ANALECTA HYMNICA

MEDII AEYI.

Herausgegeben von

Clemens Blume und Guido M. Dreves.

XLVa

HI8T0RIAE RHYTHMICAE. Litiirgische Reimofficien

des Mittelalters.

Achte Folge.

Leipzig.

0. R. R e i s 1 a n d.

1904. HISTORIAE RHYTHMICAE.

Liturgische Reimofficieii

des

Mittelalters.

Achte Folg-e.

Aus

haiidschriftlichen uncl gedruckten Quellen

herausgegebeii

von

(juido Maria Dreves

j.

Leipzig-.

0. R. R e i s 1 a n d.

1904. JUN - 8 1958

1 0 81S VOEWORT.

Die Quellen, aus welchen die in vorliegendeni Halltbande nachgetrao:enen Officien geschopft wurden, sind ini wesentlichen dieselben, denen der Hyninenbestand des XLHI. Bandes dieser

Analekten entnommen wurde. Es sei daher auf die einleitenden

Worte jenes Bandes verwiesen. Benierkt sei aufserdeni , dafs dieser Folge von Reimofficien anhangsweise auch einige rhyth-

mische Mefsformulare , oder Teile solcher Formulare . zugesellt wurden, danmter auch die von Mone in seinen „Lateinische und Griechische Messen" mitgeteilte Missa VHL Die Bruchstiicke gereimter oder doch rhythmischer Officien, denen man da uud dort begegnet, lassen sich in drei Gruppen zusammenfassen. Sie sind entweder L Fragmente eines in allen seinen Teilen (oder doch zura grofsten Teile) rhythmischen Officiums, von denen uns aber iu den Quellen nur Torsos erhalten oder in^Druckwerken nur Proben

mitgeteilt sind. Solche Bruchstucke finden sich in (^»uellen, die ihrer Bestimmung nach nur Teile des Officiums enthalten konnten (Diurnale, Vesperale, Nocturnale), sowie in hagiographischeu

Monographien und Sammelwerken , besonders haufig in den Acta SS. So finden wir, um noch einiges zu dem Band XXVL

S. 7 ff. Bemerkten hinzuzufUgen , in den Acta SS. Maii U , 55 drei Antiphonen aus einem Reimofficium auf den hl. Avertinus. Die erste dieser drei Antiphoneu beginnt mit den Worten: Deus noster exaltat humiles. Ein weiteres Bruchstiick eines Reimofficiums treffen wir an

Acta SS. lulii III, »355. Es sind die fiinf Antiphonen super Psalmos aus der ersten Vesper und die drei Antiphonen der : "

— G —

ersten Nokturn , von deneD indes eine pposaisch abgefafst ist.

Dies Officium auf den hl. Vincencius Madelgarius beginnt mit den Versen

Magnis muneribus dotavit Hibernica tellus Nos, Madelgarium dum tecit habere beatura.

Dazu die Bemerkung: „Antiphonae officii Sonegiensis sancti Vincentii. Sonegiensis Patroni, una cum Responsoriis et Capitulis secunduni usum ecclesiae Sonegiensis.

Ein drittes Bruchstiick ist einem Officiuni des hl. Flos, Bischofes von Pola, entnommen und findet sich Acta SS. Oct. XII. 341. Es beginnt mit den Worten: Ecce flos odoris miri, und besteht aus den funf Antiphonen super Psalmos aus der ersten Vesper. der Antiphon zuni Magnifikat. dem Invita- torium und je drei Antiphonen der drei Nokturneu. Es ist he- dauerlich. dafs diese Historia nicht vollstandig mitgeteilt ist, ja nicht einmal die Quelle bezeichnet, aus der sie geschopft wurde. Bei der grolsen Fiille des Materials glaubte ich solcheu Brueh- stiicken aus zweiter uud dritter Hand tunlichst aus dem Wege gehen zu niiissen. 2. F.ine andeve Art von Bruchstiicken bilden einzelne rh\ thniisciie Antiphonen, Responsorien, Invitatorien, die sich zu- weilen niitten in soust prosaischen Officien finden. Solche ver- eiuzeUe Antiphonen oder Responsorien sind aus den Analecta grundsatzlich ferngehalten. Indes ist es vielleicht nicht ohne Interesse, ein oder das andere Beispiel hier anzufiigen.

So befindet sich in einem Passionale ms. S. Sergii Ande- gavensis saec. Hi. Cod. Andegaven. 813 (73ii), von einer Hand des 11. Jahrh. einsetragen, ein im iibrigen prosaisches Officium der HH. Sergius und Bacchus. Doch steht zum Magnifikat in 1. Vesp. folgende Antiphon:

Felix Sergi atque Bacche, sancto iuncti foedere. Terris Christo proeliati, caelis regno praediti, Vestrum qui colit triumphum. conservate populum, Ut dignemur hoste victo sanctomm consortio. Das Invitatorium besteht aus zwei HexameterQ:

Christnm soppliciter venerernur corde fideli, Sergius et Bacchus quem laudant voce pereuni.

Rhythmisch ist dann wieder die Antiphon „iu evangelium",

•1. h. zuni Benedictus:

Hymnis diem decoramus, in qua Christus praemiuin Sergio et Baccho dedit, quod est felicissimum, Quippe sibi ut astarent seque luce viverent Ac repulsam non timerent, cum quid nobis peterent. Hymnis ergo inncta prece postulemus supplices, Ut salutis suae orent fore nos participes.

Auiserdem befinden sich am Rande der Handschrift folgeude drei Pi^cen eingetragen, dereu Bestimmung unbestimmbar bleilit: das erste derselben ist beim Einbinden der Handschrift ver- stiimmelt; die beiden anderen lauten:

1. Eccc, fratres, quam sit bonum Et non nisi Dei donum, Quam honestum et iucundum Brevem declinasse mundum, Emendasse menda mundi, Ut vivamus non immundi, Fropter Christum abnegare Nosmet et sic habitare Fratres in unum.

Die iiii Dvuck hervorgehobenen Worte bekuuden. dafs das

Stiick auf Ps. ]o2, 1 Bezug nimmt.

2. Sancte Sergi, martyr fortis, Nobis per te, fac, extortis A secundae poena mortis Pars supernae detur sortis. Fac. intremus Sion portis Et caelestis nos cohortis Deus iungat civibus. Tnis sacris precibus Fac nos in caelestibus Conregnare sedibus Cum fratribus.

In einem handschriftlichen Brevier von Rennes, 15. Jahrh , Cod. Vatican. Ottobon. '>43. befindet sich ein im iibrigen pro- saisches Officium des hl. Symphorianus. Rhythmisch sind nur die fiinf Antiphonen der Vesper sowie das Invitatorium. — 8 —

1. Peractis vir nequissimns 2. Erat ergo tunc temporis In multis mundi partibos Cniusdam orbis principis Sanctorum cruciatibus Puer praeclarae indolis, Anrelianus Aeduae Symphorianus nomine, Se praesentavit finibus. Mirando pollens [schemate].

3. Hunc pater Faustus nobilis Puerum instructum literis Baptizari conslituit.

4. Regeneratur ergo [\ : igitur] 5. Coepit puer profusius In Christo fontis lavacro Piis crescendo moribus Caelicolis agentibus Divinae legis studiis Beiiigno et Andochio. Vacare iam praecipuis.

Invitatoriuui.

Regi sidereo iubilemus corde benigno. Qui superis sanctura sociavit Symphorianum.

In dem sonst prosaischen, aus der Sehrift gezoseneu Olficium der hl. Maria Magdalena findet sich spatestens seit dem 11. Jahr- hundert sehr haufig die folgende Antiphon, die noch Elision zeigt (nach Brev. ms, Secoviense saec. "12. Cod. Graecen. 77U):

Fundans Sion in saphyris, rex Christe altissime, Ac propugnans iaspidibus, te ex fide scientibus, Memor Raab et Babylonis cum Maria Magdalena, Confer nobisque ex illius pietatis magnalia Ut et corde paenitenti nos alienigenas His quandoque oollaetari, miserator, perficias.

In demselben Officium begegnet man (nach Brev. ms. Bene- diet. Suecic. saec. 15. Cod. Upsalen. C 477.) noch der folgenden rhythniischen Autiphon:

Gloriosa iam per orbem mtilat sollemiiitas, Qua caelestem sumpsit vitam Maria Magdalena, Luce vernans pretiosa turmas iuter caelicas, Cuius nos, lestt benigne, iam tuere precibus, Ut cum illa te laudare possimus per saecula.

Aus eineni handschriftlichen Breviere von Remireniont ( Cod.

Spinalien. Iti4 saec. ](•.) notiere ich die Antiphon auf Romaricus:

Pastor clemens Romaricus, Dei servus et amicus, Per Amatura eremitam Spiritalem doxit vitam, Quam devote sic finivit, Quod caelestem acquisivit. Ergo, Christe, te rogamus, Cuius esse nos optamus, Ut pro nobis sit confessor Ad te pius iDtercessor.

Ein Responsoriuni auf die hl. Katharina vou Siena entnehnie ich dem handschriftlichen Liber divinae doctrinae der Heili^'en, Handschrift des Dominikanerklosters zu Wien Nr. V-K saec. 15:

K. 0 spem iniram, quam. dedisti, Dum vixisti (et), dum transisti, Filiis, quos dilexisti, Dum te ipsis profuturura Post mortem promisisti, Nos tuis iuva precibus, Imple, mater. quae dixisti, V. Quae tot signis claruisti Et virtutibus fulsisti, Nobis opem feras Christi.

Drei vereinzelt stehende Antiphoneu auf die HH. Ausonius, Barbara, Christoph enthielt das 1542 zu Poitiers fredruckte Brevier von Saintes.

De sancto Aasonio.

A. 0 pastor huius patriae, Angeli^. comitantibus Ausoni, dux egregie. A loco fusi sanguinis Qui per gregeni martyrium Ad locum tui nominis, Snbisti, caput proprium Ora pro hac familia Deferens tuis manibns Deum in caeli patria.

De sancto Christophoro.

A. 0 Christophore, respice Te diligentes unice. Nos pietatis oculo Te venerantes scdulo, Sub huius adhuc lubricae Consors lucis angolicae, Carnis gementes vinculo; Caeli subscribe titulo.

De sancta Barbara.

A. 0 flos campi, lucida facies. ^ Te, Barbara, mirantur acies, Te tuentes confortat species Tua, per quam sit nobis requies. : :

— 10 —

Das tolgeode Responsorium , entnommeii dem Psalt. ms. Valcidorense saec. "/12. Clm. Monacen. 13067, zeigt einen primi- tiven Rhythmus; dennoch mochte ich es hier notieren, da es von hagiographischem Interesse ist:

R. Mole gravati criminum ad te confugimus, Hugberte, abba egregie, ne contingat nobis cum pessima morte finire. V. Impetra nobis, quaesumus. de praeteritis malis veniani, de praesuntibus emendationem atfjue de futuris uautelani.

3. Eine ietzte Ait von BruchstUcken liilfien solche, bei denen es zweifelhaft bleibt, ob sie der ersten oder zweiten der vorerwahnten Klassen angehort. Solcher Bruchstiicke habe ich eine grolse Anzahl aus Cod. Colonieu. 28. im Anhange zu Band XXVIII. dev Analecta zusammengestellt. Einige weitere tinden sich in dem reichhaltigen und oft l^eniitzten Cod. Darm- stadien- 521. Es sind die folgenden: De saucto Gerlaco, Comite Valkenbergensi. Zu den Band XIII S. 8 niitgeteilten Trummern eines Reimofficiums auf diesen Heiligen bringt Cod. Darmstadien. zwei weitere:

A. 0 (lexterae mutatio R. burgit, qui diu iacuit

Excelsi ! phalerato In lecto peccatorura, Evectus in dextrario Et iaetum grdmen messuit Asello insellato Ex semine dolorum, Reveliitur, cilicio Qui sic baberi nieruit Induiiur pro pallio. Concivis angelorum. Cuius in hoc exsilio V. Qui sewivunt in locrtmis, Nobis assit oratio. in exsulfdtione metent. De sancto Godefredo. Comite Cappenbergeusi. Zu dem Anal. XXVIII, 297 Mitgeteilten ist die folgende Antii»hon hinzuzufiigen 0 quanta plenus gratia Per clara fulget merita. Qui solum per intuitum Effugavit daemonium.

De sancto Ludgero. Die folgende Antiphon findet sich nicht in dem Officium des Heiligen Anal. XXVI, Nr. 01 :

— 11 —

Salve, confessor inclite, Lndgere beatissime, Caelesti fulgens schemate, Qai facis Christo credulam Pius plebem Saxonicam, Frisonuin gentem asperam Tu facis Deo subditam.

„Lutar(li confessoris, quondani comitis Cliviensis atque fuudatoris ecclesiarum sancti Clementis in Wysschel ac sancti Quirini in Nussia anno Domiui octinKentesimo XXV Aulser

dem Resp. 0 virum imitaiiileni . das Anal. XXVI. Nr. !"5 mit- geteilt ist, die folgende, dort fehlende Antiphon

0 quam venerandus Est iste sanctus Regum progenie ortus, Qui contempsit pompam saeculi Et secutus est praecepta Lljribti.

De sancto Paulo Eremita. Weder in den Officien Anal. XXVIII. Nr. 44 und 4"j noch ibid. S. :^15 finden sich die beiden Antiphonen und das Responsorium, die hier folgen:

A. 0 quam mirifice, R. Exemplar morum Christe, corascas, nec non speculam mona- Qni tam mirilice chorum, Sidera fascas Paule pater, clarum Exaltans humiles, nos duc per iter tibi carura, Gloriam caeli Hnias deserti Qui Paulo dederas fac nos intendere bellis, lure fideli, Ut tecum certi Qui par apostoiis iungamur in aetbere stellis, Atque prophetis. V. Cernere fac tecum Christnm gaudereque secum.

A. 0 praeclara caeli stella, Paule pater, seda bella, In eremo quae patiniur, Iguis ardet, mordet serpens, Gravat labor atque torpens

Mens (1.: Nos) Amalech insequitar; Duc ad montem visionis, Terram ad promissionis, Supemam lerusalem. — 12 —

De sancto Silvestro. Eine Antiphon und ein Respon- sorium. Vgl. Aual. XXVIII, 320, wo andere BruchstUeke eines Reimofficiums mitgeteilt sind.

Silvester admirabilis, R. 0 praesul clarissime, Confessione nobilis, Silvester sanctissime, Cai)ut factus ecclesiae, Aetemo regi sni)plica, In sede Petri positus, Ut nostra regat tempora, Eius quondam vicarius, Cuius vita mirabili Consors ipsius gloriae, Praeco esse meruisti; Caeli gaudes in culmine-, V. Serva tuo precamine Pios intende gemitus Christi redemptos sanguine. luvando tuis precibus, Qui talentum multiplicas, Ut tuo regi placeas.

Schliefslich sei noch eines sehr jungen Reimofficiums er-

wahnt. welches zeigt, dafs die Liebhaherei fiir diese Art von Officien selbst durch die „Moderne" der Renaissance nicht ganz uinzubrinsen war, was schon die ahnlichen Hinweise Anal. XXVI,

S. 9 u. f. ins Licht setzen sollten. Dieses Officium auf den hl. Fortunat, Bischof vou Todi, findet sich in Cod. Vatican.

Ottobon. 584. saec. 17. in. Als Probe diene die Antiphon ad

Magnificat in 1. Vesp.

Praesui Fortunate, Porta donum gratiae, Spes tuorum civium, Christi patrocinium, Nitens lux Italiae, Quo feramur prospere Nobile depositum Ad caeleste regnum Urbis Tudertinae, Almo te ductore.

Die Inscriptio dieses Opus lautet: „Ad illustrissimum et reverendissimum D. D. Marcellum, S. R. E. Card. Ord. Min.

Convent. Protect. , Episcopum Tudertin. Officium s. Fortunati, Episcopi Tudertini .... per fratrem lulium Arigonum Cremonensem eiusdem ordinis, servum humillimum, rh ytbmis deductum. Da Cardinal Marcellus Lante seit l<;

Munchen. deu 1, Mai 1904.

Guido 3Iaria Dreves. HISTORIAE RHYTHMICAE.

1. Die Dominica.

In 1. Nocturno. 2. Pectora nostra tibi tu, conditor orbis. adure Antiphonae. Igne pio purgans atque cremando probans. 1. Pro fidei meritis vocitatur iure beatus, 3. Tu populum liumilem Legeni qui Doniini salvasti ab hoste, redeniptor, meditatur nocte dieque. Atque superba tuo colla premis iaculo. 2. luste I>eus iudex, fortis, patiensque benignus, In te sperantes In 3. Nocturno. muni miserando fideles. Antiphonae.

3. Surge et in aetemum 1. Sponsus ut e thalamo serva munimine sacro processit Christus in orbem Custodique tuos, Descendens caelo astripotens, famulos. iure salutifero.

2. Auxilium nobis, salvator, mitte salutis In 2. Nocturno. Et tribaas vitam Antipbonae. tempore perpetuo.

1. Natnrae genitor, 3. Rex sine fine manens, conserva morte redemptos miseris tu parce ruinis Facque tuo dignos Praemia concedens, servitio famulos. aethera cuncta regens.

lirev. ms. Haiocense saec. "/li. )d. Capit. Baiocen. 74. — Der Aiifaii

2. De Corona Spinea.

In 1. Vesperis. Tu spes lapsis, infirmis firmitas, Antiphonae. Tu restauras 1. Gaude felix coronas perditas. mater ecclesia, Assunt tibi nova sollemnia, Ad Matutinam. Nam corona Invitatorium. quondam ingloria Nunc per orbem Assunt dominici Serti sollemnia, refulget gloria. Laude multiplici

2. Corona contumeliae Plaudat ecclesia. Cruore regis gloriae Sacro consecratur, Veneremur opprobrium, In 1. Nocturno. Quo salutis remedium Antiphonae. Mundo reparatur. 1. Christum snb serto spineo

3. Exite, Sion filiae, Deridet plebs perfidiae, Videte regem gioriae Cuius cruore roseo Sub coronae ludibrio, Sertum confertur gloriae. Fert diadema spineum 2. Plebis fit abiectio Et sceptrum arundineum Decus angelorum, Mundano spreto gaudio. Spinae sub opprobio

4. Coronam pulchritudinis Datus rex caelorum. De carne sumptam virginis 3. Sertum contumeliae Pro nobis Cliristus detulit, Non abominatus Quae sub corona spinea Florem sprevit gloriae Pio cruore rosea Spinis coronatus. Vitae coronam contulit.

Responsoria. 5 Christum eductum populo Damnant crucis patibulo 1. Spina carens ludaei, viri sanguinum, tlos spina pungitur, In vestitu purpureo Per quam culpae lUusum serto spineo spina confringitur, Mundi coronant Dominum. Spina mortis spinis retunditur, Ad Magnificat Dum vita moriiur.

A . 0 coronae V. Hac ludibrium miranda dignitas, Hostis deluditur, Poenas mortis Mortis dominiura repellens debitas! Per mortem tollitur. !

— 17

2. Spinae poena Quae se spinac exterminat, subdit calpas opprobrio ; Et dolores Felix huius dolor eliminat, spinae condicio, Mors[que] vitam Quae spinetum sub spina germinat purgat a vitio Et morteni terminat. V. Flos, spineti V. Inter spinas decus et gloria, honor illuditur, Pro spineto Vita mortem suffert opprobria. sob spinis patitur. 2. Mortis sceptrum comminuit 3. Flos de virga Vita, duni spinis pungitur, natus virginea, Vitae coronam tribuit, Puritate Dum sub corona moritur. nitescens nivea, V. Christus spiiiae Snb punctura punctus angustia marcescit spinea Nobis confert Crucis in area; coronae gaudia. V. Yirga tlorera 3. Coronat regem omnium virtutum genuit, ludaea serto spineo, Per quem totus Stat inter spinas lilium orbis reHoruit. V^^rnans crnore roseo, Spinarum culpae nescium, Spinae punctum aculeo. In 2. Nocturno. V. Sub decore Antiphonae. fulget purpureo Corpus nitens 1. Gestat coronam spineam candore niveo. Rex in derisum traditns, Ut ad coronara auream In 3. Nocturno. Nobis pateret aditus. Antiphonae. 2. De torrente bibens miseriae 1. 0 felix punctio, Exaltavit Quae vitam reddidit, caput rex gloriae Cuius supplicio Coronatum Mors mortem perdidit. spinis angustiae. 2. Spinam rex non reppulit 3. Regem Sibylla cecinit, Nec spinae dolorem, Quod ferret sertum spineum, Spinae sertum detulit Hoc ludaea non meminit Nostrum ob amorem. Spinae praebens aculeum. 3. Rex sub spinae cuspide < Responsorla. Olim laureatus

1. 0 miranda Pretioso lapide regis dignatio, Fulget coronatus. Dreves, Historiae Khythmicae. VIII. 2 !

— 18 —

Responsoria. Summura regem gloriae Spinis coronatum 1. Felix spina, Ridet plebs pertidiae per cuius circulura Morti condemnatum. Fluit sanguis, qui sanat populura, 0 quam felix punctio, Felix poena, Quam beata spina. felix piaculuni, De qua fluit unctio Quod salvat saeculura I Mundi medicinal V. Spina, quae Christuni cruciat, Mundura a culpis expiat. Pungens spina vulnerat 2. 0 coronae Christum patientem tropaeum inclitum, Et a morte liberat Sab quo vita Populum credentem. vicit interitum, Tu tuorum Spinae rubent sanguiue solamen militum Christura cruentantes, Et perennis Mundum lavant crimine coronae miritum. Caelum reserantes. V. 0 praeclarae signum victoriae. Ad BenedictuK. Tuos serva spina, servos in acie. A. Ave, poenae remedium, 3. Felix spina, Servi decus, ruius aculei regis opprobrium, Guttis rubent Tua plaga, roris sangninei, dolor, ludibrium Vires frangunt Vitae nobis regis tartarei, mercantuv praemium. Seras pandunt regni aetherei. V. 0 spinarum I n 2, y e s p e r i s. immensa gloria, Quae tot nobis Ad Magnificat. praesfant remedia A. 0 decus ecclesiae. In Laudibus. Gloriosa spina, Sertum regis gloriae, Anti|ihonae. Mundi [medijcina, 1. Adest dies laetitiae, Praesentis angustiae Quo diadema spineum Dulcor et resina, Regnum suscepit Galliae Te laudantes hodie Christi cruore roseura. Serves a ruina.

Legend. ms. Laurentii Odonis Lincopen. saec. **/i5. Cod. Dresden. A 182. — In L Vesp. A 4, 5 roseo. — In .3. Noct. A 3, 4 Fulget laureatus. — R I, 2 per cuius tinnulum. — Vgl. Anal, V Nr. 10 und 11. — 19 -

3. De Sepnlcro Domini.

In 1. Vesp eri s. Ad Completorium.

Antiplionae. Super Nunc dimittis.

A. Tumuli iucunda 1. Christnin nunc laudate, lugis fraglantia Qui omnia creavit, Sicut laetabunda Et tumbam honorate, Populi frequentia. Quam sibi reservavit.

2. Laudate Dominnm, Ad Matutinum. Nam sine fallacia Invitatorium. Eios in aeternum Manet laus et gloria. AUeluia, regem Gloriose sepultum, 3. Lauda regnaturum, iVenite, adoremns. Elisos erigentem Nobisque profuturum, Escam egenti dautem, Ad Nocturnum. Antiphonae. 4. Deo nostro laudem Da sparsos congreganti, 1. Qui in tumba torridum Malignorum fraudem Corpus dormitare Potenter conculcanti. Voluit refloridum Pofenter suscitare.

5. Lauda, lerusalem, 2. Deus exaudivit me, Qui in te benedixit, Cum ipsum invocarem. Sic et tu. Betleheni, Quem et in maerore Christum, dum homo vixit. Sensi redemptorem.

R. Ad cuius nutum floruit 3. Magnura nomen Dei Omnis creatura. Est notum iii ludaea. In ara crucis aruit Et pacis locus ei Egens sepultura. Paratus est in ea. V. In amore et fervore Gandete mente pura. Responsoria.

1. Ortus sol in Bethlehtm Ad Magnificat. Est valdc speciosus, Occidit lerusalem, A. A cruce deponitur Hinc factus radiosus. Corpus vulneratum V. Dum sic redit Et unguentis ungitur Sibi cedit Ad tumulum praeparatum. Acr nubilosus. 2* — 20 —

2. In horto quodam fuerat In quo pax aeterna Pumba doniinicalis, Metipsa habitavit. loseph quam exciderat, Vir Cliristo specialis. 4. De Arimathia V. 0 praeclara loseph a spectabili Tumba cara, Est parata via Nulla visa talis! Christi tumbae habili.

3. In cordis nostri tumulo 5. Locus a locato Christns se])eliatnr Clare serenatur, Et virtutum cumulo Christo, Deo nato, Feliciter ungatur, Laus, honor, virtus datur. V. Cura scis, qualis Hospes, talis Ad Benedictus. Digne custodiatur. A. Sepulcrum praeelegerat, Cum per prophetam dixerat, In Laudibus. Quod fcsset gloriosum; Adcelerent ad quod plurimi Antijihonae. Et venerentur cernui Miraculis famosum. 1. Laudemus nunc sepulcrura, Christi locum nobilem, In eo nara sepultum In 2. Vesperis. Vidimus immobilem. Ad Magnificat.

2. In sacro monumento A. Gaudeant archangeli, Christi corpus iacuit, Laetentur et angeli Undique unguento In hac festivitate, Fraglans balsamizavit. Qua Christi tumba colitnr

3. Hoc loseph cisterna Et landibus extollitur Sepulcrum figuravit, Sacra soUemnitate.

Viat. ms. Wratislavien. anni 1412. Cod. Wratislavien, 1132. — In 1. Vesp. Ad Magn. A, 4 lies Ad tumbam oder paratum. — In Laud. Ad 1. liened. A, 4 lies Adcurrant? — Hymnen: In Vesp : Rex gloriose nimium; Ad. Complet: De sepulcro irradiat.

4. in Praesentatione Beatae .MV.

I n 1 . N 0 c t u r n 0. Offerunt in templo Virginera parentes, Antiplionae. Ut voverunt, Deo Eara mancipantes.

Utero materno Pneumatis impletur Fuit consecrata Gratiarum donis, Mnndi redemptorera Veri adornatur Virgo paritura. Templum Salomonis. , ;; ;

— 21 —

Responsoria. V. Oninis ab intus gloria virginis exstitit huius. 1. Sancta priusquam nata fuit

pia virgo Maria, 2. Norma fuit cunctis Ventre pareutis clausa creantis vivendi spiritualis pneumate plena. Instituens vitam V. Pulchra nimis Dominoque duxit et angelicani, placens V. In Domini icge formosa, decora. meditatur nocte dieque.

2. Regum, pontificum 3. Simplex, pacifica, de stirpe suum capit ortum, prudens humilisqne pudica, Pontificem Christum Gratis ornata regem paritura supremum raoribus ipsa fuit V. Nobilis est genere, R. Pura fide, patiens sed nobilior probitate. spe, miro fervet amore,

3. Trima gradus ter quiuos scandit ipsa Ubeuter In 3. Nocturno. Sola parentes non Antiphonae. exspectanssepraeparantes V. Summo se teneris 1. Dono summi regis Dominopraesentat inannis. Piena benedicto Feminarum legis Caret maledicto. In 2. Nocturno. 2. Sumens illud Ave Antiphonae. Gabrielis ore Concipit intacta, 1. Templi gradus trima Parit incorrupta. Quindecim ascendit, prima Castitatem 3. Mater opulenta, vovit. Dominoque Dulcis et benigna, Nos tuo praesenta 2. Frequenter ab angelis Nato prece digna. Virgo visitatur, ab infantia Quorum Responsoria. Vitam imitatur. 1, Pneumatis imbuitur 3. Seraphin et thronos doctrinis raente serena Vincit puritate Ac paradisi mortalis Superatque sanctos praegustat amoena; Onines pietate, V. Haec genito patris praeparatur mansio digua. Responsoria. 2. Virgo Maria, maris, 1. Yirginitatem prima expers et criminis omnis, quae vovit virgo relinquens Fit geniti patris quein capit Exemplum multis genetrix , non postea virginibas; orbis, 22

V. Cunctos praecelleus, 4. Prudens, cunctis humilior, speciali munere gaudens. In amore ferventior, Prior est in vigiliis, dolore parit, 3. Absqae Frequentior in canticis. post jiartuni virgo remansit, virginco Nutrit 5. Professione, corpore pleno; de caelis ubere Et mente virgo exstitit, V. Stella paiit solem, Quae fJorem pudicitiae creantem. Gignit plasmata Posi generare debuit.

Ad Laudes. In 2. Vesperis. Antiphonae. Ad Magnificat. 1. Plasmator caeli siderum Lumen creat miriticum, A. 0 Maria, flos virginum, Cuius vita sanctissima Rosa sinc spina, Illustratur ecclesia. Inter spinas liliuni, Stella matutina, 2. Munda ab omni crimine Sole, luna clarior, Prodit ex regum germine, Muntli medicina, Otfertur a parentibus Balsamo suavior, Deo vota reddentibus. Caelorum regina.

3. Solis divinis usibus Gloria prae ceteris Mancipanda prae ceteris Et honore digna, Magnis nitet virtutibus, Nobis prece miseris Custoditur ab angelis. Succurre, benigna.

Brev. Atreliatense imp. Atrebati 1595. — In 3. Xoct. R 2, 5 Unctos prae- cellens. — R 3, b plain;ita creastem. — Zugehiirige Hyninen: Ad Vesp. et ad Matut.: ,,Ut tibi laudes valeant fideles"; In Laud.: O nirais felix".

5. In Visitatione BJH ,

1. Ex motu infantium 4. Ab intus plena gratia Laus divina proinicat, Fusa probat copia, Dum mater clenientiae Foris digna ideo Matrem lohannis visitat. Laudis et honoris,

2. A calore caritatis 5. Domini refugium Calefacta sterilis, Fortiter accedit, Dum vox sonat pietatis Cui patrocinium Salutautis virginis. Mariae procedit.

3. Inqninata nulla sorde 6. Quanto sese deprimebat Per carnis delicias, Sponsa fabri nobilis, Virgo carne, virgo corde, Tanto magis elucebat Lavat immunditias. Mater Dei huinilis. ;

— 23 —

7. Ferax est terra Domini 12. Dens palam omnibus Venter sacratae virginis, Revelet clemcntiam, Qui thesauram fert homini Quando pro hominibus Nostrae parem imaginis. Sumpsit carnis substantiam.

S. Habens Christum fundamentum 13. Cornu praeconis buccinat, Aurum, gemmam et argentum Regem novum annuntiat Sic superaediticet, Castris electorum Ut Mariam gloriticet. Et in domo Zachariae Corno frangens Ezechiae 9. Deo decantent omnia, Errores eliminat, Qui proles exstat virginis, Vertitati sublimat Elisabeth praeconiis Cornua iustorum. Efifugat erronea.

10. luste lux orta gratiae 14. Exsoltat infans utero, Mentem eius penetrat, Dum domum mater fet] virgo Cuius domum visitat Elisabeth intravit, Per se sol iustitiae. lam se indicavit Eius praecursorem 11. Novum tibi canticum, Cuius beneficio Virgo. decantamus, Humana condicio Ut te vitae viaticum Advenisse crederet [Semper] habeamus. Mundi redemptorem.

Diurn. et. liyiiin. ms. Benedict. Suecic. saec. 15. Cod. Upsalen. C. 477. — Die Stelhing dieser Bruchstiicke im Officium lafst sich scLwer erraten; doch scheint 1^!. die A ad Benedictus, 14 eine solche zum Ma^nificat zu sein.

6. De Beata )laria V.

In 1. Vesperis. Quod ipsius prece pins Piae matris regno patris Snper Psalmos. Ipsa duce vera luce Fmi donet et coronet A. Trinitatis thalamum, Ut dilectos et electos Angelornm gloriam, Laurea triumphali. Castitatis balsamum Et lapsorum veniam A d M a t u t i n u m. Laude totus et devotns Invitatorium. Chorus iste veneretur, Dei matrem et precetur, Salutis matrem Ut nos ita sub hac vita adoremus virginem, Mundos omni vitio Cnius sanctitas mundo

Caros reddat filio. Deuni parit et hominem. — 24 -

In 1. Nocturno. In 2. Nocturno.

Responsoria. Responsoria. 1. Mater casta, pia rosa, mitis virgo, Maria 1. Ave festiva ferculis Concepit florera Salomonis couviva, nec perdidit ipsa pudorem, Regis aurea V. Haec impraegnata conscendens triclinia, Christum parit inviolata. Pro agni occisione martvr purimrea mente, Florem virga parit, 2. Pro gratia qaam flospriusipse creavit, benedictionis V. Teste proplietia Argenteis Deus est flos, Maria. virga suffulta colonnis.

3. Virga dedit florem V. Monte Libano magis castum servando pudorem, candida virgo, lustitiae solem, 0 quam terribilis patris per saecula prolem. in ordine caritatis V. Gaudeat omnis homo, Transiit per medias quoniam peperit pia virgo. lemsalem filias. Gloria divino

sit regi, nomine trino. 2. Maria sacratissima, Dei mater et hominis, Prosa. Roga natum. piissima, Pater per saecula Ne nos ob culpas criminis Sponsam ad oscula Tradat in obscurissima Invitat virginem, Loca poenalis fulminis. Adulescentula V. Cnius praesidio Confestim crednla toti succurritur orbi, Gignit propaginem. Posce reis veniam uobis cum prole beata. Res mira geritar. Vilibus tegitur Hic infans vestibas, 3. Haec est mater triumpbalis, Quo solo regitur, Mundi salus unica, Quidquid concipitur Coius aula virginalis In mandi flnibas. Voce sub angelica Verbo fecundatur, Hostis perfidiam Quod ex patris voluntate Non per iniuriam Obumbrante spiritu, Hic fregit parvulus. Fracto nunquam aditu Precatur Mariam, Nec abscissa trinitate Matrem et filiam, Deus humanatuv, Fidelis populus, V. Ut nos salvet a peccatis, Auferat baec raolem, Quos lex eius sauciat,

frangantque precamina pro- Et heredes faciat, lem. Suae pietatis. — 25 —

Trinus honor trinitati V. Virgo, Dei genetrix, Detur, laus et gloria, assit lapsis reparatrix. Cuius dante gratia Deo sumus grati. 3, Rosa fragrans, lux solaris, Virginale specnlum, Prosa Tu praesignans singularis Castitatis titulum Virgo sine simili, Et propinans salutaris Mater singularis, Medicinae poculum Digna partu nobili ; Matris reae, raater pia, Vitae salutaris. Redimens interitum, Tuani nobis gratiara Teraplum patris es effecta Praesta, quam optamus, Ob virtutum meritum. Fac, ut mundi gloriam V. lu? naturae superari Mundi caveamus. Stupet per te virginem, Quia Deum peperisti Virgo. mater regia, Pariter et hominera. Scimus ex te natum, Per quem datur venia, Cessat et peccatum. Prosa.

Nobis placa filium. » Teraplura pudicitiae, Cuius sumus rei, Nova stella maris, Ut in eius gaudium Naufraganti lux viae Adiungamur ei, Partu saUitaris, Qui diguatur humilis Nobis apparere, Per te sol iustitiae, Cum sit rex mirabilis, Lapis angularis. Trinus, nnus vere. Hos coaptet gloriae, Ubi gloriaris.

In 3. Nocturno. Roga patrem, filia, Placa, mater filium. Responsoria. Cum dulci raelodia Sibi vox psallentium 1. Aurea de spinis processit vilibus olim Per tua subsidia Virgula, flos cnius Dari poscit bravium, roseus respleiiduit ut sol. V. Sentcs ludaeam Quod non tollat dulia portendunt, virga Mariara, Nec demergat vitium. Ex cuius flore Efficaci tua prece Messiara protulit ex se. Omni nos eraunda faece, 2. SicDt sol stellas Sic coUaudet te vox chori, superat, sic virgo puellas, Ut coaptet se cor ori Qnae genuit prolem superantem lumine solem. Ob virtutum raeritum. : :

— 2(i —

Trop. ms. Martialense saec. 11.— 14. Cod. Parisin. 1139. add. saec. 14. — In 1 Vesp. Super Ps. A, 1.3 Ipso. — Ad. Mafrn. A Salve, regina miseri-

etc. , — 1 ein coidiae die bokannte Antiphona maior. Ad Noct. Vor R — anderes pro.«aisches : Kenedicta venerabilis es etc. — 3, 8 nomini. et R — In 2. Xoct. Vor R 1 ein anderes prosaisches: O Maria , ne timeas etc. R 1, 5 occasione. — R 1, 10 suffulta colonis. — R 2 steht in der Hs. voll- Btiindig in 1. Vesp., hier nur der Anfang. Dort ist noch die Doxolog-ie bei- ffefiifft : Doxa, perennis honor, virtus, laus, sunima potestas Sit patri, genito sancto cum flamine sacro.

In 3. Noct. Ad Cantica A prosaisch: Speciosa facta es et suavis etc.

— Vor R 1 ein anderes prosaisches : Salve, noViilis virga lesse etc. — R 1, 5 Mentes ludaeam. — R 3, .5 Et propngnans. — R 3, 11 superaris. — Prosa, V. 11 Cum dulcedi uielodia. — Ibid. 12 Tibi vox. — Xach der 3. Noct. folgt Prosa ad Benedictus: Sub luum praesidium etc, dann vier prosaische AA,

als fiinfte : Alma redemptoris mater etc.

Es folgen auf dies Ofticiuiu , das augenscheinlich fiir den Sonntag be- stinimt ist, die Officien der Woehentage. Unter den prosaischen Bestand- teilen derselben finden sich folgende teils metrische, teils rhythmische

Partien : F e r i a II. A d V e s p.

R. Virga parens floris, via regia, forma pudoris, V. Esto memor nostri, celebris medicina doloris.

Ad Magnificat

A. Mater patris et filia, Mulierum laetitia, Stella maris eximia, Audi nostra suspiria.

Kegina poli curiae, Mater misericordiae. In hac valle miseriae Sis reis dona (1: vena) veniae.

Maria, propter filiuni Confer reis remedium Bone fili, preces (1: prece) matris Dona tuis regna patris.

Diese A ad Magnificat scheint aus drei Strophen eiaes Hvmnus pehildet • » . zu sein. — In 1. Noct. RR 3 und 4:

3. Ad nutum Domini nostrum ditantis honorem Sicut spina rosam genuit ludaea Mariam, V. Ut vitium virtus, operiret gratia culpam.

4. Mater Dei Maria, felici nomine digna, V. Ora pro famulis nunc, benedicta, tuis.

Feria III. sind R 3 uud A ad Vesp. in poetischer Form, niimlich i*»trip8 lesse virgam produxit etc. Cfr. Anal. V, 50; Ave stella matutina Pecca- torum medicina etc. Cfr. Mone II, 321. - Feria IV. sind RR 3 und 4 metrisch 3. Sancta Dei genetrix et semper virgo, Maria, V. Ora pro nobis ad Dominum domina.

4. Solem iustitiae, regem paritura supremum Stella Maria maris felix processit .id ortum, V. Cernere diviaum lumen gaudete. tideles. ;

— 27 —

Feria VI. alles prosaisch. Dann Aliae Lectiones, zu diesen ein metrisches R, das dritte:

R. Candida virpinitas, paradisi clara colonis, Hortus conclusus florenti cespite vemans, Cui merito mundus celebrat praeconia totus. V. Quae meruit Dominum progenerare suum, Ipsa suo nato nos reddat fiorida virgo.

Es folgen dann in der Hs. noch drei Lectiones mit ebensovielen rhyth-

mischen RR ; ob diese der feria A'1I. angehoren bleibt ungewifs. Diese drei A A tinden sich auch in Collect. ms. Slartialense saec. 12. etj 13. Cod. Parisin. .5245. B:

1. 8it tibi laus, o benigna, 3. O pium gaudium, Tu es omni laude digua, Dulce reraedium, Digna indignos respice. Dum virgo filium Indigni nos precamur te, Pro nobis orat; Ut tuum, qui creavit te, Unde scis, et quis ignorat, Pro nobis ores filiuni. Pro impiis pia pium, Laetentur qui sperant in te, Pro indignis digna dignum Coram Deo et coram te, Semper orat. In lumine viventium. Orat pro me, orat pro te, V. Tu regem regurn omnium Orat pro suis, non pro se, Genuisti, ip=um per te .Semper orat. Habeamus propitium. >Si suus es, securus es, iSuus ego sum, nou nego. 2. Ave, fulgens et praeclara, Ergo plaude Digna Deo, Deo cara, Et in eius laude gaude, Virgo Dei placens ei Quae pro suis semper orat. Ave, lumen nostrae spei, V. Plaudat coetus, non est metus Deum orans, mater Dei, His, pro quibus semper orat. Illuc nobis locum para, Tace, fletus 1 iam sum laetus, Ubi spes dat locum rei. Immo gaiidio repletus, est V. Absque te lux non clara, Quia virgo semper orat. Sed bonis praesunt amara, Mors vitae et nox diei.

1, 7 Laetetur, qui sperat in te B. — Xach 3, 4 Seraper orat B. —

Nach 4 : Nisi pia subveniret Orando, quis non periret V — 3, |

7. De Beata Maria V.

Lectio I.

1. Forma, decns puellarum 2. Ut sanctus evangelista Et sanctior feminarum, Fideliter dicit ista, Regis iustitiae solem Verum Deum incarnatum Gaades esse tuam polem. Confitemur tuum natum.

3. Verba, quae dixit propheta, Cognosciraus adimpleta, Dat Deus benignitatem Propter suam caritatem. - 28 —

Lectio II.

1. Terra nostra dedit fructum 3. Praefulgida raaris stella, De caelestibus adductnm, lesum Christura interpella, Quo cibati et refecti Ut tua prece placalus Universi sunt electi. Nostros expurget reatus,

2. Hanc. ut psalmista praedixit, 4. In mundo pro quo pressnram Terram Deus benedixit Tu sustinuisti duram, Avertens captivitatem Martyrium passa forte Et dans nobis libertatem. Illius conspecta morte.

5. Capta nimio maerore Satiata es dolore, Dum dator aetemae lucis Toleraret poenam crucis.

Lectio

1. Tn assumptionis hora 3. Inter claras margaritas Consurgens velut aurora, In caelesti sede sitas Sicut cunctis est compertum, Dans fulgorem claritatis, Mundi relinquens desertum. Nil habens obscuritatis.

2. Adest angelorum coetus 4. Sancta sic gloriticata, Et lesus occurrit laetus Dilne nostra peccata In caelesti regno secum Rogans regem sempiternum, Te locans, ut fuit aequum, Ne cadamus in inferuum,

5. Regnura sed possideamus, In quo semper gaudeamus Cum agminibus sanctorum Per saecula saeculorum.

Tropar. ms. Martialense saec. 12. add. saee. 13, in Cod. Parisin. 3719. — Als Lectt. IV, V und VI aus dera Officium H. M. V.

8. De beata Maria V. Ad Matntinum Hymnus.

Qaem colit et laudat, veneratur machina Irina, Qui caelum portat. niare portat, sidera portat, Claudit et omne, quod est, conclusit virginis alvus. Sit tibi, summe Deus, laus et benedictio, virtus. Quem colimus sanctum, trinum venerantes et unum. — 29 —

Lectio I.

Quis tibi condignas poterit persolvere laudes, 0 genetrix pretiosa Dei, quae munere sacro Languentem mundum, laesos lapsosque parentes Ad vitam revocas confracto carcere mortis? Munere tu solo mundo bona cuncta tulisti, Principium sine principio, virgo, genuisti.

Responsoriura.

Impar et exilis quamvis sit nostra, Maria, Laus tantis meritis, exiles suscipe laudes. V. Immaculata parens maculatas ablue mentes.

Lectio II.

Quae superos cives proprio praecellis honore, Aures mo[nstrato] nostris precibas pretiosas; Quod mens nostra timet, excusa, fer medicinam Morbosae menti, veniae fons, spes miserorum.

Responsorium.

Salve, stella maris, vitae via, porta salatis, Imis depressos, errantes corrige servos, V. Cnius ad imperium caelestis curia pendet.

Lectio IIL

Aegrotis medicina curis, tutela beatis, Nos moderare vagos, stupidos rege, siste nientes Indoctosque doce, nutantes erige, tristes Laetifica, laesos sana, succurre cadenti, Mater, femineum sexum rege, consule clero, Auxiliumque tuum levamen sentiat omnis, Qui te corde pio matrem veneratar in orbem.

Responsoriom.

Lumen laetitiae, limes pietatis, origo Virtutis, veniae mater thalarausque pudoris, Cuias ad ingressum redit aetas aurea mundo. V. Yirgo Dei solio residens et sede superna, Ubere sacrato lactasti cuncta creantem, Germine felici reddens, quod perdidit Eva.

Collect. ms. Llantoniense(?) saec. 13. Cod. Coll. Corp. Christi Oxonien. 59. — L I, 1 condignis. — L III, 2 siste sitientes. — R 3, 2 veniae ant. — Abschrift von Rev. H. M. Bannister. ;

— 30 —

9. De beata Maria V in Inventione Reliqniaram Baiocensiuni.

In 1. Yesperis. V. Virgo creatorem progenitura suum. R. Stirps lesse virgam produxit virgaqne floreni, 2. Virga tulit sicca Et snper hunc florcm fructum virgoque pudica requiescit spiritus almus. Non operante viro V. Virgo Dei genetrix prolem tulit ordine miro,

virga est , flos filius eius. V. Nam virgo pariens inviolata manet.

In 1. Nocturno. 3. Castitatis ad exemplnm, Virgo, Dei facta templum, Antiphonae. Ora patrem. filia, V. Nos ut mundos a peccatis 1. [0] specialis Sua saivet gratia. virgo intcr agmina Virginum, gaude manere magnifico. Quae sola regeni In 2. Nocturno. regum ferre. Maria, Antiphonae. Digna fuisti custa inlra viscera, 1. Gratia caelestis, Qui minoratus reparatrix totius orbis. paalulam ab angelis. Dilfusa est labiis Ex deitate- virgo Maria tuis que patri consimilis. Propterea regum te rex benedixit in aevum 2. Caeli reginam Et facit a dextris, te iure, Maria, fatemnr, casta, sederc suis. cuius Ex tbalamo A.area quam fulvo processit iustitiae sol. vestis circumdata limbo Ambit et exornat 3. Virgo, creatoris riteque condecorat. caelorum matcr et orbis, Innocuis manibus 2. Sanctificaus Dominus mundo quoque corde beata, templnm Christus sibi dig- Rite Dei pinguem num meruisti scandere montera. Virgine niatre satus descendit ab arce polorum, Cunctae cui gentes, Eesponsoria. terrae simul onjnia regna; 1. Prodiit ex Abrahae Gaude, Dei genetrix, generosa stirpe Maria, dicnnt, he Kyria chere. — 31 —

Aula, Maria, Dei In 3. Nocturno. casta titnlasque pudoris, Antiphonae. Porta Sion rutilis Psallite cantantes semper fundata saphiris, Domino nova cantica Christo, Quae sola cunctis Omnis et illius patuisti clausa tonanti, nomen benedicito tellus, Suscipe servorum Mundo virginea miserans pia vota tuorum. quem florens protulit alvus.

Brev. ms. Baiocense saec. "'u. Cod. Capit. Baiocen. 74. A. — Brev. ms. Baiocense saec. Cod. Capit. Baiocen. 73. B. — Brev. ms. Baiocen. saec. 15. Cod. Capit. Baioecn. 70. C.

In 1. Vesp R ist diesem Officium nicht eigentumlich , sondern Ent- lehnung. — In 1. Noct. A 1, 12 qui A, qua B. — R 2, 3 virgo A. — R 3, 5 Salvet sua B. — In 2. Noct. Al, 8 sedere tuis ABC, korrigiert in C. — A 2, 8 dicunt ei Kyria C. — A 3, 6 tonantis C. — In 3. N oct. A 1, 4 benedicto A. — Alles Fehlende prosaisch.

10. De sancto Alexandro.

In 1. Vesperis. Et fulcitas specioso Flosculo Theodolo. Super Psalmos. Preces nostras exaudite, A. Ave, decus martyrum, Ut consortes tieri Ave, splendor siderum, Mereamur, subvenite. Alexander pie, bone; Vestri pleni gaudii. Ave, caeli gaudium, Ave, salus hominum, A d M a t u t i n um. Ductor viae, spes coronae, Invitatorium. Eductos de tenebris Nos coniunge snperis. Christo, regi martyrum, Laeti iubilemus, R. Gloriosa bella certaminis Alexandrum martyreni, Recolens ecclesia Venite, laudemus. Alexandri, Eventiiet Theodoli Venerantur merita, Ad Nocturnum. V. Triumphalem titulum Antiphonae. Erigens ad sidera.

1. Alexander, ecclesiae Ad Mag-nificat. Ponlifex Ronianae, Velut lignum frondibus A. 0 vos flores pretiosi, Sic viruit virtutibus. In conspectu Domini Assistentes gloriosi 2. Hunc sequens Eventius, Cum iialma martyrii, Fide constantissimus, Alexander, instar rosae Caritate fervidus, Stipatus Eventio Spe regni fortissimus. — 32 —

3. QQorum se collegio 3. In crucis angaria Secnrus de praevio Isti tres igniti Sociat Theodolus. Mente ad caelestia Poenis invictissinus. Oscitant in siti.

4. Hi cum tribus pueris Responsoria. In camino passionis Creatorem omnium 1. Qnorum noeritorum Dominum. specialis gratia Benedicunt Corpus oppressorom 5. Laus immensa Deo, Levat de angaria, sanctorum digna tropaeo, V. Una trium horum Quorum martyrium Celebris memoria. sanguine pingit humum.

2. Hi tres viri trinitatis Ad Benedictus. Unitatem, maiestatis Praedicant imperium, A. Benedictus Dominus, Y. Trinum amant, Qui beatum Alexandrum Unum claniant Coronavit hodie, Auribus fideliura. Eventinm et Theodolum Simile ob meritnm Pari iungit gloriae. In Laudibus. Antiphonae.

In 2. Vesperis. 1. In camino raritatis i\Iartyres probati Ad Magnificat. Scandunt thronum claritatis A. 0 Christi martyres, Lauro coronati. Nos in via fragiles 2. Hymnizantes, iubilantes Prece snstentate, Deo canunt dulcius, Ne in fide debiles Qui per Deum trinmphantes Ruamus ad flebiles Ludunt in caelestibus. Poenae praeparatae.

Ant. ni.s. i^chatfnaburgen.se anni 1536. Cod. Bibl. Capit. Scbaffna- burgen. o. —

II. De 8. Lemovicensi.

In 1. "Vesporis. Ad 1. Nocturnum.

Ad Magnificat. Antiphonae.

A. Magnificet ecclesia 1. Beatus Amandus in viis Amandi prodigia, Peccatorum non adfuit, De quo caeli curia Sed vivere in ererao Gaudet cum laetitia. Secus Vigennam volait. — 33 —

2. Pastores obstupuerunt, Responsoria. Dum Amandum invenerunt 1. Curaque sanctum lunianum Inter rupes habitare Vir Amandus recepisset In eremo sine lare. Et ipsum in fide nostra Firmiter edocuisset, 3. Praesuli Lemovicensi Tandera spiritum Amandus Roricio retulerunt, Redemptori reddidit, Qualiter sanctum Amandura Cuius corpus sepulturae In eremo invenerunt. Innianus tradidit.

Responsoria. 2. Hugo, abbas Cluniaci, Comraodoiiacum petens 1. Locus, ubi conversatur, Et ibi sancti Amandi Coramodoliacus vocatur, Vitam beatara audiens Inter rupes positus Statim esse construendara luxta Vigennae litus, Basilicam disposuit, Ubi beatus Amandus 2. Roricius cellara ibi Suam cellulam habuit. Praecepit aedificari, Canonicis supradictis In qua beatus Amandus 3. Recedens Hugo praedixit Posset Deum veneran In cella sancti Amandi, Et vivere corde mundo In qua ipse diu vixit, Segregatus ab hoc mundo. Esse brevi ecclesiam In eiusdera raemoriam. 3. Vir Amandus eremita Tentabatur in hac vita, Ut Deum respueret A d 3 . N 0 c t u r n u m. Et idola coleret. Antiphonae.

1. Cum ad Comraodoliacum Ad 2. Nocturnum. Praefatus abbas revenit Antiphonae. Nec aliquid de capella Esse factuni adinvenit, 1. Cura Amandus invocaret, 2. Tuiic canonicus Raninulphus Ut daemonem captivaret, Promisit Amandi curpus lesum Christuni, quemquaesivit, In eius cclla quaerere Ipsura statim e.xaudivit. Et capellam construere. 2. Cellae portam propulsavit 3. Autequam coipus quaereret. lunianns et clamavit: Triduum liic ieiuiiavit Percipe, sancte Araande, Et iu sancti luniani Verba mea et intende. Altari missam cantavit.

3. Ego vocor lunianus, Kesponsoria. Verus Dei chrislianus,

Qui destruo pugnatorem 1. Petrus levita, physicus, Inimicum et ultorem. Ramnulphi concanonicus, Dreves, Historiae Rhythmicae. VIII. 3 :

— 34 —

Febris flamma cruciatas 4. Beati corpus Amandi Saper arbore dormiit Et eius reliquiae Et a somno excitatus Snnt inventae per Ramulpbum Sanus factus abiit. Die quartae feriae.

2. In tumuli apertione 5. In caelis est elevatus Et corporis inventione Amandus et laureatus Ex membris sancti Amandi, A Christo, cuius amore Confessoris veneriindi, Nitido vixit corpore. Tantus odor emanavit, Ad Benedictus. Quod oranes vere languentes Ad sepulcrum confluentes A. Hodie canoniconim Sospitati restauravit. Devotio ac sanctae manos Sanctum corpus invenerunt Amandi et transtulerunt In Laudibus. luxta thecam, in qua iacet Antiphonae. Sanctissimus lonianus.

1. Amandus est nominatos, In 2. Vesperis. Amans Deum et amatus Per populum, quem docuit, Ad Magnificat.

Et a Christo, quem coluit. A. In loco, in quo beatus Amandus erat humatus, 2. In lapide, qui est Christus, Facta est ecclesia. Fundaverat fidem suam Per cuius suflFragia Et in eo semper vixit Datur ibi caecis visus Et finivit vitam suam. Et redditur maestis risus, 3. Dum Amandus ab boc mundo Langueutibus sanitas Feliciter exspiravit, Et claudis stabilitas, Eius corpus lunianus Dementihus ratio luxta petram tumulavit. Et mutis locutio.

Acta SS. Octob. VII, 845 sq. „Ex tiaditionibus mss. Ecclesiae S. luni- ani Commodoliacensis." Das Fehlende prosaisch. Zugeliorige Hyrnnen Gaude tellus illustrata (ad Vesp.), Amandi puris mentibns (ad Laud.).

12. De s. Antonino Apamaeen&i.

Lectio II.

Germine conspicuo primis natalibus ortus Floruit hic sanctus raaguis virtutibus auctus.

Lectio III.

Denique caelestis doctrinae lampade fervens lura sacerdotii meritis poscentibus ipsis Induit et Christo studuit servire tonanti. — 35 —

Lectio IV.

Inde salutiferi spargendo semina verbi Omnia perlustrat, caeli sed pondere fessus Indiguit potu; sic verba precantia fundens Figit humi baculum torrentis et excipit liaustuiu

Lectio V.

Hinc natale solum repefit, fanaticus error Sub dictione truci quod adhuc vexarat enormis, Sicque sacrilegos actus et frivola sacra Destituenda monens, gladio truncatus in altum Subruitur pelagus, superis concivibus auctus.

Lictio VI.

Pertida gens, agnosce Deum, quae talia cernis, Deserit unda suum revoluto tiumine cursum Et servat stupefacta sacrum famulando thesaurum. Tu quoque saeva manes nullis exterrita signis ? Aspice christicolas, ut laeto pectore plaudant Exponantque vadis corpus venerabile siccis.

Lectio VII.

Quis reticere valet tauti miracula facti, Quae sine vi supera nec fas est credere gesta? Nam caput abscissum mox ut flavialihus undis Conicitur, statim nivei canduris ad instar Caelitus assistunt volucrum duo corpora pulchra Impositumque rati ducunt, mirabile dictu, Remigio alarum, colitur qua iure perenni.

Lectio VIII.

Qui iusto sanctoque viro caeleste brandivum, Gymnasium mortis forti cerumine quondam Rite triumphanti, rutilis concessit in astris Hosteque devicto spoliis ditavit opimis Atque coronatum victrici tempora lauro Angelicis cuneis ascivit iure sodalem, Cum quibus aeterna fruitur sine tempore doxa.

Collect. ms. 8. Lupi Trecen. saec. 10. [et 11.] Cod. Treceu. llVO. — Lect. ni. V. 2 lure. — Lect. VIII. v. 7 tetnpora. — Die 1. Lectio de» Officiumd war jedenfalls de sacra scriptura. Man beachte, dafs die zweite Lection zwei, die dritte drei, die vierte vier Verse zahlt u. s. f. Dar- aus geht herv'or, dafs der 8. Lection ein Vers fehlt, was auch der Siun bestatig^, da dem Satze der N.ichsatz fehlt. 3* - 3(3 —

\i De i Anrea.

In 1. Vesperis. V. Exsul ergo fertur in Ostiam, A(l Matrnificat. Ubi Christo A. Rosa rubens se fecit hostium. et candens liliurn In beata refuigent Aurea, In 3. Nocturno.

Dnm insigne Responsorium. virgo martyrium

Celebravit 3. Vanas spemens in carne nivea. virgo delicias Et suscipi Ad Matutinuiii. ad agni nuptias Invitatoriuni. Praoparata per poenas varias Ad decns Doniini, Intrat in gloriam: Prolis virgineae, V. Ad beati Laus nostra virgini sponsi praesentiam Serviat Aureae. Transil sponsa per aqnam nimiara. In 1. Nocturno. Responsorium. In Lau dibus. 3. Tibi. Christu, Antiphonae. dulce solaciuni, nie Qui clausam 1. A Roma missam Ostia per caeli nuntium Sanctam suscepit Auream, Ad aeternum Remisit cum victoria invitas gaudium Ad patriam sideream. Exsolvo gratias.

V. Tu lux mihi 2. Cum sanctis Christi famulis splendcns irradias, Instabat piis actibus, Tu ieiunarn Agonem suum sedulis te ipso saiias. Christo commendans preci- bus. In 2, Nocturno. 3. Tormenta, plagas. vincula. ReBponsorium. Dum forti tide tolerat, 3. Nullum pavens Invicta Christi famiila virgo suppUcium Ministros Satan superat. Torta torquet Aurea Ciaudiura, 4. Post raultiplex martyrium Vincta denium In mare virgo mergitur, subit exsiliuni Aeternae vitae bravium Tendens ad patriam. Sic moriens assequitur. — 37 —

5. lam coetibas angelicis Domo nobis Et choris iuncta virginum eductis lutea Novis exsultat canticis Per te caeli Laudans in caeio Dominum. pateant ostia.

b ui d in. Ad Benedictus. Per H e do a u Ad Benedictus. A. Ex regali procedens linea A. Pretiosis Regnum mundi Aureae precibus contenipsit Aurea, Insistentes Sed ad regna ipsius laudibus scandens siderea Tuis, Christe. Coronatur dita muneribus. fulgenti laurea. Ad Magnificat. A. Ad honorem In 2. Vesperis. virginis Aureae Diem festum Ad Magnificat. celebret Ostia,

A.. Christi sponsa Quae iam compos nobilis, Aurea, lucis empyreae, Per quam fulget Hanc illustrat in terris Ostia, celebri gioria.

( Htif. ms. S. Aureae 0.stien. saec. 15. Cod. Vatican. Regin. V-lVJ. —

Ad Matut. Invit. , 1 Ave decu.s — n 1. Noct R 3, 10 sq. Tu ieiu- n.mteni ip.so.

14. De sanct Barhara.

Ad Magnifi cat. lu 1. Nocturno.

Antiphonae. A. 0 Christi cultrix ac vita lucida, 1. Haec Barbara emicuit Virginali Omni docta peritia pollens munditia, Et frequenter expos-uit Haec Barbara, Quaedam in luce dubia. scrutatrix provida, Virgo martyr fulget in gloria. 2. Elegantia indolis Sanctam se devovit Christo atque a frivolis A d Ma t u t i n um. Animam removit. Invitatoriuni.

Christum, regem eximium, 3. Tactum mundi lubrici Magnificet ecclesia, Biirbara abiecit Qui Dunc Barbarae solium Gregisque Dominici Sublimavit in gloria. Legem nun^iuani fregit.

I — 38 -

Responsoria. 3. Barbara suspenditur Versis sursum pedibns, 1. Verbum Dei, Caputque contunditur fons sapientiae, Malleis atrocibus. Splendor patris et sol iustitiae, Responsoria. Rigat montes pluvia gratiae 1. Christi pia Et illustrat tracta dulcedine luce constantiae Mundum linquens V. Hanc Barbaram probatur turbine genere nobilem Haec Barbara, Tanquam firmam sacrata numine, et valde stabilem. Vicit prorsus pulsa libidine; aniraa 2. 0 sanctissima, V. Ipsa pro culpa Qua contemplante dulciter orante pasioris Corpus linquebat intima Versus est in Se baptizans feliciter. statuam mannoris. V. Tunc liquidius cernitur Virtus deitatis, 2. De excelsis I)um Barbara renascitur fons sapientiae Nomine trinitatis. Sic Barbarae infudit copiam 3. Haec Barbara Tamquam flumen crescit dulcedine clarae scientiae, Abigendo Quae susceptam mundi saevitiam, refudit gratiam, Sed cjuaeritur Dum fluentis tali indagine summae peritiae V. Nec sequitur Fidem defensavit cordis duritiam. et hanc ecclesiam. V. Mens fuit angelica, Lingua fructuosa, In 2. Nocturno. Vita apostolica Morsque pretiosa. Antiphonae.

3. 0 Barbarae 1. 0 munus Dei gratiae mira potentia, Ac maximum miraculum, Quae in vitam Pestiferae lasciviae mutat interitum.

Nunquam senti vit stimulum I Corporisque sancta praesentia 2. Pastor ipsam indicat [Improvisum] Patri fugientem, depellit exitum Quam terra mirificat Restituta Signis adfluentem. formae decential — 39 —

V. Vitae exspectans V. Verbo vitam indicat, snperaum meritum Signis crebris emicat Implorata Legis aemulatrix. Dei clementia Statim sensit 3. Dum BarbaraChristum quaerit, salutis reditura. Lictor caput sacrum ferit, Sic triumphi palmam gerit, Dum pro fide moritur. Barbara pugil fortis, In 3. Nocturno. V. Haec , Constans profert hora mortis Antipbonae. Fidem, pro qua patitur.

1. Haec Barbara repleta gratia, Ad Laudes. Assueta sacris miraculis, Antiphonae. Mundi et carnis 1. Barbaram soUenniter hostisque vitia Christus sublimavit, Fugat, data Cuius mente iugiter exemplar saeculis. Dominus regnavit.

2. Mentis innocentia 2. Dies est laetitiae Flosque puritatis Barbarae tropaeo, Exstiterunt praevia Caelestes militiae, Suae sanctitatis. lubilate Deo.

3. Instante vitae termino 3. Ad te de luce vigilat Vidit plura caelestia Zelus Barbareus, Et revelante Domino Sed nunc in caelis iubilat: Novit parata praemia. Deus, Deus meus.

Responsoria. 4. Barbara nunc fruitur, Acto vitae tramite, 1. Barbara, sidus aureum Quae tam digne colitnr, Snmmi ac honoris, Cuncta benedicite. Candorem servans niveum Dono creatoris, 5. Barbara caelestibus Decus habens virgineum Flagrat claritate, In supernis choris, Pro suis virtutibus V. Tu speculum munditiae, Dominum laudate. Servatrix innocentiae,

Tu flos pudoris. Ad Benedictus.

2. Catholica fervida A. De iacente virtus crescit, Fidei zelatrix, De sepulcro gratia, Constans et intrepida De latente lux diescit, Haeresis damnatrix, De luctu laetitia, Veritatis lucida Barbara dum innotescit Doctrix et amatrix, Mira dans prodigia. — 40 —

In 2. Vesp eris. Deitatis regiae Instar et imago, Ad Magnificat. Virtatis e.vimiae Culmen et indago, A. Splendor Nicomediae, Nobis spem fer veniae, Nobilis propago, Tu morum compago.

Brev. Ebreduneiise imp. Lugduni 1520. — Ad Matut. Invit., 4 solum. — 2. Noct. In I. Xoet. A 2, 1 Eleganti — E 8 cordis pueritiam. — lu divinu clementia. - In 3. Noct. R 1, 2 R 1, 6 sacro numine.'— R ::!, 14 — Sumendo ac honoris. — R 2, 5 lucidae. — In Laud. A 4. 4 Cunct.i tehlt. A 5, 1 Barbara fulget eaelestibus. —

15. De sancta Begga.

In 1. V espe ris. Christo dicavit plurinia Virginitatis agmina. Ad Magnificat.

A. 0 fundatrix Begginarum, Responsoria. Gregem tuura dirige,

In odorem unguentorum 1. luncta thoru Begga mater Christi fac nos currere. Fructu prolium bentar, Christo pie faniulatur Divitans ecclesiam, Ad Matutinum. V. Patricidam Gonduinum Invitatorium. Pie educat divinum Docta verbum fertque trinum Laudemiis Deum nostrum Ex virtute meritum. in confessione sandae matris Beggue. 2. Persecutor dum parentem Impie trucidat, mentem Pia vidua dolentem In 1. Nocturno. Munit patientia. Antiphonae. V. Flumen transiens secura Fugit Cbrislo servitura 1. Ardens flamma caritatis Et pericula futura Se decore castitatis Vincit opc caelica. Sancta Begga induit, Cui mundus Horens viluit. 3. lam soluta lege viri

2. Relinquens aulas reg:ias Christi iugo vult muniri, Septeni stru.xit ecclesias, Roiuam petit erudiri Ut Christo vacans caelica Pietate cupiens. Serviret cuni laetitia. V. Sacra Christo reddens vola Secum retulit devota, 3. Begga, niater piissima, Quas optabat mente tota, Aspirans ad caelestia Sanctorum roliquias. — 41 -

In 2. Nocturno. In 3. Nocturno. Antiphonae. Antiphonae.

1. Humilis amilla Christi, 1. Pie disponens omnia Quem ferventer dilexisti, Fert vitae necessaria Regnum eius percepisti; Begga mater clientibus Nos clientes respice. Mentemque dat caelestibus. 2. Castam humileraque mentem, 2. Mariae niatris virginis lugiter oboedientem, Exemplo praeit omnibus Christo pie adhaerenteni, Oboedientem, humilem Mater, nobis impetra. Castamque vitam praedicans. 3. Beggu, niater gloriosa, 3. Sic filiarum gloriam Paradisi vernans rosa, Intus per Christi gratiam Esto nobis gratiosa Demonstrat, tota caelicis Apud Christuni iudicem. Obtemperans oraculis. Kespoasoria.

1. Meritoruni tota plena, Responsoria. Christuni Hagrat mens serena,

1. Cor ad Cliristum anhelabat Quae beatur vitae ven.i Et in loco, quem monstrabat Tendens ad caelestia. Dominus, septem lundabat V. Begga, mater pietatis, Pervigil ecclesias. Speculum liumilitatis. V. Ad saiutem animarum Ad profectum sanctitatis lesu Ciiristo devotarum Gregem tuum dirige.

Piam vitam Begginarum 2. Sancta mater, vivens caelo, Postmodum instituit. Nos clientes sacro zelo, Dum artamur in hoc prelo 2. Ad exeraplar Chrisii matris Carnis. praesens adiuva. Voluntatem suninii patris V. Tuae vitae institutum, Fundamentuni pietatis Sacra semita virtutum, Asseclas edocuit. Ut sit nobis iter tutum, V. Castitatem mentis flore Apud Deum satage. Et humilitatem more

Observandani vult decore In 2. Vesperis. ol)oedientia. Cum Ad Magnificat.

3. Moritura mater pia A. Ave, niater speciosa. Caelum suscipit in via, darior sideribus, Quam calcavit cuni Maria, Cuius vultum ac decorera Virgine deipara. concupivit Doniinus, V. Vocans tunnas fiiiarum Sancta Begga, Begginarum Cibum petit animarum, mater, divcs meritis, Sacramentum Cliristi carum, Funde preces redemptori Ultimum viaticum. pro tuis supplicibus.

Officia Sanctorum Archiepiscopatus Ultraiectensis et episcopatuuin MitTra- ganeoruni. Coloniae 1641. — In 1. Noct. R 3, 4 Pietatem. — Ad Laudes alles prosaiscb. — 42 -

16. De sancta Berta.

In 1. Vesperis, 3. Insons et muudi felix habitudine cordis, Super Psalmos. In montem Domini precibus nos tolle pudicis, A. Inclitae martyris festa Beatae colentes alma Flagitemus, Christe, tuura 4. Gratia te. mater, Nobis dari praesidium caelestis iunxit ovanter, Quo illius ope celsa Propterea Domino Vitae sumamus pracmium. nobis benedicta, faveto.

Ad Magnificat. 5. Facta Deo teraplum te sanctiticante beatum, A. Magnifice regem Fac precibus nostris laudemus cunctipotentem, habitare in cordibus ipsnm. Omnis cui sexus, aetas, genus, ordo sacratur, Qui sibi praeclaram 6. Sedes digna Dei delegit vivere Bertam, magnique habitatio regis, Cuius maiestas In medio templi nos protegat ac benedicat. recipi nos posce perennis.

Responsoria. Ad Matntintim.

Invitatorium. 1. In sacrosanctae soUenni lumine Bertae Contio nunc hilaris Sursum cum raanibus Dominoiubilemusinhymnis, voces et corda levemus, Caelica qui sanctae V. Quo meritis, precibus tribuit sponsalia Bertae. nos salvet conditor eius.

2. Sancta Dei Berta, 1. Noctnrno. In praedulcis Franciae alurana, Autiphonae. A summis procerum generosum protulit ortum, 1, Ad Domini nomen, V. Cura carnis genere tota mirabile terra, mentis proba nobilitate. Emicuit nostris in finibus inclita Berta. 3. Sponsa huic sponso coniuncta, beata beato, 2. Alnia, diu thalamo Par insigne animis, meritis coniuncta beatis, Gumberto Berta sodalis, Nos tecura veri V. Prole tamen cassa fac lumina capere solis. latet, an sit et inviolata. - 43 —

In 2. Nocturno. 3. Omnibus exstructis dum mater tractat herilis, Antiphonae. Quisnam illuc Domino famulatu militet ordo, 1. In fundamentis Virginibus saepta rite aedificata supernis, visa est sibi virgo Maria, Inter laetantes V. Sic monstrando locum ibi uos habitare preceris. monialibus instituendum.

2. Psallat nostra Deo socialis turraa benigno, In 3. Nocturno. Qui tantae matris Cantica. nos ditat rounere digno. Ad

A. Felix mater, ave 3. Exsultet terra, longaque in saecula gaude, laetentur et atria nostra, Vera Dei cultrix, Quae Dominus gleba mundi fortissima victrix, pius illustravit bonore. Oramus, domina,

4. Cantica quae Domino sic accipe cantica nostra, modulis canis altisonoris, Ut tecum in superis Protege nos meritis coniungas gaudia nostra. et nunc et in omnibus horis. Responsoria. 5. Sancte super Cherubim residens oculosa, canoro 1. Temporibus priscis Carmine ter sanctum aqua deerat sedibus istis, modnlantia numine simplo, Unde gravata [Deumj dum sancta exposceret almum, 6. Suscipe, quas laudes Fons certusque locus canimus tibi supplice voto, sibi caelitus insinuatur, Cnmque tua sponsa V. Qui Virtus dictus pie nos super astra levato. iacet ad tria milia passns.

Responsoria. 2. Illuc cum libra nummorum sancta profecta, 1, Desolata viro Postquara pro pretio migrante beata virago fuit i\la solvere praesto, Cuncta fere spreto Pertrahit arva colum, pede reppulit infima saeclo, sic ducit ad sua rivum, V. Permutans pullo V. Quo fluit usque hodie. mtilantia flammea velo. servans cognoraina Librae.

2. Dum sancta explorat, 3. Felix et Doniino quo diva habitacnla ponat, gratissima Berta supremo, Angelico visu Dum per multiplices snper hac re certificatur, mundo obluctata labores V. Monstraturque locus Testata est, Christi Vallis prius Aurea dictus. quantum victoria possit, - 44 —

Tandem martyriuni Nos ipsnm tecum peragens petitaltapolorum, laudare exposceperaevnm. V. Quo divina videns. etiam sinetemporegaudens, Ad Benedictus. Cbristo, cui placuit. precibus nos iungere possit. A. Cliriste, salus nostra. tibi laus et gloria cuncta, lu Laudibus. Qui nobis oriens lux atque redemptio vera, Antipbonae Nos tantae matris donas praedivite gleba; 1. Regnans cum Domino Cuius nos precibus virtute acciucta virago binc abstrahe mortis ab Cum grege sanctorum umbra. gaudet sine tine dierum.

2. Alma Dei iubilans In 2. Vesperis. et inenarrabile plaudens, Nos prece iunge tibi Ad Mag-nificat. per pascua et atria regni. A. rraeclari generis

3. Omnicreatori meritique insigne beati benedictio personet omnis, Berta triumphato Quem superaxaltat fausto certamine mundo sanctorum contio casta. Libera sidereum petit et palmata senatnm, 4. 0 sacra, laudaudum Quo nos virtutum laudans iaudabile Ciiristum, curramus odore suarum.

Officia SS. Tresani, Uumberti et Bertae imp. Eemis 1557. — lu L Vesp. Super Ps. A, 2 Bertae colentes. — Ibid. 5 praecelsae. — lu 1 et 2 Noct. B 1 prosaiscb. — In2Xoct. R2, 6 Vallis Aurea = Mouastt-re du Val d'Or d'Avenay. — In 3. Noct. R 4 prosaiscb. — In Laud. Es scbeint eine A zu tehlen und zwar die zum dritten Psalme: Deus, Deus meus, ad te de luee vipilo. — Hvmnus: Decus futurum gloriae.

17. De sancto Catervo.

Ad Vesperas. 2. Armis pugnare didicit Caelestibus in proelio. Antipbouae. In quo triuniphum habuit Cum claritatis bravio.

1. Miles in Christi curia 3. Vexillum defert principis, Calervus militavit. Ornatum Christi i-anguine, Ex qua magna stipeudia Per quod Uouorem militis Ad eum reportavit. Adeptas est victoriae. — 45 —

4. Ora pro nobis Dominuni, 3. Quaerens pacem persequitur Miles Calerve inclite, Eam profuso corde Et salva tuum populum Et in virtute moritur De tenebris miseriae. Sic absque ullo sorde.

5. In contiictu bellantiura, Repponsoria. Pater Caterve, miseriis [sic] Mundi, carnis et daemonam 1. Catervus iste proelians Nobis succurre miseris. Adversus mundi vitia Non terretur, sed glorians, bellat, de victoria, Ad Magnificat. Cun; Quam habuit, et iubilans A. 0 nobilis protector Tenet supcrna praemia. Plebis Tolentini, V. Munduni, carneni suppeditans Caterve, miles inclite, Et zabulurum proelia, Per quem semper divini Vexillum Christi baiulans Auxilii iuvamen Vincit mundaiia crimina. Sentimus in adversis, Conserva nos in pace, 2. Per bona temporalia Consolamen da maestis Transivit sic beatus, Et pie duc ad patriam Quod non amisit praemia Chrisii regni caelestis. Aeterna, hic fundatus Enim er.it et gratia Altissinii iocatus, V. Et ideo in gloria A d M a t a t i n u m. Cum immensa [laetitial Invitatorium. Est digne coronatus.

Laudetur Christus Dominas 3. Labentis vitae gaudia In hac die iucunda. Despexit miles Christi Qua [vota tibi] reddimus Hic, Catervus, ut praemia Catervi sancti munda. Posset habere iusti Regis et transitoria Keliquit mundu tristi, In 1. Nocturno. V, Et ideo in gloria, Antiphonae. Domine, magna munera Eidem contulisti.

1. Hic vir in lege Domini Mirifice phmtatus Dedit fructum dulcissimum In 2. Nocturno.

In via veri status. Antiphonae.

2. Praeceptum Dei praedicans 1. Invocantem hunc Dominus Catervus cum fervore Virum sanctum audivit, Est in monte Domini Quem in pace cunstituit Collocatus cum sonore. Et plene exaudivit. — 46 —

2. Benedixisti, Domine, De quo habent superifus] Catervo tuo viro, Angeli magnum gaudium. Quem voluntatis tuae Coronasti scuto miro. 2. In tuo tabernaculo Habitavit hic beatus, 3. Super opera raanuum Deus, qui est iustitiam Constitnisti, Domine, Veraciter operatus. Hunc famulum tuum Catervum mirifice. 3. De pretioso lapide Coronatus in gloria Responsoria. Catervus, cuius liodie Recolimus sollemnia. 1. Plebem commissam protege Tibi, Caterve nobilis, Kespunsoria. Quae sub tuo reginiine Defendatur in proeliis 1. Gaudeamus in Domino Et ditari iuvamine Hoc festum celebrantes. Sperat de caeli gaudiis. Omnes cum magno iubilo V. Remove(cuncta)mala,Domine, Christum regem laudantes Amore huius militis. Et cum iugenti gaudio Yiva voce cantautes, 2. Per te sumat precamina V. Ut ab omni periculo Nostra Cbristus piissimus Catervi patrocinio Et auferat nunc criiiiina Nos defendat precantes. A nobis ipse Dominus; Caterve, tua gratia 2. Pro terrenis caelestia Tuere nos divinitus Lucratur hlc sauctissimus, V. Et nobis caeli gaudia Pro caducis et praeniia Cnm virtutum victoria Meretur railes inclitus Impetra, paler, caelitus. Aeterna et in gloria hic 3. Placa prece altissimum. Locatus divinitus, Ne puniat iustissime Y. Et sic supema gaudia Nos, qui multorum chminam Per saeculorum saecuia Gravamur magno pondere, Adeptus est superius. Et nobis fer auxilium aeterni In ultimo examine. 3. Regis famulu'- Plaudit in V. Nos sub tuum praesidiura eius curia: Catervus, railes inclitus, Confugimus, ut Dominura Roges, pater, piissimum Cui donantur munera Caeli, et stat superius Pro nobis, miles iiiclite. In angelorura patria. V. Hic est railes egreiiius. In 3. Nocturno. Qaem coronavit Dominas

Antiphonae. In paradisi gaudia.

1. lustus et pius Doniinus 4. Sapra petram firraissiraam Instam dilexit famulum. Erat enira fundatus, ; —

— 47 —

Ideo vitam propriam 2. Rutilat hic in gloria Despexit hic beatus, Deo, cui servivit, Nunc autem est in patriam Et tenet nunc in patria. Lucis clare translatus Quae oculus non vidit. V. Possidetque laetitiam 3. Deus, Deus altissime, Et infinitam gloriam Hic ad te vigilavit In caelo coUocatus. Et verbo tuae gratiae 6. Dedit Catervo Dominus Catervus meditavit. Virtutes operare, 4. Benedicunt te angeli, Qui sanat aegros saepius Christe, et de Catervi Et claudos ambulare Festo gaudent archaugeli Facit iste sanctissimus Et cuncti tui servi. Et cunctos sanat clare

V. Et si rogatur, citius 5. Laudem dicit altissimo Paratus est sanctissimus In paradisi gloria Petita gratis dare. Et orat hic pro populo Suo in Christi patria. 6. Ortus hic ex prosapia Nobili praefectorum Ad JJenedictus. Ornatur et militia Civium Ronianorum, A. Respice nos et visita, Nunc sequitur consortia Pater Caterve, famulos Militum supernorum; Et duc ad Christi patriani V. Quem susocpenint agmina Tuos fideles subditos. In paradisi gloria

Sanctorum angelorum. In 2. Vesperis. Ad Magnificat. In Laudibus. A. Confugimus cotidie Antiphonae. Ad tc, Caterve uobilis, 1. Lucis decorem induit Nostras preces nunc suscipe, Altissimus Catervum, Conserva nos in prosperis Quem in caelo constituit, Ac mala cuncta remove Ut vivat in aeternum. A nobis tuis faraulis.

CoUect. ms. Caiet. Constantini saec. 17. Cod. Alexandrin. 96 (II). — In 1. Noct. A 3, 2 perfuso. — R 1, 3 territur. — R 1, 7 niundum crimina. — In 2. Noct. R 3, 2 puniat nos piissime. — In 3. Noct. A2, 3 Dominus. R 6, 1 hic extra pro.^apia.

18. I)e sancto Chrysogono.

In 1. Vesperis. Cum pie credente Ad Magnificat. populo tua festa colente A. Splendide Cbrysogone, Nosmet caelesti Christi martyr pretiose, commendans sedulo regi, Servos esse tuos Caeli quo regno adversus effice tutos, dignos faciat miserendo. - 48 —

Ad Matatinuin. 2. Se confessus ovem Domini sibi concinit oden InvitatoriuDi. Hic martyr, purtas Sanctorum regi sic intrans eius apertas. iubilemus carmine ingi, 3. Alnius Chrysogonus Chrysogonum sanctis cum corporementequetutus qui iunxit in aethere tnrmis. Christum sitivit, cuius magnalia vidit. Ad Laudes. 4. Cuncta creata Deum Antiphonae. benedicantnuncet inaevum, Hunc testera cunctis 1. Fortiter accinctus merito iunxit quia sanctis. Doniino Chrjsogonusalmns Ut fluctus nimios 5. Christum cum sancto homines superavit iniquos, pie Chrysogono reboando Esse docens templum lugiter insomnis Christi per saecla verendura. laudato, spiritus omnis.

Brev. ms. Emmeramense saec. 15. Cod. Lambacen. CLxKIX. — In Laud. A 4, 4 unixitque sanctis.

l'J. De s. Cypriano Tolonensi.

Ad Vesperas. 5. Consors caeli spirituum, Pie pater miserorum, Antiphonae. Te nunc vuta precantium lusta suscipe tuorum. 1. Adest dies laetitiae, Patent caeli palatia, Ad Magniticat. Doctori novae gratiae A. 0 pastor egregie, Nova confertur gloria. Doctor veritatis, Tu noruia iustitiae, 2. Carnis liber ergastulo ludex aequitatis, lam cuni pastoris niercede Speculum munditiae Caeli potitur pabulo Custos sanctitatis, Clarusque doctoris sede. Nos ad regiiuin gloriae Deduc cuin beatis. 3. Vivens refuiget gratia, Bina post tinem laboris In 1. Xocturno. Congaudet sanctus gloria Antiphonae. Vitae simul et honoris.

1. Cyprianus, vir optiraus,

4. 0 pater sancte, tiliis ]n Christo fidelissimus, Confer benedictionem, Caesarii discipulus Salutem nobis impetra, Fit, comes individuus. Gratiae plenitudinem. Eiusque servat monita. ;

— 40 -

2. Plebs Tolonensis liumilis 3. Dum caelorum Nunc puro corde et supplici scandisti cuimina 'J'e precatur et obsecrat, Post devicta Ut te patronum habeat mundi certamina, Et vim precantis sentiat. Laeta currunt sanctorum agmina, 3. Ciemens pater, filiis Modulantur Da salutem miseris dulcia carmina. Et obtine virtutem V. 0 senator Kesistendi vitiis. caeiestis curiae, Memor esto tuac familiae. Responsoria.

1. Sub magno patre militat Ad Beriedictus. Caesario vir optinius A. Mcntis fuigor, Et animo sanctissimus carnis nobilitas, Eius sequendo semitas. Decus morum V. Tanti patris et ingenuitas, doctus colloquio Lux doctrinae, Sacri verbi pastoris aequitas fulget eloquio Ornant iustum Tamquam lumen et mira caritas. non tectum modio. Ad Mag^ificat.

2. Semen verbi, quod messuit, A. Orium solem 1'ost sparsit abundantius divinae gratiae, Et mercede, quam meruit, Munus datum lam fruitur felicius. urbi Tolonicae, V. Post labores requiem Cyprianum Possidet in caelis, laudat plebs humilis Dei cernens faciem Et Deum o- Servus tam fidelis. rat mente supplici.

Acta. SS. Octob. II, 166 sqq. Aus dem Officium de s. Cypriano aiini 1618 Aus jenem Jahre stammt nach den Acta SS. a. a. O. die Ver- besseriing des alten in der Kirche von Toulon gebrauchlichen Officiums durch Antonius du lilanc. Die Anderungen, welche letzterer vornahm, scheiiii'n .sich vor allem auf die Lektionen zu beziehen; ob aber ausschliefslich ? Alles im Vorstehenden Fehlende ist in der neueren Redaction de comiiiiini. —

Zugehfirige Hymnen : Numen gupremi numinis (ad vesp.), O nostri vindex criminis (ad laud.).

2U. De sancto Dionjsio et soeiis.

I n 1. V e s p e r i s. Decoravit martyrio Antiphonae. Graeca laetare regio, 1. Gaude, felix Parisius, Quae tam clarum genuisli Quam sanctus Dionysius Filium et eduxisti. Dreve8, Historiae Rhythraicae. VIII. 4 : :

— 50

2. Dictus Areopagita Cuni sociis Hic Athenis infinita sccurum per mare, Scientia praepollebat Ut Gailicis, Atque studium regebat. sicut post patravit, Verbum Dei 3. Uuni cruce Christus nioritur, posset praedicare. Hic Athenis fert: ^Patitur Deus naturae, vel totuni 2. Ceruentibus Caelum modo dimitur." ipsis pericula Miraiida res. ut legitur, Populorum Deuni colnit ignotum. in idolatria Dicunt simul 4. Paulus Atbenas veniens „Divina gratia Hunc convertit ad pascua Dirumpamus Veri tanniuam oboedicus ; eoruni vincula." Secutus est iussa sua. 3. Tunc ingressi 5. Clemens papa destinavit per mundi climata Sancluni versus Occidentcm. Paganoruni totam adornavit Ubi sedant feritatem. Gallicanam fide gentem. Arguciites hos per charismata Ad Mag-nificat. „Diligitis martyribus A. Gloriosis quare vauitatem V" Alniisque, Dionysio Ac sociis, nitentibus In caelesti palatio Eesponsoria. Plebs laetetur Gallicorum. 1. Gratuletur ecclesia Nomini laudes eoruin, Cliristo canens praeconia Lumini dcmus luminum. Cum dukisonis cantibus Omnia quod vivificat, Sub inclitis niartyribus Concinendo : Magnificat Sacrisque Dionysio, Anima niea Dominuni, Rustico, Eleutherio, Qui lauream meruere Ad Matutinum. Perennitcr possidere. Intrepidi praedicabant luvitatorium. V. Alte per totam Galliam Invitati properemus, Tormentaque supportabaut Summo Christo laudes demus, Propter aeternam gloriam.

t,!ui de tenebris gentium 1. Dum Lisbius refutavit Vocavit Diouysium. Agri sui pecuniam, In quo sanctus post fundavit lu 1. Nocturno. Devotius ecclesiam,

Antipbonae. Ipse dicebat : 0 care, Desiste nunc ab incepto,

2. Beatus vir, l?on licet aedificarc quem Deus minavit Templum in gratis accepto. — 51 —

V. Pauperibas erogare Respousoria. Pretium velis afifecto, 1. Traditione parata lam verbo tibi directo, In hunc a pontiticibus Carissime, dico clare. Concurrebat plebs armata Atrociter cum ensibus, 3. Agro vir empto fuudavit Sed lioc viso prosternebat Templum in Christi nomine, Se quisque vel fugiebat, Ubi multas ampliavit Quia caelesti lumine • Secundo gentes ordine, Fulgebat pienus numine. Restituens creatori, V. Idola tuuc (ieslruuntur Quos cernebat male mori. A manibus, quae fecerant, V. A daemone subtrahebat Et daemonum irascuntur Quam plurimos prodigiis, Turbae, quae prius riserant. Luculeiiter verbis diis ludicium exponebat. 2. lllustres Dionysius, Rusticus, Eleutherius, Proterviter cruciati, In 2. Nocturno. Dire sunt examinati A principe: „Quem colitis, Antiphonae. Et quem iJeum asseritis, Dum mundus sic convcrtitur 1. 0 rex Christe, Et idolum dimittiturV" quam Dionysio V. Dio douo inspirati Scientiam Una voce trinitatem magnam tu dedisti! Responderunt et beati Nam fertili Christi lesu maiestatera. cognovit studio Lunam, stellas, 3. 0 mira res, in natura quas tu fundavisti. Bestiae rabie dura Excitatae ieiunio, 2. Memoria In quarum sanctus medio tua redundabit, Proiectus est, mansuetae Dixif, Deus, Sunt per crucis signaculum apud omnes i'eges, Et sibi dantes osculum Laus super te Hunc dimittunt in quiete. semper abundabit, Nam bonorum V. Inter has feras, Doraine, Assis servo, precor, isti, meorum non eges. Qui nos de sacro sanguine Tuo vere redemisti. 3. Rex aeterne, super craticula Servum igne I n 3. 0 c t u r n 0. me cxaminasti, N Visitasti Antiphonae. nocte, per singula Supplicia 1. Dum ab ore cor meum probasti. sanctorum divinus 4* !

- 52 -

Sermo fine Divineque confortavit, datur, decollati Prout alias fecerat, IMomento sunt 3. Inclitns Dionysius, et glorificati. Athleta fortis et pius, Beata gens, Dum suam orationem cnins est Dominus Peregit devotissime,

2. Ossa Deus Recepit truncationem custodit eornm, A lanista durissime, Nam ad mensam Et sic animam tradidit matrona vocavit Christo, qui cuncta condidit, Perditores V. Cadaver duo milia corporum sanctorum Vexit caput canentibus Et furtive Angelis verba dulcia. corpora celavit, Cunctis turbis mirantibus.

3. Parisius dum nnda sanguinis In Landibus. Fidelium Antiphonae. late circumiret Peremptorura 1. Paradisi ianna sub dono flaminis, Tibi, Dionysio, Nnllus erat, Patet et in solio qui tunc sepeliret. Parata sedes tua.

Responsoria. 2. Domino iubiiate, Nain dum credit Larcia, 1. Vir sanctus melle dulcior Capitis prodigia In clibanum proicitur, Sequitur fides rate. Sed hic auro splendidior A rogo post eicitur, 3. Rex vero laetabitur

Dicens; Christi, fili Dei, Sanctorum basilica, Precor. miserere niei. Ubi roelos canitur T. Post a pravis tortoribus A plebe catholica. Patibulum adpenditur, 4. Benedicite Christo, Sed hic orationibus Qui meritis sanctorum Semper vacans invenitur. In orbe sanat isto

2. 0 mirandum mjsterium, Copiam languidorum. Carcere conficienti 5. Laudate Deum, senes, Omnipotentis filiura Virgines et iuvenes, Apparuit sacranienti Qui fugat provincia Coustitutor videntibus Martyrum daemouia. Cunctis hic existentibus, Quem angeli circunidabant Ad Benedictus. Melodiisque laudabaut. y. Hunc Christus sanctum cibavit A. Benedictus Pane, quem consecraverat, sit rector omnium, ;

— 53 —

Dionysi, Ad Magnificat. qui te visitavit, A. Cleri progenies, Tibi gratis Domino nunc promere laudes dans privilegium, Alta voce tribus Ut tis lingua nitere martyribus, fine peroravit, Larcia quos stravit Videlicet hodie vereque levavit sua petitio Horum natali Sive facta Christus in arce poli. tub tuo nomine Ergo tu socii- Adnuetur que rogate, sacer Dionysi, ergo subsidio Ut vir quisque Dei Tuo, posce, possit amore frui. simus in luniine.

Brev. S. Baruardi de Romanis inip. in Romanis 1.518. — In 2. Noct. A 1, o fundasti. — In Laud. A 2, 2 crevit. — A 2, 4 fidem. — In 2. Vesp. Ad Magn 5 Laures quos.

21. De sancto Domnio.

I n 1 . V e s p e r i s. Coronavit cum, qui iudicat omne probatum, Autiphonae. Ex merito rutilam dabit isti laude coronam. 1. Belliger iste sagax pro lege Dei sua niembra 5. Hunc Deus ornavit, Contulit ad mortem qui pro meritis adamavit, moriendoqueperculit liostem, Glorificaque stohi Nam petra Ciiristus erat, vestivit splendida coUa qua solidus steterat. Ad paradisiacas ducendo per aethera portas.

2. Martyr hic est verus, Ad Magniticat. pro Christi nomine corpus Qui dedit tortorum A. 0 quani sancta dies, spernendo tela minarum, 0 quani fesliva refulget, Militiae palmu Viribus, o, totis quem caelum sustulit alma. castis celebrandaque votis, Qua bonitate bonus

3. Respuit hic niundum, noster meat astra patronus, ludos floremque iucundum, Domnius, ad vitae Cuncta caduca soli gaudia perpetuae. librans et gaudia caeli,

Divitias illic In 1. Nocturno. atque velut ore locavit, Antiphonae.

4. Dum quis temptatur, 1. Morte triumpbali si non cadit, inde beatur, superatis morsibus anguis — 54 —

Christns ad celsi Auiliit attentus remeavit culniina caeli. neque mundi compede tentus Discipulum Christi 2. Coetus apostolicus pctiit sub tempore noctis. divino lacte potatus Dividitur multis 2. Cuius doctrina (liversis partibns orbis. rutilans pietate superna 3. At Petrus. ecclesiae Credidit in Christo praelatus, in Antiochena devota mente sequendo. Multas virtutcs fidei lavacrum fccit ac dando salutes 3. Ut Plnribus aegrotis tangens sprevit simulacrum, et mater tenebris a corde remotis. Domnius fiunt paritenjue fideles.

Responsoria. Responsoria. 1. Cum plebs innuniera 1. Aurea gemma solo simul, ut miracula vera sidus radiabilis caelo, Viserct, afflueret Domni, qui resides, seu quod magis inde vigeret, qucm tulit alma fides, Contigit, accessit Au.xiliare tuis Theodosius, accola civis, solita pietate ministris, V. Nobilitate cluens, V. Magnificare tua operuni virtute [re]fulgens. valeant ut festa per aethra. 2. Hic Danae gcniti generosae prolis habenti 2. Qui puer aetate Natum se iunxit, sed mentis nobilitate quam more sno sibi iunxit, Celsus apostolicis Qua subokm genuit copulavit se documentis, .... cia Domnius inquit. V. Potans a puero, Y. Praestanti forma, vomuit (juae postea mundo. sed Christi postea norma. 3. lam fidei plenus 3. Quippe suus genitor studio Petrus Antiochenus velut almis cnltibus auctor Yisus (est) adire Roraam Muuere naturae gestorum laude sonora[m], vitae spirando fnturae V. Luceat nt princeps Ad Dominum saltus a prima hice deinceps. dabat et gentiliter altus, V. Qui fons est vitae cunctis sine fine petendae. In 3. Nocturno.

Antiyihonae. In 2. Nocturno. Antiphonae. 1. Domnius a seniore Petro suadente magistro 1, Praedicat ut plebi Venit Dalmatiam verbum Petrus ore tonanti, Doraino ducente Salonam. :

— —

2. Semina divina 2. Namque saccrdotes, spargens ubi voce benigna, Christum venerantibushostes, Purificat, mundat Maurilium quendam plures baptismatis unda. pretio[que et] niunere parant.

3. Mox quibus ablutis 3. Romae praefectus, capiendo verba salutis qui daemonis arte refertus, Corda maligna tamen Aurum spernentem conclamant jiseudovatem. neque sacrificare volentem Discipulum Christi permultat verbere tristi. Responsoria.

4. Christicolae plurcs 1. Dum trahit a morbis clamant pie compatientes

dorainam , fjuae dicitur, orbis, Cur percat saeve, Discipulos mittit qui praedicat omnia verc? lati per climata muudi, V. Ecclesiae natos 5. Praeses ad iiaec motus, pariant quo multiplicatos. nullo moderamine fotus, Hos novies quinque 2. Pirgus ad haec tumidus super aethera detulit ense. dialectico turbine tixus Obstitit atque fidem sibi draco colorat eandem, AJ Benedictus. V. Cesset ut athleta, lesu ne vinea crescat. A. Pontificum norma, splenilor pretiosaque gemma, 3. Sed ne cathegoricus Serta vcnustatis palma laetetur iniquus, retinens cum martyrizatis, Doctorum doctor Scandere celsorum vires parat ille ministro, da nobis regna polorum, V. Cui dicit: Os aperi, Qui barathri claustro per me quod scito repleri. puerum precibus revocasti.

TnLandibns. In2. Vesperis.

Antiphonae. Ad Magaificat.

1 . Cnm pius athleta A. Corpora sanctorum mnndi fugit omnia laeta, tumulantur honore piorum Martyrii palmam Vertice sub montis, Deus bunc invitat ad almam. vocitatur qui Macarontis.

Brev. ms. Eomanae Curiae anni l-ilS. Cod. Vatican. 60G9. add. saec. 14.

— In 1. Vesp. A 2, 'f dedit tartarum. — A 4, 3 coronatur. — A 5, 5 para- disicas. — In 1. Noct. A 2, 2 potitus. — A 1 Ad Petrus. — In 2. Noct. A 1, 6 tempore notis. — In 8. Noct. R 3, 4 ministtos. — R ?>, 5 CJui dixit. — In Laud. .\ 2, 4 munere arant. — Zu beachten in 2. Noct. A I das Akrostichon Adam. ! ; ;

— 56 —

22. De sancto Ettone.

In 1, Vesperis. Responsoria.

Ad Magnificat. 1. Ad laudem Domini produxit Hibernia septem Fratres, insignes A. Ad te, Christe, fili Dei, Ad te clamant omnes rei, caeli quos gloria fecit Ut in hoc vitae stadio V. Par spes, par animus Fessos idem paraclitus erat illis et Deus unus. Refoveat divinitus, 2. Hos decoravit lionor Etho cuius imperio mundi fulgcns et origo, Caelestem sumpsit vitam, Sed magis ingenuos Mentem iacentem visitet, dedit actio mensque beata Consuscitet sopitam. V. Dignos laude viros, 0 quam felix Dei donum, tibi, sacrum fiamen, alumnos. Quod perenne confert bonum 3. Horuni de numero venerandus claruit Etho, A d Matuti num. Cum pia progenies mores sacravit heriles. luvitutorium. V. Unctio sancta Dei-

que doctri.\- adfuit illi. Etho Deuni laudet, per queiii super aethera gaudet Nos igitur psalmis In 2. Nocturno. ilU iubilemus et liymnis. Antiphonae.

1. Voti concordes effecit gratia fratres, 1 n 1 . X 0 c t u r n 0. Quos spes atque fides fecerat esse pares. Aiiti])lionae.

2. Hi natale solum 1. Germine feta sacro liqueruut, aequora Christo laetelur Hibernia, fructu Remigc sulcantes Quod tam niultipli extera regna petunt. regna superna replet. 3. Fluctibus emensis nebulosi post iuga 2. Haec septera radiis montis Pctri tenebras illuminat orbis Sacra subeunt Sideribusque novis cum prece, cum lacrimis. latius emicuit. Responsoria.

3. Septem namque viros, 1. Traditus Etho sacris nieritorum lumine claros animo vigili documcntis, Edidit et claris Pracdicat esse pium condecoravit avis. superomniaquaerereChristum, — 57 —

V. Mundum eum flore V. Gallia laetetur diviiio sprevit amore. et te pasfore regatur.

2. Etho domum, patriam, 3. Etho, divinae mundum cum flore relinquens per saechx ferax medicinae, Verna bonus Domini Ciade piat populum, gremio meruit refoveri, fugat impiu gentis, asylum V. Terrea cuncta tcrens V. Subvenit adtliclis, caeloquepotenterinhaerens. miscris solacia praestat.

3. Plenus amore pio In Laudibus. mare transiit ac duceChristo Antiphonae.

Y. Solvit apostolicis 1. Felix confessor, Romae sua vota tropaeis. trinae deitatis amator, Audit de caelis semel et bis acroama salutis. In 3. N octur no. 2. Mansio signatur Antiphonae. primum, post tumba iubetur

1. Caelitus implorant, Quaeri, tumque dies ' quibus haec mortalia condant vitae postrema vocatur. Menibra sub hosi^itiis, 3. Posthuma facta putris ossa quilms turaulis. dando suffragio multis Lucis eum sedem 2. Christus, servorum te.«^tantur habere perennem. miserens, ubi quivis eorum

lus caperet sedis, 4. Vota sacerdotis innuit a superis. acceptans carcere, vinclis Ereptum recreat 3. Sedit ab iiis unus spondensque salubria tirmat. Etlio, qua fonte refusus Manat Corbriolus 5. Aeger abit sanus, caelitus exhibitus. maerens solamen adeptus, Nulius inexpertus Responsoria. opis, est pateromnibus aptus.

1. Etho sacris j)recibus Ad Benedictus. lacrimisque peramplius instans Mente polum jienetrat A. ExsuUemus hodie dignis affatibus astans, Simul et cantemus, V. Extera transgressus Patris nostri gloriae ad spirituaiia raptus. Pia vota demus, Qui de mundi voragine 2. Summns apex, celsi Feliciter sublevatus solii moderator et aevi, Gaudet cael[est]i lumine Orantem famulum Divinilus iliustratus recreavit acroamate tali: Nullani timens iacturam.

i ! :

— 58 —

Pro nobis Deo supplica, Dirige nostras semitas Sancte pater, et vendica Ad praemia. Laetitiani fufurani. Quae servas tidelibus 0 quani felix Dei donuni, Ob meritum virtntis, Quod pevenue co\ifert bonum Da tnis supplicibus Ethonem refugium In 2. Vesperis, Ad gaudiuni salutis. Ad Ma^nificat. 0 quam felix Dei donum.

A. 0 lesu Christi bonitas, Quod perenne confert bonum ! 0 gratia.

Acta SS. lul. III, 49 s.jq. — In 8. Xoct. R 2, 4 «nd Laud. A, 1 4 eine Silbe zu viel. Also ist acroania dreisilbig; wahrscheinlich stand in der Quelle acroma. Uber ihre Quelle bemerken die Herauso-eber 1. c.

^Officium praedictum . . . misit ad P. Bollanduni R. D. Luytens mense Novembri 1637, tum temporis Laetiensis supprior et magister iuniorum et postmodum laudati monasterii abbas.'" Das <)fticium stammt aber nicht ans der Abtei Liessies, wie sehon die niclit-nionastische Form desselben zeigft, sondern aus Buyn-Villare bei Arras.

23. De 8. Eachario Tallensi.

Ad 1. Vesperas. Ad Magniticat. A. 0 pastor egregie Antiphonae. Doctorque tidelium,

1. Gaudeat ecclesia Gemnia Lothoringiae, Pro palma victornm, Kobile depositum Quam adornat Gallia Liberduni castri. Splendore sanctorum. Fer, Eucliari, gratiae Nobis patrocininm, 2. Eucharii natio Ne pcrdamus anxie Sancta comprobatur, Thronum tibi traditum lustorum consilio Supernalis astri. Christum imitatur. Ad Matutinum. 3. Hic dum mundi gloriam Invitatorium. Pro Christo calcavit, Aeternam memoriam Regi caelorum gloria Insti comparavit. Devote concinatur, Dnm Eucharii gratia 4. Laudans nomen Domini Digne commemoratur. Vir Deo devotus

Vacabat regimini In 1. Nocturno. Per Deum promotus. AntiphoTjae.

5. Huins sancti praesnlis 1. Hic in lege Domini Mors est pretiosa, Pie meditatns Quem laudant in populis Se sanctoruni agmini Signa gloriosa. lunxit vir beatns. — 59 —

2. Reges, intellegite 2. Mane Dei famulus Provicluiii rcctorem, Orans exauditur, Hunc sequi satagite, Preces eius populus Strenuuni victorem. I.aetus experitur.

3. Christns fuit gloria 3. Laus perfecta sonuit Hnius pracsidentis, E\ pastoris ore, Non timuit milia Cuius vita splenduit Populi furentis. Virtutis honore.

Kesponsoria. Responsoria.

1. Landemus permagnificum 1. In Pompeio littore In statu praesulari Caeso praesulis capite Doctoremque catholicum Et in loco tumbarum Adfatu salutari lam divisum a corpore Eucharium, mirificum Ab ipso fertur equite In actu regulari. Palniis caputpraeclarum. V. Ducem sequamur caelicura, V, Passus modico tempore Colentem Deum unicum Conscendit recto tramite Affectn singulari. Montem deiiciarum.

2. Fidei rnpto foedere 2. Athleta victo turbine Rex nequam lulianus, Per sanctae v/illis medium Ordinis spreto munere Iter suum direxit; Apostata profanus, Legentes olus feminae In Christum coepit furere Mirantur ex hoc nimium, Vir Belial et vanus. Quod caput suum vexit. V. Sub eius grandi scelere V. Plus stupet rubens sanguine, Passus est gravi vulnere Dum eas per sollemninm Populus christianus. Opcrari prospcxit.

;j. Dum Galliam ingreditur, 3. Praesul divino munere Urbem Grandem intravit, Consummato martyrio Christicolas insequitur Per omnia directus Ploresque carceravit, Recto pergens itinere Eucharium aggreditur Liberduni confinio Et ipsum decollavit. Digne fuit oollectus. V. Ab impio perimitur V. Super lapidem funere Pastor pius nec vincitur, Locato caeli gaudio Qucm Christus coronavit. Frucbatur electus.

In 2. Nocturno. I n 3. N 0 c t u r n 0. Antiphonae. Antiphnnae.

1. Hunc sanctum inirificat 1. Vitam sine macula Deus veritatis, Praesul hic finivit Per qnem tot multiplicat Summa tabernaculi Signa probitatis. Laetus introivit. — 60 —

2. 0 praeclare pontifex, In Laudibus. In virtute Dei Antiphoiiae. Sis salutis opifex 1. Sanctus vir EuchariQS Nobis sanctae spei. Morum luce splenduit Indutus decorem, 3. Rex aeternae gloriae, Sacerdos egregius Per hunc nos conducas Melchisedech tenuit Ad monteni laetitiae Gradum et honorem. Tecum et inducas. 2. Cordis prae laetitia lubilans in gaudio Deum exquisivit, Responsoria. Manens in iustitia consilio 1. Lorpus sanctum lustorum defancti praesulis Domino servivit. Dum deferret 3. Deus. ad te vigilans cum reverentia Exsultandu labiis Urbis Leucbae Mente iubilabat, clerus cum popuUs, Rectis luinen rutilans, Quadrivallis Gloria, divitiis non traxit spatia. lustus abundabat.

V. Liberduno debebatur 4. Benedicant opera '^ancti quies. ut probatur. Cuncta nomen Doraini, Quod cst benedictum. 2. Subvectum in curriculo Dum scandit ad aethera Fraesulis funus inclitum Summo iunctus numini Yaccae duae trahebant, Martjr post conflictum. pergrandi miraculo (t>uae 5. Tuba, chordis. organo sepulcri Locum debitum Laudet omnis spiritus Dirccte requirebant. Dominuni virtutis, decenti titulo V. Quae cum Quem in caeli Libano Liberduni depositum Cernit bibens primitas Gressibus innuebant. Calicem salutis.

3. De celso sancti praemio Ad Benedictus. Vera sunt testimonia A. Benedictus Dominus, Patrata Dei bracbio Plebem suam visitans Per eum mirabilia, Per almum pastorem, Qui suo patrocinio Cuius vitae terminus Magna confert remedia. Hunc beatum claraitans V. Pro triumphali proelio Hostisque victorem, Pastor regnat in gloria, Nos ad bonum protinus Magno dignus praeconio, Miraculis excitans Dum expellit daemonia. Deo dat honorera.

Biev. TuUeuse imp. Parisiis (Higman) 1.51L — Ad M.igu. A 5 Luber- dini (Liverdun). — lu 2. Noct. A 3, 5 Luberduui. — In 3 Noct. R 1, 9 Luberduno. - 61 -

24. De sancto Ennuphrio.

I n 1 . V e s p e r i s. Respousoria.

Ad Magnificat. 1. Vir sanrtus ad coenobium Eunufrius cum properat, A. Exsultet caeli curia Implens Cliristi consiiiuni Sanctorum ad consortium Virtus aetafem superat, Novo cive translato, Pcr grutiae praesidium Congaudeat ecclesia, Jlenti sensus obtemperat. Nostrum quoque collegium V. Luxu calcato noxio Eunafrio beato, I)eo firmus inhaeret, Omnis Christi militia Foedo cura sui gaudio Virum laudet humillimum Occasum mundi maeret. In caelis exaltatuni. 2. Novit Heliae nierita Scriptura refcronte Ad Matutinum. Et praecursoris indita Duce Christo favente, Invitatorium. Deserti petit abdita Spreta mundana gente; In militis sollemniis V. Subtractus a consortio Rex regum collaudetur Mundi decipientis, Eunufrii, cuni gaudiis Purgatus a contagio Et votis honoretur. Carnis allicientis.

3. Ingressus solitudinem Virtute roboratur, In 1. Nocturno. Teniptantis altitudinem Antiphonae. Contra tidem luctatur, Dei beatitudinem Devote contemplatur. 1. Ut arbor iuxta fluvium V. Solis ardore squalidum Aquae vivae plantata Ventus, imber infestat, Eunufrii dat nimium Casto timore candiduni Fructum vita beata. Lux vitae manifestat.

2. Casto timore pertulit Imbutus disciplinam, In 2. Nocturno. lagum peccati reppulit Et saecali rainam. Antiphonae.

3. Voce devota claniitat 1. Quiete pacis intimae Et Dominus exaudit, Christo miriticatur, Opem devotis impetrat Electae pacis optime Et monitis adplaudit. Cum merito laetatur. — 02

2. Ornatur scuto fidei Dilecta tabernacula Christi miles invictus, Colit iani Deo fretus. Dignus cum palnia provehi Ad caelum benedictus. 2. Vultus divini visio Virum virtute gratum 3. Caelis emisso nuntio Completo desiderio A Deo visitatur, Laetificat beatuni. Honore, laude, praemio Coronae decoratur. 3. Hic quaereiis Dei faciem Respousoria. Eius subit in montem, Contemplans Dei specieni, 1. Capillo pro tegniine Beatae vitae fontcm. Jsudom corpub obducitur, Radicum in esurie Virentis herbae fruitur, Ke.spousoria. Tali cun) nioderamine 1. Oculis ac manibus Daemon victus eicitar. In caelum elevatis "V. Aquae mensura bibitur luDgebat preces precibus Yini spreta dulcedine, Devotis impetratis Hostilis fraus depellitur Gratiae muneribus lllaqueans mulcedine. A fonte bonitatis. 2. Mirandum est, quod creditur, V. Migrantis luce claruit Si summum sacramentum Vultus viri mirificus, Presbytero conficitur Locum miraudus irabuit Per Christi documentum, Odor ut aromaticus. A sancto viro sumitur Salutis in augmentnm. 2. Ad sancti viri transitum V. Quod agilur, spiritibus Sanctorum chorus advenit Sanctis ratificatur. Laudes Deo canentium, Viitus saciatis ritibus Christus ad caelumprovehit Divina non ligatur. Virum, quem carne positum irabuit. 3. Sex lustris pane pascitur Donis supernis Mirando vir bcatus, V. Tamquam coluniba caudida Parnpnutius suscipitur Petit anima Deum Hospes fame laxatus, In omni vila nitida-, Verbo Dei reficitur Prece pulsemus eum. Virtute solidatus. V. Uterque pane vescitur 3. Leo deplorat mortuum Tunc integro deiato, Curvatus et adorat, Largitor benedicitur Fodit iu uugue tumulum, Egcnte saturato. Pampnutius ut orat, Xuduui viri corpusculum Tegens vestis honorat. In 3. l\o cturno. V. Translato patrc concidit Antiphonae. Palma cum sua cellula, ]. Hic iustus sine macula Pampnutius haec concinit Vcrax et mansaetus Eius vitae miracula. In Laudibus. Sed robore stabilitat Perfusa caeli gratia, Antipbonae. Hymnum novum cum gloria Sibi canat ecclesia. 1. Praecinctus fortitudiue Eunnfrius prostravit Hostcm et pulclirituJine Ad Benedictus. Indutus honoravit A. In sanctitate Domino Christum et sanctitudinem Servivit et iustitia, Domus eius amavit, Mortalis vitae termino Solutus a miseria 2. Soluto culpae vinculo Eunufrius beatus, Contemnit civitateni, Xunc fruitur in patria Deserti taberuaculo Beata caeli gaudia Locatus ubertatem Spleudoribus ornatus. Qnaerit virentis pascuae, Dei suavitatem.

1 n 2. V e s p e r i s. 3. De luce Deo vigilans In sancto sic apparet, Ad Magnificat. Ut ipsum mente sitiens Videret et amaret, A. Eunufri, pater optime, Antra deserti penetrans Te invocamus liodie. Quietus et oraret. Iniple tui memoribus, Quod pie promisisti. 4. Vir corde sanctus, humilis Funde preces ad Dominum, In vita benedixit Ut deleat contagia, Deum, virtute stabiiis Cuncta pcllat tristia, Diabolum adflixit, Fuget adversantia Se mente caeli habiiis Sublato saevo iudice, Christo cruci confixit. Concessa culpae venia, Omni pulsa miseria 5. Hunc sanctum contra militat Nobis aeterna gaudia Nix, ignis, grando, pluvia, Donet in caeli curia.

Pontif. ms. Paulanorum saec. 15. Cod. V.itican. Ottol)on. 502. lu Laud. A 4, 4 addixit.

25. De sancta Eustella.

In 1. Vesperis. A d Ma t u t i n u ni.

Ad Magnificat. Invitatorium.

A. Regia virgo fuit Regem nunc virginum, Eastella parentibus orta Laudemus Doniinum, Xantonicis et aquis Qui hanc regiam ethnica lauta sacris. Virginem Eustellam Delegit primam In 3. Nocturno. Xantonum patronam. Antiphonae.

1. Nocte Eustella nitet, In 1. Xocturno. fidei dum prima cohaeret. Antiphonae. 2. Praefuit et nocti, 1. Xanctonibus daram cum Cbristi iussa facescit. gennit rex Xanto puellam, 3. Stella praeest nocti, 2. Protulit et prolem caeli duni regna capescit. nobis regina tenellam,

3. Qnam Deus a toto In Landibus. carara providerat aevo, Antiphonae. Responsoria. 1. Clara Deo regnat 1. Praedicat Eustellam nunc Eutropio sociata, gens Xantona iure novellam 2. Ardet et in caelo Mognificatfine suam Xantona stella suo, iucundam [verc] parentem;

V. Suscipit hanc primam 3. Raptaque amore Dei concivem Xanto beatam. translucet iuncta diei,

2. Regiom quippe vagum 4. Resplendet famnlis mundi contempsit et oranem ignea stella suis. Ornatum saeculi sprevit amore Dei. 5. Offert Xantona nova iam tibi munera, quare V. Credidit et vidit tribuas nobis lesum, speravit, amavit. Nnnc dona petita tuis. 3. Quae modo praestumus tibi niunera, sunime, rogamus, Ad Benedictiis. V. Xostra feras caelis A. Depulit Eustellam praestita vota tuis. paterimprobusurbepuellam, Monteque mox iatitat, In 2. Nocturno. vigilat, ieiunat et orat. Antiphonae.

1. Hanc ut spina rosam In 2. Vesperis. peperit tidelem, pagana Ad Magnificat.

2. Et vocat Eustellam A. Dum fumus arte jiarens mater propbeta novellam, durus terretque puellam, 3. Noctis digna bene Eutropium scurra virgo bona stella vocatur. lanio Xanto necat.

Brev. Xantonense imp. Pictavii 1524. — In2. Noct. A3, 1 Nostris digna bono. — In Laud. A 5, 3 tribuis. — Die zugehorigen Hymnen: Ad Vesp. ^Pangere cantica laetitiae"; ad Laud. „En orta stella X ant on es." 26. De sancto Evnrtio.

In 1. Vesperis. R. Stirps Romae quondam fiorens tulit hypoievitam, Antiphonae. Et super hunc paiam descendit spiritus almus, 1. Signo divino V. diu vidua credunt cives peregrino Urbc pastore tit hic pater eius. Omnibus in Domino concordibus omine trino. Ad Magnilicat.

2. Ales caelestis A. 0 viruni incffabilem, pro fratrum schismatemaestis Evurtium poiitificem, I'atribus est testis, Cuius vifa niirabilis quia, quem Deus eligit, estis. Praedicatur in saecula Et gloriosus spiritus 3. Aedes ardor edit, Paradisum possidet, pracsul iubet. ignis oboedit, Ad cnins consortium Sors cxstincta redir, Introducat nos Dominus. exstinctaque flanima recedit.

4. Signa manus subita Ad Matutiiium. videt et stupet hypolevita, Magna tribus merita, InTitatorium. qui specnlantur ita. Aeternum regem laudemus 5. Gentilis coetus, lesum Christum, infuso chrismate laetus, Qui beatum Evurtium Desinit esse vetus Ad suniiiium novus in baptismate foetus. Elegit sacerdotium.

Offic. ms. Aurelianen. saec, [14. et] 15. Cod. Vaticau. Regin. 623. — I n Vesp. A 2, .3 elegit. — A 4, 1 Digna. — R, 2 hypoleviteni.

27. In Translatione s. Evartii.

In 1. Vesperis, Ut fundamenta iaciat Basilicae sanctae crucis. Antiphonae. 3. Veris tempore amoeno Hospes mundi, caeli civis 1. Felix praesul Evurtius Exiens urbem Romanam Novil aeve sereuo per circuium nivis. Transtulit se rectius ^ocum Ad plagam Aurelianam, 4. Elidit idolatriam Sancta praedicatione

2. Angeius ei nuntiat Deo exhibens latriam Cum splendore mirae lucis, Sincera devotione, Dreves, Historiae Rhythmicae. VIII. 5 :

— G6 —

5. Obitus sui praescius, 2, Peccatorum vincula Cognoscens finem humanum, Fortiter rumpamus, Gloriosus Evurtius Ut sancti sine macula Pronuntiat Anianum. Cum praesule vivamus.

R. Luni refertur 3. Susceptor Evurtii sanctus ad propria, Fuit servator lesns, Fit tempestas Qui nullius vitii et grandis pluvia Esse legitur laesus. Providente

Dei clementia, Kesponsoria. Ut pateret beati gloria; 1. Mundum vocans V. Sed non tangit ad Dei gratiam pluvia baiulos Exit Roma, Nec cum eis transit ad Africam, euntes popnlos. Semet regeus per ignorantiam Ad Magnificat. Plurimorum pellit tristitiam. A. Jlagnificat niiraculis V. Per Dei providentiam Evurtium divinitas. Sublimatur C oram omnium oculis ad praesidentiam. Monstratur eius sanctitas, Grati vuitus serenitas 2. In columbae specie Et perfecta iiumilitas, Sauctum flamen apparuit, Carnis eius integritas, Coram plurium facie Intellectus sagacitas, Miraculum hoc claruit, Tantis gratiae titulis Et vox magna laetitiae Apparet vitae veritas. In populo i)ersonuit Hic est a Deo dilectus, Ad Matutinum. Hic praesul noster electus, Sicut columba docuit. Invitatorium. V. Dum recessit sancta avis, Exclamat devota ovis. Christum, summum regum regem Adorenms propitium, 3. Datus mundo t^ui Aurelianum gregem pro mundi gloria, Gubernat per Evurtium. Diguus laude, dignus memoria, lam de hostis In 1. Nocturuo. gaudet victoria, Plebi suae Aiitiphonae. dat adiutoria.

1. ]n maloruni consilio V. Cuius virtus Evurtius non abiit, est tam notoria, Sed cuni Dei auxilio Daemonibus Mundum trausiens obiit. exstat contraria. — 07 —

In 2. Nocturno. Per gratiae effectus Ecclesiam roboravit, Antiphonae. Malignorura defectus Viriliter increpavit 1. Diligentes vanitatem Et bonorum effectus Et quaerentes mendacium Caritatc- iudaramavit. CognovevuDt veritateni V. Hic iam praesul effectus Per beatura Evurtium. Plebis cumulat profectus, sic 2. Scuto bonae voluntatis Dum urbem decoravit. In terra fuit ornatus Et corona sanctitatis In 3. Nocturno. Est in caelo coronatus. Autiplionae. 3. Mirabile Dei nouien

Aurelianis praedicavit, 1. Sine macula est ingressus Et tunc verbi Dei gemeu In Dei tabernacula, Multum fructiticavit. Quia vitae suae progressus Patuit per miracubi. Kespousoria. 2. Desiderium animae 1. Verbum vitae Ei Dominus tribuit, dnm pontifex profert, Quia de nmudo minime. Gregem suum Dum vixit, curara habuit. ab hostibus nufert, Christicolas 3. Manum desuper imraissaiu idolatris praefert Deus dc nube edu.xit, Et aegrotis Ipsi celebranti raissam sanitatem cuafert, Evidenter benedixit. V. Tribulatis auxiiium offert, Desolatis Responsoriu. laetitiam infert. 1. Grauum expulsuni palea horreo, 2. Dignitatis De Roraanorura asceudens culmina Fidei tutus galea caritatis clipeo, Columba volitans Et Caruit faece fellea circuit agmina, peccati Et post plebis Et aculeo, multa prccamina Dum dulcedine mellea Ilabitans Deus iu eo. Hunc elegit rege tartareo gratia divina. V. Victo V. Cantet chorus Nunc in caclo empyreo Laetanter fruitur praesuli carmina, Deo. Ut nobis raiseris Felix praesul, laxenlur crimina. 2. cuius solacio 3. Panis vitae et intellectus Angelorum Sanctuin praesuleni cibavit, servivit contio, o* — 68 —

Vita eitts Repellantur caruit vitio, atque vecordia Assueta Per gratiae Dei servitio. stillicidia. V, Antistiti Evurtio In niissae sacriticio Fratres captos Data est benedictio. hostis pertidia, Carcerali clausos custodia, 3. 0 rem miram, quam fecisti! Eias prece In processionis via, ad Deuni media Dum transferri meruisti, Laetos vidit Longum iter per bivia Baiulos custodisti post tanta taedia. Ab inandante plavia, lesa bone, tu nos irradia, Qui urbem protexisti Caritatis, praebens incendia, Pellendo mala gravia. Tua pia misericordia. V. Qui tot signis claruisli miracula pervia, Per Spreta mentis desidia feras Christi Nobis opem Per brevia compendia Gratia eius praevia, Tolle mentis fastidia,

Prosa. Qui urbem protexisti Pellendo mala gravia. Supernae matris gaudia Evurtio sunt grandia, In Laudibas. Cum caelica melodia Nostra sonent praecordia. Antiphonae.

1. Evurtii raagnalia Inter noctis primordia Et virtutum praeconia Et diei exordia Faciunt credibilia Decantetar psalmodia. Dei testimonia.

Quaerant nostra studia 2. Aureliana patria Per huius mundi stadia Deum laudet devotius, Pontiticis sabsidia. Quia in Dei atria Introivit Evurtias. Mortuis vitae subsidia, datur facundia, Mutis 3. Os magna loquentium Per Deum est obstructum, Caecis, claudis remedia, Et per sanctum Evurtium Febris fugat excidia. Est vulgas instructum.

Fastas, luxas, 4. Haec terra Aareliana gala, acidia, Deum verum benedicat, Cupiditas, Quia in aula saperna ira, invidia Praesal pro ea supplicat. — 69 —

5. Invenes et senes. V. Confert vigil praesul fortis Dominum laudate, Vitam notas tergens mortis, Et populi omnes, Qua pro semper fruitur. Praesuli cantate.

Prosa.

Ad Benedicttts. 1. Ore defert Noe risum Columba, dura placat visum A. [Deus] ex alto oriens Oliveti ramulo, Mundum visitavit In praesulem prodit fusum Et in tenebris sedentes Evurtium sic suffusuni Tunc illuminavit, Virtutum ex cumulo. Cum pontifici beato triumphum donavit, 2. Ignis fiagrans deprimitur, Quo dono sibi collato Et thesaurus exprimitur Gloriam intravit. Ad decus ecclesiae, Mathathias ulciscitur Et per ludaiii reducitur

I n 2. V e s p e r i s. Opimum amasiae.

Ad Magnific.at. 3. Fratres praeda captivatos Ut Tobias liberatos A. De sede potentes Reddit Dei munere, Deus deposuit, Clipeus stat, donec tortos Horum superbiam losue terat, sic gratos iuste compescuit, Manus pandit opere. Pastori Evurtio 4. Omni die dat salutem bacuium praebuit, Animabus atque dotem Quo lupum inferni Fugans poenae sarculos, in tantum terruit, Hic Moyses scidit fortem Quod a fauce eius Maris stilhim et cohortem gregem eripuit. Velat eius baiulos.

R. Dum Elias curru scandit, 5. Ergo rite fibris clangit Pallium substernitur, Plebs Evurti, dum assurgit , Evurtius numen pandit, Cultu, qui praefigitur, Gratum cunctis cernitur. Tecum duces nunc adplaudit, Sic evectus spem protendit, Ut protegas, maous tendit Sursum per quam labitur. Aflfectu, quo rapitur.

Offic. ms. Aurelianen. saec. 15. Cod. Vatican. Kefjin. 623. — In 1. Vesp. A 1, 4 Aurelianem. — A 3, 2 cives. — Ad Mag-n. A, 2 Evurtio. — Ibid. 9 gratiis. — Ad Matut. Invit. n Aurelianem. — In 1. Noet. A 3, 4 Fuisse legitur. — R 1, 3 Romam. — In 2. Noct. A I, 3 Coraoscunt. — R 1, 4 ab hoste. — R 2, 3 und II, je zvvei Silben Uberschufs. — 11 2, 12 laxautur. — A 3, 1 Pane. — lu 3. Noct. A 2, 1 sq. ei animae. — A 3, 2 educit. — R 1, 5 fesse tellea. — In Laud. Ad Ben. 5 Trina cum pontifici. — In 2. Vesp. R, 3 pendit. — Prosa 4, 6 lies baculus? — Ibid. 5, 5 proteges. — 70 —

28. De sancta Fide.

In 1. Vesperis. In 1. Nocturno.

Super P.salrrios. Autiphonae.

A. Ave, gemma claritatis 1. Virgo Fides, generosis ad instar carbunculi. edita parentibus, Ave, roia paradisi Generosins effulsit rore fragrans balsami, actu, verbo, moribus. Fides alma, virgo felix, gloriosa meritis, 2. Haec instructa documentis Assistentes tuae laudi fidei catholicae caeli iunge gaudiis. Custodivit vias duras legis evangelicac. R. Virgo Fides. dilecta Deo, lux inclita niundi, 3. Non est eius cor elatum Auxilium miseris titulis natalium, quae cito ferre soles, yiec attrivit decor formae Ad te clamantum castitatis lilium. pie suscipe vota precantum, 4. Quippe vultu speciosa, Aethereo residcns corpore iuvencula, solio sponso sociata. Mente sprevit, actu fugit nuptiarum vincula. A(l Magnificat. 5. Vultus eius et incessus A. Ad honorem atqne laudem nuntiabant deforis, sempiterni numinis Quis affectus possideret Celebremus diem festum ofticinas pectoris. sanctae Fidis virginis, Quae per ignem, per tormenta 6. Sic in ea coruscante calicemquc sanguinis bono pudicitiae Est adepta triumphali Arridebant ei simul bravium certaminis. et virtutes aliae.

Kesponsoria.

A d 31 a t u t i n u m. 1. Ex rubente rosa simul

Invitatorium. et candente lilio Virgo Fides coronata Adoremus coliaudantes vivit ex martyrio Christum Dei filium, V. Inter choros angelorum Cuius tide virgo Fides geminato praemio. huius vitae stadium Percurrendo comprehendit 2. Virgo stirpe supergressa immortale bravium. primos Agennensiom :

— 71 —

Sanctitate cumulavit 6. Accersita primum Fides gloriam natalium, ad tyrannum ducitur, V. Pacta secum custodire Immolare vel feriri semitas fidelium. gladio praecipitur.

3. His enitens ad supremum Respon.soria. culmen sanctimoniae Holocaustum fecit iJeo 1. Ecce, Fidcs evocata votum continentiae, clamat ante iudicem V. Rata crimen attrectari Christum colo, Christum testor, florem pudicitiae. omnium artificem, V. Ut arcanum mei cordis

4. Dacianus introgressus tibi, iudex, indicem. urbem Agennensium 2. Nihil mihi cum Diana, Christi servos et ancillas nihil cum Appolline, trahit ad supplicium, Quos vel appellari deos V. Immolare contemnentes longe sit ab homine, eius ad imperium. V. Dii vestri manufacti dii solo nomine.

In 2. Nocturno. 3. Sponsa Christi contemnente Antiphonae. minas, preces. niunera, Tortor parat universa 1. Pectus Fidis, hortus Christi, tormentorum gencra, veruat morum tioribus V. lussus poenas innovare, Et ad flatum lenis Austri perscrutari viscera. fluit aromatibus. 4. Ex praecepto Daciani 2. Hoc in votis cius erat, carnifex congreditur, hoc in desiderio, Cratem profert. subtus carbo, Ut perennem compararet super virgo ponitur, gloriam martyrio. V. Nihil ille praetermittens

ex liis, quae praecipitur. 3. Aestimabat cnim Christo gratam parum virginem, Nisi virpo propter Christum In 3. Nocturno. funderetque sunguinem. Responsoria.

4. Audit Deus et exaudit 1. Tortor furens fovet ignem, vota sanctae feminae, flamma surgit altins, Clarificaturus eam Rupta cute vis ardoris proximo certamine. pcnetrat interius, V. Dum carbones et aes candens 5. Intrat urbem Dacianus, vulnerant exterius. furit atrox bestia, Spondet necem christianis, 2. Nuntiatur Daciano intonat supplicia. virginis constantia, :

— 72 —

Quara non flectunt sed nec tei Ad Benedictus. minae vel supplicia, A. 0 Fides Deo devota, V, lubet ergo, capitalis 0 athletae strenui, puniat sententia. Quibus est collatum morte 3. Ducta Fides ad delubra vita superindui, cum tribus iuvenibus, Mementote subvenire Quia nolunt imniolare, devoto conventui, feriuntur eusibus, Quo vobiscum mereamur V. Uno corde, pari voce sumnio bono jierfrui. spretis deum cultibus. R. 0 beata et 4. 0 coruscans in superno venerabilis \irgo, lajds aediticio, Fides vocata, Virgo martyr, laureata Quaesumus, tuo mixto rosae liiio, interventu dilue Tua nobis apud Christum nostra peccata. assit intercessio, V. Sponsa Dei egregia, V. Quo conscribi niereamur In caelesti palatio iu caeli palatio. Diademate gemino Laureata. In Laudibus. Antiphonae. Profa. 0 Fides virgo, in caelo 1. Dum in crate pateretur luncta sponso inclito, virgo pro iustitia, Illius dono aeternc Certis signis agouistae Congaudens in thalamo claruit victoria. CoUegio praeclaro 2. Xam columba de supernis Angelorum socio, visa est descendere Nunc ideo devoto Coronamque super caput Corde praesens contio ustulatae poncre. Conclamat Domino dilue 3. Ignis visus est extingui, nosira peccala. rore Fides ablui

Redditaque sanitati In 2. Vesperis. vestem albam indui. Ad Mag-nificat. 4. Ista mente contemplatus A. 0 beata, quae iam spon-um sanctus vir Caprasins virginum complecteris. Coronandam passione lam. quocunque vadit agnus. Fidem novit certius. aguum virgo sequeris. 5. Mox et visu roboratus Fac orando, ne tradamur in tanto certamine ignibus tavtareis, Post tormenta decoilatur Cum frumentum iustus iude.\ pariter cum virgine. dividet a paleis.

Pass. ms. S. Fidis Conchen. saec. 11. ex. Cod. Selestadien. 95(1187). add. saec. 1.3. A. — Brev. Lascurrense imp. Lascurris 1545 (reimpr. 1891). B. — In 1. Vesp. A supev Pk. fehlt B. — R Xuntiatur Daciano etc. = R 2 !

— 73 —

Noct. ;j. — Ad Magn. A, 7 Adepta est B. — I n 1. Ni-ct. A 5, 1 Cultus eius B. — In 2. Noct. A 1, 2 vernans. B. — A 1, 4 fluens H. — A 3, 4 4 funderet et B. — AA —0 ad Primam. Tertiani, .Sextam B. — R 1, 6 iudex

nunticm B. — R 2, '.i vcl opinari B. — In '.i. Noct. RR .i und 4 febleu B. — In Laud. A >, 4 albara vesteiii B. — A 5, 1 Mox his visis roboratur B. — A .5, 2 et exemplo feminae B. — Ad liened. A, 10 felices Christi testes B. — Ibid. 2 et afhletae B. — R und l^rosa fehlen B. — In 2. Vesp. Ad Magn. A, 2 virfjinem M. — Bei diesen Abweichungen sind jene Umstellung^en nnerwaVint geblieben, die notwendif^ wurden, weil li das Ofticium in nicht- mona.stischer Form bietet. — Das Officium unvollstandig nach Mone schoti XXVI, 82 ff. Die Griinde ebenda. Inzwischen konnte Blunie die Hs. in Schlett- stadt selbst beniitzeu. Ediert auch von Dr. Bouret in seiner Histoire de sainte Foy par Tabbe Servicres, 4. ed. Rodez 1879, unter dem Titel „Proses„ mit dem Vermerk: „Les lettres Evovae qui terminent la plupart des strophes etaient probablement rintonation de quelque psaume, qui se chantait peutetre apres ces strophes. Ces longues proses servaicnt ;i tromper la longueur des veilles sacrdes , au picd de la statue de .St. Foy." Was die Vokale evovae am Schlusse von Antiphonen bedeuten, sollte fiifjlidi jedcr wissen, der sich rait liturgischen Dingen glaubt befassen zu diirfen. Dieselben habeu aber in der Literattir schon unglanblichen Galliniathias zutage gefordert.

29. De sancto Firinina.

In 1. Vesperis. 5. Post tot magna miracula AntipUonae. Tantaque dira martyria Crinibus virgo suspenditur, 1. Firmina virgo, Rogus adhibitur

virtutis speculum, Et sic feli.v Transit felix caelum ingreditur. ad caeli solium, Cuius prece Ad Magnificat. coetus tidelium A. Gande, Roma, Sumnii regis ditata gloria, intret in gaudium. Tot sanctorum 2. Opus Firmina agens soUemnia, fecit mirificum Gaude tota Ad lucem de tenebris de rosa rubea, revocans impium Qua ditatur Elimpiadem, felix Amelia, convertens ad Dominum. Quam tu profers, vivit in saecula. 3. Manus, quani levat impius Stetit immobilis, Adflicfus clamans caelitus Ad Matutinum. Liberatur virginis precibus Invitatorium. Et sic pro fide moritur.

4. 0 quam magnum miraculum Christum, regem gloriae, Flatu confringens idolum, omnes adoremus, In lutumque convertitur, In honorem virginis Sic error vincitnr. ipsi iubilenius. ;

— 74 -

2. 0 c t u r n 0. I n 1 . N 0 c t u r n 0. I n N

Antiplionae. Antiphonae.

1. Dum iniusti 1. Praefecti genere lacertus tenditur, rosa progreditnr, Riget statim, Cuius odor nequaquam flectitur. per mundum spargitur.

2. Orat hrma 2. Mnndum fugit Firmina dulciter, spernens illicita, Relaxiitur Deum pulsat Lacertus iugiter. prece mirifica. 3. Stupet iudex, 3. Haec constanter statim convertitur, tyrannum superat, Fidem tenens Dum ferventer pro fide moritur. tidem annuntiat. Responsoria.

Kesponsoria. 1. Nobiiis est genere praefectorum alumna, 1. Mundum c^xlcat sub pedibns Genteni devicit pertidani- Romani derelinquens, que nimis furibundam Deserta )oca transmeat Coronam lucrans gloriae obsequiis insistens. pretiose iucundam. V. j\Ientis servans munditiam, V. Haec convertit praesidem carnis virginitatem, Secumque traxit iudicem Deo serviro studuit

Ad gloriam caelorum. . per morum honestatem.

2. Virgo flagellatur, "Virgo, pugil Cbristi, 2. suspenditur et cruciatur, virtutum forma fuisti, A Christo iuvatur tide Christi Dum pro nec flagellis superatur. coronari meruisti y. Stat constanter pugil fortis, V. Fulgida stella maris, Fidem tenet hora mortis, nos protege, nos tuearis. Dum pro Cbristo patitur.

3. Dum Firmina gressum tigit Dum orantis in Christo, stat fortiter, devota carmiua Fidem tenet. non mollitur Caeli petunt resistens viriliter. alta sublimia, ludex furit nec timetur, Mox redduntur dum sperat sublimiter. stnpida brachia V. Haec blandimenta respuens lam fideli. iudicem despexit, V. Adflictus verbere, In Christo sponso glorians, Promittit credere, quem multum dilexit. Redditur sanitas. — 75 —

In 3. Nocturno. Stat invicta, sic tamen nioritur. Autiphonae. Alleluia. V. Virgo sancta, 1. Duni imago devastatur, comnieiida Domino, Virtus Christi demonstratur Qui te laudant Flatu sanctae virginis. devoto cantico.

2. Stupent omnes et mirantur, Laudes Christo decantantur A d L a u d e s. Immenso prodigio. Antiphonae. 3. Cum Firmina verberatur. Amor Christi inflammatur, 1. Adest dies laetitiae, Ncc terretur verbere. Qua rosa delicata Offertur regi gloriae Responsoria. Deliciis ornata.

1. Verbum Christi 2. Haec corona duplici dum palam promitur, In caelis coronatur Multitudo Et virtute multiplici niagna convertitur. In terris comprobatur. ludex furit, mina contemnitur Nec timetur. 3. Nobilis es genere, V. Vix flagelli Firmina, virgo Christi, amore vincitur, Non superaris verbere Dum in Cliristo Inimicum vicisti. Firmina figitur.

4. Camem adflixit iugiter 2. Deos exprobrat. leiuniis vacando, statua frangitur, Fidem defendit fortiter Dum Firminae Pro Christo moriendo. flatu contingitur, Stupent omnes, 5. Castitatis lilium fides extoUitnr; Suspenditur per crines, Sic error viucitur. Gloriatur niniium V. Firma, [virgo], Tendens in sublimes. fortis in agmine! Verba profert virtutis nimiae. Ad Benedictus.

3. 0, quam niagna A. Ave, virgo speciosa, virtos ostenditur, Gemmae iubar, florens rosa. Dum Firmina Stella splendens virtuosa, crine suspenditur, Nos conserva iugiter. — 76 —

In 2. Yesperis. Yirginitatis lilium Ad MaoTiificat. Mirifici candoris, A. 0 speculum munditiae, Translata es cum gloria Summi vas honoris, In sapernis choris.

Brev. ms. Franciscano-Romanum (Amerinuni) saec. 14. in. Cod. Vatic. 10000. — In 3. Noct. R 1, 6 miaas conectitur. — Ad Laud. 15,3 Glorias ezimiura. — Hierzu die Hymnen: Ad Vesp. Agmina sacra; ad Laud. Almae virginis.

30, In Octava s. Floriaiii.

Iii 1. Yesperis. In 1. l^octurno,

8uper Psalmos. Super Psalmos.

1. Laeta psalle Noria, A. Iste sanctus impiorum Sublimata gloria Respuit consilium, Advocati nobilis. I>um contcmpsit idolorum Floriani martyris. Stultum sacrificium.

2. Sacra cuius passione Responsoria. In caelesti regione

Es effecta celebris, 2. Aquiiinus Noricorum Terris hoiiorabilis. Fincs tunc intraverat, Quem ferina meus duorum o, Principatum regiae Reguni destinaverat 'J enens hic militiae Christianos indagare Strenue regebat, Et repertos exstirpare, Stemmate pollebat. V, Omues geutes fiemuerunt, Reges terrae convenerunt. 4. Famulorum multitudo, Kerum simnl amplitudo 3. Christi mox idoneus Sanctum Dci vallaverunt Tiro, cum ultroneus Et insignem effecerunt. Fidem suam protitetur,

5. Licet apex saecularis A profanis detinetur-, Hunc omaret singularis, Y. Ut agnus obmutuit Tamen spes in Christo fuit, Kec se capi veruit. (Juem secrete coluit.

In 2. Kocturno. Ad Matutiuum. Super P.salnios. Invitatorium. A. Scuto bonae voluntatis Adoremus floreni florum, Martyr sanctus coronatur, Floriano qui bonorum Dum caducis refutatis Sortem dedit aeternorum. Diris uncis laceratur. — 77 —

Responsoria. V. Aegris salus redditur, Dum sepulturae traditur. 1. Praeses in ilemeiitiam Versus ob consiantiam Christum profitentis, I n L a u d i b u s. lubet hunc crudelibus Torqueri verberibas, Antiphonae. Arrisit tormentis. V. Paratus in gaudio 1. Christus fortitudine Pro Christo incendio. Cinxit Flurianum, Dum vicit certamine 2. Martyr tandem pretiosus, Saevientis manum. Diis profanis odiosus,

Ferreis est ungulis 2. Exsultando iubilemus, Laceratus scapulis; Hunc patronum quod liabemus V. Ferri cernens aciem Erga Deuni, cum (juo vivit, Non avertit faciem. Portas cuius introivit.

3. Supra petrum reclinatus In 3. Nocturno. Florianus, vir beatus, alarum velamento Super Psalmos. Sub Gaudens non est motus vento. A. Caro fluvium proiecta Requievit spe secura, 4. In caelesti tirmaiiiento Supra petram dum evecta Sis benedictus, Domine, Conservatur avis cura. Tribuisti qui iumento Potum novo tiumine. Responsoria. 5. Salvatorem omnium 1. Ales missa caelitus Laudemus de caelis, Sanctum obumbravit, Cuius per suffragium Aquilini penitus De hoste tideiis Ausum confutavit, Agonista triumphavit, Signnm crucis dum expressit, Idola dum refutavit. Tortor sperni quod suggessit. V. Omnes volucres pennatae, Nomen Dei collaudate. In 2. Vesperis.

2. Sanctus ut Valeriae Ad Maguiticat. Se monstrat humandum, Cernitur ut hodie, A. Miles Dei, Floriane, Bubus ad potandum Lucib flos meridianae, Fons scatet ducentibus Aestu pulso nos carnali Corpus venerandum; Fonte pota spiritali.

Brev. ins. >S. Floriani saec. 14. Cod. Florian. XI 916. — I ii 1. Vesp. A 3, 2 Sedens hic militiae. — In 2. Noct. R 1, 8 Dari pro Christo. — In 3. Noct. R 1, 8 Nomen Domiui. — R 2, 8 lies sepulcro? — Die fehlenden Teile: In 1. Vesp. ad Msgn. A. In 1. Noct. R 1, in 2 et 3 Noct. R 3, In Laud. Ad Bened. A sind dem Festoffic. Anal. XXVI, 37 tf. entlehnt. - 78 -

31. I)e sancto Galectorio.

In 1. Vesperis. 3. Fide propugnat comminus, Preces fundit ad Deum R. Sauctus Galectorius, Exclamaiis : Tu es Dominus Praesul Lascurrensis, Exaltans caput meum. Orabat devotius Manibus protensis, Responsuria. Dum saevit protervius Kex Vuandaiensis. 1. Romanorum imperiuni V. Felix, quem uon gladius Non ferens gens Gotorum Terret, sed iu uielius Rcgcin praefecit proprium, lctus inutat ensis. Fiiies Italicoium Transit, ad heinisphaerium

Ad Magnificat. Pervenit Gallicorum. V. Beatum Galectorium, A. Beatus Galectorius Pruesulcm Lascurrensium, Cnm corona victoriae, Rumor pulsat eorum. Praesul, maityr egregius, buscepit thronum gloriae; 2. Dura iteratis vicibus Cuni magis trino munere Pago Burdegalensi Protestans verbis, opere Darana darent Vasconibus Deum regein in humine Goti graves. imiuensi, lesu, nato de virgine. Enarratur a piuribus Praesuli Lascurrensi, V. Quod Gotis piofanantibus Ad Matutinum. Offeruntur altaribus Loco faeces incensi. Invitatorium.

3. Beatus Galectorius, Regeni, qui regit omnia, Vir mirae probitatis, Saecula venerantur, Devotus, beuignus, pius, Cuni praesulis sollcmnia Excelsae sanctitatis. Lascurris celebrantur. Compatitur profunJius Vasconibus gravatis. V. Fide plenus ferventius t I n 1 . K 0 c u r n 0. Ceteris fit contrarius Autiphonae. Gotis malis armatis.

1. Beatus Galectorius, Vir fortis, norina morum, I n 2. N 0 c t u r n 0. Non abiit ut impius In via peccatorum. Autiphouae.

2. Deo servit Vasconia, 1. Lascurreusis ecclesiae Gens Gota facit peius Gregera cum gubernaret, l'rae ceteris iniuriam Favit Deus iustitiae, Adversus Christum eius. Ipsum cum invoairet. ; :

— 79 —

2. Clainat orationibus 2. Verbi divini pabulo Sanctus non nieute lea Subditos recreabat, Domine, piis auribus In Dei tabernaculo Percipc verba niea. Devotus habitabat.

3. Deo fit acceptabile, 3. Multis potens miraculis, Quod hic fecit in guerra, Providens de salute, Cuius nomen niirabile luva nos in periculis In universa terra. Domini in virtute.

Responsoria. Responsoria.

1. Mente gestans et corpore 1. Carnis vitani Signum crucis viviticae contemneus penitus, Servus aeterni regis, Caelo sanctus Cruce signat pro tempore, praevidens spiritus, Memor mortis domiuicae, Ad aetheni Agmen commissi gregis vocatur caelitus V. Gotorum spreto robore, Repromissa Quos invadit magnitice sibi divinitus. Zelo succensus legis. V. Intrat aulam sunmii rcgis Pastor gregis, praeco legis. 2. Agmina Bearnensium Beatus Galectorius 2. Beatus Galectorius, Sermonibus movebat, Lascurrensis ecclesiae Contra turbas Gotensium Praesul et pater patriae, Velut primipilonus Vir futurorum praescius, Armatus praecedebat, Mortem subit iucundius V. Neque mortem nec gladium Amore verae gloriae. V. Hic cum laude victoriae Vel, si quid est acerbius. Pro Christo metuebat. Reportalus decentius Adoratur devotius 3. Dei magnificentiam Altari sedis propriae. Intendens et victoriam 3. Per huius sancti merita Contra Gotos pugnabat, remedia Currens per patientam Sanitatis Dominum operari Ad martyrii gloriam Sanata probant capita Ictus plagas portabat Plebisque testimonia, V. Sanctus propter iustitiam Quao non decet celari. Liber transit ad patriam, V. Salus sic niihi tradita Pro qua viveus certabat. Me vcritate praevia Docct testificari. In 3. Nocturno.

Antiphonae. In Laudibus.

Antii)honae. 1. Hic Christi miles ceteros

Praeivit hostes vivens, 1. Beatus Gallectorius, Morte transit ad superos Praesul Lascurrensis pius, In Domino confidens. Tautum Christum araavit. — 80 —

(Juod ad caelum iuncundius Per ducat nos in lumine Alorte transit et fortius, Cum numero ternario, Quo Doniinus regnavit. Quo lesus adoratur.

2. In acerbi martyrii Beati Gallectorii Ail Tertiam. Sancta soUcmnitate in corde posuit Sicut laetaiites tilii A. Legem facto tenuit. Psalmis, hymnis officii Dei, quam Domino iubiiate. In qua iustiticatur, Beatus Galectorius 3. Deus, qui sanctis omnibus Praesul, martyr egregios, Mortem pro te ferentibus Pro qua martyri^atur. Das exemplum in cruce, Fuiis vitae sitieutibus, Ad Sextam. Lux ad te vigilantibus Ostenderis de luce. A. Defecit vita corporis

4. Caeli, terraeque marinm Huius mensura temporis Facturae rerum omnium Laboreque dolore, Benedicant factorem, Decapitantis gladii Qui genti Bearnensium Coronani cepit bravii Beatum Galectorium Plenam felicitate. Dat patreni et pastorem. Ad Nouam. 5. Laboris contirmatio, Honoris retributio A. Multa sunt mirabilia Fit cum felicitate Multaque testimonia Alto caeli palatio Eximiae virtutis, Beato Galectorio, Beato Galectorio Cur Dorainum laudate. Praestante patrocinio Donuni adest salutis. Ad Benedictus.

A. Sancte Galectori, patriae lux, praesul, adesto Sic precibus nostris In 2. Vesperis. adiutor tempore praesto, Quod pulsis culpis Ad Magnitieat. laetemur peipete festo.

A. Gaude, Lascurris civitas, Tanti patris reiiquiis Per Horas. Decorata miraculis, Ad Primam. In populis ut veritas Protestetur. qnod sanctitas A. Deas, in cuius nomine Beati Galectorii Beato Galectorio Sit sequenda vestigiis Salus et vita datur, Amore summi praemii. . ;

— 81 —

Brcv. Lascurreiise inip. Lascurris 1541 (rtiinpr. P:m 1891). — In 1. Noct. A 3, 1 propugnat (iiiominus. — R 1, 4 It;ili(inim. — In 3. Noct. R 1, 3 Caelo scitum. — R 6 Amore vit;ic ploriae. — R 2, 8 arreportatus die decentius. — In Laud. A 3, 2 pro te fruentibus. — Von diesen Irr- tiimern scheinen einige aut Kechnuug des Neudrucks zu kominen. — Die zum Officiutn gehorigea Hymnen siehe Anal. XLIII, 148.

32. De sancto Galgan».

In 1. 'Vesperis. In 1. Nocturno.

Antiphonae. Antiphonae.

1. Laetetur plcbs fidelium, 1. Beatus evangelicara Ad sanctoruni consortium Lcgem meditatur, Galganus scandit inclitus, Quae per doctrinani caelicam Omni virtute praeditus. Sibi demonstratur.

2. Exortus in provincia 2. Quare mundialia Castro Clusdino Tusciae, Vana cuncta sprevit, Proavorum prosapia Qui sola caelestia Spectabilis progenie. Qnaerere decrevit. 3. In annis puerilibus Satis effrenis moribus, 3. Cnm invocarem Dominum, Instruitur angelica Ait sanctus, iustitiae, Visione mirifica. Vitare turbam hominura Docet vanae militiae. 4. Princeps caelestis patriae, Micbael visu adfuit, 4. Verba mea, Domine, Sumat novae militiae Percipe praecautis, Signa, Galganum monuit. Viam tuo lumine Dirigens errautis. Ad Magnificat. 5. Doinine, mirabilem A. Magnificat prae ceteris Tenens principatum, Virtutibus innumeris Da, ut vincam terribilem Galganum sanctum deitas Daeraonis conatum. Per gratiam praeveniens, In eadem stabilicns, 6. In Domino fiduciani Coronans per gloriam Totam hic iactavit, Per quem nobis veniam Qui carnis immunditiam Praestet beafa trinitas. Vere declinavit.

A d M a t u t i n u m Kesponsnria. Invitatorium. 1. Aperil matri iilius Regera laudemus aeternura, Secreta visionis, Qai sancto Galgauo regnum Quae reseravit nun tius Dedit in caelo supernum. Caelestis regionis. Dreve», Historiae Rhj-thmicae. VIII, 6 ; : ;

— 82 -

Quain mente volvens tacite 2. Doniinc, lactabitur Mater respondit concite: In virtute tua Inimcnsum tibi gaudium Sanctus, qui servabitur Figurat lioc praesagium. In puritate sua. V. Christus Dei tilius

Galfianum speeialius 3. Domini est gratia Suum vocat per nuntium. Regnnm pracparatum, Qui senat innocentia 2. ArcJiangelus apparuit Cor immaculatum. Iteratoquc monuit Galganum, se sequatur, 4. Exaudi orationem Ad Humen niagnura veniunt. Meara, Deus, qua deprecor, Molendinum conspiciunt, Patefac sanationem, Quod ibi rotabatur, Pro qua confracta tribulor. V, Decursus praesentium Mundanorum fragilium 5. Te decet bymnus hodie Illo tigurabatur. Galgani vocem audiens, Rex aetcrnae gloriae, 3. Transacto ponte fluvii Fractum ensem reficiens. rratum fiorum repcriunt Odoris mirifici, Ascendunt montem Sepii, H. Bonum tibi contiteri, Domum ipsi conspiciunt Cieatori oninium, Caetus [arcbangelici] Cui semper misereri V. Erat domus baec rotunda, Fuit et est proprium. Ubi turba stat iucunda Senatus magnitici. Responsoria.

4. l.ibrum iubetur tollere, I. Dum ad castrum Civitellae \'ersiculuni hunc legere, Pcrgit. equus stans in via Literas qui ignoravit: Prope castrum Ligriani In potentias intravit Contradicit suo velle Divini memor nominis Motus orat voce pia ; V. linaginem speciosam, Deus, dirige Galganum, tjuam cognovit gloriosam, V. Primum Adam qui plasmasti. Vidit I>ei et hominis. Mihi quoque demonstrasti Spcrncre iiunc mundum vanum.

2. Precc fletu terminata In 2. Nocturno. Eiiuus iiiotu proprio Pcrgit condenso nemore Antiphonae. Sistens iu monte Sepii, Ubi manet tixa sjiata 1. Domine, sine raacula l'er euni onini tcmpore. . Ingreditur possessor V. Vera crux ense signatur, In tna tabernacula Quae per sanctum honoratur Tuus hic confessor. Mortiticato corporc. : ! ; :

— 83 —

'j. Herbis famem refocillans, V. Pars fracta dum reponitur, Aquae siti non vacillans Spatae fractae reficitur Perseverat forliter, Ensis auditque citius. Satan saevit acriter 3. Construxif cellulani In Galganum exsiliens Galganus parvulam V. Dacmon terrere cupiens, De lignis bumilem, Orantem venit iaciens Kofundam, similem Trabem ignis, post fugiens. Ei, quae cernitur

4. Fama latere cupiens V, In montis culmine, Sanctus micans virtutibus, Caelesti numine Diffunditur in Tuscia. Talis ostcnditur. Mulieres post veniunt 4. Sacris dum vacat studiii, De Aretii partibus ConfiDQis vigiliis, Cum maxima fiducia; Luce missa caelitus V. Manu contractam puellam Vox clamat divinitus Ad ipsius ductam cellam Satis est, qaod laborasti, Sanat Dei gratia. Mete nunc, qod seminasti. Cum gloria. V, Corpus inane linquitur, Anima caelo rapitur, Galgano dum sic dicituv. In 3. NoLturno.

Ad Cautica. I n L a u d i b u s.

A. Beatus solitaric Super Psalmos. Vitac Galganus studuit, A. Laudes reddit sanus factus Non thesauris pecuniae Puer parvulus, contractus Spem suam unquam posnit Manibus atque pedibus, Sancti Galgani precibus. Responsoria.

Ad Benedictus. 1. Apostoloruni limina, Qui sunt mundi lumina, A. Benedictus es, Domine, Visit pro indulgentia, Qui reparas in iiomine

Dum fit abscns, aliquorum Angelivum excidium, Corda fremunt malignorum Galganum vana spernere. Pro pessima invidia; Te solum Dcum quaereri' V. Hos ad locum accedentes, Tuorum docens praemium. Ensem fractum relinquentes Dei ferit sententia. Pcr Horas.

2. Cum sic Romae perseverat, Ad 1'rimam. Haec per visum asserebal Sibi caele-fis nuntius; A. Keddehs vitae pueruin Dolens cogitur redire, Demersum in tluvio Ubi meretur audire Solatur patrem miserum Ne adeas ulferius Suo patrocinio. 6* 84 —

Ad Tertiam. 2. Visitans sancti limina

A. Clausas exit e carcere, Contracta manu femina Fugit ab ergastalo Cum sanitatis gratia Sancti Dei niunere Lueta redit ad propria. Liber a periculo. 3. Vexatam a daemonio Ad tJextam. Mulierem septennio.

A. Religatum in catenis Latam in oratorio, Visu sanctus eripuit, Suo curat suffragio. Liberum a diris poenis Suis eum restituit. 4. Leprosus, sui similem Cerae ferens imaginem. Ad Nonara. Curatus agit gratias A. Quasi omnis gratiae Sancto Galgano niraias. Dono invotatus Cuidani custodiam Ad Magnificat. Reserat beatus. A. Magniticat miraculis [Sanctumj coram oculis

In 2. Vesperis. Dominus cernentium, Capitis servans decorem Antiphonae. Devotorum ad honorem 1. Saucti mirabilia Sibi famulantium, Cananius multipUcia, Per ipsum lauguentibus Privatum cunctis sensibus Cunctis se petentibus Suis reddidit usibus. Dans salutis gaudium.

Off. ms. Faustae de Beccarini in Munast. Visit. S. M. V. Ord. Cist.) saec. 16. Cod. Senen. F VI 22.

33. In Transla s. (iengul]ihi.

Ad Magnificat. Per quem martyrio Gengulphus in axe coruscat. A. Recolenda gloriosi Gengulphi praeconia Pro voto hunc] personando In \. Nocturno. celebrat ecclesia. Antiphonae. Cni congaudet in excelsis

angelorum curia, 1. Bcatus vir insignitus Coronato post agonem clara stirpe germiuis, triumpbali gloria. Tamquam liguum vitaeflorens in decursu fluminis,

A d ]M a t u t i n u m. Fructum dedit ante Deura Invitatorium. pretiosi sanguinis.

Contio nostra Deo 2. Disciplinam apprehendens iubilans pia vota rependat, puritatis animo !

— 85 —

Serviebat vir beatus Ut ab iilo procul pellens in tiniorc Domino, maerorem tristitiae Pro quo tandcm morteni tulit Vultum eius consignaret felici niartyrio. splendore laetitiae.

3. Adversantes vicit liostes 2. Scuto bonae voluntatis circumdantis popuU in agone praeditus. Et contrivit peccatorum Linguam nequam et dolosam dcntes scuto fidei, nihil prorsus veritus, Coronandus inter cboros Operantes vanitatem senatus aetherei. vicit martyr inclitus.

Kesponsoria. 3. lustum sanctus se confidens habitnruni iudicem 1. Gloria lausqne Deo Procellosum peccatorum per saccula cuncta resultet, devitando caliceni Per quem sancta Sion Transmiftrabat gloriosus victrici pignore gaudet, ad virtutum apicem. Duni sic martyrii numerosa jnolc vefulget. Responsoria. V. Quam specialis amor matris pia viscera complet 1. Dux veuerandus emit collato munere fontem, 2. Gengulphus niartyr Utque viri sancti titulis insignis avorum, tieret memorabile nomen, Stemmate reque potens Transtulit externani et culmine fretus honorum, pius huncDeus inregionem; Dulce decus gencris V. Servat adhuc veterem compsit dulcedine morum, laticis fons ille colorem. V. Pro Cliristo patiens certamina dura laborum. 2. Dum solito more regis dormiret in aula, Lingonis urbs feli.x 3. Ne Domini servum divinum nacta virorem, vexaret nox tenebrosa, Parturiens roseum Caelitus accendi viridi de caespite fiorem, meruit deiecta lucerna; Gengulpiii meritis V. Rex stupuit mirans, dignum diffudit odorera. quia ter virtute superna. V. Sicut fructifera produxit oliva saporem. 3. Martyr et atlileta fidei fervondo calore Terrea contemnens In 2. Noctuvno. vitae caelestis amore Antiphonae. Fnlget in excelsis celebriGcngulphus lionore, 1. Invocavit Deum suum V. Martyrii roseo amator iustitiae, radians super astra cniore. !

— 86 —

I n 3. N 0 c t u r n 0. Praecipue piat hos, quos pestifer inficil ignis; Antiphonae. V. Omnibus optatae 1. Montis Dei semper optans donat pia vota salutis

sanctus heres fieri Et caelestis iiabitator esse tabernaculi In Laudibus. Totis votis affectabat Antiphonae. coronam martyrii. 1. Triumphali fine sanctus 2. Maiina satis ante Dfuni translatus ad aethera, beatorum gloria, Sicut crebra incessanter Qni coronat decertantes protestantur opera, felici victoria, Claris signis illustratur Vitnm praestans longiorem post beata funera. per aeferna saecula. 2. Dum Gerardus pracsul sacra

•3. Quam beatus, qui in vanum Tullum defert pignora, non accepit animam, Fragor venti ter extinxit Mundo corde. pnra manu cerae luminaria, servans innocentiam Sed haec Deus reparavit Hic salutem obtinebit propter sancti merita. et misericordiam. 3. Caecussupplex[est]prostratus limine Responsoria. in beato Et post Christuni invocato 1. Coningis incestae sancti viri nomine potuit nudare reatus Sospitatem est adeptus Frigidus in fonte reparato lumine. lapis a duce sanctificatus, Dum cute detracta 4. Capfus quidam vir evadens digitiscaditnngnisabactns; templum sancti subiit, V. Tcrribiiis Dens hic (Juem perversae mentis homo districtius est operatus, extra tcmplum reppulit, Unde reus mox a terra 2. Miles Christi gloriose, absorptns interiit. Gengulphe sanctissime, tuo pio interventu 5. lam vetemo lapsu pendens Culpas nostras ablue, ruebat maceria. V. ut caelestis regni sedes Quam sic pronam diu fixit Valeamns scandere. viri Dei gratia. Donec plebis procedentis 3. 0 quam niira Dei pertransirent agmina pietas virtusque refulget, Per quem Gengidphus Ad Benedictus. signorum iubare splendet; Arcet enim febres, A. Tua, Christe, sunt ubique requiem dat daemoniosis, laudauda niiracula. - 87 -

Qui in sanctis gloriosus Tu es, Deus, benedictus facis mirabilia, per aeterna saecula.

IJrev. TuUense imp. Mus.siponti 1595. — In 1. Noct. A 2, 4 Uomini. —

34. De sancto Gandioso.

In 1. Vesperis. Ad devotum collegium mentis oculum Antiphonae. Converte Et pietatis viscera,

1 . Sedenti super catliedra Nos Christo mente dica. Exsultet cum ecclesia Populus clamore, Agens laeta solleninia In 1. Nocturno. Et iubila praeconia Antiphonae. Plena devotione.

vir 2. Lux exorta rutila, 1. Ilic anachoriticae Cum sacra carnis germina Perfectionis forma, Pullulant splendorc, Contionis ierarchicae Sicque doctrina varia Micuit quasi norma. Cumulat suspiria Fervida amore, 2. Excelsi dextra copiam Charismatum effudit, 3. Rosam rubentem obtulit Mcntis intellegentiam Finiens per incendium Per saecula diffudit. Vitam Chrisfo, cui credidit, Et puritatis lilium. 3. Mansuescit humiliter, Dum Christum imitatur, 4. Agmina prae ceteris Cclso throno sublimiler Laudent Salernitana Patribus sociatnr. Pro tanti patris culmine Voce cotidiana. 4. Pertractum ad altaria Ad Magnificat. Sedule celebrantem Laeva monstrat taeterrima A. 0 stupor, 0 gaudium, De caelis acceptantem. 0 dator caecis luminum, 0 claudis gressum praevium, Miserorum auriga, 5. lam liber manu mutila Consors existens supcrum, Fervet devotione, Specta praesens exs^ilium Dextera fulva rutilat Et lacrimarum gcmitum, In conserratione. Egtntium quadriga. Fuisli pastus pauperum, 6. Ductus ad sacrificium Saginatiu inopura, Per angelum monetur, Abiectorum solacium Ut sacrum ministcrium Et daemonum pedica. Assensus celcbretur. ; ;

— 88

Responsoria. Saccum pknum pecunia Ostendit distributum. 1. Produxit auctor oninium De stirpe puellari 2. Panem saiutis attulit Mirum clare praeludium Famelicis ac stratis, I)c genere regali, Angelus lucis obtulit Habet tenelluni vasculum Saccuium pietatis. Sanctitate meutali;

Y. Paci iunctum amabili 3. Ut novis alimoniis Orbi monstrat vertibili Cessavit famis pestis, Lacem ct divinali. Suffecit clemosynis Saccus ille caelestis. 2. Leprosuni illum sordidum,

Putri caduco corpore 4. Audit lioc sanctissimus (^iui canie detiuebat, Pietatis custos. Factum niundi spectaculum Sed agit promptissimus, Abstersa cutis sanie Consolatur maestos. Saliva liniebat Y. Sanat perfecte languidum 5. Tralie nos ad sidera, Omni j)ropulso vulnere, Pater invocate. Dum ipsum abstergebat. Cordis desideria Replens bonitate. 3. Optata sapientia Venit per abstinentiam 6. Ponit in caelestibus, Incentis Salomonis, Scd non in pertusum, Spernit et refulgcntiam, Quod datur pauperibus Orbicularem gloriani Per nnmen diffnsum. Imaginis decoris, V. Carnem mundumqueconterens, Responsoria.

Vectem nudatam deferens 1. Gaudiosus in publicum Tractu devotionis. Verba vitae serendo, Factus praeco caelestium llundi contemptor exstitit 4. Populum admouendo, Culmen indignum suscipere Stabat ad puerperium Se fatur subditorum, ilulier pariendo, Quem praesul grate recipit. \. Supplevit lumen caelicum Yerbo salutis adfluit Fiagrans roentis incendium In ordine polorum, Sic distans audiendo. V. Gemcns alta suspiria oracula Multiplicat, 2. Leprosis praestat oscula. Cum pilis camelorum. Irradiata plantula Ser\it et sauciatis. Frangit domat[que] vitia, In 2. Nocturno. Auget superna opera Antiplionae. Indagine daritatis V. Sidus clarum emicuit, 1. Cor pletatis gratia Procul sermo insonuit Ad plene delibutum Apice veritatis. — 89 —

3. Functus gradu autlientico, V. Cum manum nigram angelus Vultu nitens angelico P'erens missus caelitus In vcste pastorali, lubet sacriticare. Spreto pravo consortio Oves rediniit otio 3. Draco ille teterrimus, Cultro pontificali. tjui virus fundcns noxius V. Mulierum munuscula Omneni lianc regionem Fugit et eius oscula Vastabat ferus pessimus, Pro vita virginali. Flatu necans pestiferus, Vomens contagionem.

4. Cibum fiexis proplitibus V. Hunc sanctus cclcberrimus Assidue pauperibus Fugat pulsum remotius Non cessat ministrare, Per solam iussionem. Sicque praelatus altius 4. Atrox famis inedia Huniilitatis actibus Exinanitum populum >'itet in pracciicare, Consumens pcrimebat, V. Quam sumrai patris tilius Victus omnis inopia Peroptat sed in melius Panis follcns edulium Pro cunctis laborare. Pariter defiuebat; V. Motus misericordia Pro plebis alimonia In 3. Nocturno. Cuncta distribuebat. Ad Cantifii.

A. Vernat in miraculis, In Laudibus. csset viator. Dum .4nti[jhonae. Nuuc profundit singulis Sistens contemplator. 1. Dum Gaudiosus praeviis Orationuin studiis Responsoriii. In Domino confisus, Inter arma micantia

1 . Cum sinistram purrissimam Se in salutis foedera Mulier osculatur, Est athleta provisus. Extunc per noxam flammeam

Sancti mens tililiatur, 2. Hic concitos ad proelium Capit cum dextra rompheam, Et ad mortis excidium Sinistra resecatur. Cives Beneventanos V. Manum iiiam obnoxiam Flectit ad pacis vinculum Per vocem evangelicam Per soluni iussum caelicum ToUit, dum stimulatur, Confra Salernitanos.

2. Dum sanctus hic ut mutilus 3. Tres tenet in prodigiis licsiit celebrare, Ordines: miraculis Insolitum lioc populus Potestates pellit, Coeperat mussitare. Feritates iaculis, Sed latens mentis gemitus Largitate muneris Pavebat revelarc, Daemones cxpcllit. — 90 —

4. Doctus per flamen spiritus In 2. Vesperis. Se dedicavit funditus Ad Magnificat. Servirc creatori, Spernens munduni penitus, A. 0 virum mirabilem, Donis perfusus caelitns, Cuins vestis in liquidis Innixus redemptori. Undis cxstat vehiculum Quasi navis perfecta! 5. Laudans in cordis iubilo Fugiebat a perfidis, Decacliordo psalterio Deferens sancti pallium, ^NIelodi symplionia, Super ipsum stanssolidum Haec cst plena devotio Aqua tunc refecta. Gaudiosi praecordio Aciem verte luminis Exsultans melodia. Ad peccatorum barathrum, Xe inimergens periculum, Ad Henedictus. Labae praecipitium A. 0 praesul fragrans meritis, In plebe sit subiecta. Spretis ad plcnum deviis Et abiectis lasciviis Ac mundanis illecebris Per Octavam.

( niaceratus, arnc Ad Magnificat. Refectus exstas praemiis Ulis suramis collegiis A. 0 lumen ecclesiae. Sociatus aethereis Doctor veritatis, Et civibus caclicolis Pontifex egregie, Rosis laureatus; Norma caritatis, Nobis assis niiseris Aquam sapientiae Et ])ressurarum taediis, Propinasti gratis, Lacrimaruni profluviis, Praedicator gratiae, Pater, miseratns. Nos iunge beatis.

Officium ms. t>.S. Fortrmatae et Gaudiosi saec. 16. Cod. Vatican. Reg. 1797. A. — Officinm s. Fortunatae V. et M. et s. Gaudiosi E. et C. imj>. Neapoli (Josepli Cacchius) 1.568. B. — In 1. Vesp. A 1, 1 cathedram K. — A 1, 4 Augens B. — A 4, 2 Salernitani H. — A 4, 3 patre A. — Ad Magn. 1 stupor et gaudium A. — Ibid. t) auxiliuin. — Ibid. 1(1 Saginatibus A, Saginatis B. — Iliid. 11 so- lacium fehlt B. — Ibid. 1.5 pietate viscerum A. — In 1. Xoct. A 2, 4 Dei secreta diffudit. — A 4, '4 teterriam A, taeterrima B. — K 1,9 Lucens B — 2, 5 cunctis A. — 6 Sana — M, R R 2, A. R 4 revulgentiam A ; redo- lentiam B. — R 4, 4 praesul postea recipit B. — R 4 , .3 adfuit A. — In 2. Xoct. A 2, 1 Pacem salutis AB. — A 2, 2 ac .statis A. — A 3, 3 Sufficit A. — A 6, 3 Quid B. — R 1, 8 Fragans A, Fragrans B. — R 2, 1 Leprosns B. — R 2, 4 Fragit A; vitiat AB. — R 2, b Angit AB — R 3, 5 otio fehlt B. — R 3, .5 Munere pontificali B. — R 3 , 7 Mulierum ne-

Ijulam AB. — 4 altus H. — 6 in fehlt . R 4, R 4, B. — In 3. N oct. A 1 , 3 perfundit B. — 1 , 4 E.xsistens B. — 1 , 3 A R flammineam B. — R 1 , 4 mentis B. — R 4, 6 reverale B. — R .3, 2 fundcbat B. — R 3, 5 pestifera B. — 4, 2 Exinanitn. — In Laud. A 1, 4 Intra — R AB. A 1 , 5 Se ut sahitis AB. — A 2, 1 Hic cunctos ad B. — A 3. .5 muneris fehlt B. — A 5, 3 Melodis. — Ad Ben. A 6 Rcfertus B. — Ibid. 8 Sociatus et herois B. — Ibid. 10 laureatis A. — Ibid 11 assit A. — lu 2. Vesp. Ad .Magn. A ;

— 91 — fehlt B; statt dessen die A per octavam. — Hynineu: .Supcrnae lucis claritas itnd lesu, lux vera mentiuni. Aus H auch in Acta SS. Oct. XI. 903 ff.

'ih. De sancto Georgio.

In 1. Vcsperis. Qui coronae participem Fecit in rcgno Hiviteni, R. Coepit praeses contristari, Caeli civem, non hospiteu), Se a sancto superari Georgium, Erubescens doluit Cuius niagnitudinis Et dolens erubuit, Nulium est initium Conversus ad alia Nullus erit finis. Iinpia consilia Cessat a suppliciis,

Cogitat blandiliis A d a t u t i n u ni. Posse mentein imniutari Invitatorium. A fide, (juam docuit V. Ridens martyr blandientem Auctorem rerum omnium Aeque sicut deterrentem, Laudet turba fidelium, Exaltari, coronari Qui martyrem egregium Meruit, Coronavit Georgium.

Prosa. In 1. Nocturno, 1. Cogitabat Dacianus Martyrem seducerc Antiphonae. Blandimenti.s, quem tormentis 1. Non in via culpae stctit Non valebat vincere. Ideoque vera metit 2. Firma petra fixam mentis Gaudia Georgius. Ancoram evellere 2. Fremit frendeus Dacianus, Coepit verbis vir profanus Sancfum martyrem profanus Mollibus insistere. Membris sectis laniat. Dabat sanctus verba ventis .3. Susceptor meus, Domine, Nolens acquiescere, Tu es, i)ro cuius nomine Plus amabat et optabat Patior fusu sanguine. Crebro caedi verberc,

4. P^xspectatam et optatam Responsoria. Coronam percipere; 1. Miren)ur admirabilem Post labores et dolores In sanctis suis omnibus, Fracto carnis carcere Deum desiderabilem Coronari meruit. In cunctis terrae tinibus, Coliaudemus laudabilem Ad Magnificat. In singulis operibus, A. Magnificemus principem Gloriosuin, amabilem Magnificantem militem, Universis fidelibus. ;

— 92 —

V. Cuius suberbos 3. 0 quam admirabile deicit potentia, Nomen tuum. Domine, Corde benigno Qui confringis sculptile, respicit humilia. Quod est sine numine.

2. Dum regnaret Dacianus, Responsoria. Sacrilegus et profanus. 1. Clamat miles: Quid profane Christi nomen Sic insanis Daciane habuit, exosum Et adoras idola ? Dis culturam Ego sum christicola. vanam exliibuit, Deum unum verum colo, Ad tormcnta Qui creavif omnia, tideles rapuit Huic nffere puri volo V. Georgius Cordis sacriticia. videns ingemuit y. Ipsi soli servio. Tjrannoque Pro quo persecutio sese opposuit. Saevit in ecclesia.

3. Sapienti 2. Dii tui sunt usus cunsilio, vere dacmonia. Ne tardaret Inimica rerum retentio humano generi, Iter ad Dominum. Simulacra Aurum non modicum, seusu carentia, yuod habuit. Muta et surda Egenis distribuit. iubeto couteri. Ut currat expeditius Kullum numcn Et tutius iuesse operi Ad patrem luniinum. Crede mortalium. V. Mox vultu interrito Supra nos est. T.vrannum intuetur. ia uobis hjbitat Timore deposito Creator omnium, Christum confitetur. V. Hunc adora et honora, Ipsum ama, ipsum time, Si vis salutem animae.

In 2. Nocturno, 4. Ad haec verba fit insanus Antiphonae. Nec se capit Dacianus Prae cordis insania. 1. Invocantem exaudivit Inflammatus est furore Sanctum suum Doniinus, Nec recedit ab errore, Hoste victo vita vivit, Nani Deum pesequentium Cuius nou est terminus. Crescens semper ad odium Ascendit snperbia. 2. V^erba mea percipe V. Ad exquisita rapilur Auribus clamosa, Et traliitur P rangi, Deus. praecipe Velocius Idola exosa. Supplicia Georgius. ;

93 —

I n 3. X 0 c t u r n 0. V. Sic maiorem dat odorem Antiphonae. Tus iniectum ignibus, Sonum reddit altiorem 1. In Domino confideus Chorda tensa manibus. Et praesidem deridens Tormenta non timuit 3. Sale superposito Nec terrores horruit, Redivivus subito Redit dolor vuluerum, 2. Ingressus sinc niacula, Dum tortetur, non terretur, Operafus iustitiam, lesum magis contitetur, Hic tna talicrnacula Stabat victus et aftiictus Elegit domum propriam. Plenus praeses scclerum. V. Quanto poena acrior, 3. Corona de lapide Tanto miles fortior Pretioso decoratur, Animatur ad certamen, Purpurea chlamyde In quospirat sanctumtlamem. In excelsis honoratur.

Respoasoria. In Laudibus.

1. Omne genus tormentorum Antiphonae. In conspectu beatorum Oculorum ponitur, 1. In aeternum Ferrea erigitur regnabit Dominus, Serras velut gladios Cuius regni Nefarios non erit terminus. Habens in se rota; Ut concludam brevius, 3. lubilute et servite Quidquid potest gravius Domino in sobria Cogitari, Exsultatione, lubet praeses praeparari, Portas eius inlroite, Sed martyr Georgius Mente stat immota. 3. Ad te de luce vigilo, V. Aurum in fornace Deus meus, Comprobatur, et tibi iubilo Hic purgatur. Pulso procul Ut fruatur a corde nubilo. Perpetua ))ace. 4. Benedicut creatori 2, Sic vinum elicitur, Omnis creatura, Cum calcata premitur Snum piasma plasmatori, Uva torculari, Factori factura. Sic excussa palea Defertur ad horrea 5. Sol, luna et omnla Granum modo pari Caeli luminaria

Ferrum fit splendidius Laudant Deum, qui propria Et clarius Potentia lussnm elimari. Curvat imperia. — !I4 —

Ad Benedictus. 3 a. Infidelis populi A. Benedictus rex invictus, Et ultore gladio Pro (juo multis est afHictus Sternuntur iii proelio Pressuris Georgius, Nostrae pacis aemuli. Nobis sit propitius. 3b. Facta strage vincitur Inimica legi

Biev. iiis. Civitatense saec. 15. Cod. Arcliieji. LTtinen. Oct. 10. A. — Antipli. nis. Civitatense saec. 14. Cod. Civitateii. 1..VII. add. saec. 1.5. B. — Brev. ins. Civitatense aiini 1476. Cod. Civitaten. LXXIV (28). l'. — Auch in: Antiph. nis. Civitateuse saec. 15. Cod. Civitaleu. XLVIIl. — Aiitiph. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Civitaten. XLIV. — In 1. Vesp. Prosa fehlt AC. —

Iii 1. Noct. A 1, 4 Nobis sit propitius AC. — R 8, 8 tribuit B. — I ii 2. Xoct. R 2, 13 et in nobis AUC. — In 3. Noct A 2, 2 operatusque ABC. — R 1, 16 Hic prohatur A. — R 2, 11 Tus ictum. — R 3, 4 Duni tortetur A. — Viir R 2 schiebt B folgeudes R eiii: Lampadaruiii latera Igiie coucreinantur, Kuda patent viscera, Fibrae reserautur, Pedes, manus, cetera Membra laiiiaiitur, Vulnerantur vulnera, NuUus locus est illaesus. V. Invocatur iugiter, l^uain tenet memoriter, (jui praesens est omnibus Ipsnm invocaiitibiis ^'(•rf et non ficte.

Iii 2. Vesp. R uiiil i'r(isa fehlcn AC. bft. Oe 8. Gerardo Ceiiaditfnsi.

felici martyrio I n 1 . V e s p e r i s. qui coronavit beafum Gerardum. Antiphonae.

Aurea iam saecula In 1. Nucturno. Diem adduxerunt, Quo Gerardi speeula Antijihouae. Mundo claruerunt 1. lu sede pestilentiae Laetabunda iubilet Sanctus Dei non sedit, Mater tilioruui, Sed eatiiedram iustitiae Gaudia niultiplicet Cbristi marlyr accedit. Gaudiis eoruni. 2. In timore laetitiae Gratiarum actio Christi martyr servivit Patri sonet luminuni, Et documentis gratiae Et reis remissio Devotus oboedivit. Donetur peccaminum. 3. In Dei tabernaculo In tui memoriam Gerardus habitavit Dona congregatis Et terso vitae speculo Ilostium victoriam De hoste triuiuphavit. Meritis beatis. 4. Sanctus contuso vertice lustus Deus iustitias Martyrio sacratur Servi sui dilexit Et sic a sumnio iudice Et ad caeli deiicias [Honore] coronatur. Dilectum ium evexit. 5. Iiniocens iste nioiiibns Ad Magnificat. Ascendit [inontemj Doniini Et sanctae legis passibus Claret dies, Servit aeterno numini. claret sollemnitas,

Quo Gerardi 6. luste iustus laetabitur refulsit sauctitas, In auctorc bonorum, Cliorus caelura In quo sperans laudabitur propulset vocibus, Rectitudo sanctorum. Reddat melos sanctis aftectibus. Kesitoiisoria.

1. Urbs praecelsa Venetorum, Ad Matutinum. Laudes Dei nuntia, Decorata luce morum luvitatoiiuin. Dei providentiii,

Trinuni et unum Qui Gerardum dat decorum adoremus Bomhntm, Intra tuu liniina. — 96 -

V. Gloriosa dkta sunt de ie, 3. Mundus munduni abhorruit, ciritas Dei. Ut cedrus elevatus Et sicut palma floruit 2. Dei gratia praeventus Spe vitae subliraatus, Devotus efticitur, Salutaribus intentus 4. lustus Deus iustitias Regulae iubicitur, Servi sui dilexit Via carnis non deteutus Et ad caeli delicias Via Christi f,'raditur. Dilectum suum ve.xit.

V. T» quu l orrif/it adulcs< entior

riam suam ? in < ustodiendo Responsoria. sermones tuos. 1. Veneratur hic dilectus Et pater efncitur, 3. Adulescens mente cernit Crescit nunRrus electus Paradisi gaudia, Et fide concipitur, Pauper sepukri decernit Templa struit, sed perfcctus Viderc niagnalia, Humilis cognoscitur. Vita mundus munduni spemit V. Permanet in aeternum in Et parentuni grandia. conspectu Dei, miseriiordiam V. Bcatits i^ir , cvivs est au- et reritatem eius qui requiret. xiliwn ahs te, ascensiones in corde suo disjiosuit in loco 2. Meiitis fastum bic detestans \acrimarum. Dat manum ad fortia Et leprosis stratum praestans 4. Autrum quaerens carnem terit Relevat mancipia, Mauri contubernio, De silvib ligna sequestrans Rex ingressus liunc reducit Prava fugit otia. Maceratum eremo V. Videant pauperes ct laetentur, Et in praesulem elegit quacritcDeum,et renietanimo Et niagistrun\ populo. nostro praro. V. Dominus dahit verhum evan- gclizantibus virtute multa. 3. Donis prophetiae plenus Futura praenuntiat Regi, sed mente serenus

I n 2. N 0 c t u r n 0. Populis insinuat, Quod seditionis [genus] .\ntipliouae. lllis supeiveniat. V. Os iusti mcditahitur sa- 1. Deus praeclaris meritis pientiam, et lintjua eius lo- Sanctum miriticavit quetur iudicium. Et hostibus perterritis Electum sublimavit. 4. Sacra dies illucescit, Quo vir sanctus celebrat, 2. Beatus, quem elegeris, Sed de morte spes accrescit, Deus, de mundi carcere, Quod ipse praedixerat, Beatus, qucm assumpseris Christi tides liunc erexit, Omui deleto crimine. Ne quid[quamj iam timeat. V. Considerat peccator iustum Cui spem veniae ft quaerit mortificare eum. donat memoria Martyris inclita.

2. 0 aurora In 3. Nocturno. super lerram diescens Responsoria. Et lux meridiano caeios illubtrans,

1. Ait fratribus: ad cenani Nos in vim luminis agni [Dei] ducimur, recipe foris lucere Turbam videns fraudisplenam Et intus suaviter Mente non concutitur, ardere concede. Sed ostendit hauc amoenam, 3. Prima luc[ern]is propriis Dum saxis opprimitur. Lux ipsa mundo rutilat, V. Dominus aittem non dere- Quam nectaris indiciis Uqitii eum in manihus eius Yita fuscata nubilat. nec daninabit illum rum , iudirabitur Hli. 4. Gerardi alto merita, Dum frenis continentiae Norma carnis est subdita. In Laudibus.

Antiphonae. 5. Legit fructum ecclesia Praeclare iam [virtutis], 1. Ad laudes gratiae Quos cernit per inJicia surgat ecclesia, Praeclarae iuventutis.

(Jcjllect. ms Caietani Constantini saec. 17. Cod. Alexandrin. 95 (11). —

In 1. Vesp. A 2, 1 Laetabundo. — A 2, .3 Gaudio. — A .5, 1 iustitiam. — In 2. Noct. A 2, 2 Dominus dc mundi. — A 4, 4 eve.xit. — A 5 und 6 pro.saiscli. — In H. Noct. A ad laud. prosaisch. — R 2— 4 prosaisch. — In Laud. A -3, 2 ipse- — A 3, 3 Quem necteris iudiciis. — 4, 1 alto = exalti). — Ad Bened. A prosaisch. — In 2. Vesp. ad Magn. A wie in 1. Vesp,

'67. ])e 8. Gerardo Potentino.

\' I n 1 . e s p e r i s. 3. Lege vigil in diviua Christi lulsit iu doctrina Antipbunae. Quasi stella matutina In nebulae medio. 1. Laudet, eia, salvatoreni, 4. Hinc adeptus est aeterna, Qui Gerardura confessorera Domo gaudet in superna, Sibi dedit in pastorem Qui refulsit ut lucerna Potentina contio. Sanctitatis radio.

2. Qui dum circa Dei forum 5. Tua nos oratione Lucra quaerit falentorum, Salvans in liac regione

Regni consors tit caelorum Fac et caeli mansione Spreto ncquam otio. Christi frui gaudio. Dreves, Historiae Rhythinic3e. VIII. ;

— 98 —

K. Sancte Gerardc, tuis Et dignas laudes farnulib succurre benigne persolve Dco sine meta Et fac nos omnes V. Gande, festa cohors, mcritis iungi tibi digne, gaudct provincia tota. V. Ora devoto pro dero, pro grege toto 2. Ecclesiam rexit. magnificavit Intercede pie, dictando da prospera tine remoto, Commissumque gregem beavit, Sentiat ut celebrans faciendo, doccndo, hoc festuni dona salutis. V. Sobrius, ornatus, prudens, mitisque pudicus. Ad Magnificat. 3. Pervigil et sollers, A. Ad lionorem salvatoris cautus.patiensquebenignus., exsultet ccclesia, Cultor iustitiae, Nam Gerardi confessoris rectus, pius. undiquc dignus, Rutilant sollemnia, V. Lector et assiduus, Ortus causa cuni canoris doctor, largitor egenis. Vocibus Placentia Laudet, causa sed honoris Gaudeat Potentia. In 2. Nocturno. Antiphonae.

Ad Matutinum. 1. yuadam die visitando iret parochiam Invitatprium. dum Quandam, bcatae Mariae Adoremus regem summnm venit ad ccclesiam. Mentibus supplicibus, 2. Sitientes fratres eius

I n 1 . N 0 c t u r n o. •1. Fertur aqua de mandato Antiphonae. praesulis sanctissimi,

Signat aquam et fit vinuni 1. Venit ab Italia saporis dulcissimi. Domino ducente Gerardus. Responsiiria. 2. Ipse Placentinus 1. Cernentes socii civis plucuit bcnc Christo. tanlum mirdbilc signum.

:'>. Fitquc Potcntinus Immensae reputant doctor sic postea praesul. hunc iaudismuneredignum, V. Sed Domiiii famulus

Kesponsoria. refugit praeconia famac.

1. Praesulis eximii 2. Exigit a sociis

festa cane, contio laeta, siiji tida mente caveri. — 09 —

Ne nisi post morteni Illustra patriani. praesumant visa fateri, populum rcge.protege clerum, V. Spemens adplausus V. Ut tecum simus vacuos vulgaris honoris. per saecula cuncta dierum, Cernentes parifer S. Praesentis vitae lumen de lumine verum. diraittens lubrica castra Terrea commutat caelo, dum niigrat adastra, I n L a u d i b u s. V. I'ro carnis pugna caelestem sumere palmam. Antiplionae.

1. Cantemus Domino In 3. Noclurno. laudum praeconia trino, per patronum Antiphonae. Ut praebeat omne bonum.

1. Anno migrat iu octavo, lam relicto mundo pravo 2. Laudemus Dominuin Tendit ad caelestia. iubilantes voce canora, Cuncia Deo resonent 2. Gaudet cliorus angeloruni, in sacris laudibus ora. Sacnim sacer auget chorum, Caeli gaudet curia. 3. Psallamus paviter caelesti cantica regi, 3. Ibi persfat advocatus, Ut mereamur eo Nostros levigat reatus cuncfa regente regi. Voce precatoria.

4. Laude crcatori Respousorift. benedicite cuncta creata Exsultando Deum 1. Flet populus, gaudet sibi dicite canfica grata. caelum, caelestia pangunt Agmina, dulcisonis 5. Caelum, terra, mare, melodiis organa fangunt, simul his contenta resultenr, V. Quod datur liis socius, Cymbala, psalterium, quod amicus crescit amicis. reboantia tvmpana pulseut.

2. Congaudet aegris subita veniente salule, Ad Ik-nedictus. Pellunfur morbi, febresque fugantur acufae, A. ExsuUeiiius in hac die V. Redduntur claudis cuiiiinulafo gaudio sancti viri gressus ef lumina caecis. Celebrantes festa cum tripudio. 3. 0 lumen patriae, Sancte nos Gerarde iuva populi dux, gloria cleri, fuo patrocinio, Digneris precibus Ut possimus collocari nos, sancte Gerarde, tueri. supero paiatio. 7* : :

— 100 —

In 2. Vesperis. In Co m me m e mo ra t ion e. Ad lienedictiis. A(l Mag^nificat. A. Tua nos oratione Salvans in hac regione A. Euge, Dci «ervc bonc, Fac in caeli mansione iam intrasti gaudiuni, Christi frui gaudio. Post triumphum iam coronae percepisti praemium; Ad Magniticat. Nos, qni sumus in agone, A. Supplicat ex animo Sic duc per lioc deviuni, tibi plcbs tua, sancte Gerarde, Ut caelesti mansione Impetret ut per te Consequamur bravinm. posse placere Deo.

Collect. ms. Card. deS. Severina anni 1529. Cod. Arch. Vatic. X 98. — Zu dem Officinm finden sich folgende Benedictiones

In 1. Xocturno.

1. Confessor, praesta tna nos promere gesta. 2. Serve Dei vere, nos, sancte Gerarde, tuere. 3. Sis nobis praesto, quotiens precaniur, adesto.

In 2. Nocturno.

1. Nos rege, confessor et Christi maxime messor 2. Et populum dita virtutibus, Israelita. i. Culpae pellat onus veniam dnnando patronus.

In 3. Nocturno.

1. Auxilinni turbis confessor cnndonet urbis. 2. Atque gregi dona, praesul, caelestia dona.

Bruchstiicke dieses Officiums Acta SS. Oct. XIII. 471 aus P. Campi, Historia di Piacenza II, 382 flf.

38. De sancto Germano Anti^siodorensi

Ad Matutinum. Hic Germanus artium studia Invitatorium. Liberalia voluntarins Virtutnm titolis Amplectitur, Germanus laude perenni Floridus a populis 2. Parabatur venerelur non prece segni. [huicj eloquentia, Praeditabat iuris scientia, In 1. Noctnrno. Pontitici [erat] iustitia Antiphonae. mox futuro.

1. Ex illustri entus efflornit ortus prosapio traditur. !

— 101 —

Ut regeret populos Respoiisoria. Diversis ducatibus 1. Destinati supplicio Coiistitutos. Mortis reatus pondere Orationis pretio Responsoria. Redimuntur a carcere. V. Dirujiiiiti. Domine, vincuhi 1. Divina virtus, oinnium eormn et libcrasti eos. Artifex mirabiliuni, Germanum, ducem gentium, 2. Extremum diem clauserat Pastorem lecit oviuui. Volusiani tilius, V. Elegit eum Dominus ex omni Quem ad vitam accelerat carne ct excehutii fecit iUum. Germanus, Dei nuntius. V. Dextera Domini fecit rir- 2. Cum sacerdos efticitur. tutem, dextera Domini ere- Hordeo corpus pascitur, xit eum. Cilicio comprimitur, Cinis pro lecto stcniitur 3. Vir nobilis ex genere, \. lugis ci erat gcmitus, oratio Nobilior in opere Sanctitatis, a carcere Carnis migravit hodie, 3. Loquuntur sibi mutuo Quem Christus ante transitum Cives caelestis patriae, luvitavit ad meritum Sed quod vivus cum mortuo, Reserando introitum Hoc admirandae gratiae. Ipsi perennis gloriae. \. MirdbiVis Deus in sanctis V. Quam dilertd tubernantla suis , nnrabilis in dltis Do- tua, Doniine rirtutum! bentus mimis. rir, cui }>orasii ea

lu 2. Xocturno. In 3. Nocturno. Antiphouae. AutipLonae.

1. Tonsuratur in clcricum, Qui princeps erat niilitum, 1. Post decessum antistitis Sed liaec tuil mutatio Domino revelante Dextcrae excelsi. Ab omnibus concorditcr Episcopus eligitur. 2. Proces&u vero tempoiis Diu in lege Domini 2. Noctibus nunquam vestitura, Meditatur, saccrdotium Raro cingulum, raro Suscepit invitus. Caiceainenta detraxit.

3. Erat autem fide igneus. 3. Prostratus super cineres, Torrens caelestis eloquii Artatus in cilicio, Et praeceptorum operarius Qoiescere vix poterat

' Dei iudefessus. . • -Multo fessus martyrio. - 102 -

Responsiiria. V. Bogiirerat cnitn, ut glcba sui corporis patriae redderctur. 1. Pontitices, qui vcncrant Ad viri Dei transitum, 3. Patronum excepit Altercando diviseraut civitas propria, Inter se patris habituni. Sepulti coiporis V, Jtegina sumpsit capsulam custos ecclesia, sandorum reliquias conti- Cuius miraculis nentem. fulget et gloria. 2. Imperatrix sanctissimum V. Personans laudibus Corpus involvit sericis, clerus cum populo Quod transmisit ad Gullias Ruit obviam Victa prece pontificis. eius vebiculo.

Biev. Atrebatense imp. Atrebati 1595. — In 1. Xoct. A2, 3 Praedi- cationitjus. A 2, 5 sq. lustitiae pontifici. — Znffehorige Hymnen: Ad Vesp. et Matut.: „Sanctoruiii meritis .... vocum concordia'"; ad Laud.: „Iste confessor nieritis praeclarus" (Anal. XI, 146).

39. Iii Translatione s. Gertradis Nivellensig.

lu 1. Vesperis. Caecis vimu demonstrasti, Antiphonae. Pauperibus nummos coUocasti, t^luibus tua bospitia 1. Gertrudis festa Dedisti suavissima. veneremur sacraque gesta 0 virgo, tideliter Cum lactitia. Oraque suppliciter lilium, 2. Huic vilnit niundus, lesum, Mariae placuit super omnia Cbristus Ut nobis det hospitium In pudicitia. Hic et in suo palatio Cum aeteruo gaudio. 3. Corpus demacerat et mundi lurida calcat Prae abstinentia. Ad Matutinam. luvitatorium. 4. Aetatis iuvenis

annosaque mente iiudica lu cordis iubiio Cum diligentia. laudcmus cunctipoteutem, Qui sibi Gerlrudem b. Pauperibus calida, iunxit super oninia sanctam. surdis caecisque medela Per miracula. In 1. Nocturno. Ad Magnificat. Autiphouae. A. Ave, Gertrudis, virgo grata, Ex regali stirpe nata, 1. Gcrtrudis meritis Leprosos mundarenon sprevisti vivamus caclibe vita Propter amorcm lesu Cbristi; Per saecula. — 1U3 —

2. Congaudcndo pias V. Esto soror nostra, ut canat hiiec plebs nunc sibilaudes bene sit nostris animabus. Per baec fcsta.

3. In cordis iubilo In 3. Nocturno. Gertrudis gaudet in alto Antiphonae. Perenni gaudio.

1. Haec patre defuncto Kesponsoria. matris monito oboedivif

1. Diem recohimus fcslum, quo Ut supplex filia. Gertrudis rirf/inis corpuscultim summa cum laetifia est trans- 2. Arae prostrata latum, sursum fit clarificata V. Corpus virgineum Luce insueta. meritis mirisque coruscum. 3. Comam decidit

2 . Beatae Gertrvdis corpori facfns sacroque velamine vixit est soUcmnior orationis locus, Monaslica vita. ut per eius intercessionem populo suo miscrcatur Deus; Responsoria. y. Multum enim assidua ' 1. Deus, sanctoruni fuoruiii valet oratio munda. splendor mirabilis , meritis precibusque Gertrudis vir- ginis In 2. Xocturno. V. Haec plebs christicola Antiphonae. potiatur caelibe vita.

1. Carnalem sprevit 2. Exsultet caeli regio, sponsum, Ciiristo sed adhaesit Et muucUalis macliina, Mente casta. Abvssus atque niaria

2. Non regem audivit, Laudent Deum per saecula, sua verlia statini refutavit V. Namque Dei genitus

Aboininans illa. humilem iunxit sibisponsam.

3. Ob haec vuta fugit, 3. Patri natoque pariter templum Dominopraeparavit Sit decus, laus et gloria Haereditate paterna. Cu:n spiritu, qui iugiter Regit, gubernat omnia, Responsoria. V. Cui pia Gertrudis congaudet omne peraevum. 1. 0 pia l irgo, quae gaudes ex- suUando cum Domino, V. Fac, ut laetemur Ad Laudes. aeterna niorte fugata. Antiphonae. 2. Luudemus Dominum in cordis iubilo, quiu bcneplacitum est \. llaec praeerat multis

ei in te, o piu virgo; Nivel nionialil)Us annis, ; ; :

Edocuit docta Ad Benedictus.

pastorum dogmata sacra. A. 0 Christi virgo, Gertrudis, Intercede pro nobis miseris 2. Ipsa sacris litteris Ad te confugientibus inhaesit tempore cuncto, Apud Christum Dominum, f2t pastoris onus Nc pro reatu criminum facit. ut sibi maxime praesit. Vexemur in perpetuum.

3. Ter decies ternos In 2. Vesperis. haec cum compleverit annos, In Christo dormit, K. Gertrudis, decus virginuni, per maxima mira refulsit. Honor, exemplar, gloria, Nostrorum nexus criminum 4. Exacto decimo Solve [orajtu, o pia, Nivellae ferbuit anno Nobis virtutum cumulum Ignis in exstructo Procura precnm copia, claustro, cui praefuit ipsa Kostrae salutis aemuluni

In flamnia sursum est Nequam premens in hac \ ia. eius conspecta tigura. V. Virgo, conioncta virgini. Domino suppUcemini. 5. Ignis ei cessit Tuos rege per devia cunctis astantibns illic, Lumen videre luminum Daemon et expavit Post huius vitae terminuin nobis sua gratia prosit. Fac nos in caeli patria.

Gertrudis divae virginis Officiuni triplex secundum tria eiusdem virffinis festa, suavissimis historiis et hymnis illustratum. Impr. Coloniae supra au- tiquum fnrum. In fero viro. Anno Domini 1513. — In 1. Noct. R 'd •^mz prosaisch. — In 2. Noct. R 1 ganz prosaisch. — In 2. Vesp. R 10 Christo supplicamini. — Ibid. 11 regi. Dazu der Hymnus ad 1. Vesj). : Plaude

mater ecclesia \ Gertrudis — Das 3. (resp. 1). dieser dreJ OfBcieii i-it das Anal. XXVI, Nr. 19, mitgeteilte.

40. In Consecratione s. Gertrndis.

In 1. V^esperis. Ut hoc possimus consequi, Quo te gaudeamus perfrui. Antiphonae. 3. In vocis iubilo laudemus Dominum. 1. Hodiernae Qui est mirabilis lucis sollemnia Congaudendo conditor horainum. Quem virgo conspicit colat ecclesia, in caeli patria, Qua Gertrudis velamine In hymnis splendida Consecratur Dei munere. penetrans atria.

2. 0 \irtutum tu speculurn, 4. Laudemus Dominum Posce nobis suffraginm. virginis filium. ; ; !

— 105 -

Qucm laudant viiginum Ad Laudes. chori nobiliuiTi, Antiphonae. Inter quos inclita' Gertrudis rutilat, Annua iucundo Cui nostra contio 1. rutilant sollerania raundo, gaudens coniubilat Gertrudis Cliristo Quae pudicitiae sacrafur corpore sancto. gestans insignia Praestet cultoribus 2. Praesulis Amandi dona perennia. iussu mater venerandi Sancta Gertrudis, Claustro Gertrudem Intercede pro miseris velamine consecrat alniani. Ad tc confugientibus Apud Christum piissimum. 0. Virgo claustralis, Regeni atque Dominuni. sacrata Deo monialis, Ut det nobis veniam peccatorum, Pro cultu morum Et emendationem morum curam capit ipsa sororum. Et gaudium sempiternum. 4. Virgo Deo teste R. A^irgo carens fraude. servat commissa modeste, celebri dignissima laude, Christum meute ferens, Velo vestitur scripturae semper inhaerens, et virginibus stabilitur; Matcr sacratu 5. Virginis ergo merae nunc gaudet luce beata. famulos, pie Christe, tuere Huius per nierita Daque sibi gratum potiamur caelibe vita. nostrnm fieri famulatum.

Officium tiipltx s. Gertrudis impr. Coloniae 1513. — lu Laud. A 1, 2 nitilat. — A 1, 3 Christi. — Zugehfirige Hymnen: In 1. Vesp. Assunt fe s t a i u Ij il a e a : ad Laudes lesu corona virginum |TeteGertrudis c 0 1 u i t.

41. De 8. Gnilelmo Vercellensi.

In 1. Isocturno. 3. Aspera vestis ei fuerat, vestigia nuda, Antiphonae. Sic patiens supplex visebat limina sacra. 1. A tcneris annis Christi fumnlus Gulielmus Apuliae tandem Contempsit mundum feliciter attigit arva Domini praecepta secutus. Felix, quae tantum 2. Ferrea vincla sibi suscepit terra patronum circnmdans raembra domabat, A vitiis liber, 5. Contentus modico virtutum munere plenus. tcnebat corpus aceto !

— 100 —

Gratia caclestis Excmplis, verbis cuins sacra corda replerat. virtutum dogma docebat.

6. Crux sibi dcliciae, Re.sponsoria. fuerat crux gloria summa, Pobt mortem vita 2. Ardore quidam nimio tVueretur ut omne per aevum- Sancti quidem itineris Dum sacri viri nionitis vult assensuiii, Kespnns(ii-ia. Non praebere Omni mora deposita 4. 0 pie confessor, Mox acccptu licentia votis, Guilclme, favcto Iter aggreditur. Atque tuis precibus V. Cum autem iter faceret, nobis concede invamen, Est affectus verboiibus. luilicis ut facieni

niereamur cernerc laeti, 4. 0 Gnlielme pater, V. Cum pius ct iustus famulorum suscipe vota veniet dare digna quibusque. Xosque tuis precibus festum sollenne colentes Commendes iugiter

1 n 2 . N 0 c t u rn 0. Christo. cui tu placuisti,

Antiphonae. V. Pectore devoto nos ut servire queamus.

1. Filia dispensans caeci vestigia patris; lusfiliae solem In 3. Nocturno. flexis genibus rogitantem Ad Cantica. Solo ex odorc Guilelmus vidit adesse. A. 0 sanctissime confessor Gulielme Domini, 2. lamque domum repetit Supplicantum famulorum tenebris nnserandus opacis, exaudi precamina, Confestim lumen Tuis semper illis sancta Gulielrao orante recepit. tribue sutfragia, Ut horrendis nos erepti 3. Per iuga Laceni poenis de tartareis gradiens confessor et orans Tecum, pater, collaetcmur Aspexit Cliristum, in aeteniis laudibus. cuius tiagrabat amore.

Kespousoria. 4. 0 nimis exccisa, nimis admiranda potestas 4. Virtutum meritis, Imperat ille feris, Domini confessor amande. tiunt praecepta iubentis. Sic vestris precibus nostros absolve reatus, 5. Kegna poli cupiens V. Ut tibi coniungi multis comitantibus ire. mcrramur in aede polorum. ;

— 107 —

Collect. ms. Coustaiitiiii Gaetani saec. 17. v.'od. Alexaiulriii. 9.'{ (III). — In 2. Noct. A 1, 5 Solis odorem. — Iii 2. Noct. R 2, 9 Miiltis est affectus. — In 3. Noct. A I. 6 fehlt. — Alle im voi-stehendeii tchlenden Teile des Officiums prosaisch.

42. De sancta Hedwige.

Iii 1. Vesperis. V. Contemplari nititur niente pura, Ad Magnitieat. Deuni Coniugi obsequitur A. 0 AdVigis mirabilis. Ltgis reddens iura, Ornata sanctis moribus, Carne. mente spectabilis, 2. Post(iuani su^cepit subolem, l!sos iuva tuis precibus. Manere casla postulat, Sponsum sanctum et nobilem Ad castitateni provocat; Ad Matutinum. V. Carnis spurcitiae

Invitatorium. Vitans conubia Vota munditiac Regem gloriosum ((•uaerit salubria. Semper coliaudemus, Advigisque sponsum, 3. Sponsi soluta vincuU) Christum adoremus. Se totam Deo dedicat, Spreto praesenti saeculo Ad caelum mentem applicat

I n 1 . N o c t u r n 0. V. Hostis insidias

Aiitiphonae. Cernens celeriter, Mundi blanditias 1. Tempus puerile Spernit viriliter. Percuirens puella Cor gessil senile Aetate tenella. In 2. Nocturno.

Antiphonae.- 2. Mens fuit angelica, Fornia gratiosa, 1. Sanctum nionasteriuni Vita evangelica Intrat femiiiaruni, Morsque pretiosa. Ubi ministerium Agit gratiarum. 0. Haec honestis moribus Exstitit ornata, 2. Divinuni ofticiuni Ceteris virtutibus Audieus ferventer, Plenius dotata, Sacrum sacriticiuni Sumit reverenter. Responsoria.

1. Sicut Rachel emicuit 3. Flere mortem Doiuini Vennstam liabens faciem lugiter conatur, Et quasi Lia genuit Pro te, Christe. dulciter

Fccunditatis subolem •, Saepe lacrimatuv. — 108 —

Respousoria. Responsoria.

1. Piis gestans visceribus 1. Vitam, mores et habitura, Miserias lauiuaientiuni, Crebra panduut prodigia, Sauiein suis manibus Felicem eius obitura Detergebat dolentium. Clara clamant miracola. V. Gemens cum gemenlibus V. Mulieri perditum Se iis couformabat, Visum reparavit, Gaudens cum gaudeutibus Cum ipsius meritum Singulos aniabat. Hla imploravit.

2. Natus ipsius unicus 2. Clemens, antistes iuclitus, Dux exstitit Silesiae, Advigem sanctis coetibus Queni gladius Tartaricus Adgregatam divinitus Necat [dirac] nialitiae, Colendam confert omnibus. V. De cuius martyrio V. Viterbii sollemniter Renuit plorare, Haec canonizatur, Optat desiderio Ubi annualiter Cum illo regnare. Festuni celebratur.

3. Pauperibus compatieus 3. Gaudeamus in Domino. Eos fovere studuit Festuni Ad\igis inclituni Ac paupertateni diligens Celebrantes. cum iubilo Sua largiri voluit, Nostrum solvaraus debitura. V. Abstinere uititur, V. Venerandam praebuit Multum vigilavit Pastor hanc matrouam Cilicio ntitur, Atque coli praecipit Se quoque domavit. Nobilera Polonam.

In 3. Nocturuo. lu Laudibus.

Antiphonae. Antiphoiiat.

1. Haec sauctis stigmatibus 1. Rota raolae preniitur. Fertur insignita, Puer et necatur, Cunctis aromatibus Sed per Advigem redditur Virlutuni niunita. Vita et sanatur.

2. Humilis, pacitica, 2. Clauda gres^um recipit, Plena daritate, Cum temur putrescit, Tribuit magnitica De quo vermis scaturit, Com hilaritate. Sed sana recessit.

3. Carnis nexu solvitur, 3. Tibiac gracilitas Gaudens ad caelorum Tantum inspissatur. Rcgnura felix veliitur Quod gressus facilitas Manu angelorum. Puero douatur. — 1U9 —

4. Paralysi perditum In Advige Latus cancerosum qui est miriticus, Est usui rcdditum, Donans ei Factum virtuosum. dona magnificus.

5. Membra paralytica, In 2. Vespcris. Usu iam privata, Ad Magniticat. Virtute miritica A. Magnificat rex gloriae Sunt consolidata. Advigem in miraculis, Magnificam ecclesiae Ad Benedictiis. Ostendit in prodigiis; A. Benedictus Magnificemus hodie sit rex paciticus, Ipsam laetis praeconiis.

CoUeet. ms. Constantini Gaetani saec. 17. Cod. Alexandrin. 95. — In Laud. A 4, 1 In paraclisi.

43. De S8. Ilelaro et Taciano et Sociis.

In 1. Vespcris. 5. Hierusalem, lauda dignum Antiphonae. summa laude, Sed Aquilegia 1. Haec vera fraternitas sumrao plausu plaude, Nanquam violanda, Nam laurearis Sancta nunc sollemnitas patribus impensis, Sempcr veneranda Per quos diiaris Puros monet pueros laudibus immensis. Sacrum luminare, Caelnm. terram, inferos Ad Magnificat. Deum collaudare.

2. Omnes gentes Deum laudent, A. Salve, pater Hcllare, Patrem omnis gratiae, Doctor veritatis, Qnae patronos sanctos gaudent Ac grassantc Caesare Datos Aquilegiae. Virga n)aiestatis, Gregem tuum prohibe 3. Hi, qui iustis sociari Zelo pietatis, Meruerunt supplices, Opem lapsis exliibe Snnt scintillae, sunt praeclari Tuae sanctitatis. Reges, sunt et iudices.

4. Adest merces copiosa, Vitam beans hominum, A d M ti t u t i n u m.

Qui pro fide gloriosa Invitatorium. Fusionem sangninum

Patientes moriuntur, Hodierna lux diei Dum et vivi recoluntur Nos invitat laudes Dei Non habentes terminum. Cantibus expriniere, ;

— 110 —

(^uos sanetorum festa quina 3. Plagis, scorpionibus, Kecensentes lex divina Flagris et carbonibus Docet sic incipere. Membra beatorum Feriuntur, laniantur. Affliguntur, ustulantur More pessimorum I n 1 . X 0 c t u 1 11 0. Sic ad astra pervenerunt, Antiphonae. Sic et regnum intraverunt Omni plenum gaudio, 1. A Numeiiano V. Tanti fac itineris Caesare Romauo Orpbanos et muneris Praeses Aquilegiae Frui beneticio. Datus est Baronius, Cum eflfectn plenius In 2. Nocturno. Fautor idolatriae. Antipliouae. 2. Kegimen episcopatus 1. Orat praesul cum timore, Hellarus dum recipit, Spem apponit in amore Ordinem diaconatus Liberari cupiens Tacianus accipit. A profanis inimicis, Ut tam toto quam in micis 3. Jniquuruni verhera Deo sit oboediens. Sancti non timentes Meruerunt aetliera 2. Hellarus dum Christum orat Terrea spernentes. Et praesidium implorat Mentis cum intuitu. Responsoria. Fana templi sunt confracta, Sunt in nihiium. redacta

1 . 1 ulget mater ecclesia Flante sancto spiritu. Tantis dotata patribus. t^'ui sunt in Aquilegia 3. In aetate iuvenili Magnis quinque nominibus. Vicit hostes et seuili V. Dant isti pacem Cultus sprelor veteris, mortemmordentquemordacem. Salvatoris livsopus, Heliarus episcopus,

.'. Sacer Monoffantus Doctus tide, litteris. Sacrilegos cantus Gentium e.xemplo Respnnsoria.

Maior ministrabat, 1. Pontifice beato Deos adorabat Dominum precaute Herculis in teniplo, Ruit templum Herculis Cuius poena futiiis lilo profugato, Opere mirabilis Qui tam post quam ante Et famosa fuerat. Mendax est in singulis. V. IMurimis numinibus V. Tremit tota civitas, Multis haec liominibus Sicque Christi deitas Xecis causam dcderat. Scitur ex miraculis. !

— 111 —

2. 1 lanlis terra claruit Aquileiae civitatis, Serai-Martis temporc, Multae locum sanctitatis (iuo theos inseruit Conservate prosperum. Arbores cum arbore, t^uibus inest flos suavis, Responsoria. Fructus dulcis, cantans avis Voce salutifera, 1. Viuculorum uuione, Y. Sunt hae plantae, cultor pie, Mortis quoque passione CJuae clarescunt ista die Simul i&ti principes Quinque caeli sidera. Sociati sunt beati, Sempiternae qui suut nati i. 0 martyrum constantia Gloriae participes, Constansque patientia V. Collegas quorum Tu legis liberalitas faciat nos rector eorum. Et libera legalitas, Nam verbis non perverteris, 2. Ritus vanos exuentes, Verberibus non frangeris, Mores sanos induentes, Tu passim passa praedicas, Christi veste praediti, Te Christo regi dedicas. Deum verum veneremur V. Orbis totus admiratur. His et veic sociemur, Hinc ad tidem elevatur Actu qui sunt incliti, Laudesque magniticas. V. Divinorum dilectores, Idoloruni subversores Suramo bono consiti.

In 3. Nocturno. 3. Sacerdos et pontifex, Antiphonae. Cuius dies agitur, Tu virtutum artifex. 1. Sunt transtixa gladiis Impetra, quod petitur, Corpora beata, Ut nos tecum ad supernn, Rosea martyriis Lucet ubi lux aeterna, In arce coronata, 1'erducamur gaudia. Quae fruuntur praemiis V. Quare festum hoc honestum,

Morte iam sublata. Tam suave . tam modestum, Celebrat ccclesia. 2. Isti quinque, tot taienta Duplicantes pcr augmenta Sapienti studio, Ad Laudes. In amoenis angeloruni, Quibus poUet rex polorum, Antiplionae. Vivo splendent radio. 1. Pastor Aquilegiae, 3. Qui pro fide veritatis Pacis patriardia, Bella mirae probitatis Vas misericordiae, Et squalorem carcerum Pietatis arca. Cupiendo, capiendo, Nobis assit HeUarus, Supportando, superando Ne suo nos tartarus Contrectastis asperum, Voret cum nionarclia. : ;

— 112 —

Derieta gentilitas 5. Recolentes proelia Degens in enore, Tua, Bionysi, Cuius est crudelitas FdC habere prandia,

Fervens iii furore, Quae sunt paradisi. Tai ianus igitur, Hellari levita, Legem tutus sequitur Eius, qui est vita. Ad henedictus.

A. Feruntmundo quinquesensus, 3. Deo cum laetitia Quinque dona, quinque census, Felix ille serviens Sancta quinque nomina, Meruit felicia, Caritatis semina Morte vitani finiens. Hellarus Iiilaritateni. Felix fert felicitatera, 4. Lurcius sive T.argius Tacianus taciturnitateni, Iste nuncupetur, Clamat Largus lurgitatem, Largus Christi filius Deo Dionysius Largius dicetur. Dat nos studiosius.

Aiitiph. ms. Aquilegiense saec. i'/i4. Cod. Semin. Goritien. B. A. — .Saucto- ralc ins. Aquilegiense saec. 15. Cod. Labacen. 7L B. — Brev. Aquileiense iinii. Venetiis (Francisc. de Hailbrun) 148L C. — Ebenfalls in: lirev. nas. Civitatense anni 1476. Cod. Ciritaten. LXXIV (28) — Hrev. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Archiep. Utinen. Oct. 10. — Autiph. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Civitaten. XLIX. — Antipli. ms. Civitatense saec. 1.5. Cod. Civitaten. XXXIV — Antiph. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Civitaten XLIV. — In 1. Vesp. A I, 1 Haec est vera B. — A 1, 5 Pueros monet C. — .Ad .Magn. A, 3 Acrassante B, Ac crassante C. — In 1. Noct. A 1, 4 Beronius. — R 1, 1 Fulge B. — R 1, 6 voracem C. — R 2, 7 penna tictilis C. — In 2. Noct. A 2, 4 Vana B. — R 1, 1 Pantocre beato B. — R 1, 2 Domini C; Deum imprecante B. — In 3. Xoct. A 2, 6 .«plendet BC. — A 3, 6 Con- tractastis BC. — R 1 , 8 facies B. — R 2 , 9 .Surome C. — R 3 , 9 Tam sane B. — InLaud. A2, 1 Defleat C. — A .3, 2 iste. C. — Ad Bened. A, 7 Levita taciturnitatera. — In 2. Vesp. Ad Magn. A prosaisch.

4-J. Jii )leuiuria s^i. Uerinelaiidi et Baldi.

I n 1 . V e s p e r i s. Erumpens in laudibus Sursum erectis cordibus Ad Magniticat. Lauda regem gloiiae Labe mente munda. A. 0 Ciiristo plebs dedita, Speni fide corrobora, Sanctorum glebis praedita, Ecce, sanctorum corpora Gratuleris hodie, Hermelandi Baldique Tota sis iucunda; Tibi commendantur — 113 -

Votis ergo sedulis, V, Horum sancti, nunc proprias Dignis coucentas modalis Quorum colis exuvias, A Dobis nanc utrique Typum tenent servorum. Landes referantur. 3. Cultu laudum iinpendia Sacrae devotionis Ad Matutinum. Prome, praesens ecclesia, Invitatoriuni. Paradisi colonis,

Sinceris Christo mentibus Quorum fulges praesentia ExsuUemus cum gaudio, Congaudesque patronis, Qui sanctorum pignoribus V. Laudes eorum amplia Nos- honorat in stadio. Vitae compescens vitia Filiae Babyionis.

In 1. Nocturno.

Aatiphonae. In 2. Nocturuo, Antiphonae. 1. Laus litetur iu sanctorum

Festo grata numini, 1. Intraverunt Dei templum, Nam in lege Domini Ut orarent timidi, Fuit voluntas eoruni. Cunctis zelo fervidi Praebentes exemplum. 2. Super Sion constituti Montem sanctum Domioi 2. Hoste strato cum dulcore Sunt lionoris gemini Praeventrice gratia Serta tundem assecuti. Viri sancti gloria Coronantur et lionore. 3. A fructu multiplicati Caelestis pinguedinis 3. Sui semper procedebant Dei vultus luminis In conspeclu Domini Claritate sunt signati. Et idcirco termini Lapsum prorsus eludebant. Responsoria.

1. Lux, ecce, fulget hodie I n 8. N o c t u r n 0. Novae soUemnitatis, Antiphonae. Laudum litentur hostiae 1. Deum quaerens sine sorde In ara puritatis, Haec est generatio, Ne sanctorum reliquiae Manus eius ofticio Auferantur ingratis. Innoceus el mundo corde. V. Psallat huius ecclesiae Chorus pro tantis gratiae 2. Beati, remissae quorum Donis sibi collatis. Erunt culpae penitus, lUi nempe caelitus 2. Mundum ad agni nuptias Sorte fruenfur iustorum. Invitans rex caelorum Servos praemittit varias 3. Exaudiri meruerunt Promittens post laborum Clamantes ad Dominum, Cursum vitae delicias Quia spei terminum Mercedem raeritorum. Suae Christum posuerunt. Dreves, Historiae Khythjnicae. VIII. 8 ;

— 114 —

Responsoria. Praesens splendet ecclesia, Facta snnt credibilia. 1. Assunt nobis celebria Beatoram sollemnia 2. Nostra nunc terra iubilet Hermelandi Baldique, Laetanter illis serviens, Digna laudnm praeconia Laudum sonis invigilet Devote cum laetitia Festum sollemne faciens. Referamus utrique, V. Ut horum prece praevia Ciiristi remittat gratia, 3. Ad te, Christe, pervigiles Quae gessimus iniqoe. Exs.titerunt de luce, Carnem ut firmi pugiles Domantes multa cruce. 2. Clara sanctoram merita Signa praemoDstrant iDclita, Cunctorum universitas Nam ipsorum obtentu 4. Christo confiteatur, De caelo datur pluvia, Per quem nostra nunc parvitas Fngatur aegrimonia Tot donis gloriatur. Sanitatis adventu. Y. Restaurantur deperdita, Languorum cessant taedia, 5. Exuti carnis carie Pulsi niorbi detentu. Deum laudant in caelis, In laude quorum hodie Resultet nostra chelys. 3. Te, Christe, laudant supera, Terra, pontus et cetera, Quaecunque condidisti, Qui tot in vitae vespera 2. Vesperis. Kobis sanctorum plgnora In Praeclara contulisti V. Nobis remitte scelera Super Magnificat. Tibique nos confoedera, Christe, quos redemisti. A. 0 lesu, fidelium Spes et gloriatio, Per qaem tot magnalium Haec aula deposito In Laudibns. Digne gloriatur, Firma fides mentium Antiphonae. Crescat et dilectio, Da spectatum gaudium, 1, Sanctoram testimonia, Quo pro vitae merito Sacris quorum pignoribus Te dante fruatur.

Brev. Lochense imp. Turonibus 1536. — In LXoct. R 2, 3 praeraiunt. — In 2. Noct. A 1, 4 Se praebentes. — A 3, 1 Sui. — Die RR aus deni Officium des Hauptfestes: „Lectiones de sermone Sacramentum cum tribus primis RR diei." — In 3. Noct. A 1, 3 lies: eius a vitio? — In Laud. Ad Bened. A keine. — 115 -

45. De sancto Bjacintbo.

In 1. Vesperis. 3. Vir fuit evangclicus, Qui sui patris monita Super psalmum. Secutus est divinitus Caelesti plenus gratia. A. Adest dies celebris, Quo nobis mater ecclesia Bespousoria. In festo tanti luminis 1. lacentem mundum tenebris Oflfert nova praeludia, lacintus totum rcpperit, Dum lacintum sanctissimum Sed luce sancti flaminis Cunctis tradit liominibus Totus acccnsus ferbuit Venerandum per saecula. Et corda tangens hominum Multos ad fletum compulit. Ad Ma^ificat. V. Fluminis impetus laetificat cii itatem 2)ei. A. lacinti, novi sideris, Magnificeraus gloriam, 2. Hic sanctorum confessorum Qui in vita iiauperrimus, Gloria sanctissimus, Magnis dotatus meritis, Hic studeutum iiorraamorum, Semper auxit ecclesiam. Yir est hic catholicus, Quam pins, quam humillimas, Suis verteus in stnporem Exeniplum dedit saeculis Patriam sermonibus. Nunquani casurum mentibus. Y. Ignitum verbum profereus Inflammat corda frigida.

3. Inter flores hoc lacinto Ad Matutinura. Flos non redolentior, Inlcr gemmas preliosas Invitatoriuni. NuUa gemma clarior, Qui virtutum flos et morum, lubar, quod diu latuit, Gemma splendens omnibus. Cunctis resplendet hodie. V. Date JDeo voluntarias primi- tias et imrpuram et hya- cinlhum. In 1. Nocturno.

Antipbonae. In 2. Nocturno. ADtiphonae. 1. lacinti corpus tumulo 1. Te invocamus Dominum Laeta sumit Cracovia, In huius sancti gaudiis, Sanctique viri spiritum Exaudi tuuin populum Caeli suscepit cuiia. Placatus suis meritis.

2. Quare frementis populi 2. Verba prudentis hominis laciQtos corda gentium Fluunt ex ore caelici, Verbo convertit humili, Dum aqua sancti fluminis Corda tangebat hominum? Purgeniur omnes populi. 8' ; ;

— 116 —

3. Noster in caelis DomiDas 3. Terra reiicta ceteris, Regnat, qui cunctis saeculis Spreta contemptu facili, Nos sui sancti precibus Pauper lacintus statuit Caeli coniungat angelis. Degere sibi humili.

Responsoria. Responsoria. 1. Patres Ivo, Dominicus, 1. Magnus praeco divinitus Et Deus, rex altissimus, Missus ad partes patriae, Te doctum, sanctum, humilem Vir vere Dei caelitus Fecerunt cunctis saeculis, Cunctos subegit gratiae 0 vir inenarrabilis Morbos curando oninium V. lacintus, plebem supplicem Christi invocando noniine. Conserva tuis meritis. V. Verbo, vita, miracuHs Saevos repellit daemoues. 2. Scandenti caeli sidera, Consecuturo praemium 2. Corpus afflictum iugiter Caelesti tibi curia Subegit Christi legibus, Occurrit rex psallentium Quod calcaus multipliciter Vir sancte, viso Domino Non tulit mergi turpibus, V. Levans ad caelum oculos Sed dono Dei gratiae Cogis abire spiritum. Mundum servavit spiritum, Orantibus discipulis V. Carnem adversus auimam 3. Pater relicto saeculo Rebellem sensit pluriraum. Laetus ascendit spiritu Toto plorante populo. 3. Exemplar datum liumilis 0 vir. pater sanctissime, lacintus fuit saecuio, Tuis succurre filiis, Cracoviensem populum V. Qui lacrimarum fluvio Caelesti pascens pubulo, Confidunt tuis meritis. Christi frequentans poculum Et corporis mysterium. • V. Velum fecit de iacintho Ad Laudes. Cortinasque purpureas. Antiphonae.

1. In hora sui transitus In 3. Nocturno. lacintus pansis manibus

Antiphonae. Caelo praemisit spiritum Cunctis solutis fletibus.

1. Quis vidit in caelestibus 2. „ln te speravi, Domine," Florentem tanta gloria, Decantans voce flebili Qui vitam in terrestribus Sanctam efflavit animam Conservat Dei gratia V Aspectu visus angeli.

2. Virtute magna praeditus 3. Cum venit ad versiculum Vicit omne mortifefum „In manus tuas, Domine," Et mente semper fervidus Relicta carnis sarcina Caeli conscendit solium. Redit ad suum dominam. — 117 -

4. 0 virum ineflFabilem, In manus tuas. Domine, Benedicendum iugiter! Meum commendo spiritum. Regnans in caeli solio Nos henedic per saecula. In 2. Vesperis. 5. Laudantem sancti merita Ad Magnificat. Sanctorum iange coetibus, Ploranti sua scelera A. Ave, gemma pretiosa, Parce lacinti precibus. Cunctis gemmis clarior, Ave, florum flos, lacinte, Ad Benedictiis. Omni flore purior, A. 0 quantus luctns populo, Ave pie, ave bone, Quanta lamenta fratribus, Pastor noster inclite, Dum vir lacintus saeculo Tu qui potes, scis et vales, Discessit tendeus oculos Preces nostras suscipe, Ad lesum, suum dominum, Ut potenti tua prece Orans coniunctis manibus: Nos trabas ad superos.

Miss. Cracoviense imp. 1545. — Vor dem Commune Sanetorum steht das vollstandige Officium des Chorea und des Altares. — In 2. Noct. R 3, 1

fehlt der Reim. — In Laud. A 3, 4 Rediit. — Ziigehorige Hymnen : In 1. Vesp.: Laudibus celsis; Ad Matut: Gaude, mater ecciesia; Ad

Laud. : Aeterni regis maximus.

46. Oe 8. lohanBe Evangelista.

In 1. Vesperis. Beatorumque agmina Adeptus est in Ad Magnificat. praemium.

A. 0 pater venerabilis, 2. Hic a Deo praedilectus Orbi cuncto mirabilis, Adhaesit Christo tirmiter, Lux evangeiistarum, Ccna stringens sacrum pectus 0 lux apostolorura, Obdormivit suaviter. Exemplar abstinentiae, Insigne pudicitiae, 3. Alta voce coetus clamat: Imago veritatis, 0 pie discipule, Te laudat caeli curia Drusiana, quam araabas, Cbristi felici gloria Fertur in hoc funere. Assumptum cum beatis Chorisque apostolicis, 4. Mortem vicit hic mortalis, Propheticis, angelicis Dum mortuos resuscitat, Fac frui deitatis. Fervens oleum legalis lohanncs in se superat.

In 1. Nocturno. 5. Pendens Christus patibulo Antiphonae. Matrem lohanni condonat 1. lohannes velut aquila Et de puro discipulo Transcendens mentem omninm Virgiuis natum adprobat.

H ;

- 118 -

6. Funde prcces iam pro tuis Clamat populus clectus Devotis fidelibus, Civitatis Ephesi. Ut fruantur tamquam suis Gaudiis caelestibus. 5. Cum hic esset scriba doctus Confectus dulci senio, lesnm vocat praeelectus In 2. Nocturno. Ferventi desiderio.

Antiphoiiae. 6. Sponte se submittit humo, Unde manna provenit, 1. Venenum niortem continens Liberum a moriis fumo Crucis signo praemonitus lohannem Christus suscipit, lohannes, vitam instruens.] Sumpsit ob id intrepidus.

In 3. Nocturno. 2. Revelator arcanorum Se transtulit ad insulam, Responsorium. Librnm vitae atque morum Supra pectus Icsu Christi Scripsit hic christicola. Tu, lohannes, dormivisti, recepisti, 3. Mira virtus de lohanne Eius matrem In Pathmos extollitur, Cruci cuius astitisli Ubi dulce canit carmen, Veni, mi amor, audisti, Quo secretum panditur. Cum ad caelos ascendisti. V. Sicut absque omni labe, 4. Sit qui venit benedictus Ita sine carnis tabe In honorem Domini, lungi Christo meruisti.

Offic. ms. Faustae de Beecariuis in Monast. Visitat. BMV (Ord. Cist.) saec. 16. Cod. Senen. F VI 22. — In 1. Vesp. Ad Magn. A, 7 Iniago virginitatis.

47. De s. lohanne Evangelista.

Ad Matutinum. 2. lohannes iam praeteritas Nos culpas deploremus, Invitatorium. Et agat Dei bonitas, Illas ne replicemus. Qui lohannem diligebat, Adoremus dulcem lesum. 8. lohannes, patrocinium Nos tuum implovamus, In Nocturno. Quo caeli sic fastigium Securi conscendamus. Antiphonae.

1. lohannes, fac in laudibus V. Sic lohannes omnia lesu nos occupari, Paterna dimisit, A quo debent in nubibus R. Quod le^a vestigiis Mortales iudicari. Firmiter adhaesit. — 119 —

Ad Laudes. V. lohannes nunc in patria Super Psalraos. Valde sublimatur, R. De cuius magna gioria A. lohannes, cura collegium Ecclesia laetatur. Missorum congregavit, Redemptor tunc te tilium Ad Nonam. Tonitrui vocavit. A. lohannes amicitia Y. lohanncs lesu pectori Plus cunctis Christo iunctus, Caput adclinavit, Dira fuit angustia R. Cum suae mortis Dominus In sua morte punctus. Reum revelavit.

Ad Benedictus. V. luxta crucem Domini loliannes pie stabat A. lobannes. lesu aemulus, R. Matremqup cum filio Dignus I)ei apostolus, Amare deplorabat. Cum angelis laetatur, Summi patris imaginis Visn fruens et virginis Ad Vesperas. lucunde delectatur. Super Psalmos.

Per Horas. A. lohannes, multis lacrimis Ad Primam. Cum matre sepelisti lesum, quem poenis maximis A. lobannes, pie credimus, Affligi conspexisti. Quod asinam minavit, Quam lesus, sicut legimus, V. Sic lohannem virginem Dum fleret, equitavit. lesus peramavit, V. A lohanne caritas R. Qnod illi raatrera virginem Fuit praedicata Care commendavit. R. Suisque discipulis Morte commendata. Ad Completorium. Ad Tertiam. A. lohannes cunctas Asiae A. lohannes cenam ultiraam Ecclesias plantavit, Cum Simone paravit Quas singulas cotidie lesu, morti qui aniraam Tam bene gubernavit. Pro populo donavit. V. In medio ecclesiae V. lohannes multis lacrimis lohannes praedicavit, lesum sepelivit, R. Spiritu sapientiae R. Post eins matri humilis Quem Dominus implevit. semper oboedivit.

Super Nunc diraittis. Ad Sextam. A. lohannes, Dei filius A. lohannes inter proceres Prostratus tibi lavit Est primos paradisi, Pedes, quem lodas impius Ob cuius fructus uberes Argento commutavit. Sunt plurimi gavisi. — 120 —

Officium novum beati lobannis, qui sapra pectus Domini in cena recubuit. Imp. Bononiae 152-5. — Colophon: Lnpressum Bononiae in aedibus heredum Benedicti, quondam Hectoris de Faellis Bononien. civium. Anno C. MDXXV. Nonis Aprilis. — Vor jeder Hore: V. Singuli lohannem semper coUaudenius, R. Eius ob honorem Deo iubilemus.

48. De S8. lohanne et Marciano.

In 1. Vesperis. Ad Magnificat

Antiphonae. A. 0 gloriosi principes, Patroni nostri proceres, 1. Hi dno nostri martyres, Qui praesulis ministerio De clara tribu nobiles Crescentiani sedulo In Lubrae civitate, In hac aula sedetis, Gentiles in catholicos Qnique Petri pontiticis Rapti sunt, in neophjtos Ope, summi artificis, Pro Christi caritate. Miraculis fulgetis, Ad Deum intercedite, 2. Sacer Abundus ducitur, Devota mentc poscite, Ad supplicium vehitur, Ut plebem istam augeat Quem rogat Marcianus, Virtutibusque muniat. Natum ut restituat Vivuni, quem iam perdiderat, Ut tiat christianus. A d M a t a t i n u m. Sanctus illnm resnscitat 3. Invitatorium. lohannem. qui dorraierat, Pristinae sanitati Christnm regem coUaudemus, Patrem natumque renovat, lohanni et patri iubilemos. Aqua salutis adgregat,

Fons vivus, deitati. Responsoria.

4. Trcs decollari praecipit 1. Defuncium gemens tiliam Cacsar, quos Christus suscipit Hic princeps Marcianus In gloria caelesti, Euntes ad supplicium Quorum sacrata corpora lani cernit, quos insanus Humat clara Theodora Caesar tunc intidelium In praedio campestri. Mittit Diocletianus, V. Ut vitam per martyrium 5. Et post annorum spatia Abumlus. Deo carus, lubeute Christi gratia Finiretque Abundantius Hoc in templum delata Per impiijrum maaus. Marciani sanctissimi, lohannis sacratissimi 2. Vir Marcianns inclitus Corpora sunt beata. Jnquirit, sciscitatur: :

— 121 —

Quisunt, quos chorus horridus 2. Fer, ille inquit, filium, Pungit, trahit, minatur? Quem tantum deflevisti, Audit. quod horunv Dominus Videbis mirabilium Christos lesus vocatur. Virtutem lesu Christi, V. Per hunc virtutum omnium Quem creatorem omnium Suis potestas datur, Credas cordi non tristi, Per huuc et cunctis etiam V. Verum Dei filium, Mors et vita donatnr. Ut recte spopondisti,

3. Hic, maostus dum illacrimat, 3. Viri tunc huius nobilis Obvius illis factus, Cessat omnino ttetus, Orbum se nato clamitat QuifqueJ fuerat flebiiis, Cordis dolore tactus. Incipit esse laetus, Abundus sanctus flagitat: Et mox Lubram ingreditnr, A quo est tibi rapiusV Sequitur eum coetus. V. Hic leto raptum explicat V. Filium toilit umeris, Anxio luctu fractus. Affert, ut suscitetur, Rapido cursn graditur, Christuni ut imitetur.

In 2. Nocturno.

Autiphonae In 3. Nocturno.

1. Herculem summum adorate Antiphouae. Et invicto lovi tura date, Nisi, ad tormenta properate. 1. Stulte, miser, insensate, Redemptori tura date 2. Sancii martyres dixere Et adorate crucifixum Et Diocletiano respondere: Et Trinitatem in idipsnm. Te confundat altns Deus Et te profanet unus Deus. 2. Coepit imperator altercari Et sanctos in eculeo levari 3. Vobis terminum praefixi, lussit et capita truncari. Ut deponatis legem Christi, Et imolate diis veris, 3. Dnmadnecemmitteretinsanns Ut non deficiatis in bis poenis. Sanctos Christi, Marcianns

Exclamavit : Heu mihi,

Responsoria. Quia natum unicum amisi.

Sacer 1. Abundus loquitur: Responsoria. In Christo si nunc credis, Aniroa tua saivabitur, 1. Abundus orat, suscitat Et nalnm vivum habebis. lohannem, qui dormierat, Tunc Marcianus ulitur Patreni confestim renovat Humiiiter his verbis Et natum, qui perierat, V. Quidquid tu, sancte, iusseris, Ex fonte, qui vivificat, Implere me videbis. In mortem qui abierat. ;

— 122 —

V. Quos fides, spes et caritas Ad locum antem venientes, Sic implet, purgat, [rejcreat, Nihil ipsnm sustinentes, Ut, qui [Christum] non noverat, Natumtollitferensad Abundum Mori pro Christo iam quaerat. Et simul pergit ad secundum.

2. Sic isti Christi athletae In 2. Vesperis. Tunc pariter certantes, Constantes et intrepidi, Ad Magnificat. In nullo muriuurantes A. Ottone magno imperante, Ab impio satellite Silvestro papa triumphante Percussi sunt orantes. Pax rediit ecclesiae, V. Et sic in agni sanguine A Sclavinis timentes, Suas stolas dealbantes Adalberlum perimentes, Ad regnum sumraae gloriae Eorum pium praesulem. Volarunt coUaetantes. At pius imperator militavit

Slavoniani , inde corpus ad- portavit In Lau dibus. Adalbertum et humavit Ad Benedictus. In mirabili ecclesia. Inter duos pontes est constmcta A. Marcianus cum abisset Urbe Roma florida, Et ad locum pervenisset, Ibi corpora deducta Ministri diri Satanae Abundi et Abundantii, Noluerunt tantum sustinere, Aliorum corpora multa Usque quo natum adduceret Et beata Theodora.

Offic. ms. Castellan. saec. 17. Cod. Borgian. L VXl 26. — In 1. Vesp. A 1, 5 in cophitos. — A 5, 2 Christi clementia. — Ad Magn. A, 3 misterio. — In 3. Noct. R 1, 10 modo qiiaerat. •— In Laud. Super Pss. AA ex

1. Vesp. — Ad Bened. A, 8 toUit illum ferens. —- In 2. Vesp. Ad Magn. A, 3 reddidit. — Ibid. 5 Ad Sclavinis. — Ibid. 5 et 9 Ad Albertum.

49. De sancto loseph.

A d Ma t u t i n um. Fac, placeant summo Invitatorium. carmina nostra Deo.

Nnnc venias properesque libens, Purifica, sana, devote sacerdos, 2. dita nos, maxime loseph, Ut Mariae sponso Noster enim est animus Christiquc cananus alumno. sordidus, aeger, egens. Ad Laudes. 3. Qui peregrinus eras, Antiphonae. nobis esto peregrinis 1. Illustris patriarcha, loseph, Dux, comes et fautor, David inclita proles, scandala tolle viae. :

— 123 —

4. Conscius arcani es, Desuper intendas qnod nescivere priores, nobis miserosque benignis Dum Christum tangis, Aspicias oculis, fers, refoves et alis. quos creba pericula vexant.

5. Tn vir, tu dominus In 2. Vesperis. matris Domini dominorum, Ad Mag-nificat. Et tibi subicitur, qui regit astra Deus. A. 0 loseph, adcrescens In terris igitur dictus, tu crescere fac nos es magno dignus honore, Virtutum gradibus, Cui nunc in caelis donec lesus videatur. gloria magna datur. Incola dum terrae fueras, hoc munus habebas, caeli dorainus Ad Benedictus. Quod dignatus erat tibi subdi. A. A propriis laribus Quid modo, divus. habes, quonilam fugis, atmodoregnas oquantapotentia, quantaest In caeli patria Vis impetrandi, felix, securus et omnis quia, dum vir. dum pater orat Expers terroris, Uxorem et natum, labor,anxietas,metus absunt. velut imperium reputatur.

Officium ex evangelio et probatis doctoruni Bernardi : Petri de heliaco: et lohannis Gerson : sententiis absque apochrifis(!) collectum de sancto loseph nutritore cristi: cuius festum. XIX. die marcii celebrandum instituit reue- rendissimus et illustris princeps dominus Albertus ex bavarie ducibus: argentinensis Episcopus. Et asaumpserunt illustres et generosi domini de oapitulo maioris ecclesie eiusdem. Impressum per lohannem wehinger EX. die marcii : Anno dfii MDIIII. — Zugehorige Hymnen: Ad 1. Vesp : Claro de Davidis; ad Complet.: Quem patres Christiim; ad parvas horas O praecolenda trinitas. Alle drei Hymnen (letzteren als „ad laudes") hat Morel (S. 14tif.j mitgeteilt aus einem „Officium ex evangeliis et probatis doctorum .... sentenciis. S. 1. e. a.", — allem Anschein nach eine friihere Ausgabe des vorliegenden Officiums. — Die anderen metrischen Teile des Officiums scheint Morel nicht bemerkt zu haben. — Das iibrige der „Hystoria sancti loseph sponsi Marie : et nutritoris alumnique dfii nostri Ihesu Christi" ist prosaisch.

50. De Inliana.

In 1, Vesperis. 2. Haec nata de nobilium Praefectorum progenie Antiphonae. Patris, matris, insignium

]. Plaudat mater ecclesia Civium Nicomediae. Novis laudum praeconiis, Quam Inlianae gloria 3. Ab annis puerilibus Festivis replet gaudiis. Sacris imbuta moribus, — 124 —

Sponsum Christum praeelegit, 2. Caeli narrabant gloriam Cni totam se subiecit. Pcrpetuam se quaerere, Non mundi transitoriam, 4. Sprevit omnem viri tlionim Quae noscitnr deficere. Hostis manens vitiorum,

Conservare volens statnm 3. Haec est generatio Virginalem illibatum. Quaerentium Dominum, Perfcverans natio K. Trahcntes ad interitura, Sacratarum virginum. Igni martyr proicitur, Sed gaudens tradit spiritum, 4. In virginis labiis Dum caput eiise caeditur. Est gratia difFusa, V, Honor, virtus et gloria Nam caesa suppliciis Sit Christo, sponso virginum, Stabat inconfusa. Qui nos ad caeli gaudia Ducat post vitae terminum. 5. Deus noster refugium Fuit Inlianae, Ad Magnificat. Patris nequam consilium Faciens inane. A. Ad honorem lulianae, Contemptricis pompae sanae, 6. Dominura mirabilem Persolvamus laudis nielos Virgo laniata Hac qua die scandit caelos Fatetur laudabilem In vestitu speciosa Caelo iam beata. Solis more luminosa, Sponso Icsu praesentata

Sit pro nobis advocata. Responsoria.

1. luliana nobilis Ad Matutinum. A patre flagellatur, Ul immolet daemoaibus, luvitatorium. Minime mutatur, Vacat dei laudibus, Regeni regum adoremus, V. Christum Dei tilium Voce. votis bonoremus, Vocat in auxiiiura Qui lulianam hodie Exposita verberibus. Heredem fecit gloriae.

2. Caesa datur luliana Praefecto, quam puniat In 1. Nocturno, Indicis officjo; Antiphonae. Movet iudex verba vana, Ut eam emolliat 1. Admirabilis, Domine, Camali contagio; Coniprobaris in virgine, V. Iramortali servo quidem, Humanas quae blanditias Inquit, soli puram fidem, Sprevit atque delicias. Nulli iam consentio. ;

— 125 -

3. In furore index motus, Respousoria.

Menle caeca captus totus 1. Tyrannus magis saeviens Virginem exspoliari, Illatis nil proficiens Quatuor iubet mactari, Tormentis [crudeliusj, Ministrorum nianibus. Ollam plumbi buUientis V. In tormeutis vultu laeta Super caput patientis Domini stabat athleta Fundi iubebat saepius, Nullis laesa caedibus. V. Poenam libenter patiens, Pro Christo mori cupiens 4. Praefectus coepit fremere Nil reputabat carius. Se volens interimere Caecus iracundia, 2. Religata post catenis Mandans statim viris illis Reservanda novis poenis Nudam appendi capillis [luliana] ergastulo Die fere media. Datur adminiculo V. Dura quassata procella Sublato ministrantis Cuncta tolerat puella V. Non defuit solacio Mira patientia. Divina miseratio Angeli consolantis.

In 2. Nocturno. 3. Nocte Satan venieus,

Antiphonae. Angelura se mcntiens Bonum. dicit talia:

1. Fandamenta posuit Cur tam dura pateris? Sancta sanctis montibus, Tuis membris teneris Oleum haec habuit Sunt haec nimis gravia. Intrans cum prudentibus. V. Christo placent minime Nec tuae prosunt aniraae

2. Cantate regi virginum, Perpessa supplicia. Omnis terra, canticum, 4. Dubitavit primitus, Haec sancta propter Dominum Sed docetur caelitus Carnis vitavit lubricum. Capere daemonium; Interrogat, quid ageret? — 3. Dominus sapientia Quod honiines deciperet, Triumphum dedit virgini Hoc suum officium. De mundi malitia V. Aniat fraudes, odia, Sanctorum iungens agmini. Quaelibet convicia Nutrit cum discordia. 4. Cantate mirabilia, Quae Dominus ostendit,

Dum cnncta visibilia In 3. Nocturno. Martyr haec vilipendit. Ad Cantica.

5. Dominus glorificavit A. Quasi rosa vel lilium In aeterno solio Plantata secus fluvium Virginem, quae triumphavit Fructus fecit honestatis Perpesso supplicio. Viam servans puritatis. ; ;

— 126 —

Responsoria. Ad Benedictus. A. Flos luliana virginum, 1. Educta de carcere Ora pro nobis Dominum. Summe verberalum Pro nobis, virgo Christi, Trahit Dei munerc Ut mundi post exsilinm Daemonem liKatum, Infremus caeli gaudium, In lutum proiciens; Martyr, quod meruisti. V. Vade, inquit, in infernum, Christianos in aeternum Sinas, leo rugiens. Per Horas. Ad Primam. 2. Praeceptoris imperio Rota grandis erigitur, A. Haec est virgo sapiens In ipsa dum extcnditnr De numero prudentum, Carnificum officio Devote custodiens Tota conquassatur Virgineum talentum. statim adfuit, V. Angelus Ad Tertiam. Rotam illam comminuit, A. Ista virgo sapiens Mo-\ virgo liberatur. Inventa raargarita,

3. Nuinero quingeuti viri Mundana despiciens Signo viso tunti miri Comparavit ita. Se fecerunt baptizari, Ad Sextam. Qui sunt iussi decoUari', A. Benedixit creatorem V. Centum triginta feminae Suis [in] operibus, Confidentes iu virgine Virginalem servans florem, Viris petunt sociari. Datum caeli civibos. 4. luliana ad praemium Ad Nonam Virgo praesentata Capite minuitur. A. Duo minuta protulit, Corpus terrae linquitur, Quod est quadrans, obtulit, Anima secura Corpus tormentis tradidit, Intrat caeli gaudium Animam caelo reddidit. V. Cbristo mente semper iuncta Vita ^ivit vita functa. In 2. Vesperis. Ad Mf^nificat.

In Laudibus. A. Glorificat miraculis Super Psalmos. lulianam divinitas, In qua divinis oculis A. Dominus fortitudinem Mira fulsit fidelitas, lulianae tribuit, Quam gratiarura titulis Quando nullam gravedinem Sollemnem fecit populis Tormentorum timuit. Virgiualis integritas.

Offic. ms. Faustae de Beccarinis in Monast. Yisitat. BMV. (Ord. Cist.) saec. 16. Cod. Senen. F VI 22. — lu 1. Vesp. R, 'S tradidit. — lu 1. Noct. A 4, 1 virgineis. — A 5, 3 E patris. — A 5, 4 Faciens mane. — R 3, 8 caedibus laesa. — R 4, 3 Sua caecus. — In 3. Noct. R 1, 2 verberatam. — 127 —

51. De 88. Insto et Clemente.

Ad Vesperas. In 1. Noctarno.

Antiphonae. Antiphonae.

1. Laetetur ecclesia 1. Beati pestilentiae Mater voto mentis, Cathedram refugerunt, Recolens sollemnia Magis oboedientiae lusti et Clementis. Viam ambulaverunt.

2. Horum vera fraternitas 2. Quare sancti disciplinam Probatur Deo grata, Visi sunt apprehendere, Quam exornat integritas Evangclicam doctrinam Carnis immaculata. Docentem cuncta spemere.

3. Isti sunt triumphatores 3. Cum invocarent Dominum, Mundi, carnis inimici, Audiri mcruerunt, Vanitatis contemptores, Viros dolosos sanguinum Dei facti sunt amici. Sancti cum fugaverunt.

4. Patriarchae sectatores 4. Verba percepit auribus Exiverunt patriam, Dominus confessornm, Divini praedicatores Orantium pro frugibus Verbi petunt Italiam. Fame tribulatorara.

5. Domine, mirabile Ad Magnificat. Nomen cognoverunt A. Veneremur sanctos patres, Tuum, formidabile lustum et Cleroentem fratres, Quod praedicaverunt. Quorum carnis fraternitas, Map^s perfecta caritas, 6. In Domino fiduciam Mundi ac caeli socia lactaverunt totam, Pari locatnr gloria. Linquentes provinciam Pergentes ad ignotam.

Ad Matutinam. Responsoria.

Invitatorium. 1. lustus et Clemens nomine, De genere nobilium Regem regum sempiternum Fratres partium Africae, Dignis colamus laudibas, Refugiunt mirifice Qni regnum dedit aeternum Consortium affinium, lusto el Cleraenti fratribus. Levi ne peccent faraine. : ; ;

— 128 —

V. Admiranda fralernitas, 3. Doroini potentia Qaam servat Dei pietas Sanctis est collatum Impollutam a crimine. Servare pudicitia Cor immaculatum. 2. Exeuntes de patriae Solo, relicto proprio 4. Exaudivit Dominus Fines intrant Italiae. Preces confessorum, Vulterram dictam hodie Liberans eos protinus Pergunt Dei consilio, De manu malignorum. Corruptam tunc perfidia. V. Magnam gentem copiosam, 5. Te decet hymnus, Domine, Rebus miris speciosam, Qui habitans in homine Nominatam Antonia. Teniplum facis sanctitatis, Omnis replens bonitatis.

3. Replent terram semine 6. Bonum nobis confiteri Divini verbi, germine Est Domino altissimo, Pleno fructum percipiunt Psallerc. qui misereri Sacramenta tribuentes, Ut patcr scit piissimo. Convertendo cunctas gentes, Fideles sic efficiunt, V. Orantes ab haeresibus, Responsoria. Forinsecus ab hostibus 1. Nocte sanctis orantibus, Civitatem eripiunt. Guandalis quiescentibus, Orane bladum exterius 4. Orta fames cives ferit, Simul fertur interius Gens clamabat, quia perit, Angeiico praesidio Confessorum auxilium. V. Aeternae rex clemeutiae Et ferte dicunt popnlis Novom genus potentiae Cras vestris coram oculis Sanctorum dat arbitrio. Videbitis suffragium.

V. Reperiuntur frugibus 2. Iratae gentes efferae Mane sanctornm precibus Ad arma currunt propere Horrea plena civium. Spoliatae cibariis, Pressae famis angustiis V. Faciunt pro lapidibus In 2. Noclurno. Afflictis plagis variis Antiphonae. Proici panes hostibus.

1. Domine, sine macula 3. Mira res et laude digna. Tui confessores Fit clementia benigna, Sacri montis per saecula Turba nocere cupiens, Fiunt possessores. Gustato pane furiens, Turbata coepit fugere, 2. Domine, in virtute Quaeque praerupta petere. Tua laetabantur, V. Instante tota civitas A sna iuventnte Ad laudes surgit debitas Cum te sequebantur. Tanto recepto munere. ; ;

— 129 —

4. Una voce tollitur V. Imperant daemonibus, lustus, constituitur Pellunt de corporibus, Pontifex civitatis, Assistunt invocantibus. Docet mundum spernere, Caelum semper quaerere, 4. lusta iuslis venit dies, Locum securitatis Qno perennis datur quies V. Novns praesul factus gregis Viantium laboribus, Formam tenet summi regis, Redditur simul gloria Sedem humilitatis. Conformis, par victoria Insto et Clementi fratribus. V. Ecce, vere datur vita Digna mortali finita confessoribus. In 3. Nocturno. Domini

Ad Cantica. In Laudibus.

A. Sanctorum sapientiam Super Psalmos. Narrabat omnis populus, A. Terret poena detrahentes Eorum providentiam Beatis confessoribus Quia cernebat oculus. Duos, qui tiunt rigentes Corporis raembris omnibus. Responsoria.

Ad Benedictus. 1. Fabricant ecclesiam, Domnm orationis, A. Benedictus rex gloriae Foris portam Antoniae, Sit, qui caelestis patriae Praestant ibi gratiam Regni confert munus Causa devotionis Sanctis, quorum precibus Euntibus cottidie Nobis SQpplicantibus Y. Vacabant sacris studiis, Det trinus et unus. Hymnis, psalmis, ieiuniis, Doctrinarnm vigiliis. Per Horas.

2. Elegerunt asperrimum Ad JPrimam. Ferarum animalium A. Horaruni vigiliae Locum valde deterrimum, Per hos sunt custoditae, Daemonum infernalium, Nunc ad bonum gloriae V. Consecrant Dei laudibus, Audiunt Venite. Fit sacrum domicilium Cunctis purgatum sordibus. Ad Tertiam.

3. Carnis degentes sensibus A. Fideles isti Domini Sucurrebant dolentibus, Servi snnt probati, Quibuscunqne languoribus Suo dantes noraini, Snis orationibus, Quae sunt operati. Drevea, Historiae Rhythraicae. VIII. 9 ; ,

— 130 —

Ad Sextam. In 2. Vesperis.

A. Beati servi vigiles Ad Magnificat. Hi patres sunt inventi, Bono pastori similes, A. Magnificat divinitas Errantibus intenti. Confessores virtntibus, Sanctorum immortalitas Ad Nonara. Probatur ex operibus, A. Horum sacrata servitus Gratiam pracstaiitiura Deo firata probatur, Qnibuscunquelanguentibus Quae festum sancti spiritus Optatum praesidium Semper concomitatur. Cunctis [dnnt] petentibus.

Offic. ms. Faustae de Beccarinis in Monasterio Visitationis B.M.V. (Ord Cist.) saec. 16. Cod. Senen. F VI 22. — In 1. Noct. A 8, S sanguinem. — B 2, 1 patria. — R 2, 7 gente copiosa. — In 2. Noct A 6, 3 Ei psallere. — A 6, 4 piis.«ime gegen den Reira. — B 4, 2 lustus sic. — In 3. Noct. R 2, 2 sq. Ferarura locura aniraaliura valde. — Ad'Prira. A, 1 Et hanira vigiliae. —- Hyranus: Felicis alma gloriae (Anal. XLIII, 210).

52. De s. la Tergestiuo.

In 1. V esperis. In 1. Nocturno.

Ad Magnificat. Antiphonae.

A. Fulget clara dies, 1. Iste beatus vir, a Christo magnificata nomine lustus, sapienter Martyrio sancti Absque reatu legit lusti nimis atque dicata; in actu vivere semper. Hanc omnes Christi

merito venerantur amici, 2. Adversus lustum Ecclesiae sanctae popnli mala sunt meditati, per quam pereunt inimici, Quos pia mens risit Hanc Tergestini lusti super astra beati. cives recolunt pretiosam,

Per quam se noscunt 3. Ad Dorainum lustus lurbam superare dolosam * clamavit voce beatus Ergo pio Christo Et de raonte Dei tu pie nos redde patrone. fuit liac in valle iuvatus.

Ad Nocturnum. Responsoria.

Invitatorium. 1. Tempore, quo vanus regnabat Maximianus Regem iustorura, Eius et insanus queni lustus, frater eorum, collega Diocletianus, In regno vitae In Tergestina laudat, rogitare venite. micuit ceu stella marina ;

— 131

Urbe sacer lustas, 3. Gloria, laas et honor vitiis vir semper innstas. Christus Deus atque corona Y. Iste fide, vcrbis Martyris est lusti, pro Cbristi iure superbis sibi dans caelestia dona. Obstabat magnus mariyr, mitis velut agnus. Responsoria.

1. Vir lustus, 2. Sanctum credentes Domini postquam genuere parentes fidei sub tegmine tutus, lustum, se Cliristo Non dubitans Christum mundo commisit in isto, venerari tunc crucifixum, Actibus in sanctis Coram praefecto observans iussa tonantis. respondit famine recto; V. Pro regno Christi V. Hic inquisitus quia mortem spontesubisti, fidei de iure peritus, Gaudes in caelis Mente quidem sana cnm iustis, luste fidelis. contemnens idola vana.

2. Tunc sanctum vanus 3. Dum sacer bic turbae Magnatius ille tyrannus Tergesti ferret in urbe Carcere conclusit, lustitiae lumen sed. cum lux altera fulsit, fidei condendo cacumen, Orantem istura Magnatiu5 praeses renuit de carcere ductum. barathri mox frenduit heres V. Hunc iussit servis In servum Christi ciuilis affligere nervis, minitans sibi verbere tristi Laudiintem Christum V. Tunc leju dignus Dominum, lesum crucifixum. martyr, per cuncta benignus, Exoptans Christum 3. Iste mori lucrum minitantem non timetistum. pro Christi nomine multum Credidit ct Christum semper coluit crucitixum, Optans post is.tam In 2. Nocturno. caelestem ducere vitam; Antiphonae. V. Verus amor Christi

sic iusto pracfuit isti, Quod nihil in tcrra 1. lustitiae solem, cuperct nisi sola superna. quia Christum lustns amavit, Hunc scitote, pii, Dominus quia mirificavit. In 3. Nocturno.

2, Iste domam Domini Antiphonae. fidei virtute regebat, Qui fidei scuto 1. lustus tc Dominus ceu sidus in astra nitebat. dilexit, luste beate, 9* ;

— 132 —

Per qaera sant geutes 2, Ergo praefatum Christo credendo renatae. lustum per saecla beatum Praeses damnavit nec sibi niembra li- 2. In sancto sanctus non inm lustus nionte quiescit, gavit, A Christo Domino Sub multo plumbo pelagi dans ipsa profundo qui nunquam corde recessit. ; V. Prudens iste nimis, dum sic pateretur in imis, 3. In caput liuius te Laudabat lesum hipidem summum posuisti, J)ro mundi crimine laesum. lesu, tuque corona sibi pretiosa fuisti. 3. Funibus et plumbo lustum per membra ligatum Responsoria. De pelagi fundo solvit maris unda beatum,

i. Postquam vel poenae Martyris ergo Dei vcl sponsio vocis amoenae dedit aequor signa tropaei, In sanctum vere Cura non est tanti lustum non praevaluere, [niare] passum vincnla Ipsum per mortem sancti. vult praesesperdere fortem V. Praecipiente pio V. Hic solum Christum tunc noctis tempore lusto quia praedicat in cruce fixum Condita sunt digno Atque diis terrae sua digne membra [se- contemnit tura referre. pulcro].

Antiph. ms. Civitatense saec. 14. Cod. Civitaten. LVII. — Das Weitere fehlt, da leider ein Blatt aus der Hs. enttemt worden. Dasselbe Ofticium findet sich auch in den Acta SS. Nov. I, 430 u. f. , aber in einem so un- heilbaren Zustande, dafs es nicht einmal moglich war, die fehlenden Laudes- Antiphonen daraus zu er^ranzen. Der Text verdient verglichen zu werden als lehrreiclies Beispiel dafur , was ein Abschreiber aus einem Texte zu machen imatande ist.

53. De 8. Katharina Senengi.

In 1. Vesperis. Unde sertis ornata plnrimis In supernis refulget sedibns. Super Psalmos. Ad Magnificat.

A. VirginemKatharinammaximis A. Quae sub divo Hodie veneremnr laudibus patre Dominico Quac meritis poUens amplissimis lussa caeli Vitae fuit exemplar omnibus, complevit omnia, ;

— 133 —

Comitante 2. Virgo fortis in sexu fragili coetu angelico Tutum salutis iter eligit Alta poli Et Christum mente sequens conscendit atria, humili Digna virgo, Carum gratiae munus attigit, quani dulci cantico Cum amore fragrat mirabili Rite, pie Poenas sponsi ferre, queni colit ecclesia. diligit V. Nam toti mundo salutifera In se Christi suscepit vulnera. A d M a t u t i n u m.

Invitatorium. 3. Ad instar puri nitens speculi Orbem taetiis purgat a vitiis, Christura, regem regum, Omni carens labe piaculi supplices adoremus, Summi regis potitur nuptiis Qui immortali gloria Post prctiosi pignus annuli, virginem Senensem V. Nos suis ducat meritis dotavit Katherinani. Ad caeli doniicilium, Quae sertis floret inclitis la Nocturno. Stans ante Christi solium.

Antiphonae.

1. Lunien Senensis patriae, A d L a u d e s. Haec sacra virgo Domini Multum adietit gloriae Autiphonae. Praedicatorum ordini.

2. Claris orta natalibus, 1. Alma virgo Katharina, Religione praedita, Verbo potens et opere, Magnis aucta virtutibus, Luce fruitur divina, Vita florebat inclita. Semper felix in aethere.

3. Cum solo pane vescitur 2. Quae recte Christum coluit Caelestis alimoniae, Amore semper intimo, Fama per orbem spargitur Haec exaltari meruit Ingentis sanctimoniae. Honore caeli maximo.

Responsoria. 3. Plena fruentem copia

1. Salvatoris nostri clementia Caelestes alunt nuptiae, Sororum decoravit ordinem Quam diva pavit liostia Sub arta vitae paenitentia Miro cum fruclu gratiae. Digne per Katharinam virginem, Cnius ampla refulget gratia 4. Pro fiagris tunc asperrimis Lateperomnem mundi cardinem. Et duro ferri cingulo V. Stella caeli haec orta saeculis Bonis gaudet uberrimis Lumen praebet salubre populis. Nunc in perenni saeculo. — 134 —

Divino lundes nomini Nosconsortesreddatfruentiutn Dantur, curatrinamlauream Caritate perennis gloriae. Accepit sponsa Domini Aulam scandens aetheream.

Ad Benedictus. Per Octavara.

Haec sponsa clarissima, Benedictus. Qnae signa faciens potissima Ad Soepe morbos sanavit plurimos Et feroces demulecns animos Lux effulgens matatina, Pacis dedit foedera gentibus, Salubris cura populi, Nos suis salvet dignisprecibus. Det nos frui Katherina Aeterna pace saeculi.

In 2. Vesperis. Ad Magnificat. Ad Ma^ificat.

A. Sororum gemma paenitentiae, A. Felix virgo Katherina, Katherina, decus Etruriae, Mente nitens et corpore, Qnae dono Christi, regisomnium, Nos praeservet a ruina Diadema suscepit hodie, Extremo vitae tempore.

Antiphon. ms. S. Katharinae Divoduren. saec. 14. Cod. Vatican. s. n. (ol. 122 bis). - In Xoct. K 2, 2 elegit. — Ad Laud. Ad Bened. A, 5 dedit tendera.

54. De s. Katharina de Saeeia.

In 1. Vesperis. Ad Matutinum.

Ad Magnificat Invitatorium.

Regi Christo inbilantes A. 0 beata sponsa Christi, Laudum per insignia Katharina, meruisti Exsulterans venerantes Apud rcgem angelorum Katharinae sollemnia. Suscitatrix mortuonim Fieri quam plurium; Felix tui dcpressio In 1. Nocturno.

Superbis fit repressio Antipbonae. Et robur liumilium. Tu pro nobis, virgo pia, 1. Nata virgo Katharina Roga regem omnium, Regalis prosapiae Ut donet vera gaudia Rara continentiae Praesens post exsiliura. Mox refulsit gratia. — 135 —

2. Eatharina paellula, In 2. Nocturno. Flagellata (a) daemonibus, AntiphoDae. In amore radicata Christi stat robustius. 1. Postquam virgo Katiiarina Exsul Romae habitat, Adulta virgo nubilis 3. Matrem piam comitata Duci desponsatnr, Sancta loca visitat. Quem sanctis suis monitis Castum Christo lucratur. 2. A maligno est tenfata Coniugis memoria, Responsoria. Quem mox Deus ad beata Caeli duxit gaudia. 1. Facto voto castitatis

Sponsa, sponsus pariter 3. Maria raatri reserat,

Sub aspectu deitatis Quara felix eius filia, Mnndum ludunt fortiter, Quod pauper facta spreverat Spreta spe posteritatis Opes cum mundi gloria. Deo vivunt dulciter. V. Camem sub cilicio lugiter preraebant, Kespoij.soria. Precibns, ieiunio 1. Quidam comes inflamraatur Semper insistebant. Veneris incendio, Ab hoc sancia postulatur 2. Dnm sic ambo continenfer lungi matriraonio; Christnm colunt sedulo, At repul&us comes nocte Urget daemon fraudulenter Abditur in vineis, Cadere proposito, Ut hanc raptet facto mane, Hinc in sanctos impudenter Sed privatur oculis. Fratrem movet odio. V. Apertis comes oculis , nihil V. Nam dum frater observavit videbat; ad manus autem Horum castimoniam, illum trahentes introduxeru/nt Quasi stultos obiurgavit ad sandam Kalharinam^ Exprobrans ignaviam. qiia orunte cum matre pro eo confestim cecidit caligo ab 3. Sanctae matris et avorura oculis et visum recepit. Sequitur vestigia, Roraam petit, nt sanctorum 2. Virgo Christi passionem Veneretnr liraina Cogitabat sedulo, Et ut Christi passionera Semper sponsi uiiionera Recolat intiraius, Affectabat seiio, Terrae sanctae regionem Ut referret talionem Visitat devotius. Ex affectu intimo. V. Sicnt quondara patriarcha V. Quaerit lesum toto corde, Dereliquit propria, Eius mortem cum maerore Sic maritum Kathariila Tractat fundens omni die Spreta liquit patria. Lacriiuas pro sanguine. ! ;

— 136 —

3. Matris ossa, virgo pia, 2. Post labores hic completos Dum defers in Sneciarn, Vocaris ad praemium, Ne errares hac in via, In amplexus sponsi laetos Stellam habes piaeviam, Properas et gaudium. Cnius luce Deo duce Gaudet terra, plaudit caelum Recta petis patriam. Sidus mittens lucidum, V. Qaot perversi sunt conversi Quod ad tui stetit promptum Sacris tuis monitis, Funeris obsequium.

Quot indrnii sunt curati V. SteUa , quam viderant viri Precibns et meritis timorati cum aliis lnminari- hus in aere, antecedebnt funus, usque dum reniens staret supra, ubi sacrum pignus In 3. Nocturno. conditum fuit.

Antiphonae.

In Laudibus. 1. Quanto sese deprimebat Humilis nobilitas, Antiphonae. Tanto niagis ebicebat Nobilis liumiiitas. 1. Sicut loseph et Mavia, (Sic) Eghardus et Katharina

2. Quando Tibris alte suam Carnali sine copula Superabat alveum, Casta fuerunt lilia. Grave Romae civitati Minitans exitium, 2. Devota meditatio, Haec rogata tactu pedum Preces et ieiunia, Dimovet imperium. lugis humi cubatio Erant horum uiedia, Quibus pellebant vitia 3. Sicut coenobitas fugit Suis votis non contentos, Sequamur haec vestigia. Katharina sic diligit 3. Pompam despexit vestium Faclis votis delectatos. Non sequens morem principum, Hinc oculis nobilium Responsoria. Ipsius vestis lacera Divinum per miraculum 1. Tordonis manum praesulis Putatur praestantissima. Post mortem virgocomprimit,

Hoc, ut fidelem subditis 4. Ab ancillis obiurgata Impendat curam, innuit, Gaudens fert ludibria, Quem vivens iuvit gratia A vicinis damnis laesa In Romana curia Reddit beneticia. Pro confirmanda infula. V. Quod viva verbis, precibus, 5. 0 Katharina tilia, Excniplo, zelo, monitis, Non cedis matri mortua Post mortem fecit nutibus, Miracalorum gratia. Sic salus facta plurimis. Sancta mater, felix nata, Nobis per vestra merita Multis modis stndent umnes Caeli donentur gaudia. Tangere reliquias; Eius sanctos imitantes Ad Benedictus. Mores simus humiles, A. Gestant reges et magnates Ut pro nobis fundat preces, Corporis exuvias, Deprecemur supplices.

Officia propria sanctorum et alianiin festivitatum ordinis Salvatoris, vulgo S. Birgittae, Romano Breviario accommodata , recitanda a monialibus Anglicanis civitatis Ulyssiponensis. Ulissipone 1690. — Daraus mitgeteilt von Robert Geete in : Svenska Litteratursallskapets Tidskrift Samlaren. 1903, 5— 11. — Trotz der jungen Quelle (eine noch jiingere zitiert Chevalier, Repert. Hymnol. Nr. 12 685) nehme ich dies Officium, als ein augenschein- lich alteres Produkt, hier auf. Ad Mat. Hymnus: Exsultet aula caelica.

55. D<^ sancto Kentigprno.

In 1. Vesperis. Qui Kentegernum hodie Coronavit glorifice. K. In septentrionali Wallia, Non longe ab Albania, colit ecclesia Sancta In 1 Nocturno. Keutegerni sollemnia, Antiphonae. Cui volatilia, Ferae, pisces, flumina 1. Stirps regalis Britannonira Parent ut mancipia Kentegernum protulit, Domino clientia. Quem Servanus, vir non vanus, V. Eius tlatu facula Litteras edocait. Sopita pro invidia Succenditar in Scotia 2. Iste ab infantia Sine ignis materia. luguni portans Domini

Ad Magnificat. Praesulari stragula Promeruit indui. A. Alme praesul Kentegerne, laudum digne iubilo, 3. Aemulorum ausibus Qui dum lumen tenebroso Obviat puerulus praebuisti populo, Yitam dando volucri, Lux scintillis splenduisti Quam necarant invidi. crebris in candelabro, Tibi laudes decantantes repraesenta Domino. Responsoria.

1. Christi miles Kentegernus, Ad Matatinam. plenus Dei gratia, Regi regum militavit Invitatorium. ab adulescentia, Caelestis regem patriae Qui per eum anipliavit Adoremus cottidie, eleclorum agniina. — 138 -

Dum moneret legis hostes 3. Stupet Ledonis alvens tuba evangelica. Mallenae ructans fluctibns, V. Eructando flamina Quod salebre divortia salutaris scientiae, In se grassant reciproca. Plebem lavit tepidam Responsoria. de tabe apostasiae. 1. Olim fetae arcam Dei 2. Mirantes paveut aeiuuli, vaccae Dagon obruto Quod vita redit volucri, De Accaron ad Bethsames Quam necarant improvidi plaustrant sine scrupulo, Avulso lento capite. Sic de Ckernach functum tanri Virtutum baec primordia reddunt nullo praevio, Snnt facta in Albania Qui in Glascn funeratur Per Keutegerni nierita, Kentegerni merito. V. Qni illaesum quondam rubum V. More Simeonico inflammavit stipite, Accepto oraculo Sine rogo accendebat Aegcr viso puero corilum miritice. Obiit in Domino.

2. Cultro Inpi exaratus 3. Qui elixas condiebat Ager ac tellure satus dapes in lebetibus, Germinavit triticum, Hnnc dcfunctum lamentatur Furibundus rex caecatus herus cum clientibus, Mitis est illuniinatus Sed culinae redit vivus Per vimm authenticura. Kentegerni precibns V. Silvestri apro praevio Albaniam fugientis Compaginatur praedium, citatis anfractibus. In quo sancto collegio V. Siste gradum, praebe vadum, Fit Asaph monasterium. fuga ponti rheumafa, 3. Crndi moris rex infaustus Doctor clamat, ad quem amat Et exosus clericis assequens vestigia. Documentis obviavit sanctis sicnt magicis, Doctilogum calce pellens

In 2. Nocturno. instigante vernuia, Qnem festina mors detmsit, Autiphonae. rexque languet podagra. V. Qui submersit Pharaonem 1. Sacro flatu pueri Et Goliam obruit. Conscintiliant spatulae Regem nequam et tironem Viridantis corili Dira nece percnlit. Ut faces ignicomae.

In 3. Noctnrno. 2. Pulsat aures Domini Antiphonae. Vox orantis pueri Pro defuncto fumulo, 1. Kentegernns nnnquam nimbi Qui revixit concito. passus est discrimina, — 139 —

Nec dumtaxat nix vel grando De stagno aurum attulit, eius rigant pallia. Quo velut insons claruit. V. Reginam rex supplicio 2. Lupino fissum voniere Morlis pro adulterio Agellum sevit pulvere, Torquebat, sed redemptio

Mirante superficie Miranda fit in annulo. Albescit caespes segete.

Prosa. 3. Crimen suum palliavit Regina per annulum, 1. Gens Cambrina cum regina De profundo quem portavit Plaudite tripudio, Pisciculus laticum. Vibex fletus, dolor, metus £t mortis condicio

Responsoria. 2. lam cassatur et purgatur Vitali remedio, 1. Aporia ingruente Lympha celat, quod revelat vir iargus diriguit, Ichthys herae clanculo. Miro modo recreandus opera, qua viguit, 3. Latet regem, per quam legem Cum horrisonnm avari Ditetur cum annulo, flumen lambens horrea Ensem tortor condit, horror Classicaret sine rate Sedatur prae gaudio. ad eius mapalia.

V. Qui mare scidit Moysi 4. Laudes ergo Kentegerno Et lordanem losue, Decantat haec contio, Annonam sancto praesuli Metam auro quod reperto Cladam fecit vomere. Traxit de ergastulo Velut insons. 2. Cudenti in ferrugiue glanca fabro mittitur, Quod per culpam incuriae In Laudibus. vado lac effunditur, Antiphonae. Nec commibcetur gurgiti liquor nec defluitur, 1. Eia, laudes decantemus, Virtutum in congerie iubiiemus Domino, sic Kentegerni cuditur. Kentegernum venerantes V, Vervcx gregem comitatur laudum cum praeconio, Ampatato capife, Quod in petram transmutatur 2. Per coronam auream nxor Loth Sodomae. Ut In peplo angelico Et columnam flammeam 3. lubente Petrus Domino Notus est in cuneo. Inescat piscem hamulo, In quo reperto statere 3. Sospitati pristinae Didragmam inssit solvere; Mortuum mirifice Sic Kentegerni merito Kentegernus hominem Reginae piscis baiulo Reddidit et volucrem.

M — 140 —

4. Benedictus Kentegernns Ipsnm omnes proclamemus Gregem suum visitans cum precum instantia, Larvas fugat, aegros cnrat, Ut de mortis terra dncat Plebs exsultat obvians. nos ad caeli gaudia.

5. Laudes Deo decantare Snevit in frigidis In 2. Vesperis. Undis artusque siccare Ad Magnificat. Snper frontem silicis.

A. 0 paradoxe pontifex, Ad Benedictus. Per orbis vasta climata A. Sacrosanctam Kenlegernus Quem pbalanges nranicae servans parcimoniam Et siderum officia Fame, siti et algore Et elementa omnia eius pavit animam, Alterna per prodigia Dum in aquis decantaret Carum declarant Domino, frigidis psalterium Qui poli regit dindima Ac quatriduauo cibo Ab illo iiobis vendica foveret corpusculnm; Pereunis vitae praemia.

Alexander Penrnse Forbes, Lives of S. Ninian and S. Kentigem, Edin- burgh 1874. p. XCH'' sqq. „from a ms. Breviary of the latter half of the thirtheenth centurj-, lately acquired for the Advocates Library." — In L Xoct. R 2, 9 cipite. — In 2. Noct R 1, 6 redant nullo. — R 3, 4 sine magicis. — I n 3. N o c t. Prosa 2, 4 Ixtis (ixS-vs). — Ibid 4, 2 quo aeperto. — In Laud. Ad Bened. A, 11 mortis torre. — In 2. Vesp. A, 9 vendita.

56. De s. Laurentio Sipontino.

Ad Vesperas. 3. Viduata suo sponso Sipontina civitas Antiphonae. A Zenone confirmari cleri petit nnitas, 1. Ad hanc nrbem Sipontinam Et concessa illi fuit properet Apnlia. patris nostri sanctitas. Convocetur Beneventnm et \icta Campania Ad colenda patris nostri 4. 0 Laurenti, membrum Christi, festiva soUemnia. pontifex mirabilis, Terris templum recepisti conditum ab angelis 2. Felicissimus Felici Et nunc caelestis cnm illis successit Laurentius, omnibus amabilis. Anlae regis triumpbalis Constantiiii maximus, Qno patrono gratuletur 5. Gratnletnr et laetetnr Sipontinns populus. Sipontina contio — 141 -

Laades Deo referendo Rogans verbis et exemplo, et sancto Laurentio, nt putetur socius. Qai hanc regit et gubemat sao patrocinio. Besponsoria.

1. Urbs laetare Sipontina, Ad Magnificat. gaudeat Byzantium, A. Martyr volens adorari Nam quo patre nos laetamur, £t Siponti venerari dedit illa filiam Stepbanus immobilis Ad honorem tui cleri Portu stetit, voto quaerit et salutem civium. Domum soi nominis; V. Laudes Deo referas, Qua promissa est concesssa Siponlina civitas, Cunctis via facilis, Qui patronum tibi dedit Et reliquias portantes [beatum] Laurentiura. Intrant urbcm, visitantes Domum summae virginis. 2. Ut est facta Sipontinis digna postulatio, Et Zenonis cclebrata Ad Matatinum. exstitit concessio, Invitatorium. Ad nos pater adventavit celeri navigio. Adoremus regem magnum V, Hic raartyris Stephani confessorum omnium, coramunitus bracliio Qui pastoreni iiobis dedit Et mamiilae Agatbae beatum Laurentium. Caelesti subsidio.

In 1. Nocturno. 3. Postquam sanctus portum cepit cum sanctis reliquiis, Antiphonae. Donec votum praesul dedit,

1. Urbs beata Constantini mox stetit immobilis, genuit Laurentium, Quod celeriter formarat Educavit et inatruxit templura protomartyris. adiuvans imperium, V. Hinc intravil civitatem tendens ecclesium Quem donavit Sipontinis • ad ad salutem omnium. Matris nostri salvatoris, dignani petens veniara. 2. Urbs antiqua Sipontina, gaudeas in Domino, In 2. Nocturno. Qui te tanti confessoris munit patrocinio, Antiphonae. Terra regit et gubemat ac maris navigio. 1. Hunc suscepit consecratum Sipontiuus populus 3. Consecravit hunc beatum Laudes Deo referendo pontifex Gelasius, quasi geraens servulus Eias magnae sanctitatis Et pastori obviando et virtutis conscius, velut patri tilius. — 142 —

2. Vere felix hic monstratur In 3. Nocturno. caeli fnltas gratia, Antiphonae. Nam instinclu Micbaelis datur ei filia, 1. Hunc dum Totila impuguat Quae Bumanac sanctitati trucem equum dirigens, possit esse socia. Quasi agnum mitigavit illum residens, 3. Plebs pagana haec impugnans super properavil et Samnitum moenia Et ad regem Michaelis fulminatu multa signa faciens. sternitur per devia 2. Civitate liberata Et prostrata trucidatur condidit ecclesiam. divina potentia. In qua totam designavit Siponti parocliiam, Kesponsoria. Qua pictura prophetavit teneri 1 . Tandem Romam consecrandns memoriam. vir beatus adiit Et Gelasio sacratus 3. 0 Laurenti, membrum Christi comes mirabilis, felix praesul rediit, et carneni exivisti, Sed a Deo informatus Postquam angelis, sanctitate praefuit. iam regnas cum ut felix exstitisti V. Hic inunctus et instructus Sed Romano pontifice cs et venerabilis. Digna lege in bac sede Multis annis praefuit. Kesponsoria.

2. Hunc beavit et artavit 1, Haec dum Totilae flagellum Michael archangclus, obsideret moenia, Dans favorem, ut sub eo Fernm equum sancto misit, sit MoiUanus populus, multa plenum mania, Qui pro loci sanctitate Quem sedavit equitando dicitur Angelicus. sanctitate nimia; V. Hic hortatu ]\lichaelis V. Quem ut vidit rex crudelis cepit ius regiminis remissa saevitia, Civitatis atque cleri Condonando civitati et caelestis lapidis. remisit ad propria.

3. Turba Neapolitana 2. Hic habendo prophetiae bello citans Samnium sanctitatem duplicem Et Siponti ut pagana Aulam fecit praecursoris quaerens exterminium, depingendo silicem, Fnlgur sensit malesana Quam parochiae praedixit et humanum gladium. recuperandae vicem. V. Nam beatus praesul noster V. Hic habendo sanctitatis hoc vidit per somniura, et virtutis calicem Quod virtute Michaelis Ad pingendum suae manus iret in exitium. adaptavit pollicem. :

3. Laudes Deo hoc in festo 4. Gaudearaus et laetemur, demus annis singulis, clerici et milites, Qnia stetit ut in terris Et nobiscum gratulentur patronus mirabilis. nobiles et humiles, Sic in caelo stat cum Deo Et hac die nuptae cantent, et regnat cuni angelis. et exsultent virgines. T. Gaudeanius et ad preces 5. Hic Eliae, Deum rogans, nunc sit quisque iiumilis, sensum cepit duplicem, Nam, ut fuit hic benignus, Nam futura praesignavit cunctis veuerabilis. et sanavit debilcm Ac superbura conculcavit Ad Laudes. et erexit humilem. Antiphonae. Ad Benedictus. 1. Praesens festum venerantes laudes demus Domino, A. Res rairanda et coienda Qui Sipontum exaltavit Siponti per saecula, tanto beneficio, Quo, Laurenti, tibi dedit Et banc aulam assignavit angelus oracula, beato Laurentio. Beneventum simul sensit tua beneficia, 2. Gaude, puer, gaude, senex, Et domita sub te fuit gaudeat et iuvenis Totilae superbia. Sipontinae civitatis decus portans luminis, Et hoc festo cantet clerus In 2. Vesperis. dulce melos carminis. Ad Magnificat.

3. 0 Laurenti, pater pie, A. Lumbos cinxit et praecinxit audi preces popnli beatus Laurentius Te clamantis et precantis, Ac lucerna fulgens fuit

tui devoti tilii et servorum servulus, Ut sint tibi commendati In hac sede digna sedit velut veri servuli. sanctitatis cuniulus.

Acta SS. Febr. II, 62 sq. — Vorher (p. 56) die Note : Triplicem illius Titam damus, quam ex veteri codice manu in membrana exarato, qui in ecclesia Canonicorum Sipoiitinorum Manfredoniae asservatuv, descriptam nobis transmisit Antonius Beatillus noster [S. I.] Tertia uon tani vita

est, quam Antiphonae et Kesponsoria, ut vocant, Officii ecclesiastici. . . . Porro duplex erat horum metrorum exemplar: unum priori Vitae praefixura, alterum secundae, in lectiones partitae interiectum." Dur Toxt ist nach dem

ersteren mitg^eteilt; Varianten aus dem zweiten : In L Xoct. R 1, 3 Nam quem patrem laeta tenes. — R 2, 1 Ut ex facta a Siponto. — I ii 2. Noct. R 2, 1 beavit et ornavit; zu arctavit ara Kainlc die Hemerkuug: alias dota- vit. — R 2, 4 zu Montanus am Kaudu die Bemerkung: Garganus. — In 3. Noct. A 3, 3 carnem exuisti. — K 1, 4 plenum insania. -— R 3, 3 Qui fuit ut. — Das zweite Exemplar schliest mit dem 3. Eesp. der 3. Noct. In dem ersteren folgt nach dem eben genannten Resp. samt Versikel noch folgendes „Aliud Responsorium" — 144 —

Caeli aulam dutn mandaret pontifex Gelasius Consecrari, convenerunt primitus Laurentius, Hi[n]c Sabinus Canusinus, Salpensis Palladius Et lohannes Rubesanus, Tranensis Eutitius Et cum illis Venusinus affuit Austerius. Hoc vetavit Deo missus Michael archangelus Dicens: Domum istam feci et sacravi caelitus. V. Quibus visu dum astaret sumrai regis nuntius, Ut cessarent ab incepto nionuit archangelus.

57. De s. Leonardo Lemovicejisj.

In 1. Vesperis. Ad Magnificat.

Antiphonae. \.. Confcssor Christi, soblimi proxime patri,

1. Christe, tni sancli 0 Leonarde tuis confessoris Leonardi hodie succurre ministris, Laude pia praesfa Digna laude tua nobis sacra solvere festa, recolentibus inclita festa, Et, qui peccati sumus undique mole gravati, 2. Adflictis operante Dei Clemens dignare virtute potenter Auxilium meruit relevando iustificare. conferre salubre frequenter. Ad Matutinum.

3. Hic vir despecto Invitatorium. niundi praesentis honore In sancto studuit Cnncta gnbernantera Domino servire timore. Dominnm laudemus in unum, Qui famulum dignum 4. Hinc algore, fame sibi praevidit Leonardum. fragilis instantius artus

Corporis edomuit, In 1. Nocturno. daret ut sibi praemia Christus. Antiphonae.

5. Iste, salntaris 1. Hymnis almiluis baptismi gurgite tinctus Christo pariter inbilemus, Est fidei verae A qno supremum pmdenter dogma secutus. decus estLeonardus adeptus. — 145 —

2. Hic aetate tener 2. Qui postquam coepit didicit mundaiia cavere, probifatis viribus nti, Mundo corde Deo A Domino meruit satagens et niente placere. dare morbida membra saluti.

iii excelsis 3. Sedulus ardenti 3. Fulget studio praebebat ovauter coniunctus coetibus almis, Aaditum sacris Perpetuo potiens evangelii documentis. doni cuni principe summo.

Responsoria. Besponsoria.

1. Servus Christi Leonardus, 1. Incrementis adulescens coruscans virtutibus, Bonitatis bic succrescens A primaevo coepit Deo, Tanta Dei sublimari servire attentius, (Iratia pronieruit, Sanctitatis incessanter Ut reginae aegrotanti insistens operibus. Prae dolore pariendi V. Claruit exiniiis Sospitatem redderet. Francorum gentibus ortus. V. Ad Dominum lacrimando preces fudit Leouardus.

2. Sanctitate roboratus 2. Vere miranda tidelis Christi famulus magnalia sunt Leonardi, Erat, rebus vir benignus Noverul adtiictis perfectns in omnibus, dare caelica commoda cunctis, Trinitati summae semper V. Quo fundente preces obsequens viriliter. [viua fiunt] latices. V. Edidit hunc alitrix Gallia nobiliter. 3. 0 felix dilecte Deo Leonarde coheres, 3. Elegit sanctum Custodi nos et de plebe Deus Leonardum, nostri dignarc reatus Nomine, virtute lam nexus laxare tui magnificavit eum. virtute precatus; V. Solveret Vae, quosque V. Nobis ergo bonus vinctos, sanaret et aegros. petimus succurre patronus.

In 2. Nocturno. In 3. Nocturno.

Antiphonae. Antiphonae.

1. In terris degens 1. Demus digna Deo Christi roiles Leonardus laudis praeconia summo, Membra volu])tati Qui sibi dilecto camis sna non dedit ulli. regna dedit Leonardo. Dreves, Historiae Rbythinicae. 10 - 146 —

2. Iste Dei sancfus Leonarde, fidelium divino robore fretns Audi preces servulornm, Sanavit maltos Impetrans nobis gaudium morbi valetudine pressos. Ante regem saecnlorum. V. Reginam et plebem 3. Te, clemens, aeterne Deas, qni snccurristi proni rogitamus, Ac regem dolentem Sascipe vota precura qui confortasti, tibi devote faraulantum. Leonarde.

Kesponsoria. In Laadibas. 1. Quidam servus Leonardi, Antiphonae. dira vinctus compede Augebatur taetrae trusns 1. Laadibas alma tui angustia speleae, dilecti festa colentes Cui sauctus in vestitu Fac pie provisi, candido apparuit Dens, heredes paradisi. Atque potenter eum solvit et eripuit. 2. A puero sanctns Ecce, daturus opem V. athleta Dei Leonardus tibi misertus ait: assum. Moribus, eloqniis praefulsit et actibus almis. 2. Miles erat positus angustiis artis in antris, 3. Iste salutaris Qni graviter diris baptismi gurgite tinctus constringebatur habenis, Est fidei verae V. Hnic Cliristi famulus prudenter dogma secutns. mox subvenit Leonardns.

4. Sancti Remigii 3. 0 beati Leonardi veris rntilans documentis

veneranda praeconia ! Elegit placitani 0 immensae admiranda Domino dedncere vitam.

caritatis opera I Qui, dum saeculi des exit 5. Digne iam superis [prosperaj labentia, est civibns associatns, Supernae felicitatis Qui cnlmen renuit promeruit gaudia. praesumere pontificatas. V. Reddidit aegrotos validos, alacres tribulatos. Ad Benedictus.

4. 0 disruptor vinculomm, A. Alme Deus trine, Pater et dux captivorum, qui cnncta regis sine fine, Couservator infantium, Aguiinibns concede piis Liberator praegnautium meritis Leonardi Et curator languentium lustorum nos spirituum Superatorque daemonum, feliciter addi. — 147 -

In 2. Vesperis. Cusfodi famulos semper ab hoste tuos Ad Magnificat. Et fer opem nobis ipsius propter amorem, A. 0 bone protector, Cuius sollennem clemens Deus, optime rector, das cclebrare diem.

Offic. ms, S. Leonardi Lemovicen. saec 15. Cod. Sangenovefian. 122 (BBl. Fol. 32). — In 1. Noct. R 1, 2 fidei coruscans. — R 1, 4 regi sunimo servire. — In 3. Noet. A 2, 3 Sanat. — A 3, 4 famulatum. — R 1, 7 sq. Pentameter. — R 3, 7 sq. promeruit felicitalis. — Hymnen de Communi.

58. De 88. Liberata et Faastina.

In 1. Vesperis. 2. Virgo Liberata loannatis libera nata, Ad Magnificat. Et Faustina soror, candida sicut olor, Ad gloriam Dei et lidelium 3. Moribus ornatae Discretionis claraque propagine natae, verae celsitudini Spreverant aevum Innotescat suntque secu^ae Deum. sacratissimas virgines Liberatam et Faustinaro Secundum carnem sorores Responsoria. Nobiles quidem genere, Sed longe nobiliores 1. Mcntes tuorum visita, Yita et conversatione. Christe, redemptor omnium, Et uos salva per merita Tam beatarum virginum, Ad Matntinum. Quae per mundi climata Tibi dant obsequinm, Invitatorium. V. Quocumque pergis, virgines Scquuntur atque laudibus Agnum, sponsum virginum, Post te canentes cursitant Venite adoremus. Hymnosque dulces consonant.

2. Liberata et Faustina In 1. Nocturno, Sorores tnnc geminae, Antiphonae. Mundi recusant nuptias Sancto calentes flamine, 1. Virginibus sacris Modo metunt manipulos pangamus carmina laudis, Pro rite iacto semine. Ut penetret caelos, V. FAinies ibant c( flchant mit- quod damus, ecce, melos. tentes seniina sua. 10* — 148 —

In 2. Nocturno. 3. Finis sic vitae Antiphonae. fuit illis denique rite, Suntque labore brevi 1. Virgineas mentes regna secuta Dei. miroque pndore nitentes Rcplevit citius Responsoria. spiritus, ecce, pius.

1. Virgineos artus 2. Quando viruni tiebat replevit spiritus almus, laniataque crine dolebat Funera, cum flebat Gemitu miro coniunx orbata marito. sponsa relicta viro, V. Deduxit eos Dominus in 3. Tunc animos vincunt. portum voluptatis suae. opes patriamque relinquunt,

Perdidcrant niatreni 2. Sic Comum properant, destituuntque patrem. opibus patriaeque resignant Armillasque ferunt Eesponsoria. et munera plurima secura. 1. Templa struunt, vigilant, V. Has iustus sequitur, ieiunant, iugiter orant, Marcellus nempe sacerdos. Carnis membra domant

Christoque placere laborant, 3. Urbs Comensis gratuletur, V. Haec nempe mundi gaudia Hymnis tota iucundetur Et hlandimenta noxia Hodie clementius, Caduca rite deputant. Quam thesauro tara praeclaro Subliraavit Dominns. 2. Dolebat pa- V. Gaudeat terra nostra, tantis ter lugens nimium, irradiata fulgoribus et tan- Coniunx cessit tarum virginum splendore nulluni (hinc) consilium, lustrata, totius snecuU sentiat Quis super his se amisisse caliginem. dabit auxilium. V. Fuerunt iUi lacrimae suae panes die ac nocte. In Laudibus.

In 3. Noct u r n 0. Antiphonae. Antiphonae. 1. 0 felix virginitas, 1. Sic duce Marcello quae Christo dum attendit, devicto denique bello Oranem mundi gloriam Comum tunc quaerunt prorsus vilipendit. donaque niulta ferunt.

2. Igitnr hic orant 2. Qnara felix germanitas, commissaque crimina plorant quae se talem exhibuit, Pluraque templa struunt, Quod in caeli solio flumina prope fluant. consociari meruit. — 149 —

3. Propter fidem sedulam Comensis ecclesia Suae caritatis totaque resultat. Qaasi bina lilia

Odorem dant suavitatis. In 2. Vesperis. Ad Magnificat.

4. Benedicat terra Deum, A. Sponsae Christi carissimae Quae sic est ditata, Spretis mundi illecebris Quod tantarum virginum Piis vacabant studiis, Membris est lustrata. De corporis ergastulo Ergredientes libere 5. Vir^iinum corporihus Regna tenent caelestia; nimium exsultat Cuncti fideles, plaudite.

Brev. sec. ritum patriarchalem Comensis ecclesiae imp. Corai (Gotardus de Ponte) 1519 et 1528. — In 1. Noct. R 3 prosaisch. — In 2. Noct. R 3 prosaisch. — In Laud. Ad Ben. A prosaich.

59. De s. Locia Salernitana.

In 1. Vesperis. Cracis Christi delicias Informat haec novitias Antiphonae. Exeniplis et doctrina.

Virgo gaudeas, 1. lam splendor, lumenluminum, 5. Lucia, [In] Ecclesia micuit, In laude sempcr floreas Nam lux, quae radiavit, Ad Christum perduc florem, Lucia, consors virginum, In annis puellaribus Candor lucis apparuit, Delectamenti facibus Ad caelos evolavit. Spretis quae das odorem.

Ad Magnificat. 2. Cuius perfecta sanctitas Per mundum duxit rivulos, A. 0 proles nobilium, Qui scaturiunt, aquarum, 0 virgo, splendens lilium, Istius fontis claritas Ex te sidus chiruit, Sororum traxit ramulos. Quod nos illustravit, Ad matrem filiarum. Castitas per saecula, Refulgens Christi vernula, 3. Haec virgo spernens gloriam Lucia lux micuit, De mundo fert victoriam Quae crucem amavit. In ordine Minorum, In te rosa rutilat, Dumquc Francisci studia In te fructifer pullulat Sectatur, est in gratia Requiescens spiritus, More patrum priorum. Dulcis vis odorum, Cuius replet sanctitas 4. Lncia docens filias, Sorores Christo deditas, Cuius est ad iuvenculas Per te nobis aditus Caelestis disciplina, Pateat polorum. — 150 —

Ad Matutinuni. 3. In paupertatis nidulo lacens virgo sacrata, Invitatorium. Virtutum pollens titulo Christo configurata, Regi, qui mundo claruit, loculo Cuncti demns honoreni, Sine nuramorum Vivit alleviata. Lucia cruci praebuit Crucem amans amorera. V

In 1. Nocturno.

Antiphonae. In 2. Nocturno.

1. Haec virgo prudentissima, Antiphonae. Virgo fulgens, flos florum, Lucia splendidissiraa afFectans vivere Virginum intrat chorum. 1. Pauper Pauperibus se vinxit,

2. Francisci tenens formulam AdnuUans se iu cinere Haec virgo Deo grata Cilicio [se] cinxit. Illnminavit regulam Sponso Christo dicata. 2. Tamquara fidelis docuit Sorores castitatem

3. Mundi si^ernens dclicias Et semper eas monuit Vult Christura invenire, Sectari sanctitatem. Per corporis miserias 3. Delectat evangelium Ad caelura studet ire. Christi semper audire. Responsoria. Desiderat in superum Gaudium introire. 1. Francisci sequens regulam Cum sancta paupertate, Responsoria. In voto Christi sedulam, Perfectam caritate, 1. Haec est virgo paupercula Lucia virgo plantulam De numero prudentium, Se plantat sanctitate. Amatrix margaritae, V. 0 iuvenem virgunculam, Quae castigatur ferula, Quae se Christo tam parvulam Sorores paenitentiura Dedicat castitate, Doccns: istic venite; V. Cunctis datur haec forraula: vivere 2. In mundo spernens Quem gcssit virgo filium, suppeditavit. Munduni Ad ipsum omnes ite. Quae morum fulgens opere Sororcs informavit, 2. Aniica crucis plangere Sic bofrum Christi colere Crucifixuni non desinit, Studens fructiticavit. Quem docensipsaplangit V. Duni fructus venit legere Pro dulci ferens pondere, Legionis fructiferae Crucis iugiter merainit, Fructus multiplicavit. Nec eam dolor angit; ;

— 151 —

V. Per crucem credens vivere 2. De paupertatis horreo Psalmos huic dulces concinit, Dum studet spicam vellere Quam tractans manu tangi Virgo, suo corporeo Dum castigatur verbere,

3. Vivens [in] caeli gaudio Fit panis, quem offert Deo Lucia cum tripudio Pro sui tructus munere; Cum Christo iucundatur, V. Sic pro pane cinereo, Splendorem dans palatio Quem fletu rigat ubere, Lux lucet, cuius radio Pane cibatur melleo, Mundus illuminatur; Quod est cum Christo vivere. V. Cursu laboris praevio Sursum felici bravio 3, Felix virgo, quae laetaris Fruens deliciatur. Gaudio polorum, Quae cum pace iam cibaris Pane ungelorum,

Quaesumus, reminiscaris . In 3. Nocturno. Supplicum tuorum, Antiphonae. V. lam corona puellaris Tibi datur pro amaris Vitae meritorum. 1. Crucem diligens iugiter Cordi suo adfixit, Quam dulce pondus suaviter Eam laedens adflixit. In Laudibus.

2. De petra trahit oleum Antiphonae. Et de rosa odorem, De testa crucis rubeum L Sancta Lucia gaudeat, Et lilii candorem. Choris [conjiunctavirginum Habet, quem adamavit 3. Virgo Lucia macerat In caelo gaudens floreat, Corpus se flagellando, In quo lucet lux luminum, Sic ad caeiestem properat Qna Dominus regnavit, Curiam exsultando.

2. Agnus vocat ad nuptias,

Responsoria. Invitat ad delicias Luciam castitate, 1. Carnis virgo Non quaerit haec inducias, spernens delicias Sed spernit mox divitias Metit granum, Pro Deo, iubilate. excutit paleas, Caeli solnm 3. Haec in te tota sitiens, captat divitias, 0 tu fons indeticiens, Deo landis Deus, ad te de luce offert primitias; Vigilavit, quem diligens V. Virgo virtutes varias Frequentavit non neglegens, Sponso portat ad nnptias. Amplexans te in cruce. !

— 152 —

4. Amatrix cmcis Doniini In 2. Vesperis. Det crucifixi nomini Ad Magnificat. Gloriam tractans crucem, A. Gaude, plebs fiilelium, tenet dextera Hanc manu riaude, conventus ordinum, benedicant opera, Ut Lucia, candor virginum, Incem. Per quem transit ad Tuum iauda factorem, Tibi dantur monilia Gemmis eftulgentia 5. Laudans factorem omnium Dantibus splendorem. Monet turbam tidelium 0 vita caelestium, Hunc solum [adorare], Quae lampade non vacua Quem cymbalis pulsantibus Venit ut virgo fatua Et tympanis sonantibus Oleum non ferens, Non cessat personare. Sed evigiians aperit, Sponsum digne repperit, Hunctoto cor de quaerens. Ad Henedictus. Alia Antiphona. A. 0 lux lucens ecclesiae, 0 lesu, lux signorum, Virginis tam egregiae Fons luminum et stella Amat Lucia pauperes, Signis radiosa, Spernit mundi degeneres Dulcissimus flos florum Mens intus ditata, Manat ex tua celia, Cuius in claustro lectulus Virgo speciosa. Pauperculus et nudulus, Ex rosis hunc hortorum, Crucifixo coniungitur, Lucia nobi(li)s bella Christo passo couectitnr, Iladiat ut rosa. Cruci conformata; Balsamus ungnentorum, Post finis sui terminum Tus, cedrus et fiscella Virgo cum turba virginum Non sic pretiosa, Scandit ad caelos fulgida, Sicut cst vis odorum, Splendet ut lumen lucida, Quo replet nos puella Pulchre laureata. Signis gratiosa.

Offic. ms. S. Mariae Magdalenae Salemitanae saec. incert. s. n. Daraus bei Caietanus, Octavius, Vitae Sanctorum Siculorum, Panormi 1657, Tom. II. Animadverss. p. 70 sqq. — In 1. Vesp. A 1, 5 luci. — A 2, 3 Per multam. — A 3, 4 studium. — A 5, 3 produc. — Ad Magn. A, 14 Christo dedicatas. — In 3. Noct. R 3, 9 In te meritorum. — A 5, 3 solem. — Hymnen: Ex- sultemus et laetemur Ad Vesp. et Noct. und Summi regis palatio (ad Laudes). Das Officium folgt dem des hl. BVanciscus s. Assisi.

60. De 8 Lucia de Monte Virginis.

In 1. Vesperis. Virgo beatomm merito perrexit in arcem,

1!. Extremum peragens Qua divina videns felix Lucia laborem diademata virginitatis ;

— 153 —

Fulgebit semper Fer curam nostri tua nunc solacia praebens nobisque. benigna, faveto. Sidereum regem nobis deposce favorera, Responsoria. V. Implora veniam,

cnra nos, cuncta secunda. 1. Carnis terens adulescentiam, Dei tantum Ad Magnificat. quaerens notitiam, A. Sponsa Dei, Lucia, memor Regnum linquens, [liuius] esto catervae, notos et patriain, Quae tua gesta canens Gressum vertit a te petit auxiliari, in Lotharingiam; Natalis cum grata tui V. Optans Christo sponso con- sollemnia poUent, iungi roluntarie mundanam Et te quaerentes vicH gloriam. scelerum fac peste carere. 2. 0 lampas ecclesiae, Rivum fundens olei, Ad Matutinum. Medicina gratiae, Nutrimentum tidei, Invitatorium. Tutelam praesta pavidis, Calorem minus fervidis,

Praecelso regi, Languidis incdelam. cui machina subiacet orbis, V. In te [virgo] veritas, Qui sibi sacravit Oliva fructifera, Luciam dote beatam, Cuius iucet puritas In labiis huius Et resplendent opera. memores et corde canamus.

In Laudibus. In 2. Nocturno. Antiphonae. R. Flos sudans rorem ascendit art montis honorem 2. Gaudia festivae Et super liniic florem pcrcurrant ora diei, Deus inspiravit odorem, Christicolae plebis

Flos virgo , ros grata salus, celebrat qua laeta [caterva] odor aura salutis. Yirgineum decus ad laudem Domini Luciam.

In 3. Nocturno. 3. Haec est virgo nitens, quae clara iam tibi sponsa A. Multorum dulci Obviam processit, medicaniine vulnera curans, facfura perenniter illic Aula Dei radians. Obsequii pensum, domus et deitatis amica, divis sociata choreis. ; ;

— 154 —

4. Anla capax Incis 5. 0 felix ancilla Dei, verique domus pia solis, nos pondere pressos Quae medicante manu Exonera et fessos miseros compassa fovebas, mordacibus exue culpis, Nunc petimus nostris Aetheris et pateat occurre per omnia morbis. te supplice ianna nobis.

Acta SS. Sept. VI, 101. „Ex apographo transmisso leider nicht voU- standig mitgeteilt. — In Laud. A 3, 2 iam te. — A 4 illi.

61. De s. 3Iarcellino Ebrednnensi.

Lectio 1. Fideque nobilior erga regem gloriae, 0 beate Marcelline, Per diversas mnndi partes gloriose pontifex, docuisti populum, Qui fuisti praedicator Ut errorem relinquendo et dux innocentiae, sequerentur Dominum Intercessor sis pro nobis Funde preces, deprecamur, ad regem clementiae. pro nobis ad Dominum.

Lectio 2.

Qui ab Africa venisti Lectio 5. te ducente Domino Sanctissime Marcelline, Parentibus inconsultis Pontifex egregie, et relictis omnibus, Illustrator veritatis, Citra mare remeasti monstrans viam veniae. versus partes Alpium Custos gregis lesu Christi Impetra, ut deleantur [et] doctor assiduus, sordes nostrum omnium. Nomen suum praedicasti, electorum socius, Lectio 3. Sis tuoram devotoram Benignissime confessor, adiutor perpetuus. domino praedilectus, Qui serpenti venenoso Lectio 6. eras non incognitas Et sodalem elegisti Pater sancte, Marcelline, beatura Vincentium. nobis suspirantibus Ut opprimeres errorem Manum tuam sic extende perfidornni oninium, cum tietu poscentibus, Praebe nobis, te rogamus, Ut exutos a peccatis bonum pafrocinium. in caeli palatio Tuis precibus oblatis Lectio 4. caelorum altissimo Sancte pater Marcelline, Valeamus collocari nobilis progenie cum sanctorum gaudio. — 155 —

Brev. Ebredunense imp. Lugduni 1520. — Diese Lektionen folgen auf das Offipium votivum des Heiligen mit der Bemerkung: „Sequeutes lectiones possunt dici quaudo placuerii." — Lect. 2, 1 Qui ab infantia venisti. — , Lect. 3, 5 sodalam.

62. De sancta .Martha.

In 1. Vesperis. Ut a peccatis expiati Efticiamur Deo grati Antiphonae, Et in caelis collocati Digne possimus dicere 1. Assunt festa magnitica, Alleluia. Nova panganius cantica In laude Christi hospitae. Ad Matutinum. 2. Martha Doininum suscepit Invitatorium. Et soUicite refecit In hospitio suo. Sanctae Marthae hospiti, Christo iubilemus. 3. lesus Marthani peramabat, Se tangentem ipsam sanat A profluxn sanguinis. In 1. Nocturno.

4. Erat Martba valde pia Antiphonae. Et fecunda et benigna, Gratiosa omnibus. 1. Sanctae Marthae sollemnia Nobis assunt celebria,

5. Hanc baptizat Maximinns, lucunda, salutaria. Vir praeclarus et divinus, 2. Sancta Martha interpellat, Et custodit sedule. Christum iudiceni appellat Pro sororis requie. Ad Magnificat. 3. lesus Christns pascebatur, A. 0 praeclara Martha vero laetabatur Domini hospita, Pro suscepto Domino. Roga Deum, ut nostra debita Responsoria. Pietate 1. Splendent Marthae soUemnia, relaxet solita Tota Christi ecciesia Nosque ducat Petat eius suffragia; ad regna caelica. V. Plebs fidelis et devota Festum colat mente tota Ad Nunc dimittis. Marthae, Christi hospitac.

A. 0 felix Dei famuia, 2. Beata Martha nobilis, Digna laude per saecula, Carne Christo ai>labiUs, Martha, Christi discipula, Exsultat lesu Domino Pro nobis deprecare. Suscepto in hospitio; ; ;

— 156 —

V. Saucta Martha satagebat, Quae per annum integrum Soror vero audiebat Febre laboravit, Verba Christi dulcia. V. Landes Christo referebat, Febres magnas sustinebat 3. Prece Marthae Lazarum Corde semper iiilari. Christus suscitavit, lam foetentem raortuum, Quem ipse amavit In 3, Noctnrno. V, Dei gloriam videbis, Ait Christus, et habebis, Antiphonae. Martha. si credideris.

1. Adest dies laetitiae, In qua Martha egregia In 2. Nocturno. Sedem recepit gloriae.

Aatiphonae. 2. lesus, Fronto episcopus Corpus Marthae sepeliunt 1. Sancta Martha egregia Officiumque finiunt. Stirpe descendit regia.

mi, 2. Fecit se foras deferri, 3. Hospes pauperculam Ut caelum possit intueri Tuam me custodi, Et poni in cinere. Caelesti hospitio Facias reponi. 3. Passio dum legitur Christi, Martha transit, Responsoria. Ut In manus dicitur, Spiritum emisit. 1. Ante sui obitns Octo dierum spatium Yidet sororis animam Responsoria. Dnci ad caeli curiam V. Sonant voces peramoenae, 1. Aqna sancta iacitur Animaque Magdalenae Ad draconis mortem, Ducitur ab angelis. Christi crux ostenditur, Quem ligat ut ovem, 2. Sancta Martha praesentiens V. Dei freta pietate Suura vicinum exitum Populoque comitante Astautibus innotuit, Ad draconem properat. V. Ut attente vigilarent

2. Fecit Martha statuam, Obitunique observarent Ornatam veste timbria Accensis lurainibus. Ad Domini imaginem; V. Herbae sub illa crescentes 3. Veni, mea Atque timbriam tangentes dilecta hospita, Multos sanant languidos. Intra mea regna caelestia, 3. lesus Marthae obitum Ut gaudeas Funere levavit, per cuncta saecula. — 157 -

V. Tno me hospitio 5. Sancta Martha nemus intrat Suscepisti, Martha, Et draconis collum ligat Ego te recipio Proprio eum cingulo. In sanctorum sancta.

Ad Beiiedictus. In Laudibas. A. 0 lucis invisibilis Antiphouae. Amatrix, Martha nobilis, 1. Martha sine alimentis Nostros depelle tenebras, Atque navis armamentis Quae luce caeli habitas. Cura muUis includitur.

2. Servos suos Christus pavit,

A periculis salvavit In 2. Vesperis. Misitque Marsiliam. Ad Magniticat. 3. Tandem ad quam adierunt Populumque converterunt 0 salvatoris hospita, Fidei ad gratiam. Beata Martha inclita, 4. Erat ibi quoddam nemus, Nunc felix iuncta Domino, Ubi draco erat saevus Ora pro nobis miseris, Mirae magnitudinis. Ut sociemur superis.

Antipb. ms. Civitatense saec. 14. Cod. Civitaten. LVU. add. saec 15. A. — Brev. ms. Civitatense anni 1476. Cod. Civitaten. LXXIV (28) B. — Auch in Antiph. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Civitaten. XHV. — Antiph. ms. Civi- tatense saec. 15. Cod. Civitaten. XXXIX. — Brev. ms. Civitatense saec. 15. C5od. Archiep. Utinen. Oct. 10. — In I. Vesp. Ad Magn. A, 4 delicta B. — In 3. Noct. R 3, 4 caelica AB.

63. De sancto Matthaeo.

In 1. Vesperis. Vivo verbo inspiratur Super Psalmos. Caelibum tunc constantia, Sicque Christo desponsatur A. Gaude, diva Insignis Ephigenia, radix levitica, V. Quae lilium Tanti rami sibi convallium dans nobis gaudia, Habet iunctum, Magis tamen Mariae &lium. plaudat ecclesia Apostoli Magnificat. dotata gloria, Ad Matthaei re- A. Transfert Dei gnantis in patria. ad Mauros filium R. Dum Matthaeus Christum f Matthaeus dans Maurorum regis filia eis consilium,

i — 158 —

Ut credentes 2. Trausit gentes post boc exsilium alienigenas, Suscipiant Mauros, Indos triumphi lilinm. et Macedonicas lugo Christi subdens terricolas, Ad Matutinum. Parans caelicolas; V. Vocatus a Invitatorium. Christo dixit : Assum ; Quem promovit Virginalem puerum mox in apostolum. Ore collaudemus, Apostolornm Dominum 3. Patriarcha orphanornm. Mente adoremus. Exterge sordes mentinm, Luctus aufer pupillorum In hac valle gementium In 1. Noctnrno. Et in coetn angelorum Consortes fac gaudentium. Antiphonae. - V. Rex coronat et pugiles, 1. Fontem vitae reserare fortes Venit Matthacus Mauriara, Christo iungat Veram lucem nuntiare Matthaeus humiles. Reis donautem veniam.

2. Moreni gerens hominis In 2. Nocturno. Deum incarnatnm Describit et nominis 1. Doraesticis, inquilinis Sui caelibatum. Et dograa evangelicum Christus nuntiis cum binis

3. Documentis popuJum Mittit et apostolicum. Erudivit gratiae, Praemii nunc cumulum 2. Agonizans Tenet Dei facie. claret miraculis, Plebes munit divis signaculis, Responsoria. Parans iugi- 1. Mundura gyrans bus taberuaculis. percurrit stadiura, Gentes caecas 8. Atrox carnis martyrium, vocat ad bravium, Susceptas plagas vulnerum, Hostem fugat Pertidorum ludibrium assumens gladium Habebat ad solacium, Verbi vi clavium.

V. Fontem vitae moustrat Responsoria. Christi, qui proclaraat:

Quicunque sitiat, 1. Huius corpus Veniat et bibat. lictor transforat, ; ;

— 159 —

Quando Christi 3. Orat prece sedula corpus consecrat; Deura clare visum Dante Christo Nobis dare per saecula Sic niors abscesserat, Tuum paradisum. Vita redierat. V. Mox assistit Kesponsoria.

caeli militia 1. Verbo vitae Dncens illum dum pascit populum, ad vera gaudia. Peccatorum frangens ergastulum 2. CuDCtos salvavit languidos Beatorum Oppressos vi daemonii, promittit poculum Peccati faece morbidos Simulque saeculum Vi Christi [sanat monii] V. Ex abundanti gratia V, Signis, verbis Praestat caeli palatia. reficit variis Aethiopes 2. Visitanti sponsi cellariis. desertas Indiae Partes minas

3. Radiavit splendens pater invidiae niiris prodigiis, Dat Matthaeo, Missus in salutem plebes perfidiae

terrarum filiis Ad adyta lu effecto rutilo, vocat tragoediae, Quos curavit, V. Per quem tamen Baptizavit eversor latriae Errorum pulso nubilo, EfFugatur Gaudens cordis iubilo. a pagis Mauriae. V. Coniunctus sanc- 3. Opem, Christe, promisisti torum solacio Apostolos laudantibus, lllic plaudit Dum per eos transmisisti [iaetoj tripudio. Salutem oberrantibus, Semper ergo nos fac sisti Tibi tuis astantibus. In 3. Noctnrno. V. Qui Matthaeum adiunxisti Felicium agininibus, Antiphonae. Nos a morte salva tristi Eius beatis precibus. 1. Eligebat sanctus Mundi ludibrium, Tale Christo tantus In Laudibns. D^ns sacrificium. Aatiphonae.

2. Rubens martyr sanguine 1. Sidus oppressuni nebula, Fide gratuiatur, Humano latens pallio, Deura poli agmine Nunc claritate scdula Clare contemplatur. Splendet in caeli solio. m — 160 —

2. Datus mnDdi vespere Plebis clamor Mando senescenti mortaum resonat

Parare in aethere Regis fiii- Vitam paenitenti. um, quem resuscitat 3. Angais fraade lividas Sicque Mauros Mauros excaecavit, errore liberat. Quos Matthaeus fervidus Fide, spe sanavit.

4. Ore, corde pariter In 2. Vesperis. Levi veneremur, Cuius precc iugiter Ad Magnificat. Nece protegemor. A. 0 lux Macedoniae, 5. Supplex assessor iudicis Sceptrum maiestatis, Christo supplicabit Candor Aethjopiae, Pacem, quam viris caelicis Hortus voluptatis, Digne impetrabit. Venam fontis gratiae Ad Benedictus. Reserasti gratis, A. Dum Matthaeus Illustrator Indiae, Cbristum annuntiat, Nos adde beatis.

Brev. ms. Praedicatorum saec. 15. Cod. Carolsriihan. St. Pet 32. — lu 1. Vesp. Super Ps. A, 6 plaudet. — R, 7 sq. sibi lilium. — R, 9 vinctum.

— Ad Magn. A , 7 sq. Triuniphi suscipiant — In 2. Noct. A 2, 3 Plebs. — R 2, 4 Vi Christi daemonii. — In 3. Noct. R 2, 2 sq. partes Indiae. — Das Officium folgt dem Schema des Dominicus-OfBciums Anal. XXV, Nr. 85. — Hymnen: Ad Vesp.: Psallat devota contio: Ad Laudes: Fulget in choro martyrum (Mone III, 132).

64. De sancto Nicolao.

In 1. Vesperis. Divina providentia Nicolaus almificos Antiphonae. Ponitur in ecclesia 1. Sacris duxit originem Episcopus mirificas. Nicolaus parentibns, Sanctitatis imaginem

Servans a puerilibus. Ad Mapnificat.

2. Ortus sui prima die A. Veneremur Rectus stetit in pedibus, inclita Nicolai merila, Quarta et sexta semel pie Qui a Matris fotus uberibus. pueritia Plenus sapientia, 3. Sanctus redemit virginum Sanctitalis fuit norma, Trium turpcm infamiam Caritatis vere forma Clam, uolens laudes horainum, Ut sit nobis propitius Auri donando copiam. Per eum Dei tilius. — 161 —

Ad Matutinum. 2. Servus tidelis Domini Invitatorium. Vicino sibi bomini Aurum coepit porrigere, Sammum regem adoremus, Tres putanti tilias Hymnis, votis honoremus, Ad humanas infamias Qui Nicolaum hodie Pro paupertate tradere. Stola dotavit gloriae. V. Aunim proiecit tertio, Ne virgines comercio In 1. Nocturno. Turpi cogatur ponere. Antiphonae. 3. Ignarus, tanti muneris 1. Ortus ex venerabili Quis esset auctor operis, Nicolaus progenie Horam coepit custodire, Proposuit amabili Gratus voiens caute scire Vacare sapientiae. Virum tantae clementiae. 2. Primo die, quo nascitur, V, Custodiens vigilias In pedibus erigitur, Homo pater familias Sanctitatis praesagium Invenit noctis tertiae Futurae mox indicium. Virum tantae clementiae.

3. Vitam continentiae 4. Clero totius civitatis Inde genitores Pro pastore congregatis Eligunt, modestiae Monstrat eligendum Vere sectatores. Divina providentia, 4. Semel lac sanctus sugebat Quem moruni pudicitia Quarta cum sexta feria, Facit reverendum. Sanctior semper fiebat V. Vox emissa caelitus Divina plenus gratia. Nicolaum penitus, Docet promovendum. 5. luvenum lascivias luvenis vitabat, Potius ecclesias I n 2. N 0 c t u r n 0. Vigil visitabat, Antiphonae. 6. Scripturarum memoriter Audita retinebat, 1. Ut visio docuit, Quae postmodum viriliter Nocte venientem Servare cupiebat, Praesnlem constituit Clerus renitentem. Responsoria.

1. Defunctis parentibus 2. Cathedram superbiae Coepit cogitare Fugit sublimatus, Divitiarum copiam Privatae modestiae In paoperum inopiam Statum meditatus, Velle erogare, Spretis vanis laudibus, 3. Humilis erat doctrinae, V. Thesaurlzare studuit, Quam inspirabat unctio, Ut Dorainus cousuluit, Sanctae dator disciplinae, In caelorum aedibus. Quae competebat vitio. Dreves, Historiae Rhythmicae. VIII. 11 ;

— 162 —

4. Caritatis operum 4. Scholares tres hospitio Sectator studiosus, Susceptos ferit gladio Pater erat pauperum Hospes per avaritiam, Ut praesul gloriosus. Libros putans pecuniam silentium Noctis intra ; V. Suscitans hos benigne, 5. Vitabat coUoquia Increpans virum digne Cuinscunque vanitatis, Criminis tanti conscium. Risum sapientia, Laesiva puritatis.

In 3. Nocturno. 6. Yitam sine macula Tontifex ducebat, Ad Cantica. Caeli tabernacula A. Narrat omnis ecclesia, Quia sitiebat. Qua pater providentia Vacavit sapientiae Responsoria. Thesauris, non pecuniae.

1. Nautis pereuuiibus Responsoria. lam prope naufragium Certum moriendi 1. Nuilius noxae conscios Adest invocantibus, Eripuit tres anxios Tribuens auxilium Velatos stantes capite, Firmum evadendi. Ligdtos tiexo poplite; V. Apparentem Dei virum V. Nicolaus iustitiae Cognoverunt, spem niminura Zelo datos sententiae Donantem se petendi. Liberavit indebitae.

2. Peregrini fastigium 2. Dura fames perculit Assumendo daemonium Viri Dei provinciam, Occidit patris filinm, Nicolaus reppulit Celebrantis convivium Tantae pestis niiseriam, Nicolai sollemniis; Mulliplicando triticura. V. Mox viventem genitoris V. Aunis duobus uemini Patri reddit, ne doloris Defecit cibus semini, Fatigetur suspiriis. Orani collatum homini.

3. Falso laesae maiestatis 3. Daemonis praestigium Carceratos infamia Ne possit offendere, Suae sanctus pietatis Docet navigantes Liberavit clementia Tale [hicj praeludium V. Monet iudicem, immunes Oleum effundere Ut dimittat hos impunes, Viros ignorantes, Minis duris per somnia, V. Daemon ut disparuit, Nicolaus adfuit, 4. Coronandus ad gloriam IUos sic adraonuit. Angelos habet obviam, : :

— 163 —

A qnibns introducitur Ad Tertiam. Intra, fidelis, gaudium, A. Consolatur patrem maestum, Tibi paratum pracmium. Annuum colentem feslnm, Orans sanctus decantavit Filium a Deo datum In te, Doinine, speravit Sibi reddens cajitivatom.

Meum cor ; sic exspiravit. Ad Sextam.

In Laudibus. A. Fures cogit reddere Super Psalmos. Imagini, quae tulerant, Quorum dato verbere In caeli tabernaculis Afflicta membra fuerant. Refulget sanctus gloria, Gloriosus miraculis Ad Nonam. Comscat [in] ecclesia. A. Vir de clara progenie Ad Beaedictas. Vas anreum ecclesiae Vovit, sibi votum [gratum] Sancti patris pauperum Si donaverit optatum. Signorum innumerura Olei manatio Est nota declaratio, In 2. Vesperis. Desudans ex ossibus Ad Magnificat. Cnnctos curat languoribus. A. Felix pater, gratiarum, Per Horas. Nicolae, variarum Dona praestans, caecis visum, A(l Primam. Functis vitam, maestis risum, Rcddit vitae vita functum Tua prece nobis dona, lacentem in bivio, Ut devicta carnis trabe Curru tritum corpus cunctum, Transcamus sine labe Perditum periurio. Ad caelestis vitae bona.

Offic. ms. Faustae de Beccarinis in Monast. Visitat, BMV. (Ord. Cist.) saec. 16. Cod. Senen. F VI 22. — In 1. Vesp. A 4, 1 j^raesentia. — Ad Matut. Invit., 2 adoremus. — In 1. Noct, R 4, 3 sq. umgestellt. — In 2. Noct. A 2, 2 Fuit .sublimatus. — A 2, 4 .Statum sublimatus, — A 3, 3 Sanctaeque. — R 1, 7 Apparente. — R 2, 1 peitulit. — R 2, 7 cibo. — R 4, 8 conscii. — In3. Noct.R 1, 1 conscius. — R 1, 2 Erepuit tres anaias. — R 2, -5 soUemnis. — InLaud. SuperPs. A, l 'tabernacula. Ad Bened. 6 Cunctis. — A Prim. A, 1 vitani vitae. — Iliid., 4 penurium. — Ad Sext. A, 3 Cuius dato.

65. In Translatione s. Niculai.

In 1. Vesperis. Tantae Ijudis dotata gaudio, Super Psalmos. Nam lucerna latens sub modio A. Gaude plaudcns, Novae lucis fidelis contio, resplendet radio, 11* ;

— 164 —

Dum antistes, Inclite dux Christi, plebis victoria, dum transferri meruisti, lam per orbem Dulcis odor manat, fulget in gloria. tua virtns languida sanat V. Natum voce pia Ad Magnificat. flectas cum matre Maria. A. 0 praesul egregie, cumulus Limes aequitatis, 2. Farris adauctus Doctor sapientiae, Gentis supplet inopiam, sacculus Candor puritatis, Aurique datus Auctor innocentiae, Patris pellit tristitiam, Veniani peccatis V. Tumbae sacrae Apud thronum gloriae salubris rivulus Posce cum beatis. Nicolai testatur gloriam.

Ad Matutinum. 3. Mundi decus, forma cleri, Nicolae, norma veri, Invitatorium. Te quaerentes revereri sanctis precibus Venite, magnifice luva tuum, lubilemus Apud Christuin, regem conservet suum Et pro tanto pontifice Ut gregem Honorem denms lungens caeli civibus. Domino. V. 0 maestorum dulce solacium, Cunctis pium Ad Nocturnum. praesta subsidium.

Antiphonae.

1. In lege Dei docilis In Laudibus. Studet clarus virtutibus Antiphonae. Puer, cunctis amabilis Mundanis spretis opibus. 1. Gemma decorem induit 2. Constitutus in acie Dudum lucens in gloria, Praesulum oraculo Cuius virtus exhibuit Totum se confert gratiae Aegrotis beneficia. Christo vacans sedulo. 2. Servite cum laetitia 3. Doctor apostolicus, Nicolao pontifici, Honor confessorum, Videntes mirabilia Est effecfus caelicus Multa per illum effici. Civis angelorum.

3. Terra suum protulit Responsoria. Fructnm praeter morem, 1. Gemma beatorum, Dum pro flore contulit Nicolae, salus miserorum, Olei liquorem. — 165 —

4. Hymnum Deo dicite Te quaerentes Flumine quassati, duc post exsilium Sancto benedicite, Cum beatis Opi suae grati. ad thronum gloriae

5. Praesul, salvator virginum, Auctor pietatis,

Laudat in caelis Dominum In 2. Vesperis. Fruens cum beatis. Ad Macrnificat. Ad Benedictus.

A. Nicolae, A. 0 pastor, dulce bravium, decus tidelium, Desolatorum gloria, Yirginalis Mentes illustrans omnium custos munditiae, Verbo, signis et gratia, Vas virtutum, Translationis gaudium candoris lilium, Colentes cum laetitia Tuae pandens Transfer ad regni solium sinum clementiae Post huius vitae stadia.

Brev. ms. Praedicatorum saec. 15. Cod. Cavolsruhan. St. Pet. r)2. — In Laud. A 1. 2 lie.s: Dudum iacens ingloria? — A 3, 1 praetulit. — In

2. Ve.sp. Ad. Magn. A, 8 stadio. — Hyranen: Ad Vesp. : Ad est dies sanctissima; in Laud.: Regi caelorum.

66. De sancto Paride.

Ad Vesperas. 5. Mens caecatur, dum antiquo Famulatur inimico, Antiphonae. Nam cultorem trinitatis, Amatorem deitatis, 1. Praeclarus dies rutilat, Plebs immensae caecitatis In quo Paris, almificus Nece dignum comprobat. Christi pontifex, draconis De faucibus nos eruit.

Magnificat. 2. Hic Athenis huc advenit Ad Nos quidem redimere, A. Rex regum vere, Hostis senis quos invenit populi miseri miserere, Sub cultura vivere. Ad te clamantis

3. Religatus relegatur summis precibusque pre- Durus hostis et prostratur, cantis, Draco furens adplicatur Qui Paridem laetum, Ad profunda pelagi. sollenni laude repletum, Ad patriam vitae 4. Ingratanter hoc suscepit ducis, quam maxima rite Plebs insana, dum accepit Gaudia concrescunt, Viri sancti victoriam. Hores nitidique virescunt. — 166 —

Iiivitatorium. V. Hunc tu purffica Cunctis a vitiis Rectorem caeli Necnon salvifica veneremur corde fideli, Praeclaris meiitis. CJui nos per Paridem fecit habere fidem. 3. Ad tactum sancti Paridis iugiter venerandi Serpens immitis In 1. Nocturno.

Antiphonae. Cogitur ad crebras pelagi remeare tenebras. V. Invitus pergit, 1. Vir Domino dignus invitus in horrida raergit, rector populique benignus Non linquens solitum Urbem salvando sponte sua loculum. nos salvet purificando,

2. Urbs feiix dira In 2. Nocturno. laniatur [daemonis] ira, Daemonis infestus Antipbonae. sed tandem pellitur aestns. 1. Hoc mirum digne 3. Ad sancti tactum peragens sanctissin^us ille loculum draco desinit actnm Protinus a turbis Atque maris fluctus in moenia ducitur urbis. subiit per devia ductus. 2. Tunc plebs infelix Responsoria. stat nondum corde fidelis, Insontis clarum 1. Christi confessor, dant corpus in oraferarum. Paris, almificusque sacerdos Caelorum [caeli] 3. Hae mites factae, loca nactus iure perenni, rabiem nescire coactae, Augcat ougmentis Suppliciter tantum nos snnctis ac documentis; coeperuntlamberesauctum. y. Celsa petens laetus, Domini virtute repletus, Responsoria. Gaudia cuncta ferat crimen et omne terat. 1, Rumor directus populi raox attigit aures, 2. 0 custos habilis, Quod quidara sanctus, Dux venerabilis, senio iam corporis actus, Custodi populum, Urbem salvaret Qiuesumus, inclitum, hostem pellendo superbum; Tu [cunctasj maculas V. Haud mora nempe fuit, Cordis [et] abluas, sexus uterque ruit Ut valeat solium In sanctum Domini scandere perpetuum. talia suscipiens. ;

- 107 —

2. Duceris in patriam, Nos te laudantes patriae defensor herilis, festumque tuum celebrantes Traderis atque feris, Auxiliare tuis sed ovans illaesus haberis, almificis meritis, V. Morsibus alma nimis V. Ut caeli solium dantur tua membra ferinis. mereamur adire perenne.

3. Cives turbati 2. Ex eius templo Paridis virtute beati, fons manans sanctiticatus, Sed iam credentes Ex quo gustantcs eius pia facta videntes nimium quoque febricitantes Pastorem dignum Incolumes remcant statuunt patriaegregisillum. V. Concurrunt populi V, Dignum quoque gerens vario languore coacti, cunctaque saeva terens, Sed precibus sancti Efticitur [gratus] incolumes remeaut. sic omnibus ille beatns. 3. Flos patriae florct cunctis danssemperodorem, Quem, pie rex logum, I n 3. X 0 c t u r n 0. voluisti scaniicre caelum Antiphonae. Sic dicens : Jntra in regnumDei.

V. 0 l irum admirabilem , cui 1. Sic cunctis gratus Dominus dignatus est tantam factus pater ille beatus impertiri gratiam dicens: Antistes plebis Intra in regnum Dei. sanctae stabilitur et aedis.

2. Huius vita satis I n 2. V es p e ri s. fuit eximiae pietatis, Nullum spernebat, Ad Magnificat. cunctos pietate regebat. A. Alme Dei pontifex, Praesul honorande, 3. Aegros quaerebat In servos tuos rcspice, propriis opibusque fovebat, Paris venerande, Illos salvabat Quos reduxisti, domine, signo crucis et vegetabat. Ad semitam salutis, Rege, tuere, confove Responsoria. Baculo virtutis, 1. 0 pater alme Paris, Quo fugasti pestiferae qui tantus adesse probaris. luga servitutis.

Officia ss. Reparatae, Paridis, Ama.sii etc. imp. Neapoli (loan Snls- bacchius) 1533. — In 1. Vesp. Ad Magn. 2 miserere. — In 2. Noct. — R 3, 4 nimium eoque. . Ad Laud. Alles prosaisch. Zufjeliorige Hyraneii:

Ad Vesp. : Gratuleraur conciuentes; ad Laud. : O quam mira, lesu, fuit. Von den in dem Drucke mitgeteilten Officien wird bemerkt: „quae omnia fuerunt diu Sidicino in architemplo servata neque autehac tradita impressoribus". 67. De gancto Petro.

In 1. Noctnmo. V. Hic sanat contritos corde et adligat contritiones eorum. Antiphonae.

1. Aethereos patres, divos de laniine soles, In 2. Nocturno. Bethsaidue thalanius germano protulit ortu. Antiphonae.

2. Hos ludaea potens, 1. Praescius omnipotens regali germiae pompans, Gallilaeae litora lustrans Christo sub veteris Sensit in aequoreis nutrivit grammate legis. splendentia lumina campis. 3. Ex patribus geminis sed dum Deus iofima surapsit, 2. Nec mora, rex reges Sic ab utroque niicans creat et cognoraine ditat dux et rex, uuctio, flamen Et facit heredes, Sar 'ivit proceres, triplices disponit honores. per quos fera sceptra domaret. 3. Cuius ad imperiura Responsoria. victricia arma capescunt Inclita praeclaris 1. Fiuctibus abstractis peragentes bella tropaeis ceduntur flumina mnndi, Et placitis firmans Turbida lucifluis pacatum legibus orbem. clarescantquo vadalymphis, Unicus unde sator lordanis ginnat abjssos. Kesponsoria. Bcnedicite, V. aquae omnes, 1. Cedens proposiio quae super caelos stint, Petrus fidei pede lapso, Domino. Unius allophilae tremefactus voce pnellae, 2. Suscipit ex merito Qaos ferat, addiscit deitatis primus amator gratis sibi redditus illi. Discere amantinos V. C^iius dttm mentis moti sunt Acherontis frangere traclos jyedes et gressus. Et virtute potens effusi regnorum ferre tridentem. 2. Inter divinae V, Beatus . quem elegisti et quondam convivia assumpsisti, Domine. mensae Tres dedit audaces 3. Errores primae confessio trina timores, resecat nova gratia culpae, Terque regenda Petro Petrus in bostilem traduntur ovilia sancto. dum vires exserit aurem; V. GJoria et honore coronatur Nil minus iJ pandit et constittiitur super opera medico medicante cicatrix. Domini. — 169 —

3. Sculpsit petra Petrum Responsoria. poliens redditqae quadratum 1. Vestis panzodion Et super hunc locat hos, nodo religata quaterno, quos diva litura supernos Caelitus adlabens, Mittit in usque polos mundari j^endula poscens vitae solidante cemento, Velle Dei numen V. Civitatem magni regis montes- totum signaverat orbem; que Sion et latera aquilonis. V. Omnis carnis parati cibi et praeparatio illorum.

In 3. Nocturno. 2. 0 virtus celebris, quod principis umbra beati Antiphonae. Morbos et clades, languores, funera, pestes 1. Sed dum multiplices A quocumque fugat, Petrus ferit ore penates, prisca valetudine ditat, Ausoniis Fascibus V. Ossa conturhata et mentes invictus parcere spernit. sai4cias animasque gravatas.

2. Nam, nisi victor erit, 3. Laudibus insignis, bellator cedere nescit queni perpes gloria cingit, Atque Saturnalem Leges iu populos deitatis vendicat urbem. statuens velul archisenator, Saecli iura tenens, 3. Exsequitur celebres regum diademata solvens, felix bellator agones Orantes turmas Hostis apostatici vitiorum solve catenas, dum fraudes trudit abaltis, Caelica caesareo Arcibus ipse poli praetendens gaudia dono. victor vexilla reponens, V. Excrescit ut pluvia dodrina Militiae metam tua , fluit ut ros eloquium superatis cladibus explens. tuum.

Collect. ms. saec. 10. Cod. Vatic. Regin. 592. add. saec. 11. — In 2. Noct. B 3, 2 poliensque reddit.

68. In Inventione s. ((aintini.

In 1. Vesperis. 2. Martyr mirificos passus dire cruciatus Antiphonae. Praesul et egregios lucratus mente maniplos, 1, Eligius praesnl, Submissae vnbis Quintinus, martyr honorus, semper succurrite plebi. Quorum festivis iam nunc incumbimus actis, Subveniant nobis 3. Nomine pro Christi meritis precibusque benignis. poenarum milia passe — 170 —

Angustaeque viae In 2. Nocturno. praesul, qua tendis in aethra, Antiphonae. Pro nobis Dominum famulis orate subactis. 1. Qnidam Martinus, regis cantor vitiosus, 4. Domine vulnitice Corpus nacturum Cbristi testisque laudate, iactabat sc fore sanctum. Assertor fidei verae praesul ei luculente, 2. Qui praesumptivae Impetrate gregi mentis molimine [pravae] veniam vitaeque coronam. Aggreditur sanctam cumbo divellere terram.

5. Martyris eximii Slivae moxque manus confessorisque benigni 3. eius haesere ligonis, Impetret oratus, Plebs stupet, haeret, hebet, quod nostra non prece qnimns. refugit, miratur et horret.

Ad Matutinum. In Nocturno.

Invitatorium. Antiphonae.

1. Vermibus ephesis Thesauri sacri manibus stillantibus eius celebrc festum recolcntes Aeternum columen Amisit vitara divino verbere laesam. speciosa voce canamus.

2. Hoc gentis nostrae signo radiante per aurcs In 1. Nocturno. Multo magniticus ditatur munere sanctus. Antiphonae.

3. Martyiis ob meritum 1. Orbita soiaris mirabile praebulis atque, satagit nos festa novare Harmonicas quorum Corporis inventi digne persolvimus odas, Quintini, martyris almi. Quorum subsidiis semper [fruamurj honestis. 2. Cuius sancta Deo texit servaute vetustas Membra trecentenis In Laudibus. et quinque viginti. annis Antiphonae.

3. Cuius praesidiis 1. Eligius praesul virtus rutilabat opimis Quintini inartyris artns Languentum membris Quaesitos studio infesta peste gravatis. vigilanti repperit agro. — 171 —

2. Yisibns hamanis 5. Tunc pater Eligius, ter centum quinque fuerunt tanto de munere laetus, Annis absconsi Corpus susceptum Christo servante viginti. condivit more sacroruff.

3. Perfodiens cumbum terebraudo ligone venustum Ad Benedictus. Lux et odor pariter cnnctis falsere verenter. A. 0 Quintine sacer, nostras iam suscipe preces, 4. Pignora cum caperent, Eligio Chribtum clavos capifisque capillos, poscens cum praesule lesum, Deutibus abstractis Conferat ut veniam proflnxit lympha cruoris. nobis vitaeque coronam.

Brev. S. Quintini irap. s. 1. et a [1520].

69. De sancto Qnirino.

Ad Laudes.

Antiphonae.

1. Martyr, praecinctus Domini virtute, Quirinus Fluctus errorum pressit moderamine morum, Praebens exemplo. Christi sit gloria templo.

2. Laeto conata stetit in Domini famulatu, Eius ad aspectum rogitans sibi cor fore rectum, Divinum nomen ferret quo laudis honorem.

3. Summa inflatus seu corporis iste beatus Ilium sitivit, qui fons sine limite vivit, Eius virtutem quo cerneret atque salutem..

4. Angelicus coetus, Dominum benedicito iaetus, Ipse quod in regno iussit fulgere superno Hunc meritis gratum, cum raartyribus decoratum.

5. Laudibus exsultet caelum, mare, terra resultet, Rex quia caelestis manet huius gloria testis Cum sanctis cunctis caelorum lumine functis.

Brev. ma. Tegnrin. saec. 1.5. Cod. Lambacen. CLXIX. A. — Brev. ms. Tegarin. saec. 14. Clm. Monacen. 19302 B. — In 1. Vesp. Ad Magn. () rex caelestis famuli.s miserere scelestis, Anal. XXVIII. S. 156; alles andere Prosa. ;

70. De Reliqniis Ecclesiae 8. Frambaldi Silvauectensis.

In 1. Vesperis. Nobis, quos laetificat [Hodie] his laudibus. Antiphonae.

1. Ad laudem regis gloriae Ad Matatinnm. De thesauris ecclesiae Invitatorium. Lapides pretiosi Adoret ecclesia Prodennt in propatulo Regem saeculorum Radiantes in populo De sanctorum gloria Virtute luminosi. Gaudens confessorum.

2. Attolamus praeconio,

Ne lateant sub modio, In l. Nocturno. Lucernas claritatis Antiphonae. Hi sunt iubar ecclesiae, Exemplar sanctimoniae, 1. Sancti legem Domini Speculum sanctitatis. Corde nieditantur, Per quos Christi nomine vigore 3. Vigens spiritus Plebes adgregantur. V i g 0 r , antistes inclitus Baiocae civitatis, 2. Praecepta dominica Hanc exomat ecclesiam, Docent et consilia Quam collaudat ad gloriam Contemnentes lubrica Divinae maiestatis. Pro perenni gloria.

4. Ad laudis assint cumulum 3. Sic suos mirificat Laudes sauctoruni praesulum Sanctos rex virtutum, Silvini et Gerbaldi, In caelo glorificat, Quos )iic in sede propria Hic dat iter tatum. Comitatur praesentia Responsoria. Gloriosi Frambaldi. 1. Sonet vox in laudibus 5. Assint cum rosis lilia, Sumniae bonitati, Reginarum consortia Nam accepti ratio Ac beati Baumiri, Nos monet et dati, Quibus sanctis corporibus Ne de tanto munio Et sacris nos quam plurimis Reddamur ingrati; Datura est insigniri. V. Gratiarum sit actio Pro tanto beneficio Ad Magnificat. Divinae largitati.

A. 0 quantis magnificat 2. In carnis huius carcere Vos Christus honoribus, Carne mortificati, Quos et hic mirificat Non sibi soli vivere Signis et virtutibus Sed Cbristum amplexati, Et secum glorificat; Plurimorum proficere Assit vestris precibus Student utilitati; — 173 —

V. Docentes bona facere, Exemplum dantes popalo Muiidana vana fugere, Lumbosque saos cingulo Pro Christo mala pati. Praecincti castitatis, V. Christo vacabaut sedulo 3. Intima brevi tempore Et proximis in osculo Christo loenerantes Mutuae caritatis. Et cum multo foenore Lucrum deportantes 3. Per istoruiii precamina In promissum gaudium Nostra delere crimina, Intrant gloriantes, — Salvator mundi, velis,

V. 0 quani felix comercium ! — Vitae nostrae discrimina, Pro terrenis caelestium Tua virtute termiua, Regna commutantes. Protcctor Israelis; V. Reiecta carnis sarcina Transferamur ad agmin^ In 2. Nocturno. Beatorum in caelis.

Autiphonae.

In 3. Nocturno. 1. Laetentur in te, Domine, Sancti, quos hic inhabitas Antiphonae. Et quos aeterno lumine Tua replet aeternitas. 1. Ta sanctis es, Domine, Pars hereditatis, 2. Militans eccle^ia Totus cum dulcedine, Sanctos hic honorat, lorrens volnptatis. Quos Cbristus in gloria Corona decorat. 2. Sanctorum generatio Christum quaerunt et sitiunt, sine 3. Hic qui macula Mundum habent fastidio Sanctos honorabunt, Et quae sursum sunt, , sapiunt. Tua tabernacula, Deus, habitabunt. 3. Sanctorum sufiFragio Tecta sunt peccata, Responsoria. Ne sint in iudicio Cunctis revelata. 1. Adflicti paenitentia Carnis vicerunt vitia Eesponsoria. Despecto mundi flore, Cesserunt his daemonia, 1. Si narrem miracula, Spreverunt temjioralia Narrando deticiunt In spiritus ardore. Lingaa, vox et manus, V. Ex hac trina victoria Nam mors, error, vincula, Coronantur in gloria Daemon, lepra fugiunt, Et [maximo] honore. Aeger redit sanus. V. Ne sanctoium singula 2. In praesenti pericolo Facta retexamus, Ferebant in propatulo Haec de multis paucula Lucernas sanclitatis, Gesta recolamus.

11 ! ;

— 174 —

2. 0 virtntam rosaria, 3. Vigilanles bic de luce 0 lilia fragrantia Post mundi vigilias Sanctitatis odore Perducamur Christo duce 0 clara laminaria, Ad sanctorum nuptias. Vos siilera micantia 4. Sacerdotes [praelecti], Veritatis splendore! Sumrao benedicite, V. Opem nobis impendite, Ad supema iam provecti Mentes nostras accendite Nos illuc ascribite. Caritatis ardore.

5. Laudes demus altissimo, 3. In circuitu, Domine, Fervore cordis intimo Tuo lux nunquam deficit, Regnantem contemplemur, Ubi lumen de lumine, Ut post praesens exsilium Cliristus, electos reficit, Per sanctornm suffragium Ibi sanctorum animae, Cum ipsis coronemnr. Quas sanctus ardor afficit V. 0 quam felix iucunditas Ad Benedictus. Est in tanta dulcedine A. Confessores Et quam mira suavitas excelsi meriti, Aeterno frui numinel Vestram nobis opem porrigite; Patres sancti, In Laudibus. pastores incliti,

Antiphonae. Nos in viam pacis dirigite,

1. Cinctis lumbis deportemus Ad Magnificat. Lucernas in manibus, Ut sic laudes praesentemus A. Tu, Christe, nostrum gaudium, Sanctis confessoribus. Adesto nostris precibus, Qui cum sanctorum milibus 2. Creatori iubilantes Veniens ad iudicum Cum cordis laetitia Apparebis in nubibus, Gloriemur exsuUantes Da sanctorura cultoribus Cum sanctis in patria. Cum Sanctis vitae praemium.

Brev. Silvanectense imp. Parisiis 1521. — In 1. Vesp. A 4, 3 Gerbaudi; dann mtifste auch ibid. 6 Frambaudi geschrieben werden. — Ad Magn. A, 2 Nos. — In 2. Noct A 3, 3 In tua. — R 2, 2 Ferebat. — R 2, 7 vacabta. — In .3. Noct. R 3, 1 sq. tuo Domino lux, — Zugehorige Hymnen: In 1. Vesp. p. et Mat. Sanctorum nobis meritis; in Laudibus: Voces attollat populus.

71. De sancta Reparata.

Ad Magnificat. Quae cum Christo thronum tenes in caelesti curia, A. 0 beata Reparata, Famulorum supplicantum virgo pmdentissima, attende precamina, — 175 —

Tna prece fac, ut Christi Diis impendenda, perfruamur gratia. Christo sunt baec referenda, V. Qui mare quique solum condidit atque polum. Ad Matutinum.

Invitatorium. 2. Mox ad tormenla manus est conversa cruenta, Virginis ad festum Virginis et corpus Reparatae convenientes duros tolerat cruciatus, Reddamns Christo V. Lampades ardentes, grates indeficientes. plumbum fornacis et ignes.

In 1. Nocturno.

Responsoria. In 3. Nocturno.

1. Virgo, satis grata reparatori, Reparata, Antiphonae. Nos sponso repara

danti tibi regna beata. 1. Virgo prudens, fide fervens V. Ut sponso cari in aetate tenera, mereamur sponsa vocari. In amore Christi [sui] permanet inconcussa. 2. Gaude, virgo Dei, quae praesidis ante tribunal Promerita es sisti 2. Christum verum esse Deum pro dulci nomine Christi. clamat, voce praedicat, V. Molles adfatus, Deus illos falsos esse terrores et cmciatus ratione comprobat. Aeque contemnis pro dulci nomine Christi. 3. Christo, inquit, soli debet immolari hostia, 3. Eia, virgo decens, Per quem tiunt, vivunt, crescunt monitus attende salubres, et reguutur omnia. Esto nostrorum cultrix devota deorum;

V. Hoc decet, hoc fas est, Responsoria. Chrisfum coluisse nefas est.

1. Virgo virum fortem In 2. Nocturno. fragilis, iuvenem duodeunis Vicit vitae Kesponsoria. et ad festinat regna perennis, 1. 0 iudex insanis, V. Pervigiii cura refugit peritura. non sunt libamina vanis reprobat ,

Offic. SS. Keparatae, Paridis etc. imp. Neapoli 1533. — In 1- Vesp. Ad Magn. A, 7 Et tua prece. — In 1. Noct. R 1, 6 sponso. — R 2, 6 contemnit. — In 2. Noct. R 2,6 ignis. — Hymnen: AdVesp.: In titu- los Reparata tuos; ad. Laud.: Fervida lampas adapta tibi. ; ;

72. De sancto Richario.

In 1. Vefperis. Oppressit, quosdam graviter, Sancti Dei de famulis, Ad Ma^ificat. Sed eius sacri tumuli

A. Rector orbis et redemptor, Tactu salutem capiunt. nostra dele crimina, V. Fide munda quotquot ad eum Qui sancti tui Richarii confugerant et puro ohsecra- laetamur praesentia, verant corde, nullus ex eis Cnius pro nobis, rogamus, periit. assit intercessio. 2. Richari, tu nostrum decuB, Fretus divino oraculo In 1. Nocturno. Tu contempsisti saeculum Et invenisti Responsoria. Dominum V. Paupertas tibi placuit, 1. Dilectus est in omnibus Mundi pompa displicuit, Et laudibus et actibus Non tibi quidquam defuit,' Et modo suis meritis Mens tua Deum habuit. Praesidium [est] populis, V. Confessor fuit inclitus 3. Verbis fultus et scnsibus Et clarus in virtutibus. Et dogmatum mysteriis, Repletus [donis] supernis 2. Cumquidamclaudusparvulus, Et pietate exstitit, Privatus suis gressibus, Cuius ante mausoleum Sancti sepulcrum Richarii Taetri fugantur daemones. Contigisset fide [bona], V. 0 (pretiosa) sacerdotum gloria, Sanatus est continuo, 0 magna lux ecclesiae! V. Fide mnnda qui ad eum convenerat et puro obsecra- verat corde. In 3. Nocturno.

3. Dum vincti viam transeunt Responsoria. Catenis collo subditis Sanctum precantes Richarium, 1. Confessor Christi fueras Protinus saeva illius Et saeculum contempseras, Meritis vincla solvuntur Sequendo evangelium V. Efferjmus(inquiunt)telaudibus, Scandisti caelum arduum, Ut tuis nos suffragiis V. 0 Richari, decus nostrum, Liberes a piaculis. Fretus divino oraculo.

In 2. Nocturno. 2. Efferimus te laudibus, sancte pastor Responsoria. [0] Richari, Et postulanms precibus, 1. Dnm sacva quondam patriam Ut tuis nos suffragiis Clades voraret, plurimos Liberes a piaculis, — 177 —

V. Dilectus Deo in omnibus Ad Nonam. Et Uiudibus et actibus (tuis) ^_ Nexns culparum Profosis te gemitibus nostrarum solve, redemptor. Imploraraus [et] precibus. Qui sancti meritis rapisti vincala ferri. 3. (Sancte) Richari, Christi confessor, AUa Antipliona. Audi rogantes servulos Et impetratam caelitus Confessor Christi fueras Tu defer indulf,'entiara. Et saeculuni contempseras,

"V. 0 sancte Richari, sidus aureum, Sequendo evangelium Domini gratia servorum geraitus Scandisti caelum arduum. Solita suscipe clementia.

In 2. Vesperis,

In Laudibus. Ad Magniticat.

Super Psalmos, A. Interventa, Cliriste, sancti poscimus Richarii, A. Debilis ad sancti Nos ab omnibus noxiis veniebat saepe sepulcrum, absolve reatibus, Quidam conlractus Ad caelum quem sablimasti meritis salvatus est eius. floridum virtutibus.

Ad Horas. laCommemoratioue Sancti.

Ad Tertiam. Die Dominica.

A. Qua moriebantnr A. In terris merito plures, dum peste laborat, te christicolae venerantur, Frater salvatur, Caelica quem socium tumulum dum contigit eius. laetatur habere caterva.

Ad Sextam. Feria secunda.

A. Vir sanctus Domino A. Votis supplicibus fundens pia verba precatur, te, pastor sancte, rogamus, Produxit fontem Commenda Christo, steriii de caespite vivum. quos doctrinis genuisti.

Alia Antiphona. Sabbato.

Verbis fuit et sensibus A. lam regnaturus Et dogmatum mysteriis cum Christo celsa petisti, Dei repletus spiritu Ora pro nobis, Et pietate utiiis. ne detineamur ab irais.

H^nocque, Hist. de Tabbaye et de la Ville de Saint-Riquier H (Amieus 188.3), p. 488 ff. [bildet den 10. Band der M^moires de la socia^ des anti- quaires de Picardie]. Quelle: „Extrait d'uii manuscript du XUI. siecle a la Dreves, Historiae Rhythmicae. VIII. 12 :

— 178 — biblioth^que d'Abbeville, intitul^ Horae diurnae de Saint-Riquier." In 2. Noct. E 2, 2 divino miraculo vgl. in 3. Noct. E 1, 6. — R 2, 7 tibi quicuuque defuit. — ; In 3. Noct. E 2, 8 gemitibus te. — Ad Horas. Ad Tert. A, 1 Quia. — Alle.'! Fehlende prosaisch. Der Herausgeber bemerkt zu diesem Officium „On lit dans Hariulfe: Albinus (Alcuinus) antiphona.s quoque et respensoria vel hymnos de codem sancto composuit, ut magni patris festivitas nihil minus congrui officii habere videatur. — Nous pensons que cet office, aujourd'hui incomplet par rabsence de quelque pages est celui dont parle Hariulfe; ce qui lui donne un m^rite tout spdciale dans Thistoire de .Saint-Riquier." — Es ist noch beizufiigen, dafs Saint-Riquier eine Benediktiuerabtei war, wahrend dies Officium dic Form des Cistercienserbreviers aufweist.

73. Oe sancto Severo.

In 1. Vesperis. 2. Mellifluum florem, divino rore madentem, Super Psalmos. Sicut apis studio mellis, sicquique trequentant Gloria sanctorum, A. Severum praesulem Deus, accipe vota precantnm vitae documenta docentem, Nosque tuas laudes V. Ut gelidos fontes in Severo venerantes cervi quaerunt sitientes. Respice placatus nostros solvendo reatus. In 2. Nocturuo.

Ad Magnificat. Responsoria.

A. Magnificemus in excelsis 1 . Rex caelorum, pie Deus, Christum venerantes, Ad te spectat laus illius, Qui sanctum Severum Tu per eum nobis parce in sede locavit Olympi, Ac redemptis miserere. Angelico fruitur V. Plasma tuum, Christe, ibinuncdiademategaudens; defende benignus ab hoste. Unde, pater, humiles 2. Sancte Severe, Christi praesnl, odas tu respice nostras. Audi rogantes servulos Et impetratam (nobis) caelitus Tu defer indulgentiam. In 1. Noctnrno. V. Osancte Severe, sidus aureura, Domini gratia servorum gemitus Responsoria. Solita suscipe clementia.

1. 0 Severe gloriose, Servis tuis condescende, In 3. Nocturno. Sub obtentu meritorum Antiphonae. Solvens nexus delictoium. V. Post vitae cursum 1. Ad hunc montem suspirare trahe nus ad gaudia snrsnm. Fac nos, pater sanctissime, Ut exutos carne gravi 5. Laudibus omnigenis Excipiat aala caeli. confessor corde canebat, Ore etiam Domino Kesponsoria. psallens non deficiebat.

1. Miles Christi gloriose, Ad Benedictus. Severe sanctissime,

Tuo pio interventu A. 0 Severe, tuis, Culpas nostras ablue, pie pastor, caelitus assis, V. Ut caelestis regni sedem Te memorera nostri Valearaus scandere. faciat clementia Christi, Ac per eam, Christe, Iq Laadibus. nobis, petimus, miserere.

Antiphonae.

1. Induit omnipotens In 2. Vesperis.

virtutum cyclade sanctum Super Psalnios. Severum, pietatis opus

de corde sequentem. A. Hic attaleta tuus, celebris pietate patronus, 2. Servivit Domino Post invictorum sanctus pangendo sacerdos certamina plena laborum Et meruit penetrare Migrat ad aethereas polorum regna beata. hodie gaudendo choreas. 3. Anrara croceo clari sub tegmine solis Ad Magnificat. Pausante liic psallebat A. Exsultemus Deo omnes ovanter carmina Christo. Uunc in sanctis collaudantes; 4. Pervigili sanctus 0 Severe sacer, ave, cura Severus ovile Preces audi, culpas dele, Christi comissumque gregem Nos his festis fac adesse sine labe regebat. El aeternis non deesse.

Brev. S. Mariae Erphordien. imp. Nurembergae 1497. A. — Brev. ad morem Severiani CoUegii Erphordien. imp. Moguntiae 1518. B. — In 2. Noct. B 2, 1 Sanctus Severus A. — AUes hier Feliiende prosaisch.

74. De I Siffredo.

In 1, Vesperis. Cuin de Siffredi praemiis Recensentur miritica. Super Psalmos.

sollemniis A. In his sacris Ad Magnificat. Exsultet aula caelica Et promptis desideriis A. Siffredc, terror daemonum, Pangat hic chorus cantica, Dans tribulatis gaudia, 12* — 180 —

lam turba suppJex hominum 2. Hic adhaerens genitori Tua poscit auxilia, Comcs individuus Ingemiscens exsilium Omnibus renuntiavit Aspirat ad sublimia, pompis mundialibus, Quae te colit, ecclesia. Optans, ut efficiatur Ergo, gemma pontidcum, Lirinensis raoaachus. Exerce mirabilia, Agmen fuga terrificum, 3. Hunc ut vidit pater clarus, Quod volat per inania, pontifex Caesarius, Pium tuere populum, Omni studio instruxit Ne prematur insania adornalum moribus Illius fraudulentia. Et provexit Arelatem admirandura omuibus. Alia Antiphona.

Ad sacra saucti In 2. Nocturno. SiflFredi sollemnia Mente devota Antiphonae. tidelium agmina Simul occurrant 1. Quem austerae vigor vitae atque dent praeconia, perfecit laudabilem Ut ad caelorum, Et signorum sequens virtus quae percepit, gaudia reddidit mirabilera, Nobis cedatur Cum viderent sanctum virum asceudendi gratia, in praesenti caelibem. Et conregnemus 2. Vendascenses tunc pastore per eius suffragia. desolati populi Conqueruntur aggregati,

A d M a t u t i n u m. ne subdantur alteri, Ne sine ductore lapsi Invitatorium. videantar comprimi. Adoremus Christum regem, 3. Ad Arelatis confessorum Doniinum, festinantes moenia Qui pontiticem Siffredum Ante Caesarii supra caeli solium provolvuntur genua, Condonavit percepturum Petunt Siffredum, angelorum gaudium. ad sua suffragia Consensit praesul

In 1. Nocturno. motus querimonia.

Autiphonae.

In 3. Nocturno. 1. Christi miles Siffredus Campauiae finibus Antiphonae. Exstitit oriundus, Qui suam satis claram 1. Siffredus boc ut comperit, Honestavit prosapiam. Ne fiat factum, distulit ;

— 181 -

£t nititur aufugere, Plangunt incommune damnnm Quod se -videt eligere. adfuturum proprium Et precanlur dilatari 2. Tunc violenter capitur sui patris exitnm. Et praesul benedicitur,

Proponitur in cathedra 3. Ut cognovit praesul sanctus Cum magna plebis gloria. lamentantem populnm, Increpando arguebat, 8. Ecce, praesul beate, dicens, ut ad Dominum qui de te gloriamur, Corda vertant et exquirant Salutis adiumentnm ab eo auxilium. a te experiamur; Audi, Siffrede, preces, quibus te deprecaniur, Ad Benedictus. Ut semper tecum bonis perfrui mereamnr. A. Celebrantes festum diem Siffredi pontificis R. 0 pontificem beatum, Dominum benedicamus, 0 sacratum praesulem, salvatoreni omnium, Qui tuum familiarem Cui hodie Siffredus buius vitae exsulem suum misit spiritum Et defunctum suscitasti Ideoque nos poscamus et fecisti caelibem, eius adiutorium, Tu nostrara fragilitatem Ut cum ipso conregnemus interventu protege laeti in perpetuum. Et caeleste nobis regnum interpellans obtine. Alia Aatiphona. V. Per tuam, pastor ovilis, dignam confidentiam 0 castitatis lilium, Nostram, petimus, fulciri Siffrede, dux iiumilium, praesentem miseriam, Lucerna confessonjm, Ut perduci mereamur Castiga saevientiura, ad perennem gloriam. Se passim ingerentium Incentiva morborum, Et taraquam praevium In Laudibus. More lauilantium Laudis infiue radium, Antiphonae. Deo nostro decorum.

1. Ad hoc motus pater pius consolari nititur Et certatim affluentes In 2. Vesperis. temperare lacrimas, Ne mutarent in lamentum, Ad Magnificat. quod laetandum cernerent.

2. Illi hoc audito nullum A. 0 Siffrede, vir beate, flendi dant remedium, 0 pastor cgregie. — 182 —

Quem coufidimus regnare Ut pro nobis intercedas in caelis cum Domino, fidenter ad Dominum, Te potentem exorare Qui te secum regnaturum deprecamur supiilices, dat per orane saeculum.

Brev. ms. Carpentoractense saec. 14. Cod. Vatican. Borgh. 53 A I. — In 1. Noct. A 3, 1 Tuuc ut vidit. — Alle RR prosaisch mit Ausnahme des letzten. — In Laud. die zwei ersten AA prosaisch.

75. De 8. Siro Ticinensi.

In 1. Vesperis. Ad Mag^ificat.

Antiphonae. A. Praesnl benignissime, Tu fidei catholicae 1. Salvatorem Syrus sequens Doctus es in infantia, Praedilectum Christum, praebens Ora pro populo, Sacrantem matrem virginem, Momm lumen optimum, Gradum tenet principalem, Ducatum ferens hominum Yirum docens siugularem, Fundis in Papia Nam verum Deum hominem. Firmns in commisso, Tu rector animarum. Atritus Ticinensium 2. Tu destructor et culparum, praesidentium Cum laude Vigil in cnstodia Syrum fit catholicus, Per Gregis, quem fecisti; Hic salutem sitiebat, Precamur, miserere istum Ad quos dirigebat His, quos vides oportere apostolicus. Auditor Visitari n;ratia Redemptoris Christi. 3. Erigitnr ecclesia Et datur Christo gloria,

Cuni transit sacrileginm •, Collaudemus veritatem, Ad Matutinnm. Sancti Syri probitatem, Invitatorium. Qna pelletur daemoniura. Adoremus rederaptorera, 4. Cura viris apostolicis lesum, Dei filiura, Nutritus in cauonicis Qui nunc Syrum praeceptorem Attentius praedicabat Fecit Ticinensium. Ecclesiae raysteria ToUebatque fastigia Idolorum, quae damnabat. In 1. Nocturno. hunc rairacula, 5. Confirmant Antiphonae. Cura suscitatur plantula Orante raatre huinili, 1. Turbam cernit in deserto Panduntur probabilia, Famelicam et multam Adduntur mirabilia, Vivus panis, qui de caelo Expressa mundo fragili. Annonam dat augnstam. ; : ;

— 183 —

2. Pandit Andreas puerum, Unde Syrum huc transmisit Dominus interrogat FMrmum in amoribus. Unde praebebit prandendum

Populo, qui venerat? 2. Lacrimatur gens devota Pontificem attendens, 3. Dat innocens pisciculos Per queni creditur promota, Syrus, quos ferebat, Sed roanet hunc distendens. Et panes hordeaceos Auctori, qui pascebat. 3. In nomine tu Domini Venisti, benedicte, Kesponsoria. Dirigens vota populi 1. In orbe splendor oriens Fudisti verba vitae. Catholicae testurae, Verbum a patre exiens

Deiticae naturae, Besponsoria. Syrum dedit incipiens Honestae praelaturae, V. Hic civitates adiens, 1. Cum ingressus civitatem Ac Christo cunctos colligens Syrus esset Papiensem, Deservit creaturae. Commendatam praesuli, Voce magna caritatem 2. Hic vir, cum Christus loquitur, Audiebat diffundentem, Spernit vitam fragilem, Cuni detlebant populi. Cnm ceteris colligitur V. Declinabant falsitatem Et ad fidem stabilem [Et] optabant veritatem Fortis athleta inngitur Lacrimaates oculi. Monstrans niundum labilem; V. Sermo divinus funditur, 2. piger, sed sollicitus Grex humilis erigitur Non Eradicabat errores Ad pastorem nobilem. Damnatae falsitatis, 0. Verbum spargit aftiuenter Non horridus, sed inclitus, Doctus Aquilegiae, Cum disseminat odores Signa facit evidenter Expressae veritatis Superans egregie V. Sic procedit ad honores, Inimicum eminenter Sic accedit ad favores Actionis optimae Hic coetus civitatis. V. Postquam sanctus hic recenter Est instructus excellenter 3. Postquam tidem complantatam In doctrina gratiae. Divino spectat munere

In commissis filiis, Geiitem quaerit depravatam In 2. Nocturno. In Brixiensi genere, Antiphonae. Adhaerentem idolis. V, Carnem daemone vexatara 1. Invocantem exaudivit Dat cum iaude liberatam Christus cum gemitibus. In propinquis oppidis. — 184 -

In 3. Nocturno. V. Relinquens corpus terrenum Communem petit Dominum, Antiphonae. Rosis vernant dumeta.

1. Ad aUaris sollemnia Frequenter in laudibus SoUerti cuin custodia In Laudibus. Orat pro fidelibus.

Antiphonae. 2. ludaeus tunc incredulus Ausu temerario Christi corpus improvidus 1. Quam gloriari sufficit Attingit ore arido. Haec civitas, quae proficit Talibus pastoribusl 3. Statira clamat haereticus Ergo Deo glorietur, Sine forma mugiens, Ut per ipsum coronetur Sed orat tunc episcopus Maximis hoDoribus.

Et fit Deo serviens.

2. Haec magistra civilatum Responsoria. Praebet summas facultatum Religionis Ciiristi, 1. Arcana detegens Ipsa vocat adiacentes Reserat prophetans Et impugnat non credentes Hunianorum cordium, Ad rationes Syri. Per haec pusilium gregem Ampliat perdHcens Ad actorem omnium. 3. Orans pro grege vigilat, ' "V. Ovis fictae, fraude tectae, Hic successores ordinat "Vestem notam facit certe. Cathedralis infulae, Istos doctrinis instruit,

2. Clamans caecus [il]lustratnr, Quas ipse Christus docuit, Ipse surdus et sanatur Cum doceret sednle. A condolente miseris, Vera fides diflFamatur. 4. Benedicat creatura, Spes futura comniendatur Dei gratis plasmatura Ab hoc parente posteris. Excelsum creatorem, "V. Dei virtus collaudatur, Qui est Deus ex natura, Pia mens congratulatur, Homo factus in statura Christi fides augmentatur Se fecit viatorem. Maximis miraculis.

3. Eventium, quem tertium 5. Cogita, gens incredula, Sunipsit honor praesularis, Auctoris beneficium Ut dixerat propheta, Sine tuo opere, Pompeium intermedium Laudemus hunc per saecula, Sacer ordo clericalis Clericorum collegium, Consequitur assecla, In aetemo sidere. Ad Benedictus. In 2. Vesperis.

Ad Magnificat. Vir doctus in principio Cum spiritu cherubico A. Terrae cultor optirae, Prophetabat civitati, Quam reperis edomitam, Qnae innixa veritati Nnllae cnUurae redditam Prospera videbat. Noxia sectanti, Procedes abundantius, Astringe lapsus varios, Nec locus erit vacuus, Nos fecunda subditos Gaudebis excellentius Magna suscitanti. Bonis civibus repleta, 0 pater sanctissime, Sicut ostendebat. Qnem tenemus defensorem Nos patrem confidentins, Et pro nobis oratorem Ne genns sit deterius, Ad tribunal Dei, Precemur affluentius, Officii conditoris Laetitia sit completa, Et indigni snccessoris Sicut cupiebat. Tu memento mei.

Collect. ms. Ticinense[?] saec. 15. Cod. Roman. 1800 (Sessor. 343). — In 1. Noct. A 1, 4 anguEtam. — In 2. Noct. R 2, 7 Hic. — In 3. Noct. R 2, 1 Claniamus caecus lustratur. — tber den „conditor officii" vgl. Anal. XLIII, Nr. 491 in not. Die Hymnen zum Officium ebenda .S. 290flF.

<(). In Festo Sorornm BMV.

In 1. Vesperis. Ad Matntinnra.

Invitatorium. R. Benedicta villa maris, Quara Ihesauris tara praeclaris Inbilemns in hac die Rex ditavit gloriae, Dignis Deo landibus, In te portns salutaris, Qui claris virtntibus Sal virtntis et amaris Regnura dat sororibns Aqnaednctus gratiae. Virginis Mariae. V. Sola digna gloriaris, Quod sorores amplexaris Virginis eximiae. In 1. Noctnrno.

Ad Magnificat. Antiphonae.

A. 0 felix prosapia, 1. Ecce, dies gloriosa, Ex regali germine Dies raundo gratiosa, David propagatal Qua sorores matris Christi Beata Provincia, Meruerunt caelo sisti. Snb Mariae nomine Stellis illnstrata! 2. Gratnletur civiura Digne gandes, villa raaris, Coetus supernomm, Qnae duabns filiabns Festivans soUemnium Annae venustaris. Sacrarum sororum. ; ;

186 —

3. Almae matris nomine 3. Demum sponso Saloraae Vocatae sorores tertio donatur, Stellae maris, feminae Hinc Maria, Salome PoUent gratiosae. dicta, generatur.

Responsoria. Kesponsoria.

1. Dies festus beatarum 1. Maria post sabbatum Matris Christi germanarum Duaeque sorores Celebratur hodie, Emerunt aromatum Quas invitat arl supema Mysticos odores, Christus, luce sempitema Cnpientes stigraatum Fruituras gloriae; Ungere livores, V. Felicium par sororum V. Et dicunt ad invicem: Chorus gaudet superaorum. Quis revolvet silicem Ad sepulcri fores? 2. Mirandae propagines Tres ex una vite 2. 0 lesu, deiferae Generantur, Lttcis instrumentum, Procreantur Olivae fructiferae Ex quibus sex homines Dulce condimentum, Et creator vitae Quem duae materterae V. Sic ex Anna tres puellae, Mane quaerunt ungere Omnes dictae maris stellae. Portantes unguentum V. Hae super candelabrum 3. Ante regis solium Duo sunt olivae, Astat purpurata, Post crucis ventilabram Per duaruni Testes carnis vivae. Puellarum Fulta ministerium, 8. Orto solis radio Hesther delicata; Mulieres visio V. Hae puellae duo flores, Clara consolatur, Matris I)ei sunt sorores. Angelus terribilis, Veste delectabilis, Amoto signaculo. In 2. Nocturno. Reserato tumnlo Eas sic adfatur: Antiplionae. V. Non est hic, quem qnaeritis, Sed, prout videbitis, 1. Anna, coniunx loachim, Surgens gloriatur. trinos sponsos habuit Et Mariam, Domini matrem, primo genuit. In 3, Nncturno.

2. Qno defuncto Cieopham Antiphonae. marituin accepit, De quo matrem lacobi 1. Maria de loachim Mariam concepit. fuit primogenita, ; ! ;

— 187 —

Quae Christi per gratiam V, Hic chorus ecclesiae, mater fuit inclita. Ubi sunt reliquiae Plebs tota Provinciae Digne gloriantur. 2. Haec Maria lacobi minoris est mater, Cuius fuit Cleopbas, homo iustus. pater. Ad Laudes.

8. Et Maria, Salomae Antiphonae. proles erudita, Paterno sic nomine 1. Cum Maria Magdalene fuit insignita. Sorores venerunt Et unguentum fide plenae Mane portaverunt. Responsoria.

2. Ad sepulcrum veniunt

1. Dao luminaria Sociae beatae, Praeclara formantur, Quod solis aspiciunt Duo sanctuaria, Orta claritate. Quae huc destinantur, De quorum praesentia 3. Et intrantes splendidum Fulget haec ecclesia, luvenem sedere Caelum, terra, maria Vident, stola candidum, Pariter laetantur. Et obstupuere. V. Felices materterae, Sorores Cbristiferae, 4. Mulieres leniter Cum virtutuni munere Angelus adfatur Ad nos applicantur. Et paventes dukiter Eas consolatur:

2. Scriptam Deus in tabulis 5. Scio, lesum quaeritis Duabus legem statuit, Credentes hunc mortuum, Post Verbum-caro populis, Surrexit, videbitis, Gratiae plenum, claruit, Ecce, locum vacuum Quam signis et miraculis Mundo vivcns exposuit. y. Dum sorores matris hic posuit, Ad Benedictus. Duas legis tabulas tribuit.

A. Benedicta sit trinitas 3. Gaudeanius hodie, Ter Annae replens uterum, Immensae laetitiae Benedicta germanitas Laudes extollantur, Trium praeclara siderum Dum reginae gloriae Benedicta sit iterum Sorores egregiae, Trinae Mariae claritas, Annae duae filiae, Per quas hos fines visitas, Caelo coronantur. Dator aeterne munerum. — 188 —

In 2. Vesperis. Ceteris splendidior Dies hodierna, Ad Magnificat. sorores strenuae Scandunt ad superna, A. 0 lux luce clarior, Gaudentes assidue Gemina lucerna, Luce serapiterna.

Brev. ms. Arelaten.se saec. 15. Cod. Parisien. 1284. A. — Brev. ms. Aqnense saec. 15. Cod. Parisien. 1061. B. — Breviarium Aquense imp. Lugduni 1499. C. — In 1. Vesp. Ad Magn. A, 4 O fehlt B. — Ibid. 7 stella maris B. — Ad Matut Invit. 5 Matris virginis B — In 2. Noct.

R 1, 8 lapidem B. — In 3. Noct. E 1 , 11 numero A. — Vgl. Anal, V, Nr. 25 und die Anm. daselbst.

77. De sancto Tito.

In 1. Vesperis. V. Pangit angelica Tito plebs inclita Antiphonae. Sanctorum iura.

1. Claret dies praecipua, Qua tecum, summe Deus, Ad Magnificat. Gaudet in caeli curia A. Ave, nostrae fidei Titus pater, Creteus. Pater gloriose,

2. Tanti patris magnifica Qua sumus idonei, Sonet fides natorura, Suntque gratiosae Quibus in urbe Cretica Preces almo numini. Fulget nomen eorum.

3. Sicut a sole radius Ad Matutinum. Titi claret doctrina, Qua Cretae laetus populus Invitatorium. Illustratur divina. Regi regura 4. Hic quasi virens folium iubilemus Domino, Virtute germinavit, Qui stola gloriae Ad usque caeli solium Beatura hodie Se tollens elevavit. Coronavit Titura apostolum. 5. Terris vivens ut angelas, Spe firma solidatus, Adplaudit caeli civibus, In 1. Nocturno. lam digne laureatus. Antiphonae. R. Solve, plebs Cretica, Laudes et tura 1. Dies nuntiat diei, Resume, cantica Tito Deus verbura spei Notaque pura; CoUatum divinitus. ; ;

— 189 —

2. Dei laadem hic in ore 3. Gaudet Titus et laudatar, Semper habens cam decore Laus ipsius minus fatur Docuit sablimius. Digna laude caelica.

3. Verbum bonum eructavit,

Caius lingua multis favit In 3. Nocturno. Yelox sicat calamus. Antiphonae.

Responsoria. 1. Christi nomen invocantes, Laudem Titi personantes Caelestis hodie 1. Exsultemus hodie. vitis effronduit, Cuius in palmite 2. Lux est orta iustis Cretae, novus apparoit Cui semper congaudete Flos pudicitiae; Luci laude praevia. V. Titum suscipite, 3. Parans hic directiones Patrem aspicite, Christi benedictiones Qui fidem docuit. Impetravit populo. 2. Novus emittitur Ad gentes nuntius, Responsoria. Yerus eligitur 1. Auri candelabrum Caelestis baiulus Nitens prudentia, Yerbi prudentiae \ Christi ventilabrum Y. Sidas eximium, Porgans in area Magister gentium Granam a paleis Prolesque Minoae. Y. Corroont idola 3. Ros refrigerii Popoli subdola De caelo mittitur, Dediti vitiis. Spes desiderii 2. Fulget in tenebris Gratis amplectitur Mundi lucerna, In urbe Cretica; Sancti regiminis Y. Dignum depositum, Adest pincerna Quod ibi positum Patris familias Virtute caelica. V. Duc ad aeterna Regna superna, Fili familias. In 2. Nocturno.

Antiphonae. In Laudibas. 1. Popalos Tito subiectos Antiphonae. Yerbo donat esse rectos Christi grata grutia. 1. Domum tuam, Domine, 2. Sub alarum velamento Decet sanctitudo, Dei tectus in augmento In qua Titi colitur Locis folget gloria. Vitae magnitudo. — 190 —

2. Omnes Cretae populi, Capax benedictionis Christo iubilate, Cretae dirigitur. Titi nunc apostoli Laudes elevate. Ad Tertiam. 3. Sancta patris anima Repletur pinguedine, A. Exsultet mundus hodie Cor eius et labia Renovatus laetitia, Cantici dulcedine. Dum Titus urbis Creticae Celsa refulget gloria. 4. Benedicant omnium Regi regum opera, Qui Titum apostolum Ad Sextam. Transduxil ad aethera. A. Sonet vox gaudii 5. In excelsis Dominum Voce iustorum Vocibus landate, Voxque tripudii, Tituni sed apostolum Laus filiorum. Eius adorate.

Per Horas. Ad Nonam.

Ad Primam. A. Facti sicut consolati, Sancto corpore ditati Sicut vas electionis Laetemur in Domino Sanctus eligitur, Dulci vocis iubilo.

Brev. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Archiep. Utinen. Oct. 10. A. — Aiitiph. ms. Civitatense saec. 14. Cod. Civitaten. L\TI. add. saec. 15. B. — Brev. ms. Civitatease anni 1476. Cod. Civitaten. LXXIV (28\ C. — Antiph. ms. Civitatense saec. 15. Cod. Civitaten. XXXIX. D. — Antiph. ms. Civita- tense saec. 15. Cod. Civitaten. XLIV. E. — In 1. Noct. A 2, 2 Semper hic cum decore A. — In 2. Noct. R 3 prosaisch. — In 3. Noct. Ebenso. — AA ad Bened. und ad Magn. in 7. Vesp. prosaisch. Die AA per Horas fehlen AC. — Die Hymnen hierzu Anal. XLIU, 295 sq.

78. De 8. Valeria liemuvicensi.

In 1. Vesperis. Ad Matutinum. Ad Magnificat. Invitatorium. A. Magnus es, rex Christe, sponse Valeriae virginis, Quam illustras et hic signis Virginalis palmae Christum et in caelo praemiis, adoremus praevium, Sonet tibi, sonet illi Pro quo caesa Valeria laus et honor celebris. vexit caput proprium. — 191 —

In 1. Nocturno. 3. Caput caesnm fert brachiis Ad sanctum sancta propriis, Antiphonae. Durities marmorea

Plantis cedens fit cerea. 1. Natalibns egregia Et moribus Valeria 4. Illator mortis moritnr, De genere geutiliam, Sed sancti prece redditur, De spinis fulsit lilium. Sic dux ad fidem ducitur, Stupet, credit, abluitur. 2. Haec et in ipsis ritibus Non gentilis gentilibus. 5. Caelum scandit aethereum lam Christo Christi nescia Per globum martjr igneum, Vivebat borrens vitia. Concentus tunc angelicus, Clangor auditur caelicus. 3. Mente praesaga caelitus, Dono praeventa spiritus, 6. Vale, valens Valeria, Carne raansit virginea Tempore primiceria Rosa de stirpe spinea. Post passum Christum Dominum Agonizantum virginum. 4. Idola cernens deici Ex viri apostolici Martialis sermonibus, In 3. Nocturno. Lavatur sacris fontibus. Ad Cantica. 5. Stephano, duci Galliae, Sponsata dotes gratiae A. 0 Valeria, lilium, Sponso terreno praetulit, 0 lux, 0 rosa caelica, Hinc dura mortis pertulit. Quae nos tibi offerimus, Ofifer Deo tu cantica. 6. Die noctuque Domino Supplex pro sponso Stephano Ei vitara obtinuit, Ad Laudes. Per quem caesa occubuit. Antiphonae.

1. Laudes decent Valeriam, In 2. Nocturno. Donium tuani, rex, regiam, Haec parata sedes tua Antipbonae. Visat nos ad festa sua.

1. Dux fremit ira Stephanus, 2. Coniubileraus Domino, Intus ardens ut clibanos, Qui sponsam suara gemino Dum se sperni considerat, Coronat diademate Sanctam punire properat. Suo signatam stigraate.

2. Occurrit imperterrita 3. Adhaesit post te anima Nec auditur dans mouita, Et caro mea victima, Sed ferit illam impiger Tuaque, Deus, dextera Mox feriendus armiger. Me suscepit in aethera. — 192 —

4. Deo sit benedictio, Haec sedentes in tenebris Qni sponsara de incendio Illustret lampas celebris, Babylonis eripuit, In viam pacis dirigat, Dum sponsnm virgo respuit. Ad regnura lacis adligat.

5. Aoctorem unura on;nia Collaudent laude socia, In 2. Vesperis. Valeriae qui gloriam Ad Magnificat. Dedit sicut victoriam.

0 Domini pietas, Ad Benedictus. 0 Christi summa potestas, Morte petit roseas A. Hodie sponsa regia Valeria virgo choreas, Sponsura petit Valeria, Magnificat Dominum, Hodie ab angelicis cum virgineum canit hym- choris hymnidicis, num Fertur ; Hodie thronum roseum Irapetret haec nobis Per globum scandit igneum. aeternae gaudia lucis.

Tropar. ms. S. Aridii Lemoyicensis saec. 11. add. saec. 12. Cod. Parisin. 903.

79. De sancto Wulfranno.

Ad Matutinura. Aetatemque senis moribus exhibuit. Invitatorium.

3. Nutu divino Corde puro regis regum claraanteque plebe fideli poscamus clementiara Wulfrannus praesul In sanctique veneremur praeficitur Senonum. Wulfranni sollemniis. 4. Concessa a Domino praeclara per orania cuius Virtus ornavit In 1. Nocturno. pontificale decus.

Antiphonae. 5. Orans commissam protexit denique plebem, 1. Sanctus Wulfrannus, Utque ad regna poli generosis patribus ortns, tenderet, admonuit. A puero sanctis traditus est studiis. 6. Maxime quodque solet sanctis prodesse magistris, 2. Doctrinae gradibus Implevit factis, divinae proficiebat voce quod admoauit. - 193 —

In 2. Nocturno, Ausbertus, rebuo conspicuus Domini. Antiphonae.

5. Cuins praecepto 1. Ostendebat eum Christi zelatus amore dnplex dilectio gratum, Sanctus Wulfrannus Prndenter moderans, hoc iter aggreditur. fortis [etj iustus erat. 6. Ecce, sacerdotum collatio sancta piorum 2. Accipit in somnis Errantes tractat, divina oracula sanctus, ne penitus pereant. Aggrestem Fresiae viseret ut populum

lu 3. Nocturao. 3. Subveniatque docens; illud nam tempus adusque Ad Ciintica. Error gentilis Inditicabat euni. A. Pro nobis, Wulfranne, tibi fanmlantibus ora, 4. Tunc Rotomagenseni Convertis Domino cathedram sanctus habebat qui Fresiae populum.

Chronicon ms. Fontanellense saec. 9 [12— 15]. Cod. Portus Gratiae 332. — KR und die AA ad Laudes prosaisch.

80. De sancto Zo.simo.

In 1. Vesperis. V. Inter quoruni gloriosa positum consortia .Super Psalmos. Advocatam sentiamus in Dei praesentia. A. Gaude, felix urbs Syracusia,

Tanti patris ^ Ad Magnificat. dotata gloria, A. Laetare, urbs Syracusia, Praesens tecum Sedes sanctorum praesulnm, mater ecclesia Quorum sacra ])atrocinia In concordi Tuentur tuum populura; mentis melodia Ergo beati Zosimi Promat novae Laus, hymnus et melodia laudis praeconia. Oris, vocis et nnimi R. 0 praeclara sacerdofum Festivet haec sollemnia. Christi natalitia,

Quibus Zosimam ascripsit Alia Antiphona. in caelesti curia Lux virtutum, norma morum, Urbs insignis Syracusa vitae sanctimonia. Zosimi per merita, Dreves, HiHtoriae Khythmicae. VIll. 13 — 194 -

Tanti praesulis perfusa 2. Huius sanctae zelans florem Gratia grataita, Illibati corporis Ore, voce, mente pura Dum aspirat ad decorem Recole sollemnia, Purpurati pectoris, Cuius ope duratura V. Est adeptus hunc fulgorem Consequeris praemia. Cumulandi decoris.

d. Sanctus Faustus, pater aedis, Ad Ma tutinum. Et adiutrix dextera Aemuianti sancto actus Invitatorium. Et sanctarum opera Sacrae martyris coramisit Sumnio patri modulemur Pretiosa funera, Melos cordis intimum, V, Per virtutem Dei patris Qui honore praesulari Mundo salutifera. Decoravit Zosimum, Inter caeli laureatum agmen candidissimum.

I n 2 . N o c t u r n 0.

Autiphonae. In 1. Nocturno. 1. Cibus ei verbum Dei, Antiphonae. Potus est oratio, Strati cura mens est pura, 1. Plebs fidelis, plebs devota Tegimen dilectio. Urbis Syracusiae, Funde digna cordis vota 2. Carnis fiuxum stringit [luxum] Plausibus laetitiae. Zona continentiae,

2. In hac die mentis piae [Repentinam] ne ruinam Ex affectu intimo Ferat pudicitia. Psallit, gaudet cliorus plaudens 3. Mundun; spernit et secemit Pio patri Zosimo. Mentem ab jUecebris, 3. Hunc coronat morum forma, Tuba clangit, et vas frangit Honestatis tituius, Gedeon, in tenebris Hunc insignit legis norma Lux apparet, et sic claret Yirtutumque cumulus. Dux triumphi celebris.

Kesponsoria. Responsoria.

1. Ut aetatis suae puer 1. Sanctus Faustus cunctae carnis Utitur septennio, viam ut ingreditur, Ad excmplum Samuelis Quem assumat in pastorem, Diviiio praesagio gregis mens suspenditur, V. Huuc parentum pia mente Ad lohannem, urbis patrem, Obtulit devotio tendit, abbas petitur, Templi celebris Luciae V. Sed quem sprevit, Dei nutu Virginis obsequio. Zosimus eligitur. !

— 195 —

2. Qaanto grada dignitatis 2. lam insudat vigilanter Eminet praecelsior, praesulis officio, Tanto natn caritatis Non exponens se torpori, Cunctis est hamilior, ne tepescat otio, Qao interno mens affecta Ad usuram tradita ta- Aftiucbat purior, lenta (a) numulario, V. Gestu, verbo et aspecta V. Quae reportat augmentata Effalgebat gratior. duplici commercio.

3. Ut cuiusdam relevaret 3. 0 laadanda, o miranda Yirtas huius pracsuUs, pauperis inopiam, Donans signum laude dignura Qua se tegit, vendi iubet Saeculorum saeculis pater vestem propriam. Qai ad instar praecursoris Dum remordet sui scribae Prototestis luininis moram et desidium, V. Prodit virum et accersit V. In momento vir ignotus Revelatam numinis. offert auri copiam.

In Laudibus. In 3. Nocturno. Antiphonae. Antiphonae.

1. Invitatur 1. Certat clerus, urbs contendit ad sponsi nuptias optione copia, Cultor agri, Cui praestentur praesulatus patcr familias, apicis jnsignia. Nani depromens carnis exuvias 2. Mox sopitur apud patrem Yitae stolas Sedis apostolicae; sumit eximias. Post laborem praesulatur

Zosimus miritlce. 2. Dum triturat messem in area, 3. Nam Eliam urget furor Fructu replet lezabelis impiae, Domini horrea, Vox ancillae Petrum vexat, Caula lupos, Principem ecclesiae. vulpes u vinea Arcet tractans Responsoria. arma siderea.

1. Sublimatus vitae fama 3. Ut se videt gestorumque specula a mundo exsulem Praesuiari vir insignis Fore, sanclum insignitur infula, eligit praesulera Per quem signa sanctitatis Ne luporum fulgent et miracula, in morsus [trucium] V. Dignum clamat praesnlera Grex in praeceps clerus et gens incola. effluat [ovium]. 13*

if — 196 —

4. Benedicat Deum patreni Et in bonum dirige trina mundi machina, Utriusque votum. In quo Zosimus exsultat inter caeli agraina. In 2. Vesperis.

5. Laus decora salvatori Ad Magnificat. resonet per omnia, A. Ave, pater Per quem viget in hoc loco et pastor optime, Zosimi memoria. Nostra salus et vita, Zosirae, Ad Benedictus. Praesta nobis medelam animae, A. Alme praesul Zosime, Fuga pestera lubar sacerdotum, et morbos adime Auge mores, reprime Et, qui plausu Yitiorum motum, laudis uberrimae Serva clerum, protege Te attollunt, Populum devotum a malis exime.

Caietanus , Octavius, S. I, Vitae sanctorum Siculorum, Panormi 1657. Tom. I. Animadversiones p. 183. rSollemne de sancto Zosima officium in ecclesia Syracusana, posteaquam a Rogerio Comite pulsis Saracenis restituta est, olim peragebatur. Exstant Hymni, Antiphonae et Responsoria ex eius vita desumpta descriptaque, ut barbara ferebant tempora. Hymnos exscribo." An diesem Officium ist nichts „Barbarisches" zu entdecken; barbarisch er- scheint dagegen die doppelte Unwissenheit, die sich in der Anmerkung des Herausgebers kundgibt. Hymnen sind keine mitgeteilt. Die einzelnen Antiphonen usw. sind nicht getrennt, sondern als fortlaufendes Ganze gedruckt. Nur wird innerhalb der einzelnen Nokturnen angezeigt, wo die Antiphonen, wo die Responsorien beginnen. — In 3. Noct. A 2, 1 Vox sopitur. — R 2, 4 tepescant. — In Laud. A2, 5A caula. — Aus diesem Officium finden sich einzelne Bruchstiicke Acta SS. Mart. ni , 840 S. Von diesen Bruchstiicken registriert Chevaliers Repert. hymnol. das erste Ut aetatis suae puer; die anderen Bruchstiicke — und noch weniger das Ganze — kiimmem ihn nicht. AN HAN G.

MESSEN.

;

81. )lissa Gallicana.

(Monii VIII.)

I. Praefatio.

Siderea dc sede niteiis, bone conditor orbis, Te pietate probans, non nostra hic criminiina pensans. Expositas admitte preces et iudice libra Mitior aequali non reddas pondere poenam Errores ignosce gregis pastorque fidelis Ereptis ovibus paradisi pabula reddas.

II. Collectio.

Snmme sator rerum, qui spinis cultor ademptis Catholicae ecclesiae plantaria fida locasti, Flecte oculos ad vota pius, age, mente serena Haec ut apostolico fodiatur vinea rastro, Adridens foliis, vivaci palmite vernans. Roscida fonte tuo, nullo cruciata vapore, Nutriat aeternos felici germine fructus, Fertilis et placeat largo vindemia partu,

III. Ante nomina.

Adnue. rector, opem vultuque adverte secundo, Qnae damus, accipiens, quod poscimus, ipse rependens, Et quamvis trepidet proprio mens tacta reatu, Vel sacra reddentes conimendet causa redemptos, Hoc speciale bonum iribuens, ut corde fideli Vivamus Domino, morianiur crimine mundi.

IV. Post nomina.

Quod poscit divinus honor, quod munus amantum Obsequio reddeute Deo sollenne tributum, Suppliciter Dominum per vota gemella precemur, Ut, quos culpa premit, pietas miseruta relaxet, — 200 —

Atque interventu sacri libaminis huius Vita superstitibus detur, indulgentia functis.

V. Ad Pacem.

Arbiter orbis, apex rerum, spes una reorum, Tardus vindictae, veniae celer, immemor irae, Qui loca perquiris, miseris ubi parcere possis, Invitans ad dona magis, ne crimina damnes, Necte fidem populis, pacem sere, pectora iunge, Ut teneant animo, quod blanda per oscula produut.

VI. Contestatio.

Dignum et iustum est, dos gratias tibi dicere dignas, Summe Deus seraperque manens dominator ubiqne, Et qui cuncfa potens propriis animata figuris Artifici sermone facis, quique edita cernens, 5, Ante videns rerumque creans per nomina formas. Cum fierent, vox semen erat, nec distulit ortus

Imperium natura sequens ; mox spiritus oris Aethera curvavit, sola nexuit, aequora fudit, Materiamque operis sola est largita voluntas. 10. Ne deforme iugum similis portaret imago, Tegmine servili latuit regnator Oiympi, IJt sua gentiles implerent coepta furoris. Quis dolus Herodis, cum tristia bella moverent

Infantuin mandata necis ! quot ubere raptos 15. Vulnera suscipiunt parvis errantia membris,

Vix habitura locum ! Saevoque iubente tyranno Nasci poena fuit, cuius tulit impetus aevum, Quem nescivit agi, qui perdidit. 0 uova mortis Condicio, solura vitam pro fine subire 20. Et, cum prima dies atque ultima sit simul una, Posse magis quam scire mori. Quis lumine sicco Attt gemitu cessante queat memorare Pilati, Quod deflent elementa. nefas? Quo iudice Christus Subdere pro mundi voiuit sua membra periclis, 25. Ut carnaie malum caro solveret et ferus hostis, Cuius ab ingenio fluxerunt tela veneni, Perderet antiqui lacrimosa piacula belli Materia superante pari, nec criminis nltra Per subolem prodesset onus. Damnatio iusti 30. Libertas est facta reis. De semine verbi Per tua dona colis signisque novalibus usa, Colligat ista manus te fructificante maniplos, De quibus ipse tui componas horrea caeli Triticeamque fidem lolio pereunte corones. ;

— 201 —

35. Per quem cuncta tibi, quae sunt caelestia, semper Virtutesque tonant sacro raodularaine carmen, Ang(e)lorumque chorus resonant his vocibus hymnum ; Quaesumus, ut iubeas nunc nos audire canentes, Et tibi sint placitae laudes, cum dicimus istas.

VII. Alia contestatio.

Dignum, aequum ac iustura est, tibi nos, pie, clangere laudes. Lux, via, vita, decus, spes, fons, sator, arbiter, auctor, Gratia, dulcedo, sapientia, gloria, regnum, Qui sine principio perstas, siiie tine per aevum, 5. Cuius trinus apex statuit tria niaxinia rerum: Sol, luna, astra, poius radiarunt lumine muudum, Fons, pecus, herba, frutex terras variavit honore, Piscis, concha, lapis, sal, murex aequora complet. Sic hominem, genitor, finxisti ductile limo 10. Atque reforraasti post criniina fonte lavacri Unde tibi merito, rerum Deus, una triades, Vocibus angelicis haec carmina sancta resultant.

VIII, Post Sanctus.

Vere terribilis, sanctus, metuendus, amandus, Conditor, instructor, moderator, tutor, operator, Qui propriura genitura, per quem virtnte paterna Tunc adulescentis forraasti exordia mnndi, Mittere sede poli demura dignatus es orbi, Qui reparator adest nostrarum [lux] aniraarum.

Coll ect. ms. Augiense saec. 7'8. Cod Carolsriihan. Aug. 253. Daraus Mone, Lateinisclie und griecliische Messen, Frankfurt a. M. 1850, S. 30-35. — I. 1 obis. — 2 pen.sas. — II. 3 Plecte. — 8 vindemiae. — III. 3 reatus. — IV. 1 quod funus. — 5 libamini. — V. 5 serere. — VI. 8 sola nec suetae- quora fudit; die Silben nur falsch verbunden von Mone. — 13 luoveret. — 14 neci quos. — 19 solus. — 23 Quod iudice. — 25 carnalem. — 26 ingenium. — 29 proderit. — 30 Da semina. — 32 manipolus. — 36 Virtutisque toas. — VII. 4 praestas. — 5 maxime. — VIU. 2 fehlerhafteroder entstellter Vers; lies tutor opime? — 3 virtutem pateruam. — 6 Qui repatur. — Die Messe ist in der Weise der lingua rustica geschriebeu. Fiir diese rein ortho- graphischen Lesarten, die der Messe jedenfalls iiicht urspriinglich eignen,

mufB auf Mone l. c. verwiesen werden.

82. E Missa .\mbro!iiana.

Praefatio.

Aequum et salutare nos tibi reddere grales, [0] vis trina, Deus [clemens], sator optime rerum, [Oj qui cuncta [tuis] propriis animata figuris Artifici sermone facis qui et facta conservas, — 202 —

5. Qui dndam multo latitantem pulvere drachmam Invenis accensa verbi virtute lucerna, Ut pateant cunctis tua munera [rex pie] saeclis. Reddens ecclesiae fausto certamine palmara, Angelicos cernant humana lumina vultus, 10. Micent et tumuii splendida niembra loco. lamiam qui repertus, olim absconditus agro, Rutilfit thesaurus, evangelicis praesignatus ligaris. En, superexsultat intemerata (ecclesiae) fides, Dum sacrum mercatum margaritae lucrum capessat, 15. In qua, martyr sancte, tuus iuclitus martyr Geminam insignera Nazarius gestat coronam, Qui meruit, Domini [testisj pro laude fidelis, Sanguine martyrium clarificare suum. 0 nimium dilecta Dei, membra Christi servata promisso! 20. 0 testis flagrantissirae, Nitore caeli fulgide'. Cuius inaestiniabilis Odor [cunctis] Sabaeicis Praepollet aromatibns, 25. Quem pius Ambrosius sacrum Locans ecclesiae munus Perennem patronum dedit Reperiens et medicura, Propugnatorem fidei, 30. Sacri proelii bellatorem. Propterea cum angelis [Dicamus] et archangelis Sanctus, sandus etc.

Miss. m.s. Ambrosianum saec. 9. ex. Cod. Ambrosian. A 24 bis inf. A. — Miss. ms. Ambrosianum saec. 10. Cod. Capit. Mediolanen. s. n. B. — Miss. ms. Ambrosianum saec. 11. Cod (."apit. Mediolanen. s. n. C. — Der Tcxt dieser Prafation ist augenscheinlich sehr verdorben. Der erste Teil derselben scheint aus Hexametern (und Uisticben), der zweite aus lamben bestehen zu sollen. Es wechseln aber metrisch-richtige Verse mit rhythmischen, rhythmisch-ricbtige mit solchen unrichtiger Betonung. Als vollig unbeilbar sind 12— 15 und 19 belassen, wie sie iiberUefert sind. — 4 quique facta ABC. — 5 multum B. — 8 Reddis A; ecclesiae secundum certaminis paimam ABC. — 9 ut cernant AB. — 10 Micent et splendida turauli ABC. — 13 Et superex- sultat ABC. — 19 promissio AC. — 27 sq. Perennem reperiens patronum dedit et medicum.

83. In Commemopatione s. Benedicti.

Introitus.

Gaudeat ecclesia Casinensis prole beata, Cui Benedictus adest Scholastica virgoque grata, Ornant hanc Maurus, Placiilus, stirps nempe sacrata. ;

— 203 —

Gra d al e.

Per meritum gratia doctoris iussa sequentes Sunt Maurus, Placidus, nunc Christo mente fruentes. His pastor Benedictus iu altis consociatur,

Et Scholastica nunc illis quoque perpetuatur.

Alleluia.

0 venerande pater, Benedicte, gregis miserere, 0 Maure, Placide, Scholastica virgoque, vere Christum poscatis, ut nos possimus habere Regnum caeleste, vestiti gloriae veste. AUeluia, Alleluia.

Landes Benedicto patri, Piae Scholasticae matri, Athletae forti Placido Et duci Mauro fulgido Devotis demus vocibus, Us uos salvent ab hostibus.

Offertoriu m.

Benedicte gloriose, Scholasticae frater piae, Virtutibus copiose; Manre, fulgens nt sol die, Alta stirpe generosa Placide, dux nostrae viae, Rogate Christum sedulo, Ut in futuro saeculo Cum sanctorum coUegio Caeli fmamur solio.

Communio.

Salvete, patres incliti, Gubernatores saeculi, Nostrum, Maure magnifice Benedicteque caelice, Placide, martyr Domini, Cum Scholastica subveni Nobis vos deprecantibus, Ut iungamur regnantibus.

Miss. ma. Casinense saec. 'V12. Cod. Vatican. 6082. ad. saec. lo. — 204 —

84. De sancto Clandio.

Introitus. Alleluia.

0 Claudi, qui corpore 0 rex regum gloriae, Hac in urbe reservatus, Qui Claudium hodie Praeserva nos a languore Ad regnnm deducis, Venenosi fiatus Fac nos eius precibus, Per tua miracula. Tani votis quam vocibus AUeluia. Sic tibi placere, Ut datum pauperibus 0 ff ertorium. Regnura in caelestibus Possimus habere. Quanti sanctns sit nominis, Claudi, tuis miraculis Mortui testantur, Ager fidei pallulat, Qui utriusque hominis Gemens infernus ululat. Morte tenebantur, Isam Claudii meritis Mnlti suscitantur

G r a d u a 1 6. Communio.

Non est nostrae paupertatis Gloriose praesul Christi, Nec bumanae facultatis Clandi sacratissime, Referre miracula, Duc nos tecum, quo ivisti, Quibus virtus deitatis, Post Christum piissime, Testis sancti sanctitatis, Intercede et pro nostra Illustravit saecula. omniumque salute.

Miss. Carnotense imp. Parisiis 1535. A. — Miss. Tiillense imp. Tullii. 1551. B. — Grad. 5 sanctitatis fehlt B. — Allcl. 2 Hoc in orbe AB. — Com. 2 sanctissime AB. — Com. 5 et feblt.

85. Dc ErmeUnde.

Introitus, Graduale.

Gaudeamus Virgo gradu gradiens in te nos, Domine, directo, sedula fiens, Et psallamus Gratiore grata in tuo nomine, veneratione veneranda; Sub colendis Cur quasi regina condigno carmine pro virginitate supina Ermelindis Est exaltata festis et famine caeloque beatificata. Coastantibus Alleluia. caeli civibus Nomenque tuum 0 vere digna monacha, coUaudantibus, 0 virgo cuUrix ererai, — 205 —

Christnm tua prece placa, Deo tota Qui ne velit dire premi Funde vota Nos sorte daemoniaca, Vique tota Quos curavit semel emi, Nobis hic et alias Sed te frui Christum mitigato Vultu sui. Pacisque bona dato.

Quae per pndoris flosculum Offertorium. Et per virtutes aiias Ornasti tuam vasculum, Offer summae trinitati Tu nobis hic et alias Votum prece supplice, Christum mitigato, Virgo pia, ne peccati Pacisque bona dato, Impediamur obice, Sub peccato venumdati

T r a c t u s. Redempti suraus apice, Ne damnemur iudicati Tu dives opum gratiae A Christo pio iudice. Sponsa regis gloriae, Te collaudat hodie Plebs ovante facie. Communio.

Assis, pia, Stat tua per labia Et de via distillans gratia dia, Lapsos rege Scandit et in Rama Et protege, redolendo tui thymiama.

Acta SS. Oct. Xn, 866 ff. „e pervetu.sto codice pergameno archivii" Meldradiensi.s. — Das Graduale besteht aus Hexametern wie die Comtnunio. Der zweite Satz ist kein Fragesatz, sondern cur steht hier wie ofters sonst statt quare. — Offert. , 2 soU die Hs. Vocum pveces attende lesen, was allerdings gegen deu Reim verstiefse. — Hierzu die Sequenz Vox amoena mens serena Acta SS. 1. c. 867.

86. De sancto Lazaro.

Introit us, Alleluia.

Nobilis es ex genere, Collaudemus venerantes Virtutibus nobilior, Christi sacrum praesuiera 0 sancte praesul Lazare, Nos adulti et infantes, Ora pro nobis omnibus. [Genere] praenobilem, Quem a morte Christus vocavit Of fertorium. Per mortem terribilem Massiliamque decoravit Venit ab lerosolyrais Hic fundendo sanguinem. Massiliae oblatus — 206 —

Lazarus, raulturn nobilis, Stirpe regia natus, Ab universis populis Devotc est laudatus, Eius sanctis meritis Sit nunc Lcus placatus.

Faillon, Monuments inedits sur rapostolat de Sainte Marie Madeleine n, 586 aus ,,MipsaIe seu sacramentarium ad usum illibatae Aniciensis ecclesiae almifluis deiparae obsecrationibus angeiicis manibus consecratae (gotbiquej". Inhaltsiibersicht.

Real-

Spite

1. Di€ Dominica 15 45. De sancto Hyacintho . . 115

2. De Corona .Spinea . . . 16 46. De s. lohanne Evang. . . 117

3. De Jiepulcro Doniini . . 19 47. De s lohanne Evang. . . 118

4. In Praesentatione BMV. . 20 48. De ss. lohanne et Marciano 120

5. In Visitatioue B.MV. . . . 22 49. De sancto loseph .... 122

6. De Beat.i Maria V. . . . 23 50. De sancta luliana . . . 123

7. De Beata Maria V. . . . 27 51. De ss. lusto et Clemente . 125

8. De Beata Maria V. . . . 28 52. bo s. lusto Tergeslino . . 128 9. De liMV. iu Inveiitiooe reli- 53. De s. Katharina Senen. 132

I

qiiiarum Baiocenxium . . 54. s. Katliarina . 30 I De Suecica 134

10. De sancto Alexandro 31 55. De sancto Kentigerno . 137

11. De sancto Araando . . . 32 56. De s Laurentio 8ipontiuo. 140

12. De sancto Antonino . 34 57. De s. Le.jnardo Lemovicen. 144

13. De saneta Aurea . . . . 36 58 De ss. Liberata ct Faustina 147

14. De sancta Barbara . . . 37 59. De s. Lucia Salernitana . 149 15. De sancta Beg^ga .... 40 60. De s Lucia de Monte Vir- [ 16. De sancta Berta .... 42 ginis 1.52 17. De saneto Catei-vo 44 61. De s. Marcellino Edredunen. 154

18. De sancto 1'hrysogono . 47 62. De sancta Martlia ... 155

19. De s. Cypriano Tolonen. . 48 63. De sancto Matthaeo . . . 157

sancto Uionysio . 64. De siincto . . . 20. De 49 ; Nicolao 160

21. De sancto Doniuio . 53 65. lu Translatione s. Nicolai . 161 22. De sancto Ettone .... 56 66. De saucto Paride .... 162 23. De s. Euchario Tullen. 58 67. De sancto Petro 163

24 De sancto Eunuphrio 61 68. In luventione s. Quintini. . 164

25. De sancta Euj-tella . . . 63 69 De sancto Quirino . . . 165

26. De sancto Evurtio . . . 65 70. De l{elif|ulis Ecclesiae s. .

27. In Transl. s. Evurtii. . . 65 Franibaldi Silvanectensis '. 166

28. De sancta Fide .... 70 71. De sancta Keparata . . . 167

29. De sancta Firmina . . . 73 72. De sancto Kichario . . . 168

30. De sancto Floriano . . . 76 73. De sanclo Severo .... 178

31. De sancto Galecterio . . 78 74. De sancto Sitfredo ... 179

32. De sancto Galgano . , . 81 75. De 8. Siro Ticinen . . . 182 I

33. De sancto Gengulpho 84 76. De ss. .Sororibus BMV . . 185

34. De sancto Gaudioso . 87 77. De sancto Tito 188 i ....

35. De sancto Georjiio 91 78. De s. Valeria Leinovicen. . 190

36. De s. Gerardo Cenadien. . 95 ' 79. De sancto WultVanno . . 192

37. De s. Gerardo Potentino . 97 80. Ue sai\cto Zi>simo . . . 193

38. De s. Germano .A.utisiod. . 100 81. Missa Gallicana .... 199 '-2 39. In Transl. s. Gertrudis . . 102 I E mi';.';^ .Vmbrosiana. . . 201

40. In Consecr. 8. Gertrudis 104 I 83. Iii Commcmoratione s. Bene- 41. De s. Guillelmo Vercellen. 105 dicti 202

42. De sancta Hedwige . 107 84. De sancto Claudio ... 203 I 43. De ss. Hellaro et Tatiano . 109 85. De sancta Ermelinde . . 204

I 44. ss. Hermelando et Baldo 112 86. De sancto Lazaro. . . . 205 De I — 208 —

Terbal-Index.

Seite Seite

Adest dies celebris .... 115 In his sacris sollemniis . . . 179

Adest dies laetitiae .... 48 In septentrionali Wallia . . . 137

Ad gloriam Dei et fideliura . 147 Liaeta psalle Noria .... 76 Ad hanc urbem Sipontinam . 140 Laetetur ecelesia 127 Ad laudem regis gloriae . . . 172 Laetetur plebs fidelium ... 81 Ad te Christe fili Dei ... 56 Laudet eia salvatorem 97 Aequiim et sahitare .... 201 ... Aethereos patres 168 Magnificet ecclesia .... 32 Assunt festa magnifica . . . 155 Magnus es rex Christe . . . 190 A teneris annis 105 Martj'r praecinctus Domini . . 171 Aurea iam saecula 95 Miles in Christi curia ... 44 Ave decus martyrum .... 31 Ave gemma claritatis .... 70 Jfunc venias properesque . . 122 Belliger iste sagax .... 53 O Advigis mirabilis .... 107 Benedicta villa maris .... 185 O beata Keparata 174

O beata sponsa Christi . . . 134 Christe tui sancti . ... 144 O beate Marcelline 154 Christum nunc laudate ... 19 .... O Christi cultrix 37 Claret dies praecipua .... 1

Plaudal mater ecclesia . . Ex motu infautium .... 22 . 123 Praeclarus dies rutilat , Exsultet caeli curia .... 61 . 165 Extremum peragens .... 152 Pro fidei meritis 15 Pelix praesul Evurtius ... 65 Quem colit et laudat .... 28 virgo virtutis Firmina ... 73 Qui lohannem diligebat . . . 118 Forma decus puellarum ... 27 Kecolenda gloriosi Fulget clara dies 130 84 Recror orhis et redemptor . . 176 Gaudeamus in te nos . . 204 Regia virgo fuit 63

Gaudeat ecclesia Casien. . . 202 Rosa rubens et candens ... 36 Gaudeat ecelesia pro palma . 58 Sacris du.xit Gaude diva radix levitica . . 157 origiuem . . , 160 Salvatorem Gaude felix mater ecclesia . . 16 Sirus priuceps . . 182 Gaude felix Parisius .... 49 Sanctus Galectorius .... 78 Gaude felix urbs Sedenti super .Syracusia . 193 cathedra ... 87 Sidereo Gaude plaudens fidelis contio . 163 de sede nitens . . . 199 Germine conspicuo 34 Signo divino 65 Gertrudis festa 102 Spleudide Chrysogone ... 47 Gloria sanctorum 178 Stirps lesse virgam .... ,30

Haec vera fraternitas . . . 109 Trinitatis thalamum .... 23 Hi duo nostri mart\-res . . . 120 Hodiernae lucis Utero materno sollemnia . , 104 20 lam splendor lumen luminum . 149 yirginem Katharinam . . . 132 Inclitae martyris fesfa ... 42 Virtutum titulis IQO

Pierersche Hofbuchdruckerei Stephan Geibel & Co. in Altenburg. Nach trag.

[)e Qninque Martyribus.

In 1. Vespeiis. A d M !V t u t i n um.

Antiphonae. Invitatoriuni.

Torrentem \ier luartyrium Rex martyrum et praemium, Quinque Fratruui Minorum Christus laete laudetur, Adepti sunt consortium Pro quo Fratrum collegium Caelestiuni splendorum. Occidi non veretur.

Mirabilem victoriam Dominus renovavit, In 1. Nocturno. Quando Fratrum familiam Antiphonae. Triumpliis decoravit.

Haec vere generatio 1. Felix Fratrum quinarius, Rectorum perliibetur, Firmus in Christi lege, Qaae praeclaro martyrio Factis probat et certius Coronam promeretur. Se de Francisci grege,

Vota fratrum bumilium 2. Adversus Christi aemulos Deus celsus respexit, Saraceni frementes Quos ad caeli fastigium Augent poenarum stimulos,

Martyriis erexit. Ferunt illi gaudentes.

Lauda Cbristum praeconiis, 3. Perversi multifarie Religio Minorum, Sanctos aggrediuntur, Qui tuis dedit tiliis Sed a Deo propitie Martyrium decorum. Illi suscipiuntur.

Ad Magnificat. Responsoria.

Actor magnificientiae, 1. Quinaria familia, Quae lucet in martyribus, Francisci genitura, Christus magnificetur, Spreta carnis lascivia Veniae dos et gratiae Et mundauorum cura, Precetur cum sodalibus, Docebat in Hispania Othoque nobis detur. Documenta secura. Dreves, Historiae Rhythmicae. VII 14 ; ;

- 210 —

V. Per poenas et opprobria Infans Portugalensium Horum probat Sibilia Receptis dat honorera. Vota tirmaque pura. V, Divum pandunt eloquiura, Laeti ferunt supplicium, 2. Rege coram Sibiliae Quaerunt regis furorem. Flatu sancto muniti De causa, de progenie 2. Diro dncti de carcere Respondent requisiti, Cnideliter caeduntur. Nec minis nec blanditie Nec propter hoc ab opere Cesserunt impetiti Incepto rctrahuntur, V. leiuniis, vigiliis Fideni veram disserere Ac etiam suspiriis Nolentibus nituntur; Non neglegunt inniti. V. Bene cum barbae vellere, 3. Turris in summo positi Cnm labiis ex verbere Non cessnnt praedicare, Cruore perfunduntur. Sed viri Satan subditi

Conantur hos torbare, 3. Maurorum dux aggrediens Quos populi rex perditi Consortiura decoris, Dire iubet necare ; Nunc blandiens, nunc saeviens, "V. Agente prece geniti Perversi consors moris, Non necantur immeriti, Quem Dei plebs despiciens lubentur navigare. Vim non perdit rigoris V. Seorsum ligat furiens Dux flagellans et feriens In 2. Nocturno. Servos mundi factoris. Antiphonae.

1. Sancti fratres et humiles, Virtutibus perfecti, In 3. Nocturno. Sunt ad manendum habiles Divino regno tecti. Antiphonae.

2. Voluntates mirihcat Suas Deus in sanctis, 1. Confessi Deo cithara Laetificaus dignificat Mortificationis Quos donis tot et tantis. Contemnunt facta barbara Perversae nationis. 3. Francisci gencratio Quod vere quaerat Deum, 2. Ex angustiis omnibus Probat haec felix contio Hos sanctos liberavit Tot passa propter eum. Dens. horum qni mentibus Dulce luraen donavit. Responsoria.

1. Ferventes ad martyrium 3. Spes, virtus et refugium Christi propter amorera Sanctis Deus censetur, Perveniunt Marochium Per cuius beneficium Non parvum post laborem, Omnis iustus nieretur. ; ;

— 211 —

Responsoria. Ob quod eius praesentia Aeterne gratnlantur.

1. Vinctis post terga raanibas Nudi, discalceati, 3. Francisci dat religio Flagellis, pugnis, fustibus Praeclarum fructum snam, Per totum verberati, Quo prava, Christe, natio Regis diri couspectibus Cognoscit nomen tuum. Sunt sancti praesentati et laici "V. Laetis constantes vultibus 4. Sacerdotes Respondent variis vocibus Christo benedixere, A Deo confortati. Martyrio multipUci Dum mortem sustulere,

2. Praeinissis minis voluit 5. Lauda Christum, Colimbria, Rex Almiramolinus Gaudenter laude plena, Pervetere nec potuit, Hosque laude quinaria Sic amor nam divinus Pangat plebs Agarena. Hos firmiter retinuit Sinceros intra sinus; V. gladios exacuit Tres Ad Benedictus. In his, sertaque tribuit Deus nnus et trinus. A. Gloriosi martyrii Pretiosa devotio

3. Reliquiae praenobiles Infantem liberavit Vilissime tractantur, De taediis exsiiii Quas igni dant ignobiles, Sanctoque desiderio Sed a Christo servantur, Antonium itifiammavit. Tristantur incredibiles, Christiani laetantur; V. Deus conservat humiles, In 2. Vesperis. Per lapides terribiles Proiectos ue laedantur. Ad Magnificat.

A. Gaude quino martyrio, Sed plange Machometicos, In Laudibus. Urbs Marochiana, Pro tanto patrocinio Antiphonae. Plausus age melodicos, Plebs Colimbriana.

1. Quinque fratrum martyria Firmae credulitatis Alia Antiphona. Snnt firma testimonia Eorum sanctitatis. 0 regnum Portugalliae, Qood vergis ad occasum, 2. Constanter in laetitia Te ditavit altissimus Hi Christo famulantnr, Sanguine quinque fratrum 14* - 212

Rex impius Marocbioram Gaude illomm meritis, Tibi per Petrnm obtulit 0 tam felix Hispania, Thesanrnm hunc Minorum, Sed tn iubila prae ceteris, Quem BeataCrux suscipit. Devota plebs Colimbriana.

Breviarium secuudum usuni insignis monasterii Sanctae Crucis Colim- briensis, ordinis divi Augustiui. Impr. Colimbriae (Geruianus Galbardus) 1531. — In 2. Noct. A 1, 4 Divini. — K 1, 4 Non parum post. — In 3. Noct. A 2, 1 omnibus angustus. — In Laud. A 5, 4 ples. — Die letzte A ist augenscbeinlieb nicbt vom Verfasser des Officiums. Zu diesem der Hymnus: Komana gaude natio. — Das seltene Brevier, dem die.ses Officium entnommen, wurde mir erst nach Vollendimg des Dnickes der ersten Halfte dieses Bandes bekannt. Ich verdanke Kenntnis und Einsicht- nahme der Giite des Herrii Ludwig Rosenthal, Antiquars in Miincben.

ANALECTA HYMNICA

MEDII AEVI.

Herausgegebeu von

Clemens Blume und Guido 31. Dreves.

XLVb

CAxXTIONES ET MITETL Lieder und Motetten

des Mittelalters.

Dritte Folge.

?5

Leipzig-.

0. R. R e i s 1 a n d.

1904. CANTIOxNES ET MUTETI.

Lieder und Motetten

des

Mittelalters.

Dritte Folgre. CANTI0NE8

Variae, Bohemicae, 8iiecicae.

Herausgegebeu

Giiido Maiia Dreves

S. J.

Leipzig.

0. R. R e i s 1 a n tl

1904.

VORWORT.

Der "vorliegende HaUjband entbalt in drei Abteilungen einen Nachtrag von Cantionen. Die erste Abteilung umfafst solche aus verschiedenen, die zweite aus bohmischen, die dritte aus schwedischeu Quellen. Zu jeder dieser Gruppen wenige Worte. I.

Mancherlei Lieder mit ein- oder mehrstimraigen Melodien enthalt ein aus Eberhardsklausen stammender Sammelband des 15. Jahrhunderts. jetzt Cod. 322 der Trierer Stadtbibliothek. Es konnten aus dieser Handschrift leider nicht alle Lieder Aufnahme tinden, da dieselbe fast nur Bruchstiicke bietet. Die Sammlung ist namlich ersichtlich zu musikalischen Zwecken angelegt und daher den Noten vielfach uur die erste Strophe der Lieder untergelegt. Folgendes sind die Anfange der ilbergangenen Lieder:

Ave lumen Dei veium. Nova simus conspersio. 0 praemium et requies. Paraditus egrediens. Physica harmonia. Quondam stillans esu manna. Sonat agmen caelestis curiae. Tu sine principio. Universi populi. Veni sancte spiritus, Da nobis. Veni sancte spiritusque pater.

Die Texte dieser Trierer Handschrift sind Uberaus schlecht und fehlerhaft. Die Handschrift selbst hat, falls sie nicht aus Bohmen stammt (allerdings aus dem deutschen Bohmen, da sie auch deutsche Texte enthalt), jedenfalls eine bohmische : :

Vorlage gehabt. Ein Fingerzeig fur diese fmindestens mittel- hare) bohmische Herkunft gibt schon das Vorkommen des Husliedes lesus Christus nostra salus (Anal. XLVb, Nr. 125). das indes auch aufserhalh Bohmens bekannt war. Einen weiteren gibt die Erwahuung der Literaten in dem Liede Adest dies celebris:

Pro literatis Tibi paratis.

Dafs es auch aufserhalb Bohniens Literatengesell- scbaften (vgL AnaL I, 27 u. f.) gegeben, ist namlich mindestens ^ehr zweifelhaft. Endlich kommen unter den wenigen Liedern der Eberhardsklausener Handschrift zwei weitere vor, die entschieden bohmischer Herkuuft sind, namlich das Lifd 0 m n i u m s a n c t o r u m festa recolamus. AnaL IL 120, und das Lied Katharina coronata (statt Dorothea coro- nata), Anal. XLVb, Nr. 15(3. Xach P. Bohn, der in den

Monatshefteu fiir Musikgeschichte 1897, S. 37 ff., eine kurze Beschreibuug der Handschrift gegeben und einige Lieder aus derselben mitgeteilt hat, zeigt der deulsche Text „ein Gemisch von niederlandischen und Moselaner-Dialekt." Diese Angabe entzieht sich meiner Kontrole. Ihre Richtigkeit vorausgesetzt. hatten wir also ein Schopfen aus bohmischen Quellen an- zunehmen, In der Sterzinger Miszellenhandschrift, iiber welche Zingerle in den Sitzungsberichten der Wiener Akademie

(Bd. 54 [186»:)], 293 ff.) berichtet . und aus der schon fruher (AnaL XXXIII) mehrere Keimgebete mitgeteilt sind. betindet sich S. 29 b noch das folgende Lied mit der Aufschrift ^larnarii de quinque vocalibus; de quinque vocalibus insofern, als die ftinf Strophen des Liedes auf dieselben aus- lauten

1. lam pridem aestivalia 2. Nunc conticent aviculae, Pertransiere gaudia, Quae volebant in nemore Brumahs saevitia Cantica deproniere Venit cum tristitia, Et voluptates^) gignere, Grando, nix et pinvia Tellus caret gramine, Corda uunc reddunt scgnia, Laeto sol micat iubare, Ut desolentur omnia. Et dies currunt propere.

') voluntates. — 7 —

3. Ad obsequendum Veneri 4. In omni loco congruo

Mens tota languet ') animi, Serraonis oblectatio Fervor abest pectori Cum sexu femineo Et calor cedit frigori, Evanuit omnimodo; Maledicant hiemi, Tempori praeterito Qui veris erant soliti Sit salus in perpetuo Amoenitate perfrui. Et gratianim actio.

5. Prae lucis aurae transita Et tempestatis impetn Tribulato spiritu In gravi sumus habitn. Ver, nunc tuo reditn Refove, quos in gemitn Reliquisti iam diu.

Diesem Liede fuge ich ein anderes hei : ad salutandum cantorem in novo anno, weil sicb dasselbe docb zu sebr dem weltlichen Liede nahert. Es steht in der Pariser Hs. 1139, einem Tropar von St. Martial in Limoges.

1. Annas novns in gaudio Tota sonet ars musica Agatur in principio, In cantoris praesentia. Magna sit exsultatio In cantoris tripudio. Annam novum celebrantes, Exsultantes et laetantes 2. Anni novi principium-) Et cantorem venerantes Vox celebret psallentium, Gaudeamus congaudentes. Et cantorem egregium

Hymnus extollat omnium. Anne nove, tit titulis Hodie ineffabilis, 3. Anno novo in cantica Tui cantor mirabilis.

Recitentur j organica, Esto per saecla*) stabilis.

R". Ad haec sollemnia Concurrunt omnia Voce sonantia Cantoris grafia Et vitae spatia, Per quem laetitia Fit in ecclesia.

Die den Schlufs dieser ersttn Abteilung bildenden Can- tiones Scholasticae (Nr. 98 — 109) sind samtlicb einer aus St. Victor von Paris stammenden Hs. Cod. Parisin. 11412

^) languent. — principio. — ') recitetur. — •) saeciila. :

— 8 —

entnommen. Man vgl. Uber dieselbe Haur^au, Notices et

Extraits V, 30 flf. Einige dieser „Noels des ^colires" hat

Dum^ril , Po^sis in^dites du moyen-age , 295 tf. , jiubliziert. Diese Lieder sind alle von ein und demselben Ver- fasser geschrieben, fur SchUler, gewifs, aber schwerlich von einem Schiiler; dazu schreibt der Diktator doch zu kulaute Verse, die ich nicht fur so minderwertig erachten kann als

Haur^au Bemerkeuswert ist, dafs in der Reihenfolge dieser Lieder das bekannte Gedicht Taurum sol intraverat in doppelter Redaktion, das andere Tanto viro locuturi in langerer Fassung sich findet.

IL Dieses zweite Auctarium Cantionum Bohemicarum — denn ein erstes bilden die Cantiones Vissegradenses (Anal. II,

147 ff.) — ist vorzugsweise der Hs. XIII A 2 des Bohmischen Museums in Prag entuommen. Dieselbe ist L512 von einem

Priester Wenceslaus de Wyskytna geschrieben, selbstredend fiir

eine Kirche der Prager Erzdiozese ; fur welche, dafiir fehlen die notigen Auhaltspunkte. Bemerken will ich nur, dafs die Kirchenweihe des betretienden Ortes zwischeu dem I'este des hl. Bartholomaus und dem des M. Wenzeslaus lag. Aufser den im folgendeu mitgeteilten enthiilt diese Hs. auch zahl- reiche Cantiones, die schon Anal. I und II mitgeteilt wurden. Die Lesarten der Handschrift zu diesen Liedern werden spater an geeigneterem Orte mitgeteilt werden, als es dieses Vorwort ware. Das ganze Inhaltsverzeichnis der Handschrift hier aufzufiihren, halte ich fiir iibertliissig und bemerke nur, dafs die folgenden Stiicke absichtlich iibergangen worden sind:

1. Inter natos mulieruui, Ut testatur. Dieses Lied

besteht namlich aus den Strophen 1—5 inkl. , 11 b und 12 der Sequenz Anal. XXXIX, Nr. 194.

2. Profitentes trinitatem. Besteht aus funf Strophen der bekaunten Dreifaltigkeits-Sequenz Adams von St. Victor mit dem Rundreime

Trinae sit laus unitati, Sit et simplae trinitati, Patri, nato ac flamini Ab utroque procedenti, Coaeterna gloria. :

— 9 —

3. Ave lesu quam formosus. Das Lied besteM aus acht dem Psalterium Ave lesu lignura mite, Anal.

XXXV, 53 ff. entlehnten Strophen. 4. Poraparum dux tunc corruit. Ein tschechisches Lied, dem nur die folgenden lateinischen Verszeilen voraus- gehen . Poniparum dux tunc corruit, Dum virga lesse floruit, Emanavit, Hunc locavit Virguncula purissiina. Elatus dux opprimitur, Dum rex caelorum nascitur. R° CoUaudemus hunc Dominum Et salvatorem omnium Matre cum clarissima.

Nur e i n unbekanntes Lied bot die kleine Sammlung von Cantiones in einem Prager Gradual von 1473, Cod. Mus. Bohera. XII A l^); dagegen sind einige lateinische Gesange aus lan Rozenpluts Kancyonkl, Holoraaucy MDCI aufgenoramen worden, weil sich dieselben als mittelalterliche Lieder charak- terisieren. Ausgeschlossen habe ich eine Reihe von Can- tionen, die sich in der Wiener Handschrift 118.57 tinden, die dem ausgehenden 16. Jahrhundert angehort. (Vgl. Aual. XLII, 9.) Diese Lieder sind njimlich augenscheinlich niclit raittelalterliche, stellen sich vielmehr als der raifslungene Ver- such einer in voller Dekadenz begrilfenen Zeit dar, sich der eleganten Formen entschwundener Tage zu bedienen. Folgendes sind die Initien der in dieser Sammlung enthaltenen Cantiones Venit in mundum de caelis.

Ave speciose fili matris castae. Victoriosissimae matris. Omnes cum gaudio Deo serviamus. Virgo stellis quae est adornata. Unigenitum parentis natum. Vox angeli mitissima. Universi pangamus. Vigilanti iam animo.

Die Handschrift Ifitet die Sammlung von 14 Cantionen niit der Kubrik ein: „Sequuntur cantilen.ne de B. M. V, non secundum chorum Pragensem, sed de beneplacito cantandae." ;

— lu —

Venite Dei cultores. Dominam laudemus voce alacri. Nos mortales omnes Deo parenti.

Salve fili matris castae. Memoranfes Christi adventum. Viri fratres simul congregati. Venite in nomiae omnes lesu Christi. Venit in mundum rutilans propago. Regi regum regi regum Domino, Deus invictissime audi nos. Venit de caelestibus Gabriel archangelus. Virginem castissimam Delegit. Virga lesse refloruit Lugubri. Ave lesu gloriose Fili raatris.

Beispielshalber mag das erste dieser Lieder hier eine Stelle finden:

1. Venit in mundum de caelis Ferens auxiiium, Magni patris natus, Nos ab omni privans malo Ei semper amabilis Et daemonis dolo. Atque reis gratns Christo regi gloria Nam ob salutem eorum Sit et victoria. Venit re.x caelorum, Propheticis oraculis 4. Salve, lesu piissime, Olim praedicatus, Fili matris castae, Sybyllinis versibus Salve, puer mitissime, Pariter cantatus. Patris candor, Christe; In cor nostmra iUabere, 2. Caelorum factor altorura Nobis miserere Se exinanivit. Tnam gratiam praestando, Et creator angelorum Virtutes donando, Se humiliavit, Ut te possimus pure Servi formam suscipiens, Et digne laudare. De nobis providens, Dura in gremium virginis 5. Cuius tonitru tremiscit Descendit hurailis, Tellus atque aether, Factns est visibilis, Quera princeps raundi pavescit, Cnnctis placabilis. Mulges raatris uber, Infans perquam gloriosus, 3. Lauderans regera hurailera, Nobis gratiosus, Cunctis placabilem, De plenitudine cuius Ad hunc voces extollendo, Oranes accipimus \ Preces porrigendo. II li ergo gloria Venit in hoc exsilium Sit et victoria. :

— 11 —

6. Te nnnc oramns, Domine, 7. Com veneris iudicare Assis sine mora, Omnes terrae tribus Tuo') vivaraus nomioe, Et omnes ad te vocare In ultima hora, De mundi partibus, Tnas in manus animas Statue nos ad dexteram, Commendaiuus nostras, luste iudex, tuam, Qnas digneris gubernare Ut audire verba tua Et pie servare, Queanius dulcia Ut consequantur tua Ite, vos benedicti, Laetanter gaudia. Dco praedilecti.

8. Da audire illam vocem, Benigne salvator, Ut atram vitemus necem, Aeterne creator, Duc nos tuam ad gloriam, Post hanc victoriam, Ut te laudenius in caelis Cnm sanctis angelis Per tempora sedula Per cuncta saecula.

III.

Die Lieder der dritten Abteilung fuhren deu Nameu Cantiones Suecicae nicht deshalb, weil sie ausnahmslos aus Schweden stammen, da manche verrautlich, einige wenige gewifs aus Frankreich, Deutschhind oder Bohinen stammeu, sondern weil sie jedenfalls der Mehrzahl nach nordischen Ursprungs und alle ein und derselben schwedischen (^uelle ent- nommen sind, aus der sie bereits von Klemming in seiner schwedischen Hyninensaramhing publiziert wurden. Obschon diese Quelle aus dem Ende des l(i. Jahrhunderts stammt, ist doch ihr Inhalt ein niittelalterlicher. Der Titel dieses seltenen Druckwerkes lautet: Piae cantiones ecclesiasticae et scholasticae veterum episcoporura in inclito regno Sueciae passim usurpatae, nuper studio viri cuiusdam reverendissimi, de ecclesia Dei et schola Aboensi in Finnlandia optime meriti, accurate a mendis correctae et nunc typis commissae opera Theodorici Petri Nylandensis. His adiecti sunt aliquot ex psalmis recen-

') Nobis tuo vivamus — 12 —

tioribus. Imprimebatur Gryphisuualdiae per Augustinum Ferberum. Colophon: Gryphisvvaldiae. Typis Augustini Ferberi Anno 1582.

Die Vorrede ist datiert Rostochii, die 23. Maii anno Christi 1582. Aus derselben sind die folgenden Abschnitte nicht ohne Interesse. „Semper itaque sapientes guberuatores et pii episcopi una cum ceteris artibus ecclesiae necessariis etiam musicae studia foverunt et sedulo conservaverunt. Tales ffilo/uovaoi, homines vere pii et docti, admiratores et laudatores operum divinovum, etiam in mea putria fuerunt non pauci, quod ipsum hic libellus, qui spirituales cautiones et carmina veterum episcoporuni in inclito regno Sueciae continet, testatur. Quam- quam enim permagnae in ecclesia tenebrae essent eo terapore. quo lux evangelii variis sophisticis superstitionibus et ido-

lorum cultibus oppressa iaceret , tanien in tanta caecitate Deus excitavit aliquos pios viros, ipsum recte agnoscentes et fiducia misericordiae divinae propter Christum promissae eum invocantes et celebrantes. Huius asseverationis etsi alia quo- que testimonia exstent, tamen hic libellus prae aliis locu- pletissimus testis esse potest. In quem tametsi iniuria librariorum mendae quaedam irrepserunt (ut fieri solet, cum liber aliquis ab imperitis saepius deseribitur) , tamen ab istis erratis pene onmibus magna ex jiarte repurgatus et restitutus est. Quamvis interim negari non possit, cura omnia haec rhythmica potius sint quam poetica, pluribus in locis antiquae illius et tum in convenlibus ecclesiasticis et scholasticis usitatae latinitatis vestigia adhuc subinde occurrere, quae tamen talia sunt. ut vetustatis reliogiosae nomine potius venerationem cura candida excusatione quam maledicam et superciliosam exagitationem promereri videantur. Sicuti veteres quoque illos post edita poemata Virgilii, Horatii et aliorum poetarum plane divina, tamen non propterea Euuium et Lucilium plane repudiasse et cum fastidio abiecisse constat Cum vero usus talium cantilenarum nou sit exiguus, cum- que non solum in seholis, verum etiam alias in inclito regno Sueciae, patria mea carissima, passim usurpentur, eaedem insuper opera magnificorum et illustrium virorum in civitate ;

— 13 —

Aboensi nuper revisae et approbatae sint, ego eas cuin propter gloriam Dei, ad quani siuguli nostra consilia, studia et actiones referre debenius, tum propter utilitatem ecclesiae scholarum- que, quae in patria mea sunt, quibus me totum dedere iisque omnia mea quasi consecrare debere agnosco, typis elegantibus excudendas curavi."

Jedem springt sofort in die Augeu , dafs die in diesem "Werkchen enthaltenen Marienlieder sanitlich auf Christus

„unigedichtet" sind. Bei der Umdichtung ist namlich, soll

ich sagen , so konservativ oder so salopp, verfahren, dafs die

Veranderung tiberall mit Handen zu greifen ist. So wird Christus im ganzen Mittelalter niemals Stella maris ge- nannt. Dieser Ausdruck ist ein standiges Beiwort Mariens, weil er fiir die Ubersetzung des Namens Mirjam galt. In diesen Umdichtungen wird aber Christus -wiederholt schhink- weg Meeresstern genannt. So Nr. 180, Str 6 b:

Stella maris Appellaris Lapsis Id sentinam.

Vielfach ist aber die Uberarbeitung noch viel per- funktorischer. So ist das Lied Nr. 179 auf Christus abgeandert Str. 1 b wird derselbe (unter Zerstorung des Reims) angeredet:

Natus carens Originis contagio, Totis votis Te carminis laudat praeconio Coetus nostri collegii.

Im Verlaufe seiner Arbeit hat aber der Revisor augen- scheinlich vollig vergessen, wer der Angeredete ist, und fahrt daher fort Christus zu apostrophieren nicht nur als:

Tu rubus ardens crederis, Tu velius Gedeonis, was standige Epitheta Mariens sind, sondern sogar:

Tu ludith fortis, Hesther mortis Id caput sententiam Coramutans Haman pravi. :

- 14 —

Wer diesen GaUimathias im Zupammenhange lesen will, kann fliesem Wunscbe bei Kleniraing II, 33 H. Geniige leisten. Bei einigeu wenigen Liedern lalst sich aber auch die unkorrigierte niarianische Fassung in alteren Quellen nach- weisen. So vergleiche mau das Lied Ave, maris stella Lucens niiseris, Anal. I, 49. mit Klemniing II, 15 sq.; das Lied Ave, maris stella, Divinitatis cella, Anal.

XX, 143 sq. , mit Kleniniing II, 13 sq. ; das Lied Parce, virgo, spes reoruni, Aual. XX, 1(39, mit Klemming II, (30, und man vrird sehen , wie diese Uberarbeitungen gemacht wurden. Ich habe nicht wie Klemming die uberarbeiteten

Texte des 1(3. Jahrhunderts abgcdruckt , sondern den mittel- alterlichen Te.xt herzustellen gesucht, ^vas iu der Regel nicht schwierig erschien. Dem zuletzt genannten Liede: Parce, virgo, spes reorum. sind in uuserer Quelle vier weitere (ebenfalls um- gediclitete) Strophen angehangt, die sich schon durch das ver- schiedene Metrum als uicht zum Liede gehorig kennzeichneu. Dieselben sind augenscheiulich nur ein Bruehstiick eines langeren j\Iarienliedes und darum fortgelassen. Man findet dieselben bei Kleniming 1. c. Auch hier kann man die Be- arbeitung sofort an dem zerstorten Binnenreime erkennen lesu Christi. caecis via statt: 0 Maria, caecis via. Ubergangen habe ich auch das kurze Lied Regimen scholarium, dns ganz zweifellos nur ein Torso ist. Wer es vermissen soUte. tindet es bei Klemming IV, 65.

Miincheu, den 11. Juni 1904.

Guido Maria Dreves. I.

CANTIONES VARIAE.

Caiitiones Natalitiae.

1. De lncarnatioiie verbi.

Grammatica. Arithmetica.

1. Causans totara structionem 4. Dnm ab uno bis procedit Regi vi vis excipit, Sesquas, par se meditas, Ens cum rernm passionera Dum impar gunipho succedit, Accidentum suscipit, Fit idem alteritas, Complens crux oratiouem, Semis bis se dodrans pedit Dum transit, repraecipit Libram triens piditas, Et figuris rationem Metas tamen non excedit Ut naturara decipit. Trisubstans medietas.

Logica. Geometria.

2. Inter locos locum nescit 5. Suae artis in censura Locus a contrariis, Geometra fallitur, Praedicatum obmutescit, Dum immensus sub mensara Fallitur in propriis, Terrenorun: clauditur, Syllogismus entiiYmevcit, In directum quadratura Circlus epicliremiis, Circuli dissolvitur, Et de suis erubescit Claudit sphaeram ligatura Logica fallaciis. Et sub ipsa clauditur.

Rhethorica. Musica.

3. Novus tropus in figura, 6. Dum factoris et facturae

Dum locos dat actio, Mira fit coniunctio, Nec solvit causae statura Quaesintiuncta, quaeiuncturae, Sed deliberatio, Qui gumphi, quae ratio, Quid concludat triiunctura, Tripente tetratessurae, Periodi transmissio, Bicicli mesnexio, Primus color in scriptura Suo stupet fracto iure Christi rubricatio. Musica proportio. Dreves, Cantiones et Muteti. III. 2 — 18 —

Astronomia.

7. Solis lamen luna tectum Dracouis certamine, Nostrum vergit in defectam Sol ortus in virgine, Ternum reddat ut aspectum Mars crncis quadramine, In detectu dans effectum Crisis sub imagine.

CoUect. ms. Campolilien.se saec. 14. Cod. Campolilien. 137. — 2, 2 Locum. — 4,2 Sesqfis part. — 4,5 bisse dodran. Die ganze Str. bleibt unverstiindlich. — 5,6 trisolvitur. — Mit dem Liede ist das Gedicht des

Alanus „Exceptivam actionem" (Anal. XX, 42) zu vergleichen , vou dem es eine Bearbeitung ist, und aus dem es ganze Phrasen beibehalt.

2. In Nativitate Domini.

1. Pastores dicite, quemnam vidistis? Vidimus parvulum, quem credidistis.

R. Manibus plaudite, pedibus terite, Natus est parvulus, ergo venite.

2. Kuntiat gaudium angelus fulgens, Natus est parvulus crimina indulgens.

3. Vah, lacte pascitur cibus sanctorura, In foeno ponitur rex angelorum.

4. Dulces panniculi, dulce praesaepel Felix est anima, quae videt saepe.

5. 0 quam mirabile I rex maiestatis Nasci de virgine voluit gratis.

6. Hinc inter bestias positus iacet, Hunc stella nuntiat, et ipse tacet.

7. Matre paupercula pauper est natus, Nobis pauperculis, nobis est datus.

8. lesum puerulum, putas, videbo? lesum dulcissimum quando tenebo?

9. lam cum pastoribus volo transire, Vult meus animus ad lesum ire. — 19 -

10. Me iara nullatenus possum tenere, Cum lesu parvulo volo gaudere.

11. Venite, pauperes, ac transeamus, Hunc mundum sordidum iam dimittamus.

12. Sit libi gloria, pater benigue, Laudes per saecula sint tibi digfie.

Collect. ms. Sublucense saec. '''/ib. Cod. Sublacen. CCLXXXVI. add. Mec. "'/i6. — R, 1 territe. — 3, 1 Vaht. — 7, 2 pauperculus. — Diese Abschrift danke ich der Giite des Herrn P. Leo AUodi, Prior von Subiaco. Das Lied, welches vielleicbt eincm Weihnachtsspiele entnommen, ist von Barbier de Montault in der Revue de TArt Chretien I, 12.5 sq. zuerst pu- bliziert, aber mit einer Reihe von Fehlern, die hier aufzufiihren zwecklos warc.

3. In Nativitate Doinini.

1. Omnis orbis 2. Panis vivus resonet in cantico, proficiscens peregre Cantu caeli Non mortalis resonent angelico. fieri tulit aegre, Rosae crescit Domus intrat surculura in lericho claustra, domus integrae. Fructu nato deico Non amisso numine Lumine mirifico Exit sine semine Ventre de Davidico. Incoiiupto limine. lam peperit Elisabeth, Sicut praedixit Gabriel, lam filium vetus habet, lam natus est Emmanuel, Qui viam lucis praeparet. laui colles tiuunt lac et mel,

Qui descendit in Nazareth. lam ex lacob fit Israel.

3. Homo hxesus agmine vuinifico, lerusalem descendens in lericho, Sacerdote prius et Levitico Valle iacens publico, Praetermissus illico Diu sine medico, lani convalcscit alucer, lam non iacet scmiiacer, lam venit sanctorum sacer, Qui latronem domat acer.

Trop. ms. Casinense saec. 12. Cod. Vatican. Urbin. 602. — 1, 13 Quem descendit; dies zweite qui brachylogisch fiir illi, qui. — 2, 8 Exiit homo sine. — 3, 2 Descendens lerusaleni in. — Abschrift von Kev^. H. M. Bannister. 2* ! !

- 20 —

4. I>e \'ativitate DumiDi.

1. Expurgator scelerum 4. Pauper rex efficitur, Aeterni patris dextera Ut pauper dives fieret, Descendit ad saucium Potens prelo premitur, Ad sananda vulnera Ut impotens resurgeret, Et duxit in staluluni Christus crucifigitur, Pietatis opera, Ut iiomo caelum scanderet, Vinom dans et oleum Sol eclipsim patitur, Caritate supera. Ut sidus lumen sumeret.

2. Hic e&t noster proxiraus, 5. Hic sorti nostrae miserae Genitus dc virgine, Contulit subsidia, Pro nobis novissimus Duxit lapsos scelere Rex in caeli culmiue Ad caeli fastigia, Factus est humillimus, Mortis vivus asperae Frixus in sartagine, Passus est fastidia, Nos raperet potentius Ut sanaret, viperae Hostium voragine. Quos laeserat invidia.

3. Poenis se innexuit, 6. 0 quam mira circa nos Ut nos a poenis solveret, Dei patris dilectio Saccum nostnim texuit, Ut salvaret servulos,

Ut fallentem falleret, Non pepercit lilio, Funera sustinuit, 0 snmmae potentiae Ut fuuus noslrum vinceret, Quam rairanda passio, Carni se immiscuit, Conditionis miserae Ut carne nos redimeret. Quam magna redemptio

Collect. ms. Llantoniense? saec. 13. Cod. Coll. Corporis Christi Oxonien. 59. — 1, 5 duxerat. — Abschrift von Rev. II. M. Bannister.

5. Jn Nativitate Domini.

1. Mira iege. miro modo 2. Priraus homo fit ex humo, Deus format liominem, mulier de homine,

Mire magis hunc reforraat, Nos ex illis ; novus homo

vide mirum ordinera. fit ex sola virgine.

R ° Reforraandi mirus ordo R " Reformandi mirus ordo In hoc sonat decachordo. In hoc sonat decachordo. — 21 —

Sic se nobis coaptavit, 8. Matrem petat reus homo

homo fit pro homine, hominem securius, Caecus alta ne desperet, Fit per mafrem natus, pater

filius fit feminae. per natum propitius.

4. Primus homo noa peccare 9. Patrem intus portat mater, potuit, sed noluit; ostium est filius, Nostrum tamen est peccare, Intrant rei per Mariam novus haec non potuit. prius atque latius.

5. Mori potest et non mori, 10. Sol est pater, mater stella, primus homo conditur, natus solis radius, Sumus tamen nos mortales, Pater sanctis, mater reis novus sponte moritur. lux, inferni tilius.

Acquisivit morte sua 11. Sic novatur vetus homo, nobis benignissimus sic novari poteris, Vitaro, in qua nec peccare Si per matrem tibi natum nec mori poterimus. advocatum feceris.

7. Pater Deus, mater homo, 12. A praedicto decachordo Deus-homo filius, Discordanti non concordo, Deus sursum, homo eitra, Non snnt Christi, quibus cordi Deus-homo medius. Non est ordo decachordi.

Trop. ms. Martialense saec. 12. — 14. Cod. Parisin. 1139. add. saec. ^^hs. — Mit zweistimmiger Melodie in Neumen. — 7,3 scitra. — 12, 4 decacordo.

6. 1d Nativitate Domini.

1. Natus est rex 2. Novum regem de virgine Maria, iaudet orbis terrarura Mundi salus, Cum uovarum aeternae vitae via, laude melodiarum, Quem peperit Qui nos trahit intacta mater pia. de lacn tencbrarum Et cunctarum niole miseriarum. 0 quanta gaudia Adam, quem fregerat, Dant in ecclesia Hostis deceperat, Haec natalitia, Regnum perdiderat. Christi praesentia Quod Deus dederat Et eius gratia! Et eius gratia. 3. lam sunt dicta Primus Adara completa prophetarum, in morte nos prostravit, Kamqae nobis Secundus hic propago divinarum ad vitam reparavit, Deum natum Carnem sumptam testatur scripturarum, miro modo beavit, Quod cum caede Quam ad dextram salus est animarum. summi patris locavit. Virgo virginibus Quod reddit aditum Dignior omnibus, Per gustum perditnm, Subvenientibus Non fuit debitum Salva nos precibus. Vel nostrum meritnm, Laus et gratia. Sed sola gratia. R" Dat gaudia Caelestia Sunt pervia, In patria Patet via, Perfidia, Superbia, Potentia Hostis frangitur; Introitus Est redditus, Rex genitus Humanitus Dat aditus, Et perditus, Expositus Ad gemitus, Homo solvitur.

Trop. ms. Martialense saec. 12. Cod. Parisin. 3719. — 2, 11 Perdiderat regnum. — 3, 13 Laus zweisilbig. — 4, 7 Quem ad. — 4, 9 Qui. — K* wiederhoU sich nach jeder iitrophe; vor R", 1 Et gratia, was dem Rhythmus zufolge uberfliissig, dem Sinne nacb entbehrlich ist.

In \ativitate Domini.

Lumen patris resplenduit, Humana caro floruit Exsultet omnis mundus, In hominem secundum. Deus natus est hodie, Quam primus parens posuit Sit homo laetabundus. Doloris in profundura.

R" In gaudio Sit confio, Sollennis modulatio Atque mentis devotio. ;

— 23 -

Maria, proles regia, Virgo, parens mitissima, Concepit novum regem Infantem lactans Deum, Virginitatis utero, Qui iacet in praesaepio MiraiDur novam legem, Maerendo plasnia reum. Corruptionis nescia Vilis locus praesaepium, Enixa summum rerum, Sed puer ille dives, Pannis involvit vilibus Cui cantant in gloria Puella lumen verum. Caelorum summi cives.

B." Iq gaudio R° In gaudio Sit contio, Sit contio, SoUennis modulatio Sollennis modulatio Atque mentis devotio. Atqae mentis devotio.

Trop. ms. Martialense saec. 12. [13. 14.]. Cod. Paiisin. 1139.

8. In Natiritate Domini.

Ortum floris Exardescit Concinat laus oris. Rubus nec tabescit, Vas dulcoris, Virga crescit Miri flos odoris, Aaron et frondescit. Flos aetatis Alathia Novitatis, Canit quia, Radius splendoris, Pseustes obmutescit, De beatis Dum Maria, Caeli pratis Mater pia, Vemans in his oris. Partu parem uescit. Odor thymiamatis, Patrem parit filia; Vas, plenum aromatis, Naturae contraria Fontismatis, Sunt talia, Baptismatis Sed gratia Unda purioris, Caecitas decrescit. Firma ratis Homelia Naufragatis Prophetia Fluctibus erroris, Praesenti patescit Datur natis Isaia Evae gratis Teste via Ortus redemptoris. Legis innotescit. ;

— 24 —

Radix lesse Plebs fidelis PuUulat in messe; Careat querelis, Messem esse Mors crudelis Novimas expresse. Fugit plenis velis. Non delevit, Non invitas Sed explevit Est unitus Quod erat necesse. Nostris parentelis, Venter gerit, Per quem strictus Quod mox erit Mortis ictns Manifestans res se. Est cum suis telis. Caro Deam operit Patris unigenitus Nec pudorem deserit. Sunipsit carnis habitus Sed asserif, Divinitus, Nil interit Dum inelitus Virginis ob esse. Sermo Gabrielis Mortem terit, Est auditus, Mortem ferit; Redimitus Legem sic implesse Salutis medelis lam non erit Sic sopitus Timor, perit Culpae ritus. Evae mors transgressae. Deo lans in caelis.

CoUectan. ms. Raroesiense saec. 14. Cod. Cantabrigen. Hh. VI. 11. — 1, 1 Hortum. — 1, 19 nautis. — 2, 7 Seustis. — 3, 15 obesse, — Abschrift von Rev. H. M. Hannister.

9. In Nativitate Domini. Versus optimus.

1, Radix lesse castitatis lilium.

2 a. Stella novum 2 b. Rosa mitis nova profert radium; et coruscans lilium

3. Exsulatis,

4 a. Captivatis, 4b. Morti datis

5a. Mater natis 5 b. Dedit gratis

6. Vitae bravium.

7 a. Nova profert radiuin 7 b. Virgo Dei filium,

7 c. Qui est salus omnium,

8 a. Qui non habet initium, 8 b. In hoc venit exsilium — 25 —

8 c. Dare nobis consilium.

9. Cuius in praeconia

10 a. Intonet 10 b. Resonet harmonia, symphonia

11 a. Patri, nato 11 b. Athanato, athanato, athanato

12. De virgine Maria.

13 a. Ergo per haec gaudia 13 b. Gaudet caeli curia,

13c. Gandeat ecclesia,

14 a. Vociferans prodigia 14 b. Per haec sacra sollemnia

14c. Patrem natura de filia.

Tropar. ms. Martialense saec. 12. [13. 14.]. Cod. Parisin. 1139. — Die Melodie (Neumen) entspricht genau der vorgelegten Abteilung.

10. In Nativitate Domini.

1. Resonemus boc natali 3. Post maerorem redit risus, Cantu quodam speciali, Aperitur paradisus, Deus ortu temporali Est in terris Deus visus, De secreto virginali Lapis manu non praecisus, Processit hodie, Quem vidit Daniel, Argumenta Quem venturum cessent perfidiae. praedixit Gabriel,

2. Magnum quidem sacraraentum, 4. Hic est noster angularis,

Mundi factor fit figmentum, Spes iustorum salutaris, Sumens carnis indumentum, Hic est noster salutaris, Ut conferat adiumentum Potens caeli, terrae, maris, Humano generi, Facturae condolens, Coetus inde Quam premebat mirantur superi. tyrannus insolens.

Trop. ms. Martialense saec. 12 [13. 14.] Cod. Parisin. 1139. — 1, 6 sq. Cessant argumenta. — 4, 2 sq. das doppelte sahitaris au er.ster Stelle adjektivisch , an zweiter sub.stantivisch ; daher nach mittelalterlicher Auf- fassung kein fehlerhafler (reicher) Reim. !

— 2<5 -

11. In Nativitate Domini.

1. Res nova, principium 2. Est irregressibiUs Facti subit seriem, Lex fatalis ordinis,

Rerum factor omnium, Sed fit regressibilis Novam sumit speciem Facta fonna hominis In virgine. In virgine. R" Miranda potentia, R" Miranda potentia, Quae sic naturalia Quae sic naturalia Frangit iura'. Frangit iura

3. Ut propheta docuit, Virga lesse floruit, Yerbum sic innotuit, Quod impleri potuit In virgine. R" Miranda potentia, Quae sic naturalia

Frangit iura I

Trop. ms. Martialense saec. 12 [13. 14.]. Cod. Parisin. 1139. A. — Trop. ms. MartiaJense saee. 12. Cod. Parisin. 3719. B. — !Str. 1 und 2 fehlen B; Str. 3 fehlt A. — 1, 2 Facis subit A. — 1,7 Quae sigrnatur alia A. — Vgl. auch Chevalier, Prosolarium ecclesiae Aniciensis p. 19. sq., wo diese Cantio als „Farsumen" in die Lektionen der zweiten Noktum eingewoben ist.

12. In Nativitate Domini.

1. Ins naturae consumitur, 2. Quem mundus nequit capere, Dum virgo parit fiiium, Virgo claudit interius,

Et castitas [non rnmpitur], Et fit sacrae puerperae Sed partu floret lilium. Deus pater et filius. Nova mater novam prolem, Felix alvus castae matris, Homo Deum, stella solem, Quia sumpsit verbum patris, Patrem profert filia. Protulit ex gratia.

Trop. ms. Martialense saec. 12. Cod. Parisin. 3719.

13. In Nativitate Domini.

1. Virgine nato 2. Lnx dominatur, Rege beato Nox separatur, Gaudeat oriis\ Gaudeat orbis; Hoste fugato, Vita paratur, Se medicato Mors superatur, Gandeat orbis. Gaudeat orbis.

Trop. ms. Martialense saec. 12. !. 14.). Cod. Parisin. 1139. — 1, 5 Sed medicato. — 2, 5 separatur. -

— 27 —

14. In Nativitate Domini.

1. Promat chorus hodie, 3. Ex cuius imperio, 0 contio, 0 contio, Canticum laetitiae, Servit nostra regio, 0 contio, 0 contio, Psallite, contio Psallite, contio Psallat ciim tripudio. Psallat cum tripudio.

2. Regum rex et dominus, 4. In utero virginis, 0 contio, 0 contio, Quem non claudit terminus, Carnem sumpsit hominis, 0 contio, 0 contio, Psallite, contio Psallite, contio Psallat cum tripudio. Psallat cum tripudio.

Trop. .ms. Martialense saec. 12. [13. 14. |. Cod. Parisin. 1139.

15. In Nativitate Dumini.

1. Surge, vide, gens misera, 2. Illum citari propera, De virgine piierpera Dc virgine piierpera, Christum natum considera Quem prophetavit litera, Fide eius reficiens. Praedixit falsum nesciens. De virgine puerpera. De virgine puerpera.

3. lam excluduntur vetera De virgine puerpera, Tua lex velut extera lacet, quasi praeteriens. De virgine puerpera.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/u. Cod. Tnronen. 615 (927). — 1, 4 fehlt. — 2, 4 neciens. — Au.s derselhen Handschrift bei Luzarches, Office de Paques, p. 4.5 mit folgenden Fehlem: 2, 1 citari propheta. — 2, 2 fehlt. — 2, 4 Praedixit falturum nesciens.

16. In Natlvitate Domini.

1. In laudes debitas, 2. Divina bonitas, Manet virginitas, Munet virginitas, Prorumpat civitas Res servat perditas Omnis et regio, Arto consilio, Manet virginitas Manet virginitas In puerperio. In puerperio. — 28 —

3. Absit iniquitas, 4. Utquid exorbitas, Manet virginitas virginitas, , Manet Dolus et pravitas ludaeae caecitas, Ab lioc collegio, Errans in invio? Manet virginitas Manet virginitas In puerperio. In puerperio.

5. Ad trina excitas, Manet virginitas, Nos summa [deitas] Laadem cum gaudio, Manet virginitas In puerperio.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/14. Cod. Turonen. 615 (927). — 5, 1 Atrina excitas. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Ofiice de Paques, p. 30 sq., niit folgenden Fehlern : 1, 1 Oh laudes. — 2, 3 Mariae servatur puritas. — 2, 4 yacro consilio. — 2, 6 fehlt. — 3, 3 Dolus et impuritas. — 3, 6 fehlt. — 4, 4 Errans in inferno. — 4, 6 fehlt. — 5, 1 Acriam excitas. — 5, 6 fehlt.

17. In Nativitate Domini.

1. Ignis in rubo ceniitur, 2. Nunc ignis, qui aspicitur, Festa dies nunc colitur, Festa dies nunc colitur, Neque rubus comburitur, In mbo, intelligitur Hoc mystice ostenditur. Spiritus, qui emittitur. Congaudeat ecclesia, Congaudeat ecclesia, Festa dies nunc colitur, Festa dies nunc colitur, Nova dicamus gaudia. Nova dicamus gaudia.

3. Dum puer nobis nascitnr, Festa dies minc coliiur, Per quem homo redimitur A morte, quae non moritur, Congaudeat ecclesia, Festa dies nunc colitur, Nova dicamus gaudia.

Colleet. ms. Maioris Monasterii saec. "/14. Cod. Turonen. 615 (927). — 1, 4 steht in der Hs. hinter 1, 7. — 1, 6 nec colitur. — 3, 6 nec colitur. Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Ofifice de Paques, p. 47, mit folgenden Fehlern: 2, 4 Spem qui emittitur. — 2, 5—7 fehleu. ; ; ;

— 29 —

18. In Natlvitate Domini.

1. Deus pater filiuin, Abraham fidelium, 0 natale gaudiiim, 0 natale gaudium, Deus pater filium Abrabam, fidelium Propriuni donavit Pater, exsultavit; 0 natale gaudium, 0 natale gaudium, Dominus regnavit. Dominus regnavit.

Habet vaticinium, 4. Ecce, sicut lilium, 0 natale gaudium, 0 natale gandium, Habet vaticinium Ecce, sicut lilium Suum psalmus David lustus germinavit 0 natale gaudium, 0 natale gaudium, Dominus regnavit. Dominus regnavit.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. '^/u. Cod. Turoneii. 615 (^927). — 3, 4 Pauper ex.sultavit. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 54 u. f., mit folgenden Fehlem: 2, 4 Suum psalmus dedit. — 2, 6 fehlt. — 3, 6 fehlt. — 4, 3 fehlt. — 4, 6 fehlt.

19. Iii Nativitate Domini.

Beata nobis gaudia, Gaudet nostrum ecclesia,

Dum patrem parit filia, Duiii patreni parit filia Nam Cliristi natalitia, De stirpe virgo regia; Concives, exsultate, Concives, exsultate,

Cum patrem parit filia, Dum patrem parit filia, Sed salva castitate. Sed salva castitate.

Sit celebris laetitia, Vagit inter praesaepia,

Dum patrem parit filia, Duin patrem parit filia, Per haec sacra soUemnia, Salvatoris infantia, Concives, exsultate, Concives, exsultate,

Dum patrem parit filia, Dum patrem parit filia, Sed salva castitate. Sed salva castitate.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/w. Cod. Turonen. 61.5 (927). —

1 , 1 gaudium. — 3,3 regna. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Offiee

Paques sq. , mit : , tj — de , p. 31 folgenden Fehlem 1 8ua salva castitate. 2, 3 Haec sacra. — 2, 6 fehlt. — 3, 1 Gaudet enim ecclesia. — 3, 6 fehlt. — 4, 6 8ua salva castitate.

20. In Xativitate Domini.

1. Magnns qui factus erat, 2. Adam, qui perierat, Tandem praeterit, Portum comperit, Novus, qui non aderat, Evam qui decepcrat, Caput exserit. Captus interit. "Virga, quae floruerat, Virga, quae Horuerat, Virgo peperit. Virgo peperit. — 30 -

3. Eva, cui creiUderat, 4. Lex ad lucem properat, Caput conterit, Umbram deserit, Librum, quem lex clauscrat, Legem lux non alterat, Agnus aperit. Sed plus asserit. Virga, quae flonierat, Virga, quae floruerat, Virgo peperit. Virgo peperit.

5. Pharao non imperat, Undis deperit, Licet, qui transierat, Non meminerit. Virga, quae floruerat, Virgo peperit.

Collect. ms. Maifiris Monasterij saec. "/u. Cod. Turonen. 615 (927). - 1, 1 factus undeutlich. — 1, 4 exserat. — 2, S quae. — 8, 2 Captus conterit. — 5, 1 imperat undeutlich. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 43 sq., niit folgeuden Fehlem: 2, 4 Caput interit. — 5, 3 Licet qui tum steterit.

21. In Nativitate Domini.

1. Agnoscat omne saeculum, 3. Maria ventre concepit, Nostri venit piaculum, Mundus vero quod percepit, Mortis solvens periculum. Eo salus ortum cepit.

2. Isaias quae cecinit, 4. Radix lesse iam floruit, Christus implet, ut meniinit In Maria cum claruit Fides, propheta praecinit. Fructus vitae nec defuit.

R". Hymnizetur regi raelos, Qui natns est de virgine.

Cant. ms. Venetum saec. '^/i6. Cod. Bononien. 2216. — 1,3 resolvens. — 4, 3 ne defuit.

22. In Nativitate Doniini.

1. Hamus prendit virginis 2. Numquid dormis, phjsica? Veibo fortitudinis Dic, quod probat logica, Christum lesura, ens entium ; Dic, quis audivit talia? Ecce, nitet in prora Regnat quod praedicatum Ut rutilans aurora Per subjectum monstratum, Rex in salutem gentium. Ens necans barathralia. R**Iesus ille parvuius, R ^ lesus iile parvulus, Quem Mariae alvulus Quera Mariae alvulus Gessit rerum praeter morem. Gessit rerum praeter raorem. : ;

— 31 —

3. Infernorum hinc portam Perquam reddit absorptam Eiusdemque voraginem. Constat, quod divinitus, Immo non humanitus Carnis sumpsit originem.

Collect. ras. Bohemicuni saec. 15. Cod. Mndoboneu. 3148, — 1,3 phy

ens entium — 1,4 Ecce nat in prora. — 3 , 2 Per quod restat adcortam. — 3, 3 voraginis. — 3, 4 Constat a divinitus.

23. In Jfati ntate Domini.

1. Nascitur ex virgine 3. lacet in praesaepio, Sine viri semine Cuius natalitio Verus sol iustitiae. Mundus floret gaudio.

2. Lauderaus in virgine, 4. Ergo nostra contio Quod produxit libere Omni plena gaudio Nobis regem gloriae. Benedicat Domino.

Collect. ms. Hilariense saec. 15. Cod. Hilarien. 83. — Nach 1 , 3 uoch Natus sine crimine, ersichtlich eingi ischoben. — Nach 4, 2 eingeschoben Nunc et sine termino.

24. In Nativitate Doiuini.

Resonent pueruli 3. Aeternitas nascitur Sollenniter Voce pia cantando Templum dum destruitur Unanimiter Novo nato, Et olei Qui plasmavit et creavit Fluit rivus, quando vivus Terram, pontum, aetliera. Verus Deus redditur.

Infantes ut infanti 4. Natus est verbigena Pueriliter De virgine, Corde puro psallendo Cui syniphonizemus Hilariter Cum conamine Deo nato Ei grates Singuli concinite Referendo et laudando Suze libe nvnne. Sumiiium regem gratiae.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992. — 1,7 Terra,

Dontus. — 2, 5 dioie. — 2,7 Zuze njTine , fuze nynne , fuze libe nyime. — 5 Et fehlt. — 3, 6 Fuit. — 4, 7 Summo regi. — 32 -

25. In Nativitate Domini.

1. Vernalis lox emicuit, 2. Chorus noster in iubilo Error vetus conticuit, Nato plandat puerulo lam resonant melodia, Vigente pro victoria, Quae restant, nova gaudia, Cnm superis abs scoria Quae mundo sunt salubria. In altis canens gloria.

R." En, natus est de virgine Nunc puer sine semine, Quem vates dudum speculo Vidit futurum saeculo.

Process. ms. Ambertrense saec. 1.5. Clm. Monacen. 2992. — 2, 2 plaudet. — 2, 5 In artis. — K", 4 Fautor futurum.

26. In Nativitate Dominl.

1. Terit, perit illusio, 3. Exinanivit semet El, Protoplasti confusio Uti praedixit Gabriel, Per natum generosum, Mundus omnis doleret, Pyr ne, pyr ne, Pyr ne, Pyr ne, pyr ne, pyr ne, Pyr ne laedat furiosum. Pyr ne hominem urgeret.

2. Per trinitatis speculum 4. Rogemus sanctum spiritum, Vidit errare saeculum, Patrem atque lilium, Cuncta qui creavit, Ut plebem hanc defendat, Pyr ne, pyr ne, pyr ne, Pyr ne, pyr ne, pyr ne, Pyr, ne laederet, fugavit. Pyr ne inferis mandet.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992. — 3, 3 omni. — 4, 5 inferos mandat.

27. In Nativitate Domini.

1. Enche, Enche, Enche, 3. Trine, Trine, Trine, Fetum nunc produ.\it ens Nobis afta iu tine ens Verum, Enche, Veruni, Trine, Fetum nunc produxit dans Nobis asta in tine dans, Libens, Enche. Libens, Trine.

2. Metfe, Metfe, Metfe, 4. Elfe, Elfe, Elfe, Se exinanivit ens Sc humiliavit ens Verum, Metfe, Verum, Elfe, Se exinanivit dans Se hurailiavit dans Libens, Metfe. Libens, Elfe.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992. — 3, 4 Statt Libens Triue: O tili Mariae. Vielleicht sind .Str. 3 und 4 umzustellen. ;

— 33 —

28. in Nativitate Domiiii.

1. SibjUae dictuni floruit, 2. Abraliae semen capitat, Et pacis templum corruit In quo Moyses navigat, Christo nato. Suze nynne.

8. Pax in uiundo penitus, Angeli dicunt caelitus, Cum gaudio.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992. — 1, 3 Christo nato to to to to to to to to to Christo nato. — 2 , M Suze nynne zu zu zu zu zu zu zu zn zu Suze nyune. — 3, 2 dicent. — 3, 3 Nunc cum gaudio cam cum cum cum cum cum cum cum cum Cum gaudio.

29. In Nativitate Uoiuini.

Quam felix, quani praeclara Die felige vnd vil reyne Maria genuit Maria vns gepar Christum, per quem amara Christum, den wir loben,

Mors nostra doluit I den edelen berreu clar; Scripturas bic implevil Wir lefen in den bucheren, In Bethlehem, wy Jesus in den tuclieren In praesaepe locari voiuit, in eyner kriiipen lag,

Quod toti mundo hic condoluit. der do in dem hymel ift vnd alle ding veruiag.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992.

30. In Nativitate Doniini.

Basiiio poli laudemus hodie, Natnm, datum de virgiue. Qui nos redemit, Pestem [ademit] Atqne restituit patris gloriae.

Den himniel kunick der ist geparen von einer maidt, als vns dy propbeten haben gesait pibt gelobet, Jesu crist, das du vns geparen pist vnd durch vnser not pist gestorben tot.

Proce.iiS. ms. Ambergense saec. 15. Clm. Monacen. 2992. Dreves, Cantiones et Jluteti. III. 3 — 34 —

31. In Nativitate Domini.

Polo, polo egreditur Per El, per El, Intrat domum Gabriel Nympbae retulitque Ave Matris Dei in conclave. 0 felix puerpera, Nostra dele crimina; Tuba, tuba caninius, Exi, exi dulciter, Natum, natum laudat bos Et asinus.

Process. ms. Ambergense saec. 15. Clra. Monacen. 2992. — 5 Matrem Domini in.

32. In Nativitate Domini.

1. Ex sinu matris parvulus 5. Qui Caspar, Melchior, Balthasar Est egressus lesulus, Nomine dicuntur, Alfodie fonn durchfcheint dasglas. Gott brachten fie das opffer dar.

2. Hic iacet in praesaepio, 6. Hic stella lucet dulciter, Qui regnat sine termino, Oriente pariter,

Ohn end fo ift die herfchafft sein. Alfo sahen fie das kindelein.

3. Natus est Emmanuel. 7. Cognovit bina bestia Quem praedixit Gabriel, lacentem in fascia, Und den bezeugt [Ezechiel]. Bekannten fie das kindelein.

4. Ab Oriente veniunt, 8. In hoc natali gaudio Aurum, tus, murram deferunt, Benedicamus Domino Diehailigen dreykinigkumen dar. Et Mariae puerperio.

Cant. ms. Kirclilieimense saec. 16. Cod. Maihingen. II 2. 8" 13. — 1, 1 patris. — 7, 2 in efifascia.

33. In Nati ate Domini.

1. Natus est nobis hodie 3. Qui et plasmavit omnia, De pura virgine [Terras] et maria, Rex gloriae. Per cuncta saecula.

2. Ergo pangamus ei 4. Laudemus quoque Dominura, Omnes et singuli Mariae filium, Cum voce tubali. Regem caelorum. — 35 —

5. Laudetur sancta trinitas, 6. Benedicamos Domino [Vera] aeternitas, Atque regi nato In esse unitas. Cum tripndio.

Cant. ms. Kirchheimense saec. 16. Cod. Maihingen. II 2. 8* ll-J. —

Nach Str. 3 folgt eiu Vers aus dem Liede Puer natus in Bethlehem , der gehort; vor .Str. steht nicht hierher 4 „Aliud" ; augenscheinlich gehoren aber diese Stropheu zusammen. Nach jeder >Stri)phe folgt deren deutsche Uber- setzung, frei dem Sinne und frei dem Metrum uach. So lautet die Uber-

tragune von Str. 6: . ^ Mir»i- lobeni t, dasj kinueleiui i mit reithem fctiall, mir klofterfrauwen all.

34. In Circnmeisiune Domini.

1. Novus annus, dies niagnus 2. Omnis homo sacra donio Assit in laetitia, Propagate Doniini, Lux aeterna de superna Consecrate vel signate Veuit ad nos regia, Suo sancto nomini, Culpam saevae raatris Evae Gratulare et laetare, Sola delet gratia. Salus datur homini.

R " Quia sic genitor R " Quia sic genitor paradisi Adani, Paradisi Adam, Protoplasma suum, Protoplasma suum, vexit ad patriam vcxit ad patriam Crucis supplicio Crucis supplicio reparando viam. rejiarando viam.

3. Ad haec fcsta, Christe, praesta Cuncta nobis prospera, Qui gubernas res supernas lura tenens omnia, Istum chorum clericorum Tua salvet dextera.

R" Quia sic genitor paradisi Adam, Protoplasma suum, vexit ad patriam Crncis supplicio reparando viam.

Trop. ms. Martialense saec. 12. [13. 14.). Cod. Parisin. 1139. — Chevalier, (.saec. 16. ex.) — Prosolarium Aniciense ]>. 19. B. — 1 , 6 Epla delet A. 2, 2 Propagata B. — 2, 3 Consecra te et signate B. — 3, 2 Nobi.s cuncta B. — 3, 3 de supema A. — 3, 4 tenens infima B. — 3, 5 Laetum chorum B. — In B als conductus bezeichnet. 3* ; ; ;

— 86 —

35. In CircHmcisione Domini.

1. Tuta canit Michael 3. Nostra nobis redditur Gaudia, Patria, Natus est rex Israel In qua [bene] vivitur Eia, eia, Eia, eia, Anni novi Anni novi Nova novi Nova novi Gaudia. Gaudia.

2. In excelsis canitur 4. Devitemus igitur Gloria, Vitia, Terris pax indicitur; Per quae virtus moritur; Eia, eia, Eia, eia, Anni novi Anni novi Nova novi Nova novi Gandia. Gaudia.

b. Sua spargat castitas Lilia, Peperit virginitas Eia, eia, Anni novi Nova novi Gaudia.

Collect. nis. Maioris Monasterii saec. '^'ii. Cod. Turonen. 61-5 (92V). — 4, 3 Per quem. — Aus dieser Hs. auch Luzarches, Office de Paques, p. 52

u. f. , mit folgenden Fehlern: 1, 1 Certa canit; in der Hs. steht uta , die Initiale fehlt. — Der Refrain ist nicht wiederholt.

36. Ue Nomine lesn.

1. Cordi nihil vivacius, 4. Est nomen tetragrammaton Auri nil tinnibilius, Sanctum et ineflfabile, Ori nil sapit gratius, Nec dici fas automaton Quam lesus Dei tiiius. Nomen boc admirabile.

2. En, magnum nomen Domini, 5. Est oleum languentibus Quo cordi nihil niundius, Huius dulcedo nominis, Quo solo salus honiini, Magniticatum gentibus. Menti nihil iucundius. Hinc tota salus hominis.

3. Est iubilo plenissinium, 6. Hoc nomen admirabile Est ori sapor melleus, Est datum Christo homini, Auri melos dulcissimum, Omne genu curvabiie Rancor quo perit felieus. Est huic sancto nomini. — 37 —

7. Hoc magnum nomen gloriae 8. Laus, bonitas, potentia, Sit nobis benedictio, Honor sit sancto nomini, Nostrae fixum memoriae, Virtus et sapientia Non caritatis fictio. Christo Deo et homini.

Cruci.s in Colouia saec. 15. Cod. Vindobonen. 4556 Collect. ms. FF. S. ; mit Melodie.

37. In E|ti|)hania Domini.

Oriente oriens 2. Auctor saecli nascitur Stella nova claruit, Saeculorum vespere, Ex lacob egrediens A magis agnoscitur Lucifer emicuit, Artifex in opere, Balaam praesagiens Adorandus creditur Ut olim edocuit. Unus trino munere.

3. In ture divinitas, In auro dominium, In murra inurtalitas Et carnis supiilicium, Et haec tria caritas Offerat fidelium.

Trop. ms. Martialense saec. 12. Cod. Parisin. :i719. — 2, 3 Ac mag-is.

38. In Epiphania Domini.

lam ver exoritur, 3. Ecce, flos oritur, Laetemur i

Hiems conteritur, 4. Draco conteritur, Laetemur igitur, Laeteniur igitur, Novus sol oritur. Pax nobis redditur. Cesset tristitia, Cesset tristitia, Floralis gaudia Floralis gaudia Dat Epiphania. Dat Epiphania. - 38 —

5. Lans Christo dicitur, Laetemur igitur, Angelis canitur. Cesset tristitia, Floralis gaudia Dat Epipbania.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. '^'u. Cod. 615 (927). — 5, 3 Angelu.s canitur. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 43. — Vgl. das Lied : Novum ver exoritur, Anal. XX, 94.

Cantioiies Pasehales.

39. In Resnrrectione Domini.

R. Cedit frigus hiemale, Redit tempus aestivale, luventus laetatur.

1. Ecce, tempns est vernale, 3. Accusatur, condemnatur, Quo per lignum triumphale, Ligatur et flagellatnr, Inter ligna nuUum tale, Aceto, felle potatnr, Genus hominum mortale Opprobriis saturatur, Morte liberatur. Spinis coronatur.

2. ludaeorum turba duce 4. Gens ludaea, ^crucifige", Nucleus exit de nuce, Clamans „tormentis adfige, Nudus ponitur in cruce, Per raembra clavos infige" ; Terra tremit, et sol luce Adam Avemi de Styge Propria privatur. Extractns laetatur.

5. Gaude, plebs religionis, Dies resurrectionis Instat, novis plaude sonis, Expende tempus in bonis, Dum spatium datur.

Collect. ms. S. Mariae Rivipullensis saec. 13. in. Cod. Parisin. 5123. add. saec. 13. — Mit Melodie. :

— 39 -

40. In Resarrectione Domini.

1. Mittendus praedicitur, In cruce suspenditur, Morte ritae rincUur, Morte vitae rincitur, Et praedictus mittitur, Sanguis aqua labitur, Concipitur Redimitur Et nascitur, Et tegitur Magnum consilium. Mundi flagitium. Morte vitae vincitur Morte vitae vincitur Et tollitur Et toUitur Et moritur Et raoritur Mortis dominium. Mortis dominium.

2. Deus homo nascitur, Consolemur igitur, Morte ritae rincitur, Morte ritae rincitur, Et propter nos traditur, Surrexit, non moritur, Conspuitur, Absconditur Contunditur Et creditur

Et fit opprobrium. Nostrum iudicium. Morte vitae vincitur Morte vitae vincitur Et tollitur Et tollitur Et moritur Et moritur Mortis dominium. Mortis dominiura.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. *^/i4. Cod. Turonen. 615 (927). — 2, 5 contenditur. — 3, 5 et regitur. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques. p. 50 ff.

41. ln Resurrectione Domini.

Resnrrexit libere 3. Festina iam credere, Filius puerperae ludaeae gens miserae, Die tertia; Die tertia; Eia, Eia, Gaadeat ecclesia Gaudeat ecclesia Nova colens soliemnia. Nova colens sollerania.

Nos volens redimere 4. Hunc vere resurgere Ab inferni carcere Gaudeamus hodie Die tertia; Die tertia; Eia, Eia, Gaudeat ecclesia Gaudeat ecclesia Nova colens sollemnia. Nova colens soUemnia.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/i4. Cod. Turonen. 615 (927). — 2 der schlechte Keim hodie lafst eine Verderbnis des Textes 4, vermuten ; derselbe liefse sich mit den iiberlieferten Worten etwa so herstellen Gaudeamus hunc vere Hodie resurgere. Aus derselben Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 60 sq., mit

folgenden Fehlem: 2, 2 De inferni. — .3, 1 iam edere.

11 — 40 —

42. In KesDrrecfione Doniini.

1. Dies felix atque graia, 3. Haec est romphea sublata, Uaec est dies oiJata, Eaec est dies oblata, Dies nostri Vires perdit doloris terminus. bostis serpentinus, Haec est dies, Haec est dies, quam fecit Dominus. quam fecit Dominus.

2. Dies purgat haec peccata, 4. Evae mala sunt velata, Haec est dies ohhita, Ilaec est dies oMata, Dies purgans Vetus cessat hunianum facinus, luctus vespertinus, Haec est dies, Haec est dies, quam fecit Dominas. quam fecit Dominns.

Collect. ms. Mainris Monasterii saec. '*/i4. Cod. Turonen. 61.5 (927). — 1, 1 Dies felix et jjloria gegen den Reim. — 2, 1 Dies purg^ata peccata. —

2 , 3 Dies fehlt. — 4,1 durcb Radierung unleserlich ; der Text der Zeile aus Luzarches, Office de Paques, p. 38.

43. In Re.snrrectione Domini.

1. Agnus sine macula, 3. Fraude ludae sedula, Ini)iiici vinctda, Inimici cinculd, Praedictus per saecula Traditur per oscula Ex Abrahae semine; Occultato numine-, Inimici vincula. Inimici vincula Dirupisti, Doraine. Dirupisti, Doroine.

2. Post patrum oracula. 4. Post amara pocnla, Ininiici vincuJa, Inimici vincula, Prodit ex virguncula, Per crucis patibula Natus est de virgine; Nos redemit sanguine; Inimici vincula Inimici vincula Dirupisti, Domine. Dirupisti, Doniine.

Collect. ros. Maioris Monasterii saec. '^/u. Cod. Turonen. 61.5 (927). — 1, 4 Ex Habre. — 2, 1 Post partum. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 49 u. f., mit folgenden Fehlern: 2, 3 Prodit ex virgula. — 2, 6 fehlt. — 8, 6 fehlt. — 4, 4 redimit. — 4, 6 fehlt. — 41 —

44. In Resnrrectione DN.

1. Adest celeberrima 4. Totura est miraculum Dics resurgentis, Cliristi sacramentum, In qua sacratissima Quod praetendit speculum Caro redimentis Et vocis figmentum Ministratur popiilis. Et splendor visibilis. Expurgetur azima Datur in cen;iculo Ab inquinamentis, Mentis alimentura, Nam virtus altissima Ministratur popuio Stans in sacramentis Sed per tegimentum Plena est miraculis. Specie sensibilis.

2. Pnocedunt oracula 5. Panis vivus sumitur, Legis, prophetarum, Sed non immutatur Succedunt miracula Suniptus nec consumitur, Panem gratiarum, Sed sic operatur Laudis et potentiae. Divina potentia. Sine fide sedula Agnus verus editur Mentium sacrarum Hic ct immolatur, Permanens in saecula Per quem plebs redimitur Operatur parum Et iam liberatur Panis eucharistiae. Regis violentia.

3. Sacerdos et hostia 6. Celebrantes gaudium Hoc in sacramento Resurrectionis Christus est, et gratia Recordemus pretium Datur in augmento Nostrae passionis Simul et remissio. In cena dorainica. Totus est in hostia, Crescat per edulium Totus in fragrnento, Reparationis Manent accidentia Nostrae desiderium Sine fundamento Retributionis Et eorura actio. Et fides catbolica.

Ord. ms. Casinense saec. 14. Cod. Vatican. 9340.

45. In Resnrrectione nomini.

Christus surrexit, vinctos de carcere vexit, Quos bic diiexit, mundi cruciamine texit, PoUiciens caeli vincenti regna fideli, Expertes caeli iustos sociavit Abeli. Eia, felices hinc psaliatis genetrices, Omnes gaudete, destructae sunt quia metae. — 42 -

Daemonis astuti sumus effecti qooque tuti, 0 princeps Christe, tibi laus sit modulus iste. — Collect. ms. Eberhardiclusan. saec. 15. Cod. Treviren. 322. Mit Mel. — 1 victos. — 2 Et quod hic . . . cruciamina. — 3 AUiciens caeli viventi. 4 iustus. — 5 hinc psallades. — 6 quia mitte. — 7 aflfecti. -- 8 O princeps opem tibi.

46. In RetjQrreetione Domini.

1. Snrgens mortis victor fortis 2. Formam sumens humanalem, Praedam tulit de distortis In se tenens triumphalem Barathri militibus, Possidendam caelitus, Patri factus coaequalis Nobis vitam reparavit, Est mutatus talis, qualis Qua nos Adam parens stravit Se praestitit hominibus. Per peccatnm penitus.

3. Hanc advexit supernorum Turbae chorus angelorum Per pateutes aditus.

Collect. ms. Eberhardiclusan. saec. 1.5. Cod. Treviren. .322. Mit Mel.

47. In ResDrrectione Domini.

1. Epulemur in azimis 2. Gratnlemnr in laudibus Sinceritatis veteris Praecelsae Dei virginis, Et veritatis gressibus Det nobis suum tilium. Mnndi huins solacinm, Cordis, carnis pedibus Donec purgentnr vetera, Zima purgato veteri, Qno premimur nos, vitia. Quo firmemnr miseri.

Collect. ms. Eberhardiclusanum saec. 1.5. Cod. Treviren. 322. — 1, 5 purgando. — 1, 6 vitiis. — 2, 2 Ut nobis suum. — 2, 6 firraentur.

4S. In Exaltatiune s. Crncis.

1. 0 mira clementia, 2. Sna sola gratia, Triumphus et gloria, Triumphus et gloria, Propter nostra vitia Pia pius hostia Cmcis extollatur Christns immolatur, Triuraphns et gloria, Triumphus et gloria, Christns immolatur. Christus immoiatur. — 43 -

3. Evae contumacia, Gratis efficacia, Triumphiis et gloria, Triunijjhus et gloria, Adae igaorantia Inferni potentia Per cracera purfjatur; Cruce conculcatar; Triumphus et ploria, Triumiihus et gloria. Christus immolatur. Christus immolatur.

4. Zabuli saevitia, In crucis victoria, Triumphus et gloria, Triumphus et gloria, Potest[as, malitjia Porta prius invia Cruce debellatur; Caeli reseratur; Triumphus et gloria, Triumphus et gloria Christus immolatur. Christus immolatur.

Collect. ms. Maiovis Mona.sterii saec. "''i*. Cod. Turonen. 615 (927). —

2, 4 wahrscheinlich verschrieben ; lies etwa : Christus victimatur oder Ahn- liches. — 4, 3 Was in Klamraern steht, wegen Radierung' unleserlich. —

Aus dieser Hs. auch bei Luzarches , Office de Paques , p., '.i3 mit tblgenden Fehlem: 1, 1 .Mira Christi clementia; in der Hs. steht mira clementia mit fehlender Initiale; O ist zu ergiinzen. — 4, -i Potestatis gratia. — -5, 1 Gravi efficacia. — Die sechste Zeile in allen iStropheu mit Ausnahme der ersten ausgelasssn.

49. In Pentecoste.

£x linguis multifariis Nunc veni, pater pauperum, Hebraeus teritur, Tributor munerum Confusus tot linguagiis, Et lumen luminum, Quis phalanx loquitur In raentes hominura Apostolorum candida, Rigando, quod est aridura, Amore flammea. Regendo devium.

CoUect. ms. Eberhardiclusanum saec. 15. Cod. Treviren. 322. — 1,4 fallax. — 1, 6 flammeo.

50. De Corpore Christi

Ecce, magnum sollemnium, 3 De corporis raysterio Quo Cbristus summura omnium Christi, quod in hoc orgio Constituit mysteriura. Fiat cura magno gaudio, Hunc laudemus, Nos dicemus, Doxa theo Doxa theo in excelsis inbilemns. iu excelsis inbilemus.

2. Laetetur caeli cnria, Sicut fit vespertilio Gandeat omnis usia, Hebes pro solis radio, Deo patri sit gloria, De praesenti soUemnio Decantemus, [Exsultemus], Doxa theo Doxa theo in excelsis iubilemns. in exceliis iubilemus. - 44 —

5. Sed, quod neqnit locutio, 10. In carnem panis mutatur, Supplet nientis devotio, Pro vino sanguis potatur,

Ob hoc, sother, auxilio In liis tides operatur. Decantemus, Adoremus, Doxa theo Doxa theo in excelsis iubilemus. in excelsis iubilemus.

6. Cum turba stautes duodena 11. In omnibus et singulis Ad mensam Christi in cena, Totus manet parliculis, Alternatim voce pleua Hunc in omnibus saeculis Laudes demus, Rogitemus, Doxa theo Doxa theo in cxcelsis iubilemus. in excelsis iubilemus.

Expletis agni ferculis Unicum Deum senties, Panem fregit, discipulis Licet diversa species,

[Suis] dedit ; cum modulis [Carnis] verae materies. [Huncj laudcnius, Hic spcctemus, Doxa theo Doxa theo in excelsis iubilemus. in excelsis iubiiemus.

Dicens eis: comedite 13. Pulsis peccatis ideo, Ex hoc omnes et bibite, Qui est trinus et unio. Cibus et potus est vitae. Benedicanius Domino. Hunc laudemus, Decantemus, Doxa theo Doxa theo in excelsis iubileraus. in excclsis iubilemus.

9. Hunc discant panem ludaei 14. In nomine trinitatis Esse verum corpus Dei, Ite tnissa est dicatis, Baculo fulti fidei Nos cum rege raaiestatis Confitemus, Exsultemus, Doxa theo Doxa theo in excelsis iubilemus. in excelsis iubilemus.

Collect. m.s. Victorinum saec. 15. Cod. Parisin. 1.5105. — 1, 5 theos, so immer. — 6, 1 Eine Silbe zuviel. — 11, 3 Xunc in. — 11, 4 Hune rogitemu.s. — 13, 2 trinus et unus. — 14, 2 est deitatis (LesefelilerV). — Dafs Str. 13 spjitere Zutat, beweist der Keim; vielleicht i.st auch Str. 14 dem Liede nicht urspriinglich. — Abschrift von Kev. H. M. Baunister. ;

— 45 -

Caiitioues Partlieiiiae.

51. In Xativitate BMV.

1. lam novum sidus oritur, 2. lani nubes dissolvitur, laui patet galaxia, lani patet galaxia, lam ex ladaea nascitur, lam flos de spina rumpitur, lam oritur Maria, lam oritur Maria, lam nobis euim panditur, lam veruni lumen cernitur, lam det nobis gaudia lam demonstratur via, In caeli curia lam pro nobis pia

Gbristus. cuius tilia Exorat Maria, Et mater es, Maria, Ut fruamur gloria.

m.s. .saec. 15; Treviren. ?>22. — 1, CoUect. Eberhardiclusanum— Cod. 8 filius. — 2, 1 desolvitur. • 2, 3 lam nobis de spiiia rumpitur. — 2, 9 Ut sutnma fruitur.

52. In Purificatione BMV.

R. Gaudeamus nova cum laetitia!

1. Fulget dies hodierna, 3. Prius gaude, vetuli Nata luce sempiterna, Senex aetas servuli Nova dies, Dat se visum nova natalitia, Simeoni veteri, Novus annus, Mittunt aquas nova haec sollemnia, sub lechyto pueri, Nova decent gaudia Novitas miraculi, Novae laudis cantica. Quo mittuntur iaculi.

2. Speciali gaude choro, 4. Omnis ergo aetas, gaude. Maritali iuncta thoro, Sed tu, virgo, prius plaude, Suo Deus Virgo parit sempiterno iilio fiiium prudentiae. Ecclesiam Novum genus copulat conubio mirum lioc potentiae, ; Viduata Domino, Partum esse feminae Annae gaude gandio. Sine piaudat semine.

Trop. ms. Martialense saec. 12. [1.3. 14.]. Cod. Parisin. lloO; mit Melodie in Neumen. — 2, 1 corum. — 2, 5 sq. Copulat ecclesiam. — 3, 1 gaude ut veruli. — 3, 2 seruli. — 3, 3 Da se. — 3, 6 sub eccite pueri. — 3, 7 miraculum. — Die Keime der Strophen bilden die Vokale a, o, i, e ; demnach mochten die Strophen 1. 4. 3. 2 zu ordnen und eine .Schlufsstrophe, in u reimend, ausgefallen scin. - 46 —

58. In Assnmptione BiMV.

1. Cantat omnis crcatura, 3. Christo regi demus tura, Smt refert nobia iura, Sua refert nobis iura, Sua nobis refert iura Pio corde, [mente] pura, Virginis assumptio. Puro desiderio. 0, 0, Domino 0, o, Lomino Concinat iiaec contio. Concinat haec contio.

2 nos niensura 4. Dedit suum ins natura, Sua refert nobis iura, Sua refert nohis i'ira,

( ibi potusque mensura Rerum factor fit factura Sil in hoc soUemnio. Virginis in gremio. 0, 0, Domino 0, 0, Domino Concinet haec contio. Concinat haec contio.

Collect. ins. Maioris Monasterii saec. "/u. Cod. Turonen. 61-5 (927). —

Daraus auch bei Luzarclies, Office de Paques, p. 41 u. f., mit folgenden Fehlem: h 2 fehlt. — 2, 1 fehlt. — 3, 3 pura fehlt. — 4, 1 Dedit suum nil natura. — Der Sclilufsrundreim fehlt immer.

54. In Assnmptione BMV.

1. Adest dies celebris 2. Ubi regnat cum tilio Decoris et laetitiae In aeternis gaudiis, Virginis Mariae, Quae orat pro miseris Quae assumpta hodie Postulando veniam, Choris ab angelicis. Largiendo gratiam.

3, Felix caelorum domina, Piena polorura gaudiis, Astris praepollens lucidis, Pia Maria, Pro literatis Tibi paratis Crucitixum exora.

Collect. njs. Eberhardiclusanum saec. 15. t'od. Treviren. 322. 2. 1 regnas. — 2, 5 indulgentiam. — 3, 1 O felix. — .3, 3 Astris poUenciis. — Nacb 3, 5 scheint dies Lied aus Bohmen zu stammen. Vgl. Anal. I, 27. ;

— 47 —

55. In Assamptione BMV.

1. Dies recolitur 3. Virgo virginibus Annua, Sanctior, Tirgo caeli vehitur Mater cunctis matribus Ad ardua; Beatior, Nova res, panditur Fit astris omnibus lanua. Clarior, Per quam vitae scanditur Fit supernis civibus Ad pascua. Superior. K'* Igitur RO Igitur Merito Merito Plus solito Plus solito Adplauditur. Adplauditur.

2. Sacri mysterium 4. Stnpet angelica Operis Dignitas, Terris mittit gaudium Quod adtriittit caelica A superis Sublimitas Dum scandit solium Carnem, quam publica Aetberis, Piavitas Orat mater tiliam Arguit et lubrica Pro miseris. Fragilitas.

5. Tam mirandae rei Gratia Blanditur nobis Dei Clementia, Nam collatae rei Venia Laudis refer ei Praeconia.

Trop. ms. Martialense saec. 12. Cod. Parisin. 1139 add. saec. '-/is. 1, .5 Onara panditur.

56. In Assamptione HM\

1 a. Instanter 1 b. Laetanter Veneremur Coniungemur Condignis nunc laudibus, Supernis nunc civibus.

2a. Haec praesentia 2b. Laus sit angelis, Dulcis Mariae Gloria summo festa per sollemnia Deo sit in excelsis.

3 a. Quam prompserunt angelorum 3 b. Qui pro nobis homo natus Collaudando nunc caelorum Et in mundo conversatus Regem, Christum Dominum, Pater factus hominum. — 48 —

4a. Laudem demus pronius, 4b. Harmoniam crebrius Voce multa plenius, Discernentes merius, Hilarius, Celerius Araoenius, Ac verius.

5 a. Est in terra pax largita 5 b, Adest nobis salus illa, Et parentum est sopita Felix tulit quam ancilla, Prorsus maledictio; Est et benedictio.

Collect. ms. Tegurinum saec. 15. Clm. Moiiacen. 18921; mit Melodie. Nach Str. 5 wiederholt sich Str. 4 als Rundreim.«

57. De Beata Maria V

1. Gaude, gloriosa, 4 Cura deviantes Morborum medela, Curando curia, Laude copiosa, Procura viantes lustorum tutela. In viando via.

2. Tutela iustorum, 5. Prece preciosa Copiosa laude, Precantes intende, Medela morborum, Nece tenebrosa Gloriosa, gaude. Peccantes defende.

3. Via in viando, 6. Defende peccantes, Viantes procura, Tenebrosa nece, Curia curando Intende precantes Deviantes oura. Pretiosa prece.

Collect. ms. Lirense saec. 12. Cod. Ebroicen. 17. add. saec. 13; zweiraal mit Mel. A und B. — An ersterer Stelle folgen sich die 8trophen: 1. 3.5. 2. 4. 6. — 5, 4 Cantentes defende A. ^— 6, 1 Cantantes defende A. — Die geraden Strophen stets Umkehrungen der ungeraden.

58. De Beata Maria V.

1. Verbo verbum incarnatur, 2. Virginale gravidatur Dum Maria salutatur Claustrum, nimis admiratur A salutis baiulo, Naturalis regula; Sponso sponsa coUocatur, Tecum Deus operatur, Pax in terra reformatur Sic breviter persolvatur Universo populo. Ista quaestiuncula.

3. Virgo sancta, te precatur Grex hic, ut exaudiatur Eius deprecatio, Ut ad regnum perducatur, In quo quisque praeditatur Diurno denario.

CoUect. ms. Lirense saec. 12. Cod. Ebroicen. 17. add. saec. vait Mel. 59. De Beata Maria V.

1. 0 domina, 2. IUuminatrix Dorainatrix, Cordium, Illumina, Eliminatrix Vitae datrix Sordiuni, Femina, Imperatrix, Nostras tenebras. Nos visita.

3. Kespice nos, 0 matrona, Post hos threnos Nos duc, bona, Ad amoenos Vel amoena.

CoUect. ms. Lireuse saec. 12. Cod. Ebroicen. 17. add. saec. lo. Mit Mel.

60. De Beata Maria V.

1. Ave, virgo sapiens Cum iufaute loquere Et matura, Voce tuta, Caro Deum pariens Quo loqueute libere Ciintra carnis iura, Lex silebit muta, Angelornm gaudium, Ritus prisci Moyses, Pasce. cura, Vultum raota, Reorum remeiiium, Erubescat facies Manu tange pura, Legis iam corruta. Te gestantem brachia Puer uobis natus est, Tua gestent, eia, Cuius pater Deus est, Tibi iurigat basia Cuius mater prorsus est Doi genitura. Virgo impolluta.

3. Quos abscondit regulus In operto, Nostcr iste parvulus Traxit in aperto; Serpens factus aeneus In deserto, Quos vulnerat igneus, Dono cura ccrto Ergo spreta Veneri Vila siraus pueri Novatore miseri Statns iam reperto.

Liber ms. Miraculorum B. V. saec. 13. Cod. Arsen. 3.517. add. saec. 13- — 2, 2 Nocitiva. — 3, 9 spreta venum; der Reim scheint die Form Veneri zn fordem. — 3, 10 puri. Dreve», Cantiones et Muteti. III. 4 — 50 —

61. De Beata Maria V.

R. Nardus odorifera Stillat arce supera,

Per quam fit puerpcra Virgo maris stella.

1. Thronus regis instauratur Qui lodaeis suscitavit Hodie puella, Rude testamentum, Terra caelo fecundatur, Sese nobis instauravit Fundunt caeli mella, Novum testamenutm, Mella, quibus irrigatur Venit, nt non ultra staret Virginalis cella, Vetus sacramentum, Novus liquor eliquatur Et ut legis azymaret De vite novella. Veteris fermentum.

2. Deus, qui cum Deo vivit, 4. Benedictus sermo patris, Unius usiae, Qui sic nos revisit, Quera prae cunctis illinivit Per quem sacer thorus matris Oleo sophiae, Mendam non admisit, Humanandus introivit Quem a sinu patris [nata] Uterum Mariae, Caro non divisit, Humanatus nunc exivit Dum se carne calciata Clauso cursu viae. Deitas immisit.

5. Virgo prudens et virilis Nescia mixturae, Dum parturit sub virilis Forma creaturae, Virgo, cella trinitatis, Obvia naturae, Salvo iure castit;itis Purum parit pure.

Cod. Berolinen. Phillipp. 1996. add. saec. 12. — Der Refrain folgt jeder Strophe.

ti2. De Beata Maria V.

1. Salve, virgo regia, 3. Tua pudicitia Tui nati nata, Nunquam violata, Patrem paris filia Sed adest laetitia Natura mutata. Integre servata.

2. Totius triclinium 4. Eva nobis nocuit Tn es trinitatis, Dans mortem et luctus, Paris, virgo, filium Sed sic, virgo, floruit Vi divinitatis. Ventris tui fructus. — 51 —

Qnod antiqua vitia 6. Ta fons aquara gratiae Per te sint ablata, Oranibus inundans, Sed et castiraonia Mater regis gloriae, Salatis oblata. Infernum pessumdans.

7. Dilue propitid Reorum peccata, Quia reis aiia Non est advocata.

Collect. ms. S. Mariae Rmpullen. saec. 13. in. Cod. Parisin. 5132. add. saec. 13. ex.

(>3. De Beata Maria V.

1. 0 venerabilis Virtutum specimen et salutifera, et vitae ianua, Semper amabilis Nobis tam miseris atqne melliflua. stilla remedia.

2. Regina virginum, Fac, nostras tenebras felix puerpera, videns irradia, Decus sidereum, Tua dulcedine stella clarissima. supplices satia.

5. 0 lesu Domini genetrix inclita, lam suo iudici reos concilia.

Collect. ms. incertae orig. saec. 13. in. Cod. Tolosaa. 871. — Abschrift von Adr. Carrere S. I.

64. De Beata Haria Y.

Ave, Maria, 0 solacium Gratia Omnium, Plena, viris invia, Reis da remediam, Via regia. Mundo gaudium Tbalamus pudoris, Confer salutare, Summi vas odoris, Mundi luminare, Mater salvatoris Servans singulare

Atque filia, Privilegium, Parens paris nescia, Dum post puerperium Dans gaudia Egregium Dulcia. Gremium Terminans doloris Manens puellare Nostri taedia, Nescit vitium, Primi genitoris Mater absque mare ToUis vitia. Paris filium. 4*

i — 52 —

3. 0 puerpera, 4. Stella marina, Foedera Lumina Ferens orbi prospera, Cordium illumina, Cuius ubera Felix femina. Christum lactavernnt. Tuum ora natum. Per te recesserunt, Ne nos Adae falum Per te perierunt Trahat in peccatum. Legis vetera, Caeli regina, Celsa supra sidera, Vitae confer semina, Mortifera Discrimina Scelera Termina, Tua purgaverunt Nostrum munda statura, Sacra viscera. Terge crimina, Quod magi noverunt Mundes et reatum, Dando munera. Mundi domina.

5. Christo laudibus lugibus Insistcns cum cantibus Tuis precibus Petit adiuvari, Ne raundano mari Possit naufragari, Sed mortalibus Purgatis criminibus Et levibus Omnibus Possit adgregari Caeli civibus Atque gloriari In caelestibus. Cant. ms. Anglicanum saec. 13. Cod. Oxonien. Rawl. C 510. A. — Cant. ms. Gallicum saec. IS. Cod. Guefenbyteran. (377 (Helmstadien. 628). B. —

1, 6 Templum creatoris B. — 1 , ll" GraDdia B. — 2, 3 dans A. — 2, 7 Serra A. — 2, 13 Nescis B. — 2, 14 absque patre (gegen den Reim) B. — 3, (t Per te claruerunt B. — 3, 7 parueruut B. — 3, 15 Dantes B. — 4, 1 Stella niaris A. — 4,6 factum B. — 4, 7 ad peccatum. 15. — 4, 12 purga statum B. — 8tr. 5 fehlt A.

65. l»e Beata Maria V.

1. 0 Maria, 2. Aqua viva, 0 felix puerpera, Clausa semper ianua, Mater pia, Progressiva, Cuius suxit ubera, Stella non occidua. Qni creavit sidera, Ficus sed non fatua, Munera Irrigua De te flnunt dulcia, Paratlisi pascua, Spiritus sancti cratera. Balsamus, myrtus, oliva. — 53 —

loseph spica, 4. Salomonis Humus, (ie quo vipera, Thronus es eburneus, Per quam sicca Visionis lonae perit hedera, Electrinus urceus, Sanans angais vulnera David sitim satians Pertica, Puteus, Funda tu Davitica, Tu septenus cereus Parens cedrum mirica. Radians septenis donis.

5. lacob scala, Fac me caelum scandere, Mundi mala, Carnem, Satan fugere, Tollens Evae miserae Scandala, Pietatis ubere Gratiae fove sub ala.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. Pl. XXIX. 1. A. — Orat. nis. Campen.se anni 1462. Cod. Darmstadieu. 521. B. — A liat nur Str. 1.

66. De Beata Maria V.

1. Cella pudoris, 3. Fons sine limis Maria, vocata, Supernae virtutis, Plena dulcoris Qui pluis imis Et inviolata, Pocula saiutis, Gloria regis, Manna beatum Clausula legis, Das nobis gratun), Per prospera, MiriBce, Per aspera, Magnifice, Per invia 0 pia, Servos rege, Maria. Servos rege, Maria.

2. Porta polorum, 4. Corrige mores, Aegris medicina, Lava vitiosum, Spes miserorum, Pelle furores, Salus in ruina, Praebe virtuosum, Flos mulieris, Dele reatum, Nescia sceleris, Placa nobis natum, Per aspera, Per prospera, Per prospera, Per aspera, Per devia Per devia Servos rege, Maria. Servos rege, Maria.

Collect. ms. Llantoniense ('?) .saec. 13. Cod. Coll. Corp. CLritsi Oxonien. 59. — 1,6 Flo8 mulieris, gegen den Reira; vgl. 2, 6. — Vor 3, 7 noch MyBtice. — 3, 9 fehlt eine Silbe am Verse. — Abschrift von Kev. H. M. Bannister. — 54 -

67. De Beata Maria V.

la. Tenefae 1 b. Temere Rosulae Nebalae Lenia folia Prodeant lolia. Pullulant ex arida. Quae perimuDt valida.

2 a. Species 2 b. Series Aurea Rosea Quodlibet aes Quaslibet res Rutilitate praeminet. Germinis supereminet.

3a. Spectabilis 3b. Tractabilis Haec valorifera Haec odorifera Remedia creticae Viriditas inclitae Turmulae. Rosulae.

R " Singuli terrigenae, Diligite Prae ceteris rosulam floribus Laudibus In canoribus.

Proximam verbigenae Porrigite Nemoribus In temporibus Bulliens aream Paradisi plurimis decoribus.

4a. Genitor, 4 b. Posuit, Editor Imbuit Trifidae machinae Mystico semine Caelitus banc rosulam Desuper aridulam,

5 a. Anream, 5 b. Aruit, Roseam Caruit Butilatriam Ope, patriam Rediviviscit quoniam, Sed per rosulam Mariam

6a. Apparnit, 6b. Lux oritur, Claruit Moritur Amoenitas, Sterilitas, Qua reviviscunt Hanc vivificat saecula. diecula.

R " Singuli terrigenae etc. — 55 —

7 a. Prae violis 7 b. Quae rosula rosulam diligo, protnlit lilium, Quae puUulat in leritho, Quod caeli supercilium Supra celsas cedrus Rcgens fert saeculis eraicuit auxilium, Ac intra Nazaieth Praegnans verbigena vimit. filium.

8a. Per quod vetitus 8 b. Tamquam eminus Aditus Comminus Humanitus Hic eminus Est regenitus. Fulget Dominus.

9 a. Per rosulae 9 b. Per rosulae redolentiam stillicidia Deus omnipotentiam Supprimuntur dissidia, Implicuit, Salubria condescendentiam dantur praesidia, Ad sceleris Tot rosulae inclementiam. snnt subsidia.

10 a. Resonet laus et gloria 10 b. Lilia cura raemoria Per saecula Per rosulam meritoria, duratoria.

11 a. Mater filium saeculo 11 b. Sordes inquinumentorum Indnlgeat, Et tribnat lilium speculo genitis iterum

12a. Post saeculum 12 b. Peroptima ambigiferum regna polorum.

R" Singuli terrigenae etc.

Collect. ms. Tegurinum saec. 10. Clm. Monacen. 18628. add. saec. "/u. A. — Miss. ms. Altovadense saec. 14. Cod. Altovaden. LXV. add. saec. 14. B. — Ib, 1 Tremere B. — Ib, 3 Prodeunt B; lolea A. — Ib, 4 Quae

peribunt B. — 2a, :i Quolibet B. — 2b, 8 Quaelibet A. — 2b, 4 Lies germinis? — 3a, 2 Hic A. — .3b, 2 Haec fehlt B; Hic A. — 3a, 3 sq. und 3b, 3 sq. umgestellt A. — R", 7 verbigenani AB. — .5a, 2 Rosulam B. — 5a, 3 Luti laetam A; butilatria wohl statt buti latrix. — 5a, 4 Rediviscit A, rediviviscat B. — 6 a, 4 rediviscunt A, rediviviscunt B. — 7a, 1 Prae cunctis A. — 7a, 3 pullulant AB. — 7a, 4 celsa B. — 7a, 6 Hac intra. — Str. 8 und 9 fehlen B. — 8a, 1 veditus A. — 9b, 3 Supruntur A. — lOb, 2 rosulae A. — llb, 1 Sordens B. — 11 b, 2 tribuat et A. — 11 b, 3 genns iterum. A. — Die Wiederholung von R' nach Str. 6 und 12 nur in B, au zweiter Stelle mit dem Vermerk: „quaeratis superius". ; ; ;

— 56 —

68. De Beata Maria Y.

1. Veni, sancte spiritus, 4. Tu virtutum speculura, Et in me robur auge Lucet in te virtuosum, Salomonis sophia, Eftunde lumen caeliius Tu perlustrasti sneculum Et munda, quod est jn me Splendore vitiosum. claritatis, o Maria. Fer solamen misero, Luna sub tuis pedibus, Qui uititur laudare Tu es amicta sole, Mariam, piam virginem, Ex te processit tilius Cuius laudem intendo Homo Deus propalare. Sine peccati mole.

2. Maria, mater giatiac. 5. Languoris tu solacium, Spes veniae, Peccantium Solamen miserorum, Tu spatium, Maria, Tu civitas iustitiae, Spes in te sperantium, Vas gloriae, Errantium Reparatrix reorum Tu es directa via, Tu stella maris lucida, Actus meos dirigas Tu iTitilans aurora, Orisque rege dicta, De me demas aspera, Hostes nocentes destraas Da pro^ppra, Et diluas, Cor ariduni dulcora. Virgo, mea delicta.

3. Ave, regina virginum 6. Tu rosa parens lilium, Et angelorum, Tu virens virga Tbronus Salomonis, fructum protulisti, Tu peperisti dominum Cum peperisti filiuni, Caelorum Quem contra carnis Ave, vellus Gedeonis, morem genuisti Tu sola virgo crederis Tu mater maris nescia, Et mater deitatis, Celia divinitatis, Tu sine spina lilium, A nobis pelle noxia Triclinium Et vitia, Totius trinitatis. Nos solvas a peccatis

Et fac cae i gloria Gaudere m beatis.

Pass. et Orat. ms. Emmeramense saec. 14. in Clm. Mnn.icen. 14528. — 57 -

69. De Beata Maria V.

1. Ave, mater o Maria 3. Plena dalci medicina. Pietatis, tota pia, Tu protegens a ruina, Sine te non erat via Tu es portus, tn carina Deploranti saecnlo. In omni pcriculo.

2. Gratia tu nobis data, 4. 0 Maria, tu solaris Quam fidelis advocafa, Micans phoebus, stella maris, Caeli thronis es praelata Christo regi tutelaris In aetenio solio. Coruscanti solio.

Cant. ms. S. Salvatoris Venet. saec. "^'i6. Cod. Bononien. 2216. A. — Cant. ms. Franciscan. Venet. .saec. 15. Cod. Marcian. It. IX 145. B. — 1, 4 A deploranti A. — 2, 3 prolata B. — Str. y und 4 umgestellt B. -''), 1

dulcis A. — 3, 2 Tu e.s B. — cJ, 3 Tu es puntus A. — 3, 4 In fehlt A. — Str. 4 fehlt A.

70. De Beata )laria V.

1. Rector potens caeli, terrae, maris, Omnium factor, qui modcraris Alto deitatis consilio Summa cum imis nullo medio, Tu matris ad laudes summe bonae Digno dato sermone Os aperi, pulsoque vitio Purae matri pura sit cantio.

2. Dic, Christi, dic, misericordiae. Dic nostra, dic, totius gratiae, Qua laude te referamus, mater? Quia contentus a nuUo pater, Continens orania, qui non caelo Capitur, hic sub velo Velaminis carnis a te nata Natus est filius, o beata.

3. Dicant omnes: o vere beata, Quae per illud ave salutata Ab ingenerato illo vaevae Sanasti omnes filios Evae, Nam morti deditus homo mortem Non vicisset, si sortem Hanc non terminasset per te data Gratia misericors, beata.

Collect. ras. S. Floriani saec. [11. et] 13. Cod. Floriaii XI 58. — 2, 5 Contines. ;

— 58 -

71. De Beata Maria V.

1. 0 quanturo sollicitor 3. Vae vobis presbyteris, Et curis snppeditor, Qui estis [in] literis Dum corde transmeditor Testamenti veteris Praesens et futurum; Et novi doctores Praesens et praeteritum Praestatuti ceteris, Vergunt in interitum, Obstructores aetheris. Talem habet exitum Indiscreti oneris Humana natura. Estis inianctores; 0 qui intellegeret Cathedrae recubitus Mortem, quam sit dura, Primos adamatis, Et tinem prospiceret, Si sit [vobis] subditus, In timort viveret. Commissus divinitus, "Voveret et redderet Grex salvus vel perditus, Deo soa iura. Minime curatis.

2. Cunctis, quibus milito, 4. Quid de vulgo proferamV Diebus in proposito Nunqnam eius suflFeram Sum, quod velim subito Ita, quod non efferam Aut cras emendari Miras falsitates, Cras ut corvns crocito Cuius lingua florida, Et cras idem appeto, Acta vero sordida Volo, sed non quaerito Et corda sunt perfida A sorde mundari. Per subtilitates, Lingua, sed non ratio Traditur sophistice Spondet haud peccare, Nec est, ut apparet, Sed nec satisfacio, Doctrinae catholicae Sed, [si] venit unctio, lam factae sunt psensticae, Tunc venit compunctio Si quis vivit deice, Vix passu salutari. Mundi laude caret.

5. Adiuva nos, Domine, Qui passus es pro homine, Ut in tno nomine Semper gloriemur; Maria, humilium Et spes, salus omuium,

Tu pro nobis tiliuiii Ora, ut salvemur. Audi nos, nam te filius Nil negans bonorat; Salva nos celerius, Christe, sis propitius, Pro quibus te dulcius Virgo mater orat.

Collect. ma. Pragense saec. 15. Cod. Pragen. I G 39. — 1, 9 O quis. — 2, 3 Sim. — 4, 14 Hic mundi laude. — 5, 12 Christe, tu si.s. — 5, 9 sq. entlehnt aus der Sequenz Ave praeclara. — 50 —

72. De Beata Maria V.

Tempore Paschali.

1. Concordi laetitia 3. Qaam concentu parili Propulsa maestitia Chori laudant caelici, Mariae praeconia Et nos cum caelestibus Recolat ecclesia. Novum meios pangimus. Virgo Maria. Virgo Maria.

2. Quae felici gaudio "4. 0 regina virginum, Resurgenti tilio Votis fave poscentura Floruit ut lilium Et post mortis stadium Vivum cernens tilium. Vitae confer bravium. Virgo Maria. Virgo Maria.

5. Gloriosa trinitas, Indivisa unitas, Ob Mariae merita Nos salva per saecula. Virgo Maria.

Clement, Felix, Choix des pvineipftles Sequences du moyen-age, Paris 1861, S. 86. „Tire d'un manuserit du XV siecle, qui nous appartient."

76. De Beata Jlaria V.

1. In trinitate consistit perfectio, In trinitate vitae stat refectio, In trinitate graduum collectio, Et in trinitate caeli radicantur. In illo numero t>eus trifario Modo providit nobis ordinario, Aspiciens de caeli viridario,

In quo lucis tilii sine tine laetantur. Extreniis medium simul compegit Magister omni in sapientia. IUud videns Mariae providentia Interpretes circumspccta sententia; Tunc tripartitae portionis optimam elegit.

2. Disce praecelsae virginis magnalia, Efficitur suppeditans carnalia Mater Dei vera, non alia, Haec ab aeterno vas electum meruit vocari. Haec est deserti petra Moabitica, De qua bibit aquam turba levitica, — 60 -

Haec est triumphalis fanda Davidioa, Per quani Golias debuit gigas bumiliari. Haec est stella lucis ex lacob orta, Haec est Salomonis reclinatorium, Totius trinitatis consistorium, Haec est proselytarum divisorium, Soli Deo traiisibilis Ezecliielis porta.

3. Vide, quanta Dei sit humilitas, Quod eius caro facfa est sublimitas, Immensurabilis est haec stabilitas, A nobis mentis oculis non potest videri. Divina fecit ista miseratio, Quod protoplasli cernitur salvatio, Quem noxiaiis pomi masticatio Morti dedit, hunc redemit natus Dei veri. Ex virgine rex nasci dignabatur, Haec est mater nostra verissima, Virgo et mater Deo dilectissinia, Succurre nobis, quaesnraus, piissima, Nam per te genus hominum perpetuo salvatur.

Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 [s. n.] — 2, 2 Virclitur. — 2, 5 petri.

74. De Beata Maria V.

1. Alma mater. gemma principalis, Te perornat mira castitas, Et coliaudat plebs universalis, Quam pavit tua fecunditas, Dum per aurem Deum concepisti Et sine dolore pcperisti Et post partum virgo permansisti.

2. Hunc partum legislator praesignavit, Dum rubus ardens incanduit, Ezechiel portam clausam monstravit, In te virga lesse floruit. Gedeonis per te vellus rigatur, Area telluris solidatur, Fiiius Dei sic humanatur.

3. Cum sis nostri utriusque niater, Summi regis ac lapsi hominis, Nil negando te honorat pater Ob virtutem tui uominis. ;

— 01 —

Ergo pro nobis interpella natum, Pia prece dilue reatum, Nos duoas in be.itorum statnm.

Collect. ms. Tegurinuin saec. 10. Clm. Monacen. 18628. add. saec. (Mit Neumen.)

75. De Beata Maria V,

1. Humilitate stringitur aeternitas, Et corde puro capitur benignitas, Sic mortis umbra cingit immortalem; Incircumscriptus loco circumscribitur,

Cursus naturac liis decretis labitur, Dum Deus formam sumit tulem. De caeli ergo solio Mariae claustrum vcrbum visitavit, Ut uos niundaret lolio, Caput serpentis virgo conculcivit Adulter princeps tollitur, Maxilla Leviathan perforatur, Regoum eius destruitur, Emptitiis libertas condonatur. Sic Holofernis demilur Caput atque Goliae Funda m.inu feminea, Tunc Htbiaea Cessat immolatio. Crescit lionor Mariae.

2. Non sum dignus videre caeli soUum, Propter pcccata defluo ut folium, Dormio moriis umbra soporatus, Pro fonte peccati septenario Mergor delicti flumine nefario, Fremo gehennae freno iaqueatus. Libellus repudii Datus milii facie sanctorum, Cessat spes auxilii, Nam dnco tristis fructum labiorum, Si dulcis me despexeris Maria, revocatrix proscriptorum, Cadentem ni erexeris, Mox deputabor sorte damnatorum. Aeternum principium,

Mitte me, si praesumis, Salva praedulci gratia Labentia, Virgo beata, revoca, £x hoc honorem sumis.

11 ;

— (32 —

3. Pulchre cubas poli summo fastigio, Angelorum circumdaris collegio, Fons sinu tuo manat pietatis Ponis funestae haeresi tu terminum, Mater perfecta beatorum nominum, Tenes thesaurum verae castitatis. Immolatur tis filius In forma panis manu sacerdotis. Cibo (juid hoc sapidins? Hunc nobis confer, pia, tuis votis, Ut cum molares steterint, Clausis fenestris thorus dissolvetnr,

Aethiopes si venerint, Potestas contra nos his nulla detur, Nam virtus omnis deficit. Sola sis advocata, Verbosa viris ratio Et cautio Deperit, si abfueris, Praedulciter trabeata.

CoUect. ms. Stiriaceuse saec. 15. Csd. Stiriaccn. L 26 [s. n.]. — 1, 13 Regnuni Dei destruitur. — 1, 18 Hebrae. — 2, '6 Dormitis mortis. — 2, 12 praescriptorura. — 3, 1 cumbas. — 3, 3 mana. — 3,4 funestri. — 3, 7 Immolatur tibi filius. — 3, 9 quod. — Verfasser nach der Hs. Magister Nicolaus de Sweydnicz.

76. ^Mutetum de beata Virgine".

Imperatrix supernoruni Mortem nostram destrue, Civium, Vitam nobis tribue. Consolaaix miserorura Tu nostrum refugium, Et gaudium. 0 Maria, Verum lumen cordium, Nobis fer auxilium, Vitae datrix, Virgo pia. Mediatrix, 0 splendor gloriae, Hominum, 0 lux ecclesiae, Exoratrix Nos te laudantes, Sis pro nobis ad Dominum. Nos exsultantes Per te mors destruitur, Tuis laudibns, Per te vita redditur; lunge caeli civibus.

Sermones ms. (S. Benvhardi supev cantica) saec. 12. Cod. Hilarieu. 40. add. saec. "/u- — Das Ganze rait einstimraiger Melodie, was zur Fest- stellung des Begriflfes eines Mutetum von Interesse ist. Cantioiies de Sanctis.

77. De sancto Nicolao.

1. Incornparabiliter Innumerabilibus Cum inpunditate Nicolai vita Gaudeamus pariter Clarens claris actibus In bac soUeranitate. Ut gerarais redimita.

In festo beatorum Nondura verba forraare Huins et aliorum Norat et praedicare, Decet raelos canorura Novit iam ieiunare Dari Deo deorum. Et a mammis cessare. Hi sunt beati, quorum Incepit castigare Pater est rex caelorum Corpus suum amare Nicolaus elisorum Per saecula saeculorum.

B,° Festura ergo pontificis, R" Festum ergo pontificis, lam sociati caelicis, lam sociati caelicis, Cum cantibus mirificis Cura cantibus mirificis Atque modis organicis Atque modis organicis Festivetur a clericis, Festivetur a clericis, Sed raaxime scbolasticis. Sed raaxime scbolasticis.

3. Decet ipsum precari Et iuste venerari, Qui natas lupanari lam datas revocari Fecit eisque dari Auri pondus praeclari, Sic patrem consolari Voiens et has servari.

R" Festum ergo pontificis etc.

[IH. Cod. Parisin. 11:^9. — 1 , 10 Trop. ms. Martialense saec. 12. 14.). — et rex. — 1, 11 Lies: clericorum ? — 1, 15 sociasti. — 1, 18 hac clercicis. 2, 7 Novit nam. — Vor 3, 1 scheinen vier Zeilen zu fehlen. — 3, 2 Et ustra venerari. — 3, 3 nata. — 3, 4 data. — 3, 8 Volens et asservari. ;

— 64 —

78. De sancto Nicolao.

1. Sollemni gaudio 3. A morte clericos, Sit aucta contio A mari laicos Fidelium Eripuit Ad digni [titulis] Et multis aliis Sollenne praesulis Idem prodigiis Praeconiuin. Emicuit.

2. Praecedant clerici, 4. Ut res haec clareat, Succedant laici lam lector subeat Tripudio, Officio, Ope Nicolai De vita praesulis Poscentes se trahi Audita populis" De devio. Sit lectio.

R" Sollenni gaudio Sit aucta baec contio.

Collect. ms. Lirense saec. 13. Cod. Ebroicen. 1. add. saec. 13. Mit Mel. — 4, 1 res ex clareat.

79. De sancto Nirolao.

1. Nicolaus inclitus, 3. Vox emissa caelitus, Luudet oinnis spiritus, Latidet omnis spiritus, Factus est divinitus Viam, dixit, aditus Praesul cum laetitia, Serves vigilantia; Laudet omnis spiritus Laudet omnis spiritns Gubernantem omnia. Gubcrnantem omnia.

2. Grex erat sollicitus, 4. Qui praefore praescitus, Laudet omtiis spiritus, Laudet omnis spiritus, Quem pastoris obitus Praeferret intuitus, Laeserat maestitia, Deferret insignia; Laudet omnis spiritus Laudet omnis spiritns Gubemantem omnia. Gubernantem omnia.

5. Vigilare solitus, Laudet omnis Sjiiritus, Sic est sancta deditus Praesul in ecclesia Laudet omnis spiritus Gubernantem omnia.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/i4. Cod. Turonen. 61.5 (927). 3, 1 VoR emissa. — 4,1 Qui praefore praesitus. — Aus dieser Hs. auch bei Luzarches, Office de Paques, p. 42 sq., mit folgenden Fehlem: 4, 1 Qui pectore positus. — 5, 3 est sacra. — 5, 4 Praesul in Lycia. ; —

- 65 -

80. In Festo S. Nicolai.

De Episcopo Puerorum.

1. 0 sedes apostolica, 3. Emitte nova cantica, Gavde, sedes mavnetica, Gaudc, sedes niannetica, In hac die dominica Servos tuos laetifica, Novum pastorem suscipe, Non adplaudentes corripe, Gaude, sedes mannetica, Gaude, sedes mannetica, Novnm pastorem suscipe. Novura pastorem suscipe.

2. In hac die dominica, 4. Descende, virtus caelica, Gaude, sedes )>iannetica, Gaude, sedes mannetica, Emittc nova cantica, Quod corruit, aedifica Novus adplausus concipe, Sab isto uovo principe Gaude, sedes niannetica, G.;ude, sedes mannctica, Novum pastorem suscipe. Novum pastoreni suscipe.

Collect. ms. Maioris Monasterii saec. "/i4. Cnd. Turoneu. 61.5 (927). — 1, 2 Zu sedes iiiaunetica cfr. Du Cange s. v. manneta, exametum. — 3, 4 aplaudantes. — Aus dieser Hs. auch Luzarches, OfBce de Paques,

p. .33 sq. niit folgenden Fehlern : 1, 2 und im folgenden immer Nannetica.

2, 6 fehlt. — 3, 6 fehlt. — 4, 6 fchlt. — Zwischen .Strophe -i und 4 scheint mindesteus eine Strophe zu fehlen, da soust die erste Zeile jeder Strophe die dritte der vorhergehenden wieder aufuimmt.

81. Oe sanctis Innocentibas.

In laudes innocentium, 4. In somnis hanc fallaciam Qui passi sunt martyrium, Viderunt ac ad patriam Fsallat chorus infantium: Per viam tendunt aliam. Sit decus regi martyrum Sit decus regi raartyrum Et gloria. Et gloria.

Cum fiiius apparuit, 5. Nunc videns, quod paraverat. In quo patri complacuit, Iratus rex cum furia Terrenus rex infremuit. Nefas constans celaverat. Sit decus regi martyrum Sit decus regi martyrum Et gloria. Et gloria.

Hunc maws iubet (juaerere, 6. Ut vitam morte omniuiii Qni praecedente sidere Occidat, Dei filium, Tres pergunt trinum colere. Datur regis imperium. Sit decus regi martyrum Sit dccus regi uiartyrum Et gloria. Et gloria.

Trop. ms. Martialense saec. 12. [13. 14.] Cod. Parisin. 1139. — 2, 2 patris. — 3, 2 praecedentis. — 3, 3 Tres idem trinum. — 5, 1 Ne videns. — Nach 5, 3 Alleluia. — 6,1 mortes. — 6, 2 Occidens. — 6, 3 Cantu regis. Dreves, Cantionea et Muteti. III. 5 - (3(3 —

82. De s. lobanne Baptista.

Cleri universitas, 4. Dum iuveuta floruit, Solve laudes debitas Maculari respuit Beato lohanni, Vaniloquo felle, Ut per eum siccitas Hinc eremum coluit Cesset, et huraiditas Et pro pastu habuit Assit boni anni. Locustas cum melle.

Gande, cleri contio, 5. Vitam ducens asperam Laetare cum gaudio, Docuit ad literam lohannem implora, Atque baptizavit, Ut eius subsidio Vestem gerens bugeram Aestuum eflFusio Nec vinum nec siceram Cesset absque mora. Nec mustum potavit.

lohannis nativitas 6. Mundo nolens subici Per sortes exhibitas Nominis angelici Claruit praeclare, Voce nominatur, Cui laudes debitas Carne spernens infici Populi immensitas Laurea centupiici Debet decantare. Caelo laureatur.

Lux, lucerna praevia, Hos aestus abhinc via Pulsa livione Ac in caeli curia, Ubi pax et gloria, Nos tecum repone.

Collect ms. Trecoriense saec. 14. Cod. Parisin. Nouv. acq. 426. - 1. 6 bonis. — 4, 4 Hic. — 7, 2 via, imp. von viare, transitiv gebraucht.

8;i De s. lohanne Baptista.

1. In hoc festo breviter 2. In qno Samsou meruit lubilemus pariter Collaudantes Dominum, Aulam caeli scandere, Salvatorem omnium. yua regnat rex gloriae.

R " Festum miri viri, R " Festum miri viri, Festum miri viri, Festum miri viri, Eia, celebremus. Eia, celebremus. : : ;

— 67 —

M. Qui natus de sterili Fit praecursor Domini, Signis et virtutibus Effulsit in plebibus.

R'' Ipsurn, ipsum mirum Virum, mirura virum, Ergo collaudemus.

Trop. ms. Martialense saec. "/12. Cod. Parisin. 1139. —

Caiitiones Morales.

U. Pater Noster.

1. Fater, tui sumus, o. Panem nostrum hodie Cui et poli sidus; Cotidianum praebe; Sanctifica laude Et Jimitte pius Noraen tuum dare. Sicut terrae pondus.

2. Adveniat regnum, 4. Libera nos recte Quod est sempitemum Ab antiqua fraude, Fiat voluntare Maneat tutamen

Sicnt poli terrae. Fiat, fiat. Amen.

Trop. ni.s. Martialense .saec. 12. (13. 14.) Cod. Parisin. ll.!9. — 1, 2 Qai et poli.

S5. De Paenitentia.

1. Quare non cessas vivere, 2. Cur de te non deliberas 0 miser homo, misere? Et quare te non liheras, Cnr moriendo vivitas Miser, a morte misera ? Et quare te non excitas Dum vivis, nunc accelera A somno mortis miseraeV Delere cito scelera

Ciamat ad te cotidie Nec paenitere differas, Fius largitor veniae Ne poenas mortis perferas Sunamitis. revertere, Illic, ubi est mors altera. 0 miser[a], egredere De ^abylonis carcere.

Dnm modo possibilitas Dum tractas de indicio Adest et opportunitas, Finali vel bupplicio, Cur differs culpas plangere ? Cur in te tanta caecitas? Cnr in obsraeni.s habitas, In quo dormitat ratio, Cur in sepulcro latitas Cur semper vacas otio? Perversae conscientiae? Surge, ne poenas debitas Cur iudicem non dubitas, Com damnatis sustineas Cor te demulcet foeditas Et in infernuin pcreas, Luxus et immuuditiae? Ubi nulla redemptio.

Collect. ms. S. Germani Autisiodoren. saec. 15. Cod. Autisiodoren. 23. 5* — 68 —

86. De paenitentia noii differenda.

1. Dic, homo, cur abuteris 3. Certe non excusaberis Discretionis gratia, Dissimnlando talia, Cum vitae viam deseris Nam, si sic subterfugeris, Et tendis ad supplicia? Post restat conscientia, Saluti praefers otia Qoae non tacet latentia, Et pretiosis vilia Et divina iudicia Nec metu poenae fiecteris Declinare non poteris, Nec spe salutis traheris, Sed, si convictus fueris, Ut sumnia quaeras gaudia. Patet mortis sententia.

2. uid valet mundi gloria, 4. Kon contidas de venia, Yido, quam sic amplecteris. Si sero paenitueris, Multa vides iudicia, Dies est peremptoria, Qui scientcr deciperis, Quam nisi tu praeveneris Mundum, qui fugit, sequeris Fructu condigni operis Et tum labente laberis Et reatum purgaveris, Sequendo transitoria, Erit tibi niiseria Sic bona permanentia Absque misericordia Sub aure surda praeteris. In aeternum cum miseris.

5. Ergo vides, cum veneris In iudicis praesentia, Qui tibi, prout egeris, lusta reddet stipendia, Xe gloriosa patria Tua te privent vitia, Nam, si mundus occurreris, Cum iustis sociaberis < In aeterna laetitia.

Collect. iiis. Victorinum saec. 15. Cod. Parisin. 14810. A. — Collect. ms. Victoriiium saec. [14. et] 15. Cod. Parisin. 14923. B. — Collect. ms.

Victorinura saec. 15. Cod. Parisin. 15163. C. — 1, 2 Discretione H. — 1, 5 (ictia AB. — 2,4 Quod B; Qiiae C. — 3, 5 non latet AC. — 4, 5 Fructu ciira dig^ni B. — 5, 1 vides AB; quo veneris A. — 5, 6 privat A; privant BC. — 5, 8 Cum istis A. — Nach jeder 8trophe wiederholen sich 1, 1 sq. als Rundreim. Gedanken, Ausdruck des Gedankens und Rhythraik dieses Liedes sind so sehr diejenigen Philipps de Gr^ve, dafs ich nicht unihin kann , ihn fiir den Autor desselben zu halten. Dies ura so mehr, als sein Lied: Cum sit omnis caro foenum in allen drei Quellen roit diesem Liede ver- bunden ist. Dies Lied steht auch in Cod. Palatin. Matriten. 2 N 4 saec. "/14, eben- falls ohne Angabe des Verfassers. — Vgl. Leyser, 422; Haur^au, Des poemes latins attribues a Saiut Bernard, 28. ! ; ! ! !

- (39 -

87. De Morte et ladicio.

1. 0 Christi longanimitas, 3. 0 quae mortis acerbitas Et longa exspectatio, Et quanta trepidatio, 0 mira Christi pietas, Cum tam tangit mortalitas, 0 quanta miseratio Ut fiat separatiol

0 cordis induratio I Quid prodest delectatio, Quid differs, cur non cogitas, Quid pestiva iucunditas?

Homo, quae \ itae brevitas ? Numquid pro vita flagi^as ?

Cito tit consuramatio. 0 sera recordatio!

R" Cernat hoc loeditatio, R " Cemat boc meditatio, Quid nos primo fuerimus Quid nos primo fuerimus; Nihil prodest elatio, Nihil prodest elatio, Nam terra tandem erimus. Nam terra tandem erimus.

2. 0 vanitatum vanitas, 4. 0 servitus, quid cogitas

Curarum occupatio I Apparens in iudicioV 0 cur ambitur dignitas, 0 arguens crudelitas Cur opum cumulatio? Hostis et accusatio Quo tendit congregatio, 0 dolor, 0 confusio, Aut quid valet cupiditas 0 horror, o obscuritas, Et in sepulcro foeditas 0 poenarum aeternitas Et extra dealbatio"? Et ignis aestuatio

5. 0 homo, cnr non cursitas, Ut detur tibi mansio? Quam felix immortalitas Et nulla trepidatio, Sed perpes exsultatio Sanctorumque societas Et permanens felicitas Et laeta Dei visio

Collect. ms. Victorinum saec. 15. Cod. Parisin. 14810. A. — Collect. ms. Victorinum saec. [14. f i\ 15. Cod. Parisin. 14923. U. — CoUect. ras. Victorinum saec. 15. 15163. C. — Nach 1, 5 folgt noch Et niortis festinatio Cod. Parisin. — ABC ; diese Zeile ist aber nach Analogie aller anderen Strophen zu tilgen. 1, 6 cur non agitas AHC — R", 1 haec AC. — 2, b de abbatio H. — 5, 6 Quid pecunia iucunditas B. — Das Repert. hymnol. Chevaliers bezeichnet dies Lied als „divisio" des Liedes Dic homo cur abuteri.s. Zwar hangen die beiden Lieder in A und C zusammen; dafs sie aber nicht zu- sammengehoren, sondern zwei getrennte Lieder sind, beweist einmal das

Versmafs , das in unserem Liede eine Zeile weniger hat als in jenem , ferner der Reim, der in diesem Liede durch alle Strophen auf itas und io, in jenem dagegen auf eris und ia gebildet ist, endlich der Rundreim, der in beiden Liedem -verschieden, in diesen vierzeilig, in jenem zwcizeilig ist. Auch fiir dies Lied ist Philippe de Greve als Verfasser anzusehen, da beide Lieder zweifelsohne aus einer Feder geflossen. ;

— 70 —

88. De Pocna Peccati.

1 a. Eva virum 1 b. Perdidimus dedit in niortem, caeli cohorfem, Omnes eam Gemit homo sequimiir sortera se hinc exsortem.

2a. Pulsus in hanc patriam 2b. In sudore corporis Patitur miseriam; Cursum habens temporis; Proh dolor, Corporis, Proh dolor! Temporis.

3 a. Surgunt spinae, 3 b. Operantur tribuli, exsuli

4 a. Humillimi 4b. Simillimi.

5a. Eva, mater, 5b. TerribiUs

paris in tristitia ; data est sententia.

6a. Sorte hic degunt misera, 6b. Trudit sede de supera Quos vipera Ad infera, Letifera Ad infera

7. Sede de supera.

Trop, ms. Martialense saec. 12. (13. 14.) Cod. Parisin. 1139. — Mit Mel. in Neumen. — 4a, 1 Humillimo. — 4b, 1 Sub millimo. — 5b, 2 est fehlt. — 6a. 1 hic legunt. — 6a, 2 Quo. — 61), 1 Strudit sedens de. — 7, 1 Sedens de.

89. De Morte.

1. Deus. quam brevis est Ni terapus redimas,

Vita mortalium ! Dum liabes spatiura, Suo perit augmento. Mors cita tibi lento. Eam si compares Heu me, quid faciam, Ad aevi spatium, Cum ad iudicium Vix par est ut momento. Surgam de moiiumento?

2. Ut fumus deficit, 4. Districti iudicis Cadit ut folium, Stans ad praetorium Quod rapitur a vento. Quo fruar argumento? Fili putredinis Quam felix fuerim Et cibus vermium, Intrans in gaudium Homo quod est, memento. Lucratus de talentol

Tropar. ms. Martialense saec. 12. (1-3. 14.) Cod. Parisin. 1139. — Die Initialen der Strophen fehlen durchgangig (doch nicht in Str. 1); sollte indes nicht doch Heus statt Deus zu lesen sein? — 4, 1 Uistrictis. — 4, 3 Quid. — 4, 5 gaudio. ;

— 71 —

90. De Mnndo.

Multa nobis adversantur, Mundus fraudes praemolitur, yuibus mores impinguantur, Scelus celat et blanditur, Tria tamen principantur, Dum, quod spondet, non largitur, Quae vicissim proeliantur: Mendax esse comperitur, Hostis invisibilis, Occultans versutius, MuDdus hic umbratilis, Rerum affluentias Caro, comes fragilis, Spondens et res varias, Ista coniangantur. Omnia raentitur.

.3. Dignifates et praebendas Hic iiromittit exhibendas, Si magnates non offendas, Sed ipsorum tegas mendas Et occultes vitium Suave per mendacium, Quod est adulantium Sed hoc non attendas.

Flacius, De corrupto ecclesiae statu poemata. p. 23. sq. — 1, 2 mores adeo. — Nach Versmafs uud Inhalt kijnnten diese Strophen fiiglicU zu Anal. XXI, N. 207 gehoren.

91. De Paenitentia et de Stata niundauo.

1. 0 quantum sollicitor Cunctis, quibus milito, Et curis suppeditor, Diebus in proposito Dum corde transmeditor Sum, qaod velim subito Praesens et futurum. Aut cras emendari.

Praesens et praeteritum Cras ut corvus crocito, Vergunt in interitum, Et cras idem appeto, Talem habet cxitum Volo, sed non quaerito Humana natura. A sorde mundari.

0 quis intellegeret Ligari sed non cupio, Mortem, quam sit dura, Spondens liaud peccare, Et finem prospiceret, Sed nec satisfacio, In timore viveret, Sed [si] venit unctio, Voveret et redderet Tunc venit compunctio, Deo sua iura. Vix possum salvari. - 72 —

3. Vae vobis presbyteris, 4. Quid de vulgo proferam, Qui estis [in] literis Nunquara eius sufferam Testamenti veteris Ita, quod non efferam, Et novi doctores Miras falsitates,

Praestituti ceteris! Cuius lingua florida, Obstructores aetheris, Acta vero sordida Indiscreti oneris Et corda sunt perfida Estis iniunctores. Per subtilitates.

Catliedrae recubitus Graditur sophistice Priraos adamatis, Nec est, ut apparet, Si [vobis] sit subditus, Doctrinae catholicae Commissus divinitus, lam factae sunt psensticae, Grex salvus vel perditus, Si quis vivit deice, Minimc curatis. Hic mundi laude caret.

5. Adiuva nos, Domine, Qui passus es pro homine Ut in tuo nomine Semper gloriemur.

Maria, humilium Spes et salus omnium, Tu pro nobis filiura Ora. ut salvemur.

Audi nos, nam te filius Xil negans honorat. Salva nos celerius, Christe, tu sis propitius, Pro quibus te dulcius Virgo mater orat.

Collect. ms. S. Georgii Pragen. saec. 15. Cod. Pragen. I G 39. — 2, 4 eniendare. — 2, 10 Lies peccari? — .5, 2 passus est. — 5, 6 Et .«pes salos omnium. —

92. De Fortnna mundana.

1. Fortuna, si alluseris Si versipellis figeris In altum me tollendo, Furtira nec non latenter, Gressus meos direxeris More consueto feceris Adversa deprimendo, Deplumans me recenter, Firme muniendo, Vulgo tunc patenter, Sum Salomonis socius; Videbor [comparj ocius. — 73 —

Tenes regnum, hoiiores, Heu, cui viget actus, Nobilitatis copiam, Ponderosus tactus, Posttergas inopiam, Leges tuas nactus, Pauperem de sentina In nihil sum redactus, Trahis ferendo balteum, Caelum coutra me invocas. Sceptrum de pruina, Botri tui vina 3. Sother magne, mirabilis, Laute mihi propina, Votorum exauditor, Felix mediciua, Super cunctos laudabilis, Succurre nunc velocius. Bonorum elargitor, Vultus tui nitor 2. Ut quid spina dorsi premis, Cives supernos debriat, Paupertas cumuk Inaestimatum gaudium , Sensus, simul vires aemis Choris das angelorum, Cervice adgregata, Corda purges fidelium Sic coadunata Figura niundanorum, Motus vitales suffocas, Comites sanctorum Abiectum cunctis populis Pietas tua faciat. Tamquam vermem ostendis Non aestimator meriti, Orbis totius oculis, Sed verus veniae dator, Arcum dire intendis, Vitae perennis sator Sic me deprehendis, Valle nos lacrimosa Mox vinctum abysso locas. Degentes pie respice Prostibulo natas iungi Virtute gratiosa, Patri egenti praecipis, Ne ob criminosa Forraam, mores recipis, Caterva tenebrosa Dormis sic contractus Sede speciosa Per cuncta mandi climata, Festine nos proiciat.

Collect. nis. .Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 (s. n.). — 1 , 18 Ceptrum das priiina. — 2, 2 tumulata. — 3, 6 supremos. — 3, 9 purgis.

93. Planctas de tempornm neqnitia.

1 a. Advertite, percipite, 1 b. Quantis raundum fraudulenter perpendite, cunctorum improbant malis, turbant populorum agmina. et conculcant vitia.

2 a. Principes, satellites 2 b. ludicantes impia ac praepotentes, ignea, iudicia tyrannica dum derident, et seducunt et super innocuos et mergnnt in tartara, falsitatis ingenia.

3 a. Et dira conterentes 8 b. Mites et vesania pauperum ferocia, cedentes malitia.

i - 74 —

4 a. Tendunt oranes iudicantes 4 b. Panti parcant et succurrunt ad maioris doni lucra; principum praesidia, Praesidis ante tribunal NuUa paene iam virescunt vox pupilli plorat frustra. caritatis germina,

Meliorem tenet locum, Bona cadunt , mala surgunt, quem honorant praemia. inimutantur vitia.

5 a. Sic deludit Dei formam 5 b. Miserere, Deus pie, daemonis versutia. qui regnas immortalis

6. Per terrena saecula, Mundi calcans criraina Pcrenni victoria.

Collect. ms. Parisinum .saec. 10. — 1'6. Cod. Mazarin. 1708 (1318). adu. .saec. 11. A. — Trop. ms. Nivernense saec. 11. Cod. Parisin. 9449 B. — Ib, 1 Quantus B. — 2a, 3 cum A. — 4a, 2 donis H. — 4a, 2 Praesides A. — 4a, 4 implorat A. — 4a, 5 tenent AJJ. — 5b, 2 Lies: regnas imperia?

94. Planctas Cleri.

1. jMargarita pedibus calcatur, Et electum aurum obscuratur, Terrae sal infatuatur, Azimusque panis fermentatur,

Et peripsiraa, * proh dolor, tit puipa.

lam in Israel non est propheta, Exorcismus et verbum Effeta Truculcnta sunt in meto, Sacerdos, eximius athleta, Nugatoria * accusatur culpa.

Auditur ignobilis ecloga, Non ecclesia sed synagoga lam diligitur * nec Deus in culpa

2. Rota legis atque iuris cardo Retractatur volumine tardo, Citiores leopardo Desidiae iramutantur lardo, Heu, iudicium * misere declinat.

Petri navis fluctuat daranosa, Et suavis in lericho rosa Stat in campo dolorosa, Neque prodest litera nec glosa, Sub periculo * lupus ovem minat. - 75 —

Hyaena iii margine catini Transiens in ordine Latini, Velut antea * nemo iam divinat.

3. Doctus nou auditur sed susurro, Et fidelis aestimatur scurro, Si ad axeni caeii curro Et ad centrum aridae recurro, Non invenio * caritatis tidem.

Fides ab aula retrahit pedem Et ineptam aptat sibi sedem, Rusticanam petens aedera Malum ordinat et mortis caedem, Fides aurea * non est iam uf prideni.

Lazarus repeilitur a mensa Servorum divitis cum offensa, Cnius indiget * ope dives idem.

4. Tortuosum labis modo taber Aemulatur canus atque puber, Innocens sanguinis uber Non curatur, quantumcunque ruber, Chaos horriduin * subarrhavit iura.

Austrum fugat rigor Aquilonis, Dominatur feritas Neronis, Clerus ad instar leonis Rugit geniitu confusionis, Quod prcmitur * enormi pressura.

Ululat ecclesiae libertas, Quod promissiones perdat aetas, Quod constitnit * Pharao censura.

5. Caput niundi, proh dolor, aegrotat, Ergo membra doloribus rotat, Sponsus sponsam male dotaf, Piudens lector illud bene notat, Quod praeposterus * ordo non servatui.

Roma misit Ungaris Gentilem, Per quem fecit clerum hic servilem, luvenem atque senilem, Neque per annum hunc bissextilem Mentis exstasis * iam apocopatur. :

— 76 -

Maiorem degenerat potestas Ob thesauri regnlas incestas,

Nec est alia: * si das, tibi datur.

6. Nam apostolomm maior natu, Petrus, degens in apostolatu, Non vixit in apparatu, Pastores ut hoc in incolatu, In discipulis * hoc est manifcjtum.

Ovis in ovili non est tuta, Qaia timet victima Tersuta, Facies Moysi cornuta Facta nimis oculis acnta, Intucntibus * iubar fert mflesl m.

Tibi soli Deo hoc revelo, Clero fer auxilium de caelo, Tributarium * nt evadat acstum.

Collect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L. 26 (s. n.). — 1,5 perisma. — 2,4 intorbonantur lardo. — 2, 8 Stat in rampno. — 2, 11 Lyena in. — 1 sed surro. — 3, 2 curro. — 3, 7 Et fehlt. — 4. 9 premitu. — 4, 13 Pharaoiiis. — 5, 9 hunc fehlt. — 6,3 Tanto non vixit, gegen das Versmafs. — C, 4 ut huius incolatu. — 6, 7 victimae. — 6, 11 hoc fehlt. — Land und Zeit der Abfassung des Liedes bestimmen 5, 6 und 5, 9; Kardinal Gentilis de Monte florum weilte in Ungam als Legat Clemens X. von 1307 bis 1310. Da in diese Zeit nur das eine Schaltjahr 1308 fallt, so ist in diesem das Lied geschrieben worden.

95. Adhortatio ad bellnm sacrnm.

1. lerusalem, laetare, 5. [U]t perimat tyrannos, Quae flebas tam amare, Qui per tani multos annos Dum serva tenebare, Vexarnnt Christianos, lerusalem, exsulta. lerusalem exsulta.

2. Namque diu servisti 6. [U]t locns snae mortis Turcis, sub quis fnisti Nobis per fidem ortis Post mortem lesn Christi. Proprie fiat foids.

3. Fletn movisti regem, Vera res est et nota Qui. ne nil veri negem, Non est Deo devota Proposuit hanc legem, Gens non ad haec commota.

4. [U]t contio fidelis, 8. Hoc praemium rex dabit, Si vult potiri caelis, Quod se manifestabit Curet accingi telis, Huic, qui bene pugnabit. ! ;

— 11 -

9. Cur ergo, creatura, 21. 0 mira lex vivendi! Non militas secura, De casu moriendi Cuin sis hoc adeptura? lus oritur nascendi.

10. Quam bene servit patri 22. lerusalem tcrestris, Proles devota matri, Principium caelestis, Sic placitura fratri Laetare novis festis.

11. Christus tuus est pater, 23. Felix est ille meusis, Ipsi sunt tibi mater, Quo te tuorum ensis His tu soror et frater. Eruit ab infensis.

12. Nati, parete patri, 24. lunius obsidendi, Fili, succurre matri, lulius capiendi Fratres, servite fratri. lus dedit et gaudendi.

13. [U]rbs regia, gaudeto, 25. Ab ortu redemptoris Corde resulta laeto Ad hoc tempus honoris Et secura maneto. Certis maturis horis

14. Rex praecipit, ut gentes 26. Anni centeni fructus Gladiis renitentes Undecies reductus Te visitent gaudentes. Diluit omnes luctus.

15. Procedant ipsae tutae 27. Sexta die suspensus, Signo crucis indutae, Sexta fuit defensus Caeli regem secutae. Eius locus immensus.

16. Lancea regis caeli 28- Meridies dum splendet, Genti datur fideli, Christus in cruce pendet, Ut sit mors infideli. Ut sic suos emendet.

17. Coetus Christianorum, 29. Urbs capitur hac hora Pro vobis stant cunctorum NuUa sit ergo mora, Catervae superomm. Nostra sit vox canora,

18. Qttid igitur timetis? 30. Ut ipse dux laudetur, Nonne plane videtis, Qui facit, ut iuvetur Quae dona capietis? Urbs eias et laetetur.

19. lussa regis complentur, 31. Rivi fluunt cruoris Servuli gratulentur, lerusalem in moris, Per quos hostes delentur. Dum perit gens erroris,

20. Kex pugnat et praecedit, 32. Et templi pavimentum Sic mors ueminem laedit, Efficitur cruentum Qui moritur, dum caedit. Cruore morientum. !

— 78 —

33. Ipsi traduntur igni; 34. Cum sit iavasor reus, Vos gaudete, benigni, Pulsus dolet ludaeus, Nani pereunt maligni. Quod regnat Christui Deos.

35. Sit gloria, spes eo, Unde surrexit leo Suscitatus a Deo.

Collectan. ms. St Mariae Rivipullensis saec. 18. in. Cod. Parisiu. 5132. —

31, 2 iiber in moi i" voa gleicher Hand : vel in horis. — 34, ^:! (jui tenet

Christus , dartiber von gleicher Iland: vel ref/nat. — 35, 3 iiber der Linie von gleicher Hand: lam potitus tropaeo. — Das Lied bezieht sich auf den ersten Kreuzziig; t

96. Adhurtatio ad bellam sacrnm.

1. lerusalem mirabilis, 5. In ligno poenas passus est, Urbs beatior aliis, In latus perforatus est, Quara permanens optabilis Pedes, manus contixus est Gaudentibus te angelis Ibique nos redemptus est.

2. Nam in te Cliristus veniens, 6. Et in sepulcro positus Aperta bona tribuens, Custoditur niilitibus, Super asellam residens, Tamen surrexit Dominus Gens flores terrac constenicns. illis aspicientibus.

3. Qui ibi cenani tecerat, 7. llluc debemus pergere, Cum discipulis manderat, Nostros bonores vendere, ludas illum prodiderat. Teinplum Dei acquirere, Triginta uummis veudenit. Saracenos destruere.

4. Illum ludaei enierant, 8. Quid prodest nobis omnibus Colaphos ei dedcrant, Honores acquirentibus In faciem conspuerant Aiiimam dare penitus

Et in cruce suspenderant. Infernis tribulantibus '?

9. lUuc quicumque tenderit, Mortuus ibi fuerit, Caeli bona receperit Et cuiii sanctis permanserit.

Trop. ms. Martialense saec. 12. (13. 14.) Cod. Parisin. 1139. — 4,2 Colatis ei. — 7, 1 Illic. — 9, 3 deceperit. — Die Melodie ist in der Hs. in Neumen en points superposds ohne Linien autgezeichnet; ist daher mit einiger Sicherheit zu iiberschreiben. Sie iautet:

- ru - sa-lem mi - ra - bi-lis, Urbs be - a - ti - - - mJe or a li is, Quam per-roa-nens op - ta - bi - lis Gau-den-ti - bus te an-ge-Us! ; ;

— 79 —

i)7. De Amicitia.

R. Coetibus angelicis Gautlium sit in caelis,

In terris omni populo 5. Firmatur foedus integrae Celebris exsultatio, Ac fortis amicitiae, Qnia liodie vigilia Quod scmper insolubile Sancti Matbaei fulgida, Aeterno constet tempore.

Pellitur nebulum omne G. Datur munns, ut nitidi Gemitus et tristitiae Existat testis foederis,

Ab araicorum intimis Et proprium fit commune Cordis duorum secretis. In usibus utriusque.

Fit amarum namque dulce 7. Constituitur, ut semel Qualitatum versa vice, Colloqaa[n]tur orani die, Fel quoque amarissimum Ne frigescat multimodae Nectar exsistit optimum. Fervor benevolentiae,

Fnliginis duritia 8. Sed ferveat benevola Efficitur melliflua, Semper amoris gratia Dulcedine nectarea Per saeculorum omnia Pacatur bilis acerba. Christo donante saecula.

9. Quod adnuas, summe Deus, Vultu deposco cernuus. Qui cuncta hic et in caelo Nutu gubernas proprio.

Trop. ms. Martialense saec. ''/ii. Cod. Parisin. 1120. add. saec. '"/ii.

Cantioues Scholasticae.

'J8. Pro Vacatione in Natali Domini.

1. Congaudentes exsultemus, 3. Eccc, dies specialis, Exsultantes collaudemus Vitae causa principalis, Deum, Dei filium Salutis praeambula; Deum, qui nos visitavit Fit Maria virgo mater, Et in terra se monstravit Mittit iiatum Deus pater Noslrae carnis socium. Ad salvandum saecula.

2. Venit nostrae spes salutis, 4. Virgo i)arit, et est mirum, Deus pacis et virtuiis, Virgo nullum passa virum Deus, dator gratiae; Deum parit hominem Verbum patris incarnatum Tumet venter virginalis, Corpus sumit animatum Nec corrumpit partus talis Carnis utens specie. Incorruptam virginem. !; ;

- 80 —

5. Nato mundi salvatore 9. Lex impletur et scriptura, Novo gaudet terra rore, Fit creator creatura Caeli gaudent sidera Sine viri semine; ; Terra novum habet regem, Ut sit mundi reparator,

Dat rex novus novam legem Creatura fit creator Legis coniplens opera. In Maria virgine.

6. 0 quani felix istud Ave, 10. 0 magister, vas honoris, Quam praeclaruro, quam suave Pretiosi flos odoris, Fuit verbum nuntii Fluentum scieutiae, IUud verbum salutavit Te clamantes exoramus, Et puellam impraegnavit Nos permittas, ut petamus

Partu novi filii. Fines dulcis patriae.

7. Consummatur in Maria 11. Nos ituri tibi vale, Prophetarum prophetia Doctor, damus, post natale Tot per vaticlnia; Revertemur iterum Stella praeit novura solem, Cum ad scholas revertemur, Virgo parit novam prolem, Omnes tibi largiemur Virgo viri nescia. Largitatem muDemm.

8. Ut nos ducat ad salutem, 12. Inbilemus salvatori Carnis sumit servitutem Nos concordes cordis ori Summi patris tilius Pura conscientia, Lactis sumit alimenta, Laudes Christo concinamus, Qui gubernat elementa Ut cum ipso gaudeamus Potens et propitius. In perenni gloria.

Collect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 1. 6 carnis solium. — 4, 2 Virgo verbum passa. — 1 , '-i Tot in vaticinia. — 8, 1 ducas. — 10, 5 Nos permittes si petamus. — Cfr. Diimeril III, 300 sqq.

99. Pro Yacatione in Natali Domini.

1. lubilemus omnes ei, 3. Lux lucet nuUi secunda, Cuius caecis iubilaei Lux insignis, lux iucunda, Dies nobis oritur, lucundemur pariter, Dies, inquam, uostrae spei, Natus mirata natura Dies. in qua primi rei Creator de creatura Delictum obstruitur. Carne nostra tegitur.

2. Sola mater excors maris 4. Carnis nostrae reparator Fit Maria, stella maris, Carnem vestit, imperator Sol de stella nascitur; Archangelis iniperans, Pia parens, expers paris, Omnis caro renascatur, Duni parentem tuuui paris, Verbum patris incarnatur Natura deluditur. Carne carnem liberans. — 81 —

5. Fallit norma rationem, 12. Sine succo, sine rore In hoc verbo passionem Virga leni dat cum flore Dum recipit actio, Fructum sine germine, Nec aufertur vis activa, Virgo, per quam nobis datur Sed in ipsam vi passiva Fructus vitae, gravidatur Fit reciprocatio. Sine viri seroine.

6. Immensuni claudit mensura, 13. A fructu mors emanavit, Factor exit de factura, Mundum fructus emundavit Figulus de vasculo, Fracto mortis malleo, lustitia terras visit Eva fructu nos seduxit, De supernis, quod promisit Davidis oraculo.

7. Caelos inclinans descendit, 14. Sacra lux nos elucescit, Quod mundusnoncomprehendit, Et nox eius noctem nescit Claustro brevi clauditur, Ortum dantis luminis, llle ventre puellari Quod ad lucem nos direxit, Dignatus est baiulari, Quod pedes nostros retiexit yui non circumscribitur. A via caliginis.

8. Ne serviamus aeternum, 15. lilustravit umbrus praesto Regnum cuius est aeternum, Noctis huius intempesto Servi corpus induit; Veri solis radius, Germinavit radix lesse In tenebras gentis missae Florem, quem satis expresse Lucem magnam micuisse Isaias innuit. Notat Amos filius.

9. Virga lesse comparatur 16. De nocte praevidens ista, Et decenter adaptatur Ut dies, ait psalmista, Partui virgineo, Nox illuminabitur, Sive nibus visionis, Nox illustrans tenebrosa, Sive vellus Gedeonis Legem legens legis glosa, Sparsum rore vitreo. Legis nubes scinditur.

10. Ezechiel non patentem 17. lam aufertur sceptrum luda, Se portam ad orientem Synagoga sedct nuda Vidisse perhibuit Fixo legis tegmine; Ventris parit clausa porta Tange lyram, pange laudes, Virgo, de qua lux est orta Tu qui Cliristum natum gaudes Et terris enituit. Ex Maria virgine.

11. Porta clausa post et ante, 18. Gaude turba, \yram tange, Florens hortus austro flante, Gaude manu, nielos pange, Hortus fetus balsamo, Mente tamen sobria; Hortus clausus fiorens austro, Tange lyrani turba, gaude, , Cuius Deus prodit claustro, Pange mauu, pange, [plaude], Sponsus ut ex thalamo. Nato canunt omnia. Dioves, Cantiones et Muteti. III. 6 ;; ! ;

- 82 —

19. Assistentes tuae laudi 20. A maris huius procella Nos tuere, nos exaudi, Nos erue," maris stella, Sancta virgo virginum, Verbi Dei baiula, Digna mater, tu dignare In lerusalem superna Auxilium flagitare Nos disponens per aeterna Pro nobis ad Dominum. Saeculorum saecula.

Collect. ins. Victorinum saec. 13. [et 14.]. Cod. Parisin. 11412. — .5, 5 Secl in hanc vi. — 7, 2 niondus. — 10, 1 lezechiel. — 11, 4 clausu.s florem. — 12, 5 Fructu.s in te. — 13, 2 mondum fructus emondavit. — 15, 1 umbra. — 1-5, 6 Noctat. — 17, 2 sedes. — 17, 4 Pange lyram. — 20, 6 In sae- culorum. — Vgl. zu diesem Liede Anal. XX, 42.

100. Pro Vacatione in Natali Itomiui.

1. Gratuletur omnis mundus 6. Rubus ardens per ardorem Et festinet, ut sit mundus Incorruptum signat florem Ab immundo crimine Incorruptae virginis, Ecce, mundi reparator, Ardet rubus nec crematur, lesus Christus, rex, salvator, Sic nec virgo violatur Natus est de virgine. Per ingressum nurainis.

2. Corpus sumit passionis 7. Pridera erat raundus caecus, Deus trinus in persouis, Sed nunc venit mundi decus, Unus in substantia; Rex incomparabilis, Virgo, vellus Gedeonis, Deus, iudex iustus, fortis, Templum veri Salomonis, Ut sit coraes nostrae sortis,

Mater est et filia. Homo fit passibilis.

3. Novus dator novae legis, 8. 0 quantura mysferium, Princeps pacis, fortis aegis, Quantnm beneficium Fit Mariae lilius, Dedil haec nativitas! Fons ct auctor pietatis Salus datur horaini, Mundum salvat a peccatis, Caro nubit numini, PecLutorum nescius. [Nascitur divinitas].

4. Virgo felix salutatur, 9. Quidquid fuit in scripturis Salutata contemplatur Signis dictura et figuris, Hunc salutis nuntiuni Patens est ad oculura Audit, stupet et miratur, Erubescat nuuc ludaeus, Et ad partum praeparatur Qui non credit, quod sit Deus, Yentris doraicilium. Nunc qui salvet populum.

5. Sol de stella nascitur, 10. 0 Bethlehem felix, gaude, Dum Deus egreditur Lauda Deum digna laude, De Maria virgine, Sonet iubilatio Nec virgo currurapitur, In te natus rex caelorum, Nec maiestas laeditur Medicina peccatorura, luncto carni nuraine. lacet in praesaepio. ; ; ;

— 83 —

11. Hic est ille, qui nos lavit, 13. Aures tuas aperi, Hic est, de quo propbetavit Da, quod petunt pueri, lohannis auguriurn Ludendi licentiam, Hic est, per quem sunius raundi, Nostra quod infantia Qui peccata tollit mundi, [I^ro tali licentia] Redemptor fidelium. Tuam laudet gratiam.

12. 0 magister, dux scholarum, 14. Haec est illa sancta dies, Cuius uomen est praeclarum In qua debet esse quies Titulo scientiae, Et summa laetitia VuUu cerne nos clemeuti, Christo uato coQcinamus, Audi preces et consenti Ut cum Christo gaudeamus Voci pueritiae. In aeterna gloria.

Collect. m.s. Victorinum saec. 13. [et 14.) Cod. Parisin. 11412. — 1, 2 mondus. — 1, 3 immnndo. — 3, 5 mondum solvat. — 4, 4 Audet. — 5, 6 lusto cami munere. — 1 Kubet. — 6, 4 Ardet rubet. — 9, Parens. — 10, 4 Inde natus. — 11, 4 mondi. — 11, 6 Vice pueritiae. — Cfr. Dumeril lU, 297 sqq.

101. Fro Vacatione in Natali Domini.

1. Magistrorum omnium 4. Doctor, cuius caritas Decus speciale, Longe dilatatur, Adelphe, per studium Cuius generositas Nomen immortale, Vix enumeratur, Accipe scholarium Tua nunquum probitas Turbae pressac male, Nec laus corrumpatur, Quae, tibi quod mittit, Quam labor et gravitas non habet ipsa, Vale. operandi continuatur.

2. Turba tuorum 5. Lux subit, ecce, Dei, Discipulorum, lux festa, dies requiei Quae grave nutat, Quaeque dies isti Quae studiorum cedit, quia natio Christi, Continuoruui Mole volutat, 6. Mare, tellus, sidera, Scribit honorum Gaudia habete, Carmen sonorum Homo, gaude, vetera Teque salutat. Prorsus pelle de te Et curata cetera 3. Doctor saga.\ studio, Laetitiam pete; Sagax legc dia, Prospera lux oritur, Sagax in quadrivio linguis animisque favete, Triviique via,

Cni non fit deceptio 7. Quam dulce coUoquium Nec falsigraphia, Fuit et quam vernura, In cuius gremio Per quod virgo filiura requiescit philosophia. Concepit paternura 6* — 84 —

Et sensit officium 11. 0 mira festivitas Intacta modernum, Domini natalis, Solem iustitiae, Qua peperit castitas regem paritura snpemum. Deum virginalis, Particeps virginitas 8. Paris ergo mentibus Fit vitae carnalis, Et plausu canoro Decet in hac solitis Psallamus in doraibus poena carere malis. Linguis et in choro, Sed quibus te laudibus Efferara, ignoro, 12. Ergo parce miseris, Femina, caelesti Magister perite, digna reperta choro. Miserere miseriis Aliorum rite, 9. Stella, maris Et si nobis dixeris Expers paris Licitum dans Ite, Contra iuris regulam Detur inoffensae Deum paris, tibi nietas tangere vitae. Virgo, paris Inexperta copulam, Homo, fraude 13. Petimus licentiam Pulsa gaude, Imminente festo, Deo praebe gloriam, Relaxa familiam Mente plaude, Cum vultu modesto, Ut de laude Ad misericordiam Consequaris veniam. Dandam pius esto, Fac modo iustitiam 10. Istud est solleranium, tibi nara , sunt munera In quo contra morem, praesto. Virgo, parientiura Non passa dolorem Peperisti filium, 14. Si dederis licitum Deum genitorem, pueris, mercede frueris Ad laudem Domini Et, si forte negas, nostrum ditantis honorem. sis certus, quod punieris.

Coliect. ms. Victorinura saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 1.1

Dagistrorum. — 2, •'S honorum. — 3, o sit. — 6. 4 Prorsus per se dete. — 11, 6 Fit fehlt; vergl. Nr. 102, 8tr. 14, 6. — 12, 5 sq. fehlen; vergl. Nr. 102, Str. 16, 5 sq. — 13, 8 tibi non sunt.

102. Pro Vacatione in Natali Domini.

Doctorem nostrum pueroruni turba salutat, Nam nihil utilius esse salute putat.

Doctor, vatum gloria, Rex qui regit omnia, Decus morum, cui Sit protector tui, Dedit sapientia Dans tibi perpetua Primitias sui, prosperitate frui. ! ::

— 85 —

2. Qaisquam tibi similis 7. Nos per anni circulum Non fuit hactenus, Fuimus studentes, Corpore curabilis Studendo corpuscuium Moribus es plenus, Nostrum atterentes, Nam, licet sis nobilis, Parum cordis oculum Avis tam serenus, Alibi ponentes, Exsuperas morum Sufficiens epulum nobilitate genus. vix nobis suscipientes.

3. Es virtutum alveus, 8. Non modo contrarius Custos et patronus, Nostrae voluiitati, Totus es sidereus, Da y^^rtum quam citius Tam ad bonum proniis, Fatigatae rati, Quodsi essem ferreus, Nam cura diutius Tamen, quam sis bonus, Schoiarum gravati, Dicere conantem Possumus ulterius debilitaret onus. vix graviora pati.

4. Sed ut loquar brevius, 9. Sine mora licitum Conferri tibi res Sit nobis coUatum, Nulla potest, totius Ut colamus inclitum Bonitatis vir es, Regem regum natum, Nam in sensu potius Ortum tam insoiitum, Quam Saloroon vires; Tam longe praefatum, Heu mihi, tam parvas Pandite nunc iiobis quod habent mea carmina vires praesentia numina vatnm.

5. Non mirum, languescimus 10. Deus volens solvere, Intus atque foris, Quod promisit pridem, Nara, quidquid habuimus Maiiam eligcre In vultu decoris, Thalamura, ibidem Penitus consumpsimus Voluit et sumere Sub pondus laboris, Camem mauens idem, Quidquid et in nobis Quod fuit, et sumptara vivi fuit atque vigoris. pace manere fidera.

6. Suflferri diutius 11. Est factus ad virginem Nequit labor gravis*, Sermo Gabriclis Quid est bono firmius? Tu paries hominem Defecit sua vis; Deumque de caelis, Sis ergo propitius Virgo noscens neminera Nobis et suavis, Stupet de loquelis, Nostra ne quam citius Donec ait Gabriel mergatur in aequore navis. careant tua verba querelis. !

— 86 —

12. 'Virtas sancti flaminis 15. Propter imminentia Obumbrans credentem Festa regis tanti Te faciet hominis Praestetur liceutia Deique parentem. Clero postulanti; Fit consensus virginis. Ne moveam taedia Mox omnipotentem Prece tam instanti, Concipit in gremio Verba mihi desunt caelum terramque regentem. eadem tam saepe roganti.

13. Clauso puer limine 16. Ergo parce miseris Prodit, alienae Potius concite, Sunt omnes a virgine Miserere miseris Parientis poenae, Alioiam rite, Sonat in hoc numine Et si nobis dixeris Talis orfus beue Licitum dans Ite, Excedente modum Detur inoffensae stadium mortalis habenae. metas tibi tangere vitae.

14. 0 mira soUemnitas 17. Da licitum omnibus, Doniini natalis, Doctor. modo quoquo, Peperit qua castitas Pro me, pro sodalibus Christnm virginalis, Unde Deum voco, Particeps divinitas Quod veres de talibus Fit vitae carnalis Aliter sub ioco, Debet in hac solitis Defuit hic uno poena carere malis. litera nostra loco.

Tu qui cuncta regis, dignus diaderaate regis, Qui dator es legis, mihi sis protector et aegis.

Collect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 1, 4 Primitias eut. — 2, 3 Lies: araabilis? — 3, 7 cognantem. — H, 7 Xe nostra quam. —

103. „Saln8 Paschae."

1. Tempus novum renovat omnia. Renovata sunt temporalia, Faciamus spiritualia Renovari.

2. Rerum fetus emittunt germina, Circumquaqae pullulant semina, Puerorum deposcit anima Spatiari. - 87 —

3. In doctrina satis studuiraus, Omiiem carnem mollem consumpsimus, Mentes nostras cuncti retraximus Ab errore.

4. Omnis error nobis displicuit, Lascivire nobis non licuit, Sicut patet et sicut patuit In colore.

d. Tantus labor quaerit temperiem, Quaerit pacem et quaerit requiem, Generabit cito pernitiem lugis poena.

6. Fac, quod solent facere ceteri, Gaudeamus statuto veteri, Nos reformet eventu celeri Pax amoena.

7. Postulamus a te licentiam, Tui cordis misericordiam Postulamus, pacis niateriam Sentiamus.

8. Consentire tacentera credimus; Nobis faves, quaecunque petimus, Ad Deum te, quia recedimus, Commendamus.

Collect. ms. Victorinuni .saec. 13. [et 14. J Cod. Parisin. 11412. — 3, 2 sq. umgestellt. — Am Schlufs : „Explicit salus Paschae."

104. Pro Vacatione Paschali.

1. Universa gens laetetur 3. Frnctu ligni mors ohlata, Et festinet, ut mundetur Per paventes nostros data, A peccati macula, Nos dedit miseriae; Christus, cunctis aegis fortis, Superatur mors, et vita Factus comes nostrae sortis Ligno nobis est largita Est carnali copula. Dono dato veniae.

2. Novus dator novae legis, 4. Vita niorli dominatur, Princcps pacis, pastor gregis, Dum non mori dedignatur Pro salute populi In crucis ergastulo; Nobis donum largitatis Datur, rivus pietatis Toto fluxit saeculo. ;

— 88 —

5. Impletae sunt propbetiae, 8. Christus, actor pietatis, Qaas praedixit leremiae In virtute baptismatis Nobilis facundia, Nos dignetur tergere; lerusalem sub tributo In honore tanti regis, Coi-poreo servit scuto, Nobis est qui fortis aegis, Christus obit hostia. Cuncto decet plaudere.

(>. Palo serpens exaltatur, 9. Ergo, doctor, qui nos foves Et ludaea liberatur Docunientis et removes Ignitis draconibus, Posse tuo vitia, Christus in cruce levatur, lube, quod est iu Catone,

Homo vermis expurgatur Fessis dixit : interpone A suis squaloribus. Tuis curis gaudia.

7. Quidquid fuit in scripturis 10. Valde sumus fatigati, Signis dictum et figuris, Parum sumus relaxati Patens est ad oculum, Nos vacantes studio Erubescat nunc ludaeus, Labor frangit cuncta dura, Qui non credit, quod sit Deus Nulla res est duratura, Morte salvans populnm. Si desit pausatio.

CoUect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 1,2 mondetur. — 6, 1 Pallo. — 6, 6 scaloribus. — Zu Str. 7 vgl. Nr. 101, Str. 9. — 10, '6 vagantes. — Cfr. Dum^ril 111, 295 sqq.

105. Pro Vacatione Paschali.

1. Ecce, dies gaudii, 3. Mors minax et effera, Dies gloriosa, Mors pro morsu lata Dies desiderii Yincitur, ad infera Diesque iocosa, Victor pace data

In qua fuit filii Transit, sede misera Caro pretiosa, Traxit collocata, Crimina nostra pians, Nostraque peccata pro peccatis operosa. sunt ad veniam revocata.

2. Mortem nobis praebuit 4. Luget Sion nescia MoTsu noxiali Primitus doloris, Prima parens, statuit Hebraei nequitia Ligno triumphali Laetatur erroris Moii Deus, vo^uit Contcmnens remedia, Taetos labe mali Unda sed ciuoris Sic quoque restitui Antidotum nobis peccato nos criminaV, fuit et medicina doloris. ! ; ; ;

- 89 -

5. Praesens proposnimus 6. Ergo beneficio Celebrare festum, Vestrae pietatis 0 dolor, qnam citius Illico cum gaudio Nostram placa qnestum, Nobis concedatis Penitus exuimus, Et morandi taedio Quidquid est molestum, Non nos adfligatis, Cnra, quid expediat, Quia procul dubio non est, sed quid sit lionestum. nocuit difierre parat's.

Da licitum gratis, nos roos est ludere pra*is

Exigit aetatis lascivia ; dic : abeatis.

Collect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 5, 6 :t moh estam.

106. Pro Vacatione Paschali.

1. Salve, doctor, gemma scientiae, Lumen cleri, flos patientiae, Odor recti, fons eloquentiae, Veritatis Quot in caeli sunt stellae regia, Quod labuntur guttae per maria, Quot in mari pisces, quot folia Vere pratis;

2. Quot abundant Gargara fmgibus, Quot sunt apes in Hyblae vallibus, Quot racemi dependent vitibus In macera, Quot volucres sub fronde latitant, Quot [muscellae] circum has volitant, Et quot membra vivunt et palpitant Mundi sphaera;

3. Quot sunt puncti diebus saeculi, Quot aestate sunt flores patuli, Tibi mandant, doctor, discipuli Tot salutes, Et meliora putes, nisi ius superesse refutes.

4. Si commendo novo praeconio Te perfectum, erit nugatio Auctoiizat te conversatio Tuae vitae In te cura sit omnis perfectio, Quid prodest laus, quid adulatio, Nisi velis sub mnltiloquio Frustrari te V — 90 —

5. Me compellit instans necessitas, Ut revolvam, quod iubet aequitas-, lubet usus et iubet veritas Illud idem. Sermo nugax et nugax otium Postponatur, ne gignat taedium; Si nou possnm tenere medium, Me trucidem.

6. Pretiosa Domini passio Hic sacrorum sacro ieiunio Celebratur magno mysterio, Prout debet. Sion plangit, Ephraim queritur, ladas gemit, lacob atteritur, Ratione quoniam frangitur, Questus praebet.

7. Vita Incis in ligno moritur, Sol eclipsat, et loseph venditar, Terra tremit, terra non fruitur lure lucis. Vitam mori res est mirabilis, Mortem subit libens et humilis. [ImortaMs factus passibilis], Mortem crucis.

8. Mors amara, minax et effera, Tu succnmbis, victor ad infera Quaerit suos, a sede misera Revocantur. S^.lus nostra mortis angaria Liberatur in die tertia, Fel, acetum, sputa, flagitia Superantur.

9. Affligamur votis, ieiuniis, Exsultemus Christo praeconiis, Occurramus in paenitentiis Salvatori. Expurgetur vetus spurcitia, Vetus error, vetus nequitia. Emnndemur convenientia Meliori. ; :

— 91 —

10. Vobis notum, magister, facimus, Quod hucusque satis studuimus, Mentes nostras cuncti retraximus Ab errore. Lascivire nobis non licuit, Omnis ludus nobis displicuit, Sicut patet et sicut patuit In colore.

11. Detur ergo nobis pausatio, Recreatur nam corpus otio, Nunquam potest sine remedio Sustentari. Dicas nobis tuo dominio Ite lusum omnes cum gaudio, Ne toUatur morandi taedio Spatiari.

Collect. ms. Vietorinuin saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 2, 2

in Ible. — 2, 4 raacera ftir maceria. — 2, 6 Quot frondes circum. —^ 2, 8 Mondi pena. — 4, 1 commenda nove praecognio. — ti, 1 Celebrator magno mbcterio. — (>, 7 fringitur. — 9, 1 Affigamur. — 9, 2 praecojjniis. — 9, 7 Emundemus.

107. Pro Vacationibus.

Doctorem nostrum puerorum tnrba salutat. Nam nihil utilius esse salute putat.

1. Salve, doctor optime, 3. Quia labi respuis Doctor, flos doctornm, Post mores araaros, Arca sapientiae, Sed magis proficuis Fonte poliens morum, Exemplis ignaros Exaudi piissime Invitas et instruis Preces subditorum, Ad mores praeclaros, Si non iusta petunt, Carraina iure damus voces contemnas eorum. mores testantia raros.

2, Te, doctor, scientiae, 4. Qui labori poncre Tbesaurus fecundat, Suum finem nescit, Et torrens facundiae Diu nequit vivere, Tnum os inundat Sed cito decrescit; Quid loquar de specie, Terram potes cernere, Quae nuUi locum dat? Quae, si non quiescit, Non eget exterius, Frugibus assiduis qui moribus intus abundat. et fructu lassa senescit. — 92 —

5. Opera novalium 7. Exemploruni [talium] Tauros necuere, Attendens virtutem Per cursum eximium Paulisper studentium Equi periere, Tolle servitutem, Frequenter tractantium Revoca per otium Manus riguere, Nostram iuventutem, Ferrum cuncta domans Quae, nisi tu dederis, acet omni durius aere. non est habitura salutem.

6. Laboris immodici 8. Longo pressit spatio Pondus cuncta teiit, Nos labor poenalis, Quo gregis scholastici Nec nos recreatio Virtus tota perit, Fovit aliqualis, Arcus, ut Nasonici Sed confracta studio Libri carmen serit, Vis est corporalis, Si nunquam cesses Ingenium tantis tendere, moUis erit. exsultat omne malis.

Collect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 3, 3 Sed mage proticiraus. — 3, 4 innaros. — 4, 4 die.scit. — 5, 6 Manus con- fusere. — 6, 3 grege scholari. — 6, 6 carmine. — 8, 4 Fovet. — 8, 8 exigit. — Zu diesem Liede findet sich in der Hs. noch ein zweiter Anfang (fol. 9a): Magistrorum omnium Decus speciale, Adelphe, per studium Nomen immortale, Accipe scholarium Turbae pressae male, Quae tibi, quod mittit, non habet ipsa Vale.

Dann folgt noch Str. 2 und die Bemerkung „Superius scriptum est." — Vgl. Nr. 101, atr. 1.

108. Altercatio inter atres et Magistrnm.

Fratres. Et magistri debilis

1. R. decane civitatis, Sermones attende, In quo non est levitatis Proposito stabilis Crimen vel fallacia, proprium ius cuiquerepende. Omnes fratres domus Dei Fratres. Salutamus speciei 3. Querelam intelligc, Te plenum eximiae. Patrone perite, Nec sermones neglige, Magister. Pauperum oblite, 2. Decane, vir nobilis, ludicio dirige

Salve, reverende, Nos discussa lite Mihi favorabilis Detur inoffensae Cunctis condescende tibi metas tangere vitae — 93 —

Magister. Coram vobis firmiter 4. Hanc cansam ingredior Terras, vites colo, SqIus nec consultus, Temptatis me graviter Absque colpa patior depellere crimine solo. Istoium assultus, Cum sit cansa melior, Fratres. Huc adhibe vultus, 7. Audi, iudex, hnnc loquentem, Ne fiat deterior Falsa veris inserentem, ac insous ne sit inultas. Sicut scit fraternitas.

Fratres. Magister. 5. Istud fratresprimoproponimus, Cum inagistro nunquam potuimus Hoc per testes atque per me Comprobabo, sit C omputare, dum domusfecimus quod ferme Provisorera. Cunctis uota falsitas. Nostrae domus proventus deterit, Lis, gravamen seiam ostenderit, Fratres.

Nobis fore dicit et asserit 8. Causa subest alia Se priorem. Gravior priore, Pauperes miseria Magister. Pressos ac languore 6. Ad obiecta breviter Hic spernit, inedia Kespondere volo: Dignus graviore, Computavi noviter Qui Christi clementia Absque cordis dolo, non est motus nec amore.

Collect. ms. Victorinum saec. 13. [et 14.] Cod. Parisin. 11412. — 1, 4 Lies O (lecane? oder ist R. die Abkiirzung fiir Eeverende? — 3, 7 sq. vgl. Nr. \0'2, i^tr. 16, 7 sq. — 4, 6 Huc adhibeo multus. — 6, 7 der Hexameter setzt erst mit 6, 8 ein. — 8, 3 Paupere. — 8, 4 a languore. — 8, 7 vgl. 6, 7. — Nach Str. 8 folgt noch: Humo nos depellitis Pressos paupertate; das Weitere fehlt.

109. Planctns Vagoram.

1. Hac in terra Licet viles sint hi mores, cernantur nefanda, Saltatrices Laiinistis et fistulatores,

clenegantur danda, Hos r e s p i c i u n t Litera fit detestanda, Uxores et mares. Non constat ratio blanda, Hanc noscatis, lam despicinnt domini, querelam, Praelati scholares, Vilipendunt Omnes atten- nobilem loquelam, dunt vigellatores, lam deficiunt Nihil curant Radii soiares. latinos cautores, — 94 —

2. Disciplinis 3. Eia, rosa, amodo imbuti, verbi Dei mater, Dicebantur Hunc lactasti, qui quondam astnti,' qui est Deus pater, Surdi sedent, quasi mnti, Christus fertur noster frater,

Conqueror il- Ne nos unquum lud summae virtuti, terat daemon ater

Quod s u b t i 1 i a Multipliciter Nequaquam curantur, tuearis, dia. Nec est modo, Salva vagos prout fuit ante. tibi servientes, Vere scimus Benedic his sensu mediante, dona tribuentes; Katione comprobante, Tenaces sunt viles gentes, Antichristo Isti semper iam appropinquaute, sint deticientes.

Per s c u r r i 1 i a Te suppliciter divina fugantur, deprecamur, pia. Paucos uti Adoptamus cernimus virtute, largos honorari, Vivunt besti- Cnm sanctis in aliter et brute, caelis coronari Quia vilia Da feliciter Per hos adamantur. hos, ^irgo Maria.

CoUect. ms. Stiriacense saec. 15. Cod. Stiriacen. L 26 (s. n.). — 1,5 Litera sunt. — 1,6 planda. — 1, 9 Oninino. — 2, 1 sq. Amodo disci- plinis. — 2, 3 sq. Qui quondam dicebantur. — 2, 18 sq. cemimus uti. — 3, 7 terreat. — 3, 13 retribuentes. — 3, 19 sq. Largos adoptamus. n. CANTIONUM BOHEMICARUM AUCTARIUM.

Cantiones Natalitiae.

110. De Nativitate Domini.

1. Sonitemus vooulis 5. Benignis precatibus Neumatum in tropulis, Veniam reatibus, Res amoenitatis Virgo. deprecare, Madefacto vellerc Auiiit namque prolinus Stellam signat parere Solem claritatis.

2. Vis hebescit physicae, Regis nec praesentia, Partus hic mirifice Virgo mater, filia, Flaminis adflatu Horre peccatores, Sine viri semine Sine quibus filio

Pura tit de virgine Tanto puerperio Salvo caelibatu. Nunquum digna fores.

3. Taciturus logice A decreto deico Mirans prolis deicae Carcere de Lymbico Partuium sincerum, Si non redimendi Cuncta qui disposuit, Hi fuissent pretio, Sic potens sic voluit, Nulla tibi ratio Sic dans esse verum. Natum pariendi.

4. Assneri coniugio Benedicta filio, Genus a supplicio, iiosa iuncta lilio Hesther, exemisti, lam es, o aurora, Dum pro Vasthi tumida Coram mundi principe Veste regis fulgida Vota nostra suscipe, Sponso placuisti. Gratiam implora.

9. Ad matris benigniter, Rex 0 summe, iugiter Vide suppUcamen, Salva matris servulos. Cleros atqne populos Tergendo peccamen.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1.512. Cod. Mus. Bohem. Xin A 2. — 2, 6 Salvato. — 3, 6 das esse. — 6, 3 Non horre. Dreves, Csntiones et Muteti. III. 7 !

— 98 —

111. De Nativitate Domini.

1. Verbum patris mundo falsit 5. lam captivas liberatur, Uterum per virginis, Zabulon conteritur, Meuteni cuius non oppressit Vita datur, mors fugatur, Sarcinu peccaminis. Deus horao nascitur.

2. Praesagium prophetarum 6. 0 quam stupenda natio In bac die panditur, Parit virgo filium, Et figura paginarum Haesitat stupens ratio Novo partu solvitur. Infantis exorciium.

3. En, secretum Isaiae 7. Intellectus discurrendo Propalatur hodie, Syllogizans frustratur Porta clausa Ezechiel Causam prolis inquirendo, Reseratur festine. Quomodo humanatur.

4. lainque Gedeonis vellus 8. Sed claudicat hic natura, In area maduit, Ratio confunditur, Rubus quondam incombustus Nam est mira genitura, Fructum vitae protulit. Pneumate disponitur.

R. 0 beata progenies, Dulci cum puerpera Ab aerumnis te laudantes Leva super aethera.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1.512. Cod. Mus. Boliem. XIII A 2. - 1, 4 peccammum. — K" steht hinter .Str. 1.

112. De Nativitate Doinini.

1. Salvator iam illuxit, 4. Omncs ergo plaudentes, Mundi principem destraxit, Patrem Deum venerantes, Pastoribus dans gaudium Qui nos clarificavit Reclinavit praesaepium. Et tilium condonavit.

2. 0 mira humanitas, 5. Mons liic manet illaesus, Quod virginalis castitas De quo Christus lapis caesus, Semper illaesa exstitit, Nobis est condonatus Ex qua Deus prodiit! Et pro nobis immolatus.

3. Salutemus hunc natum, 6. Sacra haec mysteria Immolatum per ministrum Nos perducant ad gaudia, Generis Levitici, Ubi pax et gloria Quod non credunt schismatici. Per infinita saecula.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskvtna) anni 1512. Cod. Mus Bohem. XIII A 2. — 1, 4 Declinavit. - 99 —

113. Oe Nativitate Domini.

1. Succinainus vocum harmoaia Laudis sonorosae eulogia Christi natalia Exsultantes venerabilia.

2. Qui de throno gloriae polorum Caeli dono aulae puellaris Invisit conclave Salutando Gabrielis ore.

3. Hunc enixa virgo egregia, Procreata stirpe ex reoria, Turba prophetica Quam praedixit laude hymnidica.

4. Est facturus omnipotens mirum, Circumdabit puerpera virum, Gemma mulierum Germinabit antiquum dierum.

5. Portam cbiusam cernit Ezechiel, Saxum iTiptum propheta Daniel Abs manu frngili, Signans ortum virginis filii.

6. lam egressus thalami cubile Reclinavit praesaepium vile, Stricta dum fascia Membra ligat repleta gratia.

7. Qni parentis dolens de mina Yoluisti appetere ima, Ut tis medicina Restauretur gaudia ad prima.

8. Molis nostrae expia reatum, Ut post vitae tuediosum statum, Mentis caelibatura, Mereamur caeli incolatum.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1.512. Cod. Mus.

Bohem. XIII A 2. — .5, 2 prophetavit. 7* — 100 —

114. De Natiyitate Domini.

1. Est de monte lapis caesas, 4. Thronus regi praeparatur, Fnit taraen mons illaesus, Arca Noe fabricatur. Quo processit noster lesus. Per quam mundus liberatur.

2. Qui de sede maiestatis 5. Caelum stillat uobis rorem, Venit ad nos ferens gratis Apis mellis dat dulcorem, Nostrae onus paupertatis. Virga lesse gignit tlorem.

3. Quam ut daret virga lesse, 6. lesu, verbum summi patris, Terapus erat et necesse, Per amorem tuae matris Cum iam seges sit in messe. Nos tuere a peccatis.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. A. — Cant. ms. Vissegradense saec. 15. Cod. Capit

Vissegraden. s. n. (ol. V C c ?)) B. — 3, 3 fit in A. — 4, 3 Per quem B. — 6, 3 gignens B. — In B zum Teile als Tropus des Sanctus verwendet.

115. De Nativitate Doniini.

1. En. virgo parit filium, 3. Hominum naturam, lubilemus, lubilemus, Rosa gignit liliura, Sumpsit contra iura, Exsultemus. Exsultemus.

2, Qui prophetizatus, 4. Golias prostratus, lubilemus, lubilemus, Est in orbem natus, Homo liberatus, Exsultemus. Exsultemns.

R. Natum sine Patre, Filium cum matre CoUaudemus.

Rozenplut, Kancyonal 1601, p. 78.

116. De Nativitate Domini.

Nobis est natus hodie 3. Ideo nos terrigenae De pura virgine Laudemus hodie Rex victoriae, Regem potentiae.

Cui sol, luna et terra lioc nunc pangamus ei Et omnia sidera singuli Vernant per tempor horali. !! . ! ;

— 101 —

5. Laudemus nostrum Domiuum, 6. Ut dentur nobis praemia Mariae filium, Magnaque gaudia Regem humilium, In caeli curia.

7. Salus illi et gloria Atque victoria Per cuncta saecola.

Kozenplut, Kancyonal 1601, p. 80. — 1, 3 fehlt eine Silbe; 2, 2 ist eine iiberschiissig.

Caiitiones Paschales.

117. In Resarrectione Domini.

1. Phoebus ecclipsi tumuli 3. Captivos, qnos dilexerai, Restringens nmbram saeculi, De limbo patres vexerat Pridem neci subiectus. Ad agmina polorum

Refulsit surgens hodie, Plutonis posse destruit Per quem perennis gioriae Et vitae sedem construit Spe homo est refectus. Credentum populorum.

R° Alleluia laetitiae R " Alleluia laetitiae Christo, soli iustitiae Christo, soli iustitiae

2. De morte surgens grabato, 4. 0 lesu, qui conglutinas Qui hominem in sivbbato, Et in statera tralioas Totnm mundum salvavit; Totius orbis molem,

Mortem morte propterea Laus, honor cum victoria Devicit et tartarea Sit tibi, virtus, gloria. Claastra praecipitavit. Qai manes ante solem.

R" Alleluia laetitiae R " Alleluia laetitiae Christo, soli iustitiae Christo, soli iustitiae!

5. In hoc paschali gaudio Benedicamus Domino Discantu cum tenore;

Laudetur sancta trinitas, Deo dicamus gratias Mente simul et ore.

R " Alleluia laetitiae

Christo, soli iustitiae I

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — R" steht hinter 1,3. — Vor 5, 1 noch folgende, jedenfalls nicht dorthingehorige Zeilen:

Cujn patre '.Sed ingenito sjjWtu hec gejaito, "Sad- tHhtum proc^denti» — 102 —

118. In Resurrectione Domini.

1. Mortis, en, cum gloria 5 It patris ad solium, Victor mortis revixit, Regnet ut sine fine, Hostis posse victoria Angelorum et hominum Desolando vinxit. Stipatus agmine.

2. Alacris lux oritur 6. Neuma caeli concinunt, Festa triumpho tali, Patres laetificantur, Quo mire decus promitur CoUes, montes exsiliunt, Lucta palaestrali. Una gratulantur.

3. Retexit caliginem 7. Teris fer praesidia Noctis lustrans livore, Desuper, lesu, cunctis, Mortis dum vertit ordinem Nobis et in Bohemia Snrgens miro more. Lege tua functis,

4. Tetendit ad inferos 8. Surgentes ut colere Patres emanicipavit, Pascha possimus digne, Manubriis horticulos Corde, ore et opere Captis spoliavit. Animo beuigne.

R" Canentes Alleluia Laudes da resonemus, Nos te duce gens libera Tecum conrcgnemus.

Cant. ma. Pragense (Wenceslai de Wyskytua) anni 1512. Mus. Bohem. Xm A 2. — Akrostichon: Martinus.

119. Id Resarrectione Domini.

1. Fortis, ecce, leo ille, 5. Hic est Samson vere fortis, Christus surrexit hodie Qui abstulit portas morlis, Carmine laetitiae. Sonet vox laetitia.

2. Quem designat in figuris 6. Velut Samgar hic robustus Clarus David, manu fortis, Necat vomere sexcentos Carmine laetitiae. Diviua potentia.

3. lam armatus in atrio 7. In hoc paschali gaudio Spoliatur cum gaudio Christo, victori strenuo, Tollens capta spolia. Benedicamus Domino.

4. Nam captivos liberavit, 8. Laudetur sancta trinitas, Israel Aegypto pavit, Gloriosa divinitas Psallat vox laetitia. Laetabundo carmine.

Rozenplut, Kancyonal 1601, p. 238 sq. — 103 —

120. In Ascensioiie Dumini.

1. Constat aetheris lesum sedilibus iam residere, Viris Gallilaeis ipsum cernentibus, cum assistere.

2. Testes angelici, semper veridici, sic profitentes: Iterum veniet, qui niundum possidet; este gaudentesl

3. Pueri, canite, denuo vivite absque fermento, Stabiles faciat, qui suos satiat vitae sacramento.

Per semitonia haec festivalia non ore nodoso Chorus, Alleluia, canat per omnia corde iocoso.

Cant. ins. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) aani 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — R" stel.t hinter 1, 1; 2 und K«, 1 fehlerhaft.

121. In Pentecoste.

1. Spiritum misit hoflie 6. Gaudium nobis attulit, Ab aethere rex gloriae. Evidenter quod patuit.

2. Huic melos laetitiae 7. Dies laeta iatepuit, Plaudat decus liarmoniae. Sol clarius respleuduit.

3. Ut flamen sancti spiritus 8. Concinamus corde laeto Succendat corda caelitus, Viventes absque fermento.

4. Foris atque interius 9. Angelorum altissimo Expurget nostrum facinus. Benedicamus Domino.

5. Gavisi sunt discipuli 10. Laudetur sancta trinitas, Orantes corde humili. Deo dicamus gratias.

Cant. ms. Prag-ense (Wenceslai de Wyskytna anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2.

122. De sanctissima Trinitate.

1. Deum trinum adoremus, 2. Hae personae sunt diversae, Tres in una coUaudemus Non diversa nec aversae Personas essentia; In rerum regimine, Hae personae personali Cum sit illis idem nosse, Distinguuntur, non locali Idem velle, idem posse A se differentia. Pari moderamine. Quamvis sunt tres, non sunttria, Pater alter est a prole, Quarum simplcx est usia, Proles tamquam, sol ex sole, Sed trina distinctio, A patre progreditur; Quas discemunt notiones, Quod procedit ab utroque, Non humanae rationes, Flamen patre liilio(iue Sed vera confessio. Firraa fide creditur. - 104 —

3. Vivum, verum Deum contitemur UnaDimiter, Qnem trinum in personis Et unum in esse protitemur Laudantes alacriter. Per patrem vitia Nostra a nobis removentur, Per filium gratia tribuitur, Fides per pneuma nobis datur. Sic fide roborati Stemus in fide rati.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2.

128. De sanctiBsima Trinitate.

1. Omnipotens 2. Unigenitus Pater gentium Ac illustris Factor entium, Filius patris Exsistentium, Natusque matris, Quem colit terra, Fortis leo Tremunt tartara De tribu luda, Et adoraut aethera, Victor mortis capta praeda,

Gloriosus rex caelorum, R° Summns rerum opifex, Dux angelorum, Verus pontifex, Decus sanctorum, Cuius mira lex, Sub potestate magnus Sub panis materia Sedes in throno ut agnus. Designat mysteria.

3. Consolatur Mentis intimus, Hospes optimus Magisterque maxinius, Increatus Nec factus nec natus, Spiritus paraclitus,

R^* Sed procedens ab utroque, Patre filioque, Compar utrique Potestate, Maiestate, Divina aeternitate.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. t'od. Mus. Bohem. XIII A 2. — 1, 12 et agno. — 105 —

124. Dc Corpore Christi.

1. lesus Chrislus dum cernitur, 4. Omni bono augmentatur, A veris ipse colitur, Qui te fide speculatur, Corde tamen purissimo Bone lesu, miserere Canamus regi Domino. Omnium nostrum tu vere.

2. Agmina angelorum 5. Bonis, sanis sumentibus Astantant nunc sacerdotum Esl refectio mentibus, Manibus offertur [pia) Indigne sumentibus Pro tidelibus [victima]. Est detrimentum talibus,

3. Corpus Christi immolatur, 6. Ut non accedant infirmi, Ut a niatre generatur, Imbecilles et indigni, Verus homo, verus Deus, Ut refert apostolus, Pius liberator mens. lile doctor egregius.

7. Sanis, bonis inquit: ite, Salutem vestram quaerite, Nam summum bonum Deus est, Quod maius eo, nihil est.

C'ant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) auni 1512. Cod. Mus. Boheni. XIII A 2. — Der Einflufs des nachfolgenden Liedes auf dieses ist unverkennbar. Nach dem Akrostichon diirfen wir wohl lacobellus von Mies fiir den Verfasser halten.

125. De Corpore Christi.

1. lesus Christus, nostra salus, 5. Non es panis, sed es Deus Quod reciamaf omnis malus, Homo, liberator meus, Nobis sui memoriam Ut in cruce pependisti Dedit in carnis hostiam. Et in carne defecisti.

2. 0 quam sanctus panis iste! 6. Non augetur consecratus Tu solus es, lebu Christe, Nec consunitus fit mutatus Caro, cibus, sacramentum, Nec divisus in fractura Quo nunquam maius inventum. Plenus Deus in statura.

3. Hoc donum suavitatis 7. Esca digna angeloruni, Caritasque deitatis, Pietatis lux satictorum, Virtus et eucharistia, Lex modcrna adprobavit, Communionis gioria. Quod antiqua prophetavit.

4. Ave pietatis forma, 8. Salutare medicamen, Dei unionis norma, Peccatorum rclevamen, In te quisque delectatur, Pasce nos, a malis leva, Qui te tide speculatur. Duc post, ubi lux est aeva. — 106 —

9. 0 quam magna tu fecisti, 10. Caro cibns, sanguis vinam, Dum te, Christe, impressisti Est mysterium divinam, Panis et vini spccie Huic sit laus et gloria Obfantiam in facie. In saeculorum saecula.

R" Eia, iubilantes Vnltum attollite Nostro creatori, Symphoniis hymnidicis Christam zelate.

Grad. nis. Altovadense anui 1410. Cod. Altovaden. 42. A. — Cant. ms.

Vissegradense saec. 15. Cod. Capit. Vissegraden. s. n. (ol. V C f rjj. B. — Orat. ms. Pollingense anni 1501. Clm. Monacen. 11922. C. — Cant. ms. Pragense (Wcnceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Rohem. XIII A 2. D. — 1, 2 Quam C. — 3, 3 virtus est D. — 4, 1 norma BD. — 4, 2 forma BD. — 5, 1 est panis sed est I5CD. — 6, 2 Inconsumens fit BD. — 8, 3 Tibi sit laus et gloria B. — 8, 4 Duc nos ubi est lux CD; per infinita saecula B. — 9, 1 Ach quam. — 9, 2 Dum te cruci impre.ssisti D. — 9, 3 Panis, vini in speciem B; Vini et panis specie D. — 10, 1 Caro, sangais panis, vinum D. — Str. 9 fehlt in C, 10 in BC. Dieselben scheiuen auch deshalb unecht, weil mit Str. 8 das Akrostichon 1 o li a nn e s endet und auch deni Sinne ein Abschlufs des Liedes wahrscheinlich i.st. — Verfasser des

Liedes lohannes Hus. Vgl. Anal. I, 51 u. f. Das Lied steht auch in Collect. ms. Eberhardiclusanum saec. 15. Cod. Treviren. 322. Der Text ist aber so schlecht, dafs eine Herauziehung seiner Lesarten wertlos ware; ebenso in : Orat. ms. Vallis iocosae saec. 15. Cod. Labacen. 147 niit der

Aufschrift : „Carmen uobile de venerabili sacraraento". Vor Str. 8 (Str. 9 und 10 fehlen) steht der Rundreim mit der Uberschrift: „Repetitio lohannis". Vgl. auch Anal. I, 43 (unter 6).

126. De Corpore Cliristi.

1. Panis vivus typicatus 3. In figuris praesignatus Reclusus velaniinibus, Obscuri aenigmatibus, Sciscitatur designatus Iste est agnus nobis datus Lugubraminibus, Tn pabulum credentibus. Nunc in niundum translegatus Iste [panis] spiritalis, Fit cibns viatoribus Salubriter reticiens, Et in cruce est obiatus Vita bonis, mors est malis, Pro foedis peccatoribus. In se non deficiens.

2. Iste panis, est credenti 4. Panis, ecce, angelorum, Qui salutis hostia, Non mittendus canibus, Fideliter se vcscenti Est factus cibus viatorum Caeli pandit ostia. Repromissus patribus. Pangc, exsul, typicalem Iste panis sacramentum Recoiendo victimam Novuni et celeberiimum, Sancti agni, quae paschalem Quod antiquum tostainentum Se dedit dapem optimam. Terminat durissimum. ;

— 107 —

5. Tantum ergo sacramentum Veneremur cernui Et antiquum testamentum Novo cedat ritui, Praestet fides supplementum Sensuum defectui, Fides sitque tirmamentum Aegro intellectui.

Cant. ins. Pra^ense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus Boheiii. XUI A 2. — 2, 2 que. — 2, 7 ;ignique.

Caiitiones Partlieiiiae.

127. De beata Maria T.

1. Depromamus iubilose 4. Hymnizei coliors caelica Melos, pangamus cordose Sonora voce mellica Virgini gloriosae. Virgini pia cantica.

2. Aaron tu florens virgula, 5. Pelle culpas, o Maria, £x te sine macnla Per te nobis detur via Carmen vitae prodiit. Ad aeterna gaudia,

3. Verbi Dei manens cella, 6. Ut ad caelos sic intreraus, Regem regum interpella, Gralulemur et regnemns Salvet nos ut a procella. Sedibus in caelestibus.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de WyskvtnaJ anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2.

128. De beata Maria V.

1. Divo fragrans numine 3. Honor est per filium, Maria dulcoris Tu dignum rapuisti Congandet in culmine Singulare liliura, Angelicis choris Quia genuisti Ave, virguncula, Ornata monilibus, Maria pia. Maria pia.

2. Radiis solaribus 4. Vale, virgo virginum, Undique amicta, Ab angelis sumpta, Stellis luminaribus Mediatrix hominum, In connexo picta, Tu sola innupta, Ingenti gaudio Charismatum munere, Maria pia. Maria pia. ;

— li»8 —

5. Almo quem to ubere Lactasti in solo, Tecum regnat libere Ratilo in polo, 0 beatissima Maria pia.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anui 1512, Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 3, 4 Quae genuisti.

129. De beata Maria V.

1. (iratulentur Prae cunctis es electa, rausici, carminis Mater honoris, Prorumpant voces virgo, effecta, in laudem virginis Felix puerpera. Mariae gloriosae, Lactans regentem aethera. Sine spineto florentis rosae, 5. Gloriosam Servans caelibatum te poli agmina, Orbi quae profudit natum. Vatum beatam collaudant famina, Laudant et Evae nati, 2. Ex figuris Per filium divinis claruit, tuum reparati, Dum rubus arsit laudibus nec virens aruit, Te dignam Quo, virgo, praesignaris, Concinunt omnes plausibus. Partu producto 6. luncta tuo non temeraris congaudes filio, DoDum singulare! Orbis assumpta Exstas mater sine mare. iam ab exsilio, In veste deaurata 3. Ortus clausus Astas a dextris germinas lilium, iam coronata Te fons signatus Corona gloriae, rigans exsilium, Sponsa regis victoriae. Te thronus Salomonis,

Vellus praesignat 7. Vera mater te Gedeonis, misericordiae, Flos florum, Maria, Sis adiutrix Tu porta regis pervia. in valle niiseriae, Placando tuum natum 4. Regis regum Potenter de- genetrix humilis. terge reatum Purgare vitia Pietatis ex gratia. — 109 —

8. Summe lesu, matris precamine Nobis in diro servis examine Placare, rex sanctorum, Coetibus ad- iunge beatorum Matris per iuvamen, Da tibi conregnem. Amen.

Cant. ms. Pragrense (Wenceslai de Wyskjrtna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 3, 1 Ortus statt Hortus fordert das Akrostichon. — 3, 7 te fehlt. — 5, 5 Laudant te et. — 8, 9 conregTiemus. — Akrostichon: Geo rgi us.

130. De beata Maria V.

1. Imperatrix egregia, 2. Ave, plena tu gratiae, Virgo gloriosa, Salus humanitatis, lesu Cbristi mater pia Tu sceptrum regis gloriae, Et imperiosa. Arca deitatis,

R. 0 dulcis Maria, R. Fac nos esse raites Interventiix dia, Semper et hnmiles, Lux, serena flebiles, Potestas summi Dei, Refove nos debiles, Mis^rorum sancta spes, Advocata pia. lunge nos, ubi tu es.

3. Memento nostri, quaesumus, Praeelecta, sancta, Ut tuus primogenitus Parcat nostra peccata,

R " 0 virgo virginum, Exora Dominum, Ut nos tuis precibus Locans in caelestibns Regni det solium.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIH A 2.

131. De Maria V.

1. lam praestolantes gloriam, 2. Nam mystice quem ceperit, Victoriam, Hunc peperit Surgite, Maria, Clara dies illuxit, Caelorum verum luraen, Atram noctem destruxit, En, pneumatis per numen, Et nebula propellitur Cui dixit Gabriel Et umbra terrestris. Angelus caelestis: ;

- 110 —

3. 0 virgo venerabilis, 4. Trinitatis tricliniuni, Laudabilis Tu filium Regina, Vestisti De stirpe David orta. Patri [Deo] oboediens, Tu vera caeli Paraclito consentiens porta ; Cunctis te laudantibus Huic sit laus et gloria Precibus praecelsis. Per aeterna saecula.

Ave, ave, gratia plena, Dorainus tecum, Concipies et paries Verbum patris altissimi Et verbum caro factum est, Nobiscum est Et raanet in aeternum.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus.

Bohem. XIll A 2. — .3, .5 veri caeli. — R« steht hinter Str. 1.

132. De beata Msria V.

1. lesn dulcis niater bona, 6. Leti finis, vitae via, Mundi salus et patrona Tibi triplex ierarchia Supernorura civiura, Digna dat praeconia.

2. Ad te flentes suspiramus, 7. Ave, gemma pretiosa, Te gementes invocaraus Supra solem speciosa, Evae proles misera, Virginale gaudium,

3. Regina tu pietatis 8. Virga lesse tu florida, Et totius sanctitatis Stella semper praefulgida, Flumen indeficiens, Sidus verae lucis.

4. 0 Maria, tu benigna 9. Statum nostrae paupertatis Christi consors atque digna, Vultu tuae maiestatis Votis nostris adnne. Clementer considera.

5. Spes reorum es. Maria, 10. Pacem confer sempiternam Redemptoris mater pia, Et ad lucem nos aeternam Electorum gloria, Transfer post exsiliuni.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wysk^-tna) anni 1.512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 8tr. 3 steht als R' hinter Str. 1; das Akrostichon laroslaiis weist ihr indes ihren Platz als Str. 4 ao. — 111 —

133. De beata Maria V.

1. lesQ raater, deica 6. Nam in ventris alvulo Virginum Maria Requievit tecum, 0 curatrix, meflica lacens in praesaepio Hominum Maria. Colludebat tecum.

2. 0 de Deo gcnita 7. Et prius in stabulo Genetrix Maria, Laborabat tecum, 0 decus angelicura, Nuno sedens in solio Gaudium Maria. Gratulatur tecum.

3. Haec divina gratia 8. Solam iam prae ceteris Mire procuvavit, DfiminiiS dilexit, Te virtutum gratia Ultra suramos angelos Privilegiavit. Doininus te vexit.

4. Ave, ventrem gratia 9. Decoris te pallio Prole fecundavit, Dominus contexit, Cuius mira gratia Et dulcoris oculo Damnatos sanavit. Dominus respexit,

0. Nam plena munditiae 10. Et benedicto Domino Cella puritatis, Gaudens henedicta, 0 plena laetitiae Nam Maria nomine Porta pietatis! Tu es hencdicta.

11. Tui fructus praemia Da participare, Amen dicat popalus Cum devotione.

Cant. m.s. Pragense (Weneeslai de Wy.skytna) anni 1.512. Cod. Mus. Bohein. XIII A 2. — 4, 1 ventreni tuum gratia fehlt. — 8, 1 Sola. — Das ; Lied ist unvollstanflip; dies zeigt einmal die Glosse uber das Ave Maria, ." anderseits das Akrosticlion „Iohannes de . .

134. De Maria V.

1. Rosa, rosarum priraula, 2. Omnis dos Abigail, Consurgens ut aurora, luditli, Esther formosa, Immunis omni rimula Maria, sponsa pervigil, Noe salutis prora. Stirps lesse fructuosa.

R" Davidis ala . . . . 3. In tribus, virgo, tertium Clangens et sonora, Tu mundo peperisti, Dulcor in aure Domini, Nos perduc in Cistertiuni Virgo, pro nobis ora. Lotos cruore Christi.

Grad. ms. Pragense anni 1473. Cod. Mus. Bohem. XII A 1. — R*, 2 et fehlt. — 112 —

135. De beata Maria V.

1. Felici amatrici 3. Tn virginnm speculum, Christique genetrici Evellens hostis iaculum Dulci sono resfmemus, Tu cum virtutibus. Decet symphonizare Exhinc post statum graliae Virginem et laudare Assumpsit locum gloriae Pro morum virtute. Regnans in caelestibus.

2. Te Deus genetricem 4. Christicolae nos lasse Et nos te adiutricem Precamur, nt non casse Egentium censemus. Roges pro vcnia, Belial te spernente Ut tua per suffragia Dominoque cernente Relaxentur vitia. Servata es a fomite. Et placetur Dominns.

R** 0 norma virginnm.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1612. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — Eine primitive Umarbeitung' der Cantio Felici pecca- trici, Anal. I, 108. Das Versmafs ist von dem UmdicLter des oftern ver- derbt ; der Rundreim offenbar unvollstandig.

136. De beata Maria V.

1. Dies iam laetitiae, 5. Per tuum, virgo, filinm. Salutisque fiduciae, Per patrem, per paraclitum In qua processit hodie Assis praesens ad obitum, De stella sol iustitiae. Da felicem exitum.

2. Servi sumens formulam, 6. Maria, mater gratiae, Piastorum quoque normulam, Mater misericordiae, Per vatum praesagia Tu nos ab hoste protege, IVInndi tollit contagia. In hora mortis suscipe.

3. Sanctissinia, te poscimus 7. Maria, virgo virginum, Suppiicibus nuDC vocibus, Deposce nobis omnium Adveni, dulcis domina, Remissionem criminum Dele nostra peccamina. Tuum placando tilium.

Pro nobis ora filium, 8. Gloria tibi, Domine, Rosa, candens lilium, Qui natus es de virgine, Absterge nostra vitia, Cum patre et sancto spiritu Imple nos laetitia. In sempiterna saecnla.

R. Aaron virga florida Casta virgo fecunda, Thronus veri Salomonis Et vellus iusti Gedeonis.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wvskytna) anni 1.512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — :

— 113 —

137. De beata Maria V.

1. Virgo nobilis, 10. Virum non nosco, Genetrix dia Ait Maria, Et amabilis, Materque posco Virgo Maria. Effici dia.

2. Sumnius te pater 11. Noli timere, Ab exordio, Virgo sacrata, Ut esses mater Haec tibi ferre Suo filio, Veni secreta.

3. Diguam elegit; 12. Numen paternum Qui caelos regit, Te obuinbrabit, Te adamavit Pneuma supernum Ac illustravit. Te adornabit.

4. Nuntium misit, 13. Verbis secunda; Cui conimisit En, altissinii Haec arcana fer Fies fecunda

Ei cuncta refer. Mater filii.

5. Habitaculum 14. Velis credere,

Arcbangelus it Mitis puella, Et oraculum In tua vere Dei aperit. Sacrata cella

6. Ave, Maria, 15. Gigas armari, Angelus dixit, Carne togari Plena gratia, V^ult, oprimere Et post detexit: Hostem, sternere,

7. Paries natum, 16. Cuncta spolia Quem chori vatum Illi rapere Praecinuere, Et ad lilia Adoravere, Patris transferre.

8. Ex tuo alvo 17. Hunc tuum natuni Pudore salvo Vocabis lesum, Procedet natus Post immolatum Desideratus. Yidebis caesum.

9. Virgo turbatur 18. En, Elisabeth, Archangelico Tua cognata, Et admiratur Cum Deus iubet,

In eloquio. . [Est] impraegnata. Dreves, Cantiones et Muteti. III. 8 — 114 —

19. Ecce, humilis 26. Splendens anrora, Dei ancilia; Solis praevia, Ea, quae dicis, Pro nobis ora,

Fiant in illa. Dulcis Maria.

20. Stupet natura, 27. lericho rosa, Dum sua iura, Palma in Cades, Puclla pura, Tu gratiosa, In te franguntur. Cui vis, ades,

21. 0 matcr Dei 28. Caeli fenestra, Felicissiraa, Inferni castra Sis memor mei Da evitare Die ultima. Ducens ad astra.

22. Spes mortalium 29. Vera patrona Prima post Denm, Christianorum, Nobis filium Pia matrona Fac propitium. Desolatorum,

23. Virtutum cella 30. Audi canentes, Fragranfissiraa, 0 piissima, Propinans mella Cura languentes, Suavissiraa, Clementissima.

24. Maria, stella 31. Pestem removens Serenissima, Praebe vivere, Educ, ancilla. Post letum fovens Proinndissima. Summo aethere.

25. Quibus oriris, 32. Aevum solamen, Noii naufragantur, Tuum iuvamen, Fluctus aequoris Sacrum det flamen, Non adversantur. Canamus Amen.

Cant. ms. Pragense CWenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mas. Bohem. XIII A 2. — 17, 2 Vocabis eum. — 25, 4 Non aquasantur. — 31, 3 Post locum.

138. De beata Maria V.

1, Vigilanter melodum 3. Castissimam Assuerus Nympbae harmonizent, Hesther coilocavit, Hymnidice phonicum Vasthi sperneus sceptro regni Matri modulizent, lure trabeavit.

2. Corde ovans cleri coetus 4. Te architam Salomon Carmen ructuando, Dextris sociavit, Ore tonans, mente laetus Yenustate praecellentem Melos reboando. Laude adornavit. — 115 —

5. Orphanoram lugubres 7. Interventu caelibis Laudant matrem voces, Matris, lesu, salva Regi regum celebres Hanc catervam deposcentem Per te mittunt preces, Tua tecum regna.

6. Adintricem exspectantes 8. Nymphularum reginam Divam abs repulsa, Cohors interpella, Redemit quos, ut salventur Consequaris protectricem Morte saeva pulsa. Euntem in regna.

R, Magnificans assistricem Kegis theotocos, Humanitus alitricem Summi venerando.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus.

Bohem. XIII A 2. — 1, 3 sq und 2, 1 sq. vertauscht. — 1, 4 modulizet. — * 2, 2 ructuantes. — 5 , 3 sq. uud 6, 1 sq. vertauscht. — 6,2 Diva. — R steht hinter Str. 1.

139. De beata Maria V.

1. Superni iubar aetheris 5. Hebescit sensus logicae, Praefiguratam veteris Stupescit cursus physicae, Mundo detegit scripturam Obmutescunt cunctae artes Laudando Mariam piara. Ac philosophicae partes.

2, Aspectn solis rutilans, 6. Dnm virgo carens semine Salntis tempus nnntians Sacroque gignit germine In orbe divo iam legi Caelique terrae rectorem, Summo quoque Christo regi. Maris quoque dominatorem.

3. Nam chaos necis pellitnr, 7. Aurora fulgentissima Caelestis vita redditur, Stellaque praepurissima Hic samas nanc exstantes Sabventrixque miserorum, Ac praecelsum venerantes. Consolatrix oppressorum.

4. Praefulgens natus cernitur, 8. Benigna, placa filium, A sinu patris mittitur, Ut nobis post exsilium Patemalique dulcore Donet regna introire, lobilo canamus ore. Tandem chorum angelorum.

Cant. me. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 3, 3 fehlt eine Silbe. 8* — 116 -

140. De beata Maria V.

1. Salve, mitis virgnncnla, 5. Memento nostri oneris, Tn trinitatis cellula, Nos Abrahae ut generis Maria beatissima, Fiamus coheredes, Virtuosa Annae nata, Implora tuum filiura, In mvsticis typicata Ut det nobis auxiliura, Figuris, aeuigmatibus, Tu honor trinitatis,

R. Nascentis Christi clementia R. Laeteraur ut in aetlieris, IUa, quam prodit Sibylla Sanctorum quae prae ceteris SoUemni vaticinio. Nostra es advocatrix.

2. lerusalem filia, 6. Legalis es coniugii, Tu optima cousilia yitalis es refugii Dans veniam quaerenti, Fidelis advocata, Tu clavis es Davidica, Arca tu es aetherea, Ta es serpentis pertica, Tu, virgo, virga fumea Percussus qua revixit; Aromate pigmenti

R. Realis est arca illa, R. Et humilis [ancilinla], Ne Charybdis nos vel Scylla Tu es in nostra terrula Obruat in diluvio. Vox turturis audita.

3. Amicta sole, luce plena, 7. Sponsa tu praebens oscula, Quam cuni prole iluodena Tu deitatis cartula Te circumteadunt sidera, Sigillo communita, Medicinalis caraphora, Amica fidei tutrix, Tu es farinae amphora, Peccatorum es adiutrix Tu olei lechytus. Et salus in periculis,

R. Mystica tu metaphora, R. Regalis es virga lesse. Tu repetens anaphora, Laborantum fn\x in messe

Qua sermo fit politus. Mortis in articulo.

4. Lux omnium pulcherrima, 8. Armatura tu fortium, Tu fama celeberrima, Insultibus cohortium Gens praerogat modesta, Resistens alienis, Urna lu quoque aurea, Vatum tu es oraculum, Tu tabula lapidea Tu fidei signaculum, Dans decem iussa genti. Quo Deus subarrhavit.

R. Dotata mille sortibus R. Nos gratia rorifiuos Et gruta prae consortibus, Et famulos rege tuos, Te spiritus ignivit. Virguncula Maria.

Cant. ms. Pragense iWenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2 — 1,8 Illam quam. — 2, 5 portica. — 3, 9 Que sermo sit. — 7, 8 Laborantium. — 8, 4 es fehlt. ,

14!. De beata Maria V.

1. Salve, deitatis cella, 2. Salve, vas deitatis, Yirgo virginum, Cubile trinitatis,

Maria, nostra consolatrix; Placa tuum tilium •,

Salve, de radice lesse, Salve, virgo virginum, Noster chorus optat adesse Deposce nobis omnium Orphanorum adiutricem. Remissionem criminum.

R. Ex Davidis progenie, R. Ex te nascitur verus Mater misericordiae, lesus Christus parvulus, Tn nos ab hoste protege. 0 virgo sacrata.

3. Salve, mater Maria, Tuo nos concilia Regi, regum filia

Salve, virgo singularis, Serva nos a peccatis Rogans tuum filium.

R. Salve, regina diva, Suscipe haec carmina, 0 virgo beata.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem, XIII A 2.

142. De beata Maria V.

1. Salve, lux fidelium, 2. Nostra spes, fidelium Lucens in aurora, Vitae reparatrix, Quae es supra liiiura Est et erit hodie Pulchra et decora. Mater virginalis.

Suspiramus fletibus Nostris pro peccatis Et nostris criminibus Viliter patratis.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 3, .3 nostris gemitibup. — 118 —

143. De beata Haria V.

1. Mater altissimi regis, 4. Tu Hesther, salus ludaei, Tu hnmani altrix gregis, Ingementis Mardochaei, Advocata potissima Assuero regi placida In hora mortis ultima. Astans in veste fulgida.

2. Amore matris filius 5. Babes accessum, o homo, Placabitur facilius, Coram sedente in throno, Ergo regnans cum natulo Si monstrat mater ubera Sis assistrix pro populo. Nato, is patri vulnera.

3. Regina caeli diceris 6. Accede, securus esto, Sanctissiraa prae ceteris, Sunt interventores praesto Spes prima tu post tilium Christus cum sanctis omnibns, Nostrum, servorum vilium. Regina cum virginibus.

Cant. ms. Piagense (Wenceslai de Wvskytna) anni lol2. — .5, 3 Si fehlt. — Akrostichon: Martha; wohl nicht die Verfasserin, sondera eine dem Dichter irgendwie nahestehende Personlichkeit, der er seine Dichtung zaeignen wollte.

144. De beata Maria V.

1. Imperatrix gloriosa, 4. Superas solem splendore Mater gratiosa, Lunamque decore. Mitis et serena, Virgineo flore Dona fer amoena, Caelestique rore, Dulcedine plena. Repleta pudore.

2. Radix vera salutaris, 5. Ave, templum deitatis, Clara stella maris, Splendor claritatis, Virgo singolaris, Vas sinceritatis, Miro modo paris, Decus sanctitatis, Nato non gravaris. Nympha bonitatis.

8. Tu Sos florum, fons hortonim, 6. Nobis confer nunc solamen Tu zelatrix morum, Christi per iuvamen, Mater orphanorum, Ne nobis noceat Fugatrix dolorum, ludicis examen; Pudoris lilium. Depromemus Amen.

Caiit. ms. Pragense fWenceslai de WyBk>-tna) anni 1.512. Cod. Mus. Bohem. Xlll A 2. — 2, 1 vera salvatoris. — 4, 1 Tu superas. — 119 —

145. De beata Maria Y.

1. Ave, pura tn puella, 4. Regina caeli exsulta, Dominantis domiceiia, Auro, geromis bene fulta, Cuius tuto sub mantello Ad te nostra raens suspirat, Nullus timor est misello, Qui te amat, non deliiat,

Sed timido latibulum, 0 amor, o amoenitas I

2. Nulla inventa similis 5. Electa, candens facies, Est in milibus feminis, Caeli transscendens acies, Gestans Cbristum in gremio Dignare nos erigera, Et pariens cum gaudio Faciens tu diiigere Mundi salvatorem. Sortem beatorum.

3. Dilecta nunc gaude mea, 6. Arbor praepulchra tioribus, Cuins vadunt in chorea Te fructus suavissimus Omnes tui spiritales Subintrans ventris clausulam Sponsi, tui curiaies, Onustat castissimam Qai tuum cantant canticam. Cellam pigmentariam.

7. Salve, salutis facies, Centena mille per vices, Fac mundum nos despicere, Tecum nos semper vivere, 0 natrix egenorum.

Cant. ms. Pragen.se (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 2, 2 Est in milibus in femineis.

146. De beata Maria V.

1. Cantemus laudes virgini 4. Sola spes haec miserorum, Cuncti, senes et parvuli, Quam opifex, rex caelorum, Haec est rosa tioridior Super choros angelorum Lilioque candidior, Locavit in solium.

2. Rident namque caeli ei 5. 0 advocatrix benigna, Vocantque matrem spei, Rogamus, tu nos assigna

Et, si dicas Ave ei, Dominatori cunctorum Cedunt daemones lei. In vitamque beatorum.

3. lllam nam Bernardus inquit, 6. Speciosa o virgula, Non dnbites haec, fore sic, Quae excedis amygdala, Haec est pia advocata Gena tua rubens. clara Tutrixque praeparata. Pulchriorque purpura. ;

— 120 —

7. Teque per advocatricem, 9. Mater raisericordiae, Sanctam quoque genetricem Poenis Orci nos erue, Adiungamur nafo pio Ne labamur perpetue In caelesti collegio. Ex bac valle miseriae.

8. Omnes ergo assurganius 10. Virginitatis zelatrix, Et laudes nunc prorumparaus Lapsus nostri reparatrix, Christi genetrici dignae Culpam Adae tu tegisti, Carmen per insigne. Christum cum genuisti.

11. Sanctissima, deprecare, Coetum cleri coUocare Velisqae in sideribas Solutis tunc doloribus.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mns. Bohem. XIII A 2. — 9, 2 A poenis. — 9, 3 labemur. — 10, 2 Lapsi. — 10, 3 tu texisti.

147. Iii Visitatione BMV.

1. Abit virgo in montana 3. Chorus noster dicat Amen Concrepaudo mente sana, Collaudando sacrum flamen, Elisabeth exsultavit, Quod utramque visitavit, Quam tunc Maria salutavit Divino igne inflammavit Visitando gravidam. Mariam et cognatam.

2. IUa illam amplexatur, 4. AUeluia decantemus, Miles hero famulatur, Florescentem collaudemus, I)um praesens sit convenire, Quae protulit sanctum florem Se matres sanctas sic ambire, lustis ac sanctis in bonorem, Senem mulcet pavidam. Matrem atque filiam.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 2, 2 Miles heres. — 4, 2 decantemus.

148. In Assnmptione BHV.

1. Quae est ista, quae ascendit? 2. Haec est vellus huraefactum, Quod vult ipsa V quo protendit Rore pellis de intactum Gressus suos ponere? Gedeonis munere Haec est rubus inflammatus, Haec vult caelum transmeare, Rore cubus elevatus Orci veium depraedare Mo.vsi sub onere. Supplicatus fenore. — 121 —

3. Haec est mater lesa Christi, 4. Haec est ruhus inflammatns, Saam manns adipisci Per quem it discalceatns Venit [haec] speciosa, Moyses electns, Quam assamit angelorum Hanc inflammatnumen sanctum, Rector, tector miserornm, Et conclamat eum taatum Tarba cnm iubilosa. Crimine detectus.

5. Haec ad Deum vult meare, Qui eam vult coronare [Honore et gloria] Qua praecincta fulget iustis Lnmen praesidis adustis, Qni degent iustitia.

R" Ergo pro nobis ora Venerabilis Et amabilis Christum virgo Maria.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus.

Bohem. XIII A 2. — 1 , 5 sq. unverstandlich. — 1, 6 sub honore. — 2, 2 intacto. — 4, 6 Crimen. — 5, 3 lustitia. — 5, 6 iustitiae. — 5, 4 Quia.

149. In Assnniptione BMV.

1. Praelnstri elucentia 3. Maria, flos raunditiae Titani redimiris, Et castitatis norma Virtutum sic fragrantia Fngatrixque malitiae, Dulcitiue fulciris. Tu deitatis forma.

2. Super choros angelonim 4. Caelicis saepta turmnlis Maria exaltata, Spirituuni beatornra, Arcem muri vitiorum Dulciter resonantibns Nostromm rne grata. Neuma personorum.

Cant. rns. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni l^l^. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — Es folgen noch die drei bekannten Hynmenstrophen: Maria, mat«r gratiae etc; Maria, -virgo virginum etc; Gloria tibi, Domine etc. 122

Caiitiones de Sanctis.

150. De Umnibas Sanctis.

1. Resonans cleri coetus 3. Nymphula speciosa, Odas harmoniae, Regina caelorum, Personans visu laetus "Virgula gemmulosa, Carmen symphoniae, Mater orphanorum,

R" Concrepet cordis iubilo R" Cohortem plebis respice Cuncta gubernanti, Sexus promiscui, Psallat oris modulo Sortem vitae divide, Per saecla regnanti. Status perpetoi.

2. Conditor, ens entium, 4. Ordines hierarcbici Supplicantes audi, Omnes electorum, Director degentium, Incliti domestici Gementes exaudi, Cives beatorum,

R** Subleva laesos squalide R° lungamur vestris precibus Valle lacrimosa. Regi supeniorum, Subleva lapsos valide Orbi facti sedibus Regno gaudiomm. Taetris [tarjtarorum.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskj-tna) aimi 1512. Cod. Mus.

Bohem. XIII A 2. — 1 , 6 Cuncti. — 2,8 Eegni ; der Reim verderbt ; lies Urbe gaudiosa oder dgl. — 4, 5 lungar. — 4, 7 Orbus factus.

151. I)e Omnibns Sanctis.

1. In hoc sacro sollemnio Anni versante circulo Exsultemus et laetemur Omnes cum tripudio.

2. Rogitantes lesum pium 4. Vos angeli. patriarchae, Almae virginis filiom, Vos qnoque, sancti prophetae, Ut de lacu miseriae Vos apostoli, martyres, Nos absolvat hodie. Lucidi confessores.

3. 0 Maria, virgo dia, 5. Virgines nec non viduae, Mater et dulcis filia, Vos precamur assidue, Tu fac nobis propitium Ut per vestra precamina Tuum unigenitum. Luantur peccaniina. 6. Oranes sancti et electi 7. Utque per hanc miseriara Dominoque praedilecti, Peccati lustrans scoriam, Sollicitate Dominum Mortalem tollens tunicam Totisque precaminum, Det vitara sempiternam.

R" Eia, hagie, lesu Christe pie. Christe, rex gloriae, Tu riga nos, Caelorum ros, Virginis flos, Salva nos.

Cant. ms. Pragense ('Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. Xm A 2 — R« steht hinter Str. 2.

152. De Omnibns Sanctis.

1. Omniuro sanctorum pia iuvamina Ad regis polorum nos ducant culmina.

2. Proplietae, apostoli atque virgines, Patriarchae, viduae atque martyres,

3. Deum e,\orate pro nobis miseris, Omnibus succurrite in miseriis.

4. lam iudicis summi iram nunc cernimus, Quem multiformi crimine offendimus.

5. Omnes christicolae, iaro hoc deposcite Totiusque plebis crimen abstergite.

6. Angelica voce nacti consolaraen Omnes cum honore decantemus Amen.

Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. 514.

IhS. De sancta liarbara.

1. Perennis regis nymphula, 3. Ex claro manans genere 0 Barbara, nunc incola Aetatis virgo tenerae Per sponsum tuum, ave. Praelustris margarita.

2. Trabea, dextrochirio 4. Reclusa turri procerum, Virtutum et virgineo Cum cursum stupes siderum, Pudore insignita. Mox nnntius caelestis :

— 124 —

5. Vim conditoris recitat, 8. Constanter tidem adprobas, Ad tidem sic te incitat, Deos gentiles reprobas Cuius es facta testis, Honorans nomen Christi.

6. Stridens Dioscorns furit 9. Caelestis vox, o Barbara, Pater atque diis spondet Te vocat dicens: propera, Libare, ut promisit. Suscipe solacium.

7. Tu, abra Dei tenera, 10. Gaudens in caelis bodie Non crucis horres genera, Inos iunge regi gioriae Blanditias sprevisti. Post carnis exsilium.

Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. — 2, 1 Trabeo. — 8, 3 nomen lesu.

154. De sancto Bartholomaeo.

1. 0 sancte Bartholomaee, 6. Ex quo et in quo omnia, 0 martyr et apostole, Per qnem vivunt et siugula 0 aniicc Dei, Nanc et in perpetuom.

2. Te Astrages, rex crudelis, 7. Tandem excoriari lussit percuti baculis lussit et decollari Pro nomine Christi, Propter constantiam.

3. Parans, ut eius idolis 8. Vincens hic minas tortorum, Secuui credas ac incolis Simul poenas tormentorum, Huius provinciae. Migrasti a saeculo.

4. Sed te fides promptissima 9. Sit benedicta trinitas, Semper traxit ad aethera Sit veneranda unitas Orans pro famulis. Tua pro victoria.

5. Dicens ad eos: Audite, 10. Laus patri cum filio. Deum verum adorate Sancto simul paraclito Sinentes idola, Nunc et in aevum.

Cant. XDS. Pragense (Wenceslai de Wvskvtna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIU A 2. A. — Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. 500. B. — 1, 2 et fehlt B. — 1, 3 Et amice B. — 2, 1 Te fehlt B. — Str 3 fehlt A. — 5, 3 Spementes B. — 8tr. 7— 10 fehlen B. — 7, 1 cxscoriari A. — Rundreim O amice Dei; aufserdem liat aber A statt Str. 3 die folgenden Zeileu, die gleichfalls ein Rundreini zu sein scheinen

Petimus te, care, Ut velis impetrare Peccatorum veniam.

155. De sancto Bartholoniaeo.

Bartholomaeo beato Qni divina pietate Decantemus singuli, De bonorum honestate Martyrio decorato, Est ditatus in aetate Senes ac iuvenculi. Absque malignitate. :

— 125 —

2. Qui princeps exstitit soli 5. Post ut agnus coriatur iNatus alto genere, Tjrannorum nianibus, Manet adhuc princeps poli, In caelis raox adunatur Toctus agni vellere. Duodenis sedibus.

'6. Hinc ludos dum convertebat 6. Hunc ergo iam imploremus Verbo salutifero, Venerantes hodie, Daemones tunc confundebat Ut post niortem collaudemus Facto nimis aspero. Secum regem gloriae.

4. Bartholomaeus beatus R" Pater, natus, sacrum tiamen, Sua devota prece Det nobis hoc iubilamen, Populoruni incolatus Ut consequentes [iuvamen] Liberavit a nece. Decantemus omnes Amen.

Caut. ms. Pvagense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512, Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — R», 2 Te bonorum. — 5," 1 scoriatur.

156. De sancta Doruthea.

1. Dorothea coronata 5. Pretiosa martyr Christi. Aureola et aurea, De sponsi viridario Dori senatoris nata, Poma, rosas direxisti Bina pollens laurea. Theophilo notario.

2. Oriunda ex profunda 6. Hortura rosis dulcorosis Senatorum prosapia, Tu plenum cum Tbeophilo Cuius acdes atque sedes Meruisti. fac, ut isti Fuit Cappadocia. lungamur cum iubilo.

3. Regi poli atque soli 7. Ergo, nympha, nos, quos lyrapha Exstitit ab initio Abluebat baptismatis, Desponsata, pro qua data Fac sentire, non odire Diro est supplicio. Hortulum aromatis.

4. Castitatis rationem 8. Ad queni sursumfacpostcursura Fers primam cum virginibus, Orbis atque exsiliura Capitis truncationem Nos creatos, expiatos Alteram cum martyribus. Per Mariae filium.

Cant. ms. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus, Bohem XIII A 2. A. — Kozenplut, Kancyon;il", 1601, p. 510. H. — A hat nur die Strophen 1, 5 und 4, worauf noch folgende zwei Vos, scholares et studentes, Hos nam iuvat, quae honoraut Huius amatores nymphae, Ipsius natalitium, Doctrinarum nectar lymphae Ut in cliorum beatorum' Sitis ab hac petentes. Intrent post exsilium. Die Strophen 4 und 5 zerstoren das Akrostichon Dor[ot]hea. Vier Strophen dieses Liedes mit dem Anfange Katharina coronata (sic!) und sehr schlechtem Text stehen auch in der Trierer Handschrift 322, einera Sammelband aus Eberhardsklausen (15. Jahrh.). — 120 —

137. De sancta Dorothea.

1. Dulcem caeli coUaudemus 2. 0 dulcedo pietatis, Yirginem cum agmine, Rex caelorum, Domine, Omnes simnl decantemus Temporibus qui mutatis Laeto modulamine, Reples terram germine,

R° Regulante chorum R" Hoc (in mense) Februario Puella nobili Rosae dum mittuntur a te notario, Puellae datae Dorothea. pro praemio.

3. Eia, virgo, martyr Dei, Ora Christum Dominum, Adiutrix sis sanctae spei Laetum optans terminura.

R" Assis in extremis lesu per iuvamen, Amovendo fortiter sostium examen, Quo laetemur.

Cant. nis. Pragense (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — 2, 5 Hoc in viso Februario.

158. De S8. lacobo et Christophoro.

1. In hac die Christophorus 2. lohannes, frater lacobi, lacobusque apostolus Alter tilius tonitrui, Pro fidei suspirio Dnm tonant evangelium, Trucidantur martyrio. Corda fremunt crudelium.

3. Fratris tunc bibit calicem Sibi desiderabilem, Hinc iungitur altissimo; Benedicamus Domino.

Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. 497 sq.

159. De 8. e Evangelista.

1. lohannes virgo clarior, 2. Scrutator evangelicus, Amicus Christo carior, Custos virginis caelicns, Apostolus electior, Supra pectus recubuit, Discipulis dilectior. In poenis non occubuit. ;

— 127 —

3. 0 virgo Christi dilectc, 5. Christus vocavit dicendo: Nobis vemam obtine, Veni, dilecte, psallendo

Dura pleno vase oleo . Ad choros, quos tu vidisti, Mersus es coram populo. Cum adhuc ibi mansisti.

4. Illaesus exis de eo 6. 0 lohannes apostole, Adiuvante te Domino, Nostris delictis condole, Manens Patmos in insula Caelorum tenes in aula Secreta videns in ea. Pandendo nobis gaudia.

7. Exora nobis gratiam, Ut ducamur ad patriam Cum dilecto discipulo Benedicamus Domino.

Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. 498 sq.

160. De sancto Lanrentio.

1. 0 summa spes fidelium 6. Igne sanctus comburitur, Sanctoruraque solaciura, Passns caelum ingreditur.

2. Ad te clamantes respice, 7. lacens iam in craticula Nostras preces non despice Gessit miranda opera.

3. Martyris et diaconi 8. 0 sanctissinie Laurenti, Interventu Laurentii, Nos coniunge sacrae genti,

4. Qui caecis lumen reddidit, 9. Ut cum sanctis gaudeamus, In te sperans hoc edidit. Christura verum recolamus.

5. Pro tuo pio nomine 10. Ergo de tali gaudio Et thesauro ecclesiae Benedicamus Domino.

Rozenplut, Kancyonal, 1601, p. 504.

161. De sancta Margareta.

l. 0 praeclara Margareta, Avc, tn decus virginum, Serto candens lilium. Sponsa Christi gloriosa, Caeli scandens solium, Evelle cordis lolium.

R" Salva, Christe, te laudantes, Tibi laudes concrepantes Cordis cum tripudio. — 128 —

2. A praefecto coni-upita Eius spernis munera, Caeli fulge gloria. Margareta, flos virtutum, Tua per suffragia Duc ad caeli gaudia.

R" Eia, lesu, rex benigne, Fac, vivaraus tibi digne Nunc et in perpetuum.

Cant. ms. Prageuse (Wenceslai de Wyskytna) anni 1512. Cod. Mus. Bohem. XIII A 2. — In Str. 1 steht der Abgesang vor dem zweiten StoUen.

t m.

CANTIONES SUECICAE.

Dreves, Cantiones et Muteti. III.

!

Cantiones Natalitiae.

162. In Nativitate Domini.

I. Ecce, novnm gaudiam, 2. Mundum Deus flebilem

Ecce, novam mirura ! Cernens in ruina, Virgo parit filium, Rosam delectabilem Quae non novit virum, Produxit de spina, Sed ut pirus pirum. Natum de regina, Gleba fert papyrum, Qui est medicina, Florens lilium. Salus gentium. Ecce, quod natura Ecce, quod natura Mntat sna iura Mutat sua iura! Virgo parit pura Virgo parit pura Dei filium. Dei filium.

3. Nequivit divinitas Plus humiliari, Nec nostra carnalitas Magis exaltari, Deo coaequari, Caelo coUocari Per coniugium. Ecce, quod natura Mutat sua iura! Virgo parit pura Dei tiliara.

Piae Cantiones 1582 fol. B 8a. (Klemming II, 12 sq. als: „Hymnu8".)

163. In Nativitate Domini.

1 a. Florens iuventus virginis 1 b. Qui labentis originis Fnictum salutis germinat, Vetustatem exterminat.

2 a. Dum verbura patris nascitur 2 b. Factumque caro pascitur Ex matre simul filia, Inter pudoris lilia. 9* !

— 132 —

3a. In fine virgo temporis 3 b. Viro perfecti corporis Membris tumescit teneris In forma nostri generis.

4a. 0 patris 4b. 0 matris Mira benignitas! Praecelsa dignitas

5 a. Quac pro salute hominum 5 b. Quem ordines angelici Caeli regem et dominum Laudant, adorant caelici Sacrato fovet gremio, Cives in regni praemio.

6a. 0 Maria, 6b. Expers maris, Virgo pia, Deum paris, Orta dia Portus maris Ex regia Salutaris, Progenie. Spes veniae.

7a. In cuius laude deficit 7 b. Sed laus haec eius reficit Mens, lingua, sensus, ratio, Caelesti nos solacio.

8a. Quae sola 8b. Est schola Praebens solacia Docens veracia.

9a. Scientia cum artibus, 9b. Rhethorica cum floribus Orationis partibus Venustisque coloribus Hanc cuncta laudant gram- Ac logicae sophismata. mata, 10 a. Dignare rae 10 b. Libro scribi Laudare te, Vitae tibi 0 sanctissima domina, Fac devotomm nomina.

11 a. Tu trinitatis templum, 11 b. Tu rosa sine spina Exemplum iustitiae, Et via munditiae, Tu renatis Tu sol lustrans Sanctitatis Et illustrans Speculum. Saeculum.

12 a. Dnctrix gregis, 12b. Sis indulgens, Doctrix legis Clara fulgens Gratiae, Facie, Patris honor, Mei memor, Carmen couor Culpas premor Condere. Pondere.

13a. Scd vitia, 18 b. Ut Domino, Flagitia Quem nomino, Tu relaxare propera, Mea grata sint opera.

14 a. Ambitio, 14 b. Ora Deum Traditio, Placans eum, Seditio, Ne me reum Dire ne vulnus sauciat. Infemi Styx deglutiat. — 133 -

15a. Ergo, colamna 15 b. Pacis alumna, Misericordiae, Basis concordiae,

16 a. Me non ob reatum 16 b. Virtute beatum Despice, Effice, Respice Refice Pietatis oculo, Vivi fontis poculo.

1 7 a. Mater misericordiae, 17 b. Spes et salus veniae,

18 a. Bonitiis immensa, 18 b. Dat panper amicus . Plena Dei gratia, Carmen tibi mellicum, Me patris in mensa Postulat mendicus Pane vitae satia. A te donum caelicum.

19 a. Salva multis annis, 19 b. Ut post finera vitae Sis nobis perennis Sortiamur rite Vita, veritas, via. Sempiterna bravia.

20 a. Sit laus Deo patri 20 b. Per quem suae matri Natoque victoria. Magna datur gloria.

21 a. Nos amborum pneuma 21 b. Ut melodum neuma Erigat, Intonet, Dirigat, Personet Cura regat sedula. Per aeterna saecula.

Piae Cantiones 1582 fol. C 3 a. (Klemming U, 22 ff. als„ Hymnus".) —

Dies Lied ist ein umgeiindertes Marienlied , das sich im wesentlichen leicht herstellen lafst. — c!b, 1 Virum. — 5a, 1 Qui pro salute. — 6b, 2 Portum. — 6b, 5 Spem. — 1 Et schola. — 9a, 1 fecientiara. 9a, 7b, — — •j Hunc. — 9b, 1 Khetoricam. — lOa, 'S Chris e, nate ex domina. llb, 1 Tu fehlt. — 12a, 1 Ductor. — 12a, 2 Doctor. — i:3b, 1 Orans. — 17 a, 1 Pater misericordiae. — 19 a, 1 sq. Der falsche Keim schmeckt nach dem Uberarbeiter. — 21 b, 1 Et melodum.

164. De Nativitate Domini.

1. Laetetur lerusalem, 2. In caelorum sedibus

Sion plaudat filia, Regnat et hic cernitur, Nam Christus in Bethlehem Irrigalur fietibus, Natus est a filia; Heu, a multib spernitur; Pax in terra comminns, Ibi felicissimus Lux in nocte claruit, In supernis colitur, Rex et ren;um Dominus Hic vero mitissimus Mundo dum apparuit. In praesaepe ponitur. ;

— 134 —

3. ExsoUarunt angeli 4. Ipse fecit hominem

Nato Dei filio, Et eum paenituit Exsnltemus singnli Atque fudit sanguinem In isto exsilio, Et peccata abluit Nam humano generi Pneumati paraclito Salus et redemptio Detur laus et gloria, Ortns salutiferi Cura patri et filio Venit ab initio. Per aeterna saecula.

R" In Mariae filio Nostra gandet contio, In hoc ipso parvulo Salvatore Domino. — Piae Cantiones 1582 fol. B 3 b. (Klemming II, 31 flf. als nHymnus".) 1, 4 est a faniilia. — 2, 3 Mitigatur.

165. In Nativitate Domini.

1. Psallat scholamm contio 4. Respexit nos diluculo, In hoc convivio, Qui ardet fulmine, Sed Mariae filio Caritatis oculo, Non sit oblivio, A caeli culmine Nam is dat solacia Yenit hac, ut solveret, Sua bona gratia Quos aestus involveret, Studentibus in Irivio. Christus suo fulcimine.

2. Extinxit ignem sceleris 5. Veuite ergo lilii Hic dator gratiae, Hunc florem legere, Exstans fnictus foederis Ut nos partus filii In orbis acie, Possit protegere; Per quem regnant reguli Hunc omnis laicitas Super orbem saeculi Oret et clericitas, Cuncti in terrae facie. Ut det nos secum regerc.

3. Totius orci saeviit 6. Seraphin landes coucinunt Saevi potentia, Caeli palatio. Dum puella genuit Christo lesu iubilent, Dei cleraentia, Quos regit ratio, Mundus quidem aruit, Hunc omnis deifice Sed iam virens claruit CoUaudet mirifice Et eius simul entia. Triplatae vitae statio.

Piae Cantiones Ecclesiasticae 1582 fol. B 5 a. (Klemming II, 4-5 als „Hymnus".) — 1, 3 filii. — 5, 1 Conemur ergo gegen das Akrostichon. — 5, 5 omnis felicitas. — 6, 1 Certatim laudes gegen das Akrostichon; concinent. — 6, 3 Augenscheinlich geanderter Vers. — Akrostichon: Petrus. :

— ' 135 -

166. De Nativitate DumiDi.

1. Tempns adest gratiae 3. Ezechielis porta Hoc, qood optabaraus, Clausa pertransitur.; Carmina laetitiae Unde lux est orta, Devote reddamus. Salus invenitur.

2. Deus homo factus est, 4. Ergo nostra contio Natura mirante, Psallat iam in ostro; Mundus renovatus est Benedicat Domino, Maria praegnante. Salus regi nostro.

R° Gaudete, gaudete, Christus est natus Ex Maria virgine, Gaudete.

Piae Cantiones 1582 fol. F 2 a. (Klemming 11, 28 als „Hymnus".) — 2, 4 A Christo regnante. — 4,2 iam in lustro. — R" steht als Str. 1 an der Spitze.

167. De Nativitate Domini.

1. Personent hodie 3. Magi tres venerunt, Voces puerulae, Parvulum inquiruut. Laudantes iucunde Qui nobis est natus, Stellulam sequendo, Summo Deo datus Ipsum adorando, Et de virgineo Anmm, tus et murram ventre procreatns. ei ofiferendo.

2. In mundo nascitur, 4. Omnes clericuli, Pannis involvitur, Pariter pueri Praesaepi ponitur Cantent ut angeli Stabulo brutorum Advenisti mundo, Rector supernornm, Laudes tibi fundo, Perdidit spolia Ideo gloria princeps infernorum. in excelsis Deo.

Piae Cantiones 1582 fol. B 4 a. (Klenuning II, 40 sq. als „Hymnus".)

168. De Nativitate Dumini.

1, De radice processerat 2. Huius virgae mysterium lesse virga mirifica, Si sane vis percipere, Quae mirum tiorem gesserat, Virginis puerperium Fecunda vi deifica. Tn debes intellegere. : :

— 136 —

3. Flos Christas est in saecalo 4. In fructnm flos convertitur Dans odorem veraciter Gustando salutife.um, Et in caeli rosario Hoc est corjms, dum loquitur Coruscans aeternaliter. Natus ante luciferum.

5. Granum, de cuius fructibus Egens turba reticitur, Christus pro nobis omnibus Cadens in terra moritur.

Piae Cantiones 1582 fol. B 1 b. (Klemming II, 18 als ^Hymnus".) — 1, 3 sq. nach 2, 4. — 3, 2 odorem mirificura. — 4, 3 Hoc est corpvis meum dum. — 4, 4 Loquitur natus ante luciferum.

169. In Nativitate Domini.

1. Congaudeat Ad praesaepe turba fidelium, stant bos et asinus, Virgo mater Cognoverunt, peperit filium quod esset Dominus, In Betiilehem. In Bethlehem.

2. Ad pastores In octava descendit angelus, duni circumciditur, Dicens eis Nomen ei Natus est Dominus lesus imponitur In Bethlehem. In Bethlehem.

3. Loquebantur Trini trino pastores invicem trina dant mnnera, Transeamus Regi regum • Ad novum hominem sugenti ubera In Bethlehem. In Bethlehem.

7. Collyiidas simul cnm nectare Benedicat Christns, rex gloriae, In Bethlehem.

Piae Cantiones 1582 fol. B 2 a. (Klemming II, 17 als ^Hvmnus". 4, 4 quis esset.

170. In Nativitate Domini.

1. Angelus emittitur, 2. Vim natura patitur, Ave dulce promitur, Filius concipitur, Semen Dei seritur; Virgo non corrumpitur; Igitur Igitur Porta caeli panditur. Porta caeli panditur. — 137 —

3. Grex in nocte pascitur, 6. Diligendus proditar, Caeli lumen funditur, Nil culpandus iroiitur, Laus in altis canitur; Non vincendus cipitur; Igitur Igitur Porta caeli panditur. Porta caeli panditur.

4. Gaudium praedicitur, 7. Cruci vita iigitur, Pax quoque prornittitur, Infernus destruitur, Bonis tan^en traditur-, Captivitas tollitur; Igitur Igitur Porta caeli panditur. Porta caeli panditur.

5. Novnm sidns oritur, 8. Adam nexu solvitur, Mortis unibra tollitur, Mors orco deprimitur, Mundi saius gignitur; Caput hostis teritur; Igitur Igitur Porta caeli panditur. Porta caeli panditur.

9. Argumentis igitur In his Christus sistitur, Morte sic excluditur; Igitnr Porta caeli panditur.

Piae Cantiones fol. A 7 a. (Klemming II, 12 mit der irj-igeri Bezeichnung ^Hymnus".)

171. De Natlvitate Domini.

1. A dextris Dei Dominus 2. Hic crevit et in tegimen Initio qui Nec non cunctorum sedet et in aevum, dominationem, Advenit nobis comminus Caeli. terraeque regimen, Hostem scabellum Abs labe viri ponens pedis saevum. incarnationem Ex Sion flos, Cepit, ut nos Dulcoris ros, Essemus dos Virga viret amoene. Aeternitatis plene.

"R^ Rosam spina parit R" Rosam spina parit sanctam vere, sanctam vere. A qua gratiarum A qua gratiarum fluunt venae, fluunt venae, Cui cor fidele Cui cor fidele dicat bene. dicat bene.

It :

— 138 -

3. Hic damna ligni reparat 4. Ut agnus insons mutuit Surgendo scandit Coram tondente, compar patri digno, dixit Esaias, Viam salotis praeparat Assa caro perduruit Scelus ob nostrum In ligno crucis mori volens ligno. torrido, Messias Sis nobis dux, Sic iuvet nos, Hostis ne trux Ne Dytis os Orci nos inngat poenae. Voret ardore plene.

Piae Cantiones 1582 fol. G 1 a. (Klemniing II, 70 irrtumlich das Lied als Hymnus bezeichnend.) Vgl. Anal. XX, 104, wo ein kiirzerer und sehr abweichender Text niitffeteilt ist.

172. In \ativitate Domini.

Benedicite.

1. Tres personas Trinitatis, 4. Tres in fornacis medio Unum esse deitatis, Odizant cum tripudio Hunc Deum benedicite. Hunc Deum benedicite.

2. A quo subsistunt omnia, 5. Et Christum Dei filium Rerum simul essentia, Ac sauctum quoque spiritum Hunc Deuni benedicite. Cantantes benedicite.

3. Deum creantem orania 6. Et nos in hoc convivio Universoruni entia, Benedicamus Domino Hunc Deum benedicite. Cantantes benedicite.

7. Laudetur sancta trinitas, Deo dicamus gratias Cantautes benedicite.

Piae Cantiones fol. H 5 a. (Klemming II, 2 als ..Hy mn u s'".) — 1, 1 Benedicite tres. — 2. 2 simul entia. — 3, 1 Beneditc Dominum creantem. —

4 , 1 (jic tres in. — Das Lied ist ein s. g. Henedicite, d. h. ein Tischgebet fiir das gemeinschaftliche Weihnachtsniahl der clericuli.

173. De ne Domini.

1. lesus humani generis, 3. flamum appendit caelicum, Ex menibris natus teneris Qui fructum tulit deicura, Virgineis, Magnificum, Factus est salvatio; Vincens inferni principem, Psallat fidelis contio. Pendens ad crucis stipitem

2. Ovis gaudet deperdita 4. Aspexit nos sophia, Et sanitati reddita, Exclusos ierarchia, Vitae data, Mizndi via, Spreta vi pythonica Emisit nobis filium, Exsulta, plebs catholica. Laudemus caeli lilium. ; !

— 139 —

5. Nomen lesu gloriosum, 7. Emisti tuo sanguine Verbum Dei generosum A Stygis nos voragine In saeculum, Et scelere; Cuius amara passio Matris piae Iiortamiue Est mitis consolatio. Flentem naturam respice.

6. Nostris da, pater luminuni, 8. Sancto sit laus paraclito,

Culpis fore propitium Cum patre simul filio Atque pium, Prae gaudio; Ne terreat supplicium, Septem dona spiritus Dele peccantis vitium. Nobis redde divinitus.

Piae Cantiones 1582 fol. G 4 a. (Klemming II, 81 als nHymnus".) — 5, 2 Et verbuin. — 7, 4 Patris pii hortamine, augen.scheinliche. ungeschickte

Anderung. Der ^'ater ermahnt n icht den Mittler zum Mitleiden , sondem umgekehrt. — Akrostiehon: loha

174. De Passione Domini.

1. Amoris opuleotiam 4. Latus ferro transfigitur, Christus morte testatur, Spinis punctus arguitur, Ad veram paenitentiam Extensa mevnbni tenera Suos semper hortatur: Pendent, nudata viscera; Expulsus sum ab omnibus Naturae solvi debitum Et exsul cum exsuiibus, Patri commendans spiritum. Maestum de suis domibus Attende, qualem exitum Expellunt me cum canibus; Sum passus et interitum, Audite, quod rependitur, Discurre probans omnia, Caelorum rex offenditur. Quod nerao curat talia.

2. Remotis meis vestibns 5. 0 qualis retributio, Sum funibus ligatus, Contrarii commissio, Iniuste victus testibus, Magistratus despectio Flagellis flagellatus Pro caritatis studio Amoris passionibns Infelix tinis talium, lunctnras dissolvebant, Aeterna mors stipendium, Gingivae tunsionibus Nautarum exclamatio Oris intumescebant, Sum semper et probatio, Rumpuntur venae tactibus, Ut Samson fortis viribus Assiduis incursibus. Oro pro peccatoribus.

3. Alapis caesa centies 6. Suavis Deus, omniuni Est veneranda facies, Miserere peccantium, Coagulatus quinquies Tales vermes occidere Sanguis deforroat species, Quid tibi pro hoc gloriae? Intitulatur passio Eis magis compatore, Honoris exhibitio, Tu, pater omnis gratiae, Angore cor inficitur, Convertere laudabilis Cruci corpus affigitur, Et esto deprecabilis. Pedes perfossi pondera Ubi misericordiae Portarnnt salutifera. Davidis in progenieV — 140 —

7. Memorare substantiae, Pater, tuae familiae, Adfatur patrera filius, Quod vix fiat celerins, Miserebor ramusculis David fugatis vitiis, Aeteruitatis celluUs Locans pro paenitentiis, Nobis optati taliter Regnabunt aeternaliter.

Piae Cantioiies imp. 1582 fol. G 3 a. (Klemming II, 71 mit der irrigen Bczeichnung „Hymnus".)

175. De Passione Domini.

I.

1 a. Autor humani generis, 1 b. Pro redimendis miseris Pietatis Morti datis Mirabilis consilio, Suo non parcens filio,

2a. Katum Maria virgine 2b. Fulget crucis myslerinm, Morti crucis exposuit, Aeternae lucis speculum, Qui passus sine crimine Cui subditur imperium Exsolvit, quae non rapuit. Rectorum huius saeculi.

3a. In paradisi gremio 3b. Nostri laboris praemio Lignum vitae productum Salutis profert fructum.

4a. Agnus haerens in vepribus 4 b. Anguis spectandus omnibus Pro Isaac occiditur, Cruce pendens crigitur.

5 a. Haec est ara salutaris, 5 b. Qua, Christe, sacrificaris Rigata rivis sanguinis, Pro lapsi culpa hominis.

6 a. Cruci clavis affigeris, 6 b. Sic confixus erigeris, Tu patrem placans hostia, Leti fracturus ostia.

7 a. Distenditur in stipite 7b. Ostenditur in capite Crucis caro virginea, Sacro corona spinea.

8a. Sanguis ct unda profiuit 8b. Sic miseris crux profuit, De fossi fonte lateris; Quam innocenter pateris.

9a. Hoc exaltatus solio, 9b. Rixae destructo lolio Ut ad le trahas omnia. Fers ad amplexus brachia. — 141 —

10 a. Cor ad amandum aperis 10 b. Sufifers plagas, dum caperis, Inclinans os ad oscula, Sputa, flagella, vincula,

11 a Matrem piam discipulo 11 b. Aceti sumpto poculo Coromendan&, patri spiritnm, Carnis exsolvens debitum.

12 a. Sic morte mortem destruis 12 b. Qui latronem instituis Vincensinferniprincipem, Tui regni participem.

13 a. Succnrre nobis, Domine, 13 b. Fac nos in tuo numine Qui passus es pro homine, Frui caelesti lumine.

II.

1 a. A peccatis Ib. Tibi gratos Perpetratis Et beatos Reos libera, Pios effice, ludulgere scelera Vitae verae perfice, Accelera. Nos aspice.

2a. Tropaeo fac nos inclito, 2b. Cum spiritu paraclito Quo snperas diabolum, Hostem calcare subdolum.

3a. Ave, crux, 3 b, In te spes, Turmae dux, Et (re)quies, Forma paenitentiae, Norma patientiae, Tu Peccatorum venia. Caelorum tangens moe- nia.

4a. Nostrae salutis ancora, 4 b. Qui mundi placas aequora Tu portus in naufragio, Pacis dato suffragio.

5 a. Tu vexillum regis 5 b. Tu sigillum legis, Es victoiiae, Decus gloriae, Decoratum Sublimatum Diguis lucis dotibus. Signis et virtutibus.

6a. Ab hostis maligni 6 b. Ut lesu benigni Fallacia Nos gratia Atque pertinacia Ducat ad solacia Virtutis Salutis Defende Colendae Nos potentia, Cum clementia.

7 a. Qui regnat in caelis, 7 b. Ubi grex fidelis, Cum angelis Arcbangelis Fxaltatus Sociatus, Sine termino. Canit Doraino. — 142 —

8a. Cui aeterna 8b. Pro superna Cum gloria Victoria Sit laus cuQctorum In saeculorum Sedula Saecula.

1 a. Cantate cantica, socii, 1 b. Consortes tanti negotii, Crucis si^ati Laetemur parili charactere, foedere.

2 a. Cnlpa liberemnr, 2b. Vita reparata, Mundemur, Beata, Purgemur Donata A foraite. Recipitur, Laudes congaudentes, Dum nostrae corhortis Plaudentes, Plebs mortis Psallcntes A portis Depromite. Eripitar.

3a. Christnm ducem, 3b. Cnnctis locis Qui per crucem Piis iocis, Nos ad lucem Dulcis vocis Duxit gratiae. Claro stndio Veneremur, Personemus, Imitemur, Decantemus, Gratulemur lubilemus Laeta facie. Cum tripudio.

4 a. Pater, natus, sacrum flamen 4b. Nos veniens ad examen, Det nobis spem et solamen, Christus iudex salvet. Amen.

Piae Cantiones 1582 fol. F 2 a (Klemming II, 74 S. alle drei Stucke als einen ,,Hymnus".) — II. 5a, 4 1 ,s dotibus.

176. In RegnTrectione Domini.

1. Cedit hiems eminus, 2. Pastor, qui pro ovibus Surrexit Christus Dominus Ducendis ah erroribus Tulitque gaudia; Ponebat animam, Vallis nostra floruit, Libens ferre voluit

Reviviscunt arida, Crucis poenam maximam : Postquam ver intepuit Solvit, quae non rapuit, Recalescunt frigida. Per mortem turpissimam. — 148 -

3. Vidit et condoluit, Magna miseratio! Quod ovis una defuit Quam deduxit de devio, Errans per deviura, Imponit umeris. In deserto deserit Non est doior similis Magnuin gregem ovium, Dolori, quem pateris, Abit, quaerit, reperit lesu, qui sic bumilis Errantem pcr devium. Factus es prae ceteris.

5. Mortis nexu diruto, Dracoiie surgens obruto Depraedans inferos, Pharaonis impio Captivos et miseros Ducens ab imperio Choros usque superos.

Piae Cantiones 1582 fol. G 5 a. (Klemming II, 108.) Vgl. das Lied gleichen Anfanges Anal. I, 98, das aber niit diesera nur die erste Strophe gemein hat.

177. Ue ganctissima Trinitate.

1. Triformis relucentia 4. Magnus Deus in opere, Abuodat in solio, Maior in natura, Lucis deficientia Potens mira perficere, Carens ab initio, Patet in creatura, Est honor, virtns, gloria Qui polum scivit pingere Uniformi radio, Plasmabili pictura, Qni supra rerum entia Cuncta disponit pondere, Lucet abs primordio. Numero et mensura.

2. Haec lux mirando lumine 5. Auctor descendit caelitus Mira triplex adfuit In caritate pura, Seraphico in culmine Occultans se divinitus

Forraulasque coluit, Sub lilii clausura. Cuncta, quae snnt sub tegmine Quidnam admirabilius Polorum, composuit, Quam virgo paritura, Potentias in homine Quod Isaias penitus De non ente statuit. Prospexit in tigura?

3. 0 quam pater ingenitus 6. Sol vertitur zodiaco Excellens potentia, Gradiens in geminis, Patre procedit genitus, Dum sol supremus thalamo Dives sapieniia, luvenescil yirginis, Ab nfroque spiritus, Erupit fons cum balsamo Praednlcis clementia, Caelicae dulcedinis, Hae tres personae penitus Rosa crevit de calamo Simplices essentia. In salutem hominis. ; :

— 144 -

7. Fecit grinde conviviam A-nator castitatis, Succipiens horoagiam Nostrae fragilitatis Qui carnis per supplicium Nos redemit gratis, Laudemus Dei filium Cum angelis beatis.

R" Optima sunt entia Optimam ducentia Vitam in empyreo,

1 Piae Cautiones fol. H 7 a. (Klemming U, 8 flf. als nHymnus".) — 2, Lux haec gegen das Akrostichon. — 3, 3 procedit filius gegen den Reim. —

3, 5 Ab utroque manat. — -5, 5 Unreiner Reim. — Akrostichon: Thomas f e ci t.

178. De 88. Trinitate.

1. Bcne quondam dociles 4. Credimus stabiliter Scholares mirari Fide non creatum CoepeiTint, mirabiles Patrem aeternaliter "Videntes creari Generasse natum, Res et has dissimiles Et flamen aequaliter Actus operari; Ab utroque latum Coepit Aristoteles Unum, tres pariter. his miris philosophari. sunt hi super omne creatum.

2. In intellegentiam 5. Expedit grammaticis Primi entis vere Leviter transire Sensus per notitiam In rebus deificis, Veteres venere, Quara quid definire, Quo primam essentiam Ne queant haereticis Res omnes sumpsere, Nostri consentire. Affirmant quoniam Sitque theologicis nil posse creante carere. iudicare facile de re.

3. Rident licet physici 6. Regem Deum credimus De philosophia, Trinum in personis, Quanto plus catholici, Quem praeesse novimus Qui ex prophetia Malis atque bonis, Fiunt scientifici, Nequaquam concedimus Non ex pbantasia, Tres deos in thronis, Num data multiplici Sed Deus est unus, fit eis virtute sophia. ang(e)lorpm canitur sonis. ; —

— 145 —

7. TJt possimus fidere 8. Scholares in trivio Trinitatem esse, Studentes guberna, Simplicibus sapere Regnans ab initio Non plus est necesse, Trinitas aeterna, Quam valebunt metere Fac vita cum gaudio Fidei de messe, Frui senipiterna, Imrao minus capere Puros a vitio docti reputaut facile se. ducens ad regua superna.

Piae Cantiones 1582 fol. H 6a. (Klemming II, 3 fi. als „Hyninus''). 3, 1 Vident, gegen das Akrostiehon. — 4, 7 sq. sunt pariter lii, gegen das Metrum. — 6, 7 Verum Deus. — 8, 7 Puros nos a. — Akrostichon:

Bircerus; ob mit demselben Birgerus Gregorii , Erzbischof vou Upsala, gemeint ist, von dem wir liturgisehe Dichtungen besitzen?

Caiitioiies Partheiiiae.

179. Laus Virginis.

1 a. Laus virginis 1 b. Parens carens Nati sonat cum iubilo, Originis contagio, Fraus criraiuis Totis votis Absit culpae Te carminis fugato nubilo. laudat praeconio

2 a. Coetus nostri collegii, 2 b. Cedit luctus tristitiae, Laetus festo Redit per te natalis regii. fructus iustitiae.

3 a. Praedestinata nosceris 3 b. Sancta priusquam nasceris In salutem credentium, In lucem orta gentium.

43. A prophetis praecognita 4b. Quae decretis es praedita Signorum aenigmatibus, L>onorum charismatibus.

5a. David semen, stirps regia, 5 b, Virgo, proies egregia Virga le&se florigera, Servans pudoris foedera.

6a. Tu stella, 6 b. Maria, Quae bella Spem pia Procellarum destituis, Gratiarum restituis.

7 a, Porta clausa nec pervia, 7 b. Portus maris periculis, Orta nobis Hortus clausus qua lux est praevia Dei signaculis. Dreves, Cantiones et Muteti. III. 10 :

— 146 —

8 a. Signo fons indeficiens 8 b. Redundari sufficiens Signatns sancti spiritus, Mundo fluenta caelitus.

9 a. Audi nos, 9 b. Vitae pax, Dos, Fax Honoris et flos, Amoris verax, Inter florum Quae caelorum

et rosarum milia regem, nati filia, Tu primatum Nobis placas, solus possides. cai nunc assides.

10 a. Tu es virtutis 10 b. In spe salutis Nos trahens exemplum, Ad te, pacis templura, In odorem Trementes ab post te currimus. hoste fugimus.

11 a. Cuius dira nequitia, 11 b. Ut tandem ad supplicia Fallax et ioiidelis, Secura trahat crndelis, Seduxit nos ad vitia Ab eius nos saevitia Deceptionum telis, Semper tueri velis.

12 a. 0 salus hominum, 12 b, 0 lumen luminum, Curans nos dcxtera, Illustrans aetheral

13 a. Tu rubus ardens crederis, 13 b. Tu arcus sacri foederis, Tu vellus Gedeonis, Tu tlironus Salomonis.

14 a. Tu caeli sanctuarium, 14b. Verbi Dei sacrarium Tu clavis paradisi, A patre indivisi.

15 a. Excelsa super sidera, 15 b. Nam te virtutum opera Tibi cedit natura, Praesignant inscriptura.

16a. Tu ludith fortis, 16b. Tu Sunamitis. Hestcr mortis loel vitis, In caput sententiam Sisaris potentiam Converteus Haman pravi, Refutans ictu clavi.

17a. 0 sancta domina, 17b. Tu nostra nomina Precamur miseri Fac caelis inseri.

18a. Nato commenda 18 b. In hoc dignare Et emenda Gubemare Nos consilio, Nos exscilio.

malis erue, 19 b. Reatum dilue, , 19a. A Adversa destrue, Salutem tribue, Statum innocuae Stoia perpetuae Vitae restitue. Pacis nos indue. ; :

- 147 —

20 a. Te collaudantes aspice 20 b. Quae dignitatis apice Nos, decus angelorum, Tenes arcem caelorum.

21 a. Eia, solari facie 21 b. Caelestis aula gratiae, Splendens caeli regina, Serva nos a ruina.

22 a. Tu vas virtutuni, 22 b. Tu foruia legis, Nobis tutuin Mater regis, Esto scutum Ductrix gregis, Muniens Uniens Ab ira Dei magni Morte redemtos agni.

23 a. Te cordis studio 23 b. Vocib tripudio Exorat animus, Melos boc canimus,

24 a. Ut nos conducas 24 b. Qui regnat tecuni Et adducas Et tu secum Regi Domino, Sine termino.

25 a. Qui se dedit in pretium 25 b. Det quoque per te praemium Nostrae redemptiouis, Remuneratiouis,

26 a. Ut congaudentes 26 b. Laudes pangamus Et plaudentes Et canamus lugiter Dulciter Nos unitati trinae Regnanti sine fine.

27 a. Sit finis huius carminis 27 b. Quae diciturLaus vi rginis. Et cantio tinita, Christo laus intinita.

Cantiones Piae 1582 fol. D 1 a. (Kleraming II, 3^ ff. als „H.vranus".) — Das Lied ist augeuscheiulicL wieder ein auf Christus ungeschickt genug umgekehrtes Marienlied. Denn wie kann ein verniinftiger Mensch von Christus sagen: Forta clausa nec pervia! Cfr. 6a, 1. — 1 b, 1 Natus carens, den Reim zerstorend; vgl. 1 b, 3. — 3a, 1 Praedestinatus. — Bb, 1 Sanctus. — 3b, 2 ortus. — 4a, 1 — 1 Qui praeditus. — 6b, 1 — praecognitus. 4b, ; Sophia. 7a, 2 Hora nobis. — 10 b, 5 regem tuum patrem (patreni reimt rait filia!). —

11 a, 1 virtutum. — 17 a, 1 O nate Mariae, gegen den Keim. — 18a, 1 Patri commenda. — 20 b, 1 Qui dignitatis. — Nach 8tr. 20 folgen zwei Strophen, die wohl aus einem andem Liede entnommen sind, da sie mit dem Gedanken- gange dieses Weihnaehtsliedes gar keinen Zusammenhang haben

O dulcis lesus, Qui lux de luce Spinis laesus, Victo duce Flagris caesus Pendens cruce Asperia, yceleris Velis placatus fore, Indutus es splendore.

Infemi portas urgens Post triduum resurgens Inde tuos duxisti Mundi victor fuisti.

21 a, 2 nate regina. — 22b, 2 Fili regis. — 22 b, 3 Sis dux gregis. — 24a, 3 Patri Domino. — 25 a, 1 Qui te dedisti pretium. — 25 b, 1 Da quoque in te. 10* — 148 —

180. De beata Maria V.

1 a. Psallat fidelis contio Ib. Et praesentemus cantica Cum gaudio Organica luliilando Mariae, Sollennis melodiae.

2 a. Quam sine labe criminis 2 b. Per quam gustus exitii Et salvo tiore virginis Et perpetis exsilii Matrem pater elegit, Ins pristinum infregit.

3 a. Tu es pincerna veniae, 3b, Tq stella pudicitiae, iJives iu caritate, Tu vitae medicina, Effons misericordiae Peccati telo sanciae Manans suavitate. Munditiae cortina.

4a. 0 nobilis puerpera, 4b. Et mortalium generi Mundi tu lavas scelera, Clausisti portas inferi Hoc oriji perfecisti, Vectesque confregisti.

5 a. Flos virginura, 5b. Tu servnlis Dux agminuni Periculis Caelestiuni, Refugium, Prae ceteris hominibus Caelestibus agminibus Beata. Praelata.

6 a. 0 regina, 6b. Stella maris Sine spina Appellaris Tu rosa vernalis, Lapsis in sentinam, Dans odorem Peccatorum Dulciorem Naufragorum Paradisi malis, Dirige carinam Tu gemma principalis, Ad patriam divinam, Signum dumi, In qua domo Virga fumi Nullus homo Vigor aestivalis. Patitur ruinam.

7 a. Maria, salus hominum, 7b. Nam ex te manat gratia, Medicina criminum, Pax, misericordia, Te decet post Dominum Fides, temperantia, Laus, honor et potestas, Lux, bonitas, maiestas.

8 a. Tu nati tui filia, 8b Supremi genitoris, Continentis omnia Nostrique creatoris, Tu manna es saporis. — 149 —

9 a. Area arida, 9b. Tu sine semine Quam supernus Nati Dei humor irrigavit, mater exstitisti, Vinea regia, Caelicos aditus, Rosa spinae nescia, Vetitos introitus Qoam Deus plantavit. Orbi reclusisti.

10 a. Tu adulescentulis 10 b. Tu nautae fluctivago Oleum effusum, Sidns salutare, Salus in periculis, Ancora tu naufrago, Spes in oflfendiculis, Submersis in pelago Ostium praeclusum. Nobis auxiliare.

11 a. Tu principiura 11 b. Flecte rigidum Nostrae salvationis, Mundanis inhaerentem, Reduc devium Fove frigidum Ad thronum Salomonis. A crimine torpentem.

12 a. Impetra divinitus 12 b. Ut sublatis penitus Laude te laudantibus Poenis infernalibus Et in te sperantibus longamur agmimbus Vitam cum beatis. Deo sociatis.

13. 0 mater pietatis.

Piae Cantiones 1582 fol. E 1 b. (Klemning II, 41 als jiHymnus".) — Dies Lied ist ein in den Piae Cantiones oberflachlich uiid uiioreschickt um- geandertes Marienlied und hier hergestellt. Doch bleibt die Herstellung in Str. 2 und 4 fragwurdig, da nicht durchsichtlich, wie weit die Ketouche gegangen. — 1 a, 3 Carmen nato Mariae. — 2a, 1 Quem. — 2a, 2 Ex pura came virginis. — 2a, 3 Natum pater. — 2b, 1 quem. — 3a, 1 Hic est. —

4a, 1 nate ex puerpera. — 1 Flos iuvenum ; hier ist die Korrektur O 5a, — handgreiflich , weil sie den Reim virginum — agminuin zerstort hat. 5a, 5 Beate. — 5b, 1 In seriis, was den Reim zerstort. — 5b, 5 Praelate. — 6a, 1 Nat^* diva; hier ist wieder an der Zerstoruiig des Reims der Uber- arbeiter erkenntlich. — 6a, 8 bis 10 stehen irrtiimlich (vgl. Reim und Sinn) zwischen 6b, 7 und 8. — 7a, 1 O Christe salus. — 8a, 1 Tu natus es ex. — 9b, 2 sq. Natus Dei patris. — 11 a, 2 Verae salvationis. — 12a, 2 Adplaude laudantibus.

181. De beata Maria V.

1 a. Unica, gratifera, 1 b. Ex lacob surgit stella, Legis veteris umbrae fnga, Mundo dum ureris lucida, Veritatis lucifera, Florens virgula arida Virgo florigera, Aaron mystica, Regali stirpe progenita In cuius flore mirifice Deo gratissima. Fructus producitur. — 150 —

2a. Novum signum 2b. Incarnari, Laude dignnni Mundo dari Iniitatur mirabile, Caelo misit verbum pater,

2 c. Dum implevit, Quod decrevit, Virum circumdans mulier.

3a. Florum flos, 3b. Sola spes Virtutum dos, Tu nobis es, Virgo rosa Doctrix morum Formosa, Bonorum, Tu vitis fructnosa, Solamen peccatorum, Absint ppr te dolosa, luvamen miseroruni, Absterge vitia. Pro nobis supplica.

4a. Gaude, Mater mirabilis, 4b. Rubus ardens non uritur, Quae in scripturis Dum impraegnatur, Et figuris Fecundatur Fuiges venerabilis, Pareus viri nescia, Spectabilis. Virgo pia.

5a. De monte sine manibus 5b. Lignum aquis immergitur, Lapis mire praescinditur, Marath dulcor infunditur, Nani de fiscella Nam servans urna A puella Nos diurna Moyses educitur. Pane vitae praepara, Vitae datur. Salvifica.

6a. Terrarum 6 b. Servorum Nostrarum Tuoruni Fons rigans superficies, Preces benigne suscipe, Ex te nostrae salutisspes; Mater misericordiae, Veiut de pratis Placaus iratum Voiuptatis Redde gratum Fluvius egreditur, Nostrum rainisterium Fons laeditur. Deificum.

7 a. Tu veri Salomonis 7 b. Porta Ezechielis, Eburneis [inj tbronis Tn lacus Danielis, Apta coronis Casta, fidelis, Hanc plebeculam, Tu mundi domina.

8a. Implorat, qui cognoscit 8 b. Ab imis ad suprema, Se reum, et deposcit Caeleste diadema Per te sublimari Ora nobis dari.

9a. Cam digne de te fari, 9b. Respice affectum, Te venerari Cura defectum, Non valeo, luvanien praestito. ;

— 151 —

lOa. Resuscita depressum 10 b, Ab hostibus defende, Et obtine ingressum Pium natum ostende Pacis intinitae, Post Lunc finem vitae.

Piae Cantiones Ecclesiasticae fol. 1.582 D 7 a. (Klemtning 11, 49 flf. als „Hymnus".) — Auf Christu.s umgeandertes Marienlied. — 3, 3 Chri.ste rosa. — 8b, 3 Doctor morum. — 4a, 1 Gaude Christe mirabilis. — 6b, 4 Pater misericordiae. — 7b, 3 Ca.ste. — 7b, 4 domine gegen den Reim. — 10 b, 1 und 2 umgestellt. — 10 b, 2 Pium patreui ostende.

182. De beata Maria V.

1. Yirgo mater piissima 2. Praecellit rosa liiium Cunctorum plasmatoris, Candore puritati-, Tu mihi sis certissiraa Virgo adorat filiuui, Salvatrix peccatoris, Qnem j)arit, castitatis; Sis omnibus in horis Haec sidus claritatis, Te corde tiagitantium Haec balsamo suavior, Et ore collaudantium Sole, luna splendidior Stipendium laboris. Fervore caritatis.

3. Virtutum flos et gratiae Aures ad nos inclina, Placata patris facie Charismata propina, Nos a mundi sentina Celerius eripias Et tecam nos custodias In unitate trina.

Piae Cantiones 1.582 fol. 1 2 b. (Klemming II, .59 als „Hymnus''.) —

Umarbeitung eines Marienliedes auf Christus. — 1,10 Christe , rex piissime. — 1,2 plasmatorum. — 1,3 Tu nobis sis certissime. — 1,4 Solamen peccatorum.

m. I)e beata Maria V.

1. Salve, ftos et decus ecclesiae, 2. Haec adest, ubi periclitatur, [Lumen huius viae Vere nuncupatur

Ad te clamans sitio] ; Portus navigantium Te fatentur sacrae prophetiae In ardore rubi pracsignatur [Voxque Isaiae] Et pie vocatur Puram omni vitio. Mater desperantium. Virgo sine viro peperisti Moysi haec scirpea fiscella, Et post partum virgo peperisti, Praebens la[)sisgratiarummella, Mater lesu Christi, Luceus maris stella, Qui caret initio. Via deviantium. — 152 —

3. Sublevatrix pia miserorum, Ad regnum caelorum Duc nos post exsilium, Relevatrix pia peccatorum, Rectrix supernorura, Da sanum consilium. 0 dulcis, 0 clemens atque pia, Sis nobis directrix atque via In extremis, dia, Fer nobis auxilium.

Cantiones Piae 1582 fol. A 7b. (Klemmiug II, 48 als ^Hymnus".) — Umarbeituug fines Marienliedes auf Christus; das zeigen aufser den zer- storten Keimen in Str. 1 vor allem 2, 7 und 9, da Moysi fiscella uud maris stella typische Beiworte Mariens sind. — 1,2 lesu Christe pie. — 1,3 Patris in palatio; der Reim der 3., 6. und 10. Verse ist gleitend. — 1, 5 Lexque vitae tuae. — 1, 6 Purum. — 1> 7 Virgo sine viro peperit te. — 1, 8 Et post virginem declaravit se. — 1, 9 Frat^r lesu Christe. — 1, 10 cares. — 2, 1 Hic. — 2, 6 Pater. — 2, 7 hic. — 3, 1 Sublevator pie. — 8, 4 Relevator pie. — 3,5 Rector. — 3, 7 pie. — 3, 8 director nostrae viae. — 9 Et extremo die.

184. De beata Maria V.

1. Ave, regina omnium, 2. Tu solis babitaculum, Maria, salus hominum lustitiae spectaculum, Credentium, Signaculum, Qaae jjauperes salvare Tu sola patri semper voluisti. placuisti.

Tu virlulis principium, Tu vitae propugnacnlum, Tu pauperum refugium, Tu summi Dei aureum Solacium, Palatium, Tu lumen verum mundo Tu caput Holofernis contulisti. constrivisti.

Te collaudat exercitus Tn balsami suavitas, Caelestis angelorum, Tu odor pigmentorum, Magniticat, Tu caritas, Glorificat Tu castitas, Et praedicat, Tu bonitas, Adorat omnis ordo Tu fragrans cella plena beatorum. unguentorum.

3. Ad te clamantes respice, Maria, pie protcge Et eripe A laqueo aeterno damnatorum Mentes aegrorum refove, Lapsorum gressus erige Et dirige Ad le tuornm corda famulorum.

Tu lilium convallium, Tu nialum granatorum, Tu campi flos, Virtutum dos, Et caeli ros, Tu perduc nos ad regna supernorum.

Piae Cantiones 1582 fol. I 3 a. (Klemming II, 55 ff., als „Hyninus" bezeichnet.) Dies ofiFenbar aiif Maria verfafste Lied ist in den Piae Cantiones auf Christus umg-edichtet mittels folgender Anderungen : 1, I Ave, rex regum omnium. — 1, 2 O lesu, salus. — 1,4 Qui. — 2, 4 solus. — 3, 2 O lesu pie.

Caiitiones de Sanctis.

185. De s. Henrico Upsalensi.

1. Ramus virens olivarum 5. Vpsalensem praesulatura Per columbam panditur, Regno rexit Sueciae, Binum genus animarum Per Ericum. sublimatum Arca Noe clauditur. Pro cultu fiduciae.

2. Apex montis abscondatur, 6. Ardor strinxit caritatis Aquae vis dum tollitur, Corda patronorum, Nubis sordes expurgatur, Tia ducti veritatis Signum rei ponitur. Sorte supcrnorum.

3. Grande mirum pietatis, 7. Laeti petunt Finnoruni Arca dum salvatur, Terram pervenirc, At tunc cunctis animatis Cultum pellunt daemonum Ira Dei datur, Palmam reperire.

4. Velut nostro demonstratur 8. Doctor mirae sanctitatis, Doctori Finlandiae, Ponens se periculis, Fides Christi dum fundatur, Formam verae pietatis Linquenti terram Angliae. Turbis dans incredulis. - 154 —

9. TJersus partes rox Ericus Aclcst lictor vebementer Tendens domicilii, Potum dans exitii. Sanctus praesul bic Henricus

Comes fit exsilii. 11. Christus nobis patrem oret, Pacem servans patriae, 10. Subit poenas patienter Laudis turba quem decoret Palmas per martyrii, Firraa fide varie.

R" Ergo, plebs Finnonica, Gande de hoc dono, (^•uod facta es catholica Verbi Dei sono.

Piae Cantiones 1582 fol. N 2 a sq. (Klemmiiig IV, 93.) — Das Akrosticlion diesesLiedes, Kagvvaldus, verriit uns, dafs dassell)e Hagvaldus I, Bischof von Abo (f 1266), oder Kagvaldus II. (f 1321) zum Verfasser hat. Str. 11 ist augenscheinlich „verbessert wahrscheinlicli hiefs es: Praesul oder Pater uobis Deum oret etc, wenn nicht noch weitere Auderungen vor- genommen wurden, denn die Str. sieht verballhornt genug aus.

Cantioues Morales.

186. De Parabola Cenae Kegalis.

1. Homo quidam, rex nobilis, 4. Alter, quem rex per nuntiom Dives in caritafe, Rogans inssit intrare Cenam magnam divitiis Ad locum exsultantium Et magna largitate Et epulas gustare, Fecit vocatis plurimis Spernens regis imperium Cordis hilaritate. Sic coepit excusare:

2. Tempus adest, convivium 5. Domum altam aedificem, Ut intrent invitati, In qua gaudens manebo, Regale beneficium Alteram et amplificem Contemnunt sed ingrati, Et plures possidebo, Sic verum perdunt gaudium Si venero, muliiplicem Muudanis implicati. Defectum hinc habebo,

3. Unus, ad quem rex raiserat 6. Rex ad amicum tertium Suum fidum legatum, Servam velociorem Uxorem quod adduxerat, Mittens rogat, ut regium Invenit occupatum, >'on deserat amorem. Venire nec aptus erat Sed derelinquens otium Ad festum praeparatuni. Eias servet honorem. — 155 —

7. Respondit : Quinque debeo 11. lam privor bene6ciis luga boum probare, Et filiis carebo, Quae fortia possideo Uxore cum deliciis Et ea valde care, Et mecum pernianebo Cuni quibus opes studeo Pernoctans in miseriis Et terras dilatare. Et inde magis tiebo.

8. Die dum lucrum quaereret, 12. Mundus, caro, daemonia, Boves defatigavit, Me male seduxistis, Sed sero, quo quiesceret, Dum per diversa vitia Locum lassus optavit, Me miserum duxistis Et tenebras dum cerneret, Et paradisi ostia Noctem muham expavit. Finaliter clausisiis.

9. Neglectum tunc conviviura 13. Fratres, hortor, perpendite Incepit cogitare Tormenta graviora, Regis et ad palatium Assidue dirigite lam tarde properare, Ad bona meliora, Clausuni invenit ostium, Ad cenam vos disponite, lubetur foris stare. Nam brevis vocat hora.

10. Tunc rex aversa facie 14. Caeiestis pater gratiae.

Dixit : huc non intrabis Qui Christum huc niisisti, Nec epulas laetitiae Tu nos ad cenam gloriae Yel cenam hanc gustabis, Voca a mundo tristi, Sed tuae neglegentiae Nobiscum stes in acie Dispendia portabis. Amore lesu Christi.

Piae Cantiones 1582 fol. M 8 b sqq. (Klemming IV, 87.) — 8, 1 Tota die lucrum cjuaerens gegen den Reira. — 8, 'i quod.

187. De Onere Possidendi.

1. In stadio laboris 2. Sicut dulcedo mellis Currunt omnes socii, Non evacuabitur, Sed bravium honoris Acerbitasque fellis Non sequuntur singuli; Nunquam relaxabitur, Si iiou vis onerari, Sic et in praelatura Caveas honorari, NuUus est sine cura, Honor vult onere gravari. Rerum hoc exigit natura.

3. Sed si in libertate Vivere volueris, Vivas in caritate, Sic tu non dolueris; Nil habes, nil dolebis, Perditum neque flebis, Sed in hoc, quod habes, gaudebis.

Piae Cantiones 1582 fol. M 2 b sq. (Klemming IV, 52.) — 156 —

188. De Jlorte.

1. Mirnm, si laeteris, 2. Mors mundi tigura, Cum ex apparentibus Qnae corrupta subito Magis quam ex veris Perit ut pictura, Mors concludit Non in luctu, Et illudit; Sed in fluctu Dic, honio, quid tunc eris? Hominem deniptura.

Mors fallax sophista, 0 mundi sophia, Breves dies hominis; Nos errantes corrige, Quam vera sunt ista! Veritatis via lustus aret, Ut eamus, Et disparet Ne cadamus Fragilis arista. In mortis ruina.

Cum sine vitiis Tn spes humilium, Homo vix in mundo, Rutilans aurora," Hea, sif, supplioiis Pro nobis Dominum In lacu profundo lugiter implora, Agitatur Adiuvare Et pulsatur Tu dignare Ut ventib arundo. Nos mortis in hora.

3. Hominem tam durum, lacentera in crimine, Se iudicaturum, Dum post mortem Sciat fortem ludicem venturum.

Quid artes, quid iura Tibi prosunt homini? Solum ad futura Vel est Ite Vel Venite ludicis censura.

Ergo, dura veneris, ludex, iudicare, Tu nostri generis Statim memorare, Quos emisti, Redemisti, Noli condemnare.

Piae Caiitiones 1582 fol. K la. sqq. (Klemming IV, 31.) ;

— 157 —

189. De Condicione Hnmana.

1. In lioc vitae stadio 3. Bella movent plurima Diversa conditio Mundus et daenioiiia Carnis est humanae, Carnem infestantes, Agit hic in vitiis, Vulnus suffert anima, Ille in divitiis, Ex eisdem saucia Et hic eget pane; Clamant hoc gustantes: Mors ut ponit metas, Pace frui plena subit omnis sexus et aetas, cupiens de sorde refrena Cum raors quemque ferit, Carnem, mortiferis fjuis modo tutus erit? ne pareat vitiis.

2. Concludit in tumulo 4. Sursum mentem erige, Mors mnltos ex cumulo Tua facta corrige Populi frequenter, In hac vita dura, Occultat in pulvere Labili ac flabili, Divitem cum paupere Debili ac tlebili, Tunc indifterenter Cito transitara; Factis vel verbis, Sentit adhuc proles, homo simplex, unde superbis? quod commisere parentes; Naui, si crudideris, Hinc tua facta rege tu cito pulvis eris. nec mala corde tege.

Pi;ie Cantiones 1582 fol. K 5a. sqq. (Klemming IV, 19.) — Den Schlufs jeder .Strophe bildet ein Distichon.

190. De :ate Maudi.

1. Vanitatum vanitas, 3. Dic, miser homuncule, omnia sunt vana, quidnam cogitasti, Nil 8ub sole stabile Cuius erunt omnia in vita humana, haec, quae conf>;regasti ? Velut funius transiit Ad caput reponitur gloria mundana. tibi, quod amasti? Ista cnr amplecteris, Nequaquam, sed possides 0 tu mens insana? id, quod ignorasti.

2. Caecas es? an oculus 4. Animam diaboli tibi caligavit rapiunt ad poenas, Et apertis oculis Amici pecunias caecitas prostravit, dividunt amoeiias, Vel tuam dementiam Vermes carnem devorant furor induravit ? simul atque venas, Ista non consideras Res tua devolvitur neque cor expavit? ad manus alienas. :

5. Uxori et liberis 6. Sic perit memoria res tuas liquisti, tuorum filiornm Pro his, niiser, animam Ipsis succedentibus toam posuisti, in prosperis bonorum, Uxor ducit aiium, Gaudent cum gaudentibus, quem tu non novisti, ut mos est eorura, Tui obliviscitur, In tui memoria

quam sic dilexisti. . cum sonitu verborum.

Piae Cantiones 1582 fol. I 7 a. (Klemming IV, 5.) — Dies Lied erinnert an 80 manche ahnliche, dafs man versucht ist, es fiir ein Bruchstiick zu halten. Es koirimt liinzu, dafs die Anfangsbuchstaben der 3 letzten Strophen: A, U, S auf ein verstiimmeltes und verdorbenes Akrostichon hindeuten.

191. De Vanitate Mundi.

1. Mundanis vaDitatibu& 3. Traduntur in historiis Astrictus potentatibus, Viri digni memoriis. Nam sapiens sic instruit, Virtutibus eximiis Servire magis congrnit Fulserunt et scientiis Veris felicitatibus Cnnctis, loris et viculis Abiectis falsitatibus. Ponentes se, periculis, Elatus facultatibus Spreverunt hic terrestria, Resistit cum dogmatibus, Amplexi sunt caelestia, Sunt ista transitoria Praeclari solis radio Spernenda vclut scoria Certabant in hoc stadio, Propter caeli palatium, Patris Abrahae gremio Verum gazophylacium. Funguntur vitae praemio.

2. Vorax infernus surripit 4. Quorum, scliolares, studio Suis nos suasionibus, Benigne vos erudio,

Consentientem corripit Haec vobis sit conclusio, Aeternis torsionibus. Vana desit confusio, Mundus extollit leviter In mentem nam malevolam, lllos, quos fallit breviter, Deformem sive frivolam Mortem ponens in foribus Non intrat sapientia Multos pulsat timoribus, Virtutum seu decentia; Carnalis urget macula Clamans inquit sagacia Perurens quasi facula, Per mundi cuncta spatia Multi pro tanto vitio Vitam bonam coraperiet Torrentur in supplicio. Homo, qui me reperiet.

Piae Cantiones 1582 fol. K 4 a sqf|. (Klemming IV, 35.) — 3, 12 Lies: Fruuntur? — 159 —

192. De Fallacia Miindi.

1. Jnsignis est figura, 3. Quam miser es, avare, Quani adinvenit aries, Qui non vis Deo credere Cunctoruni tlos caniporum, Nec in eum sperare, Mundum vocando vetulani, Qui diligis terrestia Gressu mirabilem, Spernens caelestia.

Ambigua statura, Praedico tibi clare, Cuius rugosa facies, Quod cito debes perdere, Asperitas membrorum Quae congregas avare, Vitae praesentis formulam Teque cum violentia Monstrat instabilem. Tollit mors impia.

Constat cunctis certissime Versutias, astutias lam toties expcrtum, Persolvis cum usura Qaod detiuit certissime Post carnisque delicias,

Finem habens incertura •, Quae possides cum cura, Hanc ergo credas fabuiam, Traheris ad supplicia Rem tam probabilem V Semper manentia.

2. 0 quara muUa promittit, 4. Si taraen vis salvari Longam vitam, divitias, Innixus Christi sanguine, Favores et honores; Dum tenipus indulgetur, Tandem in fine decipit Pietatis operibus Te fallibiliter. Insta fideliter.

Nam nadum te dimittit Misericors placari Ad maximas miserias, Pater potest facillime, Dolores et horrores, Si tamen exorctur Corpus dura terra suscipit Cum lacrimis et precibus, Miserabiliter. Flectitur dulciter.

Possessio disrumpitur Nam si conversus fueris Heredes per carnales, Corde simul et ore Et aninia demergitur Tuaque libens dederis Ad poenas infernales, Divino cum amore, Scito, qais ista recipit Vere cum sanctis omnibus lam satis graviter. Vives feiiciter.

Piae Caniiones 1582 fol. L 8 a. (Klemming IV, 22.) — KJO —

193. De Mundi Malitia.

1. Kunc floret mendacium, 2. Fraus donis coronatur, Pravitatis coiisortium, Virtus suppeditatur, In mundo diiiguntur, Pietas et felicitas Qui falsa obloquuntur, Est tamquam bestialitas, Veritas mutabitur, Indignus recipitur, Et tides desolabitur, Egenus vero premitur, Amabitur nequitia, Manimon, usura Satanae, Disperditur iustitia, Sunt cura praecipue, Prava avaritia lura renuerunt lam et vana gloria lam et bona diviserunt, In cunctis malignatur, Mala reponuntur. Si tibi sit iustitia, Hcu, studii moralitas, lam mundi saevitia Vigoris quippe bonitas Male te tristatur. Lapsum patiuntur.

3. Tunc vis virtutis viguit, Uiscipulus dum timuit Doctorem cum pudore, Sed iam addiscunt more Mala propagare Nec volunt nnnc amare Artis incrementum, Fit ergo detrimentum Praefatae disciplinae, Mores dant ruinae, Sensu abutuntur.

Piae Cantiones 1582 fol. K 3a. sqq. (Klemming IV, 3«.) — 2, 2 sub pede datur; augenscheinlich Korrektur statt des mittelalterlichen suppeditare (im gleichen Sinne). — 2, 7 et Satanae. — Str. 3 fehlen drei Zeilen am Schlusse.

194. De Falsis Fratribus.

1. 0 raentes perfidas 2. Impune frangitur et linguas duplices fides in publico, Et testes subdolos Vix potest credere privignus vitrico, et falsos iudices I Aurate fabricant Vix pater filio, fraudum artifices vix aeger medico, In dorso pauperum Ipse, qui conqueror, ferrum et silices. in fide claudico. 3. Ubique timeo 5. Si bonum fecerim, dentem vipereum, occulte lacerat, Venenum seminant Si malum aliquid, vendentes oleum, fingens exaggerat, Qui tecum loquitur, Si verum approbo, trahit ad laqueum, in multis peierat, Ut tibi temperet Ut prosit hostibus, doloris balueum. amicos vulnerat.

4. Nullus nocentior 6. Minatur filio hoste domestico, mortis in radio, In masno decipit In visu regulus, sicut in modico, in cauda scorpio, De non ambiguis In dente coluber, aperte iudico, princeps in gladio. De fratris laqueo Ficta simplicitas vix pedeni explico. in falso labio.

7. Claraori super hoc infero terminum, Per aegritudines, per ictus fulminuni Romana curia fovet periurium, Pro nummi gratia salvat mendacium.

Piae Cantiones 1582 fol. K 2 a sqq. (Klemraing IV, 41.) — 7, periuria. — 7, 8 mendacia.

195. De Temnorum Iniqaitate.

1. Honestatis 2. Heu indigni Decus iam rmdntur, Quaerunt suhlmari, OccuUutur veritatis Ut lucrari subditorum Splendor per mendacia, Valeant pecunias, Conculcatur ca=titatis Strata namque vitiorum, Rosa sub luxuria, Heu, perdunt animas Omnis fletos, sexus, ordo Et egenos privant bonis Studet avaritiae, Nec dant elemosynas, Transit metas morum, corde Sed potentcs ditant donis Complectuntur vitia. Propter amicitias.

Dreves, Cantiones et Muteti. III. 11 ; !

— 162 —

3. Araicorum 4. Audi, fili, Fides iam rariUat, Morum AKC\plinam Et fitilhtt cor eorum Et doctri»?a»n Salomonis Adulans fallacia, Attcndens cor inclina,

Cum propinat fel pro melle Ut securus salvatoris Per verba praedulcia, Sequaris vestigia Ore plaudant et applaudont Time Deam, placa eom. Sibi per convitia, Purga noxam lacrima, Corde fraudant meditando; Praesto sis et ora eum, Haec nunc amicitia. Ut ducat ad gandia.

Piae Cantiones 1582 fol. K 6 a sq. (Kleniming IV, 29.) — 3, 3 frangat captus plangat. — 3, 1 sq. Fides amicorum.

19G. De Temporum Iniquitate.

1. leremiae prophetiae 3. Fraus Herodis pravis modis Stilus nove piugitur, Toti terrae imperat, Hierarchiae, matris piae, Fidem frangit, captus plangit, Yox in Rama gignitur Nova lex exsuperat, Ululatus et ploraius Maior cedit et obedit, Prae maerore filiae, Minor senem arguit, Nam affatus nec solatus Schisma cedit, retrocedit Hanc vir est clementiae. Lex, quae prius placuit.

2. Xam Rachelis gens crudelis 4. Poena iacet, culpa placet Natum sudat sternere, Cleris, servis, dominis, Ventis, velis, traudis telis lusti degunt, stulti regunt Qaosque vult perimere, Cunctis raundi terrainis, Nunc raptorum, exactorum, ConcuUatur, enervatur Qui placent in curia, Clerus et religio, Dominorum oppressorum Quisuam scivit vel auJivit Tollunt res cum furia. Tot rivos a vitio

Piae Cantiunes 1582 fol. L 4 a sqq. (Klemming IV, 26.) — Zu Str. 3 u. 4 cf. lam verus amor!

J!i7. De TemporuDi Inifjaitate.

1 a. Verns amor exspiravit, 1 b. Legem dolus impugnavit, Pax in terris exsulavit, Totus mundus se mutavit, Patri proles imperat, Nova lex exsuperat.

1 a. Fidem fraus incarcerat, 2b. Omnes mandi semitas Famam lingua iaccrat, Occupavit novitas, Regem rex exsuperat, Vanitas, iniquitas, Plebem plebs vituperat. Guerra vel hostilitas. 3a. Qais errores numerat, 3 b. Ebria modernitas Quos mundus exaggerat ? Res amat insolitas.

4 a. Bella placent aulicis, 4b. Vulgus habet onera Protervire rusticis, Aegre ferens vulnera, Usura politicis, Quis nescit, quot opera Simonia clericis. Sequuutur post funera?

5a. Plus placet iam fatuitas 5 b. Plus truncatus habitus Quam personarum trinilu.s, Quam dona sancti spiritus, Plus Decii nobilitas Plus idolorum servitus Quam fides, spes et caritas. Quam pro peccatis gemitus.

6a. Plus placet crinis tractio 6 b. lam anipiectuntur odio Qnam psalmus vel oratio, Clerus et religio, Plus Veneris abusio Quis novit ab initio

Quam missa vel devotio. Tot rivuios a vitio I

7a. Maior cedit et obedit, 7 b. Poena iacet, culpa placet Minor senem arguit, Cleris, servis, dominis,

Schisma redit, retrocedit Docti degunt , stulti regunt, Lex, quae prius placuit. Lucra dantur asinis.

8. Pompa placet feminis, Talis status hominis Est in mundi terminis.

Piae Cantiones 1582 tol. K 7b sqq. (Klemming: IV, 8 flf.) — Zu 6b, 3 sq. vgl. Nr. 196, Str. 4, 7 sq.; zu 7a. 3 sq. Nr. 196, Htr. 3. 7 sq.; zu 7b, Nr. 19.5 .str. 4, 1—4.

198. De Tempornm Iniqnitate.

1. Mars praecurrit in planetis. 2. Ducunt vaccas, equos, boves, Homo pacis et quietis Capras, hircos, porcos, oves Nil valet in saeculo, Et, si quae similia; Scd tyranni et feroccs, Ducunt lanam atque linum, Qui ud mala sunt veloces, De rapinis implent sinum,

Hi regnant in populo. Nudat matrem fiiia. Effrenes et indomiti, En, iudex ante ianuam

Qui devastant et incendunt, Clamat : redile, quae tulisti, Quae sunt sua, non attendnnt, Vel peribis casu tristi Tales placent comiti. Mortem per turpissimam.

3. lesu Christe, fili patris, Confer nobis iam renatis Tuum sanctum spiritum. Quid prodesset nobis nasci, Si tu velles, rex, irasci, Ad nostrum interitum! 11* — 164 —

Memento, quod suinus tui, Tu es factor, nos factura, Tibi sit pro nobis cura, Te precamur cemui.

Piae Cantiones 1582 fol. L 1 b sq. (Klemming IV, 24.)

199. De Tempornm Iniquitate.

1. Invaluit malitia, 3. Amat nunc mundus dulciter lam hora vesperarum, Honores populares Despicitur iustitiu Erigitque suaviter Ubique nunc terraruin, Ad gradus clericales, Crescunt crebro vitia Fallit tandem breviter, Rerum mundanarum, Quos iam fecit tales, Est concors ad supplicia Nec velut pridem nequiter Imago divinaruni. Nunc fallit immortales.

2. Ocello lustrat singula 4. Exsurgens iam revertere, Xaturae vim pertransiens 0 dulcis mi amica, Duelloque subtilia Emendemus nos hodie. Sopliismatum discutiens, Ne moriamur ita, Cum mundi huius machina Ad pedes lesu sustine, Et gyrum caeli ambiens Imago insignita. Quaeritque sic magnalia Nil tibi sit amabiie Seipsum homo nesciens. Nisi ipsa vita.

Piae Cantiones 1582 fol. L 2 b. (Klemming IV, 22.) — 4, 8 Lies Nisi superna vita.

Cantiones Scliolastieae.

200. De Scholaribus.

1. Scholares, convenite, En, quondani timuistis Libenter haec audite Magistros, dum sedistis Procul a vitio, Vos in pulveribus; Tractabo vobis rite, Tunc certe profecistis, Quae, qualis vestrae vitae Cura subditi fuistis Constet condicio. Scholae verberibus. Nam primitus barbati, Omne caput languescit, In facie rugati Dum pastor oves nescit, Stabant rigoribus, Ac errans erit grex; Vix volunt ablactati Latinum iam recessit, lam esse subiugati Barbaricum accrescit, Suis doctoribus. Scholarum perit lex. ;;

— 1G5 —

3. Scholaribus revera Pecunia in pera, Quinterna manibus, Et capitis in sphaera Mitra fulget sinceru Modis in omnibus. Yix sciunt G, ut, A, re Nec Mnsa declinare Nec curant studium, Sed discunt chorizare, Incipiunt amare Mundi tripudiom.

Piae Caritioni-s 1582 fol. L 6 b sqq. (Klemraing FV, 69.)

201. De Vita Scbolariam.

1. 0 scholares, discite, Quorum mercimonia Auribus percipite, Sorte pendent dubia Oculis videtc, Pariter ct vitn, Quam beatam ducitis Visu miserabili Vitam, (|uam diligitis Pereunt de facili Studiiim quietis. Diu acquisita. Mane scliolas petite, 4. Rustici sunt asini, Vespere recedite Quibus terrae domini Domum repetentes Dominantur mire, Quis status felicior, Quidquid habent, rapiunt. Quae vita securior Si non habent, adigunt Inter nnnc viventes. Pauperes abire. 2. Reges, duces, comites, De thesauro paupere Principes et milites Magnis solent addere Nunquam sunt securi, Magnam portionem, Vivunt enim misere. Sed eo flebilius, Arma debent gerere Quod his Deus citius Semper pugnaturi. Mittat ultionem. Appeilantur doniini, 5. Regula scholarium Omini non homini Est excellens oninium Talis laus debetur Vitae sanctitate, Bona transitoria Licet nulla similis, Sant eorum gloria, Tamen est difticilis Sicuti videtur. In asperitate. 3. Mercatores avidi, Soli Deo serviunt, Nocte, die timidi Sitiunt, csuriunt, Flumina marina Quorum paupertatem Propter lucrum transeunt Enarrare nequeo, £t quandoque pereunt Consequuntur ideo Morte repentina. Christi pietatem. — 166 -

11. £x istis colligite 12. Qni in terris proprium Vitam, quam diligite Linquunt, patrimonium Semper, clericalem, Habent spiritale; SiDgula pertranseo Quapropter soUicite Ita, quod nunc nescio Date preces debite Sinulem vel talem. Propter donum tale. Vos estis in medio Ipse vos ad gaudia Libero arbitrio Transferat caeiestia Rite considentes, Precibus placatus, Postquam senueritis, Ubi sine terraino Sacerdotes eritis Hymnum canit Domino Deo servientes. Populus beatus.

Piae Cantiones 1.582 fol. L 6b sqq. — (Klemminfr IV, .58 ff.) — 1, 8 Vesperi. — 5, 10 nequeunt.

202. De Vitiis Scholarium.

1. Castitatis speculum, 4. Intricatis vestium Scholares, amate, Gaudent ornamentis Relinquentes saeculum Et suorum crinium Scbolas frequentate, Torvis polimentis, Pnerorum rudimenta, Gulam suam decorare Precor, ut colatis Fuco concupiscunt, Et virtutum incrementa Magistrafum honorare Samrae diligatis. Pauci iam addiscunt.

2. Boetii studia 5. Tabulatis calceis lubent amovere Incedunt elati Veneris incendia Et in semircirculis

Nec in his gaudere ; Gyrant ut inflati; AsEumatur pro exemplo Nolunt scholis interesse Lucretiae natus, Truphis inhiantes, Corrigatur sic extemplo Sed festinant hic abesse luvenilis status. Vanis ambulantes.

3. Commessationihus 6. Vitia dementiae, Sed, heu, iam assuescunt, Scholares, fugate, Suis lectionibus Nectare scientiae Omnino marcescunt, Vos inebriate, Sicut causa et causati Toto nisu custodite Se contingunt sedes, Morum honestates, Sic sunt Bacchus foederati Ut aeteruae vobis vitae Atque Ganymedes. Dentur dignitates.

Piae Caiitioncs 1582 foJ. L 5 b sc q. (Klemming IV, 45.) — 6, 7 Et aeternae. :

— 1(J7 -

203. De Concordia.

1 . 0 quara niundum , quam iu- 2. Christianus is insanus cundam Subito efficitur, Vivere concorditer, Cuius ore, corde, fore Nam psalmista verba ista Vera pax non cernitur, Loquitur veraciter. Illo ore. corde, fore Hac virtute sunt solutae Vera pax non cernitur, Res unitae fortiter, Quo coniorat patrem, curat lussu oris creatoris Sternere, ut legitur. Yivunt regulariter. Ipso corde, pleno sorde, Herus verus fert sincerus Cain simul corruit, Sancti sunt pacifici, Vehementer, fraudulenter Grati nati non vocati, Dum in fratrem irruit. Fiunt hi deiiici.

3. Hanc in facto nuper acto Scbarioth non habuit, Dum letale, heu, tam male Laqueo se induit. Magnum donum, sunimum bonum Confert pacis dignitas, Tollit bella, cordis fella,

Mentis fit sinceritas. Est amoris vinclura foris Optima felicitas, Premit iras intus diras, Oris est sinceritas.

Plae Cantiones 1582 fol. M 6 b sqq. (Klemming IV, 76.)

204. De Concordia.

1. Laetemur, omnes socii, 2. Benignam vitam ducite Psallentes cum tripudio, In huius saecli tramite, In nostro sit consorlio Omnes dolos abicite Sincerus amor, vera Virtutes bonorum Fides, procul ira Ac honestatem moruni £t indignatio. Actis colligite.

Te, Christe, benigne, Laudeque digne Precamur, ; !

— 168 —

Evelle scelera, . Da nobis iam praeterea Tales, qui devote Deo famulentur, Ad astra leventur, Et aethera.

Piae Cantiones 1582 foJ. M 7 b. sq. {KJemming IV, 75.) — 2, 6 Ex actis ipsorum colligite.

205. De Inscitia.

1. Olla mortis patescit, 4. Virgam vidit propheta Quam vidit leremias, Praefatus vigilantem, Cleri status vilescit In scholis quae est spreta Spernendo scholae vias, Per mentem arrogantem, Schola nola virtutis Curas duras despiciunt, Tutis clangescit moribus, Sciunt vix la, sol, fa, re, Qui spernunt, cernunt luctum, Statim gradum sic sitiunt, Fructum perdunt cum tioribus. Fiunt astantes arae.

2. Linquunt scholas scholares 5. Uitae via vitatur, lam spreta disciplina, Dum clero deviatur, Doctis apparent pares Pro libris trupha datur, Parva docti doctrina, Taxillis disputatur, Artis partes postponunt, Tales, quales hi regunt, Praeponunt aulizare, Degunt arte soUertes. Qui scit parum quid scribere, Heu, lex quam grex insignis Arae se vult dicare. Dignis praefert inertes.

3. Apostata infestus 6. Sors Dei exstat clerus Ut suos plus molestat, Ex scholis procreatus. Aulae scriptor molestus Ut sit votis sincerns, Sic et clerum infestat, Orat pro vulgo gratns At cura praelatura 0 Christe, pie Doniine, Aulizantes exaltat, Esto clero solamen, Provectos, vita rectos Ut hi, qui tibi militant, Hos honor iam persaltat. Vitent dirnm examen.

Piae Cautiones 1582 fol. M 1 b sqq. (Klemming FV, 54 flf.) — Der Name Olaus, den rtas Akrostichon verrat, ist ein so haufiger, dafs es schwer fallt, an eine bestimmte Persouliclikeit als Verfasser zu denken. Unter den Bischofen von Abo finden wir einen Olaus Magni f 1460.

206. De Disciplina.

Disciplinae filius Esto Noe similis

Ait imperterrito : Consecratus Domino, Frater, cur fis devius, Forte sum odibilis, Cur sudas in devio? Quia verum concino. :

— 169 —

2. Timor est initium Nam Matthaeus concinit Omnis sapientiae, Inter evangelia: Timor fugat vitium Ubi timor desinit, Vilis ignorantiae, Incipit miseria. Timor dat fastigium Regiae potentiae, 5. Sicut humor modicns Timor est humilium Est medela floribus, Clipeus in acie. Sic et timor medicus Optimus in rudibus; 3. Quid nocet id perdere, Taurum domat rusticus Quod tam cito redeat, Ictu, fuste, restibus. Quidnam cutem vendere, Puerum scholasticus Cuni cito refloreat, Verbis et verberibus. Pro cute recipere, Quod plus auro valeat? 6. Nunquam Pharaonicus Ergo, frater, patere, Proficit in artibus, Quod te timor arceat. Quia diabolicus Talis est in omnibus. 4. Dulcia non merainit, lam ad finem contraho, Qui non gustat tristia, Velut arabo sapimus Mel, ut Plato cecinit, Si vis esse Pharao, Sapit post absinthia, Finis erit pessiraus.

R" Patienter patere Verba cum flagitiis, Noli dura spernere, Ne volvaris vltiis.

Piae Cantiones 1582 fol. M 1 a sq. (Klemming IV, 48.)

Timore.

1. Schola morum floruit, 3. Timor laudabilium Dum timorem habuit, Honor est scholarium, Sed timore mortuo Pauperes magniticat, Statim flos eniarcuit Timor dat imperium, Nec florere potuit Rudium ingenium Mos timore defluo. Docet et authenticat.

2. Timor honoris vinculum 4. Timor habet ordinem Instruxit discipulum, Ad supernura cardinem,

Ergo, si vis instrui, Ubi nemo litigat, Fer timoris iugulum Timor mansuetudinem Et docentis baculum, Excitat et turbinem Queni repellunt fatui. Punientis mitigat. — 170 —

5. Timor et attentio 6. Timor est in inferis, Sunt scholis in pretio, Quo concordant superis, Puer, qui assumpserit, Nam sine concordia Puer in hoc hivio, Error est in ceteris, Si tioret ingenio, Haec sunt verba veteris, Triumphare poterit. Qui tiniebat omnia.

7. Timor ei poculura, Vitae habitaculum In aeterna gloria

Dat, si bunc timuerit Ipsumque sapuerit Aevu per solacia.

fantiones Piae 1582 fol. M « b. (Kleinraing IV, 66.) — Str. 2 kelirt als nach allen Strophen wieder, ist aber urspriinglich nicht als Kundreim gedacht.

208. Planetas Vagi.

1. Aliena provincia 3. Miles essem, equiUissem, Conturbat me miseria, Latro essera, spoliassem, lam deticit substantia, Non sum latro neque miles Evanuit laetitia. Sed Phoebi pauper satelles.

2. L»e provincia expulsus, 4. Monacbus esse nequeo, In angaria destructus, Eremita non audeo, lam factas sum ut laicus, Mendicare erubesco Constringit me vilissimus. Et fodere non valeo.

R" 0 salvator mortalium, Consolator tidelium, Per te Deus nos salvavit Et a morte liberavit.

Cantiones Piae 1582 fol. M 4 a. (Klemming IV, 72.) — R" steht hinter Str. 1. — 1, 1 Sum in aliena. — 2, 1 sum expulsus. — 2, 2 sum destruchis. — 4, 1 esse uon valeo. — 4, 4 fodere iam nequeo. — K" steht hinter Str. 1.

209. Invitatio ad Conviviam.

1. 0 scholares, 2. lam ad festum Voce pares, Modo maestum lam mecum concinite Servitutis studii Et choream Noster coetus lubilaeam Speret laetus Semper mccum ducite. Nobilis convivii. ; !

— 171 —

3. Convivari, 4. Felix ludus, NoD tristari In quo uudus lubet lex in saeculo, Scholaris verberibus Consolari, Non snccunibit lucundari Nec decumbit Mandat Bacchus populo. Magistri livoribus.

R" Ergo, gaude, Plaude laude, Contio scholarium 0 si tale, Tale, tale Seniper esset gaudium

Cantiones Piae 1582 fol. M 4 1j sq. (Klemming IV, 63.) — R» steht hinter Str. 2.

210. De Tempore Vernali.

In vernali tempore Terra viret floribns Ortu laetabundo Et nemus virore, Dum recedunt frigora, Aves mulcent cantibus Nuntiat hirundo: Et vocis dulcore, Terrae, maris, nemoris Aqua tempestatibus Decus adest deforis Caret, aer imbribus, Renovato mundo, Dulci plenus rore, Vigor redit corporis, Sol consumptis nubibus Cedit dolor pectoris Radiis patentibus Tempore iucundo. Lucet cum dulcore.

3. 0 quam mira gloria, Quantus decor Dei, Quanta resplendentia Suae faciei, A qno ducunt omnia Ima, summa, media Formam specieil Maior est distantia Quam sit differentia Noctis et diei.

Cantiones Piae 1582 fol. N 2 b sq. (Klemming IV, 81.)

211. De Tempore Vernali.

1. Tempus adest floridum, Hoc, qnod frigus laeserat, surgunt namque flores, reparant colores, Vemales in omnibus Cernimus hoc fieri imitantur mores, per multos labores. Sunt prata plena floribus 3. Hae vobis pulchre monstrant iucundo aspectu, Deum creatorem, Ubi iuvat cernere Quem quoque nos credimns herbas cura delectu, omnium factorem; Gramina et plantulae Tempus ergo hilare, hieme quiescunt, quo laetari libet, Veinali in tempore Renovato iam mundo virent et adcrescunt. nos novari decet.

4. Terra ornatur floribus et multo decore, Nos honestis moribus et vero amore, Gaudeamus igitur tempore iucundo, Laudemusque Dominum pectoris e fundo.

Piae Cantiones 1582 fol. N 3 a sq. (Klemming IV, 83.) Musik-Beilage.

r- Flo-rens iu-ven - tus vir - gi-nis Fruc-tum sa - lu - tis

-;i-r ger - mi - nat, Qui la - ben - tis o ri - gi - nis,

(3 -tr- i Ve - tu - sta - tem ex - ter - mi - nat, Dum ver - bum pa - tris

na - sci - tur Ex ma - tre si - mul fi - li - a

Fac - tum - que ca - ro - sci - tur In - ter pu - do - ris 1 m - - - - li li a. In fi - ne vir - go tem po ris

— . ^ ,

Mem-bris tu - me - scit te - ne - ris Vi - ro per-

fec - ti cor - po - ris In for - ma no - stri ge - ne - ris. e

------O pa tris rai ra be ni gni tas ! O ma tris prae cel-

- - sa dig ni tas ! etc.

n.

A - li - e - na pro - vin - ci - a Con - tur - bat me mi-

—I- 1

a, lam de - fi - cit sub-stan-ti - a, E - va - nu-

it lae - ti - ti - a, I

III.

^:

O scho-la-res vo - ce pa - res, lam me-cum con - ci-ni-te, Et cho - re - ara iu - bi-lae-am Sem-per rae-cum du-ci-te.

:3:=^: -=—s— —— si— ——— -i-— —

lam ad fes - tum mo - do maes-tum ser - vi - tu - tis stu-di-i Nos- ter coe - tus spe - ret lae - tus no - bi - lis con - vi - vi - i.

IV.

- Scho-la mo flo it, Dum ti- Sta - tim flos mav it Xec flo- — 175 —

mo - rem hji - bu - it, Sed ti - rao - re mor - tu - o re - re po - tu - it Mox ti - mo - re de - flu - o.

Ti - mor, ho - no - ris vin-cu - lum, In - stru - it dis - ci-pu-

lum; Er - go, si vis in - stru - i, Fer ti - mo

iu - gu - lum Et do - cen - tis ba - cu - lum, Quem re-

1 pel - lunt fa - tu - i. — ——

— 176 —

YI.

1 1 [:

Tem-pus ad - est flo - ri - dum, Sur-giint nam-que flo - res, Ver-na - les in om-ni-bus I - mi - tan-tur mo-res.

1 e —fi — »- -Jt 1 1~ : 1:

Hoc, quod fri - gus lae - se • rat, Re - pa - rant ca - lo • res,

- I r

Cer - ni - mus hoc ti ' e - ri Per mul-tos la - bo - res. Inhaltsverzeichnis.

Seite 1 Spite virgo iu inontaua . . ^bit 120 Depromamus iubilose . . 107

Adest celeberrinia . .... 41 De radice processerat . 135

Adest dies celebris .... 46 Deum trinum adoremus . 103 A dextris Dei DomiimN 137 Deus pater filium .... 29 Advertite percipite 73 Deus (juam brevis cst 70

Agno.scat onine saeculuni 30 Dic homo cur abuteris . 68

Agnus sine macula . . . . 40 Dies felix atque grata 40

Aliena provincia 170 Dies iam laelitiae .... . 112

Altna mater gemma . . . . 60 Dies recolitur annua . 47

Aniuris opulentiam . . 139 Diseiplinae filius .... . 168

Angelus emittitur 136 Divo fragrans iiumine . 107

Auctor humani generi.s 140 Doctor vatum gloria . . 84

Ave Maria gratia plena 51 Dorothea coronata . . . . . 125

Ave mater o Maria . . . . 57 Dulcem caeli collaudemus . l'-'7

Ave pura tu puella . . . . 119

Jj^UIjC U I 6 " '^*u 1 i . • 88 Ave regina omnium . . . . 152

lclliillUlli . 43 Ave virgo sapiens 49 lliCCc lliflgllulll aUl

Ecce novum gaudium . . . 137

1 94. JJarXilUlUUIdcU Ut:d.lO .... Ecce tempus est vernale 38

Rq ai 1 1 rk nnl 1 \ it liM pm I1K oo Enche, Enche, Enche . . . •52

Qta TinriiB Cfn ll H i ^ En virgo parit filium . . . 100 144 Epulemur in azimis . . . 4<:

Est de monte lapis caesus . . 100 Cantat omuis creatura . . 46

virum dedit in mortem . 70 Cantemus laudes virginis 119 Eva

Ex linguis multifariis . . . 43 Castitatis speculum . . . . 166

Expurgator scelerum . . . . 20 Causans totam structionem . . 17 Ex sinu matrir parvulus 34 Cedit frigus hiemale . . . . 38

Cedit hiems eminus . . , . 142 Felici amatrici . 112

Cella pudoris Maria . . . . 53 Floren» iuventus virgiuis . 131 Christus surrexit 41 Fortis ecce leo ille . . . 102 Cleri universitas 66 Fortuna si alluseris . . . . 72 Coetibus angelicis 79 Fulget dies hodiema . . . . 45 Concordi laetitia 59

Congaudeat turba fidelium . 136 Gratulentur musici . . . 108

Congaudentes exsultemus . . 79 Gratuletur omnis inundus . 82

Constat aethereis lesum . 103 Gaude gloriosa Morborum . 48 Drevea, Cantiones et Atuteti. m. 12 — 178 —

Seite Seite

Hac in terra cernuntur . y.5 Mater altissimi regis .... 118

Hamus prendit vir^inis . . 30 Mira lege miro modo .... 20

Homo quidam re.x nobilis . . 154 Mirum si laeteris 1.56

Honestatis decus iam . . 161 Mittendus praedicitur .... 39

Humilitate strintritur . . . . 61 Mortis en cum glnria .... 102 Multa uribis adversantur ... 71 lam novum sidus oritur . . . 37 Mundanis vanitatibus .... 1.58 lam praestolantes gloriam . . 109 lam ver exoritur .... . 37 Nardus odorifera 50

. 162 leremiae prophetiae . . Nascitur ex virgine .... 81 lerusalem laetiire .... . 76 Natus est nobis hodie ... 34

. 78 lerusalem mirabilis Natns est rex de virgine . . 21 lesu dulcis mater bona . . . 110 Nicolaus inclitus 64

. 111 lesu mater deica .... Nobis est natu^; hodie . . . 100 105 lesus Christus dum cernitur Novus annus dies magnu^ . . .35

salus . 105 lesus Christus nostra Nunc floret mendacium . . . 160 lesus huniani generis . . 138 O Christi longanimitas ... 69 Ignis in rubo cernitur . . 28 O domina dominatrix .... 49 Imperatrix egregia .... . 109 Olla mortis patescit .... Iti8 Iiiiperatrix gloriosa . . . . 118 O Maria o felix piierpera 52 Iinperatrix supernorum . . . 62 O mentes peifidas 160 Incoraparabiliter .... . 63 O mira clementia 42 In hac die Christophorus . 126

Omnipotens pater gentium . . 104 In hoc festo breviter . . . . 66 Omnis orbis resonet in cantica . 19 In hoe sacro soUemnio . . . 122

Omninm sanctorum pia . . 123 In hoc vitae stadio . . . . 157

O praeclara Margareta . . . 127 In laudes debitas .... . 22 O quam mundum quam incundnm 167 In laudes innocentium . . . 65 O quantum sollicitor . . .58; 71 Insignis est figura .... . 159 Oriente oriens 37 In stadio laboris .... . 155 Ortum floris conciiiat .... 23 Instantes veneremur . . . . 47

O sancte Bartholomaee . • 124 In terris omni populo . . . 80 O scholares discite .... 165 In trinitate consistit . . . . 59

O scholares voce pares . . . 170 Invaluit malitia lt)4 O sedes apostolica 65 Tn vfii*Tiaii tpmnore 171 O summa spes fidelium . . . 127 TATisiTinpjs viriro Cljirior 126 O venerabilis et salutifera . . 51 lubilemus omnes ei . . , 80 lus naturae consuniitur . . . 26 Panis vivus typicatur . . . 106 Pastores dicite quaenam vidistis 18 Liaetemur omnes socii . 167 Pater tui sumus 67 Laetetur lerusalem . . . . 133

Perennis regis nymphiila . . 123 Laus virginis Nati .... . 146 Personat chorus hodie ... 27 Lumen patris resplenduit . 22

Phoebus ecclipsi tumuli . . . 101

Magistrorum omnium . 83 Polo polo egreditur .... :M

Magnus qui factus erat . . 29 Praelustri relucentia .... 121

Margarita pedibus calcatur . 74 Psallat tidelis contio .... 148

praecurrit in planetis . Psallat Mars 163 scholarum contio . . 134 — 179 —

Seite Seite

Quae est ista quae ascendit 120 Succinamus vocum harmonia . 99

Quam felix quam praeclara 33 Superni iubar aetberis . . . 115

Quare non cessas vivere . . . 67 Surgens mortis victor fortis . 42 Surge vide gens misera ... 27 t«,Q Hi Tpqrp ost 4t'i f I u 1 i M 11 tvi ^WAUi.^V \^aa I>1 t

I xvcuiiu!) viiciio oii vdruin . , J Oo Tempus adest floridum . . . 172 xvcCbor poiciis cdcLi terrswi 0 i ' Tempus adest gratiae . . . 135 R. dGca,nG civitatis QO

; Tempus novum renovat ... 86 Res nova principiutn . . . . 26 Tenerae rosulae lenia ... .54 * Resonemus cleri coetus . . 122 Terit perit illusio 32 Resonemus hoc natali . . . 25 Thronus regis instauratur . . 50 Resurrexit libere 39 Tres personae trinitatis . . . 138

Rosa rosarum primula . . 111 Triformis relucentia .... 143 Tuta canit Michael 36 i^Aivttiijr i

Ortl Vc Ueil

OcHlVC 1IU& CL UcL^Uo . . lOl

1 157 0

^3.1 VP rn i tu3 vi fffii nf*ii 1 a 1 1fi 56 V C lU 1 1 IB VII g UllLiUld . Veni sancte spiritus ....

1 vp vi Ttm v^PfTi a 041VC viigij I ce£ ict .... oyj Vernalis lux emicuit .... 32

^/^VirtiQ TViriv*tinri nfAa>iiit IfiQ . . oi/iiuici iiiuruiii Duruii . . . Verbo verbum incarnatur 48

Scholares convenite 164 Verus amor cxspiravit . • . 162 J

. . . . 114 Sibyllae dictum floruit . . 33 Vigilanter melodum j

Sollenni gaudio 8it aucta . 64 Virgine nato rege beato ... 26 Sonitemus voculis .... 98 Virgo mater piissima .... 151

Spiritum misit hodie . . . 103 Virgo nobilis 113

12* Pierersche Hofbucbdnickerei St«phan Geibel & Co. in Altenburg. I

r"

-i

THE INSmurC OF MEDIAEVAL STIJDltS 59 QUEEN'S PARK CRESCENT

TORONTO - 5. CANADA