirps Davidica 7. Vale, soie clarior Et mater deitica. Atque luna pulchrior, Vale, decus virginum, Vale, plus quam lilium Quae portasti Dominum. Candida couvallium. 3. Vaie, mater Domini, 8. Vale, sempei florilius Grata sancto flamini Redolens prae omnibus, Vale, caeli domina, Vale, virgo habilis, Nostra delens crimina. Mater ineffabilis. 4. Vale, quae per tilium 9. Vale, virgo inclita, Es salus tidclium, luxta Christum posita, Vale, expers criminis. Vale, super aethera, Mater veri luminis. Pia gestans viscera. 5. Vale, in quam caelitus 10. Vale super omnia, Venit sanctus spiritus, Omni digna gloria, Vale, quae caelestia Vaie, quae pcccantium Regis et terrestria. Misereris omnium. Collect. ms. incert. orig. saec. 13. in. Cod. Tolosan. 871. A. — Collect. ms. incert. orig. saec. 16. Cod. Parisin. Xouv. acq. 1^44. B. — fitr. 1 — inkl. fehlen B. Nach Str. 10 fugt dieses bei Virgo perennis, ave, qua mundus solvitur a Vae, Porta salutis, ave, per quam patet exitus a Vae; Venit ab Eva Vae; Vae quae tollis, avel ; - 184 — In A verbiinden mit dem Rhythmus „Ave, virgo, niater pia". Ab- Kchritt daraus von Andre Carrfere S. J.; vgl. Revue des langues Romane& 1895, !>. 121 s<|. 139. De Beata Maria Y. 1. 0 rcgina sanclitatis 7. De te praesumentium. Et niagistra pietatis, In te confidentium, Disciplina vcritatis, Lacrimas fundentium, Instrumentum bonitatis, Misere gementium, ^'utrinienium libcrtatis, Amare dolentium, Documenlum lenitatis. Vere paenitentium. 2. Audi preccs, (juas fundiraus, 8. Virgo beatissima, Te placare contendimus, Sanctarum sanctissima. Quam semper offendimus, Piarum piissima, Nosmetipsos confundimns, Dulcisque dulcissima, Non peccata defendimus, Magnarura permaxima, Cicatrices ostendimus Mater amantissima. 3. Tibi, mater, quam laesimns 9. Singularis femina, Quidquid cnini curnnii>iinus Dominarum domina, In tide, quam promisimus, Dele nostra crimina Id te, pia, peccavimus Et tuorum uomina Nec te pie vocavimus, [Per tua iuvaminaj Cum a bono vacavimus. [Scribe] vitae pagina. 4. Tu diadema regium. 10. Attende suspiria Tu miseris refugium, Ad te suspirantia, Contra hostes praesidium Comple desideria Et suave remedium, Te desiderantia. Confcr nobis auxiliura Innumerabilia, Et utile consilium. Tuis odibilia 5. Placare cura tilium. 11. Vitiornm retia (Jui lumen est tideliura. Disrumpe propitia, Audi, virgo virginum, Ut caeli palatia Quae lactasti Dominum, Ingjessi te praevia, Verum lumen luminum, Calcata superbia Redemptorem omnium, Et eius familia, 6. Preces supplicantium, 12. Absorpta miseria Sese accusantium, Et omni penuria, Te desiderantium, Cum summa victoria Ad te sus|iirantium, In caelesti curia Per te dimicantium, Regnemus in gloria In te gratulantium. Per aeteriia saecula. Collect. ms. incert. orig. saec. 13. in. Cod. Tolo.sau. 871. — 9, 6 Suis in vitae pagina. — 11, 6 Ut eius. Abschrift von Andre — Carr^re S. J. ; vgl. auch Revue des langues Romanes 1895, p. 123. ; : — 185 — 140. De Beata Maria V. (Figurae veteris Testamenti.J 1. Gaude, virgo laudabilis, 7. Dumque patris nuda videt Gaude, mater mirabilis, Cham pudenda, male ridet Nati per exordia, Sibi dans opprobriura, Dei mater et filia, Deridentes facta Dei Ipsi nos reconcilia Crucifixi sic ludaei Impetrando gaudia. Sibi dant exilium. 2. Gaude, mater virginalis, 8. In filio iucundare, Gaude, virgo triumphalis, Promisso filio Thare Per Dei potentiam, Procedente tempore, Inter matres nulia talis, Tres videns unum honorat, Nato consubstantialis Cibos ponit et adorat Per carnis materiam. In prostrato corpore. 3. Post esum pomi vetili, 9. Theos Abrahae sic dicam: A sponsa sponso traditi Benedicens benedicam Serpentis astutia, In data progenie, Post collatam miseriam Nam filium Sarae dabo, Traheris in memoriam Ismael multiplicabo Praemunis malitia. Numero familiae. 4. Praedixit Deus veteri 10. Sacerdos magnus, rex Salem Serpenti caput conteri Vini, panis immortalem Muliebri capite; Pbcat sacrificio Tu caput es femineum, Sic verus sacerdos fratri Concalcans vipereum Misertus obtulit patri Paupcrtate divite. Se crucis supplicio. 5. Sponsis serpensmortem parat, 11. Tu es odor agri pleni. Frater fratris caput arat De quo memoria seni Vulnere letifero; Caligatis oculis, Fratricida fit ludaeus, Posiremum benedicenti Cum mortem passus est Deus Placet Deo et parenti Liguo salutifero. Fitque notum saeculis. 6. De lumbis Adae prodiens, 12. Videns Deum lacob luctat, Ab arcae claustris exiens Benedictus sic eructat Successorum germiue, Vidi Deum facie; Collata benedictio Datur nomen, salus datur Tua multiplicatio Et nobiscuni minoratur In sanctorum agmine. In humana specie. ;; ;;: — 186 — 13. Redcmptoreni Christum credit 20. Dat Hebraeis salutare lob temptatus nec recedit Nubis, ignis luminare A fidei solio, Auferendo dcvium Resurrecturum se clamat Sic geminat in renatis Et visuruin se, quem amat, Luminarc caritatis Ultimo iudicio. Pellens oninc noxium. 14. A patre missus accedit 21. Manna mandunt in deserto, Ad fratrcs loseph. recedit Carnes pluunt in aperto, Venditus in prctium. Tollitur inopia; Noster a patre descendens Manna replet vas aureum, Verus loseph fit ascendens Sic uterum virgineum Post crucis supplicium. Dcus Dei copia. 15. Primus loscpli venumdatus 22. Pontificis virga floret, Honoratur ct temptatus Fructificat, cum ignoret Profecit scientia, Naturae suffragium Noster pic humanutus. Virgo, natura mirante Temptatus et cruci datus Illibata post et ante Resurgit potentia. Dei paris filium. 16. Fraternitas non cognoscit 23. Per Balaam appcllaris Fratrem, nec minus ignoscit Stella lacob, lux solaris, Huniilis in prosperis,^ Luminis initium Ab angelo minorafus Ex Israel surgens domo A proximis ignoratus Praeparans Deus et honio Miserctur niiseris. Ducibus exitium. 17. Dixit lacob : Princeps erit 24. Turbis inquit legislator: ludas nec stirpi deerit Post me surgct profanator, Sceptralis potentia, Tamquam me suscipite; A gentibus exspectatns Proplietam qui recipiet Donec veniet rex natus, Veniurum, nunquam periet Dei sapientia. A sanctorum tramite. 18. Rubum videt infiammatum 25. Signa quacrit, dantur signa Moyses nec niinoratuin Gedeoni duo digna, Pastor factus ovium; Pluvia madentia Stat rubus in incendio, Ibi Dcus a simili Sic stat in puerperio Divina confert humili Virgo gignens filiuni. Rorans beneficia. 19. A servitute lutea 26. Samson ducit alienam, Surgens abit gens Hebrea Revocat Christus egenam Sequens Dei famulum Gentium ecclesiam ; Ab inferni potentia Samson urbis claustra tulit, Redemit sapientia Inferni Christus abstulit Deus Dei populum. Captivam familiam. : ; ; ; ; — 187 — 27. Anna sterilis a pari, 34. Novum fecit Deus mirum, Cum te vidit fecundari, Cum tu sine viro virum Grates agit Domino Concepisti, femina; Praedicit Cliristum regnare Placantem genus hominura Et deinceps iudicare Deo patri tu Dominum Ignorato termino. Peperisti, domina. 28. Regem dedit Israeli 35. Clausam vidit portam sera Loquens Deus Samueli Ezechiel et revera Facie ad faciem Notatur sacrarium; Reprobat , cuni non obedit, Clausa semper exstitisti Deus hunc, alterum dedit; Parens, Deo tribuisti Cognitus per speciem. Humile refugium. 29. Regnat David et post eum 36. Adventu sancti sanctoruni Regnare promittit Deum Cessabit cireumcisorum Deus suo semine; Rcgalis inunctio, Semen David assevero Fiat licet temporalis Verbum in homine vero, Eius virtus, triumphalis De te natum virgine. Sic sanctorum natio. 30. Ego flos campi, lilium 37. Signum datur sannianti Sum, Deus, et convallium Regi lapis, ignoranti Spes, salus humilium. Lapidis officium Tibi, mater, virginitas, Lapis Christus struens reges, Tibi, virgo, fecunditas, Idolatris novas leges Duplex beneficium. Dans vitae commerciuin. 31. Salomonis consecrata 38. Tres illaesi sunt ab igne, Mulier quaerit a data Quia Deus suos digne Frui sapientia Salvat salvans omnia; Sterilis et viduata Patri, nato, paraclito Ad Christum est revocata, Laudes referunt subito Cedit idolatria. Sopita calumnia. 32. Veniet rex, inquit illa 39. Mira videns mira refert Austri regina Sibylla, Rex indignus, cui defert Sceptra praebens regibus, Superna clementia Novus nova signa dabit (^uantus, inquit, Dei natus Et in fine iudicabit His apparens miseratus Cum suis principibus. Adest cum laetifia. 83. luxta vaticinium 40. Sic eructat Virgilius: Isaiae filium De caelo natus filius Profers maris nescia; Et nova progenies Rorat caelum , nubes pluunt Procedet tam subtilius, Salvatorem et effluunt Quam ipse mirabilius Eius beneficia. Novat novas facies. - 188 - 41. De te, virgo singularis, Prodit lapis angularis Aptus aedificio, lii structnra, cum snrrexit, Duas uno circumtexit Gentes beneficio. 8erm. mss. incert. orig. saec. 13. in. Cod. Oxouien. Laud. niiscell. 269. add. saec 13. ex. — 21, 1 Magna mandunt. — 21, 4 Magna replet. — 35, 2 lezechiel. — 36, 6 sanctorum facio. — Abschrift von Rev. H. M. Kannister. 141. De Beata Maria V. 1. Ad sermonem nostrae laudis, Miseris quas nunquam claudis, Aures tuae pietatis Nunc inclina, Orbis terrarum regina. 2. Dona nobis intellectum, 8, Splendor expers tenehrarum, Ut loquamur, iiuod est rectum, Quo processit lumen clarum, Ne inxta pravorum morem Maria, virgo beata, Incidamus in erroreni. Sic fuit in mundo nata. 3. Fac , vox nostra sit sonora, 9. Orta genere regali Quo te laudet omni hora, Gratia spirituali Et concelebret mens munda Aftiuenter est imbuta, Laudatione mcunda. Servans legis instituta. 4. Mater Dei o benigna, 10. Haec diligenter nutrita Angelorum laude digna, Et honeste custodita. Non ad plenum tua gesta loseph sancto desponsata, Cuiquam sunt nianifesta, Permansit inviolata. 5. Tua facta nec referre 11. Gabriel, Dei electus. Geus valet totius terrae, Ad quam est post haec directus, Dum quisque pro posse suo A quo pulchre salutata Psallit in honore tuo. P>ubuit perturbata. 6. Si quis preces pro peccato 12. Verbis consolatnr blandis, Adfert , has praesenta nato, Documentis venerandis Offerre quae tibi cernis, Ab angelo edocetur, Mente devota non spernis. Quod mater Dei vocetur. 7. Virgo sancta, mater Dei, 13. Cui sic respondet iiia: Ad quam confugiunt rei, Ecce, Domini ancilla, Ab his poenis, quas meremur, Fiat mihi, ut dixisti, Tua prece liberemur. Sim genetrix Icsu Christi. ! - 189 — 14. 0 puerpera sublimis, 24. Demonstrat sancta scriptura, 0 sancta, laudanda nimis, Islud factuni propter plura, Cui mysterium caeleste Scilicet, nt hunc antiquus Creditur angelo teste. Non cognoscat inimicus. 15. Suscipiens illud Ave, 25. Nam si vere copnovisset, Dulce verbuni et suave, Denm non cmcifixisset, Quod cunctis nimis est mirum, Pretio sanguinis empti Concipis nesciens virum. Nec fuissemns redempti. 16. Est tuum corpus intactum 26. Dedit illi Deus tale Templuni Dei in te factum, Solaciuni maritale, Quem revera gcnuisti Ne corupta crederetur Et [tno] lacte pavisti. Et ob hoc lapidaretur. 17. Caelum, terram gubernuntem 27. Princeps virginum, Maria, Dum conspiceres reptantem, Per te reddita est via, Piam dextram porrigebas Quam clauserat nobis Eva Et sustinens erigebas. Pro suasione saeva. 18. Hic in cunis dum vagiret, 28. Forma, decns pnellarum Blandimentis, ut dormiret, Et sanctior feminarum, Saepius obtinuisti Regeni, iustitiae solem, Et pannis operuisti. Gaudens esse tuam prolem. 19. Mater Dei atque nutrix, 29. Ut sanctns evangelista Esto nobis nunc adiutrix, Fideliter dicit ista, Sicnt nos cognoscis velle, Denni verum incamatum [Et] peccata procul pelle. Contitemur tunm natura. 20. 0 nova res et miranda, 30. Verba, quae dixit propheta, Per saecula niemoranda, Cognoscimus adimpleta, Qui terram palmo concludit, Dat Dens benignitatem Cum virgine matre ludit Propter snam caritatem. 21. Qui caeli continet thronum 31. Terra nostra dedit fructum Et a quo est omne bonum, De caelestibus adductum, Quemadmodum ilii placet, Quo cibati et refecti In sinu pucilae iacet. Universi sunt electi. 22. Quae laetatur, sicut debet, 32. Hauc, nt psalmista praedixit, Et oscnla ei praebet, Terram Deus bcnedixit, More feminei sexus Avertens captivitatem Nato suo dat amplexus. Et dans nobis libertatem. 23. A quibusdam dnbitatur 33. Praefulgida maris stella, Hacc viro cur desponsatur •, lesum Christum interpella, Dicamus, ne quis iguoret, Ut tua prece placatns Nimirum, ut custos foret. Nostros expurgct realus. ; 100 — 3i. In mundo pro quo pressuiani 37. Adest angelorura coetus, Tu sustinuisti duram, Et lesus occurrit laetus, Martyrium passa forte In caelesti throno secuni Illius conspecta morte. Te locans, ut fuit aequum. 35. Capta uimio raaerore, 38. Inter claras margaritas, Sauciata es dolore, In caelesti sede sitas, Dum (iator aeternae lucis Das fulgorem claritatis, Toleraret poenani crucis. Nil habens obscuritatis. 36. Tu assumptionis iiora 39. Sancta sic glorificata, Consurgens velut aurora, Dilue nostra peccata, Sicut cunctis est compertum, Rogans regem sempiteruum, Mundum relinquis desertum. Ne cadamus in infernuni, 40. Reguum quo possideamas, In quo semper gaudearaus Cum agrninibus sanctorum Per saecula saeculorum. Collect. ms. incert. orig. (Gallicum?) saec. |12. etj 13. Cod. Bemen. 702. — 6 , 2 quas praesenta — 19 , 1 et nutrix. — 2.5 , 1 cognovissent. — 25 , 2 Dominum non criicissent. — 27, 1 virginum regina. — 29, 2 dicit ita. — 36, 4 relinquisti. — 40, 1 Reg-num ergo possideamus. — Die Handschrift iiberschreilit das Gedicht: iS. Gregorius de beata Maria. Selbstverstandlich ist dasselbe hochstcns aus der zweiten Halfte des elften , wahrsclieinlicher erst aus dem 12. Jahrhundert. 15, 2 zitiert die isequenz : Verbum bonum et s u a V e. 142. De Beata Maria V. 1. Stillat in stellam radium 3. Maternum cor fit an.xium, Caeleste stillicidium, Dura videt, quod supplicium Mel stillans, quo nil melius, Filius sentit anxius. Virginale praecordium Nam propitiatorium, Praeter naturae studium Sacri cordis sacrarium. Duni replet Dei filius. Percussit ipse gladius. 2. Gaudet virgo, quac filium 4. 0 virginale lilium, Patrem parit humilium, Rosa per lioc raartyrium, Praeter quem non est alius Donum nacta beatius, In luctum vertit gaudium Ora patrem, pia, pium, Crucis sustinens taedium Post huius vitae stadium Stella praesente radius. Ut sit nobis propitius. Coliect. ms. Gallicum saec. 13. Cod. Parisin. fr. 2.540t<. ; . 143. Oe Beata Maria \ 1. Salve, parens adornata Virgo munda, nos eniunda, Virtutibus et signata Saepe munda et remunda, Signo pudicitiae, lustitiae regula. Pracclectum vas iionoris, Sanclissimum vas odoris, 7. Mater dulcis, clemens, pia, Vas omnis munditiae. Mundi [salus], caeli via, Tu Engaddi vinea, 2. Vas decoris, vas .sacratum, Genmia caeli, mundi rosa, Vas splendoris. deauratum Proles David gloriosa, Auro sapientiae, Tu es urua aurea. Vas prae cunctis sublimatum, Virgo munda, uos emunda, A Deo miseris datum Saepe munda et remunda In necem miseriae. Eruens a framea. 3. Vas sine pari formatum, 8. Mater veri Salomonis Omni bono perornatum, Atque vellus Gedeonis, Plenum oninis gratiae, Nos in pace visita, Vas mundatum, nos emunda, Quae per rubum designaris Saepe munda et remunda, Et regina nuncuparis Vas misericordiae. Prae omnibus iuclita, Virgo munda, nos emunda, 4. 0 theotocos, flos florum, Saepe munda et remunda 0 redolens arca morum, Et nobiscum habita. Tu candes ut lilium Parum dixi, nam candore 9. Felix Anna, iucundare, Nivem vincis et odore Quae meruisti portare Omue aromaticum. Genetricem gioriae, Quae puteum sine fundo 5. 0 electa spreta Vasthi, Arenti dedisti mundo, Gentem tuam iiberasti Unde potus veniae. Aman morti tradito, 0 fiscella Mosaica, 10. Sancta Lucia, laetare, Vultum benignum indica Quae parenti sine pare Gregi tibi subdito. Servis vera nuntia, Virgo munda, nos emunda, llli prae amore iuncta, Saepe munda et remunda, Servitio rite functa Gralis, non ex merito. Pietatis gratia. 6. Salve, mater pietatis, 11. Sancta Fides cum socia Adnullatrix vetustatis, Eiisabeth, niatre pia, Novae vitae formula. Nobis pobce veniam, Salvp, virgo, noster [risus], Ad hoc rei suspiramus, Archa Noe, paradisus Te propter hoc exorumus Et Aaron virgula. Et caelestem curiam. — 192 — 12. Ad te, Maria, redimus, 13. Fac nos iramunes a malo, Quia sine te perimus, Quod attulit Eva malo, Poria caeli pervia, Et post mortem in gloria Omnis intrans intrat per te, Nos recipe cum gaudio Hoc scit et videt aperte, Regnaturos cum filio. Qui manet in patria. Collect. ms. S. Mariae de Noa saec. 13. Cod. Parisin. 3388. 144. De Beata Maria V. 1. Ave, gloriosa, 6. Tu virgo sacrata, Dulcis et formosa, Flore comparata Mater gratiae, Rosae, lilio, Stirpe generosa, Moribus ornata, Prole pretiosa, Vernas sicut prata Fons clementiae. Flore vario. 2. Gernma pietatis, 7. Tu es fons salutis Nexus unitatis, Robore virtntis Lanx iustitiae, Et clementia, Nornia sanctitatis, Caecis, snrdis, mutis, Dulcor caritatis, Ope destitutis Datrix veniae. Das remedia. 3. Tu laus angelorum, 8. Tu post Deum prima, Speculum tuorura, Summis ligas ima Caeli gloria, Pacis fascia, Tutrix pupillorum, Nobis zeli lima Ductrix captivorum Culpae purgas zima, Ad praesidia. Sis propitia. 4. Tu maestis solamen, 9. Ave, margarita Aegris medicamen, Pura, non polita Piis praemia, Fulgens lumine, Lapsis dans levamen, Turris monte sita, Salus post certamen Fortis et munita Caeli gaudia. Sancto tiamine. 5. Ave, flos pudoris, 10. Tu es benedicta, Parens salvatoris, Nesciens delicta, Plena gaudio, Vatum carmine, Donis sacri roris, Virga, rubus dicta, Cordis, artus, oris Constans et non ficta, Carens vitio. Sine dumine. — 193 — 11. Tu sacro pudore, 15. Tu nautarum stella, Sacro fusii rore, Nautas in procella Paris lilium, Salvans, diceris, Nec te matris raore Tu es Dei cella, Cruciat dolore Favus stillans mella, Puerperium. Arca foederis. 12. Tu, virgo beata, 16. Tu pons et piscina, Maria vocata, Portus et carina, Spes fideliura, Quae prae ceteris Purc' salutata Confers in ruina Votis et parata Gratia divina Te precantiura. Opem raiseris. 13. Ave, vas virtutum, 17. Ave, puellarum Salutis imbutum Speculum sanctarum, Aromatibus, Splendor gloriae, Cui nil hirsutum Praemium sanctarum, Haeret nec poUutum Palraa viduarum, Culpae sordibus. Flos munditiae. 14. Tu desiderata 18. Scala peccatorum Diu, tandem data Ad regna polorum, Sanctis patribus, Dono gratiae Viam das post fata Nos per viam morum Mente tibi grata Duc ad lucis chorum Faraulantibus. Et laetitiae. Cod. Coll. Corp. Christi Oxonien. 119. — 3, 2 suorura. — 5, 4 sacris. — 6, 2 phaona comparata. — Abschrift von Rev. H. M Bannister. 145. De Beata Maria V. 1. Res nova mirabilis, 3. Virgo, caeli regia, Virgo semper araabilis, Referta plena gratia, Virgo venerabilis, Deitatis pluvia Omnibus comes atilis. 2. Virgo, decus virginum, 4. Virgo super omnia, Caeleste luraen luminura, Tu dele nostra vitia Ave, salus gentiura Et percepta venia Firmafiue spes tidelium. Perducas nos ad gaudia. Liber ms. Miraculorum BV. saec. 13. Cod. Parisin. (Arsen.) 3517. — Aus derselben Quelle Gautier, Oeuvres Podtiques d'Adam de St. Victor II, 356. Dreve.s, Pia I>ictamina. VII. 13 — 194 - 146. Ue Beata Maria V. 1 a. Area, 1 b. Aurea, Rosea, Turea, Vinea Mellca Poderis, Nasceris, Scirpea, Gemmea, Vitrea, Lactea, Laurea, Myrtliea Aetheris Superis Lux miseris Et inferis Assereris. ExtoUeris. lc. Olea ludaea, lessea Diceris, Tu dea Nivea, Laus mea, Aderis, Quae flecteris, Dum posceris. 2 a. Erravimus, 2b. Sed gemimus Peccavimus Et petimus, Et Dominum offendimus, Ut emundetur animus, Id luimus, Nam serimus, Quod lusimus, Quod fecinius, Hoc bravio, dum currimus Sed ad portum confugimus, In stadio, deficimus. Dum virginem requirimus. 2 c. Rex optimus, Altissimus In hac regnat liumillimus, Quo surgimus, Quo vivimus, Quo veterem exuimus Adam, novum induimus. 3 a. Plebi miserae, 3 b. Prolis liberae Lapsae temere, Parens, nitere Sere Vere Propere Reddere Nectar ab aethere. Vitam pro munere. — 195 — 4a. In te sidere 4b. Caeco vulnere Detur surgere, Nos occumbere Mente cernere, Dat carnis blandimentum, Munde vivere, Sed da viverc, lugo subdere Da conterere Lasciviae iumentuni. Vipereum pigmentum. 5 a. Speciosa 5b. Trans clivosa, Virgo rosa, Trans saxosa Salva peccatores, Rege in amores, Gratiosa, Per spinosa, Virtuosa, Per umbrosa Fac nos meliores. Dirige cursores. t) a. Generosa, 6 b. Aiiimosa, Luminosa, Gloriosa, Tuos da fulgores, Submove tortores, Ne lutosa, Hic annosa Bitnosa Procellosa, Trahant transgressores. Stringe percussores. 7. Ave, virgo caelica, Flos specialis De stirpe Davidica, Laus virginalis, Sponsio prophetica, Sanguis regalis. 8a. Lux maritalis, 8 b. Tu curialis Spes vidualis, Pagina moralis, Da gaudia, Tu Maria, Lux. via Tu pia Praevia, Venia, Thalamus decoris, Salus peccatoris, Mater salvatoris. Genetrix pudoris. 8c. Stella navalis, Lux verticalis In patria. Gloria, Filia, Tui genitoris, Summi conditoris. 13* — 196 — 9a. Nostris hostibus 9b. Tuis precibus Subrepentibus Tersis sordibus Tuis viribus Nostris raentibus Subeas, Deleas, Niteas Paleas Et nos adeas, Et exhibeas Cynthia fulgoris. Pascua viroris. 9c. Nobis flentibns Et labentibus In his rupibus Advehas, Augeas, Nostri foveas Gratiam vigoris. 10 a. Singularis 10 b. Exemplaris, Stella maris, Militaris Decor et flos florum, Vita beatorum, Sublimaris, Popularis, Adornaris, Praesularis Vernans aula morum. Laus et spes reorum. 11 a. Virgo parens absque pari 11 b. In gehenna carcerari Munda nos, emunda, Plebe cum immunda Pietate puellari Nobis absit, sed ornari Nobis inunda, Stola iucunda Mellis . . Fac in Christi .... unda. corona rotunda. 12. Propera, libera, Sanes ut vulnera Animae mortifera, Resera, lux, sidera. 13 a. Nostrum desiderium, 13 b. Sed tu, candens lilinm, 0 desiderata, Deo conformata, Extingue cauterium, Flentium refugium, Quo fervent peccata, Absterge reata Caro duin incendiam Parit inflammata. 14. Cantica Lyrica, Rhythmica finio, Mystica Caelica Cantans in gaudio, Quiete fruar praevio Praesidio. ! ! — 197 — CoUect. ms. Vedastinum .saec. 13. Cod. Cadomen. 14 (IV" 18). — 1 a, 5 Cirpea. — 1 c, 6 Vinea. — lc, 7 Laus manens. — 5b, 3 aiiiore. — 5b, 6 cruores. — 6b, 4 amosa. — Sc 3 In fehlt. — 9a, 6 nos adhesis. — 9b, 4 Doleas. — 9c, 4 Adveas. — 11 b, 3 adsit. — llb, 4 Stola nos. - 13 b, 4 Abstergens rata. — Uer Form nach zu urteilen, inoglicherweise auch Cantio. Von demselben Verfasser das Lied Veris tlos, Herl);i, ros. 147. De Beata Maria V. 1. Mente gaudens praerticabo 12. 0 mater virtutum, Dei matrem et lauiiabo, Servis tuis scutum Tibi carmen decantabo. Semper praebe tutum. 2. Cordis mei nosce votum. 13. Ut hostis mali sortes Malum a me pelle totum Ipsi vincant fortes Et amoris auge votum. Nec malorum sint consortes. 3. Mater, audi et exaudi, 14. 0 Maria, mater pia, Miserere niiseri, Mundi salus, vitae via, Me nunc cerne nec buncsperne A te, quidquid gessi, Cantum tui servuli. Virgo, non recessi, Te in corde gessi. 4. Ave, mater desponsata, Dei mater praenotata, 15. Opem a te quaero, Virgo seniper illibata. Mater, nec despero. Sed iuvamen quaero. 5. Ave, lumen Simeonis, Vellus madens Gedeonis, 16. Solve meorum Sponsa prudens Salomonis. Vincla peccatorum, Lumen angelorum. 6. Ave, solis florens hortus, Stella maris, tutus ))0rtus 17. 0 fons iiideticiens, Et optatus semptT potus. Dulcis et reticiens, Ad te curro sitiens. 7. Ave, moris disciplina, Tu caelorum es regina 18. Imple desiderium Et dolorum medicina. Cordis et suspirium, Dulce refrigeriuni. 8. Ave, virgo puellarum, Lux sanctorum et sanctarum, 19. Tu in me robur insere, Per te crescunt nec marcescunt Ut hostem possim vincere Flores pudicitiae. Et tecum semper vivere. 20. 0 quam beata, 9. Ave, rosa speciosa, Pcr quam reserata Gemma splendens pretiosa, Sunt Adae vitia Virga lesse fructuosa. 0 (juam laudanda 10. Deum caeli peperisti, Mater et amanda Mundo lapso succurristi, Per quam tanta muniu Nexum mortis denexisti. 21. 0 quam serena 11. (0) virgo Dei sanctissima, Virgo, fide plena, Tu pax mundi tutissima Cuius mira iustitia £t vitis tecundissima. Nostra fuit laetitia. - 198 — 22. Haec despexit liaec terrena, 31. 0 res mira, virtus diva Caelis regnat haec suprema, Illibata permansisti, Ubi Dulla tristitia. Natum caelis praemisisti, Ad cuius dextram resedisti, Quando mundnm reliqnisti. 23. Haec est vita mortuorum, Dulce carmen angelorum, Interventrix scelerum, 32. Ibi semper veneraris, Per quam Christus, rex caelorum, Virgo parens, et laudaris, Vincla solvit peccatorum, Quae cum Christo gloriaris. Preces audit contritorum. 33. 0 quam pium est laudare 24. Haec est illa, quae nescivit Dei matrem et amare, Thorum viri, dum .... Toto corde suspirare, Porta patfns caelica, 34. Quae laudantem protegit 25. Haec est virgo, quae portavit Nec plorantem despicit, Deum veruin , quem amavit, Sed (|uasi mater respicit. Quem laudat plebs angelica. 35. Gaude, mater pietatis, 26. Haec in caelis veneratur Gaude, norma caritatis, Et in terris adoratur Gaude, forma sanctitatis. A plebe catholica. 36. Gaude, virgo castitalis, 27. Mater dulcis, nos dignare Tua laude confirmare Gaude, templum trinitatis, tuae pietatis Et virtute roborare. In manus Me commendo, lux claritatis, Ut me mundes a peccatis. 28. Ne in niundo hoc cadamus, Te iuvanfe evadamus, Lapsi per te resurgamus. 37. 0 virgo Dei piissima, Ad me pia 29. Virgo, dulcis parens, converte viscera. Tactu viri carens. Modo niiro peperisti, Deum caeli genuisti, 38. 0 quae via es filiis, A quo facta tu fuisti. Tuis succurre servulis, Post quem virgo permansisti. Cunctis fer opem miseris. 30. Tu a Cliristo es electa 39. Mater duicis, non me fraudo, Et ab ipso es protecta, Quando lesum teque laudo, Cuius mater es dilecta. Preces audi, rarmen daudo. Lect. nis. Villariense saec. '^/i*. Cod. Palat. Vindobonen. 1134. — 25, 2 dum sanivit oder fanivit. Hs. — 199 — 148. De Beata Maria V. 1. Ave, raea specialis, 5. Ave, dico te salutans, Pulchra, suavis, curialis, Non ingratum tibi putans, Meus araor, spes in malis, Signum da, quod sis vicina, Non est tanta , non est talis, Tuam aurem huc inclina, Tu omniura pulciierrima. Me qualemcunque audias. Ave, mater, audi, cara, Ave, cuius cor amavi, Sancta parens, aurem para, Vivas, vivns exclamavi Salutanti, supplicanti, Et cor meum coiptavi Te amanti, fe laudanti Tu semper esto proxiraa. Quod nescio, si nescias. 2. Tu im.ago Dei viva, 6. Ave. ave tibi dico, Sanctitatis exprcssiva, Me habeto pro aniico, Vultum tuum rosulentum, Nec sit, cara, tibi grave, Adornatum, luculentum Quod frequento tuuni ave, Recogito, considero. Nec, (luulis siiii, raemineris. Vellem, vellem te sentire, Ave suave tibi fero, Quod sis praesens, fucraescire, Te coniplexus corde niero, Intuentem intuere, Esto praesens, dura te quaero, Sinum tuum fac patere, Te praesentem non despero, Me totum tibi offero. Amantera te ne oderis. 3. Ave, ave, dulcis rosa, 7. Ave. mea quam dilecta, Delicata, pretiosa, Cuius melle mens allccta Diligenter inquisita, Currit, ardet, gaudet, amat, Sitienter concupita, Ave, saive, gaude claraat, Cur diligentem despicis? Quam dulcis es araantibus. Diu, din me neglectum, Ave, clemens advocata, Praetermitis ut abiectura. Sic a tuis es vocata, Pia mater appellaris, Licet vilis sim persona, Ne in tinem irascaris, Mea tamen lu patrona, Amantes te non decipis. Praesidium in omnibus. 4. Ave, mea singuiaris, 8. Ave, cuius amor mirus, Rosa, rosa tu vocaris; Qui te fugit. est delirus, Et quid dicam tuis caris, Propter te qui stuUi tiunt, Si sperantem aspernaris, Omne bonuni per te sciunt Si diligentem despicis? Agentes vitara liberani. Ad te vadam et te quaeram, Tuus stultus esse volo, Cnius ero, sura et erani; Quara ex toto corde colo, Quoadusque laccssita Causa tui si coufundor. Convertaris vel invita, Inde laetor et iucundor, Qnae diligis, quos eligis. Libenter cuncta sufferam. ; ! — 200 — 9. Ave, bonum magnum raeuni, 11. Ave, dives et sublimis, Salns mea tu post Deum, Mea merces magna nimis, 0 amata, o beata, Post laborem, post maerorem Seniper sis mihi parata, Transfer nos ad tuum florem, Nec tua desit gratia. In pratum verui nemoris. Ave, ave, quam amare Ave, pro qua non quiesco, Est in Christo iam regnare, Qaam amando iovenesco; Coius cor ad te pertingit, Tuus amor totus suavis, Totum se ad te compingit, Lenis, levis et non gravis, Cohaerens cnm tiducia. Impinguans tiatum pectoris. 10. Ave, ave, quam sentire 12. Ave, cuius pro amore Est amando te sitire, Mori vellem in dulcore; Nam tu es in veritate 0 beata mortis hora. Maior omni suavitate; Ubi ades, o decoral Felices, qai te cupiunt. Quam felix, cui tunc aderis Ave, ave, quam nescire Visitari, consolari In torpore est perire, Per te sperant tui cari Te qui ardent, ad te vadunt, De excelsis, virgo, caelis In amplexus tuos cadunt, INIihi tunc adesse velis; 0 quid est hoc, quod sapiunt ? Saluto te, duiii veneris. 13. Ave, ave exclamabo Meque tibi commendJibo, Ave, dicam. ave, pia, Esto mecum hac in via, Maria, modo libera. Cara mea, tunc appare, 0 Maria, non morare Veni Et me tuo fer dilecto Porrecta mihi dextera. Orat. nis. Franciscan. saec. 14. in. (Privatbesiti!). — 3, 6 neglectam. — 3, 7 abiectain ; dafs die Form zu andem ist, zeig-t 6, 2, — 6, 7 compiexa. — 8, 6 Tua stulta. — 12, 5 qui tunc. — Dies Lied ist verwandt niit dem Ge- dichte Anal. XXXII, Nr. 63, den Liedern bei Mone I, Xr. 123 — 126 und m, Nr. 1195, und zwar nicht blofs in bezug auf die ruetrische Form, soudern ebensosehr riicksiclitlicL der Diktion und der Behandluug des Stoffes. 149. De Maria V. 1. Alma redemptoris 2. Stella maris Mater, omnium, Vocaris. Salus peccatoris, Subleva cadentes Spes fidelium, Et flentes Quae porta caeli pervia In hac via, pulcherrima Manes filia. Virgo Maria, ; — 201 — 0 qaam laadanda, Domina Beanda Piissima, Mater Dei, Praesta auxilium, Nostrae spei Tuum, genetrix, tilium Domina Fac propitium. Tu propitia I . Assis nobis modo colerius, Rosa fragrans Te invocamus, misericordiae, Laudamas, Pelle pia Mater, filia, Nostra vitia, Nos tuo nato reconcilia, Qoae genuisti Virgo vere, regem omnium. Nostri miserere. Collect. ms S. Floriani saec. 13. et 14. Cod. Florian. XI 587. add. saec. 14. 150. Ad Beatam Mariani V. 1. Ave, mater salutaris, 7. Gaude, mundi lux divina, Cbristi sponsa singularis, Gaude, caeli et regina, Audi, clara stella maris, Clara stella matutina, Audi, plena gratia. Fons misericordiae. 2. Benedicta es in caelis, 8. Haec est illa tam decora, Christi genetrix fidelis, Quae ascendit ut aurora Advocata nostra velis Ut conserves omni hora, Esse plena gratia. Te rogamus hodie. 3. Cunctis semper es anioena, 9. Illa virgo figurata, Virgo dulcis, o serena, Multis dotibus ornata, Omni dono tu es pleua, Super caelos exaitata Speciosa domina. Mater fuit Domini. 4. De supernis salutata, 10. Kyrie, qui nos fecisti, Bona mater, cunctis grata, Et Mariam elegisti, Virgo manens impraegnata, Ex qua carnem assumpsisti, Salve, mater gratiae. Dans medelam homini. 5. Eia, fratres, auscultate, 11. Lax es alta, o Maria, Talem raatrem invocate Peccatorum recta via, In vestra necessitate, lesu Christi sponsa pia Quae est vena veniae. Et regina saeculi. 6. Felix namque es tu dicta, 12. Mater, iiostra es beatrix, Christi mater benedicta, Affiictorum consolatrix, Auiii, virgo, mater dicta Peccatorum liberatrix Piissima clementiae. Toiius pericuii. Brev. ma. S. Bartholomaei Trisulten. saec. 14. Cod. Vatican. 7683. add. saec. 14. — Der Abcdariu.s scheinbar unTollstandig. ! ; — 202 — 151. De Beata Maria V. 1. Qui te orant, o Maria, 3. Tu es mater puritatis, Esto sai recta via, Vas beatae trinitatis, Tuo nato dic, o pia: Plena summae bonitatis, Miserere peccatorum. Paupertatis remedium. 2. Tu es decus beatorum, 4. Egestorum (es) solaciuni, Via, portus viatorum Errantibus refugium, Advocataque cuncforum, Peccanlibus subsidium, Floruni flos virginitatis. Aegrotantibus medicina. 5. Clara stella matutina, Flos et rosa sine spina, Contemplatio divina, Salva nos, virgo Maria. Collect. ms. Veronense .saec. 14. Cod. Capit. Veronen. 828 (819). — Die Schlufszeile jeder Strophe reimt mit den drei ersten Versen der folgen- den Strophe; 5, 4 mit 1, 1 ff. 152. A(I Beatam Mariam V. 1. Mater patris et filia, 2. Regina poli curiae, Supernorum laetitia, Mater misericordiae, Stella maris eximia, In hac valle miseriae Audi Dostra suspiria. Sis reis porta veniae. i. Maria, propter filium Confer nobis praesidium Booe fili, prece niatris Dona tuis regnum patris. Cod. Oxoiiien. Laud. Misccll. 507. saec. 14. I.i3. De Beata Maria V. 1. lUustrator cordium 3. Hancdomum. portam,tumulum, Fit nostrae propaginis, 0 Maria, visita, Salutis exordium Carnis nostrae simillima, Compictor imaginis. Ad veram vitam excita. 2. 0 res nova, mirabilis 4. Ave, mater gratiae, Eosa fraglat iilium, Solamen miserorum, Ignara viri seminis Speculum munditiae, Virgo profert filium Purgamen immundorum. - 203 — 6. Nobile triclinium, 15. Salve, regis gentium Tu fornia virginalis, Sponsa Sunamitis, Deitatis scrinium Sitim pelle mentium, Et tlos imperialis. Radix verae vilis. 6. Nunc rore plena gratiae 16. Tuum nobis iugiter Nubesque luminosa, Assit consolamen, Canticum laetitiae, Ac in niorte firmiter Restaura ruinosa. Prosit adiuvamen. 7. Et vinculum malitiae 17. 0 Christi puerpera Dissolve, dominatrix, Dulcis et patrona, Caelesti militiae Nos peccantes repara Coniunge, mediatrix. Auferendo vana. 8. Sis nobis propitiu. 18. Regina dulcis, filium Diva pietatis, Pro nobis tunc exora, Solve nostra vitia, Quando suuni stimulum 0 decns castitatis. Mors offert sine mora. 9. Karitatis vinculo 19. Fac, 0 pacis vinculum, Nos semper constringe Virgo singuiaris, Et caritatis viscera Ut tergantur crimina, Nos indue benigne. Portus salutaris. 10. Emulos nos facias 20. Fiat et por gratiam Verae castitatis, Nostri salvatoris, Amatores facias Ut sis piatrix criminum Christi paupertatis. Pultrixque maeroris. 11. Casta virgo et regina, 21. En, tu sole pulchrior Mater salvatoris, Stella matutinu, Serva nos a tristi nece Nos famulantcs tibi Omnibus in boris. Serves a ruina. 12. Karbybdis malitiae 22. Rogamus ergo supplices Nos nunquam involvat Te, flos virginitatis, Et orcus miseriae Nam portus indulgentiae Nos non deprehendat. Es, forma sanctitatis. 13. Eia, virgo regia, 23. Da noi)is tnam gratiam, Rivus fluens melle, Gratiac pincerna, Tua per suffragia Ad tuendum propcra, Mala procul pelle. Mergamur ne inferna. 14. Nunc virtutum regula, 24. Es radix odorifera, Genetrix benigna, Veniae lucerna, Cuncta prece sedula Purga nos, puerpcra, Comprime maligna. A labe veterna. — 204 - 25. Suavitatis poculo 30. Benigna tu defensio Venenum depellis, Tuoruin devotorum Quod imniittit astutia Atque salus omnium Maligni versipellis. Et raater orphanonim. 26. Te fatemur dominam 31. In hoc ergo corpore Reginamque caelorum, Et mundi procellis Secerne nos a loculis Lites aufer cordium Et poenis infernorum. Et finem pone bellis. 27. Regis habitaculnni, Domini Messiae, 32. Nostra nunc precamina. Salva nos in stadio Virgo, fac iucunda Praesentis huius viae. Christo tuo tilio, Fac corda nostra munda. 28. Ave, o ficulnea, Dans signum aestatis, 33. Gaude, nostrura gaudium verna Ad aetherea Atque consolamen, Duc iios cum beatis. Patronam nunc rogamus Mentis per nictamen 29. Virgo admirabilis Carnis post excidium. In conditione, Ne remoriamen Assis tuis famulis Facias, sed hostium Cum protectione, Vim repellas. Amen. Orat. ms. S. Petri fSalisburgen. saec. 1-5. Cod. Petriu. a IV 39. — 33, 3 Et ])atroiiani nunc. — 33, 4 Zu nictamen 154. De Beata .Maria V. 1. Deus admirabilis, 2. Sempiterna trinitas, Solus immortalis, Ens in unitate, Filius spectabilis, Trinitatis unitas Patri cuaequalis, Pari maiestate, 0 inenarrabilis, Perseverans deitas Spiritus aequalis, In aequalitate, Trium manens stabilis Conformis aequalitas Norma socialis. Una deitate. ! — 205 — 3. Eius influentia 8. Quam felix fecunditas Vivimus et donis, Virginis praesentis, Angelis potentia Quam perpes integritas Praesidet et thronis, Matris parientis, NuUa differentia Quam mera simplicitas Dominationis, Angelo credentis, Unus in essentia Quam regit huniilitas Trinus in personis. Incorruptae mentis 4. Frustra modus quaeritur 9. Cellula vinaria, Generationis, Rosa sine spina, Nam quaerens obruitur Evae tu contraria, Vigor rationis, Per te lex divina, Sola fides fungitur Virtus multifaria, Vi probationis, Virginum regina, Haec et prima ponitur Stella niarinaria Pars orationis. Luxque matutiua. 5. 0 praedestinatio 10. Praeclusisti deviura, Profluens abunde! Virgo singularis, l)eus in palatio Concepisti praemmm Virginis fecundae Vitae spiritaiis, Incarnatur, ratio Ducem vitae praevium, Nescitur et unde Aula virginalis, Prolis sit donatio Contra raortis taedium Genetrici mundae. Virgula vernalis. 6. Sola scit mysterium 11. Tu es oris osculum, Incarnationis, Plena caritate, Sola refrigeriura Mundo dans spectacnlum Consolationis, Cum humanitate, Sola puerperium Solis tabernaculum Generationis, Mira claritate, Cuius est imperium Dei habitaculum Dominationis. Saha castitate. 7. Mater est et dicitur 12. Te sanctorum populus Virgo prolis purae, Canit in scripturis, Creator transgreditur Nullus vacat loculus Legem creatnrae, Signis aut figuris, Vincitur, non laeditur Es exempli baculus Prima lex naturae, Novis et futuris, Auctori conceditur Tuae laudis tituius Uti plus quam iure. ' Multis forma iuris. — 206 — 13. Deus ex te naseitur 18. Verum sed absconditum Sub humana veste, Manna tu portasti, De virga flos orilur Came dum reconditum Isaia teste, Deum generasti, Vetus homo moritur Patribus hoc abditum Rigida de peste, Verbum revelasti, Novum genus solvitur Genus Adae perditum Crirniuis a reste. Sic recuperasti. 14. Te tigurai mystice 19. In te merciraonia Vellus Gedeonis, Plena sunt dulcoris, Te designat typice Perpes castimonia Rubus visionis, Nivei decoris, Tu terra verifice Patrum sanctimonia Repromissionis, Laudis et honoris Praelata miritice Praebent testimonia Angelis et thronis. Matri redemptoris. 15. Te mirandam posteris 20. Per te repromissio Textus praedicavit Facta consummatur, Testamenti veteris, Et praevaricatio Te signiticavit Prima relevatur, Arca vetus foederis, Legis excaecatio Urna, quae gestavit Per te declaratur, Manna, te prae ceteris Sed et novae datio Signis denotavit. Gratiae monstratur. 16. Nostrum es sacrarium, 21. Solamen plangentium, Quos exemplo praeis, Spes desolatorum, Patens oratorium, Cura deliuquentium, Liber novae legis, Venia reorum, Tu reclinatorium Norraa te sequentium, Mundum sunimi regis, Pausa viatorum, Propitiatorinm, Vera salus gentium, Medicina reis. Portus naufragorum. 17. Literarum apices 22. NuUus in periculis Tibi famulantur, Se sentit derelictum, Prophetarum ordines Sed nec in spectaculis Te vaticinantur, Mundi se relictum, Te superni iudices Precibus qui sedulis Digue venerantur, Cornu gerit fictnm, Reges ac pontifices Orans pro piaculis Per te sublimantur. Nomen benedictum. ; — 207 — 23. ToUe vehementiam 24. 0 Maria, quaerulus Dirae passionis Asto hic peccator. Apponendo gratiam Tui sancti sedulus Consolationis, Nominis amator; Moveat cleraentiam 0 lesu, puerulus, Vis compassionis, Matris et creator, Mater, fer sententiam Asto tibi credulus, Restitutionis. Meas sis salvator. Collect. ms. Stiriacease seec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. — 3, 8 Trinis in. — 4, 4 Vigore. — 6, 1 Sola sit. — 10, 1 Praeclusti. — 12, 1 populis. — 13, S Omnibus in veste. — 16, 7 Tu propitiatorium. — 17, 3 ordines gegen den Reim; lies indices? — Nach 24, 8 noch : Praestante etc. 155. De Beata Maria V. 1. Ave, plena gratia, 3. Salve, beatissima, Angelorura doraina, Rege cordis intiraa, Virgo Maria; Virgo Maria; Ave, mundi gloria, Nostra dele peccamina Stella maris fuigida, Tergens et cuncta crimina, Virgo Maria. Virgo Maria. 2. Consolatrix omnium, 4. Sana corda saucia, Tu maestorum cordium, Dona vitae gaudia, Virgo Maria; Virgo Maria, Placa toum filium, Post banc vitam veniara Creatorem omnium, Ad salvandara animam, Virgo Maria. Virgo Maria. 5. Nos commenda filio Ducens ab exsilio, Virgo Maria Pande caeli ostium Dans aeternum gaudium, Virgo Maria. Orat. ms. Franciscanum saec. 15. Cod. Petrin. a I 14. A. — Ibidem 2*. B. — Orat. ms. >S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petrin. a IV 9. C. — 1, 4 mundi domina A. — .^, 1 — 3 fehlt A; — 4, 5 Da salvandam AB; Dei salvandam D. — 208 — 156. De Beata Maria V. I. 1. 0 Maria, mater Dci, 7. Virgo felix, gloriosa, Ad te camant omnes rei, Apnd Christum virtuosa, Ut [tu] fundas preces ei, Mea membra vitiosa yui dat regna reqniei. Purga prece euriosa. 2. Mater summae pietatis, 8. Tu, virgo, patrocinium, Mitte preces pro culpatis, Tuum potens auxilium Roga fontem bonitatis, Praesta mihi, consortium Ut det reguum baptizatis. In conventu fidelinm. 3. Ad te clamo, qui sum reus, 9. 0 regina caelestium. Non te latet dolor meus, Exora tunm filium, Te precante Christus Deus Ut det mihi consilium Ut sit suffragator mens. Et salutis remedium. 4. Me agnosco vitiorum 10. Maria, lumen virginum, Mole carnis otiosuni. Nostromm sordes criminum Qui me scio criniinosum Et peccatomm omninm Et supernis odiosnm. Exstingue, pacis vincnlnm. 5. Sed tu, virgo laudabilis, 11. Ut [Christus], tuus filins, Mater et venerabilis, [Me] emat propitius, Sis mihi supplicabilis, Per preces [tuas citius] Te oro lacrimabilis. [Mundet] culpis attentius. 6. Te oro flexis genibns 12. Ergo precare tilinm, Et cnm magnis gemitibus, Ut mihi sit refugium Ut me mundes criminibns Concedatque consortium Mundis orationibus. In choro caeli civinm. n. 1. Mundi salus, o Maria, 3. Purga labem vitiorum, Per te patet caeli via, Medicinaque labomm, A te poscunt suffragia, Miserere populoram ynos constringit angustia. Dans veniam defunctoram. 2. 0 caelorum iraperatrix, 4. Stella maris apellaris Virgo felix, o beatrix, Et regina salutaris, Ad te clamat gens bumana, Gentes, quibus dominaris, Mediatrix, [purga vana]. Ab iniquis tuearis. — 200 — 5. Tu ingens spes credentium, 8. Ergo, virgo sanctis&ima, Ipsis praebe praesidium. Mater Christi carissima, Tua prece piissima Roga pro nobis, Maria, 6. 0 tu virgo valde pia, 9. Quem genuisti, filium, Dei mater et filia, Ut det miiii consortium Hostis nequam contraria Inter turmas tidelium, Tua vincens potentia. Perennis vitae gaudium. 7. Nostrae carnis, o Maria, 10. Pronus flector ad altare, Est abundans miseria, Te delector adorare, Sua virtus et gloria Ut me semper custodias, Marcescunt sicut folia. Preces meas exaudias, Virtutibus enutrias Et post mortem suscipias. Orat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 1.5. Cod. Petrin. a IV 38. — I 3, 3 Christe. — 3, 4 Sis mihi suffragium. — 4, 3 me scis. — 6, 4 Tnis mundis. — 8, 1 praecenium. — 8, 4 Iiiter\'enlu. — 10, 4 per pacis. — 11, 2 Erat propitius. — 12, 4 In horis celi celiuni. — II 1, 4 cuntingit. — .5, 1 Tu es ingens. — 7, 3 Sed tuae virtutes e.\ gloria. — 8, 4 o Maria. — 9, 3 Inter animas fidelium. — 9, 4 Et perennis. — 10, 2 A te lector adorare. — 10, 3 custodiat. — 10, 4 ezaudiat. — 10, -5 Virtutibus me et enutriat. — 10, 6 niortem auimam meam suscipiat; danu nocb : Et ad vitam aeternam perducat. 157. De Beata .Maria V. 1. Ave, Maria, 5. 0 Maria, Tua mihi memoria Tu caeli regina, Dulcis sit super omuia. Tu spes, tu medicina Tu stella matutina 2. Sermonem Et rosa sine spina. De te libens habeo, Sed culpas meas timeo. 6. 0 Maria, 3. Ergo tu, sanctissima, Tu sponsa, tu thalamura, Peccatorum spes unica, Tu solis habitaculura, Conforta tuum famulum, Tu forte propugnaculura, Ut tibi dicat canticum. Hostis non timens vinculum. 4. 0 Maria, Pia et benigna, 7. 0 Maria, Tu mater es et filia, Tu datrix gratiae, Tn patris sapientia, Tu fons misericordiae, Tu tilii laetitia Tu custos innocentiae Et trinitatis gloria. Et speculum munditiae. Dreves, Pia Dictamina. VII. 14 — 210 — 8. 0 Maria, Tu legis glosa, Tu sidus clarum, Tu stirps generosa Tu niedela animaruni, Et felix puerpera. Tu puteus aquarum Et hortus deliciarum. 13. 0 Maria, Tu flos candens, 9. 0 Maria, Tu gemma resplendens, Tu thronus Salomonis, Tu stella clariticans Tu rubus visionis, Et sidus irradiaos. Tn vellns Gedeonis, Tu plena caeli donis. U. 0 Maria, Tu tutum refugium, 10. 0 Maria, Tu scutum debilium, Tu virgula fructifera, Tn sanctitatis lilium Tn planta salutifera, Et vas virtutum omnium. Tu gemmula lucifera, Tu nardus odorifera. 15. <^uid dicam plus, Maria? 11. 0 Maria, Tu sancta amica, Tu dulcis et [mitis] Tu vera concordia; Fecuudissima vitis, Scis, quod potes omnia. Tn via regni caelestis, Tu arca albae vcstis. 16. Ergo, virgo virginum. Placa tuum iilium. 12. 0 Maria, Ut post vitae terminum Tu tota formosa, Ducat ad caeli gaudium. Orat. ms. Franciscan. saec. 1">. Cod. Petrin a I 14. A. — Co/lect. ras. Lunaelacense saec. 16. Cod. Vindobonen. 4100. B. — l, 2 tnemoria mibi. — 4, 3 Tu fehlt B. — 7, 5 Et fehlt K. — 13, 2 Tu fons candeus AB. — 15, 2 sancta anima B. 158. Ad Beatem Mariam V. 0 fons misericordiae, Dulcis regina veniae, Origo pudicitiae, Pacis atque concordiae 5. Reparatrix, virgo. flos virginum, 0 consolatrix cordium, Miseratrix hnmilium, Auxiliatrix tidelium, Audi voces precantis agminis. 10. 0 clemens, dulcis, humilis, Virga lesse propaginis. Dei mater et hominis, Virgo inviolabilis, : ; — 211 — Exandi iam preces ecclesiae, 15. Ut quae versatur hodie In errore tam impie. Sedato schismate prece pia Tui sit fides in ea, Non a Christo pharisea, 20. Sibi grata et acceptabilis. Bella, lites et proelia, Orbi tam horribilia, Pacifica, Maria nobilis. Orat. ms. Tegurinura saec. 15. Clm. Monacen. 19 824. — Fol. 175 b von anderer Hand Wesselprunnenses fratres, ite, Christe, precantes, Matris ob merita defunctis sis pia vita Et nos viventes tibi devote famulantes Protege, conserva, mors ne [nos] laedat acerba. 15!». De Beata Maria V. 1. Salve, mater salvatoris, 4. Vera salus infirmorum, Fons salutis, vas honoris, Advocata peccatorum, Scala caeli, porta et via, Afflictorum consolatrix, Salve semper, o Maria. Dulcis lesu gene[ra]trix. 2. Salve, Dei sponsa electa, 5. Tu columna nostra fortis, Sine raacula concepta, Nos conforta in hora mortis, Tota pulchra et forraosa, Sancta parens, virgo pia, Salve, virgo gloriosa. Salve semper, o Maria. 3. Salve, rosa sine spina, 6. Salve, virgo veneranda Mater regis et regina, Atque seraper praedicanda, Decus mundi, stella maris, Salve, virgo, fons honoris, Inter omnes singularis. Mater Christi salvatoris. 7. Salve, virgo siogularis, Mundi decus, stella maris, Per te patet caeli via Salve semper, o Maria. De Levis, Anecdota sacra, p. 109 sq., ohne nahere Quellenangabe. 160. De Beata Maria V. Salve, decus feminarum, 2. Regis regum niater cara, Expiatrix nequitiae, Errantium consolatrix, Universis sidus clarum, Gaude, felix stella clara, Regnum inaurans gloriae. Nostra o auxiliatrix. 14* — 212 — 3. Ave, palraa fructu pleno 5. Ad te curro, spes unica, Virttttisque cellariura, Gaudium snmmis et imis, Lava sordes, o amoena, Alma proles Davidica, Dulcis rosa, solsequium. Reum me excuses nimis, 4. Evae mortis commutatrix, 6. Duc me, precor, ad superna Ductrix tuta raortalium, Collegans caeli civibus Expia, potens oratrix, Cordisque purga interna Labem, culpam et vitium. Malis et vitiis omnibus. Brev. ms. RecoUectoruin Parisiensium saec. 15. Cod. Mazarin. 443 (1018). add. saec. 15. — 5, 4 Ream me. m. De Beata Maria V. 1. Ave, clara lux solaris, 4. Deus in te venit, pia. Salve, micans stella maris, Conformaris tunc sophia, Ave, mater orphanorum, Per te mundum visitavit Spes, solanieu raiserorum. Et a morte liberavit. 2. Ave, niitis et benigna, 5. Flos candoris, vernans rosa, Serapiterna laude digna, Nulla res est tam formosa, Aula Dei virginalis, Praeter Deura nihil tale Flos sanctorum specialis. Nec tam prorsus speciale. 3. Te precaraur, o Maria, G. Claritate vincens solera Per quam patet vitae via, Protulisti raundo prolem, Audi voces servulorum, Hostes uostros qui destruxit Solve nexus delictorum. Et ad vitam nos reduxit. CoUect. ms. Carmeli Treviren. saec. 15. Cod. Treviren. 806. — Nach Str. 3 nocli die iiberzaliligen Zeilen: Supplicantes pin corde Nos ab omni purga sorde. 162. De Beata Maria V. Ave, virgo gloriosa, 2. Virgo, vellus Gedeonis, Mater Christi pretiosa, Virgo, templum Salomonis, Supra solem luminosa, Virgo, septem plena donis, Ave, plena gratia. Audi nos propitia. 3. Exsulamus pro peccatis In Aegypto vanitatis. Sed tu, raater pietatis, Reduc nos ad patriara. Collect. ms. incert. orig. saec. 15. in. Cod. Parisin. 1134S. — Akro- gtichon: Ave. 163. [)e Beata Maria V. 1. 0 regina paradisi, 2. 0 serena stella maris, mater Christi, domina, spes sanctorum honiinum, Quae cum caelo gloriaris Quae es lumen et lucerna super caeli sidera. peccatoram omnium, Conservare me dignare Mentem meam hic informa purum contra crimina, ad amandum Dominum, Ne antiqui inimici Ut implere semper possim vincat me fallucia. eius beneplacitum. Collectan. ms. incert. orig saec. \b. Cod. Oxonien. Canon. Patr. Lat. 225. — 1,7 inimica. — 2, 2 omnium. — 2, b meam me informa. — „Oratio subscripta habet centum dies indulp^eiitiae." — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 164. De Beata Maria V. Ave, decus ecclesiae, Mater misericordiae, Virgo mitis et benigna, Sola bona, sola digna 5. Omni laude et honore, Omni loco et tempore, Omni maior praeconio Omnique desiderio. Tuas virtutes canere, 10. Laudes auditas facere Nec ipsa vox angelica !Nec tota possit musica. Te amare, te laudare, Te post Christum suspirare 15. Sit nostra sapientia, Sit nobis super omnia Tua dulcis praesentia. Orat. nis. Campense anni 1462. Cod. Darrastadien 521. 165. De Beata Maria V. 1. Virgo clemens, virgo pia, 2. Verus flos virginitatis, Virgo dulcis, o Maria, Puteus humilitatis, Creator in te formavit Rosa florens illuminans, Clavem, unde reseravit Cunctas sordes exterminans, Semitas proraissionis, Lacte tuo nutrivisti Aeternae salvationis. Pretiosum corpus Christi. ; ! — 214 — 3. Propterea rogo pie, Ut me conserves hodie, Ut non peccem mortaliter Nec moriar atrociter. Sed per tuam potentiam Da mihi paenitentiani Cum firma contritione Et vera confessione. Orat. nis. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien." 521. — 3, 1 te rogo pie. 166. De Beata Maria V. 1. Mater dulcis, nos dignare 4. Natum tuum praemisisti, Tua laude confirmare Ad cuius dextram sedisti, Et virtute roborare Quando mundum reliquisti. Ne in mundo hoc cadamus, Ibi semper veneraris, Te iuvante evadamus. Virgo prudens, et laudaris. Lapsi per te resurgamus. 2. Virgo dulcis parens, 5. 0 quam pium est laudare Tactu viri carens, Dei matrem et amare, Miro modo peperisti, Corde toto suspirare, Deum caeli genuisti, Quae laudantem protegit A quo facta tu fuisti, Nec plorantem despicit, Per quem virgo remansisti. Sed quasi mater respicit. 3. Tu in mundo es electa 6. Virgo Dei piissiraa, Et ab ipso es protecta, Ad me converte viscera Cuius mater es dilecta. Et quasi mater filiis 0 res mira, virtus Christi Succurre cunctis servulis IlUbata permansisti. Et fer iuvamen miseris. Orat ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 3, 4 virtus dira. — 4, 2 resedisti. 167. De Beata Maria V. 1. Collaudo te matrem Dei, 2. Sit benedicta pietas Laudo fructum ventris tui, Et virtus et hurailitas Sint benedicta viscera Et tua pudicitia £t taa sancta abera, Id caelesti laetitia, Quae lactaverunt Dominam, Ex toto corde et anima, Aeterni patris filium-, Mente et virtute niea, Qui non habet initium Visceribus ventris mei In te sumpsit exordium. Collaudo matrem Domini. — 215 — 3. 0 Christi mater Maria, 4. Sint et oius ascensio lesura clementer invoca, Semper nostra defensio Ut ipsius conceptio De curictis poenis inferi, Sit vitae nostrae protectio. Anxietate saeculi. Eius sancta virginitas Ex filii tui ineritis Et virtus et huniilitas, Et eius sanctis precibus Baptisnia atque passio, Sit in caelesti gloria Mors atque resurrectio Mea perpetim anima. 5. In manus tuas, Doniine, Commendo omni tempore Corpus meum et aniraam, Quia redemptor raeus es Et mater tua niea spes. De cunctis poenis inferi Defendat me mater Dei. Orat. ms. Campease anni 1462. CoJ. Darmstadien 521. — 2, 7 Et visceribus. — 3, 5 Et eius sancta. — 3, fi et resurrectio. — 4, 1 .'>int fehlt. — 4, 2 Sint semper. — 4, 4 Et de anxietatibus. - Nach 5, 7 folgt noch die bekannte Strophe : Maria, mater gratiae, Mater misericordiae etc. I6S. I»e Beata .Maria V. 1. Ave, Christi mater digna, 5. Ave, virgo iuvans mundum Pia, mitis et benigna, Corruentera in profundum, Ave, Christi sponsa cara, Ave, virgo, quae infernum In virtutum vite clara. Vincis tenens ins supemum, 2. Ave, Christi parens alma, 6. Ave, virgo, quae per natum In supernis patens palma, Mortem sternis et peccatum, Ave, Christi mater, dicta Ave, virgo. morti datum Snper omnes benedicta. Tuum ora pro me natum. 3. Ave, Christi splendens stella, 7. Ave, cleniens imperatrix, Mundo fulgens nix novella, Terrae, caeli dominatrix, Ave, Christi clara cella, Ave, clemens et amatrix Pro me Christura interpella. Et virtutum operatrix. 4. Ave, virgo, Dei templum 8. Ave, clemens vitae datrix, Castitatis et exemplum, Vitiorum enervatrix, Ave, virgo scandens caelum, Ave, demens miseratrix Inde lumen dans serenum. Peccatorum, non peccatrix. — 216 — 9. Ave. clemens expiatrix, li. Ave, tuis sidas fulgens, Culpae lapsis reparatrix, Ut aurora mane surgens, Ave, clemens mediatrix, Ave, tuis pacem ferens, Quaeso, mei sis salvatrix Inimici vires terens. 10. Ave, sponsa, florens vitis. 15. Ave, tuis zelo degens, Cuius fructus botrus mitis. Vitam praebe nostra regens, Ave, sponsa grata cunctis, Ave, mater speciosa, Pia vivis et defunctis. Albens manna, rubens rosa. 11. Ave, sponsa salutaris. 16. Ave, mater plus ilecora Bulcis rebus in amaris, Sole, luna et aurora, Ave, spoDsa singnlaris. Avc, mater absque mora, Caecis splendens lux solaris. Cuncta potens orani hora. 12. Ave, sponsa potens satis, 17. Ave, mater rubens signis Me tuere a peccatis, In liguram ardens ignis. Ave, tuis gemma lucens, Ave. pia, meta mortis Maius solis lumen ducens Et caelestis dnx cohortis. 13. Ave, tuis decor splendens, 18. Ave. via vitae portis, Et in nocte non ofFendens, Paradisi flos in hortis, Ave, tuis lux ostendens Ave, pia, hora mortis Claritatem et portendens. Da ius mibi primae sortis. Orat. ms. Parisense [V] saec. 'Wi6. Cod. Parisin. 3639. — 13, 2 noctem. — 17, 1 rubet. m. I)e Beata Maria V. 1. Maria, virgo virginum, 3. Summi regis hospitiuni. Ora pro nobis Dominam, Lumen, vita fideliura, Fundamentum ecclesiae. Mundi salns, protectio. Fons, aula sapientiae. Nos tuo pasce gaudio. 2. 0 virgo plena gratia, 4. Nobis tibi canentibus Mater Dei et filia, Succurre tuis precibus, Virgo peccati nescia, Gratia tua faciat, Sancti spiritus gratia. Ut Deus nos custodiat. 5. 0 tu es lobis omnia, Xos tua lascat gratia. Orat. ms. Parisiense [?] saec. " le. Cod. Parisin. 3639. — 217 — 170. De Beata Maria V. 1. Mater misericordiae, •3. Maria, mater Doraini, Devotos taos protege, Sacrarium paracliti, Nos peccatores adiuva Virgo, regina virginum, Prece, clemens, coatinua. Ora pro nobis Dominum. 2. Ut quidqnid mali fecimus, 4. Per tuum, virgo, genitum. Remittat tuus filius Per patrem. per paraclitum, Et purget nos ab omnibus Praesens assis ad obitum Vitiorum sordibus. Meumquo muni exitum. Orat. ms. Franciscanum. saec. 1.5. Cod. Petrin. a I 14. - 2, 3 sq. fehlen erganzt nach Anal. XXXII, 174 (Str. 4 und .5 in not.). - 3, 4 ad ; — Dominum. • 4, 1 tilium. — 4. H Praesens sis. 171. De Beata .Maria V. 1. Maria. per ingenitum 3. Maria, per paraclitum Patrem precor, ut exitum Veni. dulcis, ad obitum. Animae meae observes Tuam pone dulcedinem Hostis depulsa rabie. Contra mortis acredinera. 2. Maria, unigenitum 4. 0 Maria, triclinura Deposco te per filium, Trinitatis exiniium. In mente me illamina Mihi post hoc exilium Vera fide et laetitia. Ostende tuum filium. Orat. ras. Traunkirchense anni 1523. Cod. Vindobon. 4090. — 4, fehlt. — 4, 3 per hoc. — 4, 4 Ostende pulcherrimura tuum. 172. De Beata Maria V. 1. Maria, virgo virginum, 4. Per tuum ergo genitum, Quae genuisti Duminum Per patrem, per paraclitum Sine virili semiue, As&is praesens ad obitnm Verum Inmen de Inmine. Nostrumqoe mnni exitam. 2. Tn sola vitae ianua, 5. Mater Dei sanctissima Tibi sit lans assidua, Atque virgo perpetna, Virtus, decus continuum, Offer nos tuo filio Imperiam perpetuum. In caelesti palatio. 3. Largire nobis omnibus 6. In hora mortis, domina, Ad te confugientibus Tn sis nostra cnslodia Per tui nati gratiam Et perduc nos ad atria, Aeternitatis gloriani. Ubi est pax et gloria. Orat. ms. Pari.siense (?] saec. ""Vis. Cod. Parisin. 3639. — 4, 1 filium gegen den Reim. — .5, 1 sq. und 6, 1 sq. lafst der unreine Reim eine Ent- stellung des ursprunglichen Textes vermuten. — Vgl. zu .Str. 4 Nr. 170 Str. 4. — 218 — 173. De Beata Maria \ . 1. Imperatrix egregia, 7. Tu gemma pudicitiae, Salus humanitatis, Mater misericordiae, Angelorum domina, Tn cella vera Dei, Secretura deitatis, Tn pacis et concordiae, Tu nutrimentnm gratiae, Tn clarilatis stella. 2. Tu nos dignare te laudare, Dolcis ter o Maria, Gabrieiis ore loquelis 8. Nardus odorifera, AfFaris, virgo regia, Frutex aromatica, Tu salutaris, consecraris, Flos stipis Davidicae. Mater Christi pia. 9. Tu es virtutum omninm [Insigne] receptaculum, 3. Tu plenitudo gratiae, Tu castitatis lilium, Tu celsitudo gioriae, Tu pacis habitaculum, Munditiae exemplum, Tu vitae principiura. Tu lux caelestis curiae. Tu finis raortis . . . Speculnin innocentiae, Tu raater Dei, Tu trinitatis templum. Tu mater spei Et veritatis. 4. Imperialis calamus Pietatisque thahimus, 10. Tn via viris invia, Erogabilis balsamus. Tu parens paris nescia, Tu thalamus sine mora, 5. Tu textunm congeries, Tu sol illustrans orania, Tn legis exposiiio, Tu sola plena gratia, Tu testamenti series, Tu sola natura exora, Tu propiietarum visio. 11. Ut uobis paenitendi 6. Tu cedrus in Libano, det spatium Flos odoris et decoris, Et paenitentibus det Sine spina rosa, solacium, Tu cupressus in Sion, Ut post hanc vitara regnemus Tu oliva fructifera. in caelesti curia Fonde speciosa. Cura umnibus sanctis. Collect. Luriaelacense saec. 16. Cod. Vindobonen. 4100. — 2, 3 ore verbis. — 1 Imperialis aula sumnius. — 4, 2 Thalamusque pietatis. — 4, — .5, 1 Tu textum vera. — 5, 2 Tu fehlt. — 6, 1 Tu cedrus altitudinis in. 6, 2 Tu flos. — 6, 5 Uncta oliva fructifera verna. — 8, :> Flos fehlt. — 10, 6 filium exora. — 11, 1 paenitentibus. - 11, iJ Et paenitendi. — „Orationem sequentem canonizavit Gregorius papa primus anno pontificatus sui primo, qui dedit omnibus ipsam devote dicentibus centura dies indulgen- tianun criniinalium et venialium et a poeua et a culpa." - 219 — 174. De Beata Maria V. 1. 0 regina caelorum, 5. Advocata tn vocaris, Maria, domina aDgelorum, Pro n^e bona tunc loqnaris, Cum sis mater miserorum Cum iudex iudicabit MediciDa et reorum, Et omnes revocabit. 2. Dele id me, qnod peccavi, 6. Tnnc me salvum et secnmm Et reduc me, nam erravi, Facias. ne verbum duram Viam rectam nec agnoscens, Audiam a causa dicti: Precor te, sis mihi poscens Ite [a me], maledicti, 3. Veniam ad tuum natum, 7. Sed potins qnod dicetur lesum Christum vulneratum lustis, quando dividetur Pro me vili et indigno. Optimum a pessimo Dnro fixnm crncis ligno, Ab aeterno Domino. 4. Passum in huraanitate 8. Hoc praesta mihi, virtns patris, Et non in divinitate. Ob amorem tuae matris, Imploro te, virgo beata, Quae te Christum parturivit, Ut sis mibi semper grata. Postquam ab angelo audivit Procul omni fallacia: Ave, plena gatia. CoUect. ms. Lunaelacense saec. 16. Cod. Vindobonen. 4100. — 1, 1 Lies Ave, regina? — 1, 2 Lies O domina angelorumV — 2, 2 Ut reduc. — 2, 3 ne agnoscens. — 3, 4 Dura; fixum fehlt. — 4, 2 deitate. — 5,3 Lies Quando iudex? — 7, 1 Sed fac potius. 175. De Beata Maria V. R " Funde preces in caelis, Maria, stella maris. 1. Remove cito peccata, 3. Alta unda caelomm Unde vota sint grata Et decus angelorum, Omninmque prolata, Audi preces peccatorum, Maria, stella maris. Maria, stella maris. 0 Dei benedicta, Tn tota es formosa, Ab angelo iam dicta Tn tota speciosa, Et in caelis descripta, Tu tota gratiosa, Maria, stella maris. Maria, stella maris. 5. Tn es norma iustorum, 6. Eia, glorificata Tntela peccatonim, Et cam Christo locata, Laetitia sanctorum, Sis nostra advocata, Maria, stella maris. Maria, stella maris. 7. Ut a morbo pestilentiae Et ab omni pravo scelere Nos defendat semper et hodie Maria, stella raaris. S. lohannis Damasceni opera imp. Venetiis 1514. — „Oratio devotissima ad virginem Mariam." DE SANCTIS. 176. De Omnibas Sanctis. 1. Miserere mei, Deus, 8. Pastor bone, rex benigne, Miserere, factor meus, Ure me spiritus igne, Miserere, lesu Christe, Ut ipsius per calorem Ne pereat reus iste. Noxium perdam torporem. 2. lesu Christe, miserere 9. Virgo mater salvatoris, Fac me digne paenitere, Memor esto peccatoris, Paenitenti milii parce, Porta caeli, maris stelia, Hostes meos procul arce. Pro me natum interpella. 3. Propter tuam bonitatem 10. Sancte chorus angelorum, Habe de me pietatem. Omnes virtutes caelorum, De me pietatem habe, Apud Deuni nie iuvate Manda cor ab omni labe. Et pro me seraper orate. 4. Mentem meam in te firma 11. Sancte chorus prophetarum, Et gratiam mihi praesta, Contio patriarcharum, Me non possum emendare, Exorate creatorem, Nisi velis adiuvare. Ne nie perdat peccatorem. 5. Precor ergo, Ie;-u bone, 12. Sancte loliannes baptista, Meas sordes tu depone, Audi vota cleniens ista, Renova me veteratum, Agnum fac mihi placatnm Consolare me turbatum. In lordane baptizatum. 6. Eleva me corruentem, 13. Tu quoque, Petre beate, Erige pigrum iacentem, Claves caeli cui sunt datae, Ovem require errantem, Pro me roga salvatorem, Dirige me deviantem. Qui posuit te pastorem. 7. Fac quietum me vagantem, 14. Paule, vas electionis, Sana, precor, aegrotantem, Exeraplum conversionis, Exaudi me te precantem Ora tuum conversorem, Et gratiam requirentem. Ut raeum toUat errorem. — 224 — 15. Frater Simonis Andrea, 22. Nicolae, praesul Christi, Ad le veniat vox mea, Misero succurre isti. Hanc ad aurem porta Christi, Augnstine et Gregori, Pro quo navem reliquisti. Subvenite peccatori. 16. Super ceteros dilecte 23. 0 sancte Petre confessor, Et de nuptiis electe, Mihi fias intercessor, Custos Dei nimis care, Ita mihi subvenite. Pro me Christum deprecare. Ut ad regnum ducar vitae. 17. lacobe, Bartholomaee, 24. Paule. lohannes, Antoni. Philippe, Thoina, Matthaee, Estote mihi patroni, lacobe, Simon, Thaddaee, Sancte abbas Benedicte, Meraentote precis meae. Castos meatis sis afflictae. 18. Sancte chorus innocentum, 25. 0 vos omnes eremitae, Mihi detis iuvamentum, Votis meis assentite, Qui fuistis moriendo 0 Maria Magdalene. Testes Christi non ioquendo. Tu memoria me tene. 19. Stephane Christi beate, 26. Agnes, Agatha, Lucia, Propter Christum lapidate, Scholastica, Caecilia, Quod orasti lapidanti, Katherina, Margareta, Ora mihi supplicanti. Me ducite ad roseta. 20. Martyr Dominl Laurenti, 27. Vos, sancti et sanctae Dei, Certe plus ardens ardenti, Vestri mementote rei, De thesauro pietatis Me nautam in mnndi salo Opus auge caritatis. Servetis ab omni malo. 21. Sancte Clemens, Sixte, Clete, 28. Sit lans patri creatori Precibus meis favete, Filioque salvatori, Sacerdos Martine Dei, Eandem habeat flamen Supplicis niemento raei. Per cuncta saecula. Amen. CoUect. ms. S. Mariae in Pontano saec. 13. Cod. Vatican. 4863. A. — Orat. ms. Caelestin. t». Mariae de Parisius saec. 1.5. Cod. Mazarin. 3897 (605). B. — A unvollstandig, nur bis Str. 14 inkl. — 1, 4 Ne daranemur reus jste A. — .Statt Str. 3 und 4 hat A: A me tolle casus reos, 4. Pietatera de me habe, Procul arce hostes meos, Munda cor ab omni labe, Propter tuam bonitatem Qui per meam pravitatem De me habe pietatem. Tuam sprevi sanctitatem. gratiam tuam mihi B. 4 , 2 — 5,2 Mea crimina depone A. — 5, 3 Revoca me fugieutem A. — 5, 4 Excita me dormientem. — Str. 6 und 7 in A zu- sammen in eine : — 225 — Dirige me deviantem Et require me errantem, Fac quietum me vagantem 8ana, precor, aegrotantem. 8, 4 teporem A. — 10, 1 Ave, Mater A. — 9, 4 Pro me mater interpella. A. — 10, 2 Et virtutes vos caelurum A. — 10, 3 Dominum A. — 10, 4 Pro me semper et A. — 11, 2 Et chonis A. — Slr. 12 fehlt A. — 13, 1 Princeps Petre ceterorum A. — 13, 2 (Jui es clavi[g]er caelorum A. — 13, 3 Ora pro me A. — 13, 4 te posuit A. — Naeh 22, 3 nocli: leronyme et Ambrosi gegen -- Strophenbau und Reim B. Nach 23, 2 noch : Mihi sitis adiutores B. — 29, 4 ducite ad gaudia B. — 27, 1 O vos I'.. — 27 , 2 Vestri mementote mei B. 177. De Omnibas Sanctis. 1. Michael cum Gabriele. H. Innocentes . qui pro Christo caeli cives incliti, inter matrum ubera Qui astatis coram Deo Ab Herode necis dira laudibus assidui, suscepistis vulnera, Proclamate: „Sancte Deus, Per haec in me abluatis parce tuo supplici." scelerum contagia. 2. In lordane qui tinxisti 7. Gloriose Dei serve, agnum sine macula. protomartyr Stephane, Non nt sua, sed ut nostra Qui primus haberis sacro solverentur crimina. martyrum in ordine, Tu, lohannes, tua prece Me per preces tuas turmae reduc me ad supera. socia caeligenae. 3. Petre, pastor, cui praecepit 8. 0 makari Dionysi, Christus oves pascere, mea dele scelera. Quem ad vocem ter negasti Qui Francorum Deo coUa unius ancillulae, subiugasti pinguia, Parce mihi, ut per culpam Dehinc rubro rore tinctus didicisti parcere. penetrasti aethera. •i. Paule doctor, mentem nieam 9. Christi piscis, o Laurenti, tu doctrinis instrue, te nunc supplex adeo, Quibns iram Dei mei Quem assavit Daciana valeam evadere fervens persecutio, Et de culpis ad virtutem Ut ab omni vitiorum cito queam currere. me mundes contagio. 5. lesu Christi coheredes, 10. Fortis mecum sta, Vincenti, ceteri apostoli, contra trucem viperam, lUum pro me supplicate Ut hac vita te iuvante voce consohibili, consequar victoriam Quo peliatur a me mortis Et in caelis praeparatam furmido periculi. victoribus gloriam. Dreves, Pia Dictaniina. VII. 15 — 226 — 11. 0 Thebaea sublevata 18. Confessores, qaos munivit super astra lcgio, fidei confessio Quae draconem durum claro Nec a Deo separavit superasti proeiio, carnis titillatio, Hunc eundem mibi subde, Vestra prece raibi sitis te nunc pie tlagito. semper in auxilio. 12. Bellatores gloriosi 19. Monachorum sacer chorus invictique martyrcs, et cultores eremi, Quos produxit ex se mater Quibus pastum praebuere velut vitis palmites, panes cinericii, Me vobiscum liinc transferte Illum pro me supplicate, supra caeli cardines. in quo gloriamini. 13. Pastor alme, Nicolae, 20. lara, Maria Magdalena, poli eivis inclite, mihi sis piissima Caeli regem in decore Et arccntes me culparum fac me tecum cernere, nexus prece dis-liga, Cuius mira cJaritate Qui te nitor sequi mea fungeris assidue. lugendo flagitia. 14. Mcritorum luce faigens 21. Generosa Katberina, Martine sacerrime, Christi sponsa fulgida, Quem diversae gentes laudant Ipsum pro me interpella per orbem magnitice, prece constantissima, 'Me nitentes iugulare Ut ab ipso vebar post hanc potenter persequere. vitam super aethera. 15. Monacborum, Benedicte, 22. Virgines electae Dei, doctor insignissime, Fides, Spes et Cbaritas, Venenata dirae lupae Quas nequivit superare fJammas in me dcstrue Adriana feritas, £t da mibi tuae sanctae Me servate, ne malorum iugum ferre regulae. me laedat perversitas. Sancte pater dux, Ebrulfe, lam 16. , 23. a Deo coronatae monachorura inclite, virgines et viduae, In extremo meus esto Quae nocivos ignes docte defensor exaniine meruistis vincere, Et me prece fac solaris Saevientis in me flammas civem lerosolymae. Veneris extinguite. 17. Scmpiterni regis miles, 24. Omnes saucti, apud Deum Aegidi clarissime, pro rac intercedite, Incursantes me demerge Quatenus inferni poenas Acherontis carcere, vaieam evadere Ut excelsum ad Olympura Et a cuipis liberatus laetus possim tendere. caeli regna scandere. — 227 — 25. Laus et virtus et potestas patri sit ingenito, In eodem permanenti honor unigenito, Ab utrisque procedenti gioria paraclito. CoUectan. nis. S. Ebriilfilii saec. 12. Cod. Alenconien. I. add. sjiec 12. — Daraus mitgeteilt von Leop. Delisle im Annuaire Biilletin de la Soci6t^ de PHistoire de France. Paris 1863; II. Partie, p. 10 sq. ; dort wie aiich in der Quelle unmittelbar verbundeu mit dem Khythmiis : „0 Maria, glorio sa angelorum domina." -- Als Verfasser vermutet Delisle — wohl mit Recht — Ordericus Vitalis. 178. CorsDS de Omnibas Sanctis. Feria tertia. Ad Matutinuni. 1. Rex, civium caelestium In quorum laudem munera, lu qno laetatur contio, Quae tibi nunc offcrimus, Psallens sanctorum omnium Sint nobis salutifera lam summo cum tripudio. Tibique grata, petimus. Regi sanctorum omnium In cunctis dominatio, Sit honor, laus, imperium Et gratiarum actio. Ad Laudes. 1. Te Deum canit iugiter 3. Sic martyrum organica Omnis chorus angelicus, Te tympana suaviter Patriarcharum pariter Et confessorum cantica Et cunens propheticns. Mulcent in corde dulciter. 2. Te turba apostolica 4. In cymbalis sonantibns Hymnis, chorea virginum Tota caelestis curia In cithara harmonica Et melicis concentibus Psallendo laudat Dominum. Coniubilat in gloria. 5. Regi sanctorum omnium. Ad Pr imam. Per sanctos tuos, Domine, 2 No8 legem tuam pariter Quos iam caelesti lumine Fac meditari iugiter, Irradiatos novimus, Ut semper fructum operum Snppliciter deposcimus. Reddamus salutifemra. 15* — 228 — 3. Deo patri per omnia Sit virtns et victoria, Qui nos cum sanctis omnibus Coronet in caelcestibus. Ad Tertiam. Te ob sanctornm merita. 2. Nos corde, ore, opere Dens, precamur inclita, Fac innocenter vivere, Qui in caelorum cnlmine Ut caeli tabemacula Tecum quiescunt. Domine. Intremus sine macula. 3. Deo nostro per omnia. Ad Sextam. Per pretiosam omnium 2. Reatus rumpe vincula Sanctorum mortem praemium Et submove pericula. Caelorum, Deus, citius Ut vota nostra dulciter Confer nobis propitins. Tibi reddamus iugiter. 3. Deo nostro per omnia. Ad Nonam Beati sunt, qui habitant 2. Nunc reple nos virtutibus, Caelos; ut hos. qui militant Confer cum sanctis omnibus In terris, iuvent precibus, Nobis post dona gratiae Praesta, Deus, supplicibus. Aetema bona gloriae. 3. Deo nostro per omnia. Ad Vesperas. 1. Promissa, Deus, praemia 3. Da auimabus pariter Nobis in tine tempomm Aperte te cognoscere Cuni sanctis da sublimia, Ac frui te suaviter Perennes dotes corpornm. Perfecteqne diligere. 2 . Hinc clara et subtilia 4. Fac nos cum sanctis omnibus Glorificata corpora, In te gaudere Domino, Cita, impassibilia Dum omnia in omnibus Et tui plena pectora. Es regnans sine terraino. 5. Regi sanctorum omniuni. — 229 — Ad Completorium 1. 0 lux, sanctorum speculum, 2 Te quoque benedicere, Da nobis post hoc saeculum Tuas virtutes canere, Te sublevatis manilius Da, Deus exercituum, Laudare in caelestibus. Laudemus in perpetuum. 3. Deo nostro per omnia. Orat. ms. Vallis Iocosap['?| saec. 15. Cod. Labacen. 4o. — Ad Mat. 1, 8 Psallentes. — Ad Laud. 2, 2 Hymnus. — Ad Non. 1, 1 sunt fehlt. — l. 3 iuvant. — Ad Vesp. 2, 4 tua. — 8, 3 te fehlt. 179. Paradisu. 1. Paradisi 6. In sublime araoena regio, muri divinitus, Qnam possedit Nil debentes quondam primus homo humanis artibus, Sunt constructa vivis lapidibus. 2. In te loca 7. Fundamentum pulchra suut omnia, primo fundamine NuUus turbo, Est fundatum procul sunt nubila, praeclaro iaspide, Clari dies, Saphyrus est secura tempora. secundus ordine. 3. In te spirant 8. Subsequitur odore gramina, hiuc chalcedonius, Rubet rosa, Quartus adest albescnnt lilia, smaragdus optimus, Et arbusta Post sardonyx profundunt balsama. atque sardonius. 4. Pulcher bortus, 9. Chrysolithus mellita flumina, in loco septimo Sonat aura Irradiat lenis per nemora, fulgore aureo, Ibi flores Et beryllus et mala punica. est cum topasio. 5. Duodecim 10. Chrysoprassus exomant lapides exsistit decimus, Portas urbis Et iacynthus suas per species, adest purpureus, Quos non radet Amethystus annorum series. post duodecimus. — 230 — 11. lu istorum 12. Non est pronum colore lapidnm vel leve dicere, Est signata Qua requie vita fidelium, quave dulcedine Qni caeleste Perfruuntur curnint ad bravium. fideles animae. Collect. ms. S. ArnulpLi Meteu. saec. '^/la. Cod. Berolinen. Phil. 1694 (180). — Nach jeder Str. wiederholcii sich als Kundreim die Worte: „Quam pulchra es .sanctis animabu.s et requies." — Aufschrift: „Rhythmus domni (xibuini, Lingonensis episcopi." Einen Bischof -von Langres niit Namen Gibuinus hat es nicht gegeben, wohl aber einen Guibuinus, archi- diaconus Lingonensis, der spater (10^7— 1082) Erzhischof von Lyon wurde. Ilim wird gewohnlich dieser Khythiiius zugeschrieben. Zeitgenossen waren iibrigens ein Gibuinus II., cp. Catalaunensis (f 100-1), und ein Gibuinus, ep. Laudunensis , der unter Leo IX. auf dem Konzil zu Eeims anwesend war. Cfr. 14^8. — Vgl. der Migne, PP. LL. 142, Wattenbacli , Sitzungsberichte K^l. preu.ss. Akademie der Wissenscharten 1891, 97 ff. 180. [)e Caelesti lerasalem. 1. 0 felix regnum patriae supernae, In quo quiescnnt agmina sanctorum, Gloria multa decorata, cincta Pace perenni. 2. Non est scribentis calami signare Nec eloquentis hominis narrare, Quanta paravit in te regnaturis Deus aeternus. 3. Ad te suspirat generis humani Perdita proles in parente primo, Sed redemptoris caelitus directi Morte redempta. 4. Bene suspirat tenebris addicta, Quae paradisi gaudiis privata Perdidit lumen, quo fruuntur semper Cives superni. 5. Namque praesentis luminis splendore Fallitur caeca iuvenum caterva, Putans iucundum, quod adimplet mundum Fletu perenni. — 231 — 6. Quid eiiim potest homo morifuius Nisi (leHere miseras ruinas Atque lugere incolatns sni Tempore brevi/ 7. Est namque miser et infelix valde, Qui se, dum vivit, exsulem ignorat, Qui non suspirat ad illius regni Felicitatem. 8. 0 si quis posset in palato cordis Illius regni epulas sentire, Sperneret cnncta, quae iucunda praesens Vita mtntitur. 9. Nec mirum tamen, si notatur opus Pro creaturae merito distinctum, Bonis et malis mediisque trinum Ante paratum. 10. Nam caelum, terra infernusque simul Considerata singula demonstrant, Dum in respectu singuli pensatur Singnlum quodque. 11. Infernus infra tenebrarum locus, Desuper caelum luminis superni, Media manens arida, communis Inter utrumque. 12. Infemus nequam angelos includit, Regnum supernam spiritus beatos, Terra serpentis sauciatum ore Genus humaunm. 13. lam si quaeratur singulorum status, Tartarum simul atque paradisum Crederet mundum, qui duo diversa Conteniplaretur. 14. Nam in respectu loci tenebrarum Mundus hic fallax creditur amoenus, Caeli respectu barathrum putatur Et iure quidem. 15. Vallis haec namque dicta lacrimarum, Lacrimas praestans parentibus priniis. Omnem suorum filiorum turbam Flere coegit. 16. Cur enim non flet homo peregrinus, Qui supra tiuraen sedens Babylonis Memor est matris, dum privatur visu Tempore multo? 17. 0 vere niater, civitas superna, Ad te suspirant animae fideles, Quae tibi roris pocula degustant Caelo demissa. 18. Claritas tua claritas aeterna, Honor et decus in turribas tuis, Et per murorum mocnia iucunda Cantica laudum. 19. Lapides tui lapides electi, Aurum obrizum pulchrifudo tua, Ex margaritis iunnarum decus Omne consistit. 20. Vretiosoruni lapidum structura Singula tui fundamenta vernant, Et per plateas ligni vitae fructus Multiplex surgit. 21. 0 lignum felix, quod rigatur unda Fontis aeterni, f|ui de throno manat, Impetu cuius hiiarescit semper Civitas Dei. 22. Hae tuae laudes, civitas iucunda, Et quas nec lingua resonare potest, Immo nec cordis sufficit humani Sensus rimari. 23. Verum, si licet, latius pensemus, Quanta sit tibi gloria iustorura, Qui laureati manent ante thronum Regis aeterni. 24. Nunquam laborant, esuriunt nunquam Semper exsultant, iubilant et psallunt, Quippe cum nulla tempora festiva Gaudia claudant. 25. lam enim imber transiit et hienis, Flores in terra undique vernabuut, Et exsultantis turturis os nova Cantica promet. — 233 — 26. Voxque laetantis audietur sponsi: Surge, quae dormis, propera, dilecta, Accipe, felix, tibi praeparatam Ante coronam. 27. lam nuptiarum copula fecunda Citat cantorum organa iucunda, Concrepet simul cohors laetabunda Citliaroedorum. 28. Ad quorum vDcem resonat et tellus, Cliori sanctorum pariter exsultant, Et inaudita convivarum corda Gaudia replent. 29. Verum haec parva exhibet aspectus Illins sponsi regis et magistri, Qui super omnes imperat et regnat Unus et idem. 30. Cuius quam mira gloria, maiestas, Claritas summa, bonitas immensa, Cuius decoris species illustrat Saecula cuncta. .31. Ergo fallacis gloria contempta Mundi quaeramus gaudia superna, Ubi sanctorum cunei laetantur Sorte felici. 32. Gloria tibi, cunctipotens pater, (iloria nato et, qui ab utroque Semper procedit similis amborum, Sit honor unus. Petri Trccfn. Hist. .schol. saec. 13. Cod. Francofurten. Barth. oG. add. saec. 13. in. (nach Bohmer, Zeitschr. fiir deut. Altert. V (184.5) p. 467 ff.) A. — Collect. ms. Constantini Caietani saec. 17. Cod. Alexandrin. 99 (III). B. — 1, 3 cuncta B. — 3, 4 redempti A. — 4, 3 quod fruuntur B. — 5, 1 lamque B. — .5, 3 mundus B. — 6, 3 Ac flere lugens B. — 8, 2 fercula sentire B. — 10, 2 demonstrat A. — 11 , 2 lumen A. — 12, 1 nequam spiritus B. — 12, 3 supernum spem heatorum A. — 13, 1 Nara si AB. — 14, 1 Namque respectu B. — 15, 1 Vallis hic A ; haec quoniam dicta B. — 16, 1 Cur iam non flehit homo B. — 18, 3 Et pcrteurorum A. — 22, 1 Haec tuae laudis A ; Has tuas laudes B. — 22, 2 Quasque nec B. — 22, 3 humanus A. — 24, 3 In his cnm nulla gaudia festiva B. — 24, 4 Tempora claudant. — 25, 2 Flores in terra florida vernatiunt B. — 26, 3 Et acceptura veni praeparatam B. — 26 , 4 Tibi coronam B. — 27 , 2 Sanctoruiii citat B. — 28, 1 voces B. — .30, 1 gloriae B. — Str. 32 fehlt A. — Aufschrift in B: ioachimi, abbatis Florensis, hj^mnus de caelesti Hierusalem et gloria sanctorum. — B enthalt uoch ein anileres liingeres Gedicht desselben Verfa.ssers, das nicht in die hymnologische Literatur einschlagt. Der Anfani;- desselben lautet: — 234 — 1. Visionem admirandae 5. His solutum lux secunda ordior historiae semivivum suscipit, Et succincte scribam textam. Non curandum, sed mactandum Felicis memoriae scorpiooum ictibus. 2. Quidam vir religiosus, 6. Tertia his liberatus fama non incognitus, traditur exsilio, Iscripsit rem, quani vidit quidam Iter agit destitutus in extasi positus. hominum consilio. 3. Ductus animi excessu 7. Nihil miniis quarto die ambulat per invia, patitur discrimini.s, Nulli sibi patent campi, Fame, siti et fervore nulla bjca pervia. maceratur eremi. 4. Primo die moto frressu 8. Quinto asperis ferarum in latrones incidit laniatur unjxuibus Et ligatus strictis lori.s Et frequenter laceratur paene vita deticit. bestiarum morsiVms ete. 181. De Snperiia Hiernsaleni. Eia, veracis Hierusalem visio pacis, Ordinibus niiris Sion fundata saphiris, Obvia procedeus, voces dulcedinis edeus, Voces laetitiae, voces dans hymnologiae 5. Cantica cautando, Dominum Sabaoth venerando, Suscipe laetanter Christum regem iubilanter, Qui te sacravit, propria sibi niorte dicavit, Qui cruce signavit, qui sangaine purificavit. Auro sterneris, gemmis ornata nitebis, 10. Luce coruscabis, similis vitro rutilabis. Tu radio magno patris illustraberis agno, Tu solem radius septempliciter superabis, Sistris virgineis puerilibus atque choreis In te laudetur, sed et Alleluia canetur. 15. Parietibns vastis tua propugnacula laspis- Que crvstallus erit, portae sine tine patebunt, Nunquam claudentur, quia firma pace fruentur. Te Deus elegit. populos et regna subegit, Cnnctis praelatam terris dedit inmediatam 20. Christns, rex regum, cuins diadema serenum Est, electorum lapidum structura novorum In lapides bis sex, quos in diademate fert rex, Discipuli bis sex. quibus est commissa Dei lex. Ornatur gemmis vitae structura perennis, 25. Quorum splendores dant veros noscere mores, Ut lapides vivi mereamur in aethere scribi. Flaude, Sion, nobis intra stellata colonis. Laus et hosanna Deo, qni iunxit terrea caelo. Collect. ms. Carth. Montis fS. Beati saec. 13. [14. 15. |. Cod. Vindo- bonen. 898. — 235 — 182. Pro tidelibns defonctis. Ante tuam faciem cum iustis atque beatis Aeternam requiem dona, Deus, hic tumulatis Et, quos morte crucis salvasti, ne moriantur, Perpetuae lucis fac ut splendore fruantur. Collect. ras. saec. 1-5. Clm. Monacen. 641. — Es folgt noch, von obigen Versen getrennt: Christus, fidelissimus amicus noster, non diu exspectavit, Sed statim peracta passione sanctos in carcere visitavit, Et hoc nobis exemplum, quod, si volumus animabus subvenire, Si protrahimus suffragia, non videntur eis expedire; Gravissirae enim cum taedio exspectare comprobantur, Qui tam inenarrabilibus poenis cruciantur. 183. I)e cta Agnete. 1. Mitis Agnes, quae nupsisti 2. Denudata duni fuisti, Agno raiti, quem quaesisti Nudam texit virtus Christi Mentis in memoria, Capilloium copia, Nec ab agno potuisti Quae in agno te dedisti Poenis flecti, permansisti Et in agno placuisti, Constans fide media. Mihi sis custodia. Orat. ms. Anglicau. saec. 13. I. Londinen. Ar. 201. 184. De is Angelis. 1. Salve, sancte Michael, 3. Salve, sancte Gabriel, caeli proeliator decus angelorum, Et draconis perfidi Ad Mariam virginem potens debellator, nuntium decorum Tui vilis servuli Te misit omnipotens Sis patrocinator cardine caelorum, Et ad caeli gaudia Per te nobis Dominus Eius adportator. regna det caelorum. 2, Salve, sancte Raphael, 4. Salve, sancte Uriel, patri qui Tobiam iugi visione Reduxisti sospitem Surami patris hilaris, per tam longam viam, te precor, mi bone, Fac nos caelo cernere Tui patrocinii caeli hierarchiam trino nos agone Omnem et cum filio Munias a perfido virginem Mariam. taetroque dracone. — 230 — 5. Spiritus angelici omnes, vos avete, Deo qai fraimini samma cam qaiete, Nos ad amicitiam Dei promovete Et in caeli semita Stabiles tenete. Ofticium novum beati lohannis imp. Bononiae 1525. 185. Ue s. Angelo Cnstode. A d M a t u t i n u m. Ad Tertiam. 1. Ave, custos dulcis meQs, 4. Sana pectus suspirantis Angele piissime, Gemitu gravissimo, Cui me totum dedit Deus, Educ viam snpplicantis Rege fidelissime, De torrente pessimo. Ne sim nialis morlis reus, Ut sit grata manus dantis Vivere sanctissime lesu clementissimo, Fac me semper, rector mens, Cuius visu me forraantis Et mori laetissime. Fruar beatissimo. Ad Laudes. Ad Sextam. 2. Ave, Christi delegate 5. Pastor boue, memor esto Ad mei cusVodiam, Ovem tuam pascere, Dulcis angele beate, IUi semper sic adesto, Per divinam gloriam. Ut, dum lupus rapere De caelesti pietate Temptat eam, tu sis praesto lugem da memoriam Mox iUam eripere. Et cum omni sanctitate Quam praesentes illi festo, Vincere uialitiam. Quod nequit deficere. Ad Primam. Ad Nonam, 3. In me per te roboretur 6. Ave, sacer spiritalis Fides, spes et caritas, Amicorum intime, In me seroper dominetur Comes, dux el rex . . . Tota sancta trinitas, Corporis et animae, In me Christus epuletur Esto mihi dux vitalis Et eius suavitas, Et a culpis exime In me tandem reveletur Atque me de cunctis malis Et felix aeternitas. Hora mortis redime. — 237 — A(i Vesperas. Ad Completoriura. 7. I)es iugiter exstirpare 8. Pie pater, me digneris Semina zizaniae, Protegere tenere, Verba vitae seminare, In adversis recorderis Pacis et concordiae, Me nnnquam deserere, Proximum aedificaro De errore memoreris Per opus iustitiae, Ad te me reducere, Cunctos hostes debellare Ne depascar ab his feris, Cum palma victoriae. Quae me volunt perdere. Orat. ms. Beneventanum [?] saec. "/i5. Cod. Borgian. M VI 21. — 4, 4 pessimo fehlt. — 4, 8 Senum beatissimo. — 5, ^ Demdat. — 6, 8 In hora. I8(). Cnrsns de Angelis. Feria seeunda. Ad Matutinum. Quem veneratlir civiuni 2. Per hos rogamus intime, Caelestiuni exercitus, Nostra sume precamina, Regem adorant omnium Custodi nos tutissime Ang;elicique spiritus, Cuncta pellens discrimina. 3. Laus tibi, Deus, penitus, Quem laudum voce sedula CoUaudat omnis spiritus In saecularum saecula. Ad audes. 1. Aeterne rerum conditor, 3. Qni laudum tibi carmina Qui mare, solura, aethera Nunc concinunt alacriter. Gubernas, iustus redditor Per quos nostra peccamina Cuiusque iuxta opera, Relaxa placabiliter. 2. Superbum nempe spiritum 4. Nos consoleris iugiter Cunctosque suos complices Ser spiritus angelicos, Damnando in interitum Cum his ut hyranos pariter Veros finnasti supplices. Tibi pangaraus melicos. 5. Laus tibi, )eus, penitus. Ad P imam. 1. Deus, qui ad imaginem 2. Te ergo cum hymnidicis Tuam creando hominem Choris laudamus caelicis, Hunc paulo minus minuis Qui nos in locnm suscipis Ab angelis innocuis, Deiecti mundi principis. 3. Sit angelurum Uuraino Laus, houor sine terraino, Qui suis in caeiestibas Nos societ spiritibas. A d T e r t i a m. 1. 0 principes angelici, 2. Portas vestras attollite, Creati regis caelici Pie nobis occurrite, Ad contemplandam speciem In montem ferte Domini Eiusque puram faciem Eius psallentes nomini. 3. Sit angelorum Domino. Ad Sextam. 1. 0 Deus exercituum 2. Nos, quaesumus, custodiat Gaelestium spirituum, Ac incessanter muniat In thronis caeli residens Virtus tibi astantium Cunctisque roire praesidens, A telis malignantium. 3. Sit angelorum Domino. Ad Nonam. 1. Caelestis regis principes, 2. Tersoque mentis nubilo Cnius ut nos participes Vobiscum dulcis iubilo Simus cum caeli civibus, Nos Deo exercituum Vestris iuvate precibus, PsaUaraus in perpetuum. 3. Sil augelorum Domino. Ad Vesperas. 1. Summae Deus potentiae, 3. Nos consolando visitent, Qui ordiues ierachicos Purgent, indamment, doceant, Virtute sapientiae Ad bona semper incitent, Mire distinguis caelicos, Vira daemouum coerceant 2. Precamur te suppliciter, 4. Devotisque congaudeant Hos defensores dirige, Ac roborent virtutibus, Nobis per quos fertiliter Ut hi ipsorum compleant Salutis dona porrige. Cohortes in caelestibus. 5. Laus tibi, Deus, penitus. Ad Completorium. 1. [0] angelorum gloria, 2. Nunc raunda cordis aciem, Fac horura nos custodia Ut facie ad faciem Semper peccata fugere Te contemplemur dulciter Hostemque saevum vincere. Cum angelis perenniter. 3. Sit angelorum Domino. Orat. ms. Vallis locosae [':'] saec. 15. Cod. Labaceu. 4o. 187. De 8. Angelo Cnstode. Salve, splendor paradisi, Triainphantis patriae, mi gloriose angele, Tu norma sanctitatis Salve, iubar claritatis Divinalis oboedientiae, supernalis curiae. Tu, qui mei (gratis accepisti, curam ) Ave, flos iDitnortalitatis, ab omni hoste protege, Ave, gemma puritatis, Ut siniul perfruamur [gloria] Ave, dulcor caritatis coram imnienso iudice. Missale speciale Toletanuni saec. 1.5. Cod. Vatioan. (5264. — Am Ende der Messe auf den li. Schntzengel angehang-t unter dem Titel „Laus". 188. De sancta Aiina. 1. Gaude, feiix Anna, 3. Gaude, felix Anna, mater matris Christi, quia tibi soli In nrbe de Bethlehem Competit, ut mater sis nata tu fuisti, matris regis poli, Regum ex progenie Funde preces tiiiae sancta processisti, tiliaque proli, Unde laudes debitas Ut nobis non noceat digne promeruisti. daemon, doctor doli. 2. Gaude, felix Anna, 4. Gaude, felix Anna, diu desponsata de qua procreata Viro iusto loachim Est haec virgo virginum, proleque privata-, Maria vocata, Tunc tibi ab angelo Nostra sis cum filia, verba sunt prolata, mater, advocata, Quod felici fieres Ut nos salvet suboles fructu fecundata. virginis beata. 5. Gaude, felix Anna, pia raater, plaude, Plena melle canna, nos in tua laude Famulos, o, sana qualibet a fraude Quasi mel et manna; felix Anna, gaude. Clm. Cnllect. ms. Libehardi prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Monacen. 2990. — 1, 4 na fuisti. — 3, 2 sq. competit soli. — 240 — 189. De sancta Anoa. 1. Anna stellam matutinam, 0 beata radix viva, Stellam maris et reginam Mirae pietatis oliva, Peperit clementiae, Nutu Dei electa. 2. Cum qua vere iam laetatur, 4. Ex qua processit cunctorum Quia Deum contemplatur Virgo origo bonorum, Revelata facie. Homini fructifera. 5. Tu nos, Anna, mater pia, Cum tua prole Maria Dqc ad caeli gaudia. Cursus de Domina sec. ecclesiam Hamburgensem imp. Rostoehii 1522. 4, 1 sq. Ex qua cunctorum processit origo bonorum. — 5, 1 mater fehlt. 190. De s. Antonio Eremita. 1. 0 Antoni, sancte pater, 0 Antoni, tanta caede Salutaris vitae crater, Ne caedamur. intercede Quae nos tnrbat multis raalis, Mox ad Deum mente pura, Pestis epidimialis Sua ne nos creatura Ut a nobis exstirpetur, Per ipsius morbi ramnum Tua virtus operetur. Patiamur illud damnum. 2. Es signifer et lucifer, 5. Morbus hic contagiosus Sis noster ergo scutifer, Ne morbus bic nos feriat, Ne nos tam repente necet, Precamur te, quod pereat Te, confessor alme, decet Radix eius atque fomes, Arte tua nos mederi, Malns est nam ipse comes. Namque scimus illud vere, Tamquam fur in nocte venit, 6. Si vis, potes nos mundare Tunica non, quam invenit, Et hunc morbum effugare. Vel paliio nos spoliat, Fuga ergo venenosum Sed pelle nos excoriat, Morbum hunc et dolorosum Et non solum privat pelle, Praeservando non habentes Aufert vitam suo felle. Et sanando patientes. : ; - 241 — 7. Nos videmus veris signis, 8. 0 Antoni, te precaraur Infernalis qaod est ignis Confidenter et afiaraur, Morbo passim liberantur Nil Deus tibi ilenegat, Per te, pater, et sanantur Cuius nianus nos protegat, Placa Deura tua prece, A peste monientanea Nos ut salvet ab hac nece. Et morte subitanea. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 1, 2 scater. — 1, 3 Qui. — 4, 5 rampnum. — 4, 6 danipnuni. 191. De sancta Apollonia. 1. Virgo landanda, Impetra impetranda, ^le libera ream, Ut te laudare queam, 0 virgo pia, grata, Mea terge peccata, Tuo intercessu Me purga ab excessu In hoc dentium dolore, Pulclirior es nam omni flore. * 2. ApoUoniam nobilem Dominus exaltavit, Ancillam suam bumilera Ad caeles elevavit, Digne immarcassibili Serto hanc exomando Et supernorum agmini Clemens associando. Orat. ms. Bohemicum saec. 15. Cod. Ducumburgen. 89. — 1, 3 reum gegen den Reim. — 1, 5 O virgo pia Apollonia grata. 192. De Nancto Augastino. 1. Augustinus, ex honestis 2. llrabras haeresis profanae Genitus parentibus, Obscuratur misere, Inventutem in modestis Maltum errans per inane Consuraraavit moribus, Praeceps coepit ruere, Fide taraen atque gestis Quacrens verura et mundanae Distans a fidelibus. Lucis more cernere. Dreves, Pia Dictamina. VII. 16 ; — 242 — 3. Gratia divina dante 7. In divinis scriptnrarum Tractus ab exitio, Ipse voluminibns Sectam, quam defendit ante, Mundo Inxit sidus clarum Verbi neeat gladio. Scriptis et sermonibus, Et baptisma mediante Umbras fugans tenebrarum Percepit Ambrosio. Ex bumanis cordibus. 4. Ualidus haereticorum 8. Nobilem de clericali Dicitur hinc nialleus, Statu scripsit regulam, Factus et catholicorum Vivens ipse lege tali Monitor idoneus, Ad sanctorum formulam, Lux doctorum, forma morum, Veste, victu generali Scripturarum putens. Utens strinxit crapulam. 5. Sprevit saeculi honores 9. Uitae dies in senectam Vitans causas scelerum, Explicat utiiiter, Sequens mundi contemptores, Bouis actibus perfectam Amans vitam pauperum, Sinit ipsani dulciter, Regulavit vitae mores Caeli patriam dilectam Ad exemplar veterum. Intrat immortaliter. tj. Totus quidem caritatis 10. Sancte pater Angustine, Ferbuit incendiis, Tuae fer famiiiae Ex supeinae claritatis Opem gratiae divinae lllustratus radiis, Et misericordiae, In abyssum caritatis Ut ditemur sine line Fertur desideriis. Tecum bonis patriae. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 2, 3 erras. — -5 — 3, 2 Tractus fehlt. — 3, baptismo. • Akrostichon: Augustinus. 193. De sancta Avia. 1. IncUta martyr Avia, 2. Humiliter te rogamus, Du cuer humblement te suplie, Tres doulce virge, sainte Avoye, Conducat me recta via Ad gloriam, quam optamus, En ceste trouble et mortel vie Nos ames conduys et avoye. Prie la doulce virge Marie, Mayne nos par si droite voye, Que fert reis remedia, Que hostem non timearaus, Quae en labenoi te compaignie Chantans en perdurable ioye Puisse avoir caeli gaudia. Omnes: te Deum laudamus. < >r;it. ms. Montis S. Miehaelis saec. 15. Cod. Abrincen. 45. — 243 — 194. De sancta Barbara. Barbara, virgo Dei, spes perpetuae requiei, Lux verae tidei, quaeso, memento mei. Ut supernorum me turbis adnumerari Et coUaetari contingat in arce polorum. A patre terrestri, sanctissima virgo, necaris, Sed de caelesti, dignissima, viviticaris. Hoc magnum munus milii det, qui cuncta creavit Teque coronavit, qui regnat trinus et unus. Collect. ms. Insulae reginae caeli anni 1479. Cud. Darmstadien. 2653. — An dieses Gedicht schlie.ssen sich in der Hs. noch die folgenden Verse: Barbara, tu mentem Satanae compesce tumentem, Barbara ne sua vis noceat, virgo, rogo, suavis. 195. De sancta Barbara. 1. Ave, Barbara beata, Et conventu virginali Martyr quoqne Deo grata, Locum tenes praeparatum, Afflictorum advocata, Sponsum nobis fac placatum. Tu adiutrix sis rogata, Ut defectus et peccata 3. Ave, gemma claritatis Nostra per te sint ablata. Ad instar carbunculi, Sponsa Christi es vocata, Ave, rosa paradisi, Audi, qnaeso, mea vota, More fragrans balsami, Propter tuam passionem Barbara, virgo nobilis Tutum meum fac agonem. Martyrque dives meritis, Te orantes 2. Salve, candens fnargarita, protege a periculis In cubili regis sita, Ac caelorum Quae in aula nuptiali iunge gaudiis. Oration. ms. S. Petri Salisburgensis saec. 15. Cod. Petrin. a VI 35. — — : s. 1 , 1 Ave , virgo N beata. Aufschrift „Oratio bona de Harbara vel alia virgine." Aus 1, 9 sq. und 'i, 5 geht indes hervor, dafs das Gedicht auf Barbara beabsichtigt war. Iti* — 244 — 196. De sancta Barbara. Ave, saucta Barbara, Mundi florem et nitorem Christo desponsata, Refutasti, Et virginam aureola Sed angelorum dominum Ab ipso ornata. Tu amasti. 0 beata, Ergo digna, o benigna, Deo grata, Nunc implora et exora Sponsa Christi Barbara, Pro me Dei tilium, Esto pia Ut peccata perpetrata Mihi, quia lam deflenti paenitenti Sum in labe misera. Detur mihi venia; 5. Ut post vitam hic tinitam Fine bono Dei dono Fruar caeli gloria. Orat. ms. Bolieraicutn saec. 1.5. Cod. Ducumburgen. 1. 4 Ab ipso digne oruata. — Als nOratio" bezeichnet. 197. De sancta Barbara. 1. Ave. gemma o praeclara, Cura Christo. o pulcherrima, Martyr Dei Barbara. Inter sanctorum agmina Salve, lucens margarita, Yirtutum flore redimita, 8. Ora pro nobis iugiter, Ave, virgo gloriosa, Ne morte damnabiliter Sponsa Christi praeformosa. Nos laedat culpa criminum Nec taetra turba daemonum, 2. Salve, rosa valliura, Sed sacro Christi corpore Paradisi lilium, Et pretioso sanguine Pulchra nirais, Deo grata, Refecti simus dulciter, Quae a patre es truncata, Ut tecum aeternaliter Xunc vero iugi gloria Gustemus Christi munera Regnas in caeli curin Per infinita saecula. Orat. ms. Stirpinense[?] saec. L5. Cod. Stirpineu. 43. — 3, 7 sumus. — 3 , 10 saeculorum saecula. — „Quicunque sequentum orationem vel unum Pater noster et Ave Maria ob honorem sanctae Barbarae, virginis et martyris, cotidie dixerit, et diem pas.sionis eius celebraverit cum ieiunio et divino officio, si potest, imnquam subitanea morte nec sine dominico sacramento nec etiam sine confessione et contritione morietur." - 245 — 198. De sancto Bartholomaeo. 1. Excitare. o cor meuiu, 5. Nam octavus descendendo Laudando Bartholomaeuni Es et quintus ascendendo Cam voce laetitiae, Recte magistraliter. Qui est petens apuil Deum, Ex quo facto hoc perpendo, Ne me daninet sunm reum Dulcem, pium te essendo Rigore iustitiae. Valde specialiter. 2. 0 Bartholomaee care, 6. Quia chorda tensa bene 0 mi princeps, o praeclare Dulcem sonum reddit plene, gravius Dux magnificentiae. Sic tu passus ; Tu es magnum luminare, Stricte corpus tensa lene Toti mundo salutare, Pelles, nervi sunt et venae, Mirae resplendentiae. Ergo sonas suavius. 3. Tn ditator egenorum, 7. Multis malis sum innisus, Propugnator peccatorum Sed oro de te contisus, Hos Deo paciticans, Ut ab his excorier, Liberator devotorura, Circumquaque circumcisus, Ligator daemonioinim Hoc sit mihi paradisus, Haec urens, mutiticans. Ut sic novus glorier. 4. Gande, in apostolorum 8. 0 mi pater pieUitis, Numero duodenorum Adiutor necessitatis Vere stas dulciflue, Omni in periculo, Qno tangunlur tiores fiorum, Hostes pelle pravitatis Penes artem musicorum Et me loca cum beatis Sonando mellitiue. In mortis articulo. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. .521. 199. De a Birgitta. 1. Beatarum mulicrum 4. Christi scatens fons et rivus, Birgitta sanctissima, Canna fecundissima, Nam novisti Deum verura Unde fluxit cibus vivus, Fide ornatissima, Doctrina doctissima. 2. Ad bonum a iuventute 5. Rex te caeli praeelegit, Te allexit gratia. Viduarnm speculura, In Deo vixisti tute Sibi totam te compegit Sumraa cum tidacia. Nunc usque in saeculum, .3. Inclita tu sponsa Dei, 6. 0 quam multis te dotavit Oliva tu gratiae, Donis, signis, meritis, Augmentatrix sanctae spei, lara in caelis te locavit 0 lampas ecclesiae. Praemiis cum inclitis. — 246 — 7. Gaude, mater generosa, 12. Sis nunc niater orphanorum, Arbor salatifera, Tutrix in periculis, Ave, 0 Swecorum rosa, Et salvatrix sis cunctorum Vitis tu fructifera. Flentium in vinculis. 8. Quanta tibi revelavit 13. Te honorat et iraplorat Christus mundo lucida, Tota christianitas, Multos per te illustravit, Per quam membris Christirorat Gerama lesu nitida. Caritatis suavitas. 9. In adversis es probata, 14. Utriusque status, sexus Sanctitate florida, Capita sanctitica, Nobili de stirpe nata, In his sit amoris nexus, Peregrina placida. lam reos vivifica. 10. Perlustrasti loca sancta 15. Amatrix sis clericorum, lussu Christi Domini, Reduc cunctos ordines Doctrinarum clara planta, Ad perfectum viam morum, Honor Dei noniini. Flecte caeli cardines. 11. Tu virtutum pulcher hortus, 16. Pacem regnis, Dei zelum Vas morum purissimum, Cunctis datis precibus Tu salutis laetus portus, Electorum posce caelum Sidus splendidissimum. Aetemis cum laudibus. Brev. ms. Gnadenbergense saec. 15. Cod Holmien. s. n. 200. De sancta Birgitta. 1. 0 Birgitta, stella clara, 2. Mentes nostras et illustra Genita in Suecia, Luce sapientiae, Ut sol fulgens luce clara Quae praefulges tam venusta Ex divina gratia, Multiformis gratiae. Klemming I, 34. — Mit der Angabe: „.s. Birg. Openb. IX." Es folgt daim noch die Antipbon Kosa rorans veritatem (sonst bonitatem) ans dem Officium der Heiligen, Anal. XXV, 162. 201. Dc i Caecilia. 1. Salve, sancta Caecilia, 3. Salve, quia angelico Vere Mariae filia, Asp^ctu et alloquio Sprevisti carnis vilia, Perfruebaris saepius Caeli amasti lilia. Diebus atque noctibus. 2. Salve, quod Dei filium 4. Salve, sponsa cum virgine Sic dilexisti unicum, Quae pro tuo precamine Quod eius evangelium Esse vera meruisti Semper gerebat cor tuum. Gratia praestante Christi. ! ; — 247 — 5. Salve, virgo, cilicio 10. Salve, verna studiosa. Tua niembra, ieiunio Ut apis argumentosa, Quae domabas exteiius, Christo pure serviendo, Ut templum esses spiritus. Incredulos convertendo, 6. Salve, quac Valerianuin 1 1 . Perquod Cliristuspraedicatur, Pium eius et germanum Exaltatur et laudatur, Cbristi fidem docuisti Quod puellam virginalem Et martyrem efifecisti. Famulara haberet talem. 7. Salve, tuo cum coniuge 12. Salve, quae te tradidisti Quod sine lege coniugum Ad mortem amore Christi, Vitam duxisti caelibein Quem pro me, quaeso. iinplora Juxta Mariam virginem. Mecum sisque mortis hora. 8. 0 felices vos personae, 13. Salve, tuuin corpusculum Quibus datae sunt coronae Quod inter tumbas praesulum Factae rosis ac liiiis iJigne locari meruit A manibus angelicis Signisque multis claruit. 9. Salve, virgo, quae impium 14. Salve, [martyrl gloriosa, Superasti Almachiura Inter virgines tamosa, Ratione, vi verborum Quae a matre benedicta Tibi caelitns datorum. Sancta virgo tu es dicta. 15. Rogo, sancta Caecilia, Me Christo reconcilia Atque tua per merita Absterge mea crimina. CoUect. ms. Libehardi, prioris Reichenbacen. , anni 1476. Clm. Mo- nacen. 2990. — 11, 1 Per quos. 202. De sancta Caecilia. 1. Florens, virgo, caeli rore, 2. His Urbanum in candore Obumbrata florum flore Ut caelestem in splendore Caelitus, Caecilia, Demonstrasti conscia Sponsum tuum ab errore, Per te salus in languore, Fratrem eius pari more Detur, quies in labore, Vocasti propitia. In delicto venia. Orat. ms. Anglican. saec. 18. Cod. Londinen. Ar. 201. — 248 — 203. De sancta Oaecilia. 1. 0 praeclara Caecilia, 2. 0 beata Caecilia Quae puritatis lilia Salva corda debilia, Virtutumque insignia Precor, et fac agilia Christo obtnlisli; In divino servitio. Tu sumini regis filia, Fac, ut nostra exsilia Pulchra gerens monilia Facta fiant utilia, Virtutum, per exsilia Salubria consilia Hinc regnnm introisti. [Tao, virgo, auxilio]. OrHt. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. 204. De sancta Chrislina. 1. Ave, virgo tu Christina, 5. 0 sancta martyr Christina, Ave, dulcis et divina, Babylonis de sentina Ave, sponsa Christi vera, Mihi tutum da ducatura, Ave, mitis et sincera. Christum lesum fac placatum. 2. Martyr Dei, Deo digna. 6. Esto mihi consolatrix. Tua prece me consigna, Pro me sis interpellatrix, Preces audi peccatoris Pro me Christum interpella, Et me mundes intus, foris. Solve mortis de procella. 3. Preces audi, praesta votum, 7. Superare me fac mundum, Cor in bono fac immotum, Ne demergar in profundum» Confer mihi cor contritum, Me non sinas naufragari Rege visum et auditum. In peccatis in hoc mari. 4. Rege gustum et olfactam, 8. In conspecta potens Dei, Virgo sancta, rege tactum, Memor esto, precor, mei, Ut in cunctis te regente 0 servitrix Christi foilis, Vivam Deo saticta mente. Esto praesens hora mortis. 9. Decumbentem fove, leva Et de morte solve saeva, Ut resurgam novus homo, Civis in caelesti domo. Orat. ni.s. Campense aniii 1462. Cod. Darmstadien. 521. 205. De sancto Christophuro. 1. Gaude, martyr Christophore, 2. Gaude, quia sitivisti Qui curasti servus fore lesura, ter a quo fuisti Solo Cliristi nomine. Baptizatus llumine. 3. Gaude, quia ferrum durum 4. Gaude, quia confortasti Liquivit ut cera purum Dagnum luscum, quem sanasti Tno deprecamine. Cnm lutoso sanguine. 5. Gaude, caelo exaltatus Et in mundo denotatus Cousolator inopum. Orat. ms. Ultraiectinum saec. 15. Cod. Nordkirchen. s. n. 206. De sancto Christophoro. Ave, martyr Christophore, yui regem caeli et terrae Tuis portas in umeris Per aquas diri fluminis, Duc nos per fluctus saeculi, Ne demergamur naufragi, Sed fac per mortem corporis Sociemur in superis. Horae BMV. ad usum Venetensem saec. 15. Cod. Vindobonen. 1919. — 7 Sed fac nos per. 207. De sanctu Christuphoru. 0 sancte Christophore, martyr lesu Ghristi, Qui pro eius nomine poenas pertulisti, Opcm confer miseris atque mundo tristi, Qui caelestis gloriae regna maruisti. Horae ms. sec. usum Sarum saec. 14. Cod. Coll. lesu Oxonieu. 82. A. — Horae ms. sec. usum Sarum saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. Miscel. 98. B. — Salicetus, .\ntidntarium animae imp. Argent. 1489. C. — Anti- dotarium animae imp. Argent. 1491. D. — 1. O fehlt, AC; Gaude saucte B. — .3 pro Christi nomine C — Quae caelestis li. — An diese Zeilen schliefst sich in allen Quellen unmittelbar an: Christophori sancti speciem qnicunque tuetur, Anal. XXXITI, Nr. 75. — 250 — 208. De sancto Clemente. 1. Ave, martyr triumphalis, 4. Ut tua per magnalia Christi praesul specialis, Crescant spiritualia. Nos a niundi sana malis, Nec desint temporalia. Ne nos amor mundi;ilis Post haec et aeternalia Mergat in flagitia. Dentur Christi munera. 2. Palma nitens triumphali, 5. 0 Clemens, martyr Domini, Aqua mersus marinali, Tuo beato nomini Vitam claudis morte tali, Nostra subscribe nomina Ut post mortem immortali In libri vitae pagina Fruereris infula. Christi dante gratia. 3. Una voce, iviente pavi 6. Ne perraittas spe frustrari, Nos honore singulari Quibus potes sufifragari, studemus venerari Fac nos Christo praesontari, Te ^ Dnm versamur in hoc mari, Ut hunc tecum contemplari Exhibe suffragia, Possimus in gloria. 7. Ubi nec cras, nec hesternum, Sed est ideni hodiernum, Ubi salus, nbi vita, Ubi pax est infinita, Ubi Deus omnia, Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 2, 4 iminor- talis. — Das Lied zeigt namentlich am Schlusse starke Entlehnungen. 209. De sancto Cnthberto. 0 decus Anglorum, titulis pollens meritorum, Mi Culbberte pater, pronis pius, hostibus acer, Te mihi susj^iro. te spe, prece, mente reqniro. Novinius, alter erit, tua qui suffragia querit, 5. Tristis letatur. fiens ridet, egensque beatur. Nunc hilaris maesto, misero miserator adesto. Sum maestus plane, quod vixi, fugit inane, Fugit enim, dixi, vita nil utile fixi. Quantum peccavi I fiens crimina post iteravi. 10. Quae bona, quae liqui, nil detestatus iniquiV 0 me peccantem I sprevi peccando tonantem, Queni quotiens sprevi, me de caelis abolevi. Exosus caeio, terrae, cur vivns anheloV Postponens Christum delegi mortis abyssum, 15. In barathri fundum mergit scelns omne profundum. Horreo, peccantera me dico, tanta patrantem, Non fero me talem, me conspiciens animalem. ! — 25] — Fonte Dei lotus renovabar et unguine fotus, Splendidus exivi, sed post sordes repetivi. 20. Vae michi, peccavi, cnlpas cuipis cumulavi Vae michi, quo vadam? novus in me decidit Adam, Ingemino vae, vae, repeto vae filius Evae. Non tolero memet, nec possum linquere memet. Tu locus efiugii, pater, es, patiaris adiri, 25. Huc magis ipse cito, miseri miserendo venito. Respice languentem, peccavi, morte paventem, Exora lesum, velit me visere laesuni. Saueius ex telo culpae medicamen anlielo. Fer, precor, antidotum, medicus, medicina dolorum. 30. Porrige, qnaeso, manum, facias niox surgere sanum, Porrige, quo mundum reddat, baptisma sccundum. Spes raea post Christum, prece pellas omne sinistrum, Oro, iuvare velis, et mox tibi stabo fidelis. Posce mihi tiatum, quondam tibi mystica fatuni, •jb. Quae puer octennis perdiscis ab ore Iriennis. Ut te de caelis Raphaei, me trade medelis, Dans nautis portum fac, tendam pacis ad ortum, Orans intente, transcendens terrea mente, Qno tu tendebas, sanctum transire videbas, 40. Fac, ut eo tendam, dum raorti iura rependam. Te, pater insignis, daemon expavit et ignis Te, fngiant per te Satanas, Venus, hostis uterque. Pastus ut in terris paradisi pane referris, Fac, vivi panis nunquam mea mens sit inanis. 45. Orans, praedicens, praesens, absens benedicens. Potu, pane, manu, crace, chrismate, munere, tactu Morbis marcentes subito das ire valentes. Aegrum peccatis relevato, pater pietatis, Me repares, queaso, fer opem, pater optime, laeso. 50. Respice prostratum, culparum mole gravatum, Stabo sanatus, si vis audire rogatus. Quod vis, fac velle, procnl a me cetera pelle, Velle, quod odisti, da vivam victima Christi. Vivam non mundo, scd caelis sine secundo. 55. 0 cai te credis secretae gratia sedis, Te benC; te novit, secretius abdita fovit. Quae solvi carne te viderat inclita Farne. Sancte Dei civis, melius post funera vivis, Sanctus cum sanctis felicior ore tonantis, 60. Sanctus sanctorum tua pars, tua palma laborum. Suscipe vota precam, peto, fac me vivere tecam. Dic, rogo, dic amen, dic consummendo precamen. Legend. ms. Dunelmeiise saec. 12. ex. Cod. Oxonien. Laiul Misc. 49L — Absclirift von Rev. H. M. Bannister. : — 252 — 210. De sancto Dominicu. 1. 0 sancte Domiuice, 2. Eia, pater, propera, Confessor magnifice, Clementer accelera, Christi praedicator, luva te rogantes, Fidei catholicae Inter huius aspera Pugil et haereticae Saeculique prospera Pestis exstirpator, Rege flactuantes Legis evangelicae Quae nos girant, onera Simul et propheticae Tua dele dextera Fervens aeraulator, Et te collaudantes Pie hic nos respice In hac valle misera Corani summo iudice Ad te super aethera. Noster mediator. Subleva laetantes. 3. Pro benefactoribus Ac familiaribus, Pro recommendatis, Pro itinerantibus Et pro paenitentibus Sive desperatis Te profusis precibus, Petimus, ut omnibus Veniam peccatis Impetres et sedibus Coiiiungas caelestibus, Pater pietatis. Orat. ins. Oampense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 1 1 2 Con- fessor Domini magnifice. 211. De sancta Dorothea. lesus, Mariae filins 10. Cnm frondibus donavit, Et Dorotheae dominus, Ipse dulcis Dominns, Qui virtute sancti spiritus Nos liberet hic protinus Ab hoste eam liberavit A falsis criminalibus 5. Atque eam dulciter Et a peccati nexibus, Mox ad se vocavit 15. Qui testis est fidelis, Ac rosas cum rosario Ac Dorotheae precibus Mense Februario Et gloriosis meritis Ad preces eius notario Coronet nos in caelis. Orat. ms. Campense anni 1462. Darmstadien. -521. — — 253 — 212. De sancta Dorothea. 1. Gaude, virgo Christo grata, 7. Gaude, maestis es solamen Dorothea sic vocata Miserorum et velamen Disponente Doraino, In saeclo naufragantium. 2. Gaude, virgo gratiosa, 8. Gaude, decus hurailium, Dorothea speciosa, Mihi confer auxilium, Deitatis gratia. Et pro me ora Dominum. 3. Gaude, virgo. te quaerenti 9. Gaude. quanta impetrasti. Et sincere diligenti lctus ensis dum speriasti, Certa das tripudia. Sub praefecto Fabricio. 4. Gaude, dalcis advocata, 10. Gaude cuncti ablutricem Caeli serto coronata, Scelerum, te assistricem Ardens ut carbunculus. Sciant mortis periculo. 5. Gaude, splendens pulchritudo, 11. Christi dona visionem, Virginum tu claritudo Peccatomm tersionem, Ad instar carbunculi. Veram cordis compunctionem, 6. Gaude, virtutum area, 12. Dei matris praesentiam, Urbe nata Caesarea, Tuamque apparentiam, Tu a me pelle vitia. Duc nos ad Dei gloriam. Orat. ms. Tirnsteinen.se saec. 15. Cod. Ducuniburgen. 84. — 4, 3 Ardens carbuncule. — .5, 2 tu fehlt. — 7, 1 es fehlt. — 10, 1 adiutricem. -— 10, 3 in periculo. — 12, 3 Duc nos post te ad. 213. De sancta Dorothea. 1. Ave, virgo Deo grata, 3. Ave, dulcis advocata, Dorothea sic vocata Caeli serto coronata Parentum elogio; Ardentis sardiunculi. Ave, rosa sine spina, Ave. splendens claritudo, Vulneratis medicina Inexhausta pulchritudo Meriti fastigio. Ad instar carbunculi. 2. Ave, virgo virtuosa, 4. Ave, maesti consolamen, Dorothea speciosa Miserorum relevamen, Deitatis gratia; Triuniphatrix zabuli; Ave, omni te quaerenti Ave, digna tu videre Et sincere diligenti Salvatorem tunc sincere Magna dans solacia. Sub forma pueruli. ; ; 5. Tu virtutuni es area 9. Et in fine suae vitae, Vere, nata Caesarea, Omnes, rogo. hoc audite 0 decus humilinm Colentes raemoriam, Stirpe namquc procreata, Veram cordis punctionem, Castitate phalerata, Peecatorum tersionem Parentum sublimium. Post ad poli gloriam. 6. 0 quam, virgo, ruda multa 10. 0 suave tuum nomen Pertulisti sic suffulta Nobis praestet per te, Amen, Sacro sub umbraculo, Mala cuncta fugere, Nuuc a doctis et mirandis Ut concedat fidem rectam Datur tibi honor grandis Caritatemque perfectam, Sponsi adminiculo. Spe nunquam deficere. 7. 0 quot bona impetiasti, 11. Eucharistiae ducamen Ictum ensis dum spectasti Contra hostis obluctamen Praesidis Fabricii Larga det devotio. Mulieri parienti est unus, Hoc condonet , qui Nomen tunm invocanti Vere quoque exstat trinus, Datur spes remedii. Aevi stans causatio. 8. Ut postremum infamati, 12. Uuius virtus infinita, Paupertate adgravati Qua paratur nobis vita In praesenti saeculo Et cunctis ab exordio, Sciaat sibi assistricem Clementia non fabilis, Celeremque adiutricem Ens incomprehensibilis Quovis in periculo. Teste sacro eloquio. Orat. ms. S. Petri .Salisburgeu. saec. 15. Cod. Petrin. a IV 39. — 6, 2 Protulisti. — 11, 5 Ve quoque. — 214. De sancta Dorothea. 1. Ave, virgo Dorothea, 2. 0 virgo virginum praeclara, Cor mundum iu me crea, Quae tormenta tam amara, Vitam [meam] sic guberna, Ferventis olei vicisti Tuus ut sim dignus verna, Et illaesa exivisti, Ignem da sancti pneumatis, Me de peccatis erige. Ut ex toto corde queam 0 votiva spes lapsorum, Spem te singularem meara Quae per manus angelorum In praesenti coUaudare Es in carcere nutrita, Possiraque tibi decantare Me fove nunc in hac vita, Melos sonori neumatis. Gressus meos dirige. — 255 — 3. 0 Dorothea laude digna, Non me tuum asperneris Idola per te maligna Nec indignum indigneris, A Fabricio erecta, Me commendo tibi totum Ab angelo sunt abiecta, In amore tuo potum, A rae fuga haec idola. 0 pietatis copia. In eculeo suspensa, Facibus dire succensa, 7. 0 rosa rubens sine spina, Me ure caritate Dei, Flos illaesus a pruina, Ancora sis meae spei, Tortor, virgo, ne me laedat, Ne fraude vincar subdola. Nexns inferni ne rae caedat, Me audi, vernans lilium. 4. 0 Dorothea, sponsa Christi, 0 Dorothea, martyr Dei, Memorare, quod misisti Miserere, virgo, mei, Rosas cum nialis. munusmirum, Te laudantera non ignora, Theophiln , cum frigus dirum, Sed i)ro me semper exora Erat brumali tempore; Christum, Mariae filium. Mitte rosas cordi meo, Me coniunge soli Deo, 8. 0 Dorothea, spes virtutum, Ut per talem convecturam Me sordibus raultum imbntum, Mortem evadam praeduram Servum tuum nunc exaudi, In anima et corpore. Fine malo ne rae claudi Sinas in meis vitiis. 5. 0 virgo, cum hinc transmigrasti, 0 virgo castitatis mirae, Sub gladio tunc impetrasti, Tibi decrevi nunc servire, Deum qui deprecaretnr Sub tua cura tam suavi Per te, mox ut exaudiretnr Me habe, nam te amavi Cunctis in periculis. Prae cunctis deliciis. 0 Dorothea, virens vitis, Assertorem tnae litis 9. 0 virgo, cum binc emigrare Hic astantem comtemplare, Me contingit, tunc aptare, Gemescentem tam amare In horrenda mortis hora, Singulibus nunc sedulis. Veni, virgo, sine mora Tuere me et libera. 6. 0 vas multum opulentum Sis securum mihi scutum, Super aurum et argentura, In agone fac me tutum, In paupertate me amara Da, ut hostem non pavescam, Solve, virgo, precor, clara, Sed in Christo requiescam Languentem prae inopia; Quiete salutifera. Orat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petriu. a IV .39. — I, 7 Spem firmam singularem. — 1 , 10 sonoris. — 5, 4 mox et. — 5, 6 vivens. — 5, 10 Singultatibus. — 6,6 aspernaris. — 6, 7 indignaris. — 6, 9 tiie. — 8, 9 te virgo amavi. — Nach dem Amen folgt nocli die A: Dvirothca Christo grata, Afflictorum advocata Adiutrix[que] sis rogata, Ut defectus et peccata Nostra per te siut ablata. ; 250 — 215. De sancta Dorothea. 1. Margarita pretiosa 3. Condigne Cappadocia Et virtutuui vernans rosa Cum urbe Caesarea Senatorura genere, Te sustinet martyrem, Pater Dorcus, mater Thea, Ubi tuum laceratnr Sic vocata Dorothea Corpus atque maceratur Congregato nomine. A rege Fabricio. 2. Tibi sponsum elegisti 4. Jn mense Februario Christum, per quem meruisli Tu scribae Theophilo Paganorura numerura, Mittis mala bina, Tui sanguinis sorores, Trinas quoque rosas Non habentes Christi mores, Yernantes, speciosas Perducis ad Dominum. Sub gratia divina. 5. Qui videns Deum timuit, Martyrium sustinuit Intrans caelorum gloriam Nunc animae et corporis Tu nostri in pericnlis Habeto memoriam. Orat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 1.5. Cod. Petrin. a IV 38. — 3, 5 ^et maceratur. — .5, 1 et timiiit. — -5, 2 Et martyrium. 216. De sancta Elisabetha. 0 viridis palraa, bonitatis Elisabeth alraa, Flos Alaraannonim, consolatrix raiserorum, Hortus honestatis, fons totius bonitatis, Ex Christo data, regali stirpe creata, 5. Tu schola virtutis, aegris spes certa salatis, Non fuit in mundo patientior hoc furibnndo. Exstas insignis raeritis, raultis quoqne signis, Organa das lucis, defunctos ipsa reducis. Herbida tu tellus, Gedeonis nobile vellus, 10. Hesther cum ludith in te sua munera fndit. Pro nobis ora, cura raortis venerit hora, Pandens absque mora paradisi regna decora. Collect. ms. Libehardi, prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Monacen. 2990. — 5 virtutum. — 7 multis fehlt. — 12 mora tehlt. — 257 - 217. De sancta Enlalia. Terna iam dena moriens Eulalia plena More, boni vena fuit orbi, luua serena. Nufia flagellatur, oleo sua mamma crematur, Plumbo temptatur, ignitu calce probatur. In fornace lesum caelestem palpitat esum, Quae nos prece pia perducat ad aethera summa, Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darinstadien. 521. 218. De gancta Fide. R**. Praesidium vitae qui quaeritis. ecce, venite, 1. Quique laboratis, si vultis opem pietatis, Tollite clamorem sub sanctae Fidis lionorem Eius laudando numen simulatque precando, Haec ut vestrarum sit portus aegrimoniarum. 2. 0 raundanarum despectrix diviiiarum, Virtutum telis armata manendo tidelis, Nomen de veris rebus duxissse videris, Fides praeclari meriti bene digna vocari. 3. Lucifer ut stellis aliis praelata puellis, ludice sub tristi flammas quae tuta subisti, Exaudi tantum tibi debita vota precantum, Possint adiuti quo per te vivere tuti. 4. 0 pia bellatrix, virtntum semper amatrix, Pro voto Christi gladio caput exposuisti Hoc pacto fortis subeundo pericula mortis, Unde tibi laetus congaudet in aetere coetus. 5. Peste nimis dira Daciani ferbuit ira, Ut male puniret, iiuos Chrislo credere sciret; Agmina sanctorum fugiunt ex urbe virorum, Sed pugnax hosti tu sola resistere nosti. 6. Formoso toto succumbis corpore leto Sanguineis rivis, Christo sed in aethere vivis, Corpus et algcscit, sed in astris vita calescit; Hic tibi sedes est, quo iustis scandere spes est. 7. Gaudes sidereis, virgo, sociata choreis, Caelitus aeteruo regi copulata superno. Corporis et vita frueris in morte potita, Obstans hostili rabiei corde virili. Dreves, Fia Dictamina. VII. 17 — 258 — 8, Laudibus aeternis caelo celebraris et arvis, Cnios maiestas, nomen simulatque potestas Cunctis clarebunt, dum terrea regoa manebunt, Et si tranbibunt, tamen haud tua facta peribunt. 9. Sponsa Dei magni, qui Christus dicitur, agni Virginis atque piae, virgo, nurus atque Mariae, Sis praesens genti non aeqna sorte dolenti Menteque devota, quae fundimus, accipe vota. 10. Desolatorum gratissima spes animorum Atque laborantum requies te, laeta, vocantum, Martyr et insignis, precibus moveare benignis, Huius in adversis vitae dans prospera mersis. 11. Quos titubare vides, te poscimus, inclita Fides, Conservare velis illaesos, virgo fidelis, Nos validos per te fieri, quod scimus aperte, Nec prece frustrata queraquam sinis ire vocata. R" Nunc populo maesto praesens, pia martjT, adesto. 12. Te nisu toto petimus cum supplici voto, Ut via virtutis sis nobis atque salntis, Et, quod peccamus, solvat tua cura, rogamus, Praebens tutelam miseris necnonque medelam. 13. Vincula nostrarum dissolvat tristitiarum, Robur et augmentum tua fortitudo gementum, Te si mens orat pia, non frustrata laborat, Ut uoxas pleret, sed dico, si sna maeret. 14. Fortunam maesto, depressis gaudia praesto, Pacem tnrbatis, perversis vim pietatis, Pellens languorem malesanis atque vigorem, Exsulibus patriam stolidis rectanique sophiam. 15. Virtutis verae cultrix, pia virgo, medere Cunctorum morbis per climata totius orbis Porque tuum nonien rcctum des omnibus omen, Gratibns iramensis celebreris ob ista repensis. 16. AdverMs rebus praesentibus, alma, diebus, Virgo, tuum munda templum dans cuncta secunda, Expers maevoris ut tloreat omnibus horis, Iniciens mntstas curas pellatur egestas. ; — 259 — 17. Pro culpis demum Dominum, pia, flecte supreraum, Cum discussurus iudex erit ista fnturus, Tempus ad extremura cogens tinire supremura, Pacifica mirara districti iudicis iram. 18. Illud ad examen tua plebs tunc laeta iuvamen Sentiat, infernis non iuncta sed usa supemis, ludex iratus ne vindicet ille reatus, Quam nos torqueri, putius velit et raisereri. 19. Cum tamquam plebis princeps tunc, virgo, sedebis, Pro stupefactorum desudes parte reorum, Qui sibi non secum fidunt, fac vivere tecum, Dans laqueos iliis evadere perditionis. 20. Nostros placatus pater audiat ipse precatus, Illius et natus concedat nos miseratus, Roboret et flatus veniens ab utroque paratus Creditur iste Deus personis sub tribus unus. ' R " Laudes mens illi referat gregis ergo pusilli. Passionale ras. S. Fidis Conchensis saec. 11. ex. Cod. Selestadien. 9-5 (1187). — Nach Strophe 1 — 10 inkl. (o\gt jedesraal der Rundreim: nPraesidium vitae", nach den iibrigen .Strophen: „Nunc populo maesto." — Vgl. Bouillet, Liber miraculorum sanctae Fidis Paris. Picard. 1897. 219. De sancto Francisco. 1. 0 Francisce, pater sancte, Devotionis fuisti tantae, (juod divinus araor se signavit Teque sibi assimilavit Et in amore confirmavit, Nunc quem sibi associavit. 2. Supplico tibi, bone pater, Tui ordinis velut frater, Respice in numero fratrum Minorum Me, quem gravat onus peccatorum, Impetra mihi veram paenitentiam Firraamque perseverantiam. 3. Devotionem mihi procura, 0 pie pater, de te sit mibi cura, Rogo te per lesum Cbristum crucifixum, In qnera scio te confixum, Nnnc et in morte sis adiutor, Ne me perturbet persecutor. 17* — 260 — 4. 0 lesu, Francisci amator, Te nunc rogo pauper peccator, Propter preces patris mei Miserere mihi, fili Dei. 0 bone lesu, propter tuam mortem Hunc patrem mitte ad meum agonem, Ne formidem hostem fortem, Sed me ducat ad tuam cohortem. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 2, 4 gravet. — 4, 8 tuura. 220. De sancto Francisco. 1. 0 Francisce, 6. Insignitum Concupisce Fac, munituui Cordibus imprimere Me crucis signaculo, Cnicem Christi, Fac transfixum Quam tulisti Et infixum Stans in hoc itinere. Crucifixi iaculo. 2. Fac ardere 7. Maculatuiii Nos, languere Per peccatum Cura crucem Domini, Me defende miseruin, Et sit totum Fac ferventem Cor devotum Servientem Pretioso sanguini. Mortis, crucis, vuhierura. 3. Cordi funde 8. Hunc thesaurum lam profunde Super aurum Crucifixi vulnera, Me sitire facias Quibus dentur Et immensum. Et parentur Fac, accensum Nobis salutifera. Ad cor tuum rapias. 4. Det saporeni 9. Suffragare, Crux, odorem Pater care, Nobis et dulcedinem, Tuis ante Dominum, Qua pascamur Fac Minores Et ducaraur Esse tlores Ad beatitudinem. Ceterorum hominura. 5. Cor ad crucem 10. Crucem ament, Quasi lucem Ad te clament Speculando gaudeat, Cordis desiderio, In qua fixe Sint ferventes Stet, prolixe, Te sequentes Firmiter inhaereat. Filii vestigio. - — 261 — 11. Pater sancte, 12. Adiuvare Te iuvante Nos dignare Simus in caelestibus, Stantes in exsilio; Haec nos vere Te sequaraur, Fac babere Ut fruainur Tnis sanctis precibus, Paradisi gaudio. Horar. ms. Franciscanum. saec 1-5. Cod. Vatic. Regin. 165. — 2, 1 Fac nos ardere. — 4,4 Quam. — 6, 3 Nostrae crucis. — 8, 4 imraensium. — 8, 6 Et cor tuum. — 9, 3 ante Christum. — Trotz der Uberschrift nSequentia" in der Quelle ein Keimgebet. 221. De sancta Frideswitha. Firma Frideswida, fidei flos, femina fida, Rectos rite regens regem reprobando repellens, Ignis iustitiae iubar irradiavit in illa. Pogmata digna Dei doniinabus dans duodenis, 5. Edibus ex eius enormes expulit estus. Sacras sancta sibi studuit sociare sodales, Virgo venusta vigeus virtutis vendicat vsum, Vt viris vetitum vitium vitare volebat. ludex iustitiae iubar ingens intulit ilii, 10. Turris tuba trucem tortorem tundere temptans. Hic habitans humilis hostiles horruit hanios, Angelicas acies adamans ascendit ad astra. Orat. ms. Anglicanum saec. 1-5. Cod. Oxonien. Rawl. C 550 (12 403). — 2 reprobando repelle. — 12 ab astra. — Es folgen in der Handschrift einige andere erzahlende Verse mit dem Anfang: Carne Frideswidam genuit rex Didanus iste, die indes mit obigem Gedichte nichts zu tun haben. — .\bschrift von Kev. H. M. Banni.ster. 222. De sancta Genovefa. 1. Genuvefu, flos virginum 3. Genovefae subiaceat Post matrem lucis luminum, Nostrae mentis intentio, Excnset apud Dominum Ne vitiosa foeteat Nostrorum lapsus criminum. Tumens cordis elatio. 2. Genorefae praeconium 4. Genovefam fidelium Pangat laudis confessio, Veneretur devotio, Et virginis praesidium Culpae poscat remedium Nos absolvat a vitio. Fervens cordis compunctio. — 202 — 5. Genorefa, generalis 15. Virgo, pro furti crimine Salas in te sperantiani, Caecata reddens lumina Spes taorum spiritalis, Culpam fatenti ferainae, Praebe tuis solacium. Mentes nostras illumina, 6. Genovefa supplicante 16. Virgo, quae membra plurium Nullis premar supplicis. Liberas a paralysi, Christo milii niiserante Non puniar cura impiis. 7. Yirgo clara virtutibus, 17. Virgo, quae viros liberas Virtutum fuigens titulo, A morte morti deditos, Coniunge caeli civibus A via raortis transferas Exsules in hoc saeculo, Ad vitam tibi subditos, 8. Yirgo, per raanus praesulis 18. Virgo, puellac debili Sponso tlicata virginum, Pedum rcdilens officium, Esto pro tuis faraulis Via indeciinabili Mediatrix ad Dorainura. Me duc adsuramumgaudiam. 9. Virgo, quae matris oculos 19. Virgo, suspendens aere Lnci restauras pristinae, Correptos a daemoniis, Participes fac servulos Dignare nos eripere Aeternae vitae lumine. A daemonum insidiis. 10. Virgo, quae facis puteum 20. Virgo. quam falsae virginis Profundum superfluere, Non fallit simulatio, Fac cor meum lapideum Fac nos expertes criminis, Lacriraas tibi fundere. Dignos iustorura praemio. 11. Virgo, Parisiensium 21. Virgo, quae niersum precibus Salus a persequentibus, Matri restauras filiura, Esto nobis refugiuni A nostris derae cordibus Ab inimicis omnibus. Vitae praesentis taedium. 12. Virgo, cui panis hordei 22. Virgo, quae manum aridam Cum fabis est refectio, Sanasti tuis raeritis, Nobis sit cibus tidei Fac raentem nostrara turbidam Lacrimarura profusio. Christi parere raonitis. 13. Virgo, potans artifices 2:'>, Virgo, pulsis daeraonibus Dato de sursum poculo, Sequanara reddens pervium, Satia tuos suppiiccs Fac, ne cum peccatoribus Aeternae vitae pabulo. Iter carpamus deviura. 14. Virgo, quae prae te cereum 24. Virgo, per quam solidatur Lumen facis recipere, Membrorum dissolutio, Me facias sidereum Per te nobis concedatur Verum lumen attingere. Peccatis absolutio. — 2G3 — 25. Virgo, quae viros liberas 35. Virgo, cuius potentiam Vexatos a daemonio, Sentiunt energumini, Fac mentes nostras liberas Da nobis sapientiam A daemonuni dominio. Christi devotam nomini. 26. Virgo, quae caecam virginem 36. Virgo, fractum vas olei Redditis sanas oculis, Fulso reformans daemone, Mentis nostrae caligineni Praeceptis sanctae fidei Precibus pelle sedulis. Parcre tuos admone. 27. Virgo, per quam procuratur 37. Virgo, quae demis pluviam Frigus et ardor febriuni, Messibus et messoribns, Per te nobis concedatur Riga cordis duritiam Inter utrumque niodium. Salutiferis imbribus. 28. Virgo, quae naves tluvio 38. Virgo, quae coipus liberas Periclitantes libeias, Oppressum morbo calculi, Nos a mundi naufragio Cordibus nostris auferas Ad vitae portum transferas. Amorem huius saeculi. 29. Virgo, nactas miritice 39. Virgo, (juae mirabiliter Quae das fruges famelicis, Incurvos sanas digitos, Caelesti pane refice, Sana misericorditer Quos temporali reficis. Actus nostros illicitos. 30. Virgo, qnae pro pauperibus 40. Virgo, cuius praesentia Furtum facis laudabile Moventur imniobilia, Dans panes indigentibus, Fac in Christo stabilia Crimen arce damnabile. Corda, quae sunt mobilia. 31. Virgo, debilem pedibus 41. Virgo, quae tuis meritis Surdumqnesananshominem, Sequanae sedas impetnm, Da nobis aequis passibus Ab actibus illicitis Imitari te virginem. Restringe mentis impetum. 32. Virgo, per quam parentibus 42. Virgo, quae circumstantibus Sana redditur Slia Ab aquis servas lectulum, De vita desperanlibus, Intactum iustis fiuctibus Duc nos ad vitae praemia. Riga mentis cubiculum. 33. Virgo, quae parcis homini 43. Virgo, quae sacri caelitus, Nolenti servo parcere, Sedas ignis incendium, Caelesti tuos agmini In me crirainum penitus Stnde servos coniungere. Extingue tlammas omnium. 34. Virgo, foedis vestigiis 44. Virgo, me tnum famulum Foedum fugans daemonium, Caeli fac dignum solio, A foetentibus vitiis Quae vivum servas servulum Pnrga secrcta cordium. Templi lapsum fastigio. — 264 — 45. Virgo, quae signis celebiis 49. Qoam reddit venerabilem Rivos (listillas olei, Signorum iugis gratia, Eripe nos a tenebris Quam snis admirabilem Fonte repletos lidei. Christus aequat in gloria, 46. Virgo, dulce refugium, 50. Qua supplicante venia Spes certa laborantiuni, Confertur peccatoribus, Medicina languentium, Qua mediante praemia Languorum salus omnium, Vitae dantur fidelibus, 47. Cuins vita gloriosa, 51. Inclina nostris precibus Mors longe gloriosior, Aures misericordiae, Cuius vita pretiosa, Nostris infundens mentibus Mors multo pretiosior, Donum caelestis gratiae. 48. Cui subiacent daemonia 52. Tu profugis refugium, Desolatis consilium, Cuius insensibilia Tu nobis sis auxilinm Corpns adesse sentinnt. Mortis arcens exsilium. Legend. ms. S. Geuovefae saec. 13. Cod. Parisin. 5667. add. saec. 13. — 13, 2 Uatum. — 17, 3 Virgo mortis. — 19. 2 Correctos. — 38, 2 carculi. — 44, 4 fastidio. Aus derselben Quelle bei Saintyves, Vie de Sainte Genevii-ve, Paris 184fi, p. CXLIl sqq., mit eiuigen Lesefeblern, die hier an- zumerken uberfliissig sein diirfte. 16, 2 erganzt Saintyves : Servos emunda scelerum | A peste detestabili ; diese Erganzung verbietet der Keim. — 48, 2 fiillt er aus: Quam et praesentem fugiunt; hier ist wenigstens der Reim ge- v?ahrt. 223. De s« Hieronynio. 1. leronymus, scholastica 5. Oblitus est praeterita Imbutns disciplina, Extentus in futura. Tam graeca quam hebraica Aggreditur insolita Cognovit et latina. Eremitarum iura. 2. Hic presbyter eligitur 6. Naturam domat variis Romanus cardinalis, Laboribus virtutum, Quem acriter persequitur Vigiliis, ieiuniis Tumultus clericalis. Secundum patmm nutum. 3. Elatos, vagos, ebrios, 7. In disciplinis talibus Gnlosos increpavit, Discipnlus imbutns, Quo contra semet impios In imbuendis pluribus Ut canes irritavit. Magister constitntus. 4. Recessit ergo longins 8. Nunivit sacrae paginae Relinquens civitatem, Scripturas veritate, Gaudenter adit serius Qnae veterum caligine Deserti vastitatem. Fnerunt vitiatae. — 265 — Virtute tnanens stabilis 10. [Sacer]dos beatissime Devenit ad extrenia, Pro nobis in[tercede], Defunctus servus humilis [Ne nostrae] fiant animae Defertur ad suprema. Daemoniorum prae[dae]. < irat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521, 224. I)e sancto Hieronviiio. 1. Hic sacerdos fuit ordine, 6. Hic caritate fervidus, Peregrinans maris culmine, In Deo nunquam tepidus, Heremita solitudine, Proximo benignus, Demuin regulae professor, In zelo semper sobrius, Claustri sancti fabricator Ad pacem compositus Et monachorum pastor. Et ab odio sepositus. 2. Hic per flagella vocatus, 7. Hic districtus in iustitia Omnis linguae peritus, Misericors cum illa, Interpres omnis ritus, Circnmspectus prudentia, Fuit veritatis doctor, Memorans praeterita, Scriptorum verus translator Ponderans praesentia Et summus compositor. Et providens futura. Hic scribendo certas metas 8. Hic virtute fortissima Omnem statum docuit, Derisit terribilia, Omnes David et prophetas Attritus abstinentia Ipse solus exposuit, Postposuit carnalia, Super Salom et tres athletas Fulcitus temperantia Eius doctrina floruit. (^uae contemnit nimia. 4. Hic fidei pugil et vexillum, 9. Hic humilitate deiectus, Malleus baereticorum, Pietate mollitus, Ipsorum iuge flagellum, Oratione devotus, Hostis fuit vitiorum. Lacriraarum effusor, Virtuti fecit scabellum Comtemplatione sublatas Tradens doctrinam morum. Et utilis actione. 5. Hic spe certissimus, 10. Hic paupevum subventor, ludici non pavidus, Elemosynarum largitor, Operator sollicitus, Tristiuiii consolator, Nunquam otiosus, Laetantium temperator, Sperantium firmarius In adversitate securior, Et confortator strenuus. In prosperitate devotior. — 266 — 11. Hic virgo carne, 12. Hic leonem domuit, Pnrus in mente, Qui obseqnia praebuit. lam senex aetate Dogmati/avit Paulam, Docuit in morte, Quae praeccssit in patria, Quae sine forte Infra vide, quot post mortem Sunt plena salute, Coruscarunt miracula. Hieronyinianus ms. Johannis Andreae, saec. 15. Cod. Rossian. VIII, 231. A — Collect. ms. incert. orig. saec. 14. Cod. Vindobonen. 4689. B. — 5, 1 Hic saepe certissiraus B. — 5, 2 ludicem A. — -5, 3 Sperator A. — 5, 5 fumarius. A. — 9, 6 inolitus A. — 12, 1 domuit leonem A. — 12, 2 obsequia praeliuit A. — 12, 4 in fehlt B. — 12. 5 Supra vide quid B. — Vgl. Mone III, 841 (in not.); ferner: Hieronymianus imp. s. 1. 1482 (Hain 1082). — I)er Autor bemerkt zu seinera ProHukte: „I)eo teste nihil, quod falsum putem, inimiscui in lioc stilo studiose diffdrmi; nec hic rimas vel riti- mns facere intendebam, in quibus requiritur uniformi[ta|sl." 225. I)e s. Hngune Gratiunupolitano. Gaude perpetuo, praedulcis. amahilis Hugo, Tu meritis plenus, fidei pietate serenus, Illustris donis divinae cognitionis, Mundi calcator, Christi ferveus imitator, lustitiae forma, morum rectissima norma. 0 pater, exora pro nobis mortis in hora, Ut simus digni postrema luce beari. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. .521. 226. I>e s. Hngone Lincolniensi. 1. Est Hugo de'Burgundia 4. Gloriam summis hic figens, Excelsa Cbristi gratia Ficta imis reperiens. Sublimatus in Anglia Carthusiensem ordinem Pontiticatus infula. Subegit mux asperrimum. 2. liumo plasmatus arida 5. Odas canunt altissimo Jrroratur aerea Assumpto ab exsilio Humiditate. frigida Hugone cives superi Ardet natura ignea. Ad asylum Dei veri. 3. Uitae sancti principiis 6. Aeterna Christi munera Mortis versis mellifluis Hugo tigens memoria Hugonis sine dubio Leprosis dedit oscula Est simplex generatio. £t sensit illa dulcia. 7. Superna ergo procura 8. Tibi patri, Deo vero, Nobis prece continu;i, Laus, honor sit et filio Nunc apud qui te Doininum Cum spiritu paraclito Fecit pastorem gentium. Finem iungens principio. Collect. ms. Guilelmi Ri-ed, Epi. Cicestren. saec. 14. Cod. Coll. Novi Oxonien. 264. — „A clerico quodani, anno 1316 scbolae grammaticalis Lin- colnien.^sis didascalo, compositum." — Abschrift von Rev. H. M. Hannister. 227. De sanctis Innocentibus. Insontes Domiui, nobis succuriite sanctl, Nos gravibus vitiis per Christi solvite nomeN. Suscipe tu , ilominans , sanctorum suspice voceS, Omnibus et miserere tuis , quos sanguine fusO in 5. Nerape redemisti ; splendens carcere lumeN, Traxisti de morte tuos; mors mortua dormlT, Ex quo morte tua reserasti gaudia vitE. Sanguinis effusor saevusque inimicus HerodeS Destruitur per te victus, fortissimc DaviD. 10. Ocior hostis crat volitans omni quoque ventO, Mordax ut frendens cupiens leo perdere ChristuM. Innocuos pueros sternebat corpore necl. Non tamen extinctos iuclusit tartara dapmoN, In gremium caeli vexit sed gratia summl. Nomina babent in fronte sua patris quoque nomeN, 15. , Omnes et clamant modulando carmine pulchrO. Bombo qui luctus lucrimantur coniuge lacoB In superis plorat pueri ceu mater ablatl, Sed nimio non vult luctu cessare deplangenS, 20. Sunt quia, sed non est illis regressio tristiS, Ut veniant iterum mundum qni planctus in usU Cosmica cuncta manent detersa tristia, doneC ("unctipotens ' veniens nos omnes colligit illuC. Uivida vos, s;iucti , chimat niea palpebra fletU, 25. Rectorem mundi precibus . rogo, flectite sempeR: Rex fortis, lesu, dominans, miserere, precamuR, Impie quod gessit Froumundus corpore factl. Tollite peccatum . quod Christus sanguine tiuxiT. 30. Eudochias os oplon stephanosas , Kyrie ChristE, Sanctos innocuos , qui cantant carmina laudiS. Ante thronuni Domini cantant sibi cantica puIchrA: Nostrum vindica ema, splendens de lumine lumeN, Confratrum numerus, dictum est, requiescite, doneC 35. Tempus adhuc modicum , cum rex fortissiinus astaT. Insontes Domini, nobis succurrite sanctl. : — 2(38 - Collectan. iiis. Tegurinum saec. 10. Clm. Monacen. 19412. — 30. Ei' cFof/ftf of ott)ov azKf ttvwaas xittK. — 38 ema = niua. — Doppelakrostich Insontes Doiiiini, noliis succurrite sancti; der Verfasser uennt sich Vers 27, 228. De sancto lodoco. Mulciber exsulta mons, crebra laude resulta, ludoco fulta venient tibi nunc bona multa. Nec mala sunt ulla, mihi si datur ampla gugulla. Laus tibi sit, Christe, cuius pietate vir iste, 5. Cnltor apostolicus, ludocus, pacis amicus, luvaviam grata sna pignora, grata, beata Mittere dignatus est sicqne iuvare paratus Se collaudantes illic et eum venerantes. Ex hoc nunc gaude manibubque. luvavia, plande 10. ludoco praesto, solito iucuudior esto. Sed magis exsulta, mons Eintrudis, quia multa Est til)i collata pax haec per pignora grata. 0 furtnm dignum sacrilegiumque benignum ! ludoci pignus cur hoc venit V quia dignus, 15. Latius ut crescat, ludocus, ubique virescat, Sic pateat, quanti sit ubique potentia sancti Huius mirifici, Christi regalis amici, Morbos curantis et raaestos exhilarantis, 0 ludoce pater, ne me capiat locus ater, 20. Christum dignare pro me, te quaeso, rogare. Collect, ms. Zwettlense saec. 13, Cod. Zwettleu. 64, add. saec. 14. — 14 cur hoc vere quia. — Dies Gedicht berichtet von einem Reliquiendieb- stahle ffir Xonnberg. 229. De sancto lodoco. luste ludoce, )irecum nostrarum suscipe voces, Tu. qui iuste doces, ad vitam nos trahe tecum. ludicium docuit fidei doctrina ludocus, Unde sui potuit nominis esse locus. 6. Felix confessor, pastor venerande, ludoce, Vitae confessor, nos faciendo doce. Snmrao ciamore tibi laus est danda, ludoce, lucunda voce faventis cordis amore. Corde laetabundo, pater alme, preces tibi fundo, 10. Qni procul a mundo fugiebas ut moribundo. Sic me non mundo, scelerum qui sorde rednndo. lunge Deo mundo me, qui meritum miiii non do, Ne barathri fundo merear, Deus, esse profundo. Collect. ms. Zwettlense saec. 13. Cod. Zwettlen. 64. add. saec. 14. — Dies Gedicht scheint aus mehrereu kleineren zusammengesetzt und nach Vers 12 (mundo — non do) franzosischen Ursprunges zu sein. ; 230. De S. lotaanne Bridlingtoniensi. 1. Bridlingtonis prior pie, 2. Sicut clamat vox in Rama, Repraesenta nos Messiae, Funde preces atque clama Qni tot fiores moribus, Pro uobis ad Dominum, Ut nos solvat in hac die Servos, prior [sancte], ama A cutis doloribus. Sordes tergens criminum. Miss. tns. Sarisberiense saec. 15. Cod. Oxonien. Rawl. C 142. - 1, 1 Bridlingtonem. — Nach 1, 1 noch uberzahlig Imitator castae viae. 231. De ,s. lohanne de Bridlington. Salve, sancte prior, raaestorum salviticator, Cum grave quid patior, tibi confugior, medicator. Ergo memento mei, cum sis plenus pietate, Laus gentisque Dei, mihi praesta, quod precor a te. 5. Tu poteris ('hristi, scimus, prece ferre iuvamen Omnibus in tristi spectantibus orbe levamen. Virtus namque tuae multos relevat pietatis, Noxia continue pellens a dire gravatis. Inclite pastor, ave, per te simus procul a vae. * 10. Tua nobis detur gratia petitione pia Et simus semper in gloria cum lesu et Maria. Horae sec. usum Sarum saec. 15. in. Cod. Oxonien. Lat. lit. f 2. — Die zwei letzten Verse scheinen nicht mehr zum Vorherg-eheuden zu gehoren. Es ergibt sich dann ein Akrostichon: Scelto uni, das ich uicht zu deuten weifs. Oder .sollte dasselbe nur der Laune des Zufalls sein Dasein ver- danken? — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 232. De s. anne Baptista. 1. Cleri universitas, 3. lohannis nativitas Solve laudes debitas Per sortes exhibitas Beato lohanni, Claruit praeclare, Ut per eum siccitas Cui laudes debitas Cesset et humiditas Populi immensitas Assit bonis anni. Debet decantare. 2. Gaude, cleri contio, 4. Dum iuventa floruit, Laetare cum gaudio, Maculari respuit lohannem implora, Naviloquo felle Ut eius subsidio Hic eremum coluit Aestuum effusio Et pro pastu habuit Cesset absque mora. Locustas cum melle. — 270 — 5. Vitam ducens asperam G. Mundo nolens subici Docuit ad litterara Nominis angelici Atque baptizavit, Voce nominatur, Vestera gerens buceram Carne spernens infici Nec vinum nec siceram Laurea centuplici Nec mustum potavit. Caelo laureatur. 7 Lux. lucerna praevia, Hos aestus abhinc via Pulsa livione Ac in caeli curia, Ubi pax et gloria, Nos tecum repone. Collect. ms. Trecoriense saec. 14. Cod. Parisin. Noiiv. acq. 426. — 5, B Hunc vane baptizavit. — 5, 4 Ijugeram. 233. De s. lohanne Raptista. 1. Salve, lohannes sancte, 4. Gaude, quia iuvenis Baptista reverende, eremum petisti Inter sauctos ceteros Utriusque sexus merito praeferende, turmasque fugisti, Post Christum et Mariam Peccato consentire praecipue colende, qui [non] voluisti, Pro nobis preces Doraino Fac culpas nos odire, iugiter impende. sicut tu odisti. 2. Gaude, qui per angelum 5. Gaude, quia carnem coannuntiatus, tuam domuisti, Priusquam concipereris, Cnm mel et locustas lohannes noniinatus. sponte coraedisti, In veutre tuae raatris Nec sicerae nec vini conceptus et sacratus, pocula bibisti, In nobis tuis precibus Fac, ut siraus sobrii. sit Cbristus hospitatus. qui sic abstinuisti. 3. Gaude, quia nomen per 6. Gaude, quia Domino ortum tibi datur \iam praeparasti, lohannes, Dei gratia „Paenitentiam agite" quod interpretatur, quando praedicasti, Pater pius et mutus „Regnura Dei prope est," prophetando fatur, ludaeis nuntiasti, Divina nobis gratia Fac nos paeniteri per te concedatur. vitando, quod vitasti. — 271 — 7. Gaude, quia lesnm 9. Gaude, qui post mortem digito demonstrasti, ad limbum descendisti „Ecce, agnus Dei" Ac exsistentes ibi dicens proclamasti, vere praemunisti, In flumine lordanis Quod essent exituri Christura baplizasti, in adventu Christi, Fac nobis hunc propitium, De barathro nos eripe quem tunc honorasti. eius[que] poena tristi. 8. Gaude, quia Herodem 10. Gaude, quia redemptor tu redarguibti, pius populorum Quem fratris uxorem Extraxit post ab inferis duxisse tu scivisti, [patriarcharum chorumj Capitis sententiam Secumque reduxit propter hoc subisti, ad gaudia caelorum, Nos vitam fac finire Fac nos gaudere secuni in caritate Cliristi. precibus illorum. Orat. rn.s, Eliense saec. 14. Cod. Coll. SS. Trinitatis Oxonien. 7. — 2, 3 Priusquam tu. •- 5, 5 Ciseri nec vini. — 6, 6 ludeum. — 8, 7 fac finori. — 9,4 veri. — 10, 1 redemptor filius. Abscbrift von Rev. H. M. Bannister. 234. De s. lohanne Baptista. Ad Matntinum. Dulce melos tangat caelos 2. Gabrielis vox de caelis In lohannis praeconio, Dubitanti Zachariae Cuius pater, sic et mater Hunc futurum nasciturum Nomen tangunt praesagio Promit cum vitae serie. 3. Sidereo regi Deo Laus, honor, virtus, gloria, Qui nos dncat et perducat Ad caelorum palatia. Ad Laudes 1. Gaudet coetus noster laetus 2 Dum non credit, vox recedit Christum mundi redemptorem Zacbariae, sancti patris, Agonistam qui baptistam Sensit plausus adliuc clausns Suum fecit praecursorem. In utero suae matris. 3. Sidereo regi Deo. A d P ri m a m. Ad Tertiam. Mundi sator et plasmator Catechizans et baptizans Tui praeconis uiunere lohaiines paenitentiam Te laudare, te amare Diligebat et colebat Fac nos et tecum vivere. Prae cunctis innocentiam. Ad Sextam. A d N 0 n a m. Eremita, tua vita luvans prece nos a nece Exemplum est munditiae Dira, lohannes, eripe, Ad pulsandura, detestandum Pugil fortis, hora mortis Crimen irapudieitiae. Hanc plebem tuam suscipe. Ad Vesperas. 1. Dignus laude martyr, gande, 2. Saius praesto nobis esto Virgo baptizans Dorainum, Virtutis donans meritum, Doce forn)am, trade normam Hic gratiam et gloriam Delendi sordes criminnm. Nobis post noc exsilium. 3. Sidereo regi Deo. Ad Completorium. 1. Tu signifer, tu lucifer 2. Sidereo regi Deo Praecurrens ante Dominum, Laus, honor, virtus, gloria, Ad quem ire fac secure Qui nos dueat et perducat Nos per saeculi terminum. Ad caelorura palatia. Horae BMV. sec. usum Caraotensem saec. 14. Cod. Yatican. Regin. 180. — Ad Mat. 2, 2 Viventis Zachariae. — Ad Prim. 1, 2 lohannis prae- conio munere. — AdTert. 1, 3 Diligebat et servabat. — Ad Sext. 1, 1 vita tua. — 1 , 3 sq. Ad populum sanctitatis crimine. — Ad Vesp. 2, 4 Lies: Nobis post vitae exitumV — Die Doxologie wiederholt sich nach jeder Tageszeit. 2'i'j. De s. lohaone Evangelista. 1 . Extollamus virum sanctum, 3. Totus plenus sanctitate, Quem lesus dilexit tantum, Luculenta veritate, Pangat sibi novum cantum Custos virginis sacratae Militans ecclesia. Exstitit et filius. Sanctus hic evangelista Haec est arca thesaurorum, Almus Dei fit symmista, In qua cibus angelorura Laude praesens sit in ista, Atque manna beatorum Det nobis auxilia. Et fructus exiraius. 2. Hic lohannes vir amoris, 4. Hic lohannes vir divinus, Vir candoris et decoris. Cuius visus angelinus, Sacri roris et dulcoris Ad supema qui festinus Plenus charismatibus, Contemplando claruit. Caritatis excellentis, Hic prae ceteris dilectus Castitatis redolentis, Et defensus et protectus, Quo repletur ardor mentis lesu Christi supra pectus Flaminis afifectibus. In cena recubuit. — 273 — 5. Suxit ibi docuinenta 7. Sic apostolus mirandus, Evangelii fluenta, Valde semper honorandus, Qnae plus fragrant quam unguenta Reverendus et amandus, Valde redolentia. Vitans omne terreum. Hic melliflui sermonis lesum amans Nazarenam Vir. coruscans sacris donis, Sprevit mundura quasi caenum, Vere dignus est coronis Vicit bibituni venenum In caelesti patria. Atque fervens oleum. 6. Gravitatem dum servavit, 8. Quis non amet hunc amore Ad sublimia volavit, Speciali cum dulcore, Mira Dei demonstravit Quodaui intimo sapore Divina clementia. Inclitum discipulum? Contemplator superuorum, Quem et Christus sic amavit, Suscitator mortuoram Decoravit, exaltavit, Et ostensor arcanorum, Matrem pendens commendavit Intnens mysteria. Perferens patibulum. 9. 0 dilecte Christi Dei. Dulcis nate Zebedaei, Meraor esto semper mei, Donec ad le veniam. Semper geras de nie curam, Fac, ut ducam vitam puram, Me perducas ad futuram Sempiternam gloriam. Horar. ms. Franciscan. saec. 15. Cod. Vatican. Reg. 165. — 1,6 Dei fit mmista. — 2, 4 Plenus fehlt. — 2, 6 recoleutis. — '6, 6 cibis. — 3, 7 Et raanda beatonun. — 4, 2 Cuius visque. — 5, 1 Susit — 5, 3 frangant. — 5, 6 Vim. — 6, '6 Misericordia Dei. — 6, 7 Et fehlt. — 8,. 2 Speciali tamen. — 8, 3 Quoudam. — 8,6 exsultabit. — 9, 1 Christe. — 9, 5 geris. — Trotz der Bezeichnung als „Sequentia eius" ein Reimgebet. 236. De sancto lohanne Evangelista. Ad Matutinum. 1. 0 lohannes amabilis, 2. lohannes virgo, ceteris Apostole mirabiiis, Dilectior apostolis, Vir valde venerabilis, Sacer, plenus dulcedinis, Sis nobis favorabilis. Custos beatae virginis. 3. Ora pro nobis iugiter, Instauter ac salubriter, Ut tecura simus pariter In caelis aeternaliter. Dreves, Pia Dictamina. VII. 18 — 274 — Laudes. 1. Evangelista fulgidus 2. Maria, raater inclita, loliaunes et apostolus Virgiiiitate praedita, Tollat a nobis noxia Cura virgine discipulo Et ducat ad caelestia Nobis succurrat sedulo. Ad Primam. 1. lohannes apostole, 2. Tibi, lesu, rex omnium, Evangelista fulgide, Laus, honor et imperium, Tuis devotis subveni Per lohannem apostolum Cum sacra matre Domini. Duc nos ad caeli gaudium. Ad Vesperum. L lohannes amantissime, 2. Succurre nobis omnibus Cuni genetrice virsine Tuis sacratis precibus, Fac nobis eius tiliuni Per hanc tui memoriam Semper fore propitium. Duc nos ad caeli gloriam. Hi)rar. ms. Frunciscan. saec. lo. Cod. Vatic. Regin. 165. — Ad Mat. 2, 2 Dilector. — Ad Prim. 1, 2 Evangelistaqiie. — 2, 1 lesu fehlt. — Ad Vesp. 2, tui fehlt. — 2, 4 gratiam. — Das Akrostichon: „0 Io[h.ann]e[s| mitis" zeigt, clafs das Ganze unvoUstandig ist. 237. De sancto nne Evangeiista. L En, lohannes, humi pronus 4. Tu columna militantis Te adoro volens bonus Et perpulchrum triumphantis Esse tui servulus, Decus es ecclesiae, 0 quam felix in supernis MuUum timent te, lohannes, Regnas, ubi lesum cernis. Nec audire possunt Manes Qui est tui iubilus. Laudes tuae gloriae. 2. Et Mariam contemplando, 5. Sanctus omnis et beatus Ipsam pie collaudando Te coUaudet et firmatus Sentis dulce gaudium, Angelus in gratia, Toto corde iucundaris, Ego servus tui data Dnm unius conteniplaris Tibi terris meute lata Trinique mysterium. Texo privilegia. 3. In suprema hierarchia 6. Gaude, nate Zebedaei, Locum tenens melodia Quia virgo Mater Dei Dulci Deo iuhilas, Est tua matertera; Viigo martyr et propheta, Gaudc, quia meruisti Doctor fulgens ut planeta Consobrinus esse Christi Caelo valde rutilas. In hac vita misera. ; ; ; ; ; ; ;;; ; — 275 - 7. Gaude, preces ad Mariae 14. Gaude, gaude cessans flere, lesus ornat tuas pie Nam surrexit lesus vere, Vino sancto nuptias Dulce manna superis Gaude, sponsara reliquisti Gaude, mauus, pedes, latus Et sic semper tenuisti Redemptoris osculatus, Virginum mundifias. Cum redit ab inferib. 8. Gaude, lesus te elegit 15. Gaude, lesus de te vere Et ab aevo praeelegit Dixit : eum sic manere Suam in apostolum. Volo, donec veniara. Gaude, lesus te amavit Gaude, saepe Dei natu^ Et prae cunctis demonstravit Fecit tibi suscitatus Se tibi beaevolum. De se ipso copiam. 9. Gaude, lesum speciosum 16. Gaude. lesus scandit caelos Conspexisti ghn-iosum Te cernente, cui melus Tabor in cacumine Caeli cives faciunt Gaude, parans lesu cenam Gaude, ignis dona dando Monte Sion, omni plenara Venit in te, dies quando Caelica dulcedine. Pentecostes tiniunt. 10. Gaude, lesus proditorem 17. Gaude, fili Zebedaei, Tibi pandit gerens morem Sepelisti matrem Dei, Tui desiderio Portam ad caelestia Gaude, tibi lesu pectus Gaude, cernis, quod Maria Fit in cena mollis lectus Caelos intrat harmonia Dulcisque pausatio. Angelorum praevia. 11. Gaude, lesus, quando sedes, 18. Gaude, sospes exivisti, Lavat pronus tibi pedes Zelo lesu quod inisti, Angelis mirantibus; De ferventi dolio Gaude lesus, postquam sedit, Gaude, scribis altas omnes, Se in cibum tibi dedit Quas vidisti, visioues Sacris suis manibus. Manens in exsilio. 12. Gaude, lesu care frater, 19. Gaude, quia, quam amasti, Cuius parens tua mater Drusianam excitasti Suo fit imperio; Epbesum ingredieiis Gaude,nani postmortemChristi Gaude, lustrans caeli pratum Suae matris habuisti Scribis: verbum caio factum Curam pio studio. Est in mundum veniens. 13. Gaude, viros lesum flentes 20. Gaude, sine laesione Ac de cruce deponentes Potas virus in agone Adiuvasjti propere Propter lesura inito Gaude, fuit tumulatum Gaude, tecti cum fuerunt A te corpus lesu, datum Tua veste, surrexunt Morti nostro scelere. Mortui persubito. 18* ; — 27(5 — 21. Gaude, multos retraxisti 24. Non sit mnrmur meo corde A peccatis, quibus Christi Nec inquinet os cum sorde Valde gaudet curia; Cnlpae detractoriae Gaude, quia sine poena Fac me templnm frequentare Transivisti ad amocna Zelo lesu nec me dare Paradisi gaudia. Crimini desidiae. Gaude, cernens iam vestitum Tuum corpus et aniictnm Stolae suae gloria. 25. In adversis patientem Et in poenis me gaudentem 22. Te, lohannes, ego peto, Cmcis fac menioria, Sume munus vultu leto, Mortera lesn fac me flere, Quod tibi nunc offero; Suae matrisqne dolere Per te lesns castitatera Nimia tristitia. Mihi det et caritatem, Qnam valde desidero. 23. In me fides viva crescat 26. 0 lohannes, mi patrone, Cunctis horis, qna decrescat Meae mortis in agone Satanae nequitia; Mihi sis praesidio, Culpis mcis non desperem, Post cnm lesn fac videre Sed in lesn morte sperem Me Mariam et gandere Suiqne clementia. Tecum caeli solio. Officium novum beati lohannis imp. Bononiae 1525. 238. De sancto loseph. 1. Inclite Christi confessor, 4. Qnia ex te in hac vita Sancte loseph, te deprecor Grata tulit obsequia, Cum Maria, raatre Christi, Ob id per tua raerita Cnius sponsus tn fuisti, Aegris confert remedia. 2. Virginitatis merito 5. Unde dignns magna lande Eius innctus consortio Apud Christum intercede, Non gignendi proposito Ut per suas dignas preces Sed latenti mysterio. Nostros expellat langnores. 3. Inter ceteros electns, 6. Gloriosa tua prece A Christo matiis dilectus, Nos ab omni lava faece, Cnius curam tu gessisti, Ut post istara miseriam Quem in ulnis baiulasti. Perdncaraur ad gloriam. Devotae Orationes (Fontrebaldenses) imp. Parisiis 1546. — 6, 3 i ; 239. De sancta Katharina. 1. Katherina, gemraa clara, 5. Exsufflavit blanditores, Sponsa summi regis cara, Sprevit Caesaris tortores, Secretornm Dei gnara, Fatuati sunt doctores Castitate florida. Virginis prudentia. 2. A regali stirpe nata, 6. Roboratur Deo plena In virtute solidata, Fides martyris in poena, Mente sagax, forma grata, Fractis rotis cum catena In sermone provida. Triumphavit omnia. 3. Tot virtutibus protecta, 7. Imminente die mortis Ad calcanduni es electa, Decollatur virgo fortis, Contra Dominum erecta Manu caelicae cohortis Colla regum turgida. Sepulturae traditnr. 4. Hanc Maxentius tormentis, 8. Nunc exuta corruptelis. Minis, probris, blandimentis Dives meritis, in caelis Nisus est a firmae mentis Pro terrestribus fidelis Trahere constantia. Advocata creditur. 9. Alma virgo Katherina, Tuis famulis propina De caelesti medicina, Quae de te dispergitnr. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — Der Reim bindet je drei Strophen zu einer Einheit. — In rlerselhen Handsclirift findet sich ein anderes Ktimgeliet auf dieselbe Heilige mit dem ,\nfange : Gaude, virgo Katharina, Es conversa vi divina. Dasselbe ist indes in- folge von Beschadigung der Handschrift so verstiimmelt, dafs von einer Wiedergabe abgesehen werden mufste. 240. De 8ancta Katharina. 1. Christi virgo Katharina, 2. Te sub rotis peregrina Lege constans in divina, Fractis arte iuvit trina Vicisti Maxentium; Deitas per nuntium Miti voce columbina Esto niihi medicina Convertisti cum regina Contra morbum et me mina Militem Porphyrium. Sub duce fidelium. Orat. ms. Anglican. saec. 13. Cod. Londinen. Ar. 201. ; ; ; : — 278 — 241. Oe sancta Katharina. 1. Salve, martyr et regina, 7. Salve, dum sic inclinata Virgo sponsa Katherina Stares morti praeparata, Regis regnni omnium, Orasti ad Doroinum; Salva, sciens trinitatem Salve, dicens: peto te Et indivisam unitatem lesu, sponse dulcissime, Vere non per somnium. Ut quicumque hominum 8. Christianae professionis 2 . Salve, quae in paganismo Meae mortis et pass-ionis Vero usa es baptismo Egerit memoriam, Cuncta spernens idola; In quacumque necessitate Salve, quae contra naturam Seu vitae extremitate Vitara castam ducens puram Me invocet, ob gloriam Vera es amygdola. 9. Tuae propitiationis 3. Salve, pulchra supra modum, Effectum suae petitionis Colens trinitatis nodum, Consequatur plenissime. Patrem, pneuma, filium Salve, postquam haec prolata, Salve, quae mundum vicisti, Ad te vox de caelo grata Vera iniitatrix Christi, Affatur dulcissime Ferens rosa lilium. Salve, veni, speciosa, Dilecta flagrans ut rosa, Tibi caelum apertum est. 4. Salve, fortis in agone, Proeliatrix cum dracone Una cum Maxentio 10. Salve,quamCaesarproclamari Salve, clamans: ego certo lussit, post haec irrogari Pro regno Dei in aperto Statim vitae dispendium. Et hoc sub silentio. Salve, gladium per amarum Salve, vincens quinquagenos Caput tunm libens carum Oratores, sed amoeuos Deo dans stipendium. Verbis et ingenio. 11. Salve, cuias absque norma Anima visa est in forma 5. Salve, caesa verbere, Columbae candidissimae; Caeco clausa carcere Salve, in visu paganorum Caeli luce perfruens; Caelestem ascendisti chorum Salve, cum niilitibus Suscepta splendidissime. Reginam caelestibus Disciplina imbuens. 12. Salve, virgo, postquam caesa Pro sanguine lac de laesa 6. Salve, freta Christo, laeta Vena prosilierat Regis spernens titulos, Salve, quod chorus angeloram Salve rotam vincens totam Corpns tuum, virgo, decoruni Versam in incredulos. In Sina sepelierat. ; ; ; ; — 279 — 13. Salve, decumbeus in Sina, 15. Salve, cuius preces Deus Salutaris niedicina Exaudivit, clamor meus Prece te quaerentiuni Sic aures tuas impleat; Salve, cuius ex tumba manat Salve, hanc petitionem Oleum, quod morbos sanat Propter tuam passionem Cunctorum languentium. Dominus adimpleat, 14. Salve, martjr, funde preces, 16. Quod peccantem et pollutum Cordis mei purga faeces Me a poenis reddat tutuni Sensus terge vitiis. Es a claustris inferi. Salve, confer quaeque bona, Audi, Christe, rex divine, Castitatis cinge zona Per precatum Katherinae Et virtutum initiis. Me sanctis tuis inseri. 17. Qui perire nullum sinis, Ut nie bonus tangat tinis In iioc praesenti saeculo, Ut possim tecum gloriari, Me in aeternum contemplari In deitatis speculo. Orat. ms. Campense aniii 1462. Cod. Darmstadien. o2l. — 2, (> Die Form amygdola scliiitzt der Keim. — 9, 8 Mea dilecta tla^rans rosa. — 2 sp. lac de vena laesa fluendo prosilierat. — Str. 13 steht zwi.schen 16 , 3 imd 4. Es gehort aber inferi (16, .3) als Reim zu inseri (16, 6). — 14, 1 mater funde. — 15, 4 Salve ut hanc. 24:^. De sancta Katliariiia. 1. Gaude, virgo. sponsa Christi, 3. Gaude, quia vox amoena Quod videre meruisti Caeli patet et serena Vivens Dei filium Ad tuum suffragium Gaude, quia convertisti Gaude, nam suavitatis Sapientes, quos traxisti Liquor manat, qui dat gratis Tecum ad martyrium. Salutis subsidium. 2. Gaude, virgo Deo plena, 4. Gaude, virgo et athleta, Nam rotarum fracta poena Post tormenta transis laeta Non sentis suppliciura Ad caeli palatium; Gande, flos virginitatis, Fac nos hic ita vivere, Quae in signum castitatis Ut post mortem lucis verae Lac fundis mellifluum. Sortiamnr gaudium. Collect. ms. Carthusiae Capellae !S. Mariae apud Angiam saec. 1.5. Cod. Bruxelleu. 4961. — 4, 2 Quae post tormoiita. — Nach dem Liede folgt noch vor der Oratio eine Ant. mit V. uiid R. A. O caelestis regni rosa, V. Esto nobis niedicina, Katherina generosa, Veneranda Katherina, Quae probata velut auruin K. Ut tecum laiidis iuhilum Coram Christo defers laudem, Simus canentes in caclum. - 2»0 — 243. De sancta Katharina. 1. Plebs fidelis et devota, 4. Felix ista Katherina, Katlierinani niente tota Plena gratia divina, Laudet ibtam, cum sit nota Tamquam stella matutina Angelis, bominibus. Micat in caelestibas, Istae laudes Katherinae Cnius corpus honoratum, Quasi dulces medicinae Virginale, tara beatum, Nobis prosint sine fine Est in Sinai delatum Ipsam diligentibus. Angelorum manibus. 2. Quam felices, (jui hoc audent, 5. Katherina, mater pia, Katherinam si coUaudent Esto nobis dux et via, Nec ab eins se defraudent In Ciielesti hierarchia Maximis auxiliis. Nos gaudere facias. 0 quam fortis est inventa Sapientes convertisti Inter aspera tormcnta, Ad beatam tidem Christi, Cuius membra sunt distenta Confortando quos duxisti Gravibus suppliciis. Ad caeli deiicias. 3. Cnicifixi per amorem 6. Katherina, decus morum, Tulit poenam et dolorem, Tu dulcedo devotorura, [Fundit olei liquorem], Tu diiecta angelorura, Quo sanantur languidi, Sis nobis propitia. Per quani funditus mundati Eia ergo, quae raereris, A foetoribus peccati Qnam in caelo palmam geris. Secum simus coronati Nos perducere digneris Claritate fuigidi. Ad aeterna gaudia. Horar. ms. Franciscan. saec. 15. Cod. Vatic. Regin. 165. — 1, 2 montem tota. — 4, 6 Virginalem. — 6, 2 Tu ducendo. — 6, 3 dilectis. — 6, 5 quae meritis. — In der Handschrift falschlich als Sequenz bezeichnet. 244. De sancta Katharina. Ad parvas horas. 1. 0 sacra virgo nobilis 2. Tuuni [per patrocinium] Et martvr venerabilis, Fac Christum, Dei filium, Katerina laudabilis, Nobis fore propitium, Sis nobis favorabilis. [Cum venerit iudicium]. 3. Tibi, Christe, sit gloria, Cui benedicant omnia, Nos Katerinae gratia Duc ad caeli palatia. Horar. ms. Franciscan. saec. 15. Cod. Vatic. Regin. 165. — Die iibrigen Hymnen nnd rhythmischeu Antiphonen dieses .Stundengebetes sind Ent- lehnungen. : , — 281 — 245. De sancta Katliarina. Ave, virgo Katharina, Quod, quicuiique te veneratur, Martyr sancta et regina, In tribulatione securus Patrona mea specialis, Ac in bonis permansurus. Defende nie a cunctis raalis. Quapropter, virgo Katharina, 5. Memento, quod obtinuisti, 15. .Martyr beata et regina, Quidquid pro nobis petivisti, Cum potestas sit tibi data, Ut divina vox spopondit, Tuos devotos sic defendi, Quae tibi taliter respondit Ut nunquam possint offendi Constans esto , mea forraosa, Me sunie sub tuum iuvanien; 10. A me tibi potestas datur, 20. Ut sis seraper nobiscum [Amen]. Orat. ms. Lamliafense saec. '^/i6. Cod. Lambacen. 756. — 2 et felix regina. — 7 Et divina. — 12 In omni tribulatione erit securus. — 14 Qua- propter o beata virgo. — 1.^ beata fehlt. 246. Ue sancta Katharina. Aurea vale virgula, Te deprecor, sis sedula Katherina, munuscula Mea diligens specula Cape, quae corde, cartula 15. Et scutum coutra spicula Solvo tibi, quem tremnla Inimici ; tu vincala Detinent hic ergastula. Peccati solve singula, Haec es experta pravula Sis post vitae curricula Delicata puellula, Fidelis dux ac regula Pasta Christi avicnla. 20. Ad caeli tabernacula, Salve, Christi discipula, Ubi parata pabula 10. Tua me stringe tibula Aeterna sine crapula Et contra carnis stimula Sempiternaque pocula. Refrenet tua ferula. Virgo, vale per saecuia. Cod. Oxonien. Laud. Miscell. 75. .saec. 14. — 19 vigila wahrschein- lich Schreib- oder Lesefehler. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 247. De sancta Katharina. 1. 0 beata Katberina, 3. Katherina, virgo casta, Virgo clemens et benigna, Virgo prudens et honesta, Per te possim ad divina Virgo mitis et modesta, Pervenire gaudia. Roga Deum, ut lamenta .Alea vertat in gaudia. 2. Katherina, virgo pia, 4. Katherina, templuni Dei. Cuius fideli sophia Per te sumpserunt fidei Doctorura phiiosophia Veritatem phiiosopbi, Vana fuit et confusa, Per te salvi sunt effecti Deam mihi pacifica. £t in caelis coronati. — 282 — 6. Per te, virgo specialis, 9. Katherina, vas decorum, Sira a cunctis liber malis, Servitutem idolorum A delictis liberatus Quae sprevisti, domino[rum] Et iu caelis collocatus Regem Deum et deorum Tuis patrociniis. Coluisti, sempiternnm Da mihi solacium. 6. Katheritia, luraen clarura 10. 0 beata Katherina, Et lucerna puellarura, Quae raortis supplicia Virginale speculum, Pro Christo non mininia Praecellens carbunculum, Toierasti, tolle niea Me salva, tuum faraulum. Deo iuvante criraina. 7. Katherina, Dei teraplum, 11. Katherina, virgo pia, Castitatis es exemplum, Quae caeli gaudes curia. Da virtutis indumcntum. Roga Deum, ut in sua Sanctitatis increraentum ]\Ie captivum gloria Verae lucis radiura. Coronet in laetitia. 8. Katherina, virgo sancta, 12. Quod praestare tu digneris, Qnae pro tuo servitio, Invocantes quae tueris, Caeli gaudes palalio, Qnae laudari promereris, Roga Deura corde toto, Quae regentem intueris Ut me sumat [suo] regno. Per saeculorum saecula. Klemming 111, 54. — 5, S liberata. — 5,4 coUocata. — 6,5 tuam famulam, was aber nicht mit carbunculum reimt. — 12, 1 tu digneris prae- stare. — 12, 2 In sanctos quae tueris. — Es blieb nicbt iibrig, als dies Ge- dicht nach Klemminof mitzuteilen, da es in der von ihni angefiihrten Quelle sicli nicht gefunden. 248. De sancta Katharina- Ad Matutinum. A d P r i m a m. 1. Artes docta regis nata, 2. Quinquaginta sapientum Regi regum nubere caterva colligitur, Quaerens, eius desponsata Ut disputent contra solam Annulo, dispergere virginem, concluditur Paternas egenis opes Horum error ratione Non cessat, arguere vera, mox conspicitur Maxentium de nefandis Turba Christum confiteri, Nec tremet; colligere in medium mittitur Corat coetus excaecatos, Grandis ignis, sed nec vestis Ut possit dividere nec capillus uritur, "Virginem a norma recti, El tandem inviolata sed nequit sufficere. paradiso redditur. — 283 — Ad Tertiam. Ad Nonam. 3. (^uam non potest ratione 5. Exsecratum cor cradele tyrannns convincere dum milites comperit Nec promissis neque blando Cum Porphyrio baptisma sermone seducere, recepisse praecipit ^ erberibus laceratam Decollari et dimitti taetro clausit carcere, canibus ; tunc perficit Caelesti cibo refectam Eius iussa spiculator, venit sponsus iungere. neceni turmu despicit, Duodenis in diebus Parvipendens peritura nocte curat spargere, gressus illuc dirigit, Kegis uxor cum ducentis Ubi mortem vita nescit baptisma recipere. ecclipsisque deticit. Ad Sextani. Ad Vesperas. 4. Insanit rex, cum a cunctis 6. Katheriua condemnata incolumis cernitur, rogat tunc praesidio Quam aestimat fame tortam, Christum, precans iniitatur, nefanda conticitur demulcet alloquio. In eam rotarum moles, Vox divina F i a t venit, rjuae fnlmine solvitur, caput offert gladio, Paganorum quater mille Genu tlectens, ne tardetur numerus opprimitur. l^almae retributio, Regis uxor tortis mammis Pro sanguinis unda lactis decoUata redditur manavit eifusio, Christo, deos detestata, Philosophi naturalis per quos rex decipitur. hebetat hic ratio. Ad Com ple 1 0 r i u n.. 7. Ab angelis baiulatur completo certamine Infra lapidem humanda Sinai cacumine Longe triginta dietis, fiuxitque de virgine Oleum languidos curans quocunque rubigine Morbi ; precor, sic me lavet sordis a caligine, Merear ut secum frui summo rerum lumini. Horae BMV. sec. usuni Camotensein saec. 14. Cod. Vatican. Reg. 180. — 2, 11 Et tamen. — 3, 10 spergere. — 4, 3 fame tutam. — 5, 5 Decollati. — 6, 3 Ipsani precans. — 6, 5 veni. — 6, 9 lacte. - 284 — 249. De sancto Kentigemo. Ad Matutinum. Ad Tertiara. 1. Matutino tempore Hora nempe tertia virtute divina peregre laborat, Kentigernus suscitat Romam visit septies. a mortis ruina papa quem honorat, Virum atque volucrem, Ut serviret praesuli, gaudet tunc regina, avi se decorat Annulus cum trahitur Et campanam sustinet, de fauce piscina. quae sonos dulcorat. A d P r i m a m. Ad Sextam. 2. Hora prima coeperat Hora sexta pontifex corpus castigare, in Glasgn moratur, Quater in hebdomada liUpus cervo iungitur, solet ieiunare, ut terra colatur, Gelidos ramusculos lubet. ut pro semine in ignem sufflare, arena spargatur, Sicco pede transiens De qua suo tempore vult flumen calcare. messis grata datur. Ad Nonam. 5. Hora nona Domino paret imperanti Terra, praebens cathedram sancto praedicanti, Sacramenta praebuit Merlino precanti, Post mortemque spiritum terra dat creanti. ~ Collect. ms. Scoticum saec. 16. in. Cod. Univ. Edinburgen. A.C. 2, 26; daraus in Kegistrum Episcopatus Glasg^uensis I (Edinburgi 184:^, p. XCVII. sq.). — Es fehlen die Strophen fiir Vesper und Coraplet. 250. De sancto Landelino. 1. Salve, pater exsulantum 2. Hospitatus a relicta, Landoline, qui non tantum Altorf villa intit dicta, Peregrescens exstitisti, Cuius nata tunc afflicta Sed ad palmam pervenisti Est et visu derelicta Martyrum laudabilera. Dei iudicamine. De Scotorum stirpe natus Nemus intras et evellis, Adulescens tu beatus Struis. plantas, sed duellis Adis freta navigatus, Venatores pleni fellis Flumen Rheni transfretatus, Teque duris artant bellis In terram amabilem. Toto cum conamine. — 285 — 3. Sed ut Samson cum leone Te tunc Deus honoravit, Tu pugnabas in agone, Hunc nain locum iirigavit, Humi iactum cum mucrone Terrae fontes ministravit, [Te necaruntj, sic coronae Per eosdem et sanavit Es adiunctus martyrum. Morbum multifarium. 4. Te cum nata tandem dicta Quaerit felix haec relicta, Sentit dona benedicta Luminis per redituni. 0 beate Landeline, Roga Deum sine tine, Perducamur in sublime Regnum eius caelicum. Collect. ms. Arg^entinense saec. 15. Cod. Vindobonen. Suppl. 40'j9. saec. 15. — 1, 8 Adis leto. 251. De sanctu Lanrentio. 1. Laurentius, in ordine 6. Non desinit in carcere Diaconus, te, Domine, Salutis verbum serere, Clarificat in gentibus, Lucratur quidem plurimas Constanter corara regibus Ad Christi tidem animas Fatetur voce viva. Praeclaris documentis. 2. Amator liic iustitiae, 7. Triumphat hic incendium, Contemptor avaritiae Eculei suspendium, Caeleste verbum seminat, Lictorum saeva verbera De cordibus exterminat Et catenarum pondera Fidelium nociva. In Deo mens robusta. 3. LuU mori cum antistite 8. In ferrea craticula Nec ipsum se superstite, Accensa subtus flammula Vult vitae palmam capere, Ad instar piscis volvitur, Qui iussit ipsum tradere Assatur nec deicitur Pecuniam egenis. Infirmitas ambusta. 4. Recepto per episcopum 9. Uim acrem vicit caumatis Mandato turbas inopum Ardore sancti pneumatis, Collegit, quibus tradidit Ferventi desiderio Thesauros, quos recondidit Flagrabat in martyrio De publicis crumenis. Ad patriam supernam. 5. Expleto iussu capitur, 10. Salutem nobis animae Terroribus afficitur, Procura, martyr optime, Squalori datur carceris Nos absolutos vitiis, Vexatur et innumeris Ereptos de supliciis Pressuris et tormentis. Ad vitam duc aeteruara. Orat. ms. Campense anui 1462. Cod. Darmstadien. -521. — 1, 2 Diaco- natus. — 2S(; — 252. De saiictn Leoiiliardo. -Ave, confessor Ullam causam laesionis Leonarde lesu Christi, Atque perversae suasionis. Qui gaudia aetema Diei noctisque bora a Deo raeruisti, Pro nobis Deum exora, Hic iu terris fuisti gratus Ut hic omne malum vincamus Et in caelo sublimatus. Et Christo lesu adpropinquamus, Tu es enim affiictoruni Ut a delictis mundi tuti et maestorum consolator, Contriti afque devoti Captivorum Et a morte et infirmorum liberator. secunda non pavescamus Nunc pius sis adiutor Neque in conspectn Ab omnique periculo tutor iudicis erubescamus, Atque tuum per oramen Sed post hoc exsilium Cunctis prosis ad solamen, Possimus Dei filium Qni te quaerunt mente pura, Gaudentcr In quacunquc manent cura. contemplare cum beatis Precor tuam pietatem In conspectu Et immensam caritatem, divinae maiestatis, Ut in nostris paupertatibus Quod nobis praestare dignetur Et corporis necessitatibus Sancta trinitas, quae laudetur, Nobis velis subvenire Pater et filius Et non sinas nos subire El sanctus Spiritus. Orat. ins. Pataviense saec. 1-5. Cod. Gottwicen. 444. — 9 Et quod tuum. — Der Text des Liedes ist an einigen Stellen so rhythmisch richtig, dafs man ihn an andem fur verderbt halten mochte. 2.53. De sancto Leopoldo. 0 tlos primatum, decus o Leopolde beatum, Perpetuo gratum. modo quod teneas dominatum, Quod tibi stellatum solium sit perpetuatum, Est declaratuni per signaque digna probatum. Virginis ad natum, pie marchio, funde precatum. Hunc fac placatura, nostrum prece terge reatum. Ast intentatum Stygis avertas cruciatum, Da cor placatum. sit ut in Christo solidatum, Te duce ditatum, simul angelicum comitatum Felicemque statum, sine fine bonis cumulatum, Nos praestolatum facias reperire pacatum. Collect. ms. S. Mariae ad Scotos saec. 15. Cod. Vindobonen. 4257. — Das Gedicht stammt nach Angabe der Hs. aus den Jahren 1323—25. — 287 — 254. De sancta Lacia. 1. 0 viva Christi hostia, Salve, confer qnaeque bona Lncia fortissima, Castitatis cingar zona Tua sit mihi passio Et virtutum initiis. Peccatornm remissio, 3. Audi, Christe lesu pie. Tua sit dilectio Per preces sanctae Luciae Mis animae refectio, Me sanctis tuis insere, Tua commemoratio Qui perire nullum sinis, Sit raentis reparatio. Ut rae bonus tangat finis In hoc praesenti saeculo, 2. Salve, virgo, funde preces, Ut possim tecum gloriari Cordis mei purga faeces, Et in aeternum contemplari Sensus terge vitiis; In deitatis speculo. Orat. ras. Campen.se anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — Zu Str. 2 nnd 3 vgl. Nr. .541, Str. 14 und 17. 255. De sancta Lucia. 0 nobilis virgo Lucia, Et pro ipso es perpessa Gloriosa, raitis et pia, 15. Capitalem sententiam. Quae castitatis flore Quam exoro reverendam, Succensa et amore Ut in hac vita fragili, 5. Terrenum sponsum respuisti Mortali atque labili, Et caelestem elegisti, Conferas auxilium Matri tuae supplicabas, 20. Et sanum consilinm, Ne alium, quam amabas, Quo contemnam peritura Tibi sponsum nominaret Bona gliscam et futura 10. Neque fructum exspectaret Atque tua prece fretus Carnis tuae moriturae. Ex hac vita pergam laetus Praesentis vitae et futurae 25. Ad caeli palatia, Deum verum es confessa 0 gloriosa Lucia. • CoUect. ms. S. Petri Salisburge .. saec. 15. Cod. Petrin. VI 3. — 26 O gloriosa virgo et martyr Lucia. 256. De sancta Lacia. 1. 0 Lucia gratiosa, 2. Clara stirpe virgo nata, Vuitu, forma speciosa, Prae coaevis cunctis grata Carnis olegantia, Excellenter nituit, Fide pulchra velut rosa, Adulescens hanc amavit Araans mente viscerosa Et in sponsam postulavit, Christum ab infantia. Sed hunc ipsa renuit. ;: ; — 288 — 3. Gaude, virgo nunc Lucia, 10. Index plenus tunc furore Nam vicisti mente pia Stupet dicens : quonam more Mundum et diabolum Magna haec andes eloqui? Sponsum carnis contempsisti, En, quae ego loquor ore, lesum Christum elegisti Spiritus sancti fit rore, Eiusque consortiuni. Quem suis solet ingeri. 4. Fides tua imjietravit, 11. Tunc edictum promulgatur, Matrem tuam quod sanavit Ad lupanar ut dncatur Christus a languoribus Virgo Christi turpiter; Paganismum detestatur Spiritus sanctus tunc fugatur, Mater atque haptizatur Dum haec scortum patiatur; Magnis cum honoribus. Haec cogitavit nequiter. 5. Facultates expendisti 12. Respondit sancta puella Paternas amore Christi Tyranno, qni dura bella Egenis et pauperibus. Inferre proposuit: Ob hoc virgo accusatur Si invitae violatur Et tyranno praesentatur Corpus, corona dnplicatnr, Suisque tortoribus. Si consensus defuit. 6. Inimicus omnis boni 13. Tunc orat Dei filium, Quaerit, cui religioni Ut sunm det auxilinm Se subdere censuerat. Ab eoqne servetur; Ad haec respondit Lucia Sic virgo Christi nobilis Constanter menteque pia, Stetit ut mons immobilis Quod Christo se i^ubdiderat. Nec inde removetur. 7. Tunc tjrannus cum furore 14. Ista iudex dum percepit, Fremens dixit et horrore Spiculatori praecepit, Ad tenellam virginem Ut decoUaret virginem; Nisi diis des honoreni, Cnins guttnr perforavit, Dabo cunctis te pavorem Sacer cruor liinc manavit Et tnam progeniem. Mox in terrae pulverem. 8. Principum si spernis iura, 15. Diniisitque in vnlnere Deornm perit cultura Ensem et coepit fugere In meam perniciem. Magno cum timore. Sic cum virgineni affatur, Mira patent in virgine, Ipsa deos detestatur Quod haec de magno munere Horumque eftigiem. Christi fert et amore. 9. Deorum qui blnndimenta 16. Orat pro vitae spatio, Credunt, incurrent tormenta Ut corporis solacio Seipsosque damnificant, Christi niuniretur; Daemonum hi sunt figmenta Assunt ministri ocius, Et a malis adinventa, Communicant devotias, Errant, qui his sacrificant. Antequam moreretur. ; ; — 289 — 1 7. Hinc exorat Dominum 20. Gaude, rosa transplantata Pro salute hominum, De hac valle ad beata Qoi hanc invocaret Paradisi gaudia In praesenti saeculo Gaude, spoiisa Christi grata, Vel in vitae termino, Quae non ivit via lata, Ut eos bearet. Ad Dominum sed regia. 18. Da his, Christe, qui aKoncm 21. En, tu virtutis speculum Meum colunt, quod praedonem In rclinquendo saeculum, Salutis non videant, Virgo sancta, claruisti, Sed per tuum dulce nonicn Virginitatis titulum. Sanctam da communionem, Honoris adminiculum Ut hinc securi exeant. Constanter tenuisti. 19. Tunc comraendabat animam 22. Ergo regnas cum Domino Christo, ut caeli ianuam In caelo sine termino, Intret regnatura, Quod lesum dilexisti, Cni adhaesit fortiter Cum Christo sine nubilo Et adamavit dulciter Gaudes cum orani iubilo. Prae omni creatura. Cum sancta matre Christi. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. 12, 6 bi mentis consensus. 2.57. De sancta Lncia. 1. Lux illucens illustravit 2. Vis in bobus dormitavit, Te, Lucia, quam paravit Virtus in te vigilavit Viae luniinarium Induruns Paschasium; Morbum matris cffugavit Christus, qui te conservavit Tua fides et donavit Et ad se qui te vocavit, Saiutis auxilium. Me vocet ad gaudium. Orat. ms. Anglican. saec. 13. Cod. Londinen. Ar. 201. 258. De 8. Lndovico Alainando. 1. Agmine sidereo de cuius luminis haustu Astra iubar rapiunt, liquidum secas aera pennis, Sublimibus volans ab alis es Alamagnus, Ludovicus lucens regia celsa manu. 2. Sancte, qui tanti mensuram nominis imples, Qui geramas gemmis, nobiiitate genus, Dulcis, pacifice, mitis, pie, grate, pudice, Nunc videas populum altus ab arce tuum. Dreves, Pia Dictajnina. VII, 19 — 200 — 3. Corpore fornioso, sed inente magis generoso Flores aetate, floride virgo, tiores. In superum rcquie pulsa caligine nitens, Eftice me meritis tempus in omne meum. 4. Vas redolens morum, malo scie ponere lorum, Nomcn ab aetcrno posteritate ferens, Ad tua me fluctus proiecfum litora portent Occurramque oculis intumuiatus tuis. CoUect. ras. Melliceiise? saec. 15. Cod. Mellicen. 962. — 3, 2 aetate virgo floridus flores. — Aufserdein noch zwei Gediclite in Hexaruetem, die den Hymnen noch weniger lieizuzShlen, endlich eine Epistula, Gebet in Brief- form, unterzeichnct: „Vincentius de Ruppe"; ist er auch Verfasser der Gedichte? 2o!l. De s. Lupo Treceiisi. Ave, praesul honestatis, Pater magnae sanctitatis, Sancte Lupe, vir laudaude, Orbi toti 2>raedicande, Qui das lapsis relevamen, Tu pro nobis interccde, Ut caelesti nos mercede Ditet Deus cum beatis Regno suae claritatis. Orat. ras. Trecense(?) saec. 15. Cod. Capit. Strigonien. Mss. III, 172. 260. De sancto Lnthardo. Sanctus Lutliardus. regali stemmate natus, Christo servivit, cuius praecepta subivit. Pcctore devoto prudenter cordeque toto Hic dives mundo proiecit dnlcia mundi. 5. Parva quidem terrena putat, caelestia captans, Tanto feliciorem se probans ac nobiliorem, Dans constanter opem languentibus atque salutem. 0 venerande conies, conserva te venerantes. Caelica, Christc, tuis qui praestas praemia sanctis, 10. Protegc Luthardi venerantes festa beati. Orat. ms. Cauipense anui 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 291 — 261. De sanctis Maccabaeis. 0 vos sancti Maccabaei, 10. Ac per matrem confortati Martyres electi Dei, Vitam mundi contempsistis Qui ob legis observamen Et ad caelos conscendistis, Inauditam cruciamen Ubi vestro pro tropaeo fj. Tolerastis patienter Coiifruentes estis Dco. Et obistis inaocenter 15. Quom pro nobis exoretis, Saeva morte atque vili Aeternalis ut quietis Sub Antiocho gentili. Gaudia pariicipemus Dei donis inspirati Et vobiscum babitemus. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. 262. De 8. Maria .Magdaleua. 1. Omnis homo, qui premeris 7. Et procumbens uberrimis Enormitate sceleris, Abluit pedes lacrimis Sit in tua memoria Fusoque crine capitis Sancta peccatri.K Maria. Tergit osculis additis. 2. Si formani paenitentiae 8. Ingeminantur oscula, Et locum quaeris veniae, Instatur prece sedula, Reducas ad memoriam Peccatricis devotio Mariae paenitentiara. Hoc monstratar obse^iuio. 3. Si iussa Dei spreveras 9. Fundit unguentum pedibus, Et peccatis offenderas, Linit devotis raanibus, Prae oculis sit Maria. Cuius odoribus bonis Mundata Christi gratia. Doraus impletur Siraonis. 4. Hanc imitandam censeo, 10. Haec gemit inter epulas Quam paenitentem video, Precesque fundit sedulas, Qaae tam digne paenituit Ut mundet Christi gratia, Et veniara promeruit. Quod timet conscientia. 5. Haec abhorrendo criraina 11. Sed Simon hanc conspiciens Simonis intrat limina. Et intra se despiciens Ubi prandendi gratia Dicit: si proplieta foret Erat Chrisli pracsentia. Hic, ream iam cognosceret. 6. Tristis, maerens et anxia 12. Sciret quidem innumera Christi petil vestigia, lara peccatricis scelera, Non desperans de venia Ncc ad se hanc accedere Vota fundit hurailia. Pateretur aut tangere. 19* : : : — 292 — 13. Sed Dei sapientiae, 22. Non es largitus oscula, Secretorum non insciae, Sed haec, in votis sedula, Patet haec cogitatio Sedentis cum prandcntibus Non emissa colloquio. Dedit oscula pedibus. 14. Tunc accersito Simone 23. Non oleo perfndisti Tali fruitur sermone: Caput meum vel unxisti, Te cogitasse perperam Haec pretioso unguine In hoc monstro, quod referam. Non cessat pedes ungere. 15. Debitores erant duo 24. Propterea dico tibi Cuidam diti conspicuo, Plurimas remitto sibi Alter quinquaginta nuramos, Enormitates scelerum. Alter debens duplicatos. Quia dilexit nimium. 16. His vero non habentibus 25. Qui vero minus cernitur Nec reddere valentibus Debere, cum remittitur, Motas misericordia Ut rationis exigit Dives dimisit omnia. Lima, et minus diligit. 17. Cnius ergo dilectio 26. Et loquitur ad Mariam Et amplior devotio Quaerentem flendo veniam Exhiberi debet ei, Datur tibi remissio, Dimissori tantae rei? Vade cum pacis gaudio. 18. Simon inquit : iudicio 27. 0 admiranda pietas, Meo postulat ratio, 0 praedicanda bonitas, Ut, cui plus dimiserat, Cuius superna gratia Plns ab hoc amandus erat. Tanta fit indulgentia. 19. lesus autem dixit ita 28. 0 quam sancta mutatio, Recte reddis inquisita, Quam excellens provectio, Est enim procul dubio Quae purgatur criminibus, Huic credenduni iudicio. lam ornatur virtutibus. 20. Et conversns ad Mariam: 29. 0 Maria Magdalena, Vides, inquit, constantiam Te quaesumus, Ut obscaena Hnius et quae devotio Mentis nostrae diluere Sit in eius obsequio? Festines precum raunere, 21. Ad mensam me vocaveras, 30. Ut propulsis criminibus Pedes aqua non laveras, Tuis sedulis precibus Haec autem meos lacrimis Nos divina clementia Pedes lavit uberrimis. Perducat ad caelestia. Collect. ms. S. Mariae de Camberone saec. 13. Cod. Bruxellen. II, 954 sq. foret. (Phil. 349). — 4 , 4 Ut. — 11, 3 hic — 20, 2 sq. huius constan- tiaiii. — 25, 3 sq. lima exigit. — 25, 4 et fehlt. ; ; — 293 — 263. Salas de Maria Magdalena. 1. Sceleribus homo plene, 3. Fletu lotos pedes Dei, In moribus Magdalenae Crine tersos, pbarisaei Conforraari studeas, Domo nardo pistico Cuius vestigia tene, Unxit, cuius causa rei Gehennalis ignis poenae Septeni reatus ei Ne snbici valeas. Reraittnntur illico. 2. Quae daeinonibus obsessa 4. Christus ob cuius amorera Mortalium el oppressa Fluxu sanavit sororem, Mole septem criminum, Fratri vitam tribuit; Ab infernis est regressa Resurgentem redemptorem Tenia sibi concessa, Prima vidit meliorem Quod dilexit Dominum. Partemque retinuit. 5. Par nomine Christi matri, Sed honore minor, patri Nos Christo concilia Caeli nobis per te ciathri Pateant, claudantur atri Tartari palatia. Cod. Bemen. 414. saec. 13 (add. saec. 13). — I, 3 Conformare. — 5, 4 nobis preces clathri. — 5, 5 laudentur atri. 264. De 8. ia Ma°;dalena. 1. 0 Maria, quae stetisti 2. Paenitendo dum flevisti, Retro secus pedes Christi, Christura pium invenisti Quos rigasti fletibus, Remissis excessibus Fulvis comis extersisti, Quem placatura habuisti, Osculatos exunxisti Pro peccatis mihi tristi Coram discumbentibas. Placa tuis precibus. Orat. ms. Anglican. saec. 13. 1. Londiueu. Ar. 201. 265. De 8. Maria Magdalena. Quae vitae es vena mihi dux et mater amoena, Fac, Magdalena, tua donis munera plena, Dilue terrena contagia, saeva refrena, Perpete me poena liberet tua dextra serena, Da, fruar hic cena Christi, post pace suprema. Collect. ms. Franciscan. saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. Miscell. 523. — 294 — 266. De 8. Maria Magdalena. Ave, Maria Magdaleua, Gratia redemptoris plena, Boniinus, dilector et dilectus tuus, tecum, Quae fecit in te, faciat mecum. Benedicta tu iyi peccatoribus, Forma paenitentiae viris et mulieribus, Et benedictus cum matre Dominus Noster, lesus Cliristus, dulcissimus Frucfus ventris virginei, Remunerator amoris tui. Oollcct ms. Libehardi prioris Reichenbacen. anni 1476. Clm. Mo- nacen. 2990. 267. De s. Maria Magdalena. 1. 0 Maria Magdalena, 4. Bonam partera elegisti, Prius vas spurcitiae, lesum Christum Dominum Facia virtutum lagena, Super cuncta dilexisti Norma paenitentiae, Veniamque criminum, Ad te clamat plebs egena Hinc sanctarum meruisti Mortalis militiae. Consors esse virginum. 2. Funde preces pro scelestis, 5. Tu soror apostolorum, TJt optata venia Tu decus pcclesiae, Ditentur regis caelestis Tu honor praedicatorum, Salutari gratia, Tu gemma Provinciae, Sitque angelorum testis Tu purgatrix peccatorum, Pura conscientia. Tu lex paenitentiae. 3. Caritatem fac amare, 6. Qui te traxit, gloriosus Tollere invidiam, Pater nunquam genitus, Unitatem conservare, Qui suscepit, gratiosus Fugere discordiam, Eius unigenitus, Carnis, mundi supcrare Qui perduxit, virtuosus Et hustis nialitiam. Virtutisque spiritus. 7. Maria, cuius lacrimae Sordes purgant scelerum, Electrix partis optimae, Qua sine fine frueris, Ad te suspirant animae Reae delicti veteris, lu hora mortis ultimae Pia succurre miseris. Oiat. ms. S. Petri Salisburgen. saec. 15. Cod. Petiin. a IV ;i8 ; ; — 295 — 268. l)e sancta Marsrareta. Ave, caeli redimita 2. 0 victrix eximia, Margareta laurea, Virgo Margareta, Pretiosa niargarita, Tua desideria Caelibatu nivea, Bonis sunt impleta, Tunsionibus polita, Duplex sertum gloriae Vita, signis splendida, Fers inter beatos, In corona lesu sita, Grata fonti gratiae, Nos in Christo solida. Fac nos ipsi gratos. 3. 0 rosa per saecula Vernans sempiterna, ^ Tibi sine nebula Lucet lux superna, Summo bono frueris, Victrix coronata, Margareta, superis lunge nos, beata. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Damistadien. 521. 269. De incta Margarita. 1. Virgo prudens Margarita, 2. Salvatoris non oblita Contempsisti praemunita Allegasti vi petita Dehuper Olybrium Hostis primi socium Signo crucis insignita, Mihi prece da mellita Quo fuisti deglutita, Vim virtutis in hac vita Crepuit daemonium. Contra fraudes hostium. Orat. ms. Anglican. saec. 13. Cod. Londinen. Ar. 201. 270. De sancta Margareta. 1. Gaude, martyr Margareta. 2. Gaude, pia, quae certasti Quae caelorum regem laeta Et draconem superasti Meruisti cernere; In umbroso carcere; Gaude, praefecti decreta Gaude. Inmen recepisti Nec non tormentorum freta Et truffonem oppressisti Voluisti spernere. Nolens ei parcere. 3. Gaude, puer nnntiavit: Christus lesus te ditavit Sua celsitudinc; Ad quam nos de mundi faece Trausfer, virgo, tua prece Et da tecum vivere. CoUect. ms. Venetum saec. 15. Cod. Cicogna 2408 (2389). — 1, — 4 Gaude, qaae. —^ 1, 6 Sponte voluisti. — 2, 4 Gaude quia lumen. -3, 1 Gaude, quod tibi puer nuntiavit. — 3, 6 da semper tecum. — ^yij — 271. De sancta Margareta. 1. Gaude, dnlcis Margareta, 3. Gaude, de caelo coronata Virgo rebus locupleta, Et carcere visitata Fulgens sub Olimbrio, Ab augeli nuntio. 2. Gaude, triumphans draconem, 4. Gaude, tres mille diei Alium quoqne daemonem Personas sanctae fidei Christi adiuotorio. Convertens eius gratia. 5. Gaude, post preces decollata Atque per angelos lata ^ Ad caeli palatia. Vitji ms. S- Margaretae saee. 15. Cod. Rotomagen. 1434 (U 146). — 1, 1 Marguareta. — 1,2 Virgo vergis laprenta. — 4, 2 Personae. — 4, 3 Convertans. — .5, 2 Animaque per angelos. 272. De sancto 3Iartino. Pontificum Martine decus, Martine piorum Gloria, Martine, fons pietatis, ave. Praesul ave, iubar ecclesiae, flos ordinit., hortus Virtutum, sacrae religionis honor. .5. Vir meritis insignis, ave, qni dote prophetis Es par, cui Doniinus scire futura dedit. Qui patriarcharum comes cs, qui dogmate sacro Es pater et generas miiia proiis, ave. Quem nec apostolico primatu laude minorem 10. Praedicat ecclesia, signifer orbis, ave. Martyribus conformis, ave, non sanguine fuso, Sed tamen assidua sub cruce martyr eras. Fios confessorum, meritis praedives et omnis Ordinis electi lux specialis, ave. 15. Virginitatis, ave, speculum, quem vita pudica Virginibus meritis aequiperare potest. Praesul, ave, miserere mei, memor esto precantis Te miseri, solita me pietate fove. Auxiiium deposco tnum, scio namque, potens es, 20. Ante Deum facile quaeque petita capis. Pro me funde preces, ut te poscente salutem Corporis et mentis det mihi Christus. Amen. Collect. ms. Gemblacense saec. 13. Cod. Bruxellen. 5387—96. — Cfr. Catal. Codd. Hagiographicorum Bibl. reg. Bruxellen. I, 491 sq. ; — 297 — 273. Salas de beato Matthaeo. 1. Parendi velocitas 3. Se praetendit humilera Prandiique largitas Se dicens culpabilem Comraendant Matthaeum, Ferensque malorum Et duplex humilitas Risum detestabilem, Scriptorumque dignitas Reddit hunc laudabilem Magniticant eum. Dignitas ciborum. 2. Cito Christo paruit, 4. Mole nuUus hominum Ad cuius desernit Desperet peccaminum, Vocem theloneum, Quin, si ronvertatur Largitate nituit, Paenitens ad Dominura, Dum convivas habuit Mox veniam criminum Cum sociis Deam. Plenam mereatur. 5. Cuius testimoniam Paulus, doctor gentiam, Davidque psalmista Probant, quibus socium Addidit se tertiuni Hic evangelista. Cod. Bemen. 414. saec. 1.3. (add. saec. 13.). — 2, 8 tberoneum; dariiber als Glosse: (s)cam bi um. — 8, 3 Herens, korrigiert in: Ferens rait der Glosse: Sustinens. — 5, 6 Hus evangelista. 274. De sancto Matthaeo. 1. Pretiose virtutam flos, 3. 0 pie evangelista, Matthaee, nunc respice nos, Quanta fulsisti in ista Qui mundana reliquisti; Valle vitae sanctitate, Rex caelestis te vocavit Pellens ritum profanorum, Et te sibi sociavit Gentes ad regnum caeloram Mox cv adhaesisti. Convertens in veritatcl 2. Orbis taxas reliquisti, 4, Infirmorum tu solamen, Quod a Christo didicisti Pro fide Christi certamen Beatnm evangelium Adisti dum sanctissimum, Caltu Aethiopes verae Victor effectus tyranni, Fidei atque sincerae Ad cenam vocatus agni, Trahis ornans ad Dominum. Regnum intrans altissimum. 5. Superno gaadens de throno, Fine conservatos bono Perduc nos ad caelestia. Fac, ut tibi coUaetemur Pariterque iucundemur Per saeculorum saecula. Orat. ms. incertae orig. saec. 15. Cod. Pragen. XHI H 3 a. 1, 1 Pretiosum flos. — 3, 3 vita. — 5, 5 coniucundemur. — 29H — 275. De sancto Mauritio. 1. Ave, clarissima sanctorum 2. Iter fidelibus trivistis, Turma Thebaeorum, Quo caelum petistis, Quam morum Tempsistis Honestas Obscaena Ac divina maiestas Carnis, Dei amoena Venustavit. lam cernitis. Normam vos militum servastis, Morteni [diram] praeelegistis Rapinas vitastis, Ferre, quam in istis, Levastis Deistis Egentes, Parere, Quos pressura maerentes Caeli regnum hinc vere Coutristavit. Percepitis. Ubi mos proelii poposcerat, In coetu gregis iucundissimi Fortes exstitistis, Palma coronati, Caesar vos milites accierat, Assueri, regis praestantissimi, Statim paruistis, Dextrae sociati, Nobis deputati Vicistis Probati Malignum, Tutores Mortis poena quem dignum Contra canis timores Cito stravit. Tricipitis. 3. Vestris nos precibus iuvate, Veniam rogate Patratae Donari Pravitati, mundari A vitiis. Fac nos artissimae salutis Vivere statutis Acutis, Decerni Ne contingant Averni Suppliciis. Regibus caeli praeclarissimis Nos fac copulari, Gregibus cum praefulgidissimis Semper recreari, Deum contemplari, Levari Atque frui mansuris Deiiciis. Miss. et Hrev. Belisianum saec. 15. Cod. Bruxcllen. 9786— 90. — Aus derselben Quelle Anal. Bolland. VI, ;J68. — Die Cantio folgt der Melodie: Avc sanctissima regina, Anal. I, 52. — ; — 299 — 276. De saneto Nioolau. Snmme pater Nicolae, 20. Quibus ita subvenisti, Me ad summum bonum trahe; Ut ventorum vi sublata Trahe me od summum booum, Navis fieret salvata; Quia feci te patroimm. Sicut illas tres puellas, 5. Nunc te rogo, nunc adesto, Modis omnibus misellas, Nunc succurre mihi maesto, 25. Ab incestu revocasti Dele omnia peccata, Auroque locupletasti, Quae a me sunt perpetrata. Animae tu commendatae Simul sunt coadunata, Subvenito pietate 10. Armis asperis armata, Et oppresis tuo telo Ob illecebras carnales 30. Vitiis me serva caelo Plagas inferunt mortales, Et per undas buius maris Animaeque peccatrici, Esto ductor meae navis Miserae et infelici, Perque tuam largitatem 15, Si recusas subvenire, Pelle meam paupertatem, Nequit mortem praeterire. 35. Ut penuria deiecta Ne tardaveris adesse, Vique turbinum defecta Quia multum est necesse, Sini praeccntor tuae laudis Sicut nautis adfuisti, Cum virginibus et nautis. Collect. ms. Ravennatense saec. 12. [ 15]. Cod. Ciassen 246 [139. 3. D.] — 20 coUocupletasti. — 29 oppressi. 277. De sancto Nicolao. 1. Copiosae caritatis 3. Suscitator clericorum, Nicolae pontifex, Signis admirabilis, Esto meae parvitatis Fac, a morte peccatorum Copiosus opifex, Snrgam reus flebilis Ne me damnet pro peccatis Copiosa meritorum Mundi summus artifex, Vita praedicabilis, Et tormentet cum damnatis Fac, operum sim bonorum Gehennalis carnifex. Actu commendabilis. 2. Qui in cunis ieiunasti 4. Quem vox designavit Dei Quarta, sexta feria, Dignum pontificio, Da, ut ventris parce pasti Dissolvatur per te mei Firmer abstinentia; Reatus ligatio, Qui puellas liberasti Plagas atque morbos rei Carnis a spurcitia, Tua sanet unctio, Da, ut fruar cordis casti Et ad portum requiei Carnisque munditia. Ducat benedictio. CoUect. ms. S. Lupi Trecen. saec. [10. et] 11. Cod. Trecen. 1170. add. saec. 12. — 1, 3 parvitati. — 3, 5 Copiose. — 4, 1 designavit Dei. — 300 — 278. Dc sancto Oswino. 1. Gloriose rex Oswine, 2. Digne tibi deservire Qai virtutis vi divinae Et me tuo fac tinire Fulges super sidera, Vitam in servitio, Opem ferens medicinae Ut de duce minas irae Salutaris a ruinae Dei possim praeterire, Casibus nie libera. Tutes in iudicio. Orat. ms. Anglicanum saec. 13. Cod. Londinen. Ar. 201. 27«. De sancto Ottone. 1. 0 lerusaleni superna, 8. In tua sede locata Pace fruens sempiterna, Gaudeat felix anima Tu de lapidibus vivis Pii praesulis Ottonis, Deo vivo construeris. Omnibus ditata bonis. 2. Kec mallens nec securis 9. 0 proceres angelici, In tuis auditur muris, Ministri regis aeterni, Sed expoliti lapides In vestro contubernio Sunt electi. quos contines. Laetetur pontifex Otto. 3. Malleos percussionum 10. 0 patriarchae praecelsi, Perfert vita electorum, 0 prophetae Deo pleni, Quanidiu sub carne gemit, Concivis et domesticus Dum virtutibus proticit. Vester sit Otto beatus. 4. Qui virtufum profectibus 11. 0 cohors apostolorum, Ascendunt quasi per gradus Tenens orbis principatum, Ad te, sancta lerusaiem, Tecum tripudiet pius Oninium credentium niatrem. Otto, vir apostolicus. 5. lUic manu artificis 12. Martyrio candidati, In suis ponuntnr locis Athletae invictissimi, Pusilli cum maioribus, In regno Christi vobiscum Senes cum iunioribus. Exsultet Otto per aevum. 6. Civitas gaudiis plena, 13. 0 beati pontifices, Non eges solc nec luna, 0 confessores illastres, Quam lumen illustrat verum Sit vobis associatus Per saecula saeculorum. Pius Otto episcopus. 7. Corpore mortis exutas 14. Alma chorea virginum, Tute suscipis animas, Candida sicut lilium, Quas sinu quietis tbves, Tecum floreat in aevum Consolatione mulces. Praesul Otto ante Deum. — 301 — 15. 0 civitas Dei summi, 25. Otto per Dei gratiam Sedes regni perpetui, Ornavit sedem propriam, Cives tui universi Addens ei abbatiam Pio faveant Oltoni. In Madelhardestorf sitam. 16. Ex filiis tuis multos 26. Otto, satagens augere Habet hic praesul patronos, Decus ecclesiae suae, Sub quorum patrocinio Addit illi ad honorem Struxit ecclesias Christo. Cellam Monasteriensem. 17. Dat primitias votonjm 27. Reginstorf Bambergensi Tibi, Laurenti, suorum Otto acquisivit sedi, Otto praesul ecclesia Quem locum regulariuni In Vrangia constructa. Constat esse clericoruni. 18. Et tibi, sancte Georgi, 28. Halesprunnen monachorum Devote coepit obsequi Construxit habitaculum Otto condens ecclesiam Tibi, 0 virgo virginum, Prope urbem Ratisponam. Parans ille obsequium. 19. Te, Petre, princeps pastorum, 29. In honorem sancti Petri Otto habeat patronum, AUerspach fecit construi, Per quem tibi est constmctum Qui locus est delegatus In Uraha coenobium. Clericis regularibus. 20. Ottonera Christo commenda, 30. Aspach et Clunich geminas lohannes evangelista, Suae sedi addit cellas, Cui est ab eo constructa Unam beati Matthaei, In Vicbiluelt ecclesia. Alteram Andreae saucti. 21. 0 lacobe apostole, 31. In Arnoldesteine structam Ottoni praesuli fave, Sancto Georgio cellam Qni apud Enstorf condidit Praesul venerandus Otto Cellam, quam tibi dicavit. Suo dat episcopio. 22. Ottoni faveto pia, 32. In Vezera quasi stellam Dei genetrix Maria, Otto pius construxit cellam, A quo tibi cst constructum Quam dedicavit in honore In Lancheim monasterium. Dei genetricis Mariae. 23. Tibi, o regina caeli, 33. In monte sancti Michaelis Devotione fideli Cellam construxit sanctio Otto dicavit optimum Fidis, Apud Biburc coenobium. Exceptis babitaculis Longe vel prope positis. 24. Is tibi Windebergensem 34. In his locis Otto pius, Donavit possessiouem, Plenus bonis operibus, Qui adunavit ibidem Domino cottidianum Cleri congregationem. Praeparavit obsequium. ; — 302 — Collect. ms. Ratisbonense saec. 12[— 14]. Clm. Monacen. 13087. — 6, 2 neque luna. — 27, 1 fehlt pine Silbe. — 30, 4 Alteram sancti Andreae apostoli. — 32, 1 quasi inafutinam stellam. — 33, 2 beatae Fidis. — 33, 3 Exceptis iidelium habitaculis. — Aufschrift: „Rithmus pro commendatione pii Ottonis episcopi et de gestis eius." 280. Oe sancto Paalo. 1. Paulus, aeniulator legis, 4. Laetus Christum est secutus, Persecutor Christi gregis, Multa passus ipso iutus, Lupus rapax mortein gerens Probris laesus, virgis caesus, Circuit, necare quaerens Mortis poenam et catenam Cuneos tidelium. Pati non est veritus. 2. A divina luce tactus, 5. Uitam longam in virtute Mente raptus, caecus factus, Duxit mundi pro salute. Ductus est ad Ananiam, Martyr tandem cum corona Videns novae vitae viam, Sumptus ad aetcrna bouu lesum Dei filium. Laudat regem gloriae. 3. Uetustate spoliatus, 6. Sancte Paule, dux doctorum, Fonte gratiae reuatus Martyr, fios apostolorum, Coepit usque fines terrae Nos emenda, Deum ora, Salutare semen ferre Ut illustret nos decora In fervore spiritus. Beatorum requie. Collect. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — Lties Gedicht ist von demselben Verfasser wie oben Nr. 251 auf den hl. Laurentius. 281. De s. Panlo Eremita. 1. Bina legione David 3. Sentit tunc Valerianus Hostes Israel prostravit, Socer dirius vesanus, Mundum, carnem, daemoninm, Huic moliens interitum Primum martyrum levitam, Solitudinem petivit. Monachorum cremitam Qua salvaret. exquisivit Dans Paulum primicerium. Puer, pusillum spiritum. 2. Ipse puer vix sedennis 4. Cohors prior iam cessare, Columbae vestitur pennis Sequens debuit pugnare. Petens antrum maceriae. Quapropter Christus noluit, In desertum dat volatus Quod in illa militaret, Orans, templans, incolatus Nostrae sed ducatum daret, Praesentis tiens miseriae. Prout insignis voluit. ; ;; ; — 303 — 5. Mentem pascit spiritale 12. Dic, Antoni, senex sancte, Manna, lesu, pluis qualc Dic, dic adhuc vitae tantae In pauperi dulcedine; Quidquam plurismagnalium. Octo carnem palma lus^tris Vere magnus, quem revelat Nutrit, corvus hinc industris Tibi Deus, grex nec celat In semipanis fragmine. Monstrosus animalium. 6. lesu dulcis, hunc duplasii, 1j. Hunc quaesisti cum labore, Tandem sibi sociasti Repertum mirans stupore, Convivam dum Antonium Occulta nempe panderat; Pium oritur cortamen, Afiers pallium petitum, Quis confringat, pacis tamen, Piangeiis rediens supitum, Amoris dulce iurgiuin. In Christo iam dormierat. 7. 0 quam laete couvivantur, 14. Cernis turmas angelorum Nam delibant, quae parantur lungere apostolorum lam regis in triclinio I Frophetisque coiiegio Si ministrat ibi Christus, Quam devote moriatur, Cerfe frangit panem istis Flexus poples hoc testatur; Plus spiritus in scrinio. 0 stupenda religio ! 8. Potut sanctum aqua rivus, 15. Cambis pater vestem tuam, Plus sed aptat te fons vivus, Testamento capis suam, Hinc vena vitae scaturit; Qua in festis progrederis, Libet tamcn contemplari Digne credens te ornari. Vestem, magis qua ornari Tanti patris decorari Tantus miles meruit. Amictu si merueris. 9. Quis ignoret innocentem 16. Dant leones sepultarae Cocco bisso(iue fulgentem, Corpus sacrum et iioc iure, Auro, iacintho, purpnra; Ut sanctis ferae pareant; GJoriam sed banc decoris Sic spe caro requiescit, Intus vide, quaeso, foris Bonis gloriae fulgescit Quae monaclii cucullula. Spiritus, qnem exhilarant. 10. Manibus victores gerunt 17. lam, praeclara caeli stella, Palmas, huius artus ferunl Paule pater, seda bella, Contextam palmis tuniiani Quibus desertum quatitur; Armis victor loricatur Urit ignis, mordet serpeus, Ferme centum, amplexaiur Gravat labor atque torpens Sic undique victoriam. Mens Amalech insequitur. 11. Sile, caro, cede, munde, 1«. Duc nos montem visionis, Vade, Satanas, rotunde Terram ad promissionis, Deridct vos emeritus Supernam lerusalem, Nil habetis, quod non sprevit, Ubi sanctis pater paret, Qoi nec suasis acquicvit Flamen ardet, verbum claret Nec mala vestra veritus. Per te, rex o lesu Salem. < — Orat. ins. Cainpense anni 1462. . Darmstatien. 521. — 1, 4 Prime. 13, 3 Occultas. ; — 304 — 282. De sanctu Pelioo. 1. Regis reguni plebs devota Sola possides primatnm, Voce elara, mente tota Sola tenes praesulatum Celebret sollemnia Et eius insignia, Festa redeunt iucunda, Cuius corpus hic quiescit, Et nos mente sitibunda Per quem latius clarescit Solvamus praeconia. Haec mater ecclesia. 2. Solve vota digna laude, Haec lux mirae claritatis, Totis viribos congaude, Gratia latinitatis, Valvensis ecclesia; Oritur in Graecia, Sola digna tu fuisti, Quam inde praedestinarunt Sola tu pronieruisti Et huc gratis asportarunt Pelini suflfragia. Dei providentia. R" Eia, fratres, canite, Trino regi psallite, Grates dignas agite, Vetera deponite, Nova vos induite, Diem festura colite, Cantilenam facite, Martyri complaudite. II. 1. Hic nobili genere 3. Nisi quam conceperant Ci.vitate Durachio Praecinente Basilio, Matre quidem Saphira, Cuius post coramissus est Patre natus Archadio, Praeclaro magisterio. 2. Deo famulantibus, 4. Et in templo Domini Constitutis in senio, Oblatus est cum gaudio. NuUam spem tenentibns Cuius hic continuo Super habendo filio, Congaudemus martyrio. R" Eia, fratres, canite. 1. Crevit sanctus de repente 2. Non ascribens sibi tanti Sancto spiritu replente Sed donis spiritus sancti Desuper ingenium, Muneris ofticium, Et festinus aspiravit Tunc relictis universis Et ad sacrum convolavit Ac legitime dispersis Doctrinae fastigium. luxta evangelium. — 305 — 3. Contra sectas paganorum 4. Dono cuius est eggressus Et cultores idolorum Et celeriter ingressus Opponens se obvium, Nobile Brundisium. Naveni protinus intravit, Qaem Aproculus inspexit, Stafim sanctns invocavit Praesul terrae, nec despexit, Dei patris tilium. Excepit in filium 5. Et archidiaconatus, Post coegit praesuiatus Conscendere solium. R° Eia, fratres, canite etc. IV. 1. Romam vadit ordinandus, 3. Sed Aproculus cum eo Papae manibus tractandus Rediens vocante Deo Et pie suscipitur, Apud Ansam moritur; Deo intus inspirante, Postquam sanctus emigravit, Papa foris operante Praesul sibi consecravit Caput et mens ungitur, Domum, sicut cernitur. 2. Et sibi pontificatus, 4. Post ad Apulos reversus, Animarum praesulatus Ubi populus inversus Per luiium traditur; Habitasse dicitur, Post acceptam missionem Evidenti ratione Necnon benedictionem Omnes et oratione In pace dimittitur. Convertisse legitnr. 5. Omnis ritus paganorum, Omne fanum idolorum Per ipsum destruitur. R° Eia, fratres, canite etc. 1. lam sanctus converterat 2. Plenus omni scelere Calabros et Apulos Caesar lulianus Et, quoscunque poterat, Audit, quod Simpronius Edocebat populos et Aurelianus Elargiri propria Sit uterque publice Nec servare Jocnlos, factus christiaiius, Ut Christus praeceperat Frendens torquet oculos Per suos apostolos. tamquam vir insanus. R" Eia, fratres, canite etc. Drevee, Pia Dictamina. VII. 20 : VI. 1. Hos ipse miserat 2. Quos sanctus iunocens Martyrem ducere Sic exhortatur: Et eius socios Eamus Romam, Omnes adducere, Nunc praeparatur Quosdam promissis Corona nobis, Et largo munere. Nam tunc probatur . Alios minis Verus athleta, El diro vulnere. Cum proelialur. R'' Eia, fratres, canite etc. VII. 1. Ecce. Romam veniunt 4. Caesar apostasiae voce laetabunda Tactus improperio Intraturi proelia, Cogitat multiplici ijuae uon sunt iucunda, Perdere martyrio Ea tamen sustinent Pelinum sanctissimuni mente sitibunda Cum suo coUegio Exsecrantes penitus Et Pelinum tradidit idola immunda. Tunc Corniculnrio. 2. Praesul ait Caesari 5. Hic huius provinciae „dic tu, luliane, praeses et praefectus. Nunc factus apostata, Forma novi sceleris, quondam christiane, omni dolo tectus Reliquisti Dominum Et nefanda daemonum et servis Dianae, mixtura confectus, Ut tibi conquireres Cui mens est hoirida, solium inane ? funestus aspectus. 3. Miser, quid te decipit, 6. Rediens Corfinium quid tibi blanditur? praeses hic intlatus. Ecce, quod tu possides, Qnod pravorum hoininum repente finitur, erat incolatus, Furia, qua praefuris, Daemonum congcries, cito sepelitur, sedes et primatus, Ubi fures fodiunt, Civitas praecipua tinea molitur," huius comitatus. — 307 — Praeses laetus incipit 10. Postquam cernit populus populo narrare, praesidem migrasse, Quod Pelinura duxerat Animam daemonibus huc sacriticare cito commendasse, Et ipsum suppliciis Pelinum antistitem duris niacerare, dicunt incantasse Nisi cito satagat Et suis praestigiis daemoni curvare. talia patrasse. 8. Quod Pelinus audiens 11. Nesciunt, quod daeraonum dixit ad profanum: furia peremit „Ecce, inecum pergite, Praesidera, quae neminem ibimus ad fanum." a poena redemit; Quod ut omnes audiunt, Adcurrunt pontifices, properant in vanum, populus contremit, Prosequentes omittunt Et ad casum principis praesidem insanum. tota plebs infremit. 9. Ubi sanctos Domino 12. Pessima pontificum genua curvavit, turba conclamavit, Totum templum corruit, Puigis et verberibus idola constravit sanctum cruciavit, Et Cornicularium, Donec martyr animam qui hoc ordinavit, Deo comraendavit In ruiiiam sufifocans Et caelorura ardua totum conquassavit. terra coramutavit. 13. Multa sustinuerat pontifex martyria, Poenas importabiles et longa suspiria, Antequam exsolveret extrema supplicia. Corpus cuius possidet nunc nostra confinia. R" Eia, fratres, canite etc. VIII. 1. Miro modo plaudite 3. Vocis modulatio Voce, corde, manibus, Et cor purum sordibus Sedem vobis facite lungat se celeriter In virlutum gradibus. Caritatis sedibus, 2. Praeferentes spiritum 4. Et Pelini precibus His lutosis carnibus, Nobis suflfragantibus Lufeam niateriem Ijingaraur perenniter Exornemus moribus. Angelorum coetibus. E" Eia, ss, canite etc. 20* ; — 308 — IX. 1. Infernali furia 4. Quis honor, quae gloria, Caesar lulianus sic repatriare, Rapitur ad inferos Leviter incipere, tamquam tunc profanus, frustra laborare, Post quem regnat, imperat Infecto negotio Caesar lovianus, nibil consummare? In quo gaudet pariter Nam solet opificera orbis christianus. opns declarare. 2. Hic legatos destinat 5. Ecce, retro cedite, carpere Corfinium, nihil dubitetis, Nicostratum praesidem Nara auctore Doraino et Pardum patriciura terram capietis, Qui non possunt viribus Corpus meum ntique, Neque per ingenium, quod invenietis Nisi, ex quo raartyrem Ante portam positura, habuere praevium. sub luto tolletis." 3. Hi redire coeperant 6. Hi divino munere taraquam desperati terram receperunt, Ad id, pro quo venerant luxta dictum martyris valde fatigati, corpus invenerunt Sed iacentes lectulo Et sibi basilicam sorano soporati, ibi construxerunt, Martyr his apparuit Cui totam patriam dicens: „0 legati, devote dederunt. 7. Hauc novam basilicam vetns procreavit, Cupressina capsea corpus conservavit, Quod praesul Gualterius publice locavit Et altare desuper maius ordinavit. Eia, fratres, canite etc. Pass. ms. Sulmonen.se saec. 11. Cod. Yatican. 1197. add. saec. 12. in. 7, 5 Gualterius ep. Sulraonen. 1104—40. 283. De 8. Petro Caelestino. 1. Petrus de petra mittitur Fratrum fastus repriraitur Deserti montem visere Novo recisus voraere, Sion, in papam tollitur Gratia clerus colitur Miti vestitus vellere: lam lucis orto sidere. — 309 — 2. Caelesti rore praeditus, 3. Petrns dat laudum carmina, Suo respondeas nomini, Petrus pro grege vigilat, Caelestinus, vir inclitus, Petrus absolvit crimina, Sacrosanctae regimini Serpens antiquus sibilat, Ecclesiae praepositus, Petrus confert iuvamina, Velut in caelo gemini Quibus omnis plebs iubilat, Irradiat divinitus Post Petrum canunt agmina: Iste confessor Domini. Aurora lucis rutilat. Collect. ins. S. lacobi Leodien. ((ilim Simonis de Leodio, Canonici Tungren.) saec. 13. Cod. Darmstadien. 2666. — Ij 3 monte. — 1, 8 et papam. — 1,4 ve.stibus. — 1,7 cleru. — 3, 7 canunt carmina. — „Anno Doraini MCC nonagesimo quarto haec scripta sunt de papa Petro qui et , Caelestinus." — Aus derselben Hs. auch {nicht ohne einige Lesefehler) in Koman. Forsch. VI, 11. Das Lied ist ersichtlich unvollstandig. 284. Ad ssknctos tres Reges oratit). 1. Te, rex laspar, imploramus, 3. Balthasar, rex pietatis Confer nobis, quod optamus, Et totius sanctitafis Christum lesum propitium; Flumen indeficieas, 0 rex laspar, serve Dei, In te salva confidentes, Te rogamus servi rei, Salutari sitientes A peccati carcere Potu nos reficiens. Educ nos potenti prece, Nobis detur victa nece 4. Ad de flentes suspiramus, Tecum semper vivere. Te gementes invocamus Evae proles misera, 2. Te, rex Melchior, rogamus, Statum nostrae paupertatis Nobis dona, quod optamus, Vultu tuae bonitatis Nec sic spernas peccatores, Clementer considera. Ut non cernas precatores, Deo, sancte, nos commenda, Reos sibi diffidentes Ut exutos omni menda Tuo siste Domino. Nos locet in gloria. 5. lesu Christe, fili Dei, Tota salus nostrae spei, Trium regum interventu Angelorum nos concentu Fac gaudere iugiter. Orat. ms. Campense anni 1462. Cod. Darmstadien. 521. — 3, 1 O Baltha<*ar. — 5, 3 Tuorura reg\im. — Starke EntleUnungen aus Adam von St. Viktor. : — 310 — 285. De 8. do Eboracensi. 1. Dives virtutibus 4. In domo propria Dura sustinuit, Mitescens sistitur, Pollens candoribus Ubi institia Ut rosa rubuit, Dire comprimitur, Pro sponsae iuribns Ininsti indicis Vincens occubuit, sermo depromitur Quinqae vulneribus Sine responso, Dum polum adiit. Sic nece plectitur. 2. Scrobem purificat 5. Virgo, sponsus A sorde criminnm et pastor populi, Et scopam ordinat Martyr vincens Sanguinem proprium, triumpbo nobili, Sic ruens recipit Novus Abel Kigoris gladium succedens veteri, Et procul propulit Extra portam Quodque piaculum. fit datus funeri. 3. Post donum spiritus 6. Pelle piacula, In luce Cynthiae Pastor piissime, Willelmi praesulis lam sine macula Fulgente iubare Regnans aequissime, Est palam proditos, Dissolve vincula Sed uimis callide, Litis nequissimae, Ligatus nexibus Astringe foedera Mortis dirissimae. Pacis piissimae. Horae B.M.V. sec. usum Sarum saec. 1.5. in. Cod Oxonien. Lat. lit. f. 2. — 3, 2 luce zinzie. — 4, 6 sena [!] depromitur. — 4, 7 fehlt eLne Silbe. — .5, 7 Sic extra; in der ganzen 5. Str. abweichendes Metrum. — Nach dera Gedichte folgt noch Versic. et Resp. V. Pro nobis ora, quaesumus, Richarde, martyr Christi, R. Qui peteas quinque vulaera mortem pertulisti. Abschrift vou Rev. H. M. Bannister. 286. Salas de beato Stephano- 1. Passionis Cbristi primus 2, Cuins lipsanis inventis Testis, pro tuis opimus Sociorum adiumentis Intercessor hostibus, Terrae cessit siccitas; Stephane, votis accimus Tuis laudibus intentis Te, quem caelestibus scimns Prosit diei praesentis Laureatum sedibus. Votiva sollemnitas. ! — 311 — 3. Christo paupere ditaris, Paulo nudo lapidaris, Coronaris laurea; Rabbi Pauli revelaris, Servas loca, renitaris In aula siderea. Cod. Bemen. 414. saec 13. add. saec. 18. — 1, 2 pro cuius. 287. De s. Thoma Lancastriensi. Gaude, Thoma, ducum decus, lucerna Lancastriae, Qui per necem imitaris Thomam Cantuariae, Cuius caput couculcatur pacem ob ecclesiae, Atque tuum detruncatur causa pacis Angliae, Esto nobis pius tutor in omni discrimine. Cod. Londinen. Reg. 12 C XII. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 288. De 88. Thyrso, Palmatio et Sociis. 1. 0 athletae Thebaeorum, 3. 0 Palmati, o Maxenti, 0 vos cives Trevirorum, NuUus timor fuit menti, Corpora quiescunt quorum Firmo corde, non paventi In hoc sacrato solo, Datis colla candida. Vos salato, vos collaudo, Alexander, progrederis, Mille miliesque plaudo, Mitis Leander, sequeris, Cor et mentem iam non claudo, Quos non, lustine, deseris, Audite me de polo. Mens cum non sit languida. 2. Felix, Deus quem vocavit, 4. Ach, Papyri cum Hormisda, Sua fide illustravit Fortis, Faustus, agonista, Robur mentis et donavit Sancta a palaestra ista Acerbae mortis hora Haud metus te fugavit. Tyrse princeps, decollaris, Sacer miles loviane, Bonifati, sociaris, Tu constantiae quam sanae, Pie Soter, applicaris Ducis bonum et suave, Constanti sine mora. Quod mors te triumphavit. — 312 — 5. 0 vos innumerabiles, 7. Mundo ostro exornati, Celsi fortesque martyres, Margaritis coronati, Cunctis digne amabiles, Adamante decussati Saluto hilariter, In choris angelorum Qui spreta mundi gloria Exsultantes congaudetis, Sprevistis transitoiia Carum Christum iam habetis, Pro sanie et scoria Cuius bona possidetis Ob Christum suaviter. Cum milibus sanctorum, 6. Exprobrati, spoliati, 8. Trinitati sociati, Trusi, caesi et truncati, Vera vita iam dotati, Saevo ense decollati, Omni bono et beati, Tellus madet cruore; Nostra sumite vota. Urbis sacravit moenia, En, cum carne premit mundus, Dum sex per miliaria Hostis quoque furibundus Mosellae rubent flumina, Bella citat putabundus, Christi fusus amore. Hen, vobis non ignota. 9. Pro vestra sed victoria Triumphi assit gloria, Ne mala transitoria Conducant ad infernum. Sed ovantes contemplemur Deum verum et laetemur, Vestrae sorti gratulemur Uitra et in aeternum. Scbmitt Ph., Die Kirche des hl. Paulinus bei Trier, Trier 1853. 8. 481 u. f., aus „Cod. Treviren Gest. 33". Da die Hs. mit dieser veralteten Signatur kaum aufzufinden, mufs ich mich mit dem Abdrucke aus Schmitt begnii^ren. 289. De sancto Udalrico. Sancte praesul bone, miserorum fide patrone, Udalrice grate Christi pugilque beate Nobilis et miles, actus omnino viriles Qui perfccisti pugnans pro nomine Christi 5. Sub floridis armis, cum saevis nempe tyrannis, Quos tu vicisti, licet aspera multa tulisti. 0 praesul mitis, palmes verae quoque vitis, Nomine pro Christi passus qui multa fuisti, Ecce, triumphasti, cunctos hostes superasti 10. Nuncque iucundaris aliqua nec mole gravaris, Conregnans laetus Christo sine fine quietus. Eia, praedigne, pie, ciemens, large, benigne, Ob Christi nomen, per quod sortitus es oraen Tanti dulcoris et veri culmen honoris. — 313 -- 15. Me miserum, qui te nanc pulso, respice mite lugiter orando pro me semperque iuvando, Ut mea sit vita virtutum luce polita Deque malis tuta mundi curisque soluta. Omnem languorem mentis carnisque dolorem 20. In me tu cura renioveque tua prece pura. Reprime nocturnos hostes pariterque diurnos, Ne spolient, tundant, alia raihi vel mala fundant. Ast obitus hora pietate tua mihi rora Gratum solamen, mihi sis et dux ad unamen 25. Regni caelorum, gaudens ubi turma piorum Concinit ante Dei vultum carmen iubilaei. 0 flos caelestis, pia dans sohxniina maestis, Ora pro cunctis vivis et corpore functis, Ut vivis detur venia, pax et cumuletur, 30. Detur et aeterna lux functis aede superna. 0 pracsul invicte, si quisquam veneratur te Te precc pulsando vel digne te venerando, Hic si turbatus fuerit, languore gravatus Aut paupertate quacunque vel anxietate, 35. Per te sanetur, ditetur vel laetiticetur. Praestet plasmator hominum pius et miserator, Omnipotens Dominus, qui regnat trinus et unus. Orat. ms. Lunaelacense saec. 15. Cod. Vindobonen. 3650. — 19 Omnem- que. — 22 spoliant. — 25 Regna. 2!»0. Ue sancta Ursnla. 1. 0 Ursula, nobilis genere, Nobilior morura sanctitate, Quae regales nuptias spernendo Regi regum adhaesisti Christo, 2. Aduxisti post te, dux inclita, Tot sanctarum virginum milia, Quae servantes vestro sponso fidem Meruistis lauream duplicem. 3. Ad caelestes nuptias ingressae, Casto agni amplexu beatae, Quocumque it, cum eo pergitis Et canticum laefe concinitis. 4. Obsecro vos, ut vestris precibus Caste, pie et iuste vivamus, Ut translatae in vestrum numerum Christo sponso canamus canticum. Devotae orationes (Fontrebnldeiises) imp. Parisiis 1546. ; — 314 — 291. Misa de s. Willelmo Comite. Introitus. De profundis clamitant voces peccatorura, 1. Omnes confitemini Quas audire velis, Deo, quia bonus, Deus, unicaspes miserorum. Cuius iugum suaviter leve fertur onus, Evangelium. Ad laudum praeconia 6. Sequens evangelium surgat quisque pronus, hic per Lucam datur, Cui servit terra Panis Dei fiiius caelicus atque thronus. vivus Duncupatur, Vivent, qui coraederint, Officium. quibus raors negatur, 2. Dona, Christe, comiti Sanguinis in potu requiem aeteruara, vims procul omne fugatur. Consequatur gratia Praesumunt ludaicae lucem sempiternam, 7. gentes adrairari, Christus, pro quo spreverat Qnaerunt, caro quomodo gloriam modernam, possit manducari, Laudibus ac hymnis Modum quaerunt, sanguinis ferat ad Sion ille supernam. in quo potum dari ( )ratio. Convenit his, quos vult Deus in sublime locari. 3. Inclina, misericors Deus maiestatis, 8. Ipsa demum veritas Lacrimosis precibus dicens attestatur: aures pietatis, Carnem non vescentibus Rogaraus cleraentiam vita denegatur, summae deitatis: Qui non gustat sangninis Gaudia Willelrao potum, condemnatur da, Kyrie, fons bonitatis. Et per coutemptura sibi niors iterata paratur. Epistula. Offertoriuni. 4. Libro surapta lectio 9. Gloriae rex, animas de Maccabaeorum salva defunctorum ludas vir fortissimus, Et depressas libera coUectam bonorum mole peccatorum, Misit lerosolymara Signifer archangelus pro factis reorum, Michael istornm Delicti veniam Ad lucem ducat, sperans per manus eorum. qui spes est certa laborum. Gradale. 8ecveta. 5. Requiem spiritibus 10. Hostias offerimus dona defunctornm plebis pro peccatis, Et eos a nexibus Pro vivis te petimus solve delictorum. morti ferae datis — 315 — Et defunctis aperi Pater Noster. fontera pietatis, 16. Qui venturus saecula plasmasti, Qoos tu cuncta iudicare, miserere lesu, renatis, Praeceptis salubribus Praefatio. raonet nos orare. 11. Imperans per saecula Dic pater, si moribus cnncta saeculorum. te vis informare, Amen dicit populus Digneris noraen et plebs electorum, in nobis sanctificare. Sursum corda, doraino 17. Tuum regnum veniat, subdant dorainorura, tuum tiat velle, Cui Cberubim serviunt In terris ut solio, ac agroina sancta polorum, quo figuntur stellae, Sanctus. Panem dona iugiter dulciorem melle, 12. Sanctus rec pacificus, Debita dimitte. mortis triumphator, temptamina cuncta repelle. Sanctus rex magnificus, omnium creator, Sed libera. Sanctus caeli patriae 18. Libera nos, Domine gloriae donator, rex, a cunctis malis, Nomine sit Christi Sub tuis continue veniens benedictus amator, protegamur ulis, Benedictus. Dele, quod commiserat 13. Illi, per quem libera horao bestialis, tna fit Susanna, Sit nobis scutum Coetus in excelsis maiestas imperialis. sanctorura dicat Hosanna. Pax et Agnus Dei. Canon. 19. Pax tna continua 14. luste iudex patiens sit Willelrao, Christe, et salvator Deus, IUa, quam non poterat Virgo raater, Simeon dare mundus iste. et Bartholoraaeus, Agnus suo sanguine Adreasque lacobus, tollens omne triste, Paulus et Taddaeus, Ad verum pacis Bamabas et Lucas, auctorem transeat iste. Clemens, Petrus atque Mat- thaeus, Commuuio. 15. Orate pro coraite 20. Pro cuius memoria mundi redemptorera, corpus est oblatum, Qui redemit miseros Sanguis sumptus redimens sanctura per cmorem, miserum reatura, Ut Willelraus tartari Liberans a carcere poenas et horrorera servum captivatum, Transeat illaesus, Christe, tuum pugilera non sentiat inde dolorem. tecura fac esse locatum. : — 316 — Postcomraunio. 21. Sumpta sacrificia 22. Per patrem, per filium tergant, quod peccavit, et per sanctum tlamen, Cuios virtus comiti Deus, cuias omnia donet, quae optavit, tremunt ad examen, Sunimi dator praemii, Omnes sancti comitis pro quo dimicavit, assint ad tutamea, Hoc sibi donet rex, In pacis requie quod tida mente paravit. Willelmus dormiat. Amen. Cod. Coll. Corp. Christi Oxonien. 232. — 10, 4 mortis. — 6, 2 Das Evange- linm steht aber Joh. 6. — 11, 6 divinorum. — 16, 3 salutaribus. — 21, 4 qunm. — 21, 8 quam. — Diese Messe wird eingeleitet mit den Worten: „Incipit Missa pro Willelmo comite.'' Vorher geht noch in der Hs. eine Anzahl von Versen erzahlenden Inhaltes, die um so mehr liier fort- bleiben, als sie nur ein Bruchstiick eines grofseren Ganzen zu sein scheinen. — Abschrift von Kev. H. M. Bannister. 292. De sancto Wolbodone. 1. Ave, pater egenorum, 3. Et qui quondam distributor Wolbodo sanctissime, Facultatum fueras, Relevamen afHictorum, Pupillorum quoque tutor Praesul devotissime, His opem contuleras, Ave, gemma confessorum, Mibi, rogo, sis adiutor, Signorum clarissinie, Ut veraS divitias, Spes et salus ianguidorum, Quibus iam egere putor, Virtutum ditissime. Adquiram et caelicas. 2. Dudum prudens, pius, castus, 4. luxta tumbam, qua locatae Sobrius et hurailis, Sacrae sunt exuviae, Hostis evitabas astus Inauditae sunt patratae Spretis eius iaculis, Virtutes eximiae; Tuis ergo, quaeso, pastus Illud ergo precor a te, Exemplorum formulis, Me mente et corpore In me frena muadi fastus Tua serves pietate Pressis carnis stimulis. Et mundum a crimine. 5. Pie lesu, pastor bone, Precor cordialiter, Sacro duce Wolbodone Orante suaviter Fac sanctorum me coronae lungi aeternaliter, Tui vultus visione Potiri nnaliter. Collect. ms. S. Laurentii Leodien. saec. [13. 14. 16.] 1-5. Cod. Bruxellen. 9.598-606. — Kach 4, 4 eingeschoben Sanitates restauratae, Propulsae molestiae. MORALIA. 293. Ad Animain. 1. 0 cara anima, 7. Genua fige, Deo pretiosa, Corpora stringe, Tu es redempta Christum adora SaDguine Christi Pectore toto Sab illo. Sub illo. 2. Intus amore 8. Illo holocausto Illius arde, Deum placabis, Uti sis salva, Corde contrito Undique tuta Si bene piangis Sub illo. Sub illo. 3. Rector et auctor 9. Laus tua sola, Orbis ubique Gloria cuncta Te cupit esse Sit Deus aimus Namque benignam Semper ubique Sub illo. Sub illo. 4. Mitis adesto, 10. Est tua merces Corpore casta, Pii laboris, Integni fide, Si modo clamas Clarior actu Nocte dieque Sub illo. Sub illo. 5. Ista, quae cernis, 11. Regi et aeterno Saecula cuncta luncta maneto Snnt vana menti Ac memor esto Piira cernenti Patris et matris Sub illo. Sub illo. 6. Nunc manet tides, 12. Esto devota, Spes caritasque, Omnibus pia, His tribus maior 0 cara anima, Est caritas tunc Atque beata Sub illo. Sub illo. — 320 — 13. His carminulis 14. Te benedicat Laeta caneto, Christus in aevo, Cantica David 0 cara anima, Seraper amato Vale, iucunda Sab illo. Sub illo. Collect. ms. Frisingense saec. ®/i 0. Clm. Monacen. f)411. — 4, 2 casta fehlt. — 8, 2 placaris. — 8, 4 Si 1je plangis. — Uberschrift : „Rhythmu8, carmen". 294. Hortalns Animae. 1. 0 fratres devotissimi, 5. Fundamentum hortuli Attendite prudenter Cum humilitate Hortulum dulcissimi Stercora ut anguli lesu et decenter Satis delicate Herbas atque plantulas Maneant, suaviter Colere studete, Intus increraentum Ne bostis per regulas lesus det, perenniter Descendat, praecavete. Tandera complemeutum. 2. 0 si bene colitis, 6. Et tu sollicitius Nitorem et odorem Pianta duas herbas, Dabunt, inde tollitis Invigila instantius Fructum, non dolorem Eisdera, ne has perdas, Et alios allicitis Si crescunt, siraul habitant Ad Dei amorera, Siraul vel niarcescunt, Fructum vitae facitis Augmentantur, radicant Nnlli ad pudorera. Sive aut decrescunt. 3. Horti huius ostiura 7. Si bene custodieris, Timor sit divinus, Totum hortum implent, Ad quod nullus hostium Si colere desieris, Venit, nocet niinus, Urticae tunc subintrent-, Omnis vel adversitas Quapropter semen omnium Sed neque intrabit Herbarum sunt revera Ad furandas herbulas, Seu virtutum omnium Sed foris seraper stabit. Doctrina ex sincera. 4. Delectabit pluriraum 8. Et haec sunt Dei caritas Inde transeuutes Et proximi non ficta, Dulcedineque aniraum Quae si crescunt, deitas, Erunt perfundentes Trinitas invicta, Herbae late maxirae Spatiatur iugiter Optime olentes, Intus, delectatur Pro utroque homine In hoc horto dulciter, Erunt haec valentes. His herbis oblectatur. — 321 — 9. Cum herbam patientiam 14. Rcdolet peroptime, Portaveris in nianu, Sed non omni horto Hostes in caecutiam Crescit, o carissime, Vertis tuos, sinu Quaere hanc in ortu Requiescit grandium Cuiuscumque operis Cibus sapientura, Intentione bona, Est haec herba fortium Si debite locaveris, Perseveramentum. Accrescunt tibi dona. 10. Herba, quae iustitia 15. Adhuc herba rarior, Dicitur, locunda Igni sirailata, Non longe, sed spatia Pretiosa, carior, Sunt interponenda. Obtinens optata, Est misericordia Fervens est oratio, Discretioque mater Caelura quae intrare Virtutum. est optima Solet fumigatio, Et servanda semper. Ul aquila volare. 11. Haec namque discretio 16. Sit humilis cum moribus Valet plus quam aurum, Optimis et bonis, Si eius plantatio Actibus parilibus, Dee3t, nil aut parum Respoudeant ut donis Cetera sunt omnia, Dei, sed omittere Nam teraperamentum Non debes causa huius Est herbarura, semina Alia, quae facere Ducit in augraentum. Teneris et, quod maius. 12. Cura hac liberalius 17. Cura cantico et cithara Optime stat se.mper Concordent vox et verba Mentis sive mititas, Et alia praeterea Cole has diligenter Virtus sive herba, Cum benevolentia, Quae in bonura vertere Quae viret omni hora, Debet, quidquid currit, Hanc cum diligentia Eventum, te conectere Planta sine mora. Et sic se comburit. 13. Est rara herba pluriraum, 18. Herbam quoque aliam Nobih's sed multura, Audivi praecellentem, Stupor quasi hominum, Quae noa laedit aliam Si vis, crescit per cultura, Nec dentem rodentera Huius horti raritas Habet, sed nec alias Minirae te gravet, Admittit fraudulenter, Et est exeraplaritas, Se inspicit et alias Scandalum quae cavet. Curat evidenter. Dreves, Pia Dictamina. VII. 21 ; — 322 — 19. Alias evellere 24. Scindunt vestes turpiter Cura malas herbas, Cum elata mente, Stude sed inserere, Donis Dei nequiter Ut tempus non perdas, Utuntur dura fronte, Bonas herbas iugiter, Quod portant oves iugiter Ut pacem acquiras, Cum humilitate, Gaudium perenniter Hoc gestant hi inaniter Spiritale bibas. Pompose et elate. 20. Tunc lesus bene aderit 25. Hinc venit praeda, rabies, Et hortum rigabit, Furtum et usura, Odorque diffunditur, Furor, dolus, sanies, Multum tructuni dabit Pauperum pressura, Atque bonum animum, Occidunt, adulterium lucundum sine mora Committunt multi inde: rraeniiumque maxiniura, 0 Deus, da remedium, Cuni transit mortis hora. Ne pereamus inde. 21. Ex quo viridescere 26. Yindicta iusta graviter Istae herbae debent, Videtur imminere, Florere sed et crescere, Apparuit atrociter, Malae, ue has laedant, In promptu est videre, Evellantur penitus Quid proelia, quid rabies, Radicitus a fundo, Quid fames, quid ruinae Abiciantur longius Quidve mortis sanies, Cordis de profundo. Quid fecerint et minae. 22. Maledicta nimium 27. Tempestates etiam Herba venenosa, Aliaque signa Insidiatrix hominum, Hominum malitia Tota maculosa, Feriunt ut digna Cuius semen mittitur Propterea, carissimi, Inferni de profundo, Non segniter nec lente, Mentis tumor dicitur, Surgamus velocissimi Non peior est in raundo. Et vigilemus mente. 23. Hoc semen mittit Lucifer, 28. Si studiosissime Dives inde, pauper Malas eradamus Sumit gratis, nequiter Herbas, tunc saepissime, Malum hinc inde semper, Ut est et speramus, Oritnr saepissime lesum liorto capimus, Messis atque pastus Hinc inde spatiatur, Herbae amarissimae Eique samus thalamus, Ac elatus fastus. Audimus, quid loquatur. — 323 — 29. Maria cam sodalibus, 31. Ibi „Sanctas Dominus" Cura angelis, cum sanctis Clare omnes cantant, Veniet cum talibus, Laudant miliilominus, Perraaximis cum tantis, Non herbas ultra piantant, Ad culturam singuli Sed omnia in omnibus Venient cum decore, Est eis Deus vivus, lesus atqae angeli Prae cunctis qui gratissimus, Pascuntur ex odore. Sufficiens et divus. 30. Qui studiosus fuerit 32. Qui suam det hic gratiam Horti in cultura Ad hortuli cuituram, Hac atque studuerit Huius et propitiam Servire mente pura Mariam ponas puram, Deo, et hunc iiortulum Sanctorum adiutorium Ipse praeparabit, Det et sanclum tiamen Non fructum aut parvulum, Et nunc et in perpetuum Sed se ipsum dabit. Saeculorum. Amen. Collect. ms. Seitzense saec. 15. Cod. Uoman. e02. (Varia 4). — 3, 7 furendas. — 9, 7 haec fehlt. — 15, 4 Auro optinens. — 21, 4 laedent. — 27, 6 sed leute. — 30, 2 .lortus. — 30, 3 Hac et. — 32, 5 Sanctos. 295. labilns gandentis sed corde maerentis. 1. Intima laetitia, 4. Rex regum altissimus, Cordis hilaritate, Hanc viam est ingressus, Absque omni maestitia, Sicque innocentissimus Mera iucunditate Tam dira est perpessus Dei laada iudicia, Pro te, qui es turpissimus Quae ni ex veritate Peccatisque oppressus, Emergunt, ac supplicia Sic panditur laetissimus Divina voluntate. Aeternorura accessus. 2. Homo videns exterius 5. Optabilis tristitia, Perversa machinatur, Quae fert iucunditatem, Deus cor interius Ast gaudii initia Atque renes scrutatur, Praeliens felicitatem, Nil obest, si uberius Perfecta haec laetitia Hic quisquam praegravatur, Probabit caritatem, Si spiritus sincerius Nam Dei sic iustitia A Deo consoiatur. Nutrit humilitatem. 3. Eia, 0 pauperrime, 6. Nil reor sic utiiius Nequaquam verearis, Pro Deo tribulari Tametsi nunc miserrime Patique virilius, Amare confundaris, Perversus reputari, A Christo sic uberrime Sic Cliristus, Dei tilius, Probaris, adamaris, Hic maluit temptari Purgatusque celerrime Ac prae cunctis vilius Coronam assequaris. Quam latro conculcari. 21* ; — 324 — 7. Involutus vitiis 9. Velle placidissimo Hic non ab re probatur, Me offero, resigno Variis maestitiis Tibi Deo altissimo Continue purgatur, In crucis tuae signo, Mentis exercitiis Ab hoste pellacissimo Exhinc illuminatur, Et homine maligno Caelestibus divitiis Oppresso, turbatissimo Sumnie remuneratur. Succurre, heu, indigno. 8. Mibi hinc absit, Domine, 10. Suscipe, piissime, Nunc usque gloiiari, Hoc cordis iubilamen, Nisi in tuo nomine lesu benignissime, Et cruce onerari. Confer opitulamen Ob id a quovis homine Creaturae vilissimae, Hanc vereor turbari, Ausculta agravamen, Ut aevo sancto lumine Ne pereat, dulcissirae, Merear infiammari. Mors tua iu me. Amen. CoUect. ras. Seitzense saec. 15. Cod. Roman. 602 (Varia 4). — 2, 5 si liberius. — 6,6 Hinc maluit. — 8, 6 Hanc vereor. — Als Autor be- zeicliriet das Akrostichon einen Ihe r on i mus , die Hs. als Singweise fur das Lied : Patris sapientia. 296. AIphabe*tuin Murale. R" Adiuva nos, Deus meus, In te posui cor meum. 1. Amat puer castitatem, 5. Ecce, flumen de lordane Mundus erit de peccato. Quem traxit sanctus lohannes, Tertium diem surrexisti, Ipse fontes non siccavit, Sedens ad dexteram, Christe. TJbi Christum baptizavit. 2. Bonum virum et prudentem, 6. Fecit caelum, fecit terram, Quem Maria portavit Fecit quatuor evangelia ]n ventrem, adoremus, Et in medio paradiso Regem niagnum filium. Fecit Adam et fecit Eva. 3. €aecos tu inluminasti, 7. Galilaea quando venit, Paralyticos curasti, Mirabilia multa fecit, I.azarum quatriduanum De quinque panes et duos pisces De monumento suscitasti. Satiavit multas gentes. 4. Deus, qui sedes sub septimum 8. Hait Deus, ait : terra thronum, lam resurgunt onines herbas Et iudicas, quod est bonum, Et de germen, de frumento Libera animas nostras Satiavit multas gentes. De manibus inimicorum. ! — 325 — 9. Israel permeat mare, 12. Noe fuit homo iustus, Moyses percussit virga, Qui nutrivit fiiios pulcliros, Et ante ipsum factum est dilu- Et ante ipsum factum est dilu- vium vium, Et post ipsum factum est bonum. Et post ipsum factum est bouum. 10. Lumen hominum fecisti, 18. 0 infelices vos ludaei, Benedictus es tu, Cliriste, Qui negastis nomen Dei Et dum in caelis habitasti, Quando eritis ante eum, Semper cum patre regnasti. ludicare habet vos sicut reos. 11. Mulier sanguinem fluxa 14. Petrus super mare ambulabat, Ambulabat inter turbas, Dominus ad litus stabat, Tetigit tirabriam vestimentieius, E.xclamavit voce magna: Salva facta est in hora. Ad me veni super aquas. Martyrol. ms. Modoitiense[?] saec. 9 ex. Cod. Capit. Veronen. XC (85). — R*, 2 posuit; der Rundreim wiederholt sieh nach allen Strophen. — 1, 4 Christi. — 2, 4; es folgt noch die iiberzahlige Zeile: Deum omniputentem. — 4, 1 septimo tronum. — 5, 2 Quem transivit sanctus. — 5, 3 Ipsani fontes. — 8, 4 Dittograpbie von 7,4? — 9, 1 Israel per media raare. — 9, 3 sq. Dittograpbie von 12, 3 sq.V — 10, 4 cum patribus. — 14, 4 das Weitere fehlt, vpeil das folgende Blatt ausgescbnitten ist. — Dafs dies Gedicht in den Poetae sevi Carolini iibergangen vFurde, ist auffallig. 297. Adhortatio ad recte vivendum. 1. Veris flos, Herba, ros, Nemus, glos, Folia Plurimos Inter nos Movent lascivia, Inanes per iuania. 2a. Uxor, bos, 2b. Laudo vos, Mundi dos, Quorum os Mollit os Ad caelos Varia, Patria, Teneros Sed non hos, Animos Ducit quos Fluidos Pravus mos, Pluvia In via Facit mollitque raollia. Vincens per transitoria. — 326 — 3a. Mens corruit, 3b. Se reficit Dum difHuit, Et erigit, Se vanam vanis inficit Qui niunda mundus eligit, Et deficit, Qui prospicit, Quae respicit, Inteilegit, Ad ima mortem reperit Immunda mundi despicit Et morsa morte deperit. Et vita vitam contigit. 3 c. Quid proficit, Qui poliuit Se, vita vitam deserit Et esurit Nec saturit, Qui mundi cuncta colligit, Si non datorem diligitV 4a. Ergo respice 4b. Gratis inspice, Te nec infice Quod mirifice Pice, Spicae Despice Lyricae Te teneri rustice. Stirpis est Davidicae. 5 a. Patre numine, 5b. Sao sanguiue Matre virgine Nos a crimine Deus homo [fit repente], Mundavit munda mente Sine semine Christus, sequere Fit pro homine Ipsum opere Noster et salus in gente. Cum verbo confitente. 6 a. Ne sis vanum 6b. 0 quam stultum Vas, in vanura, Nec inultum, Fatue, laborans, Si scis et non faris! Adde manum, Mentis vultum Opus sanum Das incultum, Sedulo perorans. Si non operaris. 7 a. Spinae crescunt 7b. Da, da, ni des Nec decrescunt Nonne vides, Mentibus avaris, Si iam moriaris, Ni de micis Perdes ea, Des amicis, Quibus rea Inimicis daris. Sorte dominans. 8. Quid tumes, vas fraglle, Quid tam impleris? Quo te fers, perlabile, Quid tanto quaeris? Signum hoc non stabile, lam non hic eris. ; — 327 — 9a. Qui colis mundum, 9b, Mel sed fellitum Scias immundum, Nec impunituni Extollitur, Qni suxerit, Vergitur, Deserit, Mergitur, Deterit Nescit, quod intendit Mentem et suspendit Vel quod appreliendit. Nec videt, quo tendit. 9c. Quid te suspendas? Vide, quo tendas, Ad horrida Lurida Tartara lam miser descendit, Qni Deum offendit. 10 a. 0 iam, misera, 10 b. Surge, propera lam considera, Mente libera, Quod ad infera Matris ubera Properas, Repetas Nisi vas Et vivas, Tuum abluas Si paenileas, Potius te mnnda Omnia sunt mnnda. 10 c. lam fructifera Florent opera, Si cum opera Seminas Semina, Pnrgat sordida Spiritus et unda. 1 1 a. Terra flores 11 b. Ne seductum Et odores Perdat fructum Profert dono roris; Mens intenta foris lustns plora, Insta, certa, Cor irrora Dum incerta Fonte salvatoris. Mors insultat poris. 1 2 a. Nec est hora, 12 b, Sursum te fer, Quae sit mora, Mentem praefer, Quam tibi proponas? Ad hoc cor apponas, Si non modo, Sic et ibi Cras quomodo Caelo tibi Melius disponas Merito reponas Annonas ? Coronas. — 328 — 13. Mundus iste Transit, Christe, Manes, cuncta donas, Miserere Tu, qui vere ludicas personas Pravas, bonas; Tecum ponas 14. Nos in regno gloriae, Qua regnas regie In aeterna requie, Ubi nil miseriae. 15. Omnis exspirat dolor Et onus malorum, Memorato, quis honor Sit regnum caelorum. 16. 0 Maria, virginum Virgo, flos et florura, Placa nobis Dominum Memor miserorum, Ut vivamus omnium Cum coetu sanctorum. 17. Hoc praesta, Deus da, Rex trinus et unns, Ut nostra Sic terra Ferat, ut sit tuus Noster fructus Et congruus Sit terminas. CoUect. ms. Vedastinum saec. 13. Cod. Cadomen. 14. (IV " 18). — 3b, 1 Si. — 4b, 1 Gratuite respice. — 5a, 3 Deus homo steht hinter '5a, 5. — .5b, 4 Christum. — 7b, 2 Non evides. — 10 a, 5 Ni vas. — lu Chevaliers Repertorium als Marienlied aufgefiihrt. Von demselben Verfasser weiter oben das Lied : Area rosea vinea. Vgl. das dort Bemerkte. 298. Oratio ad Cenam. Melliflnus lesus sit nobis potus et esus. Escas praesentes benedic, Deus, et comedentes. Potum servorum benedic, Deus alme, tuorura. Per lesum Christum cibum benedicimus istum, Et reliquum munus benedicat trinus et unus. — 329 — Post cenam. Gratias ex esu referamus Christo lesu, Sit semper Dominus cum matre sua benedictus. Laus Deo, pax vivis requies aeterna defunctis. Collect. ms. Romanum [?] saec. 15. Cod. Vatican. Ottobon. 254. 299. De Ecclesia. Alleluia iterum modulis tollatur in altum, Vociferando donium tangat concordia vocum, Impleat et tectum mirabilis ordo tonorum, Absida non taceat, nec porticus inde silescat, 5. Tinniat et culmen, resonet calcabile limen, Introitum dantes recinant nova carmina postes Perque iter ad patriam doceant repedare priorem. Vox liniat tegulas, pavimentum succinat odas, Tigna modos nectant, laquearia picta rcvolvant; 10. Fundamenta, columnae, arcus, pariesque polilus Tinnitu reboent, dum cleri carmina cantent. Aedibus his patulae iungantur in arce fenestrae, Quas decorat vitrum calamo cingente ligatnm, Lumen et immittat, ventorum flamina pellat. 15. Possit et incensus flammas dispendere lychnus, Candelae et rutilent, quae curvis arcubus instant, Gaudeat omnigenis domus haec ornata coronis. Gratus honor templi renovetur ab ordine cleri. Hanc intrando domum persolvat cpiscopus hymnum, 20. Luminibus claram procedat praesul ad aram, Carminibus plenam festinet clerus in aulam, Dukisono mirum repleatur carmine templum, Adpropiet populus cleri sermone docendus, Agmina concurrant crepitantia laude sonora, 25. Desuper immissus sit in omnibus omnia Christus. Collect. ms. Tegurinum saec. 10. Clm. Monacen. 18628. 300. De Sacerdotibus. 1. 0 quam sacerdotium 2. Sacerdotes gloria regale et perfectura, tanta venerantur, 0 quam venerabile Dignitatis gratia genus est electum! angelis aequantur, Stola legis gratiae Excellentes angelos decus reis rectum, Deo famulantur, Vivis e lapidibus Angelizant saepius. nobis est detectum. Caelo coronantur. — — 3. Corpus, sanguis Domini Veneretur per hos consecratur, Benedicetur, Regibus et ducibus Invocetur istud denegatur, Ut salvare, Sacra pistis ducibus Non damnare, non haec condonatur, Vos beare Per signa, verba mystica Condignetur. foma figuratur. Vobis dctur Sacrum flamen 4. 0 gens sancta, mira quanta Et iuvamen Deus operatur, In perenni gloria. lam per signa, verba digna Panis incarnatur, 8. Ens, usia Et ex aqua fonte lata Et sophia, Sanguis procreatur. Voce tria Una persistentia 5. Hic est lesus, virgis caesus, Ecce fides, Dulcis esus ; cum sit esus, Non relides Non est laesus, Neque strides, Manet tamen integramen Quia fides, Pneuma flamen et spiramen. In nsia Ista tria 6. Veri Dei, nostrae spei, Unum permanentia. In aeternum, in supernum, Qui infernum Kegit, fregit et subegit 9. Sacerdotes, Maiestate, potestate, Mundi cotes, Adorate, regum natae. Caeli dotes Et nepotes 7. Qui formavit Estis vere Et plasmavit. Et sincere; Animavit, Vos avete Spiritum vitae Et florete, Dum inflavit Cum quiete Et cibavit, Regnum vilae possidete, Pavit et beavit, Hierarchiam obtinete, Quos sudore Una mecum congaudete Et cruore Solium supernum Lavit, expiavit Et aeternum Nostram vitam Ovanter, Redimitam Laetanter, Nostrum onien, Glorianter Vestruni nomen Vobis cedat cum omnibus Hinc laudetur. Sanctis triumphanter. Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. — 2, 1 Sacerdotes inquam gloria. — 3,1 Quia corpus, sanguis Domini. — 3, 2 consecrantur. — 3,4 ista denegantur. — 3,6 boc. — 3,8 figurantur. : ! — 331 — Dann folgen vier Zeilen, die angenscheinlich nur eine andere Redaktion von Str. 3 sind Panis, vinum et aqua in corpus transmutantur, Sanguis, homo adicitur, haec c'ca Dei dantur. — 5, 5 pneuman. — 7 , 6 Et fehlt. — 7, 8 Suo sudore. — 8, 1 Ens Isaia. 8, 9 In unia. — 9,7 Vos fehlt. — 9, 15 ff. Ovantur, laetantur, gloriantur, triuraphantur. 301. De Dignitate Sacerdotam. Sacerdotes, nunc audite Ad minus convertit Dignitatem vestrae vitae, unum peccatorem Qualis sit vel quaota, Ad amorem Non est data tanta 40. Sui salvatoris 5. Angelis in In his sacris horis. caelis et in terris. Sacerdotes, cur scitote Sacerdotum sacrae palmae Nihil maius sacerdote. Parant natum raatris almae Vos sacravit sacra dote Incarnare velut mater, 45. Christus, illud mementote. 10. Quem ante tempus pater Sacra dote vos dotavit, Gignebat laudabiliter, Petro ter dum clamavit: Licet ineffabiliter. Pasce oves meas Hoc sancta sanctoram Animasque solve reas. Et decus angelorum 50. Quidquid solvis, est solutum, 15. Facere non potuit, Per te datur iter tutum. Quia Deus voluit Quidquid ligas est ligatuni. Omne sacrum 0 quam felix hoc mandatum esse sacerdotum. Hic est tilius ancillae, Dicitur sacerdos 55. Sarae reges proles, 20. quasi sacer dans, Surgunt ex hac prole Dans sacrum sacris palmis. Multura nitidiores sole, Dignitatis est indicium Pulchriores stellis, Sacerdotum, Quorum lingua favus mellis, si suum officiam 60. Quorum verba sunt polita, 2b. Peregerit digne, Sacris scripturis redimita. Tunc a poeuarum igne Dicuntur ergo sacerdotes Ad minus ducit Sacri dantes sacras dotes. anam animam, Digne ferunt hoc in mundo Quae post hoc lucet 65. Hi, qui vivunt corde mundo, 30. in honore Regnant super omnes reges, Cum suo creatore. Supra iura, supra leges, Dicitur ergo sacerdos Et hoc fit de vero iure, quasi sacer dux, (^uia soli debent pure Ducens de poenis ad gaudium. 70. Virginis natum tractare; 35. Quid plus operatur, Non quaeratur unde, quare. Missa dum celebratur? Sic sacerdos honoretur, , — 332 — Cui maior laus debetur, Deus ita ordinavit, Licet ipse sit indignus; Qui nos sua carne pavit. 75. Tamen clemeus et benignus CoUect. ms. S. Mariae Magdalenae in Maiori Frankental saec. 15. Cod. Vatican. Palat. 362. — 63 Sacros dantes sacra dote. 302. Contra Insidias Uiaboli. 1. Temptator pravus et dolosus 10. Defeci ego et cor raeum, Mihi adfuit et clamosus, Dens, pars mea in aeternum, In me irruit ut famosus, Quaesivi ego vultnm tuum, Prout apparet tenebrosus. Tu ergo mihi offer mannm. Z. Venit iste serpens fortis 1 1 . Auxilium meum a te requiram, Suis quoque cum amicis Ut a me Satan repellam, Robur meum tollens dolis, Tui tu mihi da memoriam, Ut me torqueat in tormentis, Qua proeliari bene valeam. 3. Iste est draco ille magnus, 12. 0 virgo munda, venerabilis, Serpens ruffus et antiquos, Maria, mater humani generis, Qui Satan et inimicus Te precor, o admirabilis, Est vocatus et malignus. Ne mei unquam obliviscaris. 4. Septem habet ergo capita, 13. Nam angustiis saepe premor Secum portans decem cornua, Mnltis malisque coartor, Ut me perdat in versutia, Die ac noctu ego peccator Minus poteus quam favilla. Tui filii sura offensor. 5. Nimis cantus ille leo, 14. Dulcis mater, placa filinm, Ortus iam in paradiso, Cuius uteri snbiit claustrum, Mortem induxit illo pomo Ne me abhorreat suumservum, Cooperante suo veneno. Sed suscipiat in aeternum. 6. Nihil aliud iste amat, 15. 0 benedicta semper virgo, Nisi ut animam sibi toliat, Roga genitum, ut a saeclo Se fecisse nihil putat, Me recipiat sitque cito Si quod corpus non occidat. In aeterno ponens caelo. 7. Tristatur et ipse, ut decipiat, 16.0 clemens pastor. sancte Petre, Gaudere se fingit, ut illudat, Caelorum regnaclaudensclave, Apparet agnus, ut me comprimat A daemone isto me defende, Lupum se facit, ut seducat. Qui infert iacula menti meae. 8. Tu ergo, lesu Christe, 17. Tu etiam, Panle, pro me ora Jlihi quoque miserere, Deum, qui seraper sine mora Sicut fecisti Magdalenae Preces capit sine ira, Te rigando valde pie. Quia te rogat sua creatura. 9. Heu, heu mihi, Domiae, 18. Etiam rogo te lohannem, Vaeque animae meae, lesu Christi amatorero, Recessisti, consolator vitae meae, Ne me respuas peccatorem Nec dixisti mihi vale. Meis delictis semimortuum. — 333 — 19. lesum vere baptizasti, 20. Apostoli omnes salvatoris, Nondum natus prophetasti, lesu Christi, vestri amoris, In virtute praecessisti Dei iam preces peccatoris Eumque ore praedicasti. Conspectui offerte plasmatoris. 21. Omnes quoque anici Dei, Pro me rogare Deum dignamini, Gratia iUa, qua salvamini In paradisoque locamini. Serm S. Bernhardi saec. 15. Cod. Rossian. X, 8 add. saec. 15. 303. De Septem Vitiis Capitalibas. 1. Multam labem peccatonim 6. Multi tamen hunc adorant, Ex contactu mundanorum Quamvis istud, quod iraplorant, Mundani contraximus, Raro possunt assequi, Blandiendo quos seduxit Nam labuntur cum labente Et in culpam nos adduxit Et cadentes cum cadente Mundus, hostis pessimus. Nihil valent cousequi. 2. Cuius in se flos defioret, 7. Quorumquidamnummum colunt Sed in nobis adhuc fioret, Et eidem dare volunt Cuius flos ariditas. Cultum Deo proprium, Quae pax mundi nisi fluctus Venerantur vanitatcm Vel quis risus nisi iuctus, Et divinam veritatem Cuius fructus vanitas? Vertunt in mendacium. 3. Quid est raundi, quodsittutum, 8. lam qui nummum venerantur, Vel quae gemma nisi lutum Hunc adorant, hunc precantur, Vel quid eins stabile? Illi culius solvitur; Si quid dulce, durat parura, Quorum Deus est in arca, Vel si durat, est amarum, Non in Marco, sed in marca Quia totum labile. Horum Deus legitur. 4. Cuius honor est in casn, 9. Non in libro per scripturam, Cuius bonum in occasu, Sed in libra per usurani Voluntas in taedio, Tormentari cupiunt, Cuius amor est catena, Dum plus habent, plusaffectant, quies poena, Dum plus tenent plus cx- Vita labor, , Ludus est illusio. spectant, Dum potant, plus .'•itiunt. 5. Hunc deludit, cum quo ludit, 10. Ventrem cogunt ieiunare Et qnem ungit, iUum pungit Et crumenam separare Adulando vcrberans, Non valent pecunia, Novercatur, cum arridet, Contra bursara conqueruntur, Et blanditur, cuni deridet, Os et venter dum coguntur Blandiendo vulnerans. Servare ieiania. ; : ; ; — 334 — 11. Inter nostros quidam tales, 17. Sunt quinummuranonattendunt Quos nnmmorum speciales Sed cum ludaChristum vendnnt, Cultores cognovimus, Emunt spiritalia, Quos, ut bursam satiarent Nummos quaerunt, nummos Et crumenae cibum darent, araant leiunare vidimus. Et in missa nummos clamant, Non Christi magnalia. 12. Vinam servant, bibunt villum IS.Quorum missa quaestuosa, Et raanducant panem illum, Nummum venans raonstruosa, Qui damnatur furfure, Trina gerens capita, Qui potantes servos notant, Missara quaernnt, ut venentur, Nam si plus quam semel potant, Non ut Christum venerentur Non est sine murmure. Vel ut solvant debita. 13. Hi non cenant, vel si, rarum, 19. Profitentur quidem leges, Hi non bibunt, vel si, parum, Legis tamen sunt exleges. Dicunt esse physicum Dum vendunt scientiam. Hoc ignoro, utrum ventrem, Donum Dei spiritale, Sed hoc scio, quod non mentem Quod exponunt ut venale Curat istud modicum. Venando pecuniam. 14. Vestes habent vetustate 20. Isti vendunt veritatem lam consnmptas, non aetate Et defendunt falsitatem luniores Nestore, Amore pecuniae, Aevum quorum homo nescit Apud istos nil perorat Nisi Noe, qui has gessit Nisi numraus, quem adorat Et in illo tempore. Servus avaritiae. 15. Immo pilis iam privantur 2 1 . Quidam morbos arte corant, Ut clamare videantur Dum curare sese curant Nolite me tangere A morbo penuriae, Quarum partes iam dissutae Quos paupertas non excusat, Pilis carent, immo cute, Amor nummi quos accusat Carent omni foedere. Et sitis pecuniae. 16. Quorum tamen usus rarns, 22. Saepe carant paupertatem, Nisi quando dies clarus Sed infirmo sanitatem Vel festus institerit Raro valent reddere, Istas vestes, si tu notes, Ventrem movent, os ut vomat, Diligenter scire potes, Et ut nummos bursa promat, Utrum festum fuerit. Bursam cogunt promere. ; ; ; — 335 — 23. Medicinam dum componunt 29. Imis nientis vim inclinant, Et aegrotis hanc proponunt, Musa, Musae qui declinant Gravis propositio, Et scamnum cottidie, Sed cum morbus invalescit, Magis credunt luvenali Quem curare curans nescit, Quam doctrinae prophetali Gravior assumptio; Vel Christi scientiae. Si mors nummo subinfertur, Vita cedit et infertur 30. Deum dicunt esse Bacchum, Pessima conclusio. Et pro Marco legunt Flaccura, Pro Paulo Virgilium 24. Quae sit fides medicoram, Et Lucanum pro Matthaeo, Immo quae fraus mendiconim, Et pro luda Maccabaeo Ipsa clamant marmora, Commendant Ascanium. Qnorura opus contemplari, Quod non decet, et scutari 31. Sunt, qui colunt nisi cantum Urinas et stercora. Et in cantu student tantum Vocumque concordia, 25. Quidam facto diffitentur Sic observant vocis sonum, Verbum Dei, quod fatentur Quod nuUarnm dictionum Verbo, sed non operc Servant accidentia. Qnid de Christo loqui volunt, 32. Sunt concordes in concentu, Sed praecepta ipsi nolunt Sed discordes in accentu, Aclibus exponere. Barbarismum faciunt Curant voces, ut concordent, 26. Actu negant, quod loquuntur, Ipsi tamen, ut discordent, Non de facto prosequuntur, Dictiones nesciunt. Quia mercenarii His, quae dicunt, contradicunt, ;33. Sunt, qui curam ventri dantes Qui vocales non reales Nimis petunt naufragantes Dicuntur theologi, In potus diluvio, Nec sic tamen nuncupari Qui plus legunt in salmone Recte possunt, sed vocari Quam in ipso Salomone, Potius muUiloqui. Lege vel psalterio. 27. Laudatores sunt virtutuni, 34. Tantum venter honoratur, Ab his tamen nihil tutuni, Quod frequenter conqueratur Quia temptant omnia; De ciborum copia, Temptanttamennontemptanda Multo magis esurire Et, quae dictu sunt nefanda, Ipse vellem, quam sentire Oranibus sunt omnia. Tot escarum proelia. 28. Sunt, qui student in figmentis 35. Intus tibi movent bella, Poetarum, statum mentis Quibus raotis fit procella Exuentes perperam, Tonitrusque nascitur, In poetis, non prophetis Dumque certant, quis exibit Hi scelesti, non caelesti Horum prior vel praeibit, Doctrinae dant operam. Spiritus egrcditur. ; - 336 — 36. Sunt qui iura castitati Apud quosdam hospitatnr Sua negant, voluptati Livor edax, quibus datur Subditi venereae, Prava retributio, Sub Dione toti fluunt Nam in illos prima furit, Et, quo caro ducit, ruunt, lUos damnat, iUos urit Pereunt spontanea. Livoris iudicio. Qui laetanter plaudunt, rideut, 37. Passim ruunt more ferae 43. Proximorum si quem vident Nec in uUo statu fere Distant a pecoribus, Sub fortuua gemere, converso fiunt, Vivunt namque raore suis E tristes Gement, lugent Vel iumenti, qui in suis Putrescit stercoribus. 44. Sed quid dicara de snperbis, 38. Toti fluunt sine mora, Qui snb gestu, facto, verbis Tutent, putent in foetore, In arte desipiunt, Toti sunt in macula, Nec se credunt, qui sunt, esse Qui, dum bene grammatizant, Nec sunt secum nec penes se, In natura barbarizant Sed supra se sapiunt; Errantes a regula. 45. Inter muUos partiales, In commnni speciales, 39. Vidi quosdam, iramo multos Communes in specie, Nimis senes et sepultos, Quorum verba sunt exceptae Sepultos desidiae, Rationis vel ineptae Qui deiecta mente iacent, Actiouis propriae. Quibus tantum somni placent Torporis, acidiae. 46. His abundans, his iucundans Nos immundus facit mundus 40. Qui, duni vivunt, moriuntur, Et immundos vivere, Vix, ut vivant, patiuntur Cuius flores, imrao foenum, Deiecti per otium Cuius gerama, immo scaenum, Quos torporis funus capit, Laboramus metere. Quorum vita noctem sapit, Quorum esse taedium, 47. Sed notati culpae nota, Nos devote nostra vota Praesentemus virgini, 41. Sunt, in quibus ira fremit, Per quam mundo vita redit, Mentem premit, vires demit Regnat virtus, cuipa cedit, • Rationis usibus; Salus datur homini, Nam dum mentem premit ira, Mens per iram fit delira 48. Ut ab ista labe mundi, Suis carens visibus. Qua teneraur, simus mundi Per eius suffragia, 42. Haec est carens rationis Ut post huius vitae cursum Et internae notionis Nos ab imo ducat sursum Pessima proscriptio. Ad caeU palatia. ! — 337 — Coller.t. ras. Dr. Hartmanni Schedel Nurenbergen. saec. 1.5. Clni. Mo- nacen. 416. — 7, 6 madacium. — 8, 1 lam quod. — 10, H Non fehlt. — 12, '6 damnat — 15, 5 Pilis cogent. — 19, 0 Venandi. — '22, 4 monentos ut fomat. — 29, 1 vim clamant. — 30, 5 Et pro luda pro. — 81, 1 volunt. — 35, 4 Dum quem. — 36, 1 vera castitati. — 36, 3 venere. — 37, 1 Passum. — 37, 5 in fehlt. — 41, 4 Haecara dum. — 43, 1 plaudent. — 44, 3 despi- ciunt. — 48, 1 Verba ista labe. 304. Oratio devota ad sanctani trinitatem et beatam itlariam virginem pro peccatorum venia et gratia impetranda. 1. Pater [sancte], a qno mundus 6. Hoc eodem nostrae mentis lege lirma regitur, oculos iliumina, A quo certa ratione Hoc eodem sensus nostros benigne fiisponitur, scabrosos examina, Parce plebi, quae a Christo Hoc eodem universa ciiristiana dieitur. nostra dele criniina. 2. Adonai, ab inferni 7. Trinus Deus in personis, defende periculo, unus in substantia, Quos dilecfi sacravisti Culpas nostras et reatus filii vocabulo, plena dele venia Quos eiusdem redemisti Et sic mundos a peccatis salubri patibulo. reduc ad caelestia. 3. Fili Dei, lesu Christe, 8, Ave, virgo, Dei niater, dominator, Domine, vera spes fidelium, Qui pro raundi medicina Porta caeli, stelia maris, natus es ex virgine, recti cursus braviura, Placa patri nos, quos tuo Summa legis, forma pacis, redemisti sanguine. salutis exordium. 4. Athanatos mediator 9. Ave, virgo, ave, feta, Dei atque hominum, ave, plena gratia, Firma pactum pacis huius Ave, sponsa, ave, mater, inter dos et Dominum, ave, Dei filia! Ne privemur regno Dei Quam diversa facis unum, pro commisso criminum, [o] omnipotentia 5. Qui procedis ab utroque, 10. Fons signatus, sacramenti paraclete spiritus, summi receptaculum, Cuius ignis infiammavit Scala lacob, domus David, fideles divinitus, Salomonis ferculam, Hoc eodem nostras sordes A leonis ore salva igne crema penitus. cbristionum populum. Dreves, Piu Dictamina. VII. 22 — 338 — 11. Theotocos, virga lesse, 15. [Virgo, liber vitae, clausas olivti fructifera, permanens in] saecula, Templum Dei, arca Noe, Cuius potest solus agnus columba pacifera, solvere signacula, Ab inferni nos cbarybdi In boc nostra precam stilo in aeternuin libera. conscribe vocabuia. 12. Turris, a qua pendet omnis 16. Tuae, virgo, sanctitatis arniatura fortium. luce nos irradia Rosa florens, sacra vitis, Et sic tua pia prece liliuiu convallium, Deo reconcilia, Medicina peccatorum, Ut post mortem giorieraur virtutis donariuni. in caelesti patria. 13. Uva dulcis, flos suavis, 17. Ad hoc, omnes potestates nardus odorifera, virtutum caelestium, Virgo semper gloriosa, sublimis puerpera, Praebe nobis abortivis Adhoc, omnessancti, vestrum pietatis viscera. petimus auxilium. 14. Orientis porta clausa, 18. Miserere nostri, Deus, quam vidit Ezecbiel, in personis trinitas, Mensa regis, ad quam dapes Miserere, miserere tulit ipse Gabriel, nostri, simplex unitas, Quorum opem in leonum Te spiritus omnis laudet, lacu sensit [Daniel]. sempiterna deitas. Psalterium a seraphico sancto Bonaventura compositum in honorem virginis Mariae. Impressum Valentiae in aedibus Petri a Huete in iilatea Herbaria. Anno MDLXX, fol. Ix.xxi b. — 4, 2 Dei et. — .5. 4 fides. — 13, I suavium. — 13, 5 adoptionis. 305. Planctns Paenitentis. 1. Pange, lyra cordis raei, 3. Deus trinus in personis, carmen lamentabile, unus in substantia, Regum regem rogitando Qui piasmasti cuncta verbo valde admirabilem, orbis unus climata, Ut me liberet a malis, Me nunc, deprecor. exaudi quibus gravor graviter, mea toUens crimina. 2. Reruin omnium creator, 4. Meque miserum errantem pafer invisibilis, suscipe, piissinie, Fili Dei, cosmi rector, Et ad patriam cuelestem pulcher, ineffabilis, facito pertingere, Spiritus, qui astas cordi Quem errantem redeniisti hominis, almiticus. tuum dando sanguinem. — 339 - 5. Meo sensui infunde 11. Rogitando te, salvator, lumen almi spiritus, qui salvasti saeculum, Cuius lumine acccnsus Mihi quatenus concedas propriis a nexibus spiritum paraclitum, Merear absolvi cito, Quo repletus to laudare fusis, quaeso, precibus. queam perspicacius. 6. Meque doce, rex caelestis, 12. Spiritales sensus quaero agere quid debeam castumque corpusculum, Quidve loqui, quid tacere, Meque vas electionis facere quid valeam, facito purissimum, Ut ad arva paradisi Quo digneris semper esse te iubente transferar, veniens assiduus. 7. Fortitudinem da mihi 13. Portas poli paradisi praebe et prudentiam, facito me ingredi, Temperantiam concede Ubi gaudeam transiatus dando et iustitiam, iugiter cum angelis, Mihi dona caritatem Qui tc laudant incessanter atque pudicitiam. laudibus hymnidicis. 8. ToUe crimen voluptatis, 14. Sonant ibi melodiae toUe et luxuriam, laudes ineffabiles, Pelle crimina nefanda Quae cantantur a pollenti auferendo noxia, Angelorum agmine, A me vana cuncta aufer Quo meChristus, suumplasma, inserendo optima, faciat pertingere. 9. Hen, me miserum, quid agam 15. Qui cum patre regnat semper tabefactus scelereV et cum sancto spiritu Glisco Christum possidere, Venturusque est de caelo glisco caelum scandere, iudicare saeculum, Sed non possum oneratus Ipsi honor et pofestas, delictorum onere. decus et imperium. 10. Vae, vaemibi,adquemcurram, 16. Salva, salva, rex caelestis, qui mecum condoleat? illum virum sedule, Me gravantur valde dira Qui coniposuit hoc carmen, peccatorura onera, carmen amicabile, Quibus licet circumsaeptus Atque sibi dona illud, iuges fundo lacrimas quod sonat in carmine. 17. Fiat, fiat, fiat sibi, sicut carmen postulat, Atque sibi rex caelorum tribuat haec omnia, In superna paradisura possidere faciat. 22* 340 — Collectan. ras. S. Orrientii Auxitani saec. 12. Cod. Parisin. Nouv. acq. 4^>8. add. saec. '^/is. — 2, 6 almificus gegen den Reiin. — 3, 4 uus. — 9, 5 Sed fehlt. — 14, 4 Angelorum fehlt. — 16, 3 hunc carnem. — Auf- schrift: „Iucipit hymnus vel oratio co n.s p i c ui patris Am and i." Cheval., Eepert hyranol. Nr. 14524, macht daraus einen Hymnus auf den hl. Amandus. Wer dieser conspicuus pater Amandus ist, bleibt ungewifs. Am ehesten konnte man au Amand du Chatel denken. 306. Planctas Paenitentis. 1. Memorans novissima, 5. 0 quanta dementia cogitans futura, insaniaque videtur, Quam liorrida, quam aspera Deus cuncta conspicit sit mortis hora dura, et non reveretur, Quod secundum merita Immo plus respiciens post mortem redditura gartio timetur Sit iustis letitia Quam creator omnium, et reprobis tortura. cuncta qui intuetur. 2. Haec in corde recolens 6. Pro scurro, si respiceret, ponet mens impura desinerem peccare, In se nil reperiens, Pro Christo non desino, quo fiat secura, qui cuncta videt clare, Dum peccata meminit, Igitur quid faciam quae commisil plura, aut quid possim operare, Et se fedam conspicit Cum districte venerit multiplici laesura. cuncta iudicare? 3. Heu, miser quam misere 7, Miser, plenus vitiis, miserum me feci, indiguus et reus, Dum praecepta Domini Quid faciam. cum venerit post tergum proieci! ad iudicandum Deus? Prava pravis, scelera Cum interrogaverit, sceleribus adieci, quid ilii respondebo, Mersus in profnndo snm Quem offendi totieas, et addictus neci. cum iudicem videbo? 4. 0 quanta perversitas 8. Horrendum est incidere meae caecae mentis, in raanus viventis Laqueum suspendii Dei, iusti iudicis, sibi connectentis, orania cernentis, Dum peccata sordidis Qui non parcel cuiquam auget incrementis in die vindictae, In conspectu iudicis Quin secundum merita omnia cernentisl iudicet distrirte. ! - 341 - 9. Pudeat me miseruin, 14. Pium fudit sanguinem quod fui tam ingratus vinculis artatus, Eius beneficiis, Dirissimis verberibus a quo sum plasmatus, in cane flagellatus, Qui solem et lunam est In derisum factus est pro me fabricatus, spinis coronatus Ad meum adiutorium Et morte turpissima omnia creatus. tandem condemnatus. 10. Qui pro me descendere 15. Ductus est ad victimam, de caelis est dignatus, ut agnus immolatus, Paulo minus ab angelis Aftixus in patibulu pro me minoratus, crucis elevatus, Dum suscepit hominem Fossionem manuum meum incarnatus ac pedum toleratus E virginali thalamo Et aceto sitiens procedendo natus. felleque potatus. 11. Natus, circuracisus est, 16 Hos et multos alios in templo praesentatus, passus cruciatus, Simeonis brachiis Poenis et opprobriis senis amplexatus, immensis fatigatus, In lordanis flumine Tandem reddens spiritu n a servo baptizatus, est exanimatus, At post longum ieiunium Sed et defuncti lancea a Satana temptatus. aperitur latus. 12. Multos pro me pertulit 17. Ecce, miser, perspice, in carne cruciatus, perversus et ingratus, Fame, siti, frigore, Quanta pro te pertulit itinere lassatus, Deus incarnatus Cuncta, quae sunt hominis, Nec pater pro filio intirma toleratus nec pro patre natus Praeter ignorantiam Sustineret talia contractumque reatus. nec tot cruciatus. 13. ludae tandem osculo 18. Sepelitur mortuus ludaeis propalatus sepulcro collocatus, Traditur et trahitur, Inferni claustra penetrans illuditur velatus, captivos liberatus, In facie conspuitur, Resurgens die tertia pro me colapliizatus mortem superatus, Et est a falsis testibus In argumentis plurimis innocens accusatus. discipnlis monstratus. — 342 — 19. Eisdem intuentibns 24. Hinc sunt exemplaria in caeluni clevatus, plura tibi data, Polorum scandit culmina Petrus, Paulus, Maria, nube baiulatus, peccatrix appellata, Ad patris sedet dexteram Matbaeus et adultera cunctorum iudex datus, ac latro, cui peccata ludicaturus veniet, Cuncta paenitenti snnt (jui fuit iudicatus. in cruce condonata. 20. Igitur cum venerit 25. Quod si adhuc trepidas, rex iudicaturus modicus in fide, Et talenti crediti Jn Christi tui faciem lucra quaesiturus, crucifixi vide Quanta pro te pertulit, Et, quam offert, gratiam patenter ostensurus, cunctis perpendens ride Miser, plenus vitiis, Ac omnem diftidenciam quid eris responsurus? penitus abscide. 21. Si iustus apparueris, 26. Caput habet pendulum iustitia salvabit, ad te deosculandum Si impius exstiteris, Et extenta brachia inipietas damnabit, te ad amplexandum, Malum opus puniet, Manus perforatae snnt bonuni remunerabit, se totum ad praestandum, Ubi te invcnerit, Et apertum latus est ibi te iudicabit. te totum ad amandum. 22. Quid dormitas igitur? 27. Pedes clavis fixi sunt exsurge a morte, ad tecum manendum, Qua patescit aditus Totum corpus passum est infernalis portae, ad te redimendum, Excutere de pulvere, Haud dubium, quin pronus sit solve iugum forte, ad te suscipiendnm, Et adnumcrabit te Qui se tibi disposuit in sua Ciiribtus sorte. talem exhibendum. 23. Ecce, stat ad ostium, 28. Ecce, vitae ianua ecce, pulsat foris; patens et aperta! Ad te, si ei aperis, En, seductos revocat intrabit rex decoris, veritas miserta, Ad ignoscendum promptus est En, iure conqueritur, cunctis clementer horis, quare sit deserta, Non enim vult interitura Cum sit mors in ianuis sed vitam peccatoris. et hora sit incerta. ! — 343 — 29. Revertenti praeniia 34. Ecce, miser clamito offert infinita, ad te de profundis, (^uae nec vidit oculus Sorditatus vitiis rec aure sunt audita; oppressus et immundis. Nec intellectus hominis Tu mihi manum porige, capit in hac vita qui gratiam infundis, Quae sint in caelis praemia Sicut scis et quando vis, iustis acquisita. mentibus iucundis. 30. Igitur convertere 35. Intende piis auribus ad tuum plasmatorem, ad vocem meae precis, Ad amicum, dominum, Infunde lumen oculis patrem, redemptorem, mentis meae caecis Timorem et debitum Et educ me miserum, rependens amorem, aeternae reum necis, Qui a peccatis proprium De lacu miseriae, te lavit per cruorem. foedae luto faecis. 31. Nil dubites, nil haesites, 36. Miserere mei, Deus, nil velis trepidare, miserere mei, Curre velox audaciter Miserere miseri, ad tuum salutare; miserere rei, Quacumque hora veneris, Summi dator praemii, proinptus est salvare, lucis ac requiei, Nam gravat eum perdere, In te coniidit anima quod emit fam amare. mea, succurre ei. 32. 0 mira clementia 37. Miserere misero, tua, rex caelorum, parce confitenti 0 tua magna bonitas, Atque maiium porrige creator saeculorum, surgere volenti 0 larga tua pietas, Et amorem imprime indultor peccatorura, tuum meae menti, 0 pia tua largitas, Me mundans a vitiis dator regni caelorum! virtute potenti. 33. 0 quam es amicabilis, 38. En, ad te confugio, lapsorum reparator, qui potens es salvare, 0 quam es admirabilis, Tuum adiutorium reorum immutator imploro salutare, Quis non amabit te, Mihi nihil oberit, 0 clemens miseratory si me veiis iuvare, Quis Don timebit te, Quia tu solus, si vis, 0 vindex iudicator? me potens es mundare. — 344 — 39. Ecce, redit prodigus 44. Peccavi corde nimium de longinquo nalus, prava meditando, Sua cum meretricibus Pravis desideriis bona dissipatus. nimis immorando, Indignus est, ne amodo Irascendo leviter sit tilius vocatus, et iram reservando Sit inter mercenarios Et despectis ceteris saltem numeratus. magnum me reputando. 40. Succurre, pater, filio, 45. Ore vana, turpia, occurre revertenti, scurrilia loquendo, Restaura statum perdito, Mendacia, periuria, da lumen caecae menti, maledicta promendo, Vitam redde niortuo, Adulans, convitians. vivere cupienti, deridens, detrahendo, Tnuni est enim veniara Probra, contumelias praestare contitenti. ac minas inferendo. 41. Agnosco mea scelera, 46. Peccavi visu nimium confiteor peccatum, illicita videndo, Cognosco miseriam In camis voluptatibus meam et reatum, oculum figendo, Contritum ne despicias Spectaculis ac lusibus cor et bumiliatum, me vanis irnmiscendo, Sed per te munus veniae Superbum nequam, lividum , sit confitenti datum. oculum habendo. 42. Vulnus meum detego 47. Per auditum auvium tibi, summe bone, peccavi delinquendo, Tu medicamen adbibe Vana. stulta, noxia curata laesione, libenter audiendo, Tuam namque faciem Aurem detractoribus cnm contritione ac frivoiis praebendo, Praevenire cupio Anscnltans illicita, in confessione. ntilia speroendo. 43. Confiteor humiliter 48. Per gustum assidue indignus et peccator illicitum offendo, Tibi sanctisque omnibas, Superflua cibaria sanctorum gubernator, ac pocula sumendo, Quia peccavi nimium Delicatus, bibulus carnis factus amator, ac vorax existeudo, Transgressor legis Domini Membrorum per superflua et praevaricator. effectum omittendo. — 345 — 49. Per nariora illicitnm 54. Invidiosns exstiti peccavi odoratnm, detrahens sasurrando, Libidinose attrahens In adversis proximi et emittens flatum, frequenter cxsultando Immundnm et illicitum Et in eiusdem prosperis odorem habens gratum, afflictum cor gestando, Hunc sensum raihi praestitum His modis per invidiam convertens in peccatum. et aliis peccando. 50. Peccavi tactu sordido 55. Per iram et per odium manus poUuendo. peccavi tumescendo, IUicita. nefaria Rixas, contumelias. iramundaque tangendo, clamorera proferendo, Mala multiformia Indignans in animo manibus agendo, malitiam ferendo, Damna, violentiam, Sic et raultipliciter vim fratri inferendo. per irara delinquendo. 51. Pedibus illicite 56. Victus avaritia peccavi incedendo, sum frauilem faciendo, Viam pads deserens, Fallaciis, periuriis ad scelera cnrrendo, proximum fallendo, Ad Insus et spectacula Pietatis opere vana gradiendo, affectuque carendo, Inconstans et instabilis Sic per avaritiam ac vagus exsistendo. peccatum adaugendo. 52. Capitis a vertice 57. Per vitium acidiae plantam usque pedis foedatum me perpendo, Plenus snra spurcitiis Torpens, pusiUanimis, illecebrisque foedis, remissus existendo, Tofum corpus subdidi Tristis boni taedium, raalignonura praedis, pigritiam habendo, In foetore sordium Multimodum acidiae assimilatus hoedis. lapsum incurrendo. 53. Peccavi per superbiam 58. Peccavi per ingluviem me ipsum extoUendo ventri serviendo, Et ad inanem gloriam Delicata appetens, iactanter praeferendo, superflua sumendo, Pertinax et contumax Vitam in desideriis in inoboediendo, carnis peragendo, His et multis aliis Circuraquaque vitiis modis superbiendo. per gulam succumbendo. 59. Peccavi per luxuriam 64. Haec tibi confiteor, carnem poUuendo, summe miserator, Carnis voluptatibus Qui solus es misericors, pravis consentiendo, lapsorum sublevator, Mente caecus, corpore Tu mihi, summe pontifex, immundus exsisteudo, sis veniae coliator Sic vitiis mortalibus Ac comm.issorum scelerum me septem opprimendo. clemens condonator. 60. Peccavi decalogum 65. A te deposco veniiira, legis transgrediendo, qui fons es pietatis, Deum ficte diiigens Agens paenitentiam ac fictius colendo, de nialis perpetratis: Dilectionem debitam Infunde mihi gratiam, fratri subtraliendo ut liber a peccatis Nomenque sanctura Domini Ex hoc tibi deserviam in vanum assumendo. in factis tibi gratis. 61. In pravos usus sabbati 66. Cansam meam etenim requiem convertendo tibi revelavi, Parentibusque debitum Contrito corde recolens, bonorein non solvendo, quae maia perpetravi, Mentis, licet non manibus, Succurre mihi, Domine, affectu occidendo, quoniam in te speravi, Per carnis imniunditiam Licet enim peccavero, maechiara conimittendo. te taraen non negan. 62. Aliena rapiens 67. Peccavi quidem nimium furtumque faciendo, per fragilitatem, Falsum testimoniuni Sed plus potes dimitiere proferens raentiendo, per tuam bonitatem. Immobiles ac mobiles Ne, precor, contineas proxirai res appetendo, tam veram pietatem, Sic praecepta Doinini Ubi iam notoriam ac legis contemnendo. agnoscis pravitatem. 63. His vitiis et aliis 68. Si maior est iniquitas innumeris sum foedatus, quam oporteret reum, Plenus immunditiis, Eritne minor pietas peccatis oneratus, tua quam decet Deum? Intus mente, corpore Absit ; Dcus pius est foris sordidatus, refugiuraque raeum, Circumquaque vitiis Qui etsi nie occiderit, oppressus et artatus. sperabo in eum. ; — 347 — 69. Tu meum es refngium, 74. Non est enim valentibus lesu, singulare, opus medicante, Tu mihi adiutorium Sed male se habentibus praebe salutare, medico sanante. Ut, quae commisi, scelera Haec pia vox insonuit possim expiare te pio predicante Et a nefandis actibus Et ad paenitentiam de cetero cessare. peccatores vocante. 70. Singularis mihi spes 75. Tu pie de theloneo est in te Deo vero, publicanum vocasti, Qui illustrator cordis es, Tu in adulterio da veniam, quam quaero, deprehensam salvasti, Licet enim peccaverim, Tu negantis discipuli tamen non despero, lapsum reparasti Quia, si me converteris, Et paradisi aditnm peccator iam non ero. latroni reserasti. 71. Tua namqne pietas 76. Tu vere paenitentium in brevi curat hora spes et reparator, Et, quos vult, tna gratia Tu ad te convertentium immutat sine mora, susceptor et araator, Tu tuae more gratiae Tu es in te credentium cor meum irrora, niisericors salvator Qui occulta cordium Et tibi servientium nosti interiora. largus remunerator. 72. Converte servum impium, 77. Te nullus fideliter immuta delinquentem, unquam invocavit, Fer reo remedium, Qui non misericorditer relaxa paenitentem, levamen impetravit; Contritum pie suscipe Nullus unquam confusus est, ab.solve confitentem, qui in te speravif, Ut sic in regno gloriae Nec est seductus aliquis, me facias gaudentem. qui corde te rogavit. 73. Tu enim ore proprio 78. Qui igitur in tantis es benedicto dixisti, misericors probatus, Quod ad salvandos perditos Ut fons misericordiae missus exstitisti, sis merito vocatus, Et quod reos ad veniam Preces rei servuli revocare venisti exaudi niiseratus, Hoc dictis atque plurimis Diniittens ei debita exemplis astruxisti. condonansque reatus. " ; — 348 — 79. Qui ad salvandam perditos 84. Ergo tolle lanidem dignatus es venire peccati deprimentem, Et crucis supplicium Oppressum exonera pro miseris subire, subleva iaceutem, Tu mihi niiserrimo Ligati solve vincula, veniam largire, purifica foetentem Et in mortis articulo Atque foras revoca dignare subvenire. peccatis inhaerentem. 80. Qui peccatorum veDiam 85. Sic poteris de mortuo solus potes dare, vivum reparare, Quod tuae pietatis cst, Sic de servo irapio opus operare, 61ium reformare, Miserrimique miserans Sic commissa scelera lapsum reparare poteris expiare, Ac commissorum veniam Sic amissa praemia tribuere dignare. potes restaurare. 81. Succurre pie raisero, 86. Sic delere poteris conforta desolatum, macuiam commissam, luva pusillanimem Mentem sursum trahere et erige prostratum, liactenus demissam. Consolare ilebilem, Redonare gratiam emunda sordidatum, funditus amissam. Lapsum reconcilia, Producere ad gloriam perversum muta statum. fidelibus promissam. 82. Moveat te anxia 87. Quod ipse tribuere contritio gementis, dignare, rex caelorum, Moveant suspiria Per preces et suflFragia te cordis paenitantis, sanctomm angelorum, Ut gemitttm exaudias Per prophetarum raerita te veniam petentis, patrumque praeelectorum, Quatriduani reparans Qui tibi efficacia statum iam foetentis. placuerunt morum, 83. Foetens enim sordibns 88. Per preces precipue velut quatriduanus matris tuae piae, Deprimor sub lapide Gloriosae virginis peccati veteranus reginaeque Mariae, Sed si facturae dextera Quae levamen exhibet tuae succurrat manus, tam nocte quam die Mox redivivus integre Oppressis miseriis conresargam sanus. aerumnosae viae. ! — 349 — 89. Per cunctorum quoque 90. Idipsum humiliter preces apostoloruin, (Jeposco pro praelatis, Evangelistarum, martyrum Pro amicis, fratribus, atque confessorum, parentibus, cognatis Virginum ac omnium Ac pro cunctis fidelibus, sanctorum beatorum, ut rorem pietatis Qui vivis et regnas, Infundas eis iugiter per saecla saeculorum. coniungasque beatis. 91. Pro animabus et parentum, amicorum, Benefactornm, omnium fidelium defunctorum, Tibi preces offero, benigne rex caelorum, Ut dones eis requiera in saecla saeculorum. Collect. ins. Anglicuni saec. 13. Cod. Londineu. Arund. 248. — 12 , 4 itinereque. — 47, 8 utilinque. — 55, 6 malitiaque. — 57, 6 pigritianique. — Abschrift von Kev. H. M. Bannister. 307. Specnlnm Peccatornm. 1. 0 pos omnes, qui transitis 5. Quidquid boni intellexi Figuram hanc inspicite, Vel ab aliis audivi, Memores mei semper sitis Plane totum hoc neglexi, Et mundum hunc despicite. Quia carni deservivi. 2. Qnondam eram gloriosus 6. Curam camis semper egi Habens aurum et argentum, Et vanam gloriam amavi, Nunc a vermibus corrosus; Fro his in poenam hanc impegi, Quam borrendum testamentum Sero novi, quod erravi. 3. Heu, quam male sum deceptus 7. Luxuriose et gulose Habens annos inveniles, Vixi tcmporaliter, Nec sum penitus adeptus, Pro his poenas copiose Quod speraveram, seniles. Recepi aeternaliter. 4. Heo,nuncmemorssupplantavit, 8. Peccaverunt pedes, manus Quando minime credebam, Contra legem Domini, Et mihi vitam ampatavit, Egi corde vagus, vanus, Qui securus incedebam. Quae non licent homini. : ! ! — 350 — 9. Hoc considerate templum, 15. Quidquid mihi dicebatur Quod memersitinprofundum, De aeterna gloria, Relictum vobissumexemplum, Niliil mihi videbatur Deceptusperfalsummundum. Nisi temporalia. 10. Qoi non volunt paenitere, 16. Heu, sic miser sum delnsus Sicut ego sunt futuri, Per meam neglentiam, Debent merito terreri, In infernum sum detrusus Quod sic semper sunt arsuri. lustam per sententiam, 11. Oportunum uunc habetis Qnae damnandis est dicenda Tempus, aptum paenitendi, Magna cum severitate, Yigilate, ne tardetis, Quae vox multum esttimenda, Ne occurrat tempus flendi. Vos ad illam praeparate. 12. Nemo unquam comprehendit, 18. Vitiorum fui cultor. Quanta patiar tormenta, De bonis nulla fuit cura, Nec in cor hominis ascendit, Reddidit mibi iustus ultor Quaenialamalissuntretenta. Multo plus quam cumusura. 13. Mundus miiii repromisit 19. Nigriores quam carbones Multis annis vivere, Sunt isti pessimi tortores, In his tormentis me collisit, Animarum sunt praedones, Sic solet retribuere. Qui nos ducunt in horrores. 14. Multos male sic fefellit 20. Nonne vides, quam deformis Variis conatibus Sum per neglentiam V Et in mortem sic impellit Miser homo, cur sic dormis? Multis cum reatibus. Age paenitentiam 21. Voraci flammae sic sum datus, Heu, quod unquam foi natus Propter varios reatus Sine fine sum damnatus. Collect. ms. Altovadense saec. 15. Cod. Altovaden. 97. A. — Collect. iiis. Inderdorfense saec. 15. Clm. Monacen. 7660. B. — Collect. ms. S. Albani Tieviren. saec 15. [et 16]. Cod. Treviren. 228. C. — 3, 3 Nunc sum AB. — 4, 1 Heu, me mors nunc. B; Heu, nunc mors nie C. — 6, 2 gloriam semper amavi ABC. — 6, 4 Scio, novi, quod A. — 7, 2 Semper vixi AB. — 8, 3 vauus fehlt A; vagis A; fagus C; vanus vagns B. — 4 licet AC. — Qui me AB. — 4 Deceptum 8, 9,2 9, AB ; per hunc falsum ABC. — 10, 3 Deberet B; terrere B; timeri C. — 10 , 4 Quod et semper b. — 11, 1 Optimum nunc A. — 11, 4 Ut non occurrat AB. — 12, 2 patior XB. — 14. 2 Variis tenacibus A. — 14, 3 morte AB. — Nach Str. 16 schieben BC ein ; — — Talem poenam praevenite Cum paenitentia et laboribus (doloribus C), Ne vobis dicatnr Ite Novissimis teniporibus. 'i 17, 1 damnatis AB. — 17, Quae vobis niultum A15. — 17 , 4 Et idco in vita bona perseverate B ; Contra qnam vos praeparate C. — 19, 4 in errores AB. — 21, 1 sum sic dat.us C. — 21 , 2 Heu, nunfjiiam t"ui natiis B; Heu, nunquam fuissem natus A. 3(18. Vado mori- Vado mori, mori, naturae cedo, recedo, Ut pereunt, abeunt cetera, vado mori. Vado mori tortus, ortus sub littore portus, Qui vix, si vixi; discite, vado mori, 5. Vado mori, pueri teneri sub sorte, teneri Me morbis orbis sentio, vado mori. Vado mori crescens, adulescens corpore grato, Fato compellor cedere, vado mori. Vado mori iuvenis et plenis sanguine venis, 10. Areo nunc, pereo, marceo, vado mori. Vado mori miro me stante viro rntilante, Tempore nunc Christi corpore vado mori. Vado mori vetulus querulus fractusque subactus, Deficio vario vuinere. vado mori. 15. Vado mori, metas mortis non effugit aetas, Cernens, discernens haec ego, vado mori. Vado mori modicus, mendicus, egens, male degens Quid mihi sic misere vivereV vado mori. Vado mori plenus opibus, quibus, heu, male partis 20. Usus et effusus exsulo, vado mori. Vado mori victus parci, mordentis ainictus, Ne crucier, satier amodo, vado mori. Vado mori crapuia, quae sedula fercla retorquet, Torquet adeps misera viscera, vado mori. 25. Vado mori castus nullaque libidine pastus, Ut videani, teneam caelica, vado mori. Vado mori Veneris celeris teda cura lue foeda, Ut poenae plenac sint mihi, vado mori. Vado mori vili.s, humilis non corde tumente, 30. Ut mihi sit varia gloria. vado mori. Vado mori tumidus et acerbus, mente superbus, Ad limos imos transeo, vado mori. Vado mori late circumfusus pietate, Dia miiii reserans ostia, vado mori. 35. Vado mori pavidus, miser, invidus, omnibus hostis, Postis avernus avet mc sibi, vado mori. Vado mori comitis, ducis auctus honore, Quiritis, Praedia praeliaque transfero, vado raori. — 852 — Vado mori regis clarus diademate, legis 40. Cnstos et iustos transeo, vado mori. Vado mori bacule, quid et annule, mitra, peristis? ; Tristis adest liora, nec mora, vado mori. Vado mori papa vel satrapa nomen et omen, Hoc leve sive breve desero, vado mori. Collect ms. S. lacobi Leodieu. saec. 11. — 14. Cod. Darmstadien. 1988. add. saec. 24. — 12 und 14 umgetauscht. — nHos versus composuit frater Lambertus dictus lioreis, prior ordinis praedicatorum Leodiensium in extremis." Vgl. den Doppelganger dieses Gedichtes Anal. XXXIII, Nr. 255. .309. De Morte. Mors est ventura, cuius conclusio dura, Mors est ventura tibi pro meritisque datura, Mors est ventura tibi grande malum paritura, Mors est ventura postesque tuos subitura. 5. Mors est ventura prece nec pretio fugitura, Mors est ventura, ne pius vivas, vetitura, Mors est ventura, quantum debes, monitura, Mors est ventura, ut te trahat irreditura, Mors est ventura, nisi te rapiat, moritnra, 10. Mors est veiitura tibi treugas non babitura. Mors est ventura liuem mox exhibitura, Mors est ventura, per quam tua vox peritura, Mors est veutura sine te prorsus non itura, Mors est ventura, nec, credo, tui caritura. 15. Mors est ventura, fac, ut sint peclora pura, Mors est ventura, quam non fugat ulla tigura, Mors est ventura, quae confringit tua crura, Mors est ventura, nescis, quae vita futura. Mors est ventura, quid aget procera statura? 20. Mors est ventura, quid erit de praepositura? Mors est ventura, doctrina parum valitura, Mors est ventura, quae nunc stans urbs ruitura. Mors est ventura, tua faux non plus bibitura, Mors est ventura, tua lingua j^rocax tacitura. 25. Mors est ventura, non fac, quae scis nocitura, Mors est ventura, fac quaeque Deo piacitura. Mors est ventnra, nec me neque te veritura, Mors est ventura, non fac, quae snnt nocitura. Mors est ventura, quod emantur, fac, tibi tura. Collect. ms. Ebersbacense saec. 15. Clm. Monacen. 6033. — 24 lingna fehlt. — 28 nocitura wohl verschrieben. — Zum Gedichte die Bemerkung; „Magister Henricu.s", worait wohl Henricus de Hassia gemeint ist. ; — 353 — 310. De Timore Indieii. 1. Qui signati estis Cbristo, 9. Nuptias Christus paravit, Memeutote repromisso, Ad quas omnes invitavit Quod daturum se in caelo Ergo vos tantae exsortes Vobis dixit in futuro. Eritis felicitatis? Abicite vana loqui. Abicite vana loqui. 2. Habetote in prospectu 10. Eritis utique, veste Rcddituros vos de actu Si caretis nuptiali, Kationem coram Deo, Ligatique in tenebras Qui venturus est e caelo. Proiecti exteriores. Abicite vana loqui. Abicite vana loqui. 3. Hoc de verbis otiosis 11. Ubi est fletus ac stridor Idem clamat in scripturis, Dentium et vastus horror, Ideo, rogo, cavete Tinior et tremor aeternus Leve carmen personare. Et perennis cruciatus. Abicite vana loqui. Abicite vana loqui. 4. Actus vestros immutate 12. Ibi sunt hydri mordaces Et corrigere studete Et tiamniae nimis edaces, Et dignum Deo parate Ibi horrida vorago Habitaculum in corde. Et taeterrima caligo Abicile vana loqui. Abicite vana loqui. 5. Ora vestra, quae factorem 13. Haec sunt dona inimici Confitentur, ad devotam Et non sunt alia vestri, Semper sint parata laudem, Haec suis semper largltur Sicut decet conditorem. Crudelis et muneratur. Abicite vana loqui. Abicite vana loqui. 6. Et quid prodest hic laetari, 1-4. Auferat Deus a vobis Si contigerit tristari, Et a vestris auimabus, Ubi est perennis vita, Ut non his damnati poenis Gandia quoque mansura? In perpetuum ploretis. Abicite vana loqui. Amen, sic faciat Deus. 7. Ne, quaeso, deludat praesens 15. Sine fine sed cum Christo Gandium meos sodales, Liberati ab hoc malo Sed contendite adipisci, Mereamini laetari Ad quod estis invitati. Et cum sanctis gloriari. Abicite vana loqui. Amen, sic faciat Deus. 8. Non est gaudium, quod finis 16. Tibi laus, Christe redemptor, Angustat deceptionis, Qui es omnium protector, Sed est laqueus, qui nectit Nnnc et semper et in aevum Ignaros atque subvertit. Per saecula saeculorum. Abicite vana loqui. Amen, sic faciat Deus. Dreves, Pia DictamiDa. VII. 23 ; — 354 — Collect. nis. Laudunense[?] saec. 12. Cod. Beraen. 455 add. saec. 10. — 5, 2 ac devotam. — 5, 3 parate. — 7, 1 delutat. — 1, 3 Sed condite ad- ipisci; liest man contendite, so wird Elision notig, die sonst im Rhythmus nirgends angewandt ist. Will man diese vermeiden, mufs man sich not- wendig weiter von der Uberlieferung entfemen. — Vgl. auch Hagenu-s, Car- mina raedii aevi, p. 98 sqq. 311. De Vanitate Mnndi. Mundns abit; res nota quidem, res nsque notanda; Nota tibi mundi sit nota ; Mundus abit. Mundus abit; non mundns idcm, haec machina mundi Dico, sed mundi gloria, muudus abit. 5. Mundus abit ; cito nomen abit, cum nomino mundum, Sed citius mundi nomine mundus abit. Mundus abit; tria sunt: Erit, est, fuit; haec tria mundum Mota movent, clamant haec tria: Mundus abit. Mundus abit fugiens, ut terapus, ut annus, ut anra, 10. Ut mundus; satis est dicere: Mundus abit. Mundus abit ; constans nihil est, quod constat abire In mundo constat nil nisi: Mundus abit. Mundus abit, nihil in nihilura, tamen eius abire Non abit; error abit, quo duce mundus abit. 15. Mundus abit; nil quod quaeras, satis unde qneraris ; Mundus abit : quod abit, respue; mundus abit. Mundub abit ; fortis sum, non ero; sum speciosus, Non ero; sum dives, nan ero; maudus abit. Mundus abit; sequitur mors vitam, stricta solutam, 20. Longa brevem, laetam nubila; mundus abit. Mundus abit, mundus, qui verbo fallit in omni, Nescit in hoc uno fallere: Mundus abit. Mundus abit, non Christus abit ; cole non abeuntem; Dicens : Non abeo ; me sine mundus abit. 25. Mundus abit; qnotiens iterabo ? Cesset abire Mundus, cessabo dicere: Mundus abit. Collect. ms. KemenseL?] saec. 12. Cod. Berolinen. Phillipp. 1996. add. saec. 12. — Dies Gedicht hefindet sich auch in Cod. Trecen. 215. saec. 13. 312. De Vanitate Saeculi. Fistula dulce sonat, ut aves in retia ponat, Prospera delectant, ut nos in scandala nectant. Piscis inescatur capiens, a quo capiatur, Mens delectatur cupiens, in quo moriatur. — 355 — 5. Me mandus laesit, mihi mundas nt hamus inhaesit, Mundum laesus amo, saliens qaasi piscis in harao. Me capit indago, me mundi caeca vorago, Me male iucundus rapit ad sua gaudia mundus. Ridens flenda gero, gaudendo tristia quaero, 10. Quaero spernenda, spero, quae sunt metuenda. Amans illud amo, quod amatum perdit amantem, Illud habens habeo, quod habentem reddit egentem. Hydropicus mire discit potando sitire, Vir cupidus misere consuescit liabendo carere. 15. Improba mens nimium cupiens sequitur fugitiva, Sponte perit, sua damna gerit cupiendo nociva. Cum satis utrumque perpendo, bouumque malamque, Eligo peiora, licet aspiciam meliora. Fomes peccati nos alligat impietati, 20, Attrahit, astringit, captivat, crimine ciugit. Quod quandoque volens, illud facio modo nolens, Arbitror, ut nolim, sed adhuc vohi, sicut et olim. Versor in hoc mundo quasi vel navis vel arundo, Quam rapit infestus hac illac ventas et aestus. 25. Turbo quatit varius hic cymbam corporis huius, Per varios motus ego discordo mihi totus. Spiritus atque caro motu vexantur amaro, In me pugnatur, in me mihi pugna paratur. Nos gravat, ut nostis. caro nostra, domesticus hostis, 30. Pagnat et instigat quaerens, ut spicula tigat. Si bene pugnatur, caro servit, mens dominatur, Si male certatur, caro vincit, mens superatur. Sed caro vel nunqaam vel vix superabitur unqnam, Nunquam sedatur, nisi caelitus hoc tribuatur. 35. Murmuraf anciila contra dominam vetus illa, Cauda caput frangit, caro mentem duriter angit. Pax mihi nulla datur, nisi pax, quam mors comitatur, Pax peccatorum, pax impugnanda raalorum. Nos et nostra sumus quasi tlos agri, quasi fumus, 40. Nobiscum nostra pereunt quasi ventus et umbra. Ecce, nivis more perit infans unius horae, Vivit et absque mora moritur, qua nascitur, hora. Nascitar et moritur, deponitur et sepelitur, Non homo sed vermis, non vir sed truncus inermis. 45. Dives pauperque pinguisque macerque peribunt, Quo fera mors, fera sors vocat hos, aequaliter ibunt. Sunt humus et limus vir, femina, summus et imus, Servns liberqae, vetulus iuvenisque puerque. Hoc sumus, hoc erimus et eramus et hoc bene scimus, 50. Nam qnod erat primitus, erit omnis homo quasi limos. Hoc sunt, illud erunt, illud quandoque fuerunt, 23* ; — 356 — Qui modo sunt vel erunt vel qui nnnc usqne fuerunt, Fluxa, caduca, levis carnis substantia quaevis, Crescens decrescit, quoniam crescendo senescit. 55. Nascimur, ut simus, sumus, ut pereamus, et imus lUuc, unde sumus, qnia terram terra subirans. Terra sumus, terram colimns terrena propago, Instabiles, fragiles, mortales, mortis imago. Nudi nos omnes de terra venimus, omnes 60. Nudi venimus huc, nudi transibimus illuc, Huc nibil attulimus, uihil hinc abducere qnimus. Nil abducemus nisi, si bene quid faciemus, Res et opes tales, tantae, tamen perpetnales, Nunquam pcrdentnr, qnae nos in morte sequentur. 65. Sanctornm merita non aufert mors neqoe vita, Non rapiunt fures, non possunt rodere mures. Ergo vacate, boni, non carni sed rationi, Ut bona paretis, quae, qualia, quanta valetis. Talem thesaurum super argentum, super aurum 70. Quaerite quaerendum, qnaerentibus inveniendnm. Me scio non facere, quod vos praesumo docere, Me scio tardare, qui vos facio properare. Tardus crescentes, decrescens proticientes, Sanctos pollutus, magnos impello minutus. 75. Mundos immundus, pudibnndos impudibnndus, Cultos incultus, prudentes instrno stultus. Aeger sanatos, tenebrosus clariticatos, Clandus vadentes, caecus produco videntes. Lapsns constantes, dormitans evigilantes, 80. Dums compunctos, solus considero cunctos. Factor opns, famulum Dominus salvet perenntem, Pastor ovem, genitor subolem revocet fugientem. 0 Deus, 0 Domine, sine principio, sine tine, Fac miserans hominem peccatis ponere finem. CoUect. ms. Voraviense saec. '*/i3. Cod. Voravien. 33 (111). — 34 hic tribuatur. — Bei dem Gediehte der Name des Verfassers Ktidigerus. 313. De Vanitate Mandi. 1. Quid in bac niiseria, 2. Opum adfluentia Miseri, moramini? Parum prodest homini A mundana gloria Mundi sapientia, Quare delectamini Sicut bene memini, Vos, qui moriemini luxta verbum Domini Relinquentes omniaV Quaedam est stultitia. Mors, qui parcit [nemini], lUud intuemini, Vestra toUet gaudia; Relinquentes vitia Sic egrediemini. Virtutes sequimini. ; — 357 — Vae vobis mortalibus, Unum prosit omnibus Qui putatis vivere, Domintim metuere, Cura mors sit in foribus, Non ipsum timentibus Quae solet occidere De cunctorum genere Verum est acquirere Filios cum patribus. Deum diligentibus, Homo, reminiscere, Quidquid volunt petere, Cum abundas opibus, lustis tamen precibus, Eas te dimittere. Sic debemus credere. 5. Quae te vincit rabies? Naui tua res agitur, Dum vicini paries Proximus coinburitur. Hic vivit, hic moritur; Dic, horao, quid faciesV Quidquid orbe clauditur, Et genus et species In momento perditur. Collectan. ms. Incert. Origin. saec. 15. Cod. Parisin. Nouv. acq. 1544. 314. De Vanitate Mundi. 1. Vanitatum vanitas 2. Mundum velle sapere, Est omnis mundi huius Dolum aut honorem, Res aat saecularitas, Eius fraudem carpere, Finis malus cuius Blandientum morem, Hinc pensa, quod futurum est, Ventum talis retinet, Quo venturus tandem, Sed non nimis diu, Nam iudicaturus est Hic Deum non attinet Deus veram in lancem. In tali ambitu. 3. Ab his et carnis onere Diabolique fraude, A peccati pondere Et ab omni clade, Deus pius liberet Nos trinus et unus, Qui gaudium tribuet, Qui est summe bonus. Collect. ms. Seitzense saec. 15. Cod. Romau. 602 (Varia 4). — 3, 4 omni claude. — „De vanitate mundi carmen ut „Patris sapientia". — 358 — 315. De Vanitate Jlnndi. 1. 0 mortales, quid agitis 5. Felix homo, qui fugerit Mundi quaerentes gaudia V Mundi huius miseriam 0 iiiiseri, quid facitis, Et qui perfccte vicerit Qui vestra desideria Diaboli malitiam-, Et maligni perficitis, Certe, qui ita vixerit, Quae vos ducunt ad vitia? Ut fugiat superbiam, Certe, nisi videritis, In fine bene poterit Trahet vos ad snpplicia. Caeli videre gloriam. 2. Cur ergo delectamini 6. Idcirco veri monachi In mundi vanitatibus? Mundi fugiunt prospera, Numquid bunc intuemini In bonis enim intenti Plenum esse doloribusV Semper tendunt ad supera, Vos certe morieniini Quaravis dicant maledicti: Cnm vestris pravitatibus, Horum vita est aspera, Ad inferna trabemini Omnes autem benedicti Cuni multis peccatoribus. Illorum amant opera. 3. Dic, homo, mihi responde, 7. Sed sibi bene caveant, Cur tanta mala pateris? Ne talia sustinendo Qnid thesaurizas? attende, Eorum facta j^ereant Cui ea dimiseris; Superbe se extollendo, Quid de te fiet, perpeiide, Vanam gloriam fugiant Cum vitam tinieris, Carnem suam macerando In bono seraper intende, Humiliterque impleant, In hac vita dum vixeris. Quod voverunt, faciendo. 4. Ubi sunt mundi divites, 8. Ergo, creator omnium, Qui terrena possidebant, Christe, qui regis omnia, Ubi sunt et sapientes, Finis atque principium, Qui scientia pollebant, Qui facis mirabiiia, Ubi fortes et potentes, Da robur, fer auxilium, Qui vi regna subiugabant? Ut fugiamus vitia, Certe ad finem tendentes Ut in terra viventium Nunquam mori se putabant. Vivamus cum laetitia. Collect. ms. Seitzense saec. 15. Cod. Roman. 602 (Varia 4). — Nach Str. 8 folgt eine Doxologie, die indes, wie der Keim zeigt, frenide Zntat ist: Donet pater cura filio, Cura spiritu paraclito, Cui sit summa gloria Per infinita saecula. Christi matri et angelis Sit laus atque arcbangelis, Electis quoque oranibus, In quibus regnat Dominus. 316. De Vilipensione Mnnilannrnui. 1. Mundi prosperitas 8. Quid prodest species, Et vitae brevitas Quid pulchra facies, Multos decipiunt, Quid color roseus, Dum volunt vivere, Et multiplicium Praeventi funere Quid prodest vestiura Cito deficiunt. Ornatus aureus? 2. Nulla potentia, 9. Invidens homini Nulla prudentia Mors pulchritudini Prodesse poterit, Non novit parcere, Cum rerum omninm Mors nescit ordinem Praetereuntium Vel celsitudinem Finis advenerit. Rerum agnoscere. 3. Quidquid est hodie 10. Ad finem omnia Laudis et gloriae, Mors trahit impia, Transit ut nebula, Quae sunt in saeculo, Non est durabile Facit deformia (^'uidquid mirabile Cuncta decentia, Ferunt haec saecula. Digna spectaculo, 4. Mundi divitias 1 1 . Mortis saevitia Atque delicias Plenos lascivia Quisquis amplectitur, Ocuios operit. Vel mortis gladio Fit caro candida Vel infortunio Pallens et livida. Pauper efHcitur. Quam vita deserit. 5. Cur ergo quaeritur, 12. Venusta facies, Quod cito pevditur? Blanda moUities, Non prodest quaerere, Quae placent nimium. Quidquid interitu Postquam subtrahitur Vel quovis exitu Vita, qua fungitur, Potest deticere. Fit cibus verniium. 6. Quod transitoria, 13. Et quid amantibus Nihil sint omnia, Fuerat omnibus Defectus indicat, Vana laetitia? lacet in vitiis, Abhorrent oculi Qui transitoriis Clausum sub tumuli Se nimis implicat. Brevis angustia. 7. Transeunt omnia 14. Forma laudabilis Saeculi gaudia lam marcessibilis Miserabiliter, Sepulcro tegitur, Et, quidquid praeterit, Pulvis in pulverem, Diu non poterit Cinis in cinerem Esse feliciter. Cito revertitur. : — 360 — 15. Opes Tiberii, 18. Sed nec grammatica Gloria luUi, Nec dialectica Marci facunditas Nec flores Tullii, Sunt audientibus Quos erudierant, Atque videntibus A morte liberant Veluti somnia. Huius exsilii. 16. Olim Virgilius, 19. Oportet igitnr, Vates egrcgius, Quamdiu vivitur, Laudem promeruit, Opus perticere, Quamvis laus hominum Ut Deo placeat, Post vitae terminura Et hic non valeat Nil sibi profuit. Mundus inficere. 17. Nec Plato plurima 20. Et cum de omnibus Scribens de anima Saeeuii actibus Morfem detinuit Nihil supererit, Per sapenfiam, Nostra sint gaudia Cuius notitiam In illa gloria, Veram non babuit. Quae nunquam praeterit. CoUect. tns. Seitzense saec. 15. Cod. Roman. 602 (Varia 4). A. — CoUect. ms. Incert. Orig. saec. 15. Cod. Vatic. 4257. B. — 2, 4 Seii rerum A. — 3, 5 mutabile A. — 4, 4 mortis taedio A. — 5, 1 Dum er^n A. — 9, 5 Aut celsitiidinera B. — 10, 1 impia B. — 10, 2 omnia B. — 10, 6 speculatio B. — 12, placet B. — 14, 6 redigitur B. — 1-5, 5 Et non videntibus. — Str. 16 ff. fehlen B. — Aufschrift: „Sequentia de contemptu mundi" A; Expliciunt vera vertaa de eoiitemptu mundi. Bemardus." B. 317. De snperna lernKalem. 1. Sume plectrum, lingua, metri, 4. Lucis auctor et perennis Tange chordas trochaei, Es orirgo lumiuis, Aureum deprome carmen Veritas de veritate, Aurea de patria, Lumen es de lumine, Est ubi beata vita Quo beatis sempiterna Et perennis gloria. Manat ipsa caritas. 2. Fige stilum dicque primum 5. Manat inde vita, salus, Rumpe, Christe, vinculum Manat immorfalitas, Cordis et fibras resolve, Vestis apta nuptialis Ut tuo de numiue Manat ipsa caritas, Metrice vel pauca possim Qua beatus perfruendo Te iuvante dicere. Vivit omnis spiritns. 3. Tu potestas gloriosa, 6. Es et ipse fons aquamm Tu raaiestas nnica, Cunctarnm viventium, Tu tuorum fortitudo, Ultro te bibenfi prodis, Virtus et potentia, Ultro tendis brachia. Tn decus creaturam Qui sitit, sitire desif. Salns es et omnium. Sat bibat, sat hauriat. ; ; — 361 — Quos pias tu fonte sacro, 10. Illa scilicet superna Quos perungis chrismate Hierusalem, omnium Imbuisque christiano Mater electorum, sacro Sacrosancto dogmate, Plena prolis agmine Hos pateruo more nutris, Et beatorum caterva Hos adoptas, hos beas. Saepta semper virgiuum. Sint ut ipsi sponsa Christi, 11. Cuius in platea semper Sint amici, sint dii, Dulciter melodians Cam iucunditate cordis Hj'mnum dicit angelorum Possint et pepetuum Pacifer concordia, Nnptiarum semper aptum Hyninum semper et beata Possidere gaudium. Turba fratrum personat. Gaudium, quod nemo plenum 12. Coetus omnis angelorura Tollat a fidelibus, Et thronorum milia Sed perenne cum beatis Magno [cumj triumpho patri Possidebunt angelis, Alleluia concinit, Ut sit ex utroque semper Dicit Alleluia nato, Una Hierosolyma, Dicit et paraciito. 13. Omnibus diebus, horis Et moraentis singulis, Mensibus cunctis et annis Omnibusque saeculis Turba fratrum dicit hymnum Mysticis in vocibus. Collect. ms. Laudunense? saec. 10. Cod. Bernen. 455. — Mit der Uber- sehrift: Versus Zmaracdi. — Vgl. Hagenus, Caimina medii aevi p. 93 sqq. 318. De Malitia Temporani. 1. Totus mundus est snbversus 2. Pertrahuntur ut raptores Et in mari gravi mersus Veritatis amatores, In profundo vitii Qui a malis abstinent Nunc virtutes relaxantur, Adulaces et loquaces, Super omnes honorantur Detractores et mendaces Deceptores impii. Principatum obtinent. 3. Adorantur maculati, Adhaerentes falsitati, Et praesunt in curiis, Maior locus illis datur, Et sic mundus desolatur Eorum consiliis. Collectan. ms. Incert. Originis saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. inisc. 52,3. — Wohl nur ein Bruchstiick eines liingeren Gedichtes. Abschrift von Kev. H. M. Bannister. ;; — 362 — 319. Mptra cuntra haereticos et schismaticos. 1. Mirentur mundi climata 8. Infirmus non perungitur, Haereticonim schismata, Oleumque despicitur Zizania dotata, Sacrum et vilescit, Evulsa iacent lilia, Defunctus iam deducitur Rosa simulque viola, Et turaulo recluditur Lolia radicata. Campana non pulsanti. 2. Insurgit matri tilia, 9. Diffidunt purgatorio, Pereunt dotalitia Ob qnod non datur promotio Summae caritatis, Animae raigranti, Propalatur horridorum Descendunt antra barathri, Forraa nunc haereticorum lanuam atri Cerberi, Saeculo toto satis. Sunt comites Plutonis. 3. Est eorundem bonitas 10. Pauperes non sant spiritu, Vultus, sed mentis acritas, Coraprobatur bono ritu, Hypocritarum nota; Nam gliscunt acs habere Eloquia biandifera Refutant enira obolum Venena sunt viperea, Poni in ofiFertorium, Nubila puritatis. Sunt deceptores vere. 4. Statuta sanctis tradita 11. Obulo nec pellinum, Emendatione addita Cinturae uec capuciura, Rumpunt viri fallaces, Non aptantur phalera; Fantur inventa frivole. Delicati sunt raartjTCs, Ach, infausti agricolae Cibos non nisi nobiles Profani, mendacesl Volunt deglutire. 5. Eia, sanctorum agmina, 12. Assunt et potabilia Tangentia caeli culmina, Nisi bene nobilia, Comprimite peccatores, Qnod possint mensam polire Fertur iam inaudibile Domentur ero;o baculo, Omnibusque odibile, Molares iungantur et collo, Sancti non venerantur. Profundo madentnr. €. Horae iam nunc denegantur, 13. Non nisi nunc garrnlizant, Orationes depravantur, Ubique infatuizant Undique lacerantur, Oves alienas, §ignum crucis iam rumpitur Oboedientiam non sequuntur, Imagoque deicitur, Omnes simul inducnntur Omnia frustrantur. Ad aeternales poenas. 7. Omnino benedictio 14. Infelices latrunculi, Spemitur et aspersio Omnis virtutis aemuli, Semoto rubore, Ubique divagantur, Infantes iam apportantur, Caritas periclitatur, Fluminibus coaptanfur Dum per eos praedicatur, Spreto fontis more. Ut omnes expcUantur. ! — 363 - 15. Pastores ecclesiaium, 17. 0 quanta ignominia, Quod Don admiretur parum, Dum iam cruenta bestia Et ipsi involvnntur Supplet vicem praelati In ipsorum divitias, Laicorum nunc collegium Sectantes contumelias Inurget clero taedium Laicorum comitatu. Clamore bestiali. 16. Latinitas paenuriam 18. Argumentum latratorum Patitur et iniuriam, Pugno, gladio, fraraea Omnia vulgantur, Solvitur hostili, Brunus possidet cathedram Consonum benedicatur, Ad scripturam reserandam, Ut laicus aratro iungatur Rustici magistrantur. Spreto argumento. 19. Ideo iam non retaxet, Condita cervix non laxet, Fibria non somnizet, 0 stupendorum genera Illicitorumque foedera, Aer ne agonizet. Collect. ms. loh. de Praga, Cisterc. Aulae Regiae anni 1501. Cod. S. Crucis 334. — 1, 2 Horridoruni amata(?). — li, 6 satis fehlt; cae- culo. — 3, 1 Et eorum decbuitas. — 4, 2 non addita. — 7, 1 Omniuni benedictio. — 8, 6 pulsanti gefordert durch 9, 3, mit dem es reimt. — 9, •"> Cerberi atri. — 11, 1 Obulo wahrscheinlich verschrieben. — 11, 3 aptantiir falema. — 15, 3 Ut ipsi iuvolvantur. — 15, 4 divitiis. — Das Lied handelt augenscheinlich von den Husiten. Latinitat und Verskuust (cfr. 16, 1) stimmen vollig zu dieser nHeroenzeit" der tschechischen Nation. 320. De malis Sacerdotibns. 1. Sapiens hoc carmen audit 3. lussa quod paterna sprevit, Libens, stultus aures claudit, Sol in eius alas sevit t • Caumata, et cecidit; Omnis stnltns vitiosus, Heu, sic multi sunt praelati Sapiens sed virtuosus, Saeculares, cucullati, Ut patet ex physica. Clerici, quos edidit 2, Ut habetur in ethicis 4. Simonia, qui paterna Per verba Aristotelis lassa deserentes lerna Virtus unaquaeque Inquinati corruunt. Medium exsistit intra, Sacramenta et praebendas Icarus sed venit extra, Vendunt, emunt et emendas Ergo peremit sese. Inde raro peragunt. ! : ! — 364 — 5. Illud iussum recusantes 8. Quidam etiam praelati, Gratis accepistis, dantes Posfquam fiuut confirmati, Sitis gratis omnibus. Plura, quam spoponderant, 0 quam multi clericorum Omnibus infringunt, quasi More negotiatorum Fidei de libro rasi Viles sectantur quaestus Se laute refocillant. 6. Cauponizant et mercantur, 9. Subditos multum inanes Mutuant, ut nanciscantur Quapropter tendunt ad manes, Opes malas, deinde Ponunt impotrabile lussi parum recordantes, Dorsis aliorum, vere Mutuum ut simus dantes Digito nolunt movere, Sperantes nihil inde. Non est hoc amabile. 7. Ecce. quale sunt exeniplum 10. Quidam clerici elati, Laicorum, quale templum Vestibus non arte grati, Christi eucharistiae Literatos respuunt, Reor. quod a noxa horum Plus amant ioculatores Kivet origo maloruni, Fistularum et clangores, Quae fiunt cotidie. Hi virtutem deserunt. 11. lussaque paterna pati Medium tenent beati, Cui virtns inerit, Qui autem virtnte caret, Ut Boetio apparet, Esse homo deserit. Collect. ms. Aspacense saec. 13. et. 14. Clm. Monacen. 3215. add. saec. '^/ii. — 9, 3 imperabile. 321. Incipinnt Decreta Simonis. 1. Sua Simon dat decreta, 4. Simon facit hos niaiores, Quod si bursa sit repleta, Hos abbates, hos priores, Fiet praesul vel propheta Nummos quaerit et non mores Davus, Birria vel Geta. Et nummatis dat honores. 5. Venter nimis incrassatus 2. Non attendit probitatem Qualiscunqne sed nummatus, Neque raores nec aetatem, Apud omnes infamatus, Simon facit hunc primatem, Quem plus inquinat reatus, Hunc priorem, hunc abbatem. Si oflferre sit paratus, Fiet praesul et praelatus. 3. Ad hoc pauper non accedit, 6. Et in sede coUocatur, Accepturum nil se credit, Miser, a quo magis datur, Nil habebat, nihil dedit, Tunc superbit, tunc inflatur, Nec in sacra sede sedit. Nil de Deo meditatur. — 365 — 7. Sunt praelati, sed quid erunt ? 14. Hi roendaces, hi periuri, Poenam tantum meruerunt, Grex porcorum Epicuri, Qui non cruccni Cliristi ferunt Sancto domate securi Nec salutem suam (luaerunt. Yolunt nubere, non uri. 15. Sunt tenaces, sunt avari, 8. QniDonportantcrucemChristi, Dare nolunt, imrao dari, Punientur poena tristi; Nummos quaerunt conlemplari, Si vis scirc, qui sunt isti: De favore populari Praecursores Anticliristi. Volunt omnes gloriari. 9. Non sunt Christi, sed dicuntur, 16. ludae perfidi sequaces, Quia Cbristum non sequuntur, Quos Veneris urunt faces, Qui mundanis abutuntur Immo lupi sunt rapaces Kt in caudam relabuntur. Et hypocritae fallaces. 17. Omnes ad inferna tendunt, 10. Inter hoedos numerati, QuiproposseChristumvenduut, Snnt a Christo condemnati, Solis opibus intendunt Non electi, sed vocati, Et nos male reprehendunt. Sunt gehennae cibus dati. 18. Omnes tamen in occnlto 11. Nihil eis est virtuti, Perpetrant maiora multo Carne caro qnaerit uti, Deo semper inconsulto, Praesul procurandae cuti Sed reatu non indulto. Plus intendit qnam salnti. 19. Ventres male macilenti Nihil exhibent egenti 12. Non fit sermo de virtntc, Nec responsum dant quaerenti, Non est cura de salute, Nam in tantum sunt inteoti Sed in procuranda cute Fruttis auri vel argenti. Student oranes praeacute. 20. Quid de sexu non est cura 13. Et dum venter satiatur, Et, si quaeris nosse plnra, Vis ardoris excitatur, Per hos sustinet natura Ut a Paulo praedicatur, Tnrpi tantum in mistnra Nubit praeses, ne uratur. Violari sua iura. 21. Tales mores sunt eoruna, Talis vita praelatorum, Et fiunt beati, quorum Moles latent peccatorum Per saecula saecnlorum. Collect. ms. S. Albini (et S. Maglorii) saec. 10— 13. Cod. Vatic. Regin. 711. add. saec. '^/is. — -M(j — S22. Oe Avaritia Praesalam. 1. Satis verba varia 4. Non forraidant Domini possem invenire templa subhastare, Et ea coloribus Care volunt vendere, variis vestire, nihil gratis dare, Sed quia prolixitas Nunquam vultus bilares solet fastidire, solent demonstrare, Brevis esse cupio, Nisi prius loculus nolo lascivire. incipit sonare. 2. Nolunt nostri praesules 5. Caritatem nominant liberos nos fore, boc, quod eis datur, Immo volunt vivere, Sinionia nomine nos servili more, novo baptizatur, Qni non laudat oninia, Ad quid plura referam, quae fatentur ore, nemo sublimatur, Si quem forte possidet, Nisi prius praesulis pellitur honore. bursa repleatur, 3. In subiectos saeviunt 6. Quod sunt vera talia, tyrannorum more omnibus est notum, Et eos afticiunt Morbus iste volitat nimio dolore, per hunc orbem totnra, Quisquis dare poterit, Quare vix invenies erit in amore, unnra sacerdotum, Qui nil dare poterit, A tam gravi crimine erit in maerore. penitus reniotum. CoUect. ms. S. Albini (et S. Maglorii) saec. 10 — 13. Cod. Vatic. Regin. 711. add. saec. '-/is. 323. De Simunia. 1. Est pretium in pretio, 3. Te videns infra speculum Et vitiata praemio Vultus Dei signaculum Virtus est victa vitio, Et ad lucri spectaculum Damnum plango commune, Sic currere spectaris, Communi trahunt fune Sacri dum oscularis Nos lucrum et ambitio. Secretum oris osculum. 2. Qai habet aures audiat: 4. Cruci servis nec in cruce, Helisaeus gieziat, Cum fers crucem lucro duce, Et Moyses adpropiat Inde casu crucis truce Ad rubum calceatus, Crnciamur merito Et pauper fit ingratus, Ligni sacri subito Cum gratis se discalciat. Eclipsata luce. — 367 — 5. Poena patens est peccati: 6. Si vis regno, rex, regnare, Premunt nos praeputiati, Spreto lucro te lucrare, Vultum vituli contlati Pretio plus pretiare Levat circumcisio, Temet Cbristi pretium, £t regalis nnctio Qui dat suis praeniium Servit falsitati. Summum salutare. Collect. ms. Veronense saec. 14. Cod. Oxonien. Canon. miscell. 95. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 324. De Ininstitia. 1. Vaeh vobis, bypocritae, 5. Vaeb, qui pro muneribus filii maeroris, mutas statum mentis, Qualis quisque lateat, Super causas positus iam apparet foris, universae gentis, Qni lux esse debait Cnm ad dona carritur vitae melioris, manibus exfentis, Per exemplum factus est Causa quidem premitur laqueus tortoris. rei vel iigentis. 2. Vaeh. qui super cathedram 6. Vaeh, qui pro sceleribus Moysi sedetis, impium non feris Lex a vobis legitur, Et cum pereuntibus qnam non confitefis, per consensam peris, Eius in ecclesia Cum oflfensam principum speciem tenetis, tangere vereris, Caius procul dubio Turpis lucri gratiam vitam non habetis. pro mercede quaeris. 3. Vaeh, qui mundum iudicas 7. Vaeh, qui male spolias snb humano die, Graecum ef Latinum, Sub te pugna graviter Ut in auro stndeas David et Goliac, coronare vinum, Post vitae periculum, Non sic Christus habuit post labores viae Pondus netasinum Nosti dare miseris Panem cum discipulis litteras Uriae. mittens in catinum. 4. Vaeb, qui bonis hominum 8. Veniamus igitur faves et personis ad agones Christi, Et ad voces pauperura Qui pro nobis voluit aurem non adponis, ab tribunal sisti. II ic ecclipsim patitur Quodsi bene novimus lumen rationis, opus Antichristi, Ubi causa geritur Non ad Christam pertinent precibas et donis. seductores isti. — 368 — 9. Christus semel obtulit 14. Christus inter scandala hostiam pro mundo melius profecit, Et, qui cedius fuerat, Peccatori similis factus est arundo, peccatum non fecit, Sub Herode passus est Cum humanam corporis mundus ab imumndo, speciem obiecit, Ut suos educeret Non in fortitudine lacu de profundo. fortem interfecit. 10. Christus morti datns est 15. Christus dedit aniraam ex patris decreto, mundi pro salute Eius lonas raeminit Et pro mundo moritur positus in ceto; mundus absolute, Christus fellis poculum Sed iam pro vocalibus bibens cum aceto accesserunt mutae, Dixit : Consumraatam est Omnes quidera novimus ordine completo. intus et in cute. 11. Christus mori voluit 16. Ecce, dicet aliquis, nova ratione, factus in ruina, Praeda factus eripit Qui relictis propriis praedam a praedone, tractus peregrina, Sub Pilato mutus est lam cortinas arguunt potens in sermone saxa cilicina, Et qui salomonior Voce dignioribus erat Salomone. detrahit sentina. 12. Christns pro Bersabee 17. Snper greges igitur caelos inclinavit, vigilent pastores Quam de patris solio Et paulatim transeant solam adamavit, ad honestos mores, Liber inter mortuos Ut honestis moribus mortem non expavit, congruant honores Propter quod et Dominas Nec maiorura meritis illum exaltavit, pereant minores. 13. Christus patientiae 18. Petms petram convenit praebuit doctrinam, versibus et metro, Nostrae carnis induit Ut per metrum Petrus sit vestera cilicinam, generosus Petro, Hoc illis in tempore Sicut quondam Moyses factus in ruinam, acqnievit lethro, Qui tenere renuunt Si quid iustum petimns, eius disciplinam. non refellas retro. ; — 369 — 19. Fraos est in notariis, sed non fraus immota, Hac in parte curiae fides est remota, Carta carens pretio non carebit nota, Sed scriptum reperies apicera pro iota. Collect. ms. Veronense? saec. 14. Cod. 0.\onien. Cauon. Miscell. 95. — Ab^chrift von Rev. H. M. Bannister. 325. In Cariani Romanam. Tuum, Sion, exsilium 3. Vicem suam ius alterat, Mirantur sol et sidera, Ordo naturae vertitur, Ob cuius exterminium Mater suos eviscerat Roma ruit adultera, Natos, quibus abutitur, Huius obumbrat vitium Aequum scelus exsuperat, Legis ruentis litera, Fas in nefas convertitur, Producitur in medium, Nummus per orbem imperat. Cedat et Babel altera, Qui pauper est, despicitur. Regnante Romae vitio Regnante Romae vitio Regnat omnis abusio. Regnat omnis abusio. 2. Petrus iacet in vinculis, 4. Albinus servat iannam, Vetus iacet clementia, Rufinus causas recipit, Exaltatur in singulis Qui pupillum et viduam Simon et avaritia, Nihil ferentes despicit Neronizat in oculis Uterque manum vacuam Suae prolis ecclesia, Minando procul abicit Et, qui lux est in populis, Dicens : nil dantes eruam, Recessit a iustitia. Sic adulando decipit. Regnante Romae vitio Regnante Romae vitio Regnat omnis abnsio. Regnat omnis abusio. 5. Praebenti patet aditus Eique fit petitio, Nil dantibus introitus Refutatur pro vitio; In Romanis interitus Crescit atque perditio, Nam Roma rodens funditus Non servit vili pretio. Regnante Romae vitio Regnat omnis abusio. Collect. ms. S. lacobi Leodien. saec. 13. Cod Darmstadien. 2777. Nach dem Rundreime zu schliefsen, vielleicht auch Cantio. Dreves, Pia Dictamina. VII. 24 — 370 — 326. Incipit plandus ecclesiae secnndnm Btatnm mudernorum filioram et non praevignornm a qaodam sacerdote editas. 1. Rogo corde pertractari 4. Sic sum modo denigrata Hoc breve compendiani, Istis in squaloribus, Quale mihi coraitetur Quae quondam eram subornata Maxime dispendium. Aureis coloribus. • 2. Qui solebant gregem meum 5. Olim qni me defendebant Olim digne regere, Et morti se tradiderant, Modo non verentur Deom, Qui nec sua tunc quaerebant, Nituntur me detegere, Sed propria perdiderant, 3. Denudare, spoliare 6. Nunc, quaesuasunt,qaaerentes, Pannis istis vilibus, Non quae lesu Christi, Quae solebam quondam stare Sic ad ima descendentes Induta subtilibus. Omnes hi et isti. II. 1. Praesul cum canonicis 4. Imperator, duces, reges Sed et clerus totus, Viam Dei respuunt, Praelatus cum monachis Quondam qui solebant leges Super me est motus. Condere, nunc respuunt. 2. Abatissa non deest 5. Miles, civis et mercator, Cura suis velatis, Omnes per ambaginem, Multitudo superest Vini cultor et arator, Sexus et aetatis. Ruunt in voraginem 3. Quorum actus omnium 6. Omnes cum fallaciis Non possum notare, Et snpplantatione, His videtur somnium, Litibus, mendaciis Non volunt curare. Et detractatione. 7. Quilibet subtiliter Sunm lucrum quaerit, Nequiter, hostiliter, Sic totus mundus perit. IIL 1. Haec a vobis clericis, 2, Vos legem ofiFenditis Qui estis Dci templum, Et evangelistas, Fit ruina laicis Sanctos vos ostenditis, Vestrum per exemplum. Sic impletis cistas. ; — 371 — 3. Monachorum quilibet 7. Currunt nunc in biviis Non quaerit nisi suum, Ut oves errantes, Serit, regnat ubilibet Deviis et triviis, Meum atque tuuni Neminem curantes. 4. Duo haec pronomina 8. Terrae villas visitant Scindunt unitatem. Nec non civitates, Per tria tua nomina Parum Deo militant Tolle vanitatem Propter vanitates, 5. Hanc, Deus piissime, 9. Mores saecnlarium, Per tuam maiestatem Quibus implicantnr, Parce, clementissime, Rerum temporalium. Et redde caritatem. Qnas illi imitantur. 6. Nam status claustralium 10. Quem credebam monachum, Nimium declinat, Deum ventrem habet Tuornm animalium Et plus curat stomachura Nemo gregem minat. Quara spiritura, quo tabet. IV. 1. 0 si cum licentia 7. Virgines yconicae Possem enarrare, Sic dicuntur tales, Salva reverentia Sed sunt daemoniacae Vellem revelare. Vel daemoniales. 2. Quaedam currunt feminae, 8. Comprimunt pectuscula Personae claustrales, Venenosae semine Seminant se tales. Lascivis et tenellis, 3. Quondam erant sponsae Christi, 9. Quos trahunt subtiliter Nuiic daemonis uxores, Suum in amorera. In abditis deberent sisti, Quibus captis nequiter Sed vanos gerunt mores. Infligunt dolorem. 4. Revelata facie 10. Suis amatoribus Vela deponentes, Veneiium dant pro melle, In turbarum acie Rhethoricis coloribus Ementes et vendentes, Acetum dant cum felle. 5. Serpunt veneficio 11. Discurrunt prae foribus, Habitum mutantes Sic implent suum velle, Et saepe suo vitio Falsis cum odoribus Frena sunt laxantes. Teguntur agni pelle. 6. Non sunt istae monachae 12. Hae student Ovidium, Neque moniales, Plane platearum Sed nec sunt canonicae, Felle stilicidium Sed sant curiales. Et faex feminarura. 24* ! — 372 — 13. Parant homicidium Multarnm animarum, Utinam dimidium Reservarent harum. V. 1. Omnis iam religio 10. Quondam erat gravitas lacet in ecclipsi, Et honestas monim, A cuius vestigio Vaniiatum vanitas Non recedunt ipsi. Modo tenet horum. 2. Qni per saecularia 11. Consuetudo flebilis Snmmis cednnt bonis, His in detrimentum, Calcant spiritalia Quae nimis esi fallibilis Pro cadncis donis. Et ducet in tormentum. 3. Qnae sit differentia 12. Pro corona gloriae Militis et cleri, Nnnc nutritnr coma, Dei sapientia 0 flebilis memoriae, Potest intueri. Cur pateris haec, Pioma? 4. Multi modo laici 13. Pompam huius saeculi Honestos gerunt mores, Student ampliare, Sic e converso clerici Nec timent pcriculi Fiunt deteriores. Poenam evitare. 5. Nunc utuntur cingulis, 14. Non pugnant cura militibos Gladiolis et peris, Rem publicam tenendo, Pnto, quod in singulis Sed manent cum divitibus Non sit multum aeris. Thesaurum componendo. 6. Ubi est religio, 15. Ebriosis litibus Ubi est tonsura? Iniraergunt se bibendo Manet in fastidio Nec cum sacerdotibus Animarum cura. Precantur in psallendo. 7. Quis potest has eripere 16. Asser, tesser, alea A morsibus Inporum, Praesentantur ibi, lam incipit desipere 0 lesu Christe, qaalia Sollertia pastorum. Vota reddunt tibi 8. Nam student has decipere 17. Raro breviarius Qnilibet raptorum, Illic adportatur, Serpentes sunt et viperae Sed timeo, quod rarius Desidia rectorum. Boni quid agatur. 9. Plus a mercenariis 18. Ubi vinum carius Laeduntur quam a lupis Sit, interrogatur, Et falsis vicariis, Ibi tabernarius Si audire cupis. Quam Christuspluslucratur. ; — 373 — 19. Adest cellerarius, 22. Mos iste necessarius, Et vinum ministratur, Sic tempus breviatur, Locus et notarius Occurrit pauper varius, Quivis sollicitatur. Sed illi nihil datar. 20. Nunc venit camerarius, 23. Vigilant in lusibus Et mensa praeparatur, Ad horam matutinam, Post adest stabularius Pro divinis usibus Et equus exornatur. Ordinant coquinam. 21. Aperit portarius, 24. Verba volant Veneris, Ad caiiipum equitatur Pudoris inimica, Cursitat avarius, Huius mundi sceleris Ut aer capiatur. Niinis irapudica. 25. Vivunt in deliciis Et sequuntur castra In mundi divitiis, Nec itur sic ad astra. VI. 1. Schisma, sacrilegium 7. Quaeritur nunc otium Modo venerantur, Omnium bonorum, Quorum privilegium Lucrum et negotium Multi iraitantur. Mundanorum horum. 2. Simonis officium 8. Quaeritur nunc corporis Multi prosequuntur, Amor, honor, favor Cuius maleficium Huius nostri temporis, Amplecti nituntur. Regnat livor, pavor. 3 Quod quondam erat dedecus, 9. Crevit turba Simonis, Nunc honor reputatur, Proficiunt Giezitae, lustitiae famelicus Voce clamant daemonis : A mnltis detestatur. Ite et venite. 4. Nefas nunc qui prohibet, 10. Aurura si ostenditur, Ab omnibus oditur, Metalla, numisma, Sed qui se vanum exhibet, Donum Dei venditur, Libentius auditur. Nec timetur chrisma. 5. Omnis iam devotio 11. Legem, evangelium Dormit, tepet, nutat, Multi perverteiunt, Sed veri snbtractio Nnmismatum auxilium Viam Dei mutat Pro divino quaerunt. 6. In concupiscentiam 12. Crescunt temporalia, Et in vanos mores; Spiritns decrescit,' Non cnrant continentiara, Ad haec et ad aequalia Sed gulam et honores. Qnivis inardescit. — 374 — 13. 0 pastores animarum, 16. Vos reddetis rationem Oviculas defendite, In die iudicii, Auscultate ergo parum Recepturi talionem Et verbum attendite. Regni vel supplicii. 14. Quorum rurani recepistis, 17. 0 quot lupi nunc a grege Honoreni cnm onere, Vorant lac et lanam, Pro quibus certe debuistis Et qui vivunt sine lege, Vitam vestram ponere, Sectantes viam vaaam. 16. Ut a lupis eruantur 18. Eqnitantes, cursitantes Et pseudoprophetis, Per omnes mundi plagas, Per quos muUum infestantur, Vanitatem imitantes, Et tantum siletis. Linquentes oves vagas. 19. Quarura Deus curam gerat Et protegat illas, Cum salnte sua ferat Ad sedes tranquillas. VII. 1. Vae vobis, hypocritae, 6. Pauper hic despicitur Sic dicetur dero, Nummo cnra albino, Rationem reddite Sed dives respicitur, Coram Deo vero. Praefertur cum rufino, 2. Qui peccata hominum 7. Non ingreditur ad eos lugiter surapsistis, Causa vidualis, Pro quibus caelo Dominum Sine nummo facit reos Orare debuistis. Quorundara decretalis. 3. Pro vestris sceleribus 8. Pro tam vili pretio Non paenituistis, lura vendunt tales, Sed nova veteribus Aequalis discretio, Seraper addidistis. Quantum habes, vales. 4. Tumet, iubet et inflatur 9. Post hos assunt advocati, Doctor decretorum, Et tabelliones, Scriba legis exalfatur Qui cum multis sunt vocati, Librorum sacrorum. Reddunt rationes. 6. Si sic Deus bonoratur, 10. Si cum paucis sint electi, Turha felix horum, Quam felices iUi, Sed, heu, plus delionestatur Ubi multi et perfecti, Perversorum morum. Semper sunt tranquilli. 11. Inter istos sunt devoti Viri non erranfes, Summo Deo bene noti lusfifian: secfantes. ! ; — 375 - vm. 1. Prosequor compendiose 11. Meis quoque uberibus Voce lacrimosa, Dulci lacte pavi, Conquerendo dolorose Affiigunt me sceleribus, Tota ruinosa. Pro quibus preces stravi 2. Sal terrae dicimini, 12. Sponso meo iugiter, Subditi praelati, Qui fuderat cruorem Lux mundi scribimini, Pro eis mirabiliter Omnes literati. Victus per amorem, 3. Si sal infatuabitur, 13. Sacratis vulneribus In quo salietur? A morte quos exemit, Reprobum probabitur, Ditissimis muneribus Ut pedibus calcetur. Ab inferis redemit. 4. Nova semper cuditis, 14. 0 caecorum caeci duces, Yetera mutatis, Qui vos excusabuut, Pauper.es retunditis, Cnm accusatores truces Falsa fabricatis. Constanter accusabunt? 5. In vobis et in subditis 15. Vos estis peremptorie Graviter peccatis, Breviter citandi, Latetis in abditis, Quid erit tunc memoriae Minime latratis. Negatis mora fandi. 6. Deo quod absconditis, 16. Ninivitae, Sodomitae Quod carum boni datis, Levius habebunt, Gratis nihil facitis, Cum vobis dicetur Ite, Hoc est mirandum satis. Tunc corda pavebunt. 7. Qoi favorem venditis 17. Stabitis attoniti In bis terrae pratis, Sine ratione, Mortem non attenditis Prius tamen moniti Vae vobis praelatis Cum dilatione. 8. Cervicem extenditis, 18. Nil datur ianuario Frena relaxatis, Vel prolocutori, lustos vilipenditis, Nil protonotario Iniustos exaltatis. Nec defensatori, 9. Multos reprehenditis, 19. Neque cellerario Vos semper excusatis, Nec adulatori, Errores defenditis, Neque camerario Sic barathrum intratis. Nec procuratori. 10. Quondam me persequebantur 20. Sedebit pro tribunali ludaei et pagani, Leo de tribu luda, Quorum actus imitantur Cuncta boui sive mali Falsi christiani. Tunc patebunt nuda. — 376 — 21. Omnia in veritate 26. Variis coloribus luste iudicabit, Pulchris et ornatis, Instis vitam indilate, Omor a victoribus Iniustis mortem dabit. Plns quam a praelatis. 22. Qnondam eram paupercula 27. Dncor nunc in curribus Ex corde patris nata, Elatis et falcalis Simplex muliercula, Et in altis tnrribns, Humilis et grata. Muratis et qnadratis. 23. Nunc sum in regalibns 28. Specioso conqueror Nimis exaltata Snmmi regis nato, Et in tribanalibus Qnod sic modo desolor Gloria ornata. In hoc terrae prato. 24. Castris et palatiis, 29. Quondam enim babui Pulchris ornamentis, Amatores plures, Pluribus solaciis, Omnes tabent, tabui Stipor fulcimentis. Quia, quasi fnres. 25. In gazophylaciis, 30. Carnis qnaernnt gloriam Auri blandimentis, Vanam et honores, Sophisticis fallaciis Sic aurum fit in scoriam, Et in argumentis, Et pervertuntur mores. IX. 1. Viri venerabiles, 6. Nou frangant vos contraria, Sacerdoles Dei, Si mala sustinetis, In fide sitis stabiles Nam per haec angaria Et serviatis ei. Vitara invenietis. 2. Vos, qui eius lilium, 7. Servns Christi in timore Manibns tractatis, Debet semper vigilare, Angeli consilium In labore et fervore Cum hoc habeatis. Temptamentis repngnare. 3. Consecratis, ministratis 8. Contra diabolicas Christi sacramentura, Artes resistendo, Manducatis, adprobatis Tandem apostolicas Novum testamentum. Virtntes obtinendo. 4. Caritatem, fidem, spem 9. Finito certamine Invicem- sectantes, Erimus uniti, Caelestem in lerusalem Finali in examine Intrabitis laetantes, Optime muniti. 5. Si tamen spreverilis 10. Tnnc pro nobis Dominns Mundi vanitatem Christns, sponsns mens, Et sobrie vixeritis Stabit nihilominns Amantes castitatem. Verus Homo-Deus. : — 377 — 11. Nos amplectens dulciter 14. IUi unanimiter Ardenti caritate, Erimus baerentes, 0 quam mirabiliter Sed et aequanimiter Cum summa largitate I Semper congaudentes. 12. Dncet nos intrinsecus 15. Nunc oremus Dominum, Mirae suavitatis, Qui nobis est fidelis, Quondam qui forinsecus, Qui pro salute hominum Eramus, cum beatis. Ad nos misit de caelis 13. Nobiscum aeternaliter 16. Dilectum suum tiliura Gaudebunt sine fine Pro nobis exsulare, Sic toti totaliter Ut nobis det auxilium, Gloriae divinae. Pugnando triumphare, 17. Ut post hoc exsiliura Mereamur conregnare, Iniquum ne consilium Nos possit arrestare. Collect. ms. S. Albani Treviren. saec. 15. [et 16.]. Cod. Treviren. 228. — III. .5, 3 piissime. — 8, 1 Fere villas. — IV. 1, 2 narrare. — 2, 1 Quidam. — .5, 4 sunt fehlt. — VI. 15, 3 Per quod. — VII. 8, 4 halies, tantum vales. Vni. 11, 1 verberibus. — 20, 8 Cuncta bona sive mala. — 26, 3 Lies: a rhethoribus ? — 28, 1 Sponso specioso. — IX. 10, 1 Dominus fehlt. 327. De Peceato Adami. 1. Adam, Adam, primus homo, 2. Adam, Adam, quid fecisti, Cur damnatus es pro pomo, Quare stolam amisisti, Quod sumpsisti contra Deum? Qua indutus immortalis, Hoc te fecit esse reura. Angelis eras aequalis? 3. Serpens nequam me decepit, Meum genus sic reiecit; Miserere mei, Deus, Ad te clamat Adam reus. Collect. ms. Benedictoburan. saec. '^/is. Clm. Monacen. 4612. add. saec. 13. 328. Conflictas Institiae et Misericordiae. Post peccatum hominis 2 0 creator optime, iam facta mina, bonitas nativa, Dura vitam deceperat Boni naturaliter mors adulterina, virtus effectiva, Peccati cotidie Homo tibi similis crescente sentina, et imago diva Audita est clementia lam prostratus pariter sic loqui divina fraude temptativa. : — 37S — 3. Vera veri bonitas, 8. ludex, inquit, optime, sine quo nil bonum, ne reus damnetur, A quo fmanat unice Nec eius infirmitas omnisj vitae donum, culpae deputetnr, Paradisi feceras Serpentis astutia, hominem colonum, si bene notetur, Nunc tuum in tenebris Peccantis slmplicitas plasma iacet pronum. veniam meretur. 4. Tu illi construxeras 9. Super eum viscera ornamentum poli, mea sunt commota, Quid mirum, quod adeo Hominis infirmitas valuere doli-, tibi bene nota, Serpens atque femina Et quia post culpam mens nocuere soli, est tibi devota, Non intres iudicium, Cansa rei simplicis condemnare noli. non est rea tota. 5. Respondens iustitia 10. Tu, qui cuncta diligis dixit pietati affectu paterno, Nescis reverentiam Hoc non ordinaveras, ferre maiestati, pater, ab aeterno, Retractas iudicium Homo quod de patria bominis damnati, et regno superno Fixum est chirographum Esset perilurus sic iaris consummati. peccato vetemo. 6. De throno iudicia 11. Ecce, malum hominis prodeunt immota, sic iacet inflictum, Omnis mutabilitas Ut nolenti misero prodit hinc remota, subrepat delictum, Veri iuris ratio Peccatum cum homine non est tibi nota, sic habet conflictum, Quid retractas iurgia, Quod infirmnm vulnerat quae probavit rota? et non sentit ictum. 7. Nec respondit pietas 12, Peccatores miseros nec vult disputare, sic nectit catena, Sed profusis lacrimis Ut peccati causa sit non ressat orare, et peccati poena, Deo carmen intimat, Ex usuris criminum sibi rogat dare, succrescit catena, Qnod rogandnm praevenit Et, cum ex origine et facit rogare. sit corrupta vena, : — 379 — 13. Peccatum inhabitat 18. Serpens conculcabitur putre carnis foUe, iusta talione, Quod in vase nascitur Ut sit meus unicus mors istius oUae, victor in agone, Caro cogit hominem £t pax et institia illud velle, nolle; praedato praedone Ergo parce gladio Osculo se copulant et vindictam toUe, pia iunctione. 14. Ecce, snb tot hostibus 19. De serpente capia et sub tot ruinis, prudenter tropaeum, Quem creasti, Domine, Placet, quod humilitas tuus iacet cinis, carne tegat Deum, Tuum plasma, Domine, Ut temptator homiuum car perire sinis ? invadendo meura Nunc festina, tempus est, Innocenter opprimens, et memento finis, inre perdat eum. 15. Vix bene finiverat 20. Fiant ergo nuptiae pietas sermonem, nato Deo Dei, Et secretam consulens Ut destructa penitus Deus rationem, parte lebusaei Ut captivum liberet Vetus mortis spolium et vincat praedonem, restauretur ei, Hanc profudit gratiae Dividantur spolia fons orationem domus speciei. 16. Pie mones, fiiia, 21. His assisfant nuptiis ceteris plus grata, caeli hierarchiae, Quod te movet hominis Sonent hymni, cantica, forma deformata, sonent syniphoniae, Sed sola institia Verbum patris unicum, tenet immutata eiusdem usiae, Mala, quae per hominis Ut in vellus pluvia, culpam suut librata. sic descendat pie. 17. Restat ut consilium 22. In Aegypto virginem pandatur secretum, despondi servire, Et sunm iustitia Quam antiquus Pharao temperet decretum, vetabat exire, Et, cum profnndissime Sub luto, sub latere fuerit impletum, cogit oboedire, Hominis redemptio Ut tandem ad patriam finem ferat laetnm. vix speret redire. ; — 380 — 23. Inter colli vincula 28. Procedant de thalamis suspirat in malis, chori puellarum, Maior formae decor est Laeta replent spatia quam squalor poenalis, coetus reginarum, Fuscam sol exusserat, Fides, spes, hurailitas sed vultus regalis, et raater earum Inter Sion tilias Ordinavit caritas nulla fuit talis. cibos nuptiarum. 24. Igitur rex nobilis 39. Stant adulescentulae et veri decoris vultu decoratae, Sponsam quaerit nobilem, Astant regura tiliae tantis dignam thoris, sponsae praeparatae, Et quae tanti gaudii Indumentis variis digna sit, honoris decenter ornatae, Ut iutret palatium, Ut regina splendeat divini amoris. in varietate. 25. Ille patris unicus 30. Sponsa petit osculum in hanc aestuabat, copulantum more, Paranjmphum virgiui Sponsus sponsae virginis statinique legabat, gaudet in araore, Patris formam virgini Zeiat regis purpuram plurimum laudabat, et novo splendore Quis, qualis et unde sit, Sumit vestem de Bosra quid velit, mandabat. tinctam in rubore. 26. David cum psalterio 31. Supernorura acies sponsam salutavit et chori psallentum Et epithalaraicum Quaerunt, unde rubeat carmen exsultavit, regis indumentum Isaias gloriara Latet hic raysterium sponsi proclamavit, et hoc teguraentura, Prophetaruni quilibet Quia suraptum ex Edom idem nuntiavit. fnit et inventum. 27. Virgo decas audiens 32. Inde sponsi thalamo regis et decorem, praeparatur lectus, Regnura et divitias, In quo sibi copulat thesauri nitorem, dilectam dilectus, Ut Aegypti exeat Et ut sponsus pectori squalidum foetorem, sponsae iungat pectus, Servus regis sequitur Sic in sponsam defluit promittens amorem. caelestis aflfectus. ; — 381 — 33. Lectus ille floridus Plato. ex lignis olivarum 38. Ista non est logica Cetimque mox sternitur nec theologia, et lignis palmarum, Sed adultis mentibus Paradisi species quaedam phantasia, mitis resinarum, Cum super tot spatia quibus De condituni est fert allegoria, opus illud clarum. Non est ista veritas, sed falsigraphia. 34. Cherubim et Seraphim S a b e 1 1 i u s. assistunt cum thronis Et epithalamicum 39. Nunquam talis potuit suis cantant donis, lieri descensus, Stant viginti quattuor Quod mortalis tieret senes cum coronis, creator immensus, Et servant fortissirai Intellectus deticit lectum Salomonis. et delirat sensus, Ut mortem susciperet 35. Advocantur virgines in cruce suspensus. et circumdant thorum, N i c o 1 a u s. Ut cantent suavissirae Ista monstro similis carmen angelorum, 40. videtur doctrina, Inter quas et deciraa De gigantum fabula, fuit, haereticorum non de re divina, Falsis scriptis intonat, Qnod res trina una sit vult turbare chorum. et res una trina, Arrianus. Fingunt hoc haeretici vel, qui potant vina. 36. Qnas laudatis nuptias, Manichaeus. qnaenam sunt et quare? Contra naturalia 41. Qui creare potuit vultis delirare, cuncta nec creari, Praesumentes virginis Suo, qno vult, ordine partnm praedicare iubet ordinari, Vel in tribus unicum A naturae tramite Deum adorare. nil prorsus maechari, Numquid ipse potuit N e s t o r. homo transformari ? 37. Protopanton, thogaton, 42. Sic opponens ratio summus illocalis magis insistebat, Semper fuit et erit, Ad diversas haereses semper est aequalis, species movebat, A se nunquam discrepans, Nestoris et Arrii nnnquam inaequalis partes inducebat, Fecit hoc anomalura, Sed tides haec dogmata ut esset mortalis? ultra non ferebat. ; : — 382 — 43. Fides ergo rctulit 48. Hoc non potest ratio paulisper commota disputando scire, Dogmata, quae praedicas, Nec intrare poteris, Don sant tibi nota; cum velis exire, Procul a sacrario Si desistes quaerere, nostro sis remota, potes invenire Non nosti caelestia, Et cogDOSces optime, non rotam in rota. si velis nescire. 44. Singularis trinitas 49. Fides haec catholica, totum unum esse, per hanc salvus eris, Pater et paraclitus, Via non est alia, fios de virga lesse, qua iustificeris, Per trinas hypostases Firmiter, fideliter creduntur expresse, credere iuberis, Ut sit una deitas Et, si non credideris, et totum unum esse. in aeternum peris. 45. Isdera tribus esse est 50. Veritas interea consubstantiale, non vult argumenta, Nihil ibi dispar est, Sed languenti lericho nihil inaequale, praeparat uuguenta, Sicut una deitas, Duos dat denarios, sic unum aequale, dno testamenta, Tres sunt, sed tribus abest Vinum stabnlarius omne numerale. praeparat, fomenta. 46. Deo Dei filius 51. Parte levat altera nescius abesse, filium mendicum, Sic assumit hominem, Omnes opes abstulit quod non mutat esse, amor meretricum, Nostrum voluntarie Stolam fert et annulnm Suscepit necesse, post opus iniquum, Sponte carnis legibus Fratrem licet habeat dignatur subesse. aemulum antiquum. 47. Et dum fit assumptio 52. Ad regales nuptias carnis unione, multi conflnxerunt, Non mutat substantiam, Reges Tharsis et insolae habitum personae, munera tulerunt, Nolla fit traassumptio Tyri et Aethiopes de coniunctione ibidem fuerunt, Cessent nunc arguere Ex Aegypto pariter de hac assumptione. legati venernnt. — 383 — 53. Tnnc ponuntur fercula 54. Tunc caelestis curia mirando nitore, tota movet cantus, Nardns, crocus, cassia Summique caelestium concertant odore, chori cantant sanctns, Panis vitae ponitur Cherubim et Seraphim ferculo priore, cantant sanctus sanctus. Sapit omnifaria Omnes sancti clamitant: manna suo more. sanctus, sanctus, sanctus. 55. Sine fine clamitant milia centena, Sine fine talis est nuptialis cena, Eius ad soUemnia nos ducat de poena, Cuius mensa gaudia semper habet pleua. Collect. jns. Voraviense saec. 14. Cod. Voravien. 374 (306). —-4, 5 et femina. — 9, 4 est tibi bene. — 9, 5 per culpam. — 9, 8 est tibi rea tota. — 14, 2 tot fehlt. — 17, 8 feret. — 22, 8 sperat. — 23, '> forma. — 28, 3 spatio. — 33, 2 et lignis. — 42, 3 diversos. — 45, 1 est fehlt. — .54, 3 que fehlt. — 54, 4 chorus. 329. De Divite et Lazaro. 0 tu, qui miseros spernis nec nutris egenos, Cum legis haec, pensa pia Christi brachia tensa. Maxima qui gratis recipis, cur parva negabis? Marmora rite colis, non Christum, sat modo perdis. 5. Divitis, en, recole fiagrantia, mente revolve, Qui renuit Lazari mendici vel misereri. Affluit hic dapibus, Larzarus ieiunat egenus, Hic epulis gaudet, nec micas obtinet ille. Mors subit et propere vita privatur uterque, 10. lure datur barathro locuples, pauper paradiso. Extremo Lazari digiti petit inde liquari. Divitis hinc epulae pensantur deliciae^iue, Atque fames inopis pensantur et ulcera tristis, Uritur ille malis. congaudet iste beatis. 15. Haec, miser, haec cogita, subeas ne tartara, vita, Da tua; quae tua sunt, post mortem nil tibi prosnnt. Tunc bene servatur substantia, si tribuatur. Quid tibi, si mundura totum complecteris istum, Post hac perpetua crucient te saeva fiagella? 20. Hunc imitare, rogo, qui se et sua donat egeno, Sic poteris vere Christum sine fine tenere, Non aliter, crede, poteris super astra sedere. Collect. ms. incert. orig. saec. 15. Cod. Oxonien. Canon. Miscell. 523. •- Abschrift von Rev. H. M. Bannister. ; — 384 — 330. De Bellu Sacro. 1. ToUe sarcinulas, Transit pericula Qui crucem baiulas, Petri navicula Ad crucis proelium Nec tota mergitur, Pes cnrrat fortium Sed ventis quatitur, Nunc sponsi filii TJt mundum deserat Palmam martyrii Et fructum referat, Tollunt per gladium. Quisquis compatitur. Haecne consideras, Quisquis desideras Honorum onera, Lucra vel munera? Exi iam propere, Exuto vetere Prima fac opera. CoUect. ms. Veronense? saec. 14. Cod. Oxonien. Canon. Miscel. 95. Abschrift von Rev. H. M. Bannister. 331. Dc Vino et Venere vitandis. 1. Qui poetamra dogmata 2. Sed Bachnm qni cum Yenere Vult sequi, spernat vitia, Vult indiscrete colere, Discat honeste vivere, Virtutum est apostata, MuUum se prorsus laedere, Liide sonant proverbia, Adiungat se maioribus, Quod vini sint commercia Subiectus sit virtutibus. Honorum mors et femina. 3. Qui colit haec intrepide, Denm perdit praecipue, Parentes, sensus, dorainos Mores, raentem et socios, Tempus Collect. ms. S. Floriani saec. 13. et 14. Cod. Florian. XI 587. add. saec. 14. — 3, 5 fini sint. 332. Versns accipitre et pavone. 1. Avis haec magna 2. Bonus plasmator Ad astra tendit Bene laudetur, Alta, sublimes Bona per orbem Aspergens voces Bene formavit, Agnnm conlaudat, Bona percomplens Auctorem cunctis. Benigne tegit. — 385 — 3. Contectis pluinis 10. Largum [hi] plaudent Concussit pennas, Linguis vibrantes, Cauda coruscat Liquescunt melle, Colore fulgens, Longe sonantur, Cantum etnittit, Laudantque patrera, Cunctis praecellit. Laeti canemus. 4. Dilatat pavo 11. Mirum probatur Dignis triumphis Mortua, carnis Diversis modis Multum post tempus Duo in rotis Marcida linquens, De parvis membris Malaeque muscae Decior cunctis. Minime tangunt. 5. Extrema die 12. Nuliusque tempus Extinctus sole, Nunquam excedit, Excelsa subens Nullusque vermis Evadat mala, Nunquam voratur, Extendens plumis Nec ulius quidem Evolat summis. Non invenitur. 6. Fortis acceptor, 13. Ovum exitus, Firmior pavo, Oblitus nidum, Ferocem sive Ornetur plumis Fidus despexit, Oportet cauda, Felix, invictus, Obvia cunctis Firmus permansit. Ofiferens bella. 7. Gloria ipsi 14. Pulchra est iuncta Gaudens vicisse, Pavone pugna, Girans in circo, Pergunt simul[que] Gestans in plumis, Pedes vibrantes, Gavisus canit riagis cruentis Gloria pompis. Pectus attendunt. 8. Huic volatu 15. Quam pulcher totus Hangeli vultus Quasi platanus, Honesto modo, Qui hoc viatur Hilari vultu, (^uem quod gemmatus, Hoc est mirandus Quod videns pectus Huius aspectu. Quasi zmaragdus. 9. In tempus veri, 16. Regali ritu Ignis et floris Rutulet pavo, lungunt pennata, Recte cum digno Invitant pascha, Rege locabo, Invicem sonant Regali . . Ipse et pavo. Reguli esto. Dreves, Pia Dictamina. VII. 25 ! — 386 — 17. Satisqae pinguis, 19, Unumque trinum, Satiat nimis Unus triumphis, Sapor vel gustus, Uerus occisus, Satiat pectus, Uerus aeternus, Solusque bonus, Uoians ad caelum, Similis nullus. Uivens aeternus. 18. Trinitas summa, 20. Xristus est natus, Tibi sit gloria, Xristus est passus, Tu factor bone, Xristus in cruce, Tu cunctis vita, Xristus se iussit, Tanta quae magna Xristus (in) sepulcro, Tegit sub astra. Xristus (rejsurrexit. Collect. ms. Laudunense saec. 10. Cod. Beraen. 455. — 2, 6 Benigna. — 4, 6 Decior wohl so viel als Decentior. — 5,3 Excelsas. — 5, 4 male. — 6, 1 acceptor fiir accipiter. — 7, 1 Gloriam. — 8, 1 Hic in. — 8, 2 vultu. — 9, 1 viri. — 9, 2 cum floris. — 10, 2 vibrantis. — 10, 3 Liquescet. — 11, 5 Malique. — 11, 6 tangit. — 13, 2 oblitum nidu. — 13, 3 Ornatur. — 15, 1 pulcher. — L5, 4 unverstandlich. — 16, 6 esso. — 18, 1 sumat. 333. Dialogns Avari. 1. Quicunque vult salvus esse, 4. Sperne facfum huius modi, Ut contemnat est necesse Dixit Cato, rera custodi, avaritiae, Dilige Crimen denarium ; Nulla gratis dat avarus, Nam qui sua sic consnmit, Largitatis est ignarus, Aliena quando surait, Virtutis et gratiae. Vertitur in odium. 2. Responsio haec avari: 5. Vilis opum est acervus, Nos oportet gloriari Quas tu servas quasi servus; In cruce nummi Domini, Largitafe fungere Paupertas non habet leges, Ut mihi sit laus et honor, Dum tu tantis rebus eges, Non meis me rebus conor Quae sunt tibi laus homini. Quasi servus subdere. 3. Dona gratis, ut sis gratus, 6. 0 qaam felix, quam amoena Felix eris et beatus Opulenta fit crumena Et te Deus diliget, Et nammorum copia! Nam hilarem donatorem, Ubi nummi, ibi census, Largientem more morem, Ubi amor, ibi sensus, Deus sibi eliget. Ibi pax et gloria. — 387 — 7. Cum sis plenns aeris tanti 10. Opes omne bonum docent. Tibi prava abundanti Et quid mihi verba nocent, Quid prosunt divitiae? Sit salva pecunia? £go satur, tu ieiunus, Non res meae moriuntur, Fames una, dolor unus Stultitiam patiunfur Angit te cottidie. Fecunda marsubia. 8. Opes donant quodvis donum, 11. Opes tuae te derident, Nummus solus summum bonum Qnia dicunt, qui te vident, Et perfecta caritas, Quod opes te capiunt; Naro quantitas quantitatum Congregando te enervas, Et potestas potestatum Possidebunt res, quas servas, Sola nummi quantitas. Qui te mori capiunt. 9. Quid in numrao nisi forma, 12. Ergo vere, cnm mundana Per quem perit legis nonna, Tam lubrica sint et vana Sepelitur ratio? Sine boni pondere, Augmentum est falsitatis Amnis more si defluant, Et sepulcrum veritatis, Divitiae si affluant, Mentis est confusio. Nolite cor apponere. Collect. ms. Henrici Schedel Nurenbergen. saec. 15. Clm. Monacen. 416. — 3, 6 eligit. — 4, 2 Uixit cather. — 5, 5 me fehlt. m De Hospitalitate 1. Cum Peus in principio Et quando quinque milia Cuncta creaverat, Monte praedicando De caeli tandem solio Cibavit quinque panibus Verbum et miserat Plenam his copiam Natnrae praeiudicium ministrando. Fit natus de virgine nascendo. 2. Haec virtus hospitalitas Dici promeretur, De causis salnberrimis Nil valet, si non caritas Deus incarnatur, llli maritetur, Omissis sed plnrimis Ne fiat eum tristitia, Sola nunc dicatur, Ipsam vultus hilaritas Ut expiaret vitium decoret. Factus est virtutes docendo. Creafor enim hilarem Qnas sua sapientia Amat largitorem, Singulariter Servemus morcm comparem Factis decoravit, Hunc sequendo doctorem, Sed unam per insignia, Donantes cum laetitia Dum Thetidem in Lyaeum Nec fraus vel subsannatio Nuptiis commutavit. laboret, 25* ; — 388 — Hospitem decet liospites Quorum crebro familia Chirialibus Nolens ieiunarct, Verbis pertractare, Si clavis eos saepius Quolibet actu permites Seris adulterina Eosdem familiam non cibaret. Condecet honorare Medii Christus loculam Nam probi augent farauli Semper diligebat, Decns hospitii, Per illud nos signaculum Sed servi nequam denigrant, Omnes instruebat, Pleni sint iugiter hi Virtutum vectus circulis supplicii. In medio quod staret Nonuulli sunt in propriis vitiorum. Per te manducantes, Extrancis hospitiis Hospes, in te discretio Laute convivantes, Decet motitari, lllorum bospes tieri Ne dicta virtus vitio Non delectatur Henricus [Possit] depravari, Moralis. Servetur dandi niodulus ', Eligendo mediura Talium vita sepulcnim extremorum. luste iudicetur, Quod foris est nimis pulchrum, Largitorum tene stateram, Sed iutus videlur Prodigalitas Vermibus variis repleri, A te propulsetur, Foetore multimodis- Avari nec ama perani, que malis. Qui nunquam ut hydropicus Sopbistice forinsecus Vel barathrum repletur. Pavonina sunt Sic nostras res hospitibus Cauda decorati, Eite largiamur, Atque domus intrinsecus Post mortem nos caelestibus Ardealibus anis Ut epulis cura Christo Sopitur depravati. perfruaniur. Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.]. — L 24 Plena. — 2, 18 permitti. — '6. 16 sq. cauda sunt. — 4, 24 Ut fehlt. — Inlialtlich Lehrg-ediclit, der Form nacb den Cantiones und den deutschen Muistersangen verwandt. Den Verfasser nennt iJ, 6 sq. Henricus Moralis. 335. De YII Artibus Liberalibus. Praevia grammatica 2. Artis haec textoriae sedet in senatu, gerit mstrumenta, Ipsa nutrix artium, Texere sororibus quodam principatu solet indumenta, Praeminens sororibus Nam librorum series, atque maior natu, quos haec est commenta, Fido tamen obsequens Artibus dat vestium illis famulatu. quasi velanienta. — 389 — 3. Post hanc dialectica 8. Haec quibusdam clausulis Vultu celsiore, ludere perita, Gressu statim rapitur Calculando digitos expeditiore, volvit expedita, Vernat eius facies Novitate vestium vivido colore, fulget inaudita, Perspicaci radiat Circumvolitantibus oculus vigore. numeris vestita. 4. Quodam privilegio 9. Ordine subsequitur vultus praesignita, ars geometrarum, Nunc sorores instruit CoUigit haec legibus oranium perita certis mensurarum, Haecque pro sororibus Longos trahens aeris pugnat expedita, circulos stellavura, Armis sibi commodis Maris altitudinem, commode munita. spatia terrarum. 5. Tertio rhetorica 10. Multa privilegia residens sedili, profert sui iuris, Sexu licet femina, Vestem multiplicibus robore virili, pinxerat tiguris, Apparatu vestium Cuncta certis spatia radians non vili, colligens mensuris, Quas colornm texuit Circulis, triangulis serie subtili. sive quadraturis. 6. Fulgurat prae ceteris 11. Post has vultura musica cultu laborata, profert luculentum, Variis coloribus Cantus quidera praevius florum purpurata, nuntiat adventum, Quasi pugnans pectore Nam cantandi multiplex tota loricata, gerit instrumentum, Cuius caput laurea Dat, quas plectro temperat, surgit galeata. fidibus concentum. 7. Quattuor ex ordine 12. Hilarat concilium subeunt sorores, dulci sono lyrae, Honoris frequentiae Docta chordas habili non dedigniores, pollice ferire, Prior arithmetica Cogit altas gravibus certo numero res voces convenire, Claudens ad matheseos Quod ex multis una vox introducit fores. creditur cxire. — 390 — 13. Ultima scientia 14. Haec a lini nomine sequitnr astrorum, pallio vestitar, Illa liberalium Tota quoqne siderom raaxima sororum, signis insignitur, Caelum docta permeat Sunm diademate atqoe superoram caput operitur, Motnm notans colligit Sic ornatu fulgido causas futurorum. fulgens redimitur. Collect. ms. Cainpoliliense 14. in. Cod. Campolilien. 137. Naclitrage und Berichtigimgen. S. 162, Zeile 17 v. o. lies Virga statt Virgo. S. 113, „ 4 V. o. „ Quocvun statt Quae cum. S. 241, „ 4 V. u. „ luventutem statt Inventutem. S. 271, „ 10 V. n. „ Laudet coetus statt Gaudet. S. 284, „ 9 V. u. „ Landeline statt Landoline. S. 298, Nr. 275 ist durch Irrtum in diesen, statt in Band XLVb geraten. Inhaltsverzeichnis Seite Seite Adam Adam primus homo . 377 Ave lesu nomen mirabile . . 73 Adam nos per vetiti .... 98 Ave lesu te colimus .... 44 Adest tempus matutinum . . 12 Ave lumen angelorum ... 47 Adiuva nos Deus meus . . . 324 Ave Maria Magdalena . . . 294 Ad sermonem nostrae laudis . 188 Ave Maria tua mihi memoria . 209 Christophore . . Aeterne rerum conditor . . . 237 Avp martyr 249 Agmine sidereo 289 Ave martyr triumphalis . . . 250 salutaris Alleluia iterum modulis . . . 329 Ave mater .... 201 Alraa poli stella 166 Ave mea specialis 199 Alma redemptoris 200 Ave pater egenorum .... 316 Alma serena pia 153 Ave plena gratia Angelorum . 207 Alme Dei digite 28 Ave pleua gratia Virgo vas . 124 Amat puer castitatem .... 824 Ave praesul honestatis . . . 290 Amor verus omnia 64 Ave regina caelorum .... 136 Angelorum gloria 238 Ave rex lumen cordium ... 47 Anna stellam sancta Barbara 244 raatutinam . . . 240 Ave .... Ante tuara faciera 235 Ave sancta Dei genetrii . . 167 A patre prodit genitus ... 19 Ave sub panis specie .... 111 Arce siderea Phoebe refulserat 62 Ave virgo concipiens .... 132 Area rosea vinea 194 Ave virgo Deo grata .... 253 virgo Dorothea 2-54 Artes docta regis nata . . . 282 Ave .... gloriosa Mater . . 212 Audi laude^ horae primae . . 13 Ave virgo virgo gloriosa Sponsa . . 182 Augustinus ex honestis . . . 241 Ave Aurea vale virgula .... 281 Ave virgo Katherina .... 281 pia 182 Ave Barbara beata 243 ! Ave virgo mater .... Ave caeli redimita 295 Ave virgo singularis .... 136 tu C^hristina . . . 248 , virgo Ave Christi raater digna . . . 215 Ave . . . . 131 Ave clara \ux solaris .... 212 ! Ave virgo verecunda 384 I haec magna Ave clarissiraa sanctomm . . 298 Avis Ave clarum rairaculum . . . 147 virgo Dei spes . . . 243 Ave confessor Leonarde . . 286 Barbara mulierum .... 245 Ave custos dulcis meus . . . 236 Beatarum . . . 228 Ave decus ecclesiae .... 213 Beati sunt qui habitant Benedicta oranibus 117 Ave gemraa o praeclara . . . 244 legione David .... 302 Ave gemma pudicitiae . . . 117 Bina Bridlingtonis prior pie . . . 269 Ave gloriosa Dulcis et . . . 192 — 392 — Seite Seite ille labor magnus . . 10 Caelestis regis principes . . 238 Fluxit pater omnium . . 22 Caelestium rex agminum . 18 Fons Deus crucis sanctae tibi . . 104 Caeli porta nobis orta . . . H5 Forma ut dilectio . • . 123 C.ieli reginara te iure . . . 169 Fortis mors Candor aeterni luminis ... 71 Funde preces in caelis . . . 219 Cardo caeli Punctum meridiei . 140 . 271 Catechizans et baptizans . . Galli cantu mediante .... 11 Christe nostra redemptio . . 72 Gaude cuius uterum .... 133 . . . 277 ChriBti virg-o Katharina Gaude Deo plena gaude . . . 169 . 154 Clara pudicitia pulcherrima Gaude dulcis Margareta . . . 296 269 Cleri universitas Gaude felix Anna mater . . . 239 Dei . . 214 Collaudo te matrem Gaude martjT Christophore . , 248 26 Consolator miserorum ... Gaude martyr Margareta . . 295 crucifixum . . 131 Coutemplemur Gaude perpetuo praedulcis . . 266 Copiosae caritatis Nicolae . . 299 Gaude reg^na nobilis .... 119 Crucis in ara Icsu cruentato . 93 Gaude sola pia sine crimiae . 166 in principio . . . 387 Cum Deus Gaudet coetus noster laetus . 271 Cunctipotens 46 Dominus ... Gaude Thoma ducum decus . 311 Cursum mundi sol vergentis . 9 Gaude virgo Christo grata . . 253 Gaude virgo concipiens . . . 182 De crystallo scintillula . . . 125 Gaude virgo iure matris . . . 147 De patre prodit genitus ... 19 Gaude virgo laudabilis . . . 185 Deus admirabilis 204 Gaude virgo mater Christi . . 134 Deus de nullo veniens ... 19 Gaude virgo sponsa Christi . . 279 Deus qui ad imaginem . . . 2.37 Genitor ineflfabilis 18 Dignus laude martyr gaude - 272 Genovefa flos virginum . . . 261 Diva parens maerore carens . 153 Gloriose rex Oswine .... 300 Dives virtutibus Dira . . . 310 Gratia caelestis reparatrix . . 169 Dulce melos tangat caelos . . 271 Gratias ex esu referamus . . 329 Dulcis amice vides .... 102 sub mundi vespere 64 Dum ... Heu heu Christe Deus . . . 130 Hic sacerdos fiiit ordine . . . 265 Eia veracis Hierusalem . . . 234 Hieronymus scholastica . . . 264 En ego heu vilissimus . . . 129 Hora nona qui potenter ... 16 En lohannes humi promus . . 274 Hora sexta crucifixus .... 15 Eremita tua vita • . . . . 272 Hora tertia qui missus ... 15 Est . . . Hugo de Burgundia 267 Huius mundi de profundi . . 38 Est pretium in pretio . . . 366 Evangelista fulgidus 274 .... lanua solis filia prolis . . . 165 Excitare o cor meum .... 245 leronymus scholastica . . . 264 Expurgator scelerum .... 101 lesse florem produxit .... 146 virum Extullamus sanctum . . 272 lesu Christe sempiterni ... 40 lesu decus angelicum .... 71 Firma Frideswitha 261 lesu Mariae filius 252 Fistula dulce sonat ut . . . 354 lesu supemi radius candoris . 86 Florens virgo caeli rore . . . 247 IlluBtrator cordium .... 202 — 393 — Seite Seit« Imperatrix egregia 218 .... . Michael cum Gabriele . . 225 Incipe lingua senum . . . 10 Mirentur mundi climata . . . 362 Inclita martyr Avia . . . 242 Miserere mater Dei . . . . 144 Inclite Christi confessor . . 276 Miserere mei Deus 223 In matutiuis Dotnine ... 20 Mitis Agnes quae nupsisti . . 235 In psalmis hymnis canticis . 21 Mole gravati criminum . . . 173 Insontes Domini nobis . . 267 Mors est ventura cuius . . 352 Intacta viscera Pudicae . . 67 Mortis ad montem te lesu . 92 Intima laetitia 323 Mulciber exsulta mons . . . 268 lohannes amantissime . . 274 Multam labem peecatorum . . 333 lohannes apostole .... 274 Mundi prosperitas Et vitae 3.59 luste ludoce precum . . . ixya Mundi salus o Maria . . . . 208 luvans prece nos a nece. . Mundi sator et plasmator . 271 Mundus abit res nota quidem . 354 K.atherina gemma clara . . 277 Nata natum adora 146 Liaudet coetus noster laetus 271 Naturam nostram Christus . . 161 Laurentius in ordine . . 285 Nondura rerum serie . . . . 61 Lau.s tibi . . . caelorum dux . . 167 Nunc amoris indicia . 112 Luctri amaro noti lamentantes 95 JNunc Cnristum olim patribus . Tl Liidimus heroico versu . . 1.52 Nunc omnes gentes populi . Lux illucens . illustravit . , 289 Lux nova sublimis de 73 O Adonai Domine 21 Lux veneranda bonis . . . 151 0 angelorum gloria . . . . 2:J8 0 Antoni sancte pater 240 Magnificare piam decet . . 152 0 athletae Thebaeorum . . . 311 Mane concurrit coetus . . 89 0 aurora rutila 146 Margarita pretiosa .... 256 0 beata Katherina 281 Maria Christifera .... 129 0 Birgitta stella clara . . . 246 Maria per ingenitum . . . 217 0 caelestis regni rosa . . . 279 Maria summa orta .... 169 O cara anima Deo .... 319 Maria virgo . regia .... 179 0 crux ave sanctissima . 107 Maria virgo virginum Ora . 216 0 crux ave spes unica . . 106 Maria virgo virginum Quae 217 0 decus Anglorura titulis . . 250 Mater ave Christi sanctissima 168 O Deus exercituum . . . . 238 Mater casta pia clarissima . 155 O felix regnura patriae . . 230 Mater Christi noli flere . . 131 0 filii ecclesiae Deum . . . 21 Mater dulcis nos dignere 214 0 flos egregia nascens . . . 156 Mater misericordiae . . . 217 0 flos primatum decus . . 286 patris . . . . Mater et filia . . . . 202 0 fons misericordiae 210 Mater virgo Dei decus 159 0 Francisce Concupisce . 260 Matutinfi tempore .... 284 0 Francisce pater sancte 259 Maximiim solacium ... 108 0 fratres devotissimi . . . . 320 Mellifluus lesus sit nobis . . 328 0 gloriose domine 24 . . . . Memorans novissima . . . . 340 0 lerusalem supema 300 . . Mente gaudens praedicabo . . 197 0 lesu lumen mentium 47 25** — 394 - Seite Seite O lohaniies amabllis .... 273 O V08 omnes qui transitis . . 849 O Lucia gratiosa 287 O V08 sancti Maccabaei . . , 291 O lumen verum genitura . . 50 Pange lira cordis mei . . . 338 <) lux sanctorum speculum . . 229 . . . 229 O lui sempitema 51 Paradisi amoena regio Parce pater piissime .... 17 O Maria gloriosa angelorum . 172 O Maria lux divina .... 135 Parendi velocitas 297 O Maria Magdalena .... 294 Pascha novum celebrate . . . 110 Passionis Christi primus . . 310 O Maria mater Christi . . . 132 Pater alme vere Deus ... .36 < ) Maria mater Dei .... 208 Pater creator omnium ... 18 < ) Maria roater Dei Miserere . 172 Pater fili paraclite 17 O Maria quae stetisti .... 293 Pater qui de nihilo .33 Pater qui es ingenitus . . . 31 O mater roatrum materno . . 164 30 O milites angelici 24 Pater rerum omnium .... Pater sancte a quo mundus . 337 Oiiines confitemini Deo quia . 314 68 Omnes sancti dirigite .... 24 Patris vmigenitus . . . 302 Omnipoteus miserere .... 25 Paulus aemulator legis Per pretiosam omnium . . 228 Onmipotens solus qui regnas . 52 Per sanctos tuos Domine . . 227 Omnipotens vis trina Deus . . 61 Petras de petra mittitur . . . 308 Omnis homo qui premeris . . 291 O mortales quid agit .... 358 Pie lesu recordare 58 Plebs fidelis et devota ... 280 O nobilis virgo Lucia . . . 287 Martine . . O pater nate spiritus .... 22 Pontificum decus 296 O praeclara Caecilia .... 248 Post peccatum hominis . . . 377 O praedulcis parvule .... 72 Praecepit praeses lesum ... 91 O principes angelici .... 238 Praesidium vitae 257 <) princeps pacis 26 Praevia grammatica .... 388 Precamur sancta trinitas . . 20 <) qualem quantum .... 22 O quam sacerdotium .... 329 Pretiose virtutum flos .... 297 Promissa Deus praemia . . . 228 O quantae perfectionis . . . 111 O regina angelorum .... 175 Pulchra Maria serena Maria . 154 O regina caelorum 219 Quae vitae es vena mihi . . 293 0 regina paradisi 213 Quem veneratur civium . . . 237 O regina sanctitatis .... 184 Quicunque vult salvus esse . . 386 O regum rex altissime ... 25 Qui descendistd Domine ... 71 O sacra virge nobilis .... 280 Quid in hac miseria .... 3-56 O sancta Deus trinitas ... 18 Qui gremio matris resides . . 72 < ) sancte Christophore . . . 249 Qui poetarum dogmata . . . 384 O sancte Dominice 252 Quique laboratis si vultis . . 257 O triclinium nobile .... 23 Qui signati estis Christo . . . 253 O trinitas sempitema .... 23 Quisquis ades plange cmcis . 96 O tu qui miseros sperais . . -383 Qui te orant o Maria. . . . 202 O Ursula nobilis 313 O viridis palma 256 Regis regum plebs devota . . 304 viva Christi hostia 287 Remove cito peccata 219 O .... | .... — 395 — Seite Seite Res nova mirabilis .... 193 Tactum pudoris nesciens . . 70 Kex civium caelestium . . . 227 Talis es et tanta crucifixi . . 104 Rite diem festum colirauB . . 150 Te cupio salutare 55 Rogo corde pertractari . . . 370 Te Deum canit ^iugiter . . . 227 Te lucis sinceritas 147 Te mihi Sacerdotes nunc audite . . . 331 pacifica vitae . . . 162 Temptator Salve Christi crux praeclara 103 pravus et . . . . 332 Te ob sanctorum Salve Christi parens et nata 163 merita . . . 228 Te rex laspar Salve decus feminarum . . 211 imploramus . . 309 Terna iara Salve flos florum lux vita . . 143 dena morieas . . . 2.57 Te vere Salve lesu Nazarene .... 96 summa trinitas . . 21 Tolle sarcinulus Salve lohannes sancte . . . 270 Qui crucem . :^84 Totus mundus Salve martyr et regina . . . 278 est subversus . .361 Trinitas lumen Salve mater miserorum . . . 139 luminum ... 19 Triumphale lignnm Salve mater salvatoris . . . 211 crucis . . 106 Tu sacerdos altissime . . Salve parens adornata . . . 191 . . 112 Tu signifer tu lucifer Salve pater exsulantum . . . 284 .... 272 Salve regina omnium .... 176 Tuum Sion exsilium .... 369 Salve salvator mundi .... 52 Unius numiais sed trium . . 137 sancta Caecilia 246 Salve .... Ut de lesu nomine .... 75 Salve sancte Michael 235 .... Uti sponsus de regio .... 71 Salve sancte prior 269 Vado mori mori naturae . . 351 Salve splendor paradisi . . . 239 Vaeh vobis hypocritae . . . ,367 Salve virgo pia caeli .... 158 Vale virgo regia 183 Saucte pater surama caeli . . 29 Vanitatum vanitas 357 Sancte praesul bone .... 312 Veneranda trinitas Sancte tuum nomen .... 30 18 Veni persona tertia .... 27 Sanctus Luthardus regali . . 290 Veris flos Herba ros .... 325 Sapiens hoc carraen audit . . .363 Virga parit florem 162 Satis verba varia 366 Virgo clemens virgo pia . . .213 Sceleribus homo plene . . . 293 Virgo Dei genetrix .... 157 Semper ave dia genetrix . . 136 Virgo Dei mater clarissima . 151 Splendida stella maris . . . 168 Virgo laudauda Impetra . . . 241 Splendor paternae gloriae . . 70 Virgo maris stella lesse . . . 159 Stella Maria maris quae . . . 163 Virgo mater melliflua . , . 174 Stiilla maris candoris ebur . . 166 Virgo prudens margarita . . 295 Stella maris o Maria .... 174 Virgo puerpera sis mihi . . . 155 Stelligeri splendor salve . . . 168 Virgo serena mater amoena . 164 Stillat in stellam radius . . . 190 Virgo restauratrix mundi . . 158 Sua Simon dat decreta . . . 364 Virtus angelorum deluditur . . 102 Sume plectrum lingua metri . 360 Vox invalescit .subsannationum 88 Summae Deus potentiae . . . 238 ' Summe pater Nicolae . . . . 299 "Wesselprunnenses fratres . , 211 Piererselie HofbDchdmckerei Stephan Geibel & Co. in AltenbnTg. THE INSTITUFE OF MEDIAEVAL STUDIES 59 QUEEN'S PARK CRESCENT TORONTO - 6, CANADA \ O 52 c> .