Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Gelişim Süreci: Fransa TV5 MONDE Ile Türkiye TRT-INT Ve TRT TÜRK Karşılaştırmalı İncelemesi
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Sinema Anabilim Dalı Doktora Tezi Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Gelişim Süreci: Fransa TV5 MONDE ile Türkiye TRT-INT ve TRT TÜRK Karşılaştırmalı İncelemesi Cenk DEMİRKIRAN 2502030105 Tez Danışmanı Prof. Dr. Suat GEZGİN İstanbul 2008 Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Gelişim Süreci: Fransa TV5 MONDE ile Türkiye TRT-INT ve TRT TÜRK Karşılaştırmalı İncelemesi Cenk DEMİRKIRAN ÖZ Bu çalışmada uluslararası televizyon yayıncılığının tarihsel süreci irdelenmekte ve Fransa’dan uluslararası yayın yapan TV5 MONDE televizyonu ile Türkiye’den uluslararası yayın yapan TRT-INT, TRT-TÜRK televizyonlarının karşılaştırmalı incelemesi yapılmaktadır. Çalışmamızda uluslararası televizyonların yayın alanları, amaçları, yayın dilleri ve içeriklerinin oluşmasında insanoğlunun ilk küresel hareketlerinden bugüne uzanan tarihsel gelişimlerin etkisi olup olmadığı sorusunun yanıtı aranmakta; bu bağlamda Fransa ve Türkiye’nin uluslararası kamu hizmeti televizyon yayını uygulamaları karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Araştırma yöntemi olarak literatür taraması ve yüz yüze görüşme tekniklerinin uygulandığı çalışmada varılan sonuç: Tarihsel gelişmelerin uluslararası televizyonların yayın alanları, amaçları, yayın dilleri ve içeriklerinde etkili olduğudur. iii The Historical Development Process of The International Television Broadcasting: The Comperative Analysing TV5 MONDE of France to TRT-INT and TRT TURK of Turkey. Cenk DEMİRKIRAN ABSTRACT In this study the historical development process of the international television publishing is explicated and the comperative analysis of public channels TV5 MONDE broadcasting internationally from France to TRT-INT and TRT-TURK broadcasting internationally from Turkey is made. On the other hand in this study the answer of the question if the historical developments from the first global movements of human beings until today effect occuring the broadcasting areas, targets, languages and contents of international television broadcasting; in this context the applications of international television broadcasting as public service of France and Turkey are analised comperatively. The finding of the study which has used researching literature and interviewing as a method of searching: The historical events have had effects on publishing languages, areas and contents of international television broadcasting. iv ÖNSÖZ Eğer elinizde uydudan yayın yapma imkanınız varsa, istediğiniz mesajı dünyaya gönderebilirsiniz. Bunu yapmak için istediğiniz uydu şirketi ile anlaşıp, etki altında bırakmak istediğiniz coğrafyayı seçerek oraya sinyallerinizi gönderecek olan uyduda yerinizi alabilirsiniz. Tabii ki televizyon yayını internet gibi bireysel bir düzeyde kullanılabilen bir araç değil ama tecimsel televizyon ağlarını bir kenara bırakırsak, diasporik topluluklar ve siyasi tezlerini savunmak isteyen devletler için bulunmaz bir fırsattır. Dünyanın neresine dağılmış olursa olsun yurttan ayrı olanlar, memleketlerinden gelen televizyon sinyalleri evlerine kadar girdiğinde iki ülkeyi bir arada yaşarlar. Göçtükleri ve göç ettikleri... Ulusal televizyonlarda seslerini duyuramayan sosyal, etnik ve dilsel gruplar, uydu kanallarında kendilerini ait hissedebilecekleri bir ekrana kilitlenme isteğindedirler. Uydu yayıncılığı ile ortaya çıkan şey alternatif seslerin daha az maliyetle dünyaya seslenebilmesidir. Televizyon artık sınırlarını aşmıştır. Her yayıncı istediği bölgeye sinyalleriyle çıkartma yapma şansına sahiptir. Türkiye’de uydu yayınlarının ilk başladığı yıllara şahit olduğum ve farklı ülkelerin kültürlerinin televizyon ekranıma gelişini heyecanla izlediğim yıllardaki merakım Radyo TV Sinema Bölümü lisans eğitimine ve oradan da bu alanda doktora çalışması yapmaya kadar uzandı. Upuzun 3 yıl boyunca incelemeye çalıştığım küresel ekrandan bana desteğini esirgemeyen o kadar çok değerli insan geçti ki... Bugüne kadar her projemde olduğu gibi, bu çalışmamda da bana önder olan değerli hocam Prof. Dr. Suat GEZGİN’e, engin fikirleriyle önümü aydınlatan Prof. Dr. Ahmet ORKAN’a, verdiği fikirler ve tanıdığı fırsatlarla çalışmalarımı derinleştirmemi sağlayan Doç. Dr. Neşe KARS’a,; lisans eğitimimden bu yana birlikte çalışma fırsatı bulduğum ve her zaman destekleriyle yanımda olan Doç. Dr. Ceyhan KANDEMİR ve Yrd. Doç Dr. Rengin OZAN’a; alana inip inceleme yapmam için gereken her şeyi hazırlayan İstanbul Fransız Konsolosluğu İşitsel-Görsel Eski Ataşesi, Canal France International Afrika Sorumlusu Sayın v Guillaume Pierre’e, tüm sorularımı içtenlikle ve sabırla yanıtlayan TV5 MONDE Pazarlama Müdürü Jean-Luc CRONEL’e ve Fransız Dışişleri Bakanlığı TV5 MONDE Sorumlusu Françoise PETIT JEAN’a ; TRT-INT ve TRT-TÜRK’ü yakından tanımamı sağlayan TRT Yurtdışı Yayınlar Müdürü Aslan KÜÇÜKYILDIZ’a; Müdür Yardımcısı Zeki Baysal’a, Uzman Ender BERKER’e; Paris’teki ofisini çalışmalarım için bana tahsis eden Aydın YUMRUTAŞ’a; 3 yıl süren bu maratonu adeta benimle koşan anneme, babama, kız kardeşim Berrak Damla’ya; yaptığımız film projelerinde fazlasıyla sorumluluk alarak, tezime yoğunlaşmamı sağlayan kardeşim Gökçe Kaan’a, sabahlara kadar yanan ışığımdan dolayı uyumakta zorlanan Babaannem’e, tezin mizanpaj aşamasında gece gündüz demeden benimle birlikte sabahlayan değerli dostum ve meslektaşım Arş.Gör.Ahmet Kadri KURŞUN’a; her zaman yanımda olan sevgili dostum Arş.Gör. Korhan MAVNACIOĞLU’na; sevgisi, anlayışı ve gülen yüzünden beni hiç mahrum bırakmayan müstakbel eşim Pınar’a çok teşekkür ediyorum. Cenk DEMİRKIRAN İstanbul, 2008 vi İÇİNDEKİLER ÖZ/ABSTRACT...............................................................................................................................iii ÖNSÖZ............................................................................................................................................v İÇİNDEKİLER..............................................................................................................................vii TABLOLAR VE HARİTALAR.................................................................................................................................ix KISALTMALAR.............................................................................................................................x GİRİŞ................................................................................................................................................. 1 BİRİNCİ BÖLÜM............................................................................................................................ 4 1. DÜNYANIN KÜRESELLEŞME SÜRECİ ve ULUSLARARASI YAYINCILIĞIN BAŞLANGICI................................................................................................................................... 4 1.1. İlk Küresel Hareketler ................................................................................................................. 4 1.2. Coğrafya Keşifleri ve Sömürgecilik............................................................................................ 8 1.2.1. Merkantilizm .......................................................................................................................... 49 1.2.2. Fizyokrasi............................................................................................................................... 52 1.2.3. Liberalizm .............................................................................................................................. 53 1.2.4. Emperyalizm .......................................................................................................................... 56 1.3. Küreselleşme ............................................................................................................................. 58 1.3.1. Küresel Haber Ajanslarının Kurulması .................................................................................. 64 1.3.2. Uluslararası Gazete Yayımcılığının Başlaması...................................................................... 67 İKİNCİ BÖLÜM ............................................................................................................................ 70 2. ULUSLARARASI TELEVİZYON YAYINCILIĞI ............................................................... 70 2.1. Sınırötesi Radyo Yayınlarının Başlaması ................................................................................. 72 2.2. Uydu Yayıncılığı....................................................................................................................... 79 2.3. Dünyada Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi ...................................................... 82 2.3.1. A.B.D.’de Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi ................................................. 85 2.3.2. Avrupa’da Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi .................................................... 89 2.3.3. Asya Ülkelerinde Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi.................................... 100 2.3.4. Güney Amerika’da Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi................................. 108 2.3.5. Afrika’da Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi .................................................... 111 2.3.6. Avustralya’da Uluslararası Televizyon Yayıncılığının Gelişimi .................................................. 114 2.4. Uluslararası Televizyon Kanallarının Sınıflandırılması............................................................ 116 2.4.1. Kapsama Alanlarına Göre Uluslararası