maj 2011 Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej

2 Wydarzenia

4 Płyty 4 RadioJAZZ.FM poleca 6 Nowości płytowe

7 Festiwale i koncerty 8 Kurt Elling na Gorzów Celebrations 10 Era Jazzu: Regina Carter

12 Sylwetki 12 Wywiad z Maciejem Grzywaczem 14 – prolog do autobiografii 18 Tommy Flanagan

20 Kanon Jazzu

30 Kalendarium jazzowe maja

50 „Ptasie Radio”– 50-ta audycja

51 Redakcja

fot. Bogdan Augustyniak Wydarzenia Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011 Aneta Stosor Aneta fot. Krzysztof Wierzbowski Krzysztoffot. fot. fot. Wydarzenia

21 marca w wieku 97 lat zmarł słynny pianista 29 marca w Teatrze w Gorzowie Wielkopol- 8 kwietnia – dzień po 30 rocznicy śmierci 8 maja mija setna rocznica urodzin niezwykłe- Pinetop Perkins. Był najstarszym z koncertują- skim koncertował – w ramach trasy promocyj- Krzysztofa Klenczona – Rada Miasta Sopotu go muzyka, legendarnego gitarzysty bluesowego cych muzyków bluesowych. Karierę rozpoczynał nej nowej płyty The Gate – Kurt Elling. Relację podjęła uchwałę o nadaniu jego imienia jed- Roberta Johnsona. Żył jedynie 27 lat, nagrał nie- jeszcze w latach 30-tych poprzedniego stulecia Marka Demidowicza z wydarzenia, nad którym nej z ulic miasta. Muzyk przez wiele lat miesz- spełna 30 swoich własnych kompozycji w czasie współpracując z Sonnym Boy Williamsonem. patronat sprawowało RadioJAZZ.FM znaj- kał i działał w Sopocie, a zmarł w Chicago. kilku sesji nagraniowych. Do dziś przez wielu dziesz w tym numerze JazzPRESS. kliknij tu » uznawany nie tylko za ojca bluesowej gitary, ale także jednego z najważniejszych bluesowych gi- tarzystów wszechczasów. Człowiek, który według legendy zaprzedał diabłu duszę, żeby grać na gi- 24 marca zmarł Witold Kujawski. Jeden z pio- W dniach od 30 marca do 2 kwietnia na war- 16 kwietnia odbył się kolejny Record Store Day tarze jak nikt inny. Pewnie to tylko legenda, ale nierów polskiego jazzu, kontrabasista legendar- szawskiej Pradze odbywał się festiwal Nowa – święto niezależnych sklepów płytowych, ofe- faktem jest, że wielu wielkim gitarzystom do dziś nego zespołu w latach 1951-1956. Muzyka Żydowskana, na którym wystąpili rujących muzykę niszową, w tym w dużej mie- zagranie jego kompozycji w sposób naśladujący Uchodzi za odkrywcę takich talentów, jak m.in. Jorgos Skolias i Oleś Duo z programem rze nagraną na czarnych krążkach. W bieżącym mistrza sprawia wielkie trudności techniczne. czy Andrzej Trzaskowski, „Sefardix”. roku w święto włączyły się także polskie sklepy. ale także cenionych w tamtym czasie saksofo- RadioJAZZ.FM z okazji tej rocznicy przygo- nistów – Ala Thomysa i Stanisława „Drążka” Impresje z festiwalu przedstawimy w czerwco- towuje specjalny program. Kalwińskiego. wym wydaniu JazzPRESS.

2 3 Płyty – RadioJAZZ.FM poleca Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

Black Wine – Maciej Grzywacz, A'FreAK-aN Project – Wojciech Staroniewicz De Profundis – Andrzej Przybielski, Black Monolith – Wierba & Schmidt Quintet Yasushi Nakamura, Clarence Penn. Oleś Brothers feat. Dante Luciani

Black Wine to świetne kompozycje. To także Elementy afrykańskie to tylko dodatki, zdobią- Album jest rejestracją koncertu, który odbył Nowy album – „Black Monolith” – znakomi- świetna gitara i całkiem niezła perkusja. ce ornamenty wieńczące budynek. Forma kom- się 26-go kwietnia 2010 roku w bydgoskim cie pokazuje, jak ogromne postępy poczynili pozycji jest jasna, harmonia specjalnie nie uległa Art Cafe „Węgliszek”. Muzyka jaka tam roz- wszyscy członkowie Kwintetu (fantastyczne Szukając odnośników do znanych nazwisk, co modyfikacji, solówki są jazzowe, mało w tym brzmiała była kameralna, malarska, choć melo- improwizacje) oraz zespół, jako całość (dosko- pomaga w przybliżeniu słowami charakteru muzyki etno, czy jak byśmy ją chcieli nazywać. dyjnością zapadająca w pamięć. Najważniejsze nałe zgranie). Dostrzec można również pewną muzyki nagranej na Black Wine pewnie wypa- Jednak nazwa projektu i choćby sposób wyda- jest tu jednak brzmienie, sam ton, tembr, barwa, zmianę w prezentowanej stylistyce. Nie jest to dałoby stylistycznie umieścić kompozycje Ma- nia albumu nie są przecież odcięte od muzyki. charakterystyczna, dla każdego z tej wspaniałej już , ale raczej postbopowy mainstre- cieja Grzywacza i Clarence Penna gdzieś po- Mamy do czynienia z nieco inną rytmiką, sporo trójki z osobna i to, co się między nimi przez te, am, korzystający z całego dorobku nowoczesne- między wczesnym Johnem Scofieldem a Billem tu tzw. przeszkadzajek, zresztą całe instrumen- zaledwie trzy kwadranse, wydarza – tego nikt go jazzu. Muzyka jest tu zdecydowanie bardziej Frisellem. Pewnie zdecydowanie bliżej tego tarium jest bardzo oryginalnie dobrane. Słucha- słowami nie opisze. (...) Recenzja » otwarta i dojrzała, niż na debiutanckiej płycie pierwszego, choć być może to barwa gitary my tak naprawdę polskiego jazzu, a nawet do- „Maya” i muszę przyznać, że taka konwencja Maciej Grzywacza przybliża całość do dobrych kładniej – jazzu sopockiego podanego w innej Kajetan Prochyra trafia idealnie w mój gust.(...)Recenzja » płyt Johna Scofielda, a to nie lada komplement. formie, czasem bardziej, czasem mniej oriental- Ze starszych inspiracji dorzuciłbym jeszcze nej. Co nie znaczy że źle, ta forma jest oryginal- Kacper Pałczyński mojego ulubionego Pata Martino, a to jeszcze na i ciekawa, tylko inna niż podpisany poniżej większy komplement. (...) Recenzja » się spodziewał. (...) Recenzja »

Płyta została wydana pod patronatem Roch Siciński RadioJAZZ.FM

Rafał Garszczyński Płyty

4 RadioJAZZ.FM poleca 5 Nowości płytowe Festiwale i koncerty maj 2011

Nowości płytowe Miesiąc maj obfituje w festiwale: 13-15 maja – 6. Międzynarodowy Easy Jazz Festiwal w Żorach – wystąpią m.in.: Yankel Band, Eva Buchmann, New Bone Quintet, Ilona Damięcka Quintet, Jean Paul Bourelly Band, Schmidt Quintet, Żorska Orkiestra Rozrywkowa.

14-21 maja – III Festiwal Tradycji i Awangardy Muzycznej „Kody” w Lublinie – wystąpią 9 kwietnia ukazała się płyta De Profun- W kwietniu ukazał się album John Zorn: m.in. Kwartludium, Frank Fairfield, Leszek Możdżer, Jacek Kochan, Phil Minton. dis trio w składzie Andrzej Przybielski Nova Express. Album został nagrany przez i Bracia Olesiowie. Płyta była prezento- doborową formację w składzie – Joey Baron 20-21 maja – 7. Europejskie Integracje Muzyczne w Żyrardowie – zagrają m.in. Lora Sza- wana w paśmie „Jazz DO IT”. 1 kwietnia (perkusja), Trevor Dunn (kontrabas), John fran, Włodek Pawlik, Cezary Konrad i Paweł Pańta. gośćmi Macieja Karłowskiego byli Bartło- Medeski (fortepian), Kenny Wollesen (wi- miej i Marcin Olesiowie. Płytę wydała wy- brafon). Płytę wydała wytwórnia Tzadik. 27-28 maja – 29 Festiwal „Jazz na Kresach” w Zamościu. twórnia Fenommedia (format CD, numer katalogowy 5907604327111). 27-29 maja – Novum Jazz Festiwal w Łomży – wystapią m.in. Nika Lubowicz, Outbreak W najbliższym czasie na rynku pojawią się: Quartet, Krystyna Stańko i Piotr Lemańczyk Trio. 15 kwietnia ukazał się debiutancki album Nailah Porter zatytułowany ConJazzNess. 3 maja – Round Midnight Karrin Allyson 27-29 maja – Jazz Festiwal Jazzonalia w Koninie – wystapią mi.n. RGG, Leszek Możdżer, Krążek wydała wytwórnia EmArcy. (Concord Records) Krystyna Stańko, Jarek Śmietana Super Band.

28-29 maja – VII Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego w Częstochowie – wy- 19 kwietnia ukazała się debiutancka pły- 9 maja – Let Them Talk Hugh Laurie stąpią m.in. Stefan Michalke Quartet, Arek Skolik Special Quartet, Old Timers i Lous Dassen ta formacji Human Element, którą tworzą (Warner Bros.) & Five O'Clock Orchestra. keyboardzista Scott Kinsey, basista Mat- thew Garrison, perkusjonista i wokalista 24 maja we Wrocławiu – w ramach światowej trasy z okazji 25-lecia projektu – zagra Charlie pochodzenia ormiańskiego Arto Tuncboy- 16 maja – Live at Birdland Brad Mehl- acian i perkusista Gary Novak, gość spe- dau, Lee Konitz, Paul Motian, Charlie Ha- Haden’s Quartet West. cjalny – John McLaughlin (gitary). Płytę den (ECM) zatytułowaną Human Element wydała fir- 29 maja w Bielsku-Białej wystąpi Kurt Elling. ma Abstract Logix. 16 maja – A Moment's Peace John Sco- W czerwcu Warszawie i Wrocławiu wystąpi Bobby McFerrin, a w Gorzowie Wlkp. Omar field (Decca) (Emarcy) Sosa. 29 kwietnia wytwórnia ACT wypuściła na rynek album zatytułowany ON A WAL- Również w czerwcu w Warszawie wystąpi Jeff Beck. KABOUT celebrating Red Hot Chili 20 maja – Open Strings Jean-Luca Ponty Peppers formacji Three Fall. Grupa - wy (Promising) W listopadzie we Wrocławiu zagrają Pat Metheny i Sonny Rollins (ten drugi na festiwalu stąpiła w Polsce na 12 edycji Bielskiej Za- Jazztopad 2011). dymki Jazzowej w ubiegłym roku.

6 Festiwale i koncerty 7 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

m.in. „Steppin’ Out” Joe Jacksona, „Norwe- Jeszcze kilka słów o pozostałych muzykach. Try- gian Wood” Beatlesów, „Matte Kudasai” King wialne byłoby stwierdzenie, że zespół brzmiał Crimson, „After the Love Has Gone” Earth, znakomicie. To jest najwyższa półka amery- Wind & Fire oraz „Golden Lady” Stevie Won- kańskiego jazzu! Pianista Laurence Hobgood, dera. Nowości były przeplatane starszymi pio- to stały muzyczny partner Ellinga od wielu lat, senkami. Już jako drugi pojawił się „Dedicated koncertów i płyt. Rozumieją się doskonale, bo to You” z nagrodzonej Grammy Award płyty to doskonały pianista. Gwiazdorsko zagrał też pod tym samym tytułem, poświęconej mu- John McLean, klimatyczne brzmienie jego gi- zyce Johna Coltrane’a i Johnny Hartmanna. tary rozpoznają wszyscy miłośnicy Patricii Bar- Następnie „The Wiking” z Nightmoves (2007) ber. Bardzo interesująco wypadł basista Harish oraz jeszcze jeden numer z The Gate: „Samurai Raghavan – przynajmniej ze dwie z jego długich Cowboy” Marca Johnsona. Publiczność szalała. solówek na kontrabasie to były w zasadzie au- Kurt Elling ma niesamowity dar nawiązywania tonomiczne miniatury muzyczne, z czytelnym natychmiastowego kontaktu z widzami, i to bez hinduskim backgroundem. Perkusiści zawsze

Aneta Stosor Aneta jakiejś zbędnej kokieterii, zgrywy, czy pozy. No się podobają publiczności, szczególnie tacy, fot. fot. i do tego ten wspaniały zestaw zaiste the new którzy grają dużo solówek. Tak było i w przy- standards, szczególnie w interpretacji takiego padku Ulyssesa Owena, który nie dość, że grał Kurt Elling na Gorzów Jazz zycznych publikowanych przez Down Beat. mistrza! Trudno się zatem dziwić, że kroniki te solówki ciekawie i inteligentnie, co już nor- Wszystkie jego płyty były nominowane do odnotowały trzykrotny standing ovation oraz mą nie jest, to jeszcze wchodził w swoiste call & Celebrations nagród Grammy, a w 2009 roku za płytę De- dwa smakowite bisy. Pierwszy to brawurowy response z wokalizami Kurta. dicated To You otrzymał tę nagrodę w kategorii „Higer Vibe” Courtneya Pine’a ze słowami Kurt Elling wystąpił 29 marca 2011 r. na scenie najlepszy jazzowy album wokalny. Kurta Ellinga z Man in the Air (2003), a na Znakomity koncert, świetna atmosfera budo- Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie w ra- deser i pożegnanie kameralny „Luiza” Antonio wana spontanicznie zarówno przez publiczność, mach Gorzów Jazz Celebrations. Widownia Kurt Elling w Gorzowie wystąpił ze swoim Carlosa Jobima zaśpiewany po portugalsku. jak i wykonawców. Kto nie był, niech pędzi do- tego wieczoru pękała w szwach, wypełniona trio: Laurence Hobgood (fortepian), Ulysses Bielska-Białej, może jeszcze zdąży – w Gorzo- publicznością przybyłą z prawie całego kra- Owens (perkusja) i Harish Raghavan (kon- Trudno słowami opisać czyjś śpiew. Można więc wie biletów nie było już na kilka tygodni przed ju, z podekscytowaniem oczekującą na jedyny trabas) z gościnnym udziałem gitarzysty Joh- użyć jakichś eufemizmów, że brzmiał świetnie, koncertem. podczas tej trasy koncert Ellinga w Polsce. na McLeana. Był to ostatni europejski koncert bosko lub anielsko. Ja jedynie zwrócę uwagę na tej części trasy (Kurt wkrótce powróci na stary swoiste spécialité de la maison Kurta, a mianowi- Marek Demidowicz Kurt Elling (ur. 2 listopada 1967 r. w Chica- kontynent, w tym także do Polski i wystąpi 29 cie jego niezwykłe mistrzostwo w transkrypcji go) to objawienie jazzowej męskiej wokalisty- maja w Bielsku-Białej) promującej najnowszą partii instrumentalnych interpretowanych utwo- ki ostatnich 15 lat, jest uznawany za jedne- studyjną płytę The Gate nagraną dla Concord rów na śpiew i wokalizę. W czasie gorzowskiego go z najwybitniejszych wokalistów jazzowych Records. Warto dodać, że producentem tego koncertu mogliśmy posłuchać tego w przypad- świata. W ciągu ostatnich dziesięciu lat sześć wydawnictwa jest charyzmatyczny Don Was, ku pierwotnie instrumentalnych kompozycji razy został wybrany wokalistą jazzowym roku m.in. producent The Rolling Stones. Płyta Marca Johnsona i Wayne’a Sortera, do których przez Jazz Journalists Association i wielokrot- miała premierę 8 lutego 2011 r. Na koncercie Elling napisał słowa, oddając śpiewem i skatem nie zwyciężał w plebiscytach krytyków mu- usłyszeliśmy zatem kilka coverów z The Gate, także improwizowane partie solowe.

8 9 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

Era Jazzu: datku akordeon to raczej instrument europejski, małżeństwa Amadou i Maryam, muzykę z Ma- Regina Carter obecny głównie w muzyce cygańskiej, żydow- dagaskaru i przede wszystkim z Mali. skiej, ale także, przynajmniej kiedyś, nieod- Kiedy jestem na koncercie muzyka, którego bez łączny towarzysz polskich wesel. Można było Muzycy jednak nie stylizowali swojej gry, nie wątpienia mogę nazwać Artystą przez duże "A" wyobrazić sobie, że tak jak Holshauser w pierw- grali „na ludowo”. Było to prawdziwe spotka- – niezależnie od jego wieku, czy instrumentu, szej dekadzie XXI wieku, tak kiedyś, jakiś emi- nie jazzowych wirtuozów z tradycją, po to by którym włada – uczucia mam bardzo podobne: grant z Polski mógł szaleć na harmonii nad rzeką czegoś więcej dowiedzieć się o samym sobie. ten ktoś ma mi coś do powiedzenia i, nie uda- Missisipi sto lat wcześniej. Szczególnie porusza- Ruch w przeciwnym kierunku wykonał może jąc, daje mi, kawałek siebie. Tak było na koncer- jące było jednak solo leaderki, której przez kilka tylko Yacuba Sissoko, który na korze wykony- cie kwartetu Wayne'a Shortera, tria Vijay'a Iy- minut nie towarzyszył żaden muzyk, żadna sek- wał popisy zbliżone do Paco De Lucii czy Ala era a także ostatnio... kwintetu Reginy Carter. cja. W absolutnej ciszy zagrała tak, jakby stała Di Meoli. Regina Carter zarówno muzycznie na czele pochodu przez Nowy Orlean, pełnego jak i przestrzenie stanowiła most między Ma- nowa przestrzeń jazzu Nie jestem fanem skrzypiec w jazzie, podobnie trąbek, bębnów, tarek. Słuchacz w głowie słyszał lijczykiem (z lewej strony estrady) i Holshau- jak fuzji tego ostatniego z muzyką świata. Na te wszystkie instrumenty, aż do momentu kie- serem (z prawej); między tradycją Afrykań- kwietniowym koncercie Ery Jazzu znalazłem dy w melodii granej przez Reginę pojawiała się ską a nowojorsko-żydowską. Wszyscy muzycy się przez przypadek. Pierwszy utwór, w blasku pauza, raz dłuższa, raz krótsza. Wtedy do głosu wzajem się do siebie uśmiechali, jednak nie flashy fotoreporterów, wydał się poprawny. We- dochodzili nieobecni. Piękny pomysł. Z zadu- były to uśmiechy „pod publiczkę”, bawili się soło, melodyjnie, bez fajerwerków. Wyróżniał my wyprowadził jednak zaraz perkusista Alve- grą. Schodząca co jakiś czas za kulisę Regi- się jedynie, choć przez wzgląd na swój tradycyj- ster Garnett, siłą i polotem swojego uderzenia na, w trakcie popisów swoich kolegów dyskret- ny strój i nietypowy instrument, Yacouba Sisso- prawie rozniósł mury przy ul. Złotej. nie tańczyła, kołysała się, czerpała energię, by ko, malijski wirtuoz kory – wydrążonej wielkiej potem oddać ją publiczności i muzykom z na- tykwy, z wystającym gryfem, na którym rozpię- Tematem wieczoru była jednak muzyka afry- wiązką. Imponująca była ta swoboda, jazzowy te jest 21 strun. Po chwili jednak, gdy migawki kańska. Nie było to bynajmniej podyktowane „flow” jaki Carter uzyskuje na, wydawać by się ucichły rozbrzmiał utwór, po którym było już modnym ostatnio trendem. Z doboru repertu- mogło europejskim, klasycznym instrumencie jasne, że ten wieczór będzie szczególny. aru, nawiązań, a nawet odtworzonego w trak- Paganiniego, Perlmana czy Bacewicz. Z drugiej cie koncertu prawdziwego nagrania ludowych strony, wszyscy oni, do historii muzyki przeszli Regina Carter, podobnie jak Jason Moran, sty- muzyków z Mali, widać było jasno ze Regina właśnie dzięki owemu „flow”. pendystka MacArthur Fellowship, zwanego Carter i jej towarzysze odbyli podróż w po- nagrodą geniuszy, zapowiedziała kompozycję szukiwaniu prawdziwych muzycznych korzeni Koncert promował (choć nie wiem czy to dobre poświęconą ofiarom huraganu Cathrina, który jazzu i kultury amerykanów pochodzenia afry- słowo, bo póki co płyta dostępna jest wyłącz- szczególnie dotkliwie dotknął kolebkę amery- kańskiego, albo i Ameryki w ogóle. nie w USA lub w formie elektronicznej) najnow- kańskiego jazzu – Louisianę. Popis rozpoczął szy album artystki zatytułowany Reverse Thread. na akrodeonie Will Holshauser, znany polskiej Usłyszeliśmy pieśni Ugandyjskich Żydów (Hi- publiczności m.in. z Klezmer Madness! Davida wumbe Awumba), kompozycję „Una Aguinal- Świetny, popisowy, mądry, nowatorski, nieba- Krakauera. Duch jazzowych procesji przemie- do” Afrykanów z Puerto Rico, utwór z reper- nalny koncert znakomitych Artystów. rzających miasto wypełnił salę Palladium, w do- tuaru słynnego śpiewającego niewidomego Gruchała Piotr Kajetan Prochyra fot.

10 11 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

RG: W związku z tym, czy planujecie dalszą współ- – amerykańskim składem, ale również o kolej- pracę, czy macie jakieś kolejne plany koncertowe nym albumie z muzykami z mojej poprzedniej poza Polską? płyty Fourth Dimension. Współpraca z Macie- jem Obarą, Michałem Barańskim oraz Łuka- MG: Planujemy trasę koncertową, która bę- szem Żytą trwa nadal i jest dla mnie niezwykle dzie promowała płytę Black Wine na jesieni. inspirująca. Wszystkie terminy będzie można znaleźć na stronie projektu www.blackwinecd.com. Po- RG: Jakiej muzyki słuchasz na co dzień, co jest nieważ współpraca przy okazji pierwszej trasy źródłem inspiracji do Twoich kompozycji? koncertowej układała się znakomicie planujemy Sylwetki kontynuację i myślimy o koncertach w Europie MG: Słucham jazzu, muzyki klasycznej, bluesa i Japonii, gdzie obaj moi zagraniczni koledzy i popu, muzyki awangardowej i współczesnej. są bardzo dobrze znani. Rozmawialiśmy rów- Staram się mieć uszy szeroko otwarte i szukam

Wojtek Rojek Wojtek Wywiad z Maciejem Grzywaczem nież o rozszerzeniu instrumentarium o gitarę wciąż czegoś nowego. Nie mogę jednak powie- fot. fot. klasyczną, perkusjonalia i egzotyczne instru- dzieć, że tylko słuchana przeze mnie muzyka menty kontrabaso-podobne. Planujemy też stanowi inspirację moich kompozycji. Moje Staram się mieć uszy szeroko otwarte przy okazji kolejnej płyty napisanie nowych utwory są w dużej mierze wynikiem ekspery- utworów specjalnie z myślą o tych właśnie in- mentów z harmonią i melodyką systemu mo- i szukam wciąż czegoś nowego strumentach. dalnego i wykraczania poza ten system. Poza tym inspirację stanowi życie. O nowej płycie gitarzysty zatytułowanej Black Wine z Maciejem Grzywaczem RG: Jakie są Twoje plany nagraniowe na najbliższy czas? Pisząc o Twojej najnowszej płycie Black Wine RG: Gdyby budżet nie stanowił problemu, jakich rozmawia Rafał Garszczyński. nie ukrywałem, że moim zdaniem zespół w tej muzyków chciałbyś zaprosić do swojego wyma- Rafał Garszczyński: Maćku, Twój najnowszy pro- zykami jazzowymi. Zaproszenie go do tego konfiguracji powinien nagrać trochę gitarowych rzonego zespołu? jekt wpisuje się w ostatnio coraz bardziej obecną projektu było moim marzeniem. Nawiąza- standardów. Czy słuchacze dostaną kiedyś od Was na polskim rynku tendencję organizowania mię- łem z nim kontakt przez Internet i miałem to taki materiał? MG: Miałem to szczęście, że do tej pory przy dzynarodowych składów. Skąd pomysł na właś- szczęście, że Clarence wyraził chęć współpracy każdej mojej płycie realizowałem swoje marze- nie taki zespół? Znaliście się wcześniej? Graliście i zaproponował do tego składu kontrabasistę. MG: Niewykluczone, chociaż nagrywanie nia dotyczące składu zespołu. Mam nadzieje, razem? Początkowo miał to być Matt Brewer, ale trasa standardów jest dla mnie wielkim wyzwaniem. że tak pozostanie. W tej chwili nie myślę jesz- koncertowa z jego podstawowym składem, czy- Zawsze myślę o tych wspaniałych wersjach już cze o zmianach. Maciek Grzywacz: Już od dłuższego cza- li z zespołem Gonzalo Rubalcaby, nie pozwo- istniejących i jak trudno jest uwierzyć w po- sy myślałem o nagraniu płyty w trio. Marzy- liła mu przyjechać do Polski w zaplanowanym trzebę nagrania kolejnej. Kiedy decyduję się RG: Z niecierpliwością czekam na kolejne poczy- ło mi się granie z muzykami z Nowego Yor- terminie. W związku z tym Clarence zaprosił jednak na ich umieszczenie w programie płyty, nania nagraniowe i koncertowe Maćka Grzywa- ku i postanowiłem spróbować właśnie taki innego wybitnego nowojorskiego kontraba- podchodzę do tych utworów bardzo poważnie cza. O planach koncertowych z pewnością usłyszy- skład skompletować. Clarence Penn jest jed- sistę, z którym często koncertuje. Tak właśnie i staram się w nich znaleźć i pokazać coś bardzo cie również na antenie naszego radia. Serdecznie nym z najwybitniejszych perkusistów na świe- doszło do powstania tria: Maciej Grzywacz, osobistego? Myślę poza tym nie tylko o nagra- dziękuję za rozmowę. cie, współpracował z wieloma wielkimi mu- Yasushi Nakamura, Clarence Penn. niu jeszcze jednej płyty z moim nowym polsko

12 13 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011 Miles Davis – prolog do autobiografii W tym roku przypada 85 rocznica urodzin i 20 roczni- cież byłem trębaczem i w ogóle. Ale Birda też. Jordan Chambers, najważniejszy czarny poli- ca śmierci legendy, współtwórcy i innowatora nowo- Widzicie, miałem w domu nagranie Dizzy’ego tyk w tamtych czasach w St. Louis, po prostu czesnego jazzu – Milesa Davisa. Ta pierwsza przypada Woody ’n You i drugie, Jaya McShanna* z Bir- powiedział B., żeby przyszli zagrać u niego*. już w maju, ta druga we wrześniu. W zasadzie w każ- dem, nazywało się Hootie . Tam pierw- dym miesiącu roku możemy znaleźć ważne w historii szy raz usłyszałem i Diza, i Birda, i normalnie Jak tylko rozniosła się wieść, że nie będą jazzu wydarzenie związane z działalnością Davisa. nie mogłem uwierzyć, jak oni grają. Powalali. grać w Plantation, tylko w Rivierze, chwyci- Jednak zanim dokonał tego wszystkiego za co jest Poza tym miałem jeszcze jedną płytę Colema- łem trąbkę i pognałem tam, a nuż coś się uda dziś podziwiany, coś go musiało ukształtować. O tym na Hawkinsa*, jedną Lestera Younga* i jedną wykombinować, może nawet wpuszczą mnie mówi w prologu do swojej autobiografii. Duke’a Ellingtona* z Jimmym Blantonem* na na scenę. Ja i mój kolega Bobby Danzig*, też kontrabasie, który też grał jak skurwiel. I to tyle. trębacz, weszliśmy do Riviery w nadziei, że PROLOG (fragment) Więcej płyt nie miałem. Wtedy Dizzy to był mój może załapiemy się na próby. No, cieszyłem idol. Próbowałem zagrać każde solo, jakie Dizzy się już pewną reputacją w St. Louis jako mu- Słuchajcie. Najbardziej niesamowitą rzeczą, miał na tamtej płycie. Ale lubiłem jeszcze Clar- zyk, bramkarze mnie znali, więc wpuścili mnie jaką w życiu przeżyłem — w ubraniu — był ka Terry’ego*, Bucka Claytona*, Harolda Bake- i Bobby’ego. I od razu widzę faceta, który leci pierwszy wspólny koncert Diza i Birda w St. ra*, Harry’ego Jamesa*, Bobby’ego Hacketta*, do mnie i pyta, czy gram na trąbce. Mówię: Louis w stanie Missouri, który dane mi było no i jeszcze, bardzo, Roya Eldridge’a*. Później „Tak, gram na trąbce”. Wtedy on pyta, czy mam zobaczyć. To było jeszcze w 1944. Miałem właśnie Roy stał się moim idolem wśród tręba- kartę związkową. Mówię: „Tak, mam też kartę osiemnaście lat, właśnie skończyłem Lincoln czy. Ale w 1944 najbardziej liczył się Diz. związkową”. Na to ten facet: „To chodź, potrze- High School. Szkoła stała zaraz na drugim bujemy trębacza. Nasz się rozchorował”. Wziął brzegu Missisipi, w East St. Louis, w Illinois. Billy Eckstine z zespołem przyjechał do St. mnie na scenę i położył przede mną kwity. Zna- Louis zagrać w miejscu, które nazywało się łem nuty, ale ledwie je wtedy mogłem odczytać, Usłyszałem Diza i Birda w zespole wielkiego Plantation Club. Należało do jakichś białych bo zasłuchałem się w to, co grała reszta. B. i mówię: „Co? Co to w ogóle jest?!” Rany, tak gangsterów. I tamci powiedzieli B., że ma wejść napieprzali, że się normalnie zląkłem. Bo tak: tylnymi drzwiami, jak wszyscy czarni, ale on Człowiekiem, który podbiegł do mnie, był Diz- *, Charlie „Yardbird” Parker*, zignorował tych zasrańców i wparadował ca- zy. Początkowo go nie rozpoznałem. Ale ledwie Buddy Anderson*, Gene Ammons*, Lucky łym zespołem przez główne wejście. No, B. nie zaczął grać, wiedziałem, kto to. I, jak mówię, nie Thompson* i Art Blakey*, wszyscy razem w jed- dał sobie w srakę dmuchać. Jeden moment i za- byłem w stanie czytać nut — a co dopiero ich nym zespole, że już nie wspomnę o samym B.: raz leciała wiącha albo i piącha. A jak. Wyglądał zagrać — bo słuchałem Birda i Diza. Billym Eckstine’ie*. Kurewski odjazd. Rany, niby jakiś playboy, nosił się całkiem-całkiem, ale jakby mnie od środka napieprzało. Muzyka nic bardziej mylnego. B. to był twardziel. Ben- Ale, cholera, nie byłem w tym osamotniony, bo wypełniła mi ciało i tego mi było trzeba. Do- ny Carter* też, jak się patrzy, ale przy nim B. cały zespół dostawał prawie orgazmu za każ- kładnie tak, jak oni ją grali — tego i tylko tego to hipertwardziel. No i ci gangsterzy z miejsca dym razem, kiedy Diz albo Bird zaczynali grać mi było trzeba. To było coś. I żeby tak wejść do podziękowali Eckstine’owi i wzięli George’a — szczególnie Bird. Bo Bird był niewiarygod- nich i zagrać razem. Hudsona*, u którego w zespole grał wtedy ny. Sarah Vaughan* też tam była, a ta też umie Clark Terry. B. zabrał więc swoich chłopaków napieprzać. Już wtedy umiała, i teraz też. Sarah O Dizie i Birdzie już wcześniej słyszałem, słucha- na drugą stronę miasta, do Riviera Club Jorda- brzmiała, jak Bird i Diz razem do kupy! Trak- łem ich uważnie — zwłaszcza Diza, sam prze- na Chambersa — w czarnej dzielnicy St. Louis. towali ją po prostu jako jeszcze jeden instru-

14 15 Sylwetki – Miles Davis Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

ment. Rozumiecie? Śpiewała na przykład „You tych czasach niezłym zgrywusem. Zresztą jest Najbardziej lubił przechodzić koło miejsca, skąd Ale poza tym Dizzy był bardzo, bardzo pięk- Are My First Love”, Bird dołączał z solówką. do dzisiaj. Ale wtedy naprawdę był niesamowity. nadawali początkowo program „Today”, w cza- nym człowiekiem, uwielbiam go do dziś. Rany, żeby każdy mógł usłyszeć, jak zasuwali! Na przykład wywalał jęzor na widok kobiet na sie, kiedy gospodarzem był Dave Garroway*. ulicy, a do tego, kurde, białych kobiet. Wiecie, ja Studio mieściło się na poziomie ulicy, więc ludzie Nic, wtedy wieczorem w 1944 roku, słucha- W tamtym czasie Bird grał solo przez osiem jestem z St. Louis, a on sobie normalnie pozwala mogli oglądać program z chodnika przez taką jąc pierwszy raz Diza i Birda, złapałem trochę taktów. Ale co on wyczyniał w ciągu tych na takie rzeczy wobec białego człowieka, wobec ogromną szybę. Dizzy podchodził do szyby, jak tego, o co chodzi, chociaż nie do końca. Byłem ośmiu taktów, to zupełnie się we łbie nie mie- białej kobiety. Myślałem sobie: „Diz to wariat”. już szła emisja — kręcili to na żywo — wysta- blisko, ale jeszcze mi trochę brakowało. I właś- ści. Wszystkich normalnie w ziemię wdeptywał Ale nie, wiecie? Był inny, ale nie wariat. wiał jęzor i robił miny do szympansa, który brał ciwie ciągle tego szukam, nasłuchuję, macam, swoją grą. À propos tego, że zapominałem się tam udział. Nazywał się J. Fred Muggs. Rany, grając próbuję złapać tę iskrę przez muzy- włączać — pamiętam, inni też nie zdążali wejść Pierwszy raz w życiu jechałem windą właś- ale sobie Diz jaja robił z tego szympansa, małpa kę, dzień w dzień. Do dziś pamiętam, jak by- na czas, tak się zasłuchiwali w Birda. Stali na nie z Dizem. Zabrał mnie windą gdzieś w po- świrowała. Zaczynała wrzeszczeć, skakać w górę, łem jeszcze gnojkiem, jeszcze mleko pod no- scenie z opadłymi szczękami. Jezu, ależ Bird łowie Manhattanu, przy Broadwayu. Uwielbiał szczerzyć zęby, a cała ekipa programu w głowę sem, a już obracałem się wśród tych wszystkich dawał wtedy czadu. jeździć windami i robić sobie ze wszystkich zachodziła, co w niego wstąpiło. Ledwie ten wielkich artystów, którzy nadal są moimi idola- jaja, napędzać białym śmiertelnego strachu. To szympans spojrzał na Dizzy’ego, a już wariował. mi. Chłonąłem wszystko. Rany, to było coś. Kiedy Dizzy zaczynał, działo się to samo. Po- był gość. Odwiedzałem go w domu, a jego żona dobnie Buddy Anderson. Miał to coś, ten styl, Lorraine nikomu nie pozwalała zostać dłużej * John Birks „Dizzy” Gillespie (1917-1993) – trębacz, bacz epoki klasycznego jazzu. prawie idealnie pasujący do tego, co mnie naj- — tylko mnie. Zawsze częstowała mnie obia- jeden z twórców bebopu. * Harold „Shorty” Baker (1914-1966) – trębacz. bardziej porywało. I ja cały ten genialny szajs dem. A ja czasem jadłem, czasem nie. U mnie * Jr. (1920-1955) – saksofonista, je- * Harry James (1916-1983) – trębacz i lider orkie- usłyszałem w jednym momencie, już w 1944 nigdy nie było wiadomo, co i gdzie zjem. den z największych innowatorów w jazzie. stry. roku. Jezu, ależ oni napieprzali. To był normal- Nic, w każdym razie Lorraine kładła czasami * „Buddy” Anderson (?-?) – trębacz w zespole Billy’ego * Bobby Hackett (1915-1976) – kornecista i gitarzy- ny odlot! A jeszcze do tego pamiętajcie, że oni takie tabliczki z napisem „Tutaj nie siadać”, po Eckstine’a i Charlie’ego Parkera. sta, członek orkiestry Glenna Millera. grali w Rivierze dla czarnych. A czarni z St. czym mówiła do Diza: „Co ty jeszcze tu ro- * Eugene „Jug” Ammons (1925-1974) – saksofonista * Roy Eldridge (1911-1989) – wybitny trębacz epoki swingu. Louis kochają swoją muzykę, ale wymagają, bisz z tymi zasrańcami w moim domu? Wyrzuć tenorowy. * Eli „Lucky” Thompson (1924-2005) – saksofonista * Benny Carter (1907-2003) – saksofonista. Wycho- żeby ją grać jak trzeba. Czujecie więc, co oni ich, i to już!” Wtedy ja się też podnosiłem, a ona tenorowy i sopranowy. wał się w niebezpiecznej dzielnicy Nowego Jorku. tam wyprawiali w Riviera. Wszystko było do- na to: „Miles, ty nie, ty możesz zostać, ale reszta * Arthur Blakey (1919-1990) – perkusista i lider or- * Georgie Hudson – trębacz w zespołach Sun Ra kładnie według reguł. zasrańców już mi do domu”. Nie wiem, za co kiestry. i Dinah Washington, prowadził też własne zespoły. mnie tak lubiła, ale lubiła. * Billy „Mr. B” Eckstine (1914-1993) – śpiewak jazzo- * Jordan Chambers () był politykiem przebiegłym, Zespół B. odmienił moje życie. Właśnie tam wy, szef orkiestry. zawsze sam finansował swoje kampanie. W połowie i wtedy postanowiłem, że muszę wyjechać z St. Zdaje się, że ludzie uwielbiali Dizzy’ego, dlate- * James Columbus „Jay” McShann (ur. 1906?) – pia- lat 30. XX w. zmienił barwy z republikańskich na de- Louis i zamieszkać w Nowym Jorku, gdzie go tak chętnie przebywali w jego towarzystwie, nista i śpiewak. mokratyczne. * Sahar Vaughan (1924-1990) – wielka śpiewaczka wszyscy ci muzycy pracują na stałe. wiecie? Jednak mnie Dizzy zabierał wszędzie, * Coleman Randolph Hawkins (1904-1969) – pio- nier nowoczesnego saksofonu tenorowego. jazzowa. niezależnie, kto był tam jeszcze. Mawiał: „No, * Lester Willis Young (1909-1959) – klarnecista * Dave Garroway (1913-1982) – gwiazdor telewizyj- Birda wówczas po prostu uwielbiałem, ale to chodź ze mną, Miles”. I szliśmy na przykład do i saksofonista tenorowy. ny. Swój program „Today” w telewizji NBC prowadził dzięki Dizzy’emu dotarłem tu, gdzie dziś jestem. jego agenta koncertowego albo gdzie indziej, * Edward Kennedy „Duke” Ellington (1899-1974) – lekko i beztrosko, co szczególnie ostro kontrastowa- Mówię mu to bez przerwy, a ten się tylko śmie- albo, jak mówiłem już, tak sobie pojeździć win- lider orkiestry, pianista, wielki innowator jazzu. ło z rzeczywistością w czasach Depresji. je. A to dlatego, że jak przyjechałem do Nowego dami. Kochał najróżniejsze wygłupy. * Jimmy Blanton (1918-1942) – kontrabasista. Miles. Autobiografia przy współpracy Quincy’ego Jorku, on mnie wszędzie zabierał. Diz był w tam- * Clark Terry (ur. 1920) – trębacz i flugelhornista. Tropue’a, przełożył Filip Łobodziński, Wydawnictwo * William „Buck Clayton” Dorsey (1911-1991) – trę- Constanti, Warszawa 2006

16 17 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

Tommy Flanagan

Pianista Tommy Flanagan, to jeden z najwy- mery, w tym The Incredible Jazz Guitar Of Wes wymieniał Buda Powella, Arta Tatuma i Nat konwencji, co sprawiało, że był mile widzianym bitniejszych artystów drugiego planu znanych Montgomery. King Cole’a. Nie posiadał może techniki Arta uczestnikiem niezliczonej ilości sesji nagranio- fanom współczesnego jazzu. Ten wielkiej klasy Tatuma, ani legendarnej estradowej charyzmy wych. Mimo ciężkiej choroby nagrywał i kon- pianista nagrał w ciągu swojej czterdziestolet- Zagrał z Sonny Rollinsem na początku kariery, Nat King Cole’a, ale z pewnością swoją pogo- certował do ostatnich swoich dni. niej kariery ponad 20 płyt solowych. Wśród w 1956 roku na Colossus, a niespełna dą ducha potrafił zarazić wielu. Widziałem go nich są pozycje całkiem niezłe – jak choć- czterdzieści lat później na wyśmienitym albumie jeden jedyny raz na scenie małego klubu w Pa- Przygotowując tekst wybrałem się do kilku war- by Solo Piano z 1974 roku, debiutancki album Sonny Rollins + 3. Na cztery lata przed śmier- ryżu – Latitude Jazz Club w 1993 roku, zupeł- szawskich sklepów płytowych w celu sprawdze- Overseas z 1957 roku, czy Super Session z 1980 cią, w 1997 roku wyśmienicie zagrał na płycie nie przypadkiem. Z tego koncertu pamiętam nia, jakie jego płyty są dostępne tak od ręki, bez roku z Redem Mitchellem (kontrabas) i Elvi- Colemana Hawkinsa Porgy & Bess. Nagrywał przepiękne melodie i niezwykłą pogodę ducha czekania na przesyłkę na sklepowych półkach. nem Jonesem (perkusja). Są też płyty odrobi- również z Thadem Jonesem, Kenny Burrellem, lidera, któremu towarzyszyła lokalna sekcja ryt- Wygląda to mizernie, bowiem nie udało mi się nę słabsze. To jednak w ciągu czterdziestu lat Paulem Chambersem, Curtisem Fullerem Blue miczna. Tommy Flanagan nie odkrywał nowych odnaleźć żadnego albumu Tommy Flanaga- każdemu może się zdarzyć. Czy jednak to płyty Mitchellem, Bookerem Little, J.J. Johnsonem nieodkrytych obszarów, nie był nowatorem. Był na w dużych sklepach z płytami w Warszawie. solowe są w dorobku Flanagana najważniejsze? i wielu innymi. geniuszem akompaniamentu i jednym z najlep- Trochę to smutne, ale to też dowód podsta- Na pewno nie. Czy którakolwiek z płyt sygno- szych pianistów klasycznych sekcji rytmicznych wowej tezy, od której zacząłem – otóż Tommy wanych jego nazwiskiem mieści się w pierwszej Prawdopodobnie jednak dziełem jego życia nowoczesnego jazzu. Flanagan to gracz zespołowy, niekoniecznie dziesiątce jego najważniejszych nagrań? Moim i najważniejszą misją, jaką sprawował przez lider, ale wyborny członek zespołu. Co praw- zdaniem również nie. wiele lat, było akompaniowanie na niezliczonej Kiedy przeglądałem pokaźny stos płyt z jego da oferta dużych sklepów muzycznych nie jest ilości koncertów i płyt Elli Fitzgerald, z którą udziałem zauważyłem coś, co dopiero przygoto- i być nie powinna wyznacznikiem jakości mu- Czy na co dzień dostrzegamy wkład Tom- współpracował z niewielkimi przerwami ponad wanie monografii i zgromadzenie tych wszyst- zyki, jednak najważniejsze dzieła Tommy Fla- my Flanagana w rozwój jazzu od późnych lat 10 lat. W tym czasie nagrali razem kilkanaście kich wspomnianych wcześniej i wielu innych nagana znajdziecie w każdym dużym sklepie pięćdziesiątych aż do ostatnich nagrań w 1997 płyt, większość to nagrania koncertowe, wyda- płyt w jednym miejscu pozwala zauważyć. Tom- bez problemu – tak jak różne wydania nagrań roku? Pewnie nie. Wypada więc zebrać fakty. ne głównie przez Pablo w okresie od 1970 do my Flanagan miał wybitne szczęście do współ- Johna Coltrane’a, Sonny Rollinsa, Colemana 1977 roku, a wcześniej przez Verve. pracujących z nim perkusistów. Grał właściwie Hawkinsa, czy Milesa Davisa. Bez Tommy Flanagana album Giant Steps ze wszystkimi wielkimi tego instrumentu, poczy- Johna Coltrane’a pewnie brzmiałby zupełnie Tommy Flanagan zaczynał swoją edukację nając od Kenny Clarke’a i Arta Taylora, poprzez W Kanonie Jazzu przyjrzymy się bliżej wy- inaczej. Był filarem sekcji rytmicznej albumu muzyczną od gry na klarnecie. Być może ten Elvina Jonesa, Philly Joe Jonesa, Jo Jonesa i Maxa branym dwu płytom z jego niewątpliwie naj- Kenny Burrell & John Coltrane wraz z Paulem fakt wpłynął na to, że na całe życie pozostał Roacha, do Louisa Hayesa, Jimmy Cobba i Mela ważniejszych nagrań w roli przewodnika sekcji Chambersem (kontrabas) i Jimmy Cobbem mu niezwykle melodyjny styl gry, który szcze- Lewisa. Kiedy grał z Ellą Fitzgerald, za bębnami rytmicznej. Pozostawmy ocenę Giant Steps tym, (perkusja). Nagrywał i koncertował z Milesem gólnie upodobała sobie Ella Fitzgerald. Wie- często siadywał legendarny Ed Thigpen. którzy się na nią odważą. Ja arcydzieł wyłącznie Davisem – między innymi uczestniczył w na- lu muzyków jazzowych uważa przecież, że słucham… graniu jego płyty Collectors Items. Ważne dla akompaniowanie wokalistkom jest najwięk- Nagrywał solo, w swoim własnym trio, w due- jego dorobku sesje to również The Artistry Of szym sprawdzianem muzykalności dla każdego tach z innymi pianistami, z wokalistkami, z zespo- Rafał Garszczyński Freddie Hubbard – gdzie tworzył sekcję z Ar- jazzowego pianisty. Tommy Flanagan był jed- łami wokalnymi (Manhattan Transfer) i w wielu tem Davisem (kontrabas) i Louisem Hayesem nym z najlepszych akompaniatorów jakich zna dużych składach. Był niezwykle uniwersalnym (perkusja), a także kilka płyt Wesa Montgo- historia jazzu.Wśród swoich muzycznych idoli muzykiem, potrafiącym dopasować się do wielu

18 19 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011 Kanon Jazzu – płyty, które na trwałe wpisały się w historie jazzu Saxophone Colossus – Sonny Rollins do jakże łatwo rozpoznawalnego tematu prze- tam gdzie wymaga tego muzyczna sytuacja. Je- wodniego. śli jest miejsce na jego solo – gra wyśmienicie – Co można napisać o wybitnej płycie, o któ- jak w „Strode Road”, czy w „St. Thomas”. Kiedy rej z pewnością przez ponad 50 lat od jej na- „Blue Seven”, ostatni utwór w zestawie, to kom- indziej świetnie dowodzi sekcją rytmiczną, któ- grania napisano już niemal wszystko? Trzeba pozycja lidera, którą trudno zaliczyć do jakiej- rej akurat w tym przypadku jest bez wątpienia pewnie zacząć od tego, że to płyta wybitna w ka- kolwiek kategorii. Ten z pozoru prosty temat, najsilniejszym punktem. tegorii absolutnej, niezależnie od tego, czy ktoś pozwalający muzykom na otwartą w strukturze, lubi Sonny Rollinsa i jazz jako taki. My przy- niekończącą się improwizację, można potrakto- Rafał Garszczyński glądamy się nie tylko temu, co zagrał na tej pły- wać jako wypełniacz czasu na płycie. Na wielu cie Sonny Rollins, ale także roli Tommy Flana- innych albumach taki utwór byłby wybitny, ale gana w jej nagraniu. na Saxophone Colossus jest słabszym ogniwem, Sonny Rollins, Saxophone Colossus (1956, Prestige PRLP szczególnie gdy porównamy go z pozostałymi 7079/PRLP 7326, Fantasy OJC 291/ OJCCD 291-2) Na płycie zarejestrowano pięć kompozycji. Każ- czterema utworami. 1. St. Thomas – 6:49 da zupełnie inna i tylko taki mistrz jak Sonny 2. You Don’t Know What Love Is (Don Raye, Gene de Paul) Rollins dysponujący niebywałą muzykalnością, Tommy Flanagan dotrzymuje liderowi kro- – 6:31 wyczuciem frazy i rozpoznawalnym w każdej czy Billie Holiday z orkiestrą Raya Ellisa. Z wy- ku, a to sztuka niełatwa przecież. Pamiętajmy, 3. Strode Rode – 5:17 4. Moritat (Mack The Knife) (Kurt Weill) – 10:06 nucie tonem potrafi z takiej stylistycznie różno- konaniem Sonny Rollinsa można porównać je- że to nagranie pochodzi z początków kariery 5. Blue 7 – 11:18 rodnej zbieraniny zrobić wybitną płytę. dynie Milesa Davisa (z Miles Davis & All Stars) Tommy Flanagana, który dopiero rok później Pozostałe kompozycje autorstwa Sonny Rollinsa. i Johna Coltrane’a (z Ballads). Tu Sonny Rollins nagrał swoją pierwszą solową płytę. Doug Wat- Nagrano 22 czerwca 1956 r. w Rudy Van Gelder Studio Saxophone Colossus rozpoczyna się czymś, gra dość nietypowym dla siebie we wczesnych kins (kontrabas) jest tam gdzie trzeba, za to Max w Hackensack. co z pewnością można nazwać jednym z jazzo- latach sześćdziesiątych gładkim, perfekcyjnym Roach (perkusja) na tej płycie wydaje mi się grać Muzycy: wych przebojów wszechczasów. Ten jakby od technicznie tonem. W kompozycji lidera zaty- nieco zbyt ostro. Zbyt dużo tu blachy, zbyt pro- Sonny Rollins – saksofon tenorowy niechcenia napisany przez lidera na tę płytę tułowanej „Strode Rode” słychać z kolei nieco ste podziały. Można więc perkusję nazwać naj- Tommy Flanagan – fortepian i równie lekko zagrany temat „St. Thomas” jest bebopowych nut Charlie Parkera. To także nie- słabszym instrumentem tej wybitnej płyty. Doug Watkins – kontrabas Max Roach – perkusja chwytliwą, pozostającą na długo w pamięci me- co bardziej skomplikowane harmonicznie solo lodią. Wyśmienity saksofon i świetny, jak zwykle Tommy Flanagana. Sonny Rollins nigdy nie był wirtuozem i wybit- melodyjny, choć po swojemu oszczędny w dźwię- nym technicznie saksofonistą. Nigdy nie chciał kach Tommy Flanagan na fortepianie. „Moritat” to wyśmienicie zagrany temat – zna- też, bo pewnie by potrafił, być nowatorem, re- ny i nagrywany najczęściej pod tytułem „Mack wolucjonistą czy kreatorem nowych jazzowych Kolejny utwór to jedna z najlepszych istnieją- The Knife”. Słuchając go przychodzą mi na trendów. Jest za to do dziś jednym z najbardziej cych interpretacji popularnego standardu jazzo- myśl jedynie dwa równie wybitne wykonania – muzykalnych saksofonistów, który niezależnie wego Dona Raye i Gene DePaula – „You Don’t Kenny Garretta z płyty Star & Stripes z okresu, od materii muzycznej ma własny sposób i po- Know What Love Is”. Temat bywa – czasem aż kiedy jeszcze był młodym gniewnym… i Osca- mysł jak zrobić ze swojego instrumentu właści- do bólu – przesłodzony – jak u Tilla Bronnera ra Petersona z Clarkiem Terry. W wykonaniu wy użytek. Zagrać dużo dźwięków potrafi dobry albo Cheta Bakera ze smyczkami. Ale jest rów- Sonny Rollinsa to momentami prosta melodia, rzemieślnik, a Sonny Rollins to wielki artysta, nież wiele kapitalnych wykonań z partią wokal- która w jednej chwili zamienia się w nawiedzo- to duża różnica. To samo dotyczy Tommy Fla- ną – jak Tony’ego Bennetta z Billem Evansem, ną improwizację, by za chwilę znów powrócić nagana, który nie gra tu dużo, ale jest obecny

20 21 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

The Köln Concert – Keith Jarrett Album The Köln Concert jest prawdopodobnie gentz. Jednak żadna z tych płyt nie powtórzyła najlepiej sprzedającym się nagraniem fortepia- komercyjnego sukcesu The Köln Concert. Płyta wydana nakładem wytwórni ECM zawie- nowym w historii. Ponadto zdobył wiele presti- ra nagranie z koncertu, jaki Keith Jarrett dał 24 żowych nagród: „Płyta dekady” według czytel- Ryszard Skrzypiec stycznia 1975 roku w Opera House w Kolonii. ników niemieckiego magazynu „Stereo” (1980); Koncert był częścią europejskiej trasy muzyka „Deutscher schallplattenpries” przyznawana zapoczątkowanej w 1973 roku. przez Deutsche Phono-Akademie (1976); „Al- Keith Jarrett – The Köln Concert (1975, ECM, numer katalo- gowy 1064-65) bum Roku”, magazynu „Time” (1975). Uchodzi 1. Part I – 26:15 Keith Jarrett udziela się zarówno w różnych także za najlepszy solowy improwizowany kon- 2. Part II a – 15:00 formacjach, jako lider czy sideman, jak i jako cert fortepianowy. 3. Part II b – 19:19 solista. Solowe koncerty, które z powodzeniem 4. Part II c – 6:59 daje w wielu miejscach świata, to swoiste per- Fragmenty z recitalu zostały wykorzystane jako Wszystkie kompozycje Keith Jarrett formance. Zapowiedzią tak solowych koncer- ścieżki dźwiękowe w następujących filmach: Muzycy tów, jak i dokumentujących je płyt, w tym także Bad Timing w reżyserii Nicolasa Roega (1980); Keith Jarrett – piano The Köln Concert był wydany w 1971 roku solo- słuchaczy w podróż do źródeł piękna. Kompo- Caro diario (w Polsce znany pod tytułem Dzien- Inne edycje 1999 CD ECM Records 810067 Gold CD wy album Facing You. zycja pełna jest harmonicznych pomysłów, me- nik intymny) w reżyserii Nanni Morettiego 1991 CD ECM Records 810067-2 The Köln Concert lodycznych figur, kombinacji glissand i okazyj- (1973). 2005 LP Universal Distribution 9139 Muzyka, którą zaprezentował w trakcie koloń- nych ostinat. 2006 LP ECM Records 106465 skiego koncertu zdecydowanie odbiegała od do- Keith Jarrett zarejestrował jeszcze wiele innych 2009 LP 2641064 minującego w ówczesnym jazzie monotonnego Jarrett tym nagraniem wzniósł się na wyżyny solowych koncertów, z których te najbardziej 2003 CD Universal Distribution 5003 jazz-rock fusion i goniącej własny ogon awan- pianistycznej improwizacji nie tylko jazzo- znane, to choćby Paris Concert z 1988 roku, La 2001 CD Universal/ECM 9011 gardy. O rewolucyjności solowej improwizacji wej. O jego znaczeniu decyduje zarówno fakt, Scala z 1995, czy Concerts z 1985 roku z Bre- 2004 CD ECM Records UCCU-9503 zdecydował – wytworzony przez Keitha Jarret- iż – jak stwierdza recenzentka „The Wall Street ta w trakcie recitalu – nastrój wyciszenia i lirycz- Journal” w zasadzie „z niczego” stworzył dzieło, ności. Zresztą, chodzi tu nie tylko o improwiza- które przetrwało próbę czasu, ale co nie mniej cję na płaszczyźnie muzycznej, ale także i same ważne, przyczynił się do poszerzenia kręgu od- wykonanie. W owych mocno jazz-rockowych biorców jazzu. Niebywała popularność albu- czasach, takich projektów nie było wiele, choć mu miała i swoją ujemną stronę, a mianowicie należy pamiętać, że inni zaangażowani w elek- przysporzyła Jarrettowi liczne grono krytyków, troniczne brzmienia ówczesnej fali fusion ar- którzy zarzucali nadmierny liryzm pozbawiony tyści – jak Chick Corea, czy Herbie Hancock bogactwa harmonicznych rozwiązań i dyscypli- „LIVE”– pasmo koncertów również od czasu do czasu powracali w latach ny rytmicznej. siedemdziesiątych do jazzowych korzeni. od poniedziałku do piątku Zagrany bez przerw koncert został – na potrze- Koncert, a za nim także płytowe nagranie, jest by podwójnego albumu – podzielony na 4 czę- 17:00-18:00 odegraną publicznie, intymną medytacją Jar- ści. Część II znana jest także jako „Memories retta, który rozważając naturę dźwięku zabiera of Tomorrow”. Energia prosto ze sceny. Krzysztof Wierzbowski Krzysztof fot. fot.

22 23 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

Jazz At The Massey Hall – The Quintet: Char- wał go świadomie, a Charlie Parker dlatego, że zupełnie nieźle. Jednak „Perdido” to tylko roz- lie Parker, Dizzy Gillespie, Bud Powell, Charles swój własny zastawił w lombardzie i tego dnia grzewka. Kolejne utwory, w tym „Salt Peanuts”, Mingus, Max Roach miał do dyspozycji jedynie taki instrument. „Wee” i „A Night In Tunisia” to klasyki gatun- Publiczność tego dnia raczej nie dopisała, być ku. Pozostałe kompozycje – „Hot Mouse” i „All Produkt znany najbardziej pod nazwą Jazz może mieszkańcy Toronto nie spodziewali się, The Things You Are” też często były grywane At Massey Hall to właściwie dwie (a może na- że będą mieli do czynienia z wyjątkowym wy- przez muzyków ery bebopu. wet trzy) artystyczne kreacje powstałe jednego darzeniem. W dodatku potencjalni widzowie dnia w czasie koncertu w Toronto. Pierwotne zostali w domach, żeby w ten piątkowy, majowy Charlie Parker, który jak zwykle stara się być wydanie zawierało koncert kwintetu z niektó- wieczór obejrzeć – na obecnych już wtedy w wie- gwiazdą wieczoru wyraźnie rozkręca się z każdą rymi partiami kontrabasu i perkusji nagrany- lu domach telewizorach – walkę bokserską po- kolejną solówką. Dizzy Gillespie wcale nie chce mi przez Charlesa Mingusa i Maxa Roacha między Rocky Marciano i Jersey Joe Walcot- bez walki oddać całej sceny. Kilka lat wcześniej od nowa w studio, w związku ze słabą jakością tem. Rocky Marciano był wtedy niewątpliwie między muzykami było nieco więcej zrozumie- nagrania koncertowego. Nagranie zarejestrowa- większą gwiazdą niż ówczesny Charlie Parker nia i współpracy. W Massey Hall to raczej woj- no dość przypadkowo na mocno amatorskim i dzisiejszy Sylvester Stallone razem wzięci. Tak na, taka z zachowaniem reguł fair play, jednak sprzęcie. Druga postać, to wydania współczesne, więc prawie 3 tysięcznej Massey Hall nie udało to otwarta konfrontacja. remasterowane, zawierające najczęściej wersje wydana pierwotnie ze studyjnymi dogrywkami się wypełnić w całości. Charlie Parker do ostat- oryginalną, z której udało się – z użyciem nowo- Charlesa Mingusa i Maxa Roacha, trzeba wy- niej chwili wahał się, czy wyjść na scenę, czy To co zagrał Dizzy Gillespie w „Wee” wystarczy, czesnej techniki – wyciągnąć pierwotne partie kazać się sporą dozą samozaparcia, żeby prze- oglądać walkę bokserską w telewizji, a Bud Po- aby wydać pieniądze na tę płytę. Ta wyśmienita kontrabasu i perkusji. Trzeci produkt, to wydanie drzeć się przez techniczne niedogodności. well dopiero co opuścił klinikę psychiatryczną solówka sprawiła, że z lekkiego letargu obudził rozszerzone, znane najczęściej pod nazwą Com- i nie był rozegrany, co dla pianisty istotne. się Bud Powell. Bird musiał poczekać z rewan- plete Jazz At Massey Hall, zawierający oprócz na- Cały materiał ma raczej znaczenie historycz- żem na kolejny utwór – „Hot House”. Z pew- grań kwintetu również kilka utworów zagranych ne, dodajmy – mocno napędzone przez mar- Czy mimo tych wszystkich przeciwności udało nością jego improwizacja w tym utworze do- przez Charlesa Mingusa, Maxa Roacha i Buda ketingowy mechanizm promujący jedyne takie się zagrać rzeczywiście nadzwyczajny koncert? równuje tym znanym z jego najlepszych nagrań Powella bez udziału instrumentów dętych. nagranie w unikalnym składzie. Faktycznie, Żeby mieć na ten temat sensowną opinię wypa- koncertowych, co jest tym bardziej godne naj- nie znam żadnego innego materiału nagrane- da zapomnieć o kontekście powstania nagrań, wyższego uznania, bowiem grał na saksofonie, W związku z tym, że historycznym jest spot- go w dokładnie takim składzie. A to przecież pozbyć się z pamięci wszelkich marketingo- którego nigdy wcześniej nie używał. Dla Char- kanie całej piątki razem, oraz to, że koncert za- wszystko legendy bebopu. wych haseł reklamujących tę płytę i wysłuchać lie Parkera w „Hot Mouse” i Dizzy Gillespie- rejestrowany 15 maja 1953 roku jest ostatnim jej zwyczajnie, jak kolejnej bebopowej rejestracji go w „Wee” zdecydowanie warto kupić tę płytę. nagranym muzycznym spotkaniem Charlie Jest wiele lepszych nagrań Charlie Parkera z Diz- koncertowej, z których przecież większość jest Parkera i Dizzy Gillespiego, zajmiemy się je- zy Gillespiem. Jest również wiele lepszych na- słaba technicznie, na większości Charlie Parker To płyta dla kolekcjonerów. Świetna muzycznie, dynie tym fragmentem koncertu, który został grań Charlie Parkera z Budem Powellem. Są nie jest w życiowej formie, a kontrabas – sły- trochę gorsza technicznie, jednak dla pełnego zagrany w kwintecie. też lepsze płyty w wielu innych konfiguracjach chać, że był na scenie i tylko tyle… jej zrozumienia potrzeba nieco osłuchania z be- dwu lub trzech muzyków z tego niezwykłego bopem i wiedzy historycznej. Gdybym musiał Mimo wielu zabiegów związanych z remasterin- kwintetu. W dodatku Charlie Parker gra tu na Czy takiego początku, jak „Perdido” można wybierać, bez wahania zamieniłbym Jazz At giem, trudno ten materiał nazwać doskonałym przedziwnym plastikowym saksofonie marki było spodziewać się po koncercie wymarzo- The Massey Hall na dowolny ze zbiorów nagrań technicznie. Niezależnie od wersji – czy to ta Grafton, na którym oprócz niego grał chyba nego składu zwolenników bebopu? Pewnie Charlie Parkera – The Complete Savoy And Dial pierwotna (wydana później), czy późniejsza – tylko Ornette Coleman. Jednak Coleman uży- nie, ale w wydaniu takich artystów wypadł tu Recordings, Charlie Parker On Dial: The Com-

24 25 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

my Flanaganem nagrań znajdziemy przecież plete Sessions, lub The Complete Charlie Parker Kenny Burrell & John Coltrane – Kenny Giant Steps. W dyskografii Kenny Burrella też On Verve. Można też znaleźć lepsze rejestracje Burrell & John Coltrane znajdziemy ciekawsze nagrania – choćby Gui- koncertowe – z Royal Roost, z Birdland, czy tar Forms, czy Ellington Is Forever Volume 1 i Vo- Storyville. Ja jednak wybierać nie muszę i Jazz Materiał umieszczony na płycie został zareje- lume 2, ze wskazaniem na pierwszą część. To At The Massey Hall zasłużenie zajmuje na mojej strowany w studiu Rudy Van Geldera w marcu jednak spora dawka dobrej muzyki odróżnia- półce miejsce obok wszystkich wspomnianych 1958 roku. Dla wielu fanów końcówka współpra- jąca się od genialnych sesji Rudy Van Geldena powyżej nagrań. cy z kwintetem Milesa Davisa to był najbardziej jedynie tym, że tego dnia każdy zagrał swoje kreatywny okres w muzycznej karierze Johna i zabrakło nieco muzycznej synergii i przebły- Rafał Garszczyński Coltrane’a. W nagraniach obu liderom towa- sku geniuszu w tej ciekawej przecież konfigura- rzyszyła sprawdzona sekcja rytmiczna – Tommy cji personalnej. Flanagan, Paul Chambers i Jimmy Cobb. The Quintet: Charlie Parker, Dizzy Gillespie, Bud Powell, Biorąc pod uwagę skład i czas nagrania to jest , Max Roach, Jazz At The Massey Hall (1953 W czasie jednej, pewnie nocnej sesji nagranio- „tylko” bardzo dobra płyta. Kiedy słuchałem jej Debut) wej jak to zwykle w Hackensack bywało, mu- ostatnio kilka lat temu nie wydawała mi się tak 1. Perdido (Juan Tizol, Hans Lengfelder, Ervin M. Drake) zycy zarejestrowali 5 utworów. Dwa z nich to dobra jak dziś. Być może za kilka lat zaliczę ją 2. Salt Peanuts(Dizzy Gillespie, Kenny Clarke) kompozycje Tommy Flanagana, jedna Ken- Rudy Van Geldera w latach pięćdziesiątych. do genialnych. 3. All the Things You Are (Jerome Kern, Oscar Hammerstein II) 4. 52nd Street Theme (Thelonious Monk) ny Burrella i dwa często grywane w swoich Dobra sekcja rytmiczna, wyśmienity w roli pro- 5. Wee (Allen's Alley) (Denzil Best) czasach standardy – „I Never Knew” i „Why wadzącego melodię Tommy Flanagan – piani- Rafał Garszczyński 6. Hot House (Tadd Dameron) Was I Born”. sta ceniony przez wszystkich liderów, z którymi 7. A Night in Tunisia (Gillespie, Frank Paparelli) miał okazję współpracować, właśnie za umie- Zarejestrowano 15 maja 1953 r. w Massey Hall w Toronto. To właśnie ten ostatni utwór zasługuje na jętność budowania melodii i jednocześnie po- Kenny Burrell & John Coltrane, Kenny Burrell & John Coltrane Muzycy szczególną uwagę. Jest to chyba jedyne istnie- zostawania w muzycznym cieniu. (1958, Prestige/Fantasy/New Jazz Records) Dizzy Gillespie – trąbka jące nagranie Johna Coltrane’a z gitarzystą bez 1. Freight Trane (Flanagan) – 7:18 Charlie Parker – saksofon altowy 2. I Never Knew (Ted Fio Rito/Gus Kahn) – 7:03 udziału jakichkolwiek innych muzyków. Mamy Kenny Burrell i John Coltrane dzielą się spra- Bud Powell – fortepian 3. Lyresto (Burrell) 5:35 tu progresywne akordy gitary i liryczny, melo- wiedliwie solówkami, pozostawiając nieco Charles Mingus – kontrabas 4. Why Was I Born? (Oscar II Hammerstein/Jerome Kern) – Max Roach – perkusja dyjny saksofon. To jedna z najlepszych ballad miejsca dla Flanagana i Chambersa. Nominal- 3:11 Johna Coltrane’a jakie kiedykolwiek nagrał. nie liderem tego dnia był Kenny Burrell, jednak 5. Big Paul (Flanagan) – 14:13 po latach materiał wydano pod dwoma nazwi- Muzycy: Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na skami. John Coltrane – saksofon tenorowy pracę sekcji kierowanej przez Tommy Flana- Kenny Burrell – gitara gana, który również skomponował dwa utwory Najlepsze solówki Coltrane’a to chyba Tommy Flanagan – fortepiano (w utworach 1,3-5) Paul Chambers – kontrabas (w utworach 1,3-5) zamieszczone na tej płycie – „Freight Trane” te w „Why Was I Born” i kompozycji Burrella Jimmy Cobb – perkusja (w utworach 1,3-5) i „Big Paul”. Pierwszy z nich ją otwiera, a drugi – „Lyresto”. W grze Kenny Burrella trudno zaś Nagrano 7 marca 1958 r. w Rudy Van Gelder Studio w Ha- zamyka. wyróżnić specjalnie którykolwiek z utworów. ckensack.

Płyta jest rejestracją klasycznej sesjii nagranio- Płyta nie jest oczywiście nagraniem życia Johna wej – to był dzień jakich było wiele w studiu Coltrane’a. W katalogu jego wspólnych z Tom-

26 27 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

Giant Steps: In Memory Of John Coltrane George Mraz i Al. Foster dzielnie zastępu- – Tommy Flanagan ją Paula Chambersa i Arthura Taylora, któ- wspieram rzy zagrali z Tommy Flanaganem i Johnem To jedna z najważniejszych płyt sygnowanych Coltrane’m na płycie Giant Steps w 1959 roku. nazwiskiem Tommy Flanagana, a jednocześ- George Mraz dostaje nawet kilka szans na za- nie w związku z repertuarem, stanowiąca do- granie solówki, jednak to wyłącznie Tommy wód tego, jak bardzo cenił sobie i muzycznie Flanagan jest gwiazdą tej płyty, która należy do Fundacja Popularyzacji Muzyki wspominał współpracę z Johnem Coltrane’a. najlepszych z jego solowych nagrań. Jazzowej “EuroJAZZ” To również spore wyzwanie – nagrać pły- ul. Wiktorska 88 m 22 tę z takimi kompozycjami bez udziału sakso- Rafał Garszczyński 02-582 Warszawa fonisty. A może żaden z wystarczająco dobrych saksofonistów nie chciał zaryzykować bezpo- nr konta: średniej konfrontacji z legendą? Tommy Flanagan, Giant Steps: In Memory Of John Coltrane 05 1020 1169 0000 8002 0138 6994 (1982 Enja ENJ 4022) Płyta Giant Steps: In Memory Of John Coltrane 1. Mr. P.C. – 6:31 2. Central Park West – 5:31 jest dobrym przykładem tego, jak można twór- Ta wycieczka w stronę Coltrane’s Sound jed- 3. Syeeda's Song Flute – 5:53 czo rozwijać muzyczne pomysły i kompozycje nak w żaden sposób nie zaburza spójności reper- 4. Cousin Mary – 7:07 legendarnego saksofonisty nie uciekając w po- tuaru. A jak brzmią kompozycje saksofonisty bez 5. Naima – 4:57 rywająco skomplikowane harmonicznie solówki saksofonu? W wydaniu Tommy Flanagana, naj- 6. Giant Steps – 6:12 saksofonu. większego melodyka współczesnego fortepianu Wszystkie kompozycje autorstwa Johna Coltrane’a. brzmią wyśmienicie. Niewątpliwie w „Naimie”, Nagrano w dniach 17-18 lutego 1982 r. w Eurosound Płyta została nagrana w 1982 roku w Nowym czy samym „Giant Steps” momentami odczu- Studio w Nowym Jorku. Jorku, a oprócz lidera zagrali na niej – George wamy brak saksofonu. Słysząc znane akordy Muzycy: Tommy Flanagan – fortepiano Mraz na kontrabasie i Al. Foster na perkusji. trudno pozbyć się oczekiwania na wejście sak- George Mraz – kontrabas Repertuar, to kompozycje z Giant Steps i jeden sofonu. Jednak to wyśmienita muzyka. Al Foster – perkusja utwór znany z płyty Coltrane’s Sound – „Cen- tral Park West”. Wszystkie utwory są autorstwa Tommy Flanagan po zakończeniu współpra- Johna Coltrane’a. Nagranie kompozycji z Giant cy z Ellą Fitzgerald zaczął grać nieco ostrzej, Steps – płyty w której stworzeniu uczestniczył tak jakby chciał przygotować się na nagranie Tommy Flanagan wydaje się oczywiste. Dla- hard bopowych interpretacji klasyki gatunku. czego w tym kontekście pojawiła się jedna kom- W jego osobistym wydaniu kompozycje Johna pozycja z Coltrane’s Sound? Może lider chciał Coltrane’a stają się materiałem szkoleniowym, przypomnieć światu o jednej z najbardziej nie- wydobywającym melodie z miejsc, w których docenianych płyt Johna Coltrane’a? A może jego fortepian w sesji z Johnem Coltrane’em zwyczajnie lubił tę kompozycję? ginął nieco pod energetycznymi improwizowa- nymi saksofonu.

28 29 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011 Kalendarium jazzowe maja 1 maja 1920 – urodził się pianista i kompozytor John 1937 – urodził się basista Ron Carter, Debiu- Lewis. Był kierownikiem muzycznym forma- tował w kwintecie Chico Hamiltona. W latach 1891 – urodził się Charley Patton. Uznawany cji The Modern Jazz Quartet. Zmarł 29 marca 60-tych współpracował z takimi muzykami jak: za ojca gatunku Delta blues, jednego z pionierów 2001 r. Eric Dolphy, , Cannonball Adderley, muzyki bluesowej. Zmarł 28 kwietnia 1934 r. Mal Waldron i Thelonious Monk. W okresie 1926 – urodził się puzonista Jimmy Cleveland. od 1963 do 1968 r. wraz z Herbiem Hanco- 1934 – urodziła się wokalistka i pianistka Współpracował z takmi znanymi muzykami ckiem i Tonym Williamsem współtworzył Shirley Horn, zasłynęła śpiewanymi kontraltem jak Lionel Hampton, Miles Davis, Sarah Vau- sekcję rytmiczną Milesa Davisa. Był jednym balladami z własnym akompaniamentem forte- ghan, Antonio Carlos Jobim, Quincy Jones, z najbardziej poszukiwanych muzyków sesyj- pianowym. Współpracowała m.in. z Milesem Lucky Thompson, Gigi Gryce, Oscar Peterson, nych. Grał i nagrywał m.in. z: Georgem Ben- Davisem, Dizzy Gillespiem, Tootsem Thiele- Oscar Pettiford i James Brown. Zmarł 23 sierp- sonem, Stanleyem Turrentinem, New York Jazz mansem, Ronem Carterem, Carmen McRae, nia 2008 r. Sextet/Quartet, Sonnym Rollinsem, V.S.O.P., Wyntonem Marsalisem i innymi. McCoyem Tynerem i Milestone All Stars. Pro- 1933 – urodził się wokalista James Brown, oj- wadził też własne zespoły. W latach 80-tych 1953 – urodził się flecista James Newton. ciec chrzestny soulu. Zmarł 25 grudnia 2006 r. współpracował z takimi muzykami jak: Fre- dzie Hubbard, Cedar Walton, Jim Hall, Geo- 2010 – zmarł puzonista, kompozytor, aranżer 1933 – wokalistka Ethel Waters jako pierwsza rge Duke, Wynton Marsalis. Akompaniował Robert Murray Gordon „Rob” McConnell, nagrała kompozycję „Stormy Weather” autor- także Lenie Horne, Arethcie Franklin i Helen

urodził się 14 lutego 1935 r. stwa Harolda Arlena i Teda Koehlera. Ethel Wierzbowski Krzysztof Merrill. W 2009 r. koncertował w Polsce na 11

Waters wykonywała tę kompozycję w The Cot- fot. Bielskiej Zadymce Jazzowej. 2 maja ton Club w nowojorskim Harlemie. Później kompozycja była nagrywana m.in. przez Fran- 5 maja 1898 – urodził się skrzypek i pianista Zygmunt ka Sinatrę, Billie Holiday, Ellę Fitzgerald czy pracował z Boydem Raeburnem, Jimmym Karasiński, jeden z pionierów jazzu w Polsce. Dinah Washington. Najpopularniejsza okazała Dorseyem i Charly Barnetem. W okresie od 1898 – urodził się gitarzysta, śpiewak blueso- Prowadził objazdową rewię jazzową, koncerto- się wersja zarejestrowana przez orkiestrę Leo 1950 do 1953 r. grał w orkiestrze Stana Kento- wy Blind Willie McTell. Był jednym z najzna- wał ze swoimi orkiestrami w całej Polsce, kil- Reismana z udziałem samego Arlena w roli na, a następnie pracował w studiach Paramount mienitszych muzyków bluesowych lat 20-tych kakrotnie objechał również Europę. Zmarł 20 wokalisty. w Los Angeles oraz prowadził własne grupy, i 30-tych ubiegłego wieku. Zmarł 19 sierpnia kwietnia 1973 r. zarówno big bandy, jak i mniejsze składy. W la- 1959 r. 1966 – premiera filmu Niekochana w reżyse- tach 50-tych i 60-tych współpracował z takimi 1931 – urodził się organista Richard „Groove” rii Janusza Nasfetera z muzyką Krzysztofa muzykami jak: Slide Hampton, Don Sebesky, 1899 – urodził się perkusista i bandleader Paul Holmes, zmarł 29 czerwca 1991 r. Komedy. Bill Chase i Don Ellis. Następnie w Wielkiej Barbarin. Zmarł 17 lutego 1969 r. Brytanii, prowadził swój big-band. W latach 3 maja 4 maja 70-tych wrócił do Stanów Zjednoczonych włą- 1935 – urodził się saksofonista Edward „Kidd” czając się w stylistykę jazz-rockową. Zmarł 23 Jordan. 1903 – urodził się wokalista i aktor Bing Cros- 1928 – urodził się trębacz Maynard Ferguson sierpnia 2006 r. by, w 1930 roku wystąpił w filmie Król Jazzu. (właściwie Walter Maynard Ferguson). W la- 1946 – urodził się trębacz Jack Walrath. Na Zmarł 14 października 1977 r. tach 40-tych w Stanach Zjednoczonych współ- 1935 – urodził się pianista Don Friedman. trąbce grał od 9-tego roku życia. W latach

30 31 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

1964-1968 studiował w Berklee College of rom. W 1992 r. nawiązał współpracę (wspólnie 7 maja Mortonem, Willie („the Lion”) Smithem, Fat- Music w Bostonie. W 1969 r. prowadził wraz z Gembalskim) m.in. z Teatrem Powszechnym sem Wallerem czy Duke Ellingtonem, ale tak- z Garym Peacockiem zespół Change oraz w Radomiu, Teatrem im. Stanisława Jaracza 1926 – urodził się saksofonista Herbie Ste- że – już w Nowym Jorku – z Budy Powellem, z Glennem Ferrisem – Revival, występował w Łodzi, Teatrem Studio w Warszawie, Teatrem ward, najbardziej znany jest z występów w Four Theloniousem Monkiem, Charlie Parkerem czy także z Ray Charlesem. Na początku lat 70- Rozrywki w Chorzowie i Teatrem im. Stefana Brothers, części Second Herd Woody’ego Her- Dizzy Gillespiem. Gdy w 1927 r. jej mąż sak- tych przeniósł się do Nowego Jorku. W okresie Żeromskiego w Kielcach. Występował także na mana. sofonista i bandleader John Williams przeniósł od 1974 do 1979 r. grał w The Jazz Workshop festiwalach jazzowych, m.in. na Jazz nad Odrą się do Oklahoma City, by dołączyć do zespołu Charlesa Mingusa, a po śmierci lidera współ- i Jazz Jamboree. Urodził się w 1958 r. 1958 – urodził się basista Michael Formanek. Andy Kirk and the Twelve Clouds of Joy, Mary pracował z Dannie Richmondem i współ- Początkowo uczył się gry na gitarze oraz gita- Lou Williams przejęła jego dotychczasowy ze- prowadził ostatni skład formacji Mingusa (z 6 maja rze basowej. W okresie od 1973 do 1983 r. uczył spół. Karierę aranżerki rozpoczęła w w 1929 r., saksofonistą Rickym Fordem, pianistą Bobem się prywatnie gry na kontrabasie, zaś w latach gdy podążyła za mężem do Oklahoma City Nelomsem i basistą Cameronem Brownem). 1942 – urodził się basista i kompozytor Da- 1989-1990 studiował pod kierunkiem Rober- i również dołączyła do zespołu Kirka. W tym W latach 80-tych i 90-tych prowadził własne vid Friesen. Podczas służby wojskowej samo- ta Aldridge’a. Debiutował w formacji Bisho- czasie zasłynęła fortepianowymi solówkami oraz zespoły, występował w Europie z Richmondem dzielnie nauczył się gry na kontrabasie. Krótko pa Normana Williamsa (grał w niej w latach oryginalnymi aranżacjami i wywarła ogrom- i brytyjską grupą Spirit Level, współpracował współpracował z Johnem Handym i Marian 1974-1976), a następnie współpracował m.in. ny wpływ na ukształtowanie się stylu Kansas także z Charlie Persip’s Superband i Richardem McPartland, a następnie z Joem Hendersonem. z Eddiem Hendersonem, Woodym Shawem, City–Southwest Big Band, który spopularyzo- Abramsem oraz z Mingus Dynasty. W 1975 r. wraz z Billym Harperem odbył tour- Dave’em Liebmanem. W latach 1976-1979 wała Twelve Clouds of Joy Andy Kirka. W la- ne po Europie. Zaś w 1976 r. nagrał debiutancką grał w grupach Joe Hendersona, Marka Ishama tach 30-tych aranżowała dla Ellingtona, Louis 1959 – w dniach 4-5 maja John Coltrane płytę Star Dance i rozpoczął współpracę z gita- i Liebmana. Następnie w Nowym Jorku współ- Armstronga, Tommy Dorseya, Benny Goodma- z towarzyszeniem Tommy Flanagana, Paula rzystą Johnem Stowellem. W roku następnym pracował z zespołami Herbiego Manna (1979- na, Caba Callowaya i wielu innych. Najbardziej Chambersa i Arta Taylora zarejestrowali więk- wraz z Tedem Cursonem zagrał na Monterey 80), Michaela Franksa (1981). Prowadził także znanym dokonaniem Mary Lou z tego okresu szość materiału na płytę Giant Steps, w tym Jazz Festival. Współpracował także z: Joem autorską grupę Galery. Ponadto współpracował było nagranie kompozycji „ No End” utwór tytułowy. George’em Adamsem, Dexterem Gordonem, także z Dave’em Samuelsem, Stanem Getzem, z towarzyszeniem Duke Ellingtona w 1946 r. Johnem Handym, Billy’em Harperem, Duke’em Gerry Mulliganem, Freddie Hubbardem oraz Zmarła 28 maja 1981 r. 2009 – zmarł perkusista Michał Zduniak. Jordanem, Michaelem Breckerem, Airto More- Mingus Dynasty (od 1991). Tworzył także Ukończył szkołę muzyczną I stopnia w War- irą, Jackiem DeJohnette’em, Paulem Hornem własne grupy. 1911- urodził się gitarzysta, wokalista i kom- szawie (klasa perkusji) oraz Wydział Jazzu i Mallem Waldronem. W latach 1995-1996 pozytor Robert Johnson, legenda bluesa, nazy- i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej wraz z Leszkiem Możdżerem zrealizował pro- 1995 – zmarł perkusista, wokalista i bandleader wany „King of the Delta Blues Singers”, zmarł w Katowicach. Debiutował w formacji Duet jekt zakończony płytą Facing the Wind (1997). Ray McKinley, zwany także „Eight Beat Mac”, 28 sierpnia 1938 r. 46. Współpracował z zespołami Strajk 80, Free urodził się 18 czerwca 1910 r. Cooperation, Green Revolution, Labirynt, 1955 – Herbie Nichols zarejestrował swój 1945 – urodził się pianista i kompozytor Keith The Jazz Trio oraz takim muzykami jak: Sta- debiutancki solowy album The Third World, 8 maja Jarrett. Uznawany za jednego z najbardziej ory- nisław Soyka, Aleksander Korecki, Wojciech jeden z czterech autorskich albumów Her- ginalnych i wpływowych muzyków jazzowych Konikiewicz, Henryk Gembalski, Mathieu biego. Zawiera takie kompozycje, jak: „Third 1910 – urodziła się pianistka i kompozytorka XX wieku. W połowie lat 60-tych został człon- Sado, Marcin Krzyżanowski, Peter Giger, Wi- Word”, „Dance Line”, „Cro-Magnon Nights”, Mary Lou Williams (właściwie Mary Elfrieda kiem Jazz Messengers, z którą nagrał płytę Live told Szczurek, Tomasz Stańko, Janusz Janina „Amoeba's Dance” i “2300 Skidoo”. W nagra- Scruggs). Swoją karierę rozpoczęła już w wieku Between The Exit Sings, po czym grał z Char- Iwański, Krzysztof majachrzak i Tom Berge- niu wziął udział Art Blakey. 12 lat, a w jej trakcie występowała z Jelly Roll lesem Lloydem (1967), a w 1969 r. koncertował

32 33 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

z Milesem Davis. W 1970 r. rozpoczął karierę Garrisona i Freddie Hubbarda. Album wydała na Jazz Jamboree towarzyszył zespołom m.in.: którego zaczęła pisać kompozycje. W tym cza- solowa, wkrótce nagrał zaliczane do najważ- wytwórnia Impulse! Andrzeja Przybielskiego, Jana Fryderyka Do- sie komponowała także dla George’a Russella niejszych solowych albumów w swoim dorob- browolskiego, Jerzego Miliana, Formacji Muzy- i Jimmy’ego Giuffre. W 1964 r. wraz z drugim ku – wydane przez ECM Facing You (1972) 10 maja ki Współczesnej Andrzeja Kurylewicza, a także mężem – Michaelem Mantlerem – uformowa- oraz Koln Concert (1973) – opis płyty w Kano- występował z własnym zespołem (z Dieterem ła Jazz Composer’s Guild Orchestra. W 1966 r. nie Jazzu. Ponadto w latach 70-tych prowadził 1927 – Louis Armstrong z towarzyszeniem Hot Scherfem i Paulem Lovensem). W 1967 r. Trio uczestniczyła w tworzeniu Jazz Composer’s Or- własną grupę, w której skład wchodzili Dewey Seven nagrał jedną ze swoich najpiękniejszych Bednarka otrzymało II nagrodę w Międzynaro- chestra Association (organizacja prezentująca, Redman, Charlie Haden, Paul Motian i Jan kompozycji „Potato Head Blues”. Nagranie zo- dowym Konkursie Jazzowym w Zurychu, a Bed- wspierająca i wydająca niekonwencjonalne for- Garbarek. Od 1983 r. tworzy trio wraz z Ga- stało zarejestrowane w Chicago dla wytwórni narek I nagrodę w kategorii solistów. Doceniony my jazzu). W 1967 wraz z kwartetem Gary’ego rym Peacockiem i Jackiem DeJohnette’em. Jest Okeh Records. został także na festiwalach w Belgii i Francji. Burtona nagrała cykl kompozycji „A Genuine także wykonawcą muzyki klasycznej grając na W 1974 r. nawiązał współpracę z niemiecką Tong Funeral”, którymi zwróciła na siebie uwa- fortepianie, klawesynie i klawikordzie. 1929 – urodził się perkusista i bandleader Mel grupą Irgo, zaś w 1977 r. występował w duecie gę krytyków. W 1969 r. komponowała i aranżo- Lewis. Karierę rozpoczął w orkiestrze Stana z Krzysztofem Zgrają tworząc formację Bedna- wała dla Liberation Music Orchestra Charliego 9 maja Kentona w 1954 r. W 1966 r. dołączył do Tha- rek – Zgraja. Współpracował również z takimi Hadena, a w 1971 r. ukończyła operę jazzową da Jonesa, z którym prowadził Thad Jones/Mel muzykami jak: Jan Daszek, Henryk Stanoszka, „Escalator Over the Hill”, która umocniła jej 1941 – Billie Holiday dokonała premierowego Lewis Orchestra. W 1979 r. za Live in Munich Adam Makowicz, Zbigniew Namysłowski, Jan muzyczną pozycję. W latach 70-tych i 80-tych nagrania napisanej przez siebie i Arthura He- zespół został uhonorowany nagrodą Grammy. Ptaszyn Wróblewski, Tomasz Stańko. Kompo- nadal prowadziła Jazz Composer’s Guild Or- rzoga, Jr. kompozycji „God Bless The Child”. W 1978 r. zespół zmienił nazwę na Mel Le- nował również muzykę dla Teatru Narodowego chestra, a następnie mniejszy zespół, z którym Nagranie, w którym uczestniczył trębacz Roy wis and The Jazz Orchestra. Zmarł 2 lutego w Warszawie oraz muzykę filmową. koncertowała i nagrywała. Współpracowała Eldridge zrealizowano dla wytwórni Okeh. 1990 r. także ze Stevem Swallowem, również w due- Wersja Holliday w 1976 r. została uhonorowa- 1989 – zmarł trębacz, flugelhornista, kornecista, cie. Ponadto napisała muzykę do filmuMortelle na Grammy Hall of Fame Award. 1944 – urodził się kontrabasista i kompozytor kompozytor i bandleader Woody Shaw, urodził Randone (1985), komponowała dla reaktywo- Jacek Bednarek, zmarł 29 kwietnia 1990 r. Po się 24 grudnia 1944 r. wanej w 1983 r. Liberation Music Orchestra. 1954 – urodził się pianista Steve Holt, współ- ukończeniu Liceum Muzycznego w Bydgoszczy W następnych dekadach kontynuowała nagra- pracował z wieloma znamienitymi muzykami (klasa kontrabasu) współpracował z muzykami 11 maja nia i występy m.in. w duecie ze Swallowem oraz m.in. Larry Coryellem, Jamesem Moody, Mi- jazzowymi w klubie Salamandra. W 1964 r. wy- z Very Big Carla Bley Band. Ciągle komponuje chałem Urbaniakiem, Eddie Vinsonem czy Ar- stąpił na festiwalu Jazz nad Odrą we Wrocła- 1885 – urodził się kornecista i bandleader King i koncertuje z własnym zespołem. W grudniu chie Sheppem. wiu i został wyróżniony jako solista. W 1966 r. Oliver, był mentorem i nauczycielem Louisa ubiegłego roku wystąpiła w Polsce z koncertem ponownie otrzymał to wyróżnienie na tym sa- Armstronga, z którym napisali i zarejestrowali promującym płytę Carla’s Carols. 1959 – urodził się perkusista Dennis Chambers, mym festiwalu występując z zespołem Od Nowa m.in. „Dippermouth Blues”. W latach 20-tych współpracował m.in. z Johnem Scofieldem, (sam zespół otrzymał główną nagrodę w kate- King Oliver prowadził King Oliver’s Creole 1975 – zmarł trębacz i kompozytor Benny Har- Carlosem Santaną, Johnem McLaughlinem, gorii najciekawszy zespół jazzu nowoczesnego). Jazz Band. Zmarł 8 kwietnia 1938 r. ris, urodził się 23 kwietnia 1919 r. Mikem Sternem, Victorem Wootenem, Randy W 1965 r. został koncertmistrzem w Operze Breckerem, czy Michaelem Breckerem. Bydgoskiej, nawiązał także współpracę z Filhar- 1938 – urodziła się pianistka i kompozytorka 12 maja monią Pomorską. W 1966 r. wyjechał na stypen- Carla Bley. Gry na fortepianie uczyła się od 1965 – Sonny Rollins nagrał album East Broad- dium do Paryża, a po powrocie wystąpił z włas- swego ojca. W 1955 r. wyjechała do Nowego 1922 – urodził się pianista Gerald „Wig” Wig- way Rundown z udziałem Elvina Jonesa, Jimmy nym trio na Jazz Jamboree. W następnych latach Jorku, gdzie wyszła za mąż za Paula Bleya, dla gins, poważany na Zachodnim Wybrzeżu si-

34 35 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

deman, jednak na szerszą skalę zadebiutował a także grupach prowadzonych przez Michaela czątku lat 50-tych z zespołem Davisa zrealizo- Milestones. Garland nagrywał również samo- dopiero w 1956 r., kiedy to wraz z Joe Comfor- Garricka i Dona Rendella. wał serię klasycznych nagrań rozpoczynających dzielne płyty (Garland of Red), jak i jako side- tem – byłym basistą Nat King Cole’a – i rozpo- „cool jazz”. Wydane na płycie The Birth Of The man Johna Coltrane’a (Tranein’ In). Zmarł 23 czynającym dopiero karierę perkusistą Billem 1948 – urodził się keybordzista Steve Win- Cool utwory „Moon Dreams” i „Boplicity” zo- kwietnia 1984 r. Douglasem zarejestrował sesję dla wytwórni wood (właściwie Stephen Lawrence Win- stały zaaranżowane przez Evansa. W pierwszej Dig, której właścicielem był legendarny Johnny wood), w 1969 r. wraz z Ericiem Claptonem, połowie 50. lat zajął się uzupełnieniem swojej 1947 – urodził się pianista i organista jazzowy, Otis. Zmarł 13 lipca 2008 r. Gingerem Bakerem i Rickiem Grechem zało- edukacji muzycznej. W latach 1957-1960 po- kompozytor i aranżer Janusz Grzywacz. Ukoń- żył Blind Faith, był członkiem takich grup, jak: nownie współpracował z Milesem Davisem czył Państwową Szkołę Muzyczną w Katowi- 1935 – urodził się basista Gary Peacock. W koń- the Spencer Davis Group, Traffic. Zagrał rów- nagrywając z nim płyty Miles Ahead, Porgy and cach (klasa fortepianu) oraz filologię polską cu lat 50-tych podczas służby w wojskowej, któ- nież z Jimi Hendrixem na Electric Ladyland. Bess oraz Sketches of Spain. W 1961 r. jego or- w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. rą odbył w Niemczech Zachodnich, grał na for- kiestra wystąpiła z Milesem Davisem w Car- W 1970 r. z Mieczysławem Górką utworzył tepianie w amerykańskiej orkiestrze wojskowej. 1987 – zmarł wibrafonista, pianista, i perkusjo- negie Hall na koncercie, który został wydany duet instrumentalny, który przekształcił się Wtedy też zainteresował się grą na kontrabasie. nista Victor Feldman. Urodził się 7 kwietnia na płycie Miles Davis at Carnegie Hall. Współ- w zespół Laboratorium, z którym współpraco- Po zakończeniu służby zamieszkał w Niem- 1934 r. pracował z Davisem także przy studyjnym al- wał do 1991 r. Od tego momentu grał w Duo czech, gdzie grał m.in. Albertem Mangelsdorf- bumie Quiet Nights. Ponadto aranżował także Laboratorium i trio Digital Jazz Laborato- fem i Attillą Zollerem, ale także z Amerykana- 2004 – zmarł klarnecista John Laporta. Urodził dla takich artystów, jak Kenny Burrell i As- rium, a następnie pracował jako muzyk studyj- mi – Budem Shankowem i Bobem Cooperem. się 13 kwietnia 1910 r. trud Gilberto. W końcu lat 60-tych skupił się ny i aranżer, współpracując m.in. z: Markiem W 1958 r. zamieszkał w Kalifornii i współpra- na komponowaniu. W okresie od 1970 do Grechutą, Jarosławem Śmietaną i Izabelą Tro- cował z Shortym Rogersem, Paulem Hornem, 13 maja 1980 r. występował w zazwy- janowską. Począwszy od 1979 r. komponował a najdłużej z Paulem Bleyem (do 1962 r.). Na- czaj z większymi zespołami, złożonymi ze zna- także do spektakli teatralnych (m.in: „Głosy tomiast w Nowym Jorku grał z Billem Evansem, 1911 – urodziła się wokalistka Maxine Sulli- czących nowojorskich muzyków. W tym okre- Przyszłości”, „Ubu Król”, „Mgła”, „Spowiedź Rahsanem Rolandem Kirkiem, George’em Rus- van, w 1998 r. została włączona w poczet Big sie zaczął wykorzystywać w swej muzyce rytmy chuligana”, „Czekając na Godota”, „Rozmowy sellem, Roswellem Ruddem, Steve’em Lacym Band and Jazz Hall of Fame. Zmarła 7 kwiet- rockowe, zmasowaną grę perkusji, elektryczny przy wycinaniu lasu”, „Hiob”, „Świętoszek”, „Do i Albertem Aylerem. W połowie lat 60-tych nia 1987 r. bas i fortepian, a od 1971 r. szerzej wprowadził góry nogami”), teatru TVP (m.in.: „Polowanie zainteresował się filozofią Wschodu i medycy- syntezatory, mieszając je z instrumentami aku- na karaluchy”, „Wspaniałe życie”, „Chwila sła- ną. Pracował krótko z Milesem Davisem, po- 1912 – urodził się pianista, aranżer i kompozy- stycznymi. W połowie lat 70-tych rozszerzył wy”, „Jury”, „Wykolejeniec”), filmów telewizyj- tem ponownie z Bleyem. Następnie wyjechał na tor Gil Evans (właściwie Ian Ernest Gilmore zainteresowanie rockiem włączając do swoich nych („Serenite”, „Radio Romans”), animowa- studia do Japonii, a w 1972 r. na uniwersytecie Green, w Toronto). W wieku 14 lat zaintere- płyt kompozycje Jimiego Hendrixa. W latach nych (m.in.: „Fotoptak”, „Biały Pies”, „Drab”, w Waszyngtonie studiował biologię. W połowie sował się jazzem i rozpoczął naukę kompozy- 80-tych nadal koncertował, nagrywał i tworzył „Przestrzeń w przestrzeni”, „Koniec świata”), lat 70-tych grał z Bleyem i Barrym Altschulem, cji i aranżacji. W latach 1933-1938 prowadził nowe kompozycje. Zmarł 20 marca 1988 r. musicalu „Pan Twardowski”. Współpracował następnie współpracował z triem Keitha Jarret- własny zespół w Stockton (Kalifornia), a gdy także m.in. z: Michałem Urbaniakiem, Mar- ta, a także współtworzył trio Tethered Moon. liderem zespołu został Skinnay Ennis, zajął się 1923 – urodził się pianista hard bopowy Red kiem Bałatą, Ryszardem Styłą i Jorgosem Sko- aranżowaniem. Od 1941 do 1948 był aranże- Garland (właściwie William Garland), w la- liasem, a także Renatą Przemyk i Ryszardem 1941 – urodził się jeden z wiodących angiel- rem orkiestry Clauda Thornhilla (z przerwą tach 50-tych występował w kwintecie Davisa – Rynkowskim skich perkusistów Trevor Tomkins, wystepował na służbę wojskową w latach 1943-1946). Na- nagraną w trio z towarzyszeniem Paula Cham- w wielu formacjach, ale przede w Rendell-Carr stępnie współpracował z Gerrym Mulliganem, bersa i Philly Joe Jonesa kompozycję „Billy 1950 – urodził się keyboardzista i wokalista Quintet, Ian Carr’s Nucleus and Gilgamesh, Johnem Lewisem i Milesem Davisem. Na po- Boy” Miles Davis zamieścił na autorskiej płycie Stevie Wonder.

36 37 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

1977 – Gil Evans nagrał z towarzyszeniem 1925 – urodził się trębacz Al Porcino. Jako 15 maja ung Power, Alex Band i Big Bandem Wiesława m.in. takich solistów, jak: alciści David Sanborn nastolatek grał w zespole Louisa Primy, zaś Pieregorólki, współtworzył Walk Away. Prowa- i Arthur Blyte, trębacz Lew Soloff i tenorzy- w latach 40-tych wchodził w składy big ban- 1923 – urodził się pianista Ellis Larkins, najbar- dzi takie zespoły, jak Adam Wendt & Friends, sta George Adams koncertowy album Priestess dów Tommy’ego Dorseya, Gene’a Krupy, dziej znany z nagrań na płytach Elli Fitzgerald Adam Wendt-Triologue, Adam Wendt Power z ponad 19 i pół minutową wersją tytułowej Chubby’ego Jacksona, Stana Kentona (1947- – Ella Sings Gershwin (1950) i Songs in a Mel- Set. Jest muzykiem zespołów Confiteor, Zbi- kompozycji. 1948) i Woody’ego Hermana (1949-1950). low Mood (1954). Zmarł 30 września 2002 r. gniew Wrombel Quartet, Vintage Band. Także w latach 50-tych współpracował z Ken- 1988 – zginął wypadając z okna amsterdamskie- tonem i Hermanem, a ponadto z Charliem 1936 – urodził się multiinstrumentalista, kom- 16 maja go hotelu – trębacz, flugelhornista i wokalista Barenetem, Countem Basiem, Pete’em Rugolo pozytor i bandleader Rahsaan Roland Kirk, Chet Baker (właściwie Chesney Henry „Chet” i Elliotem Lawrence’em. W Kalifornii wystę- głównie prowadził własne składy, ale czasem 1913 – urodził się klarnecista, saksofonista, ban- Baker, Jr.). Urodził się 23 grudnia 1929 r. pował m.in. z Dream Band Therry’ego Gibb- nagrywał także jako sideman, m.in. z Quincy dleader i wokalista Woody Herman (właściwie sa. Nagrywał również z wokalistami jazzowy- Jonesem i perkusistą Royem Haynesem oraz Woodrow Charles Herman), jego zespół nazy- 14 maja mi takimi, jak: Frank Sinatra, Sarah Vaughan, Charlesem Mingusem. Jego najbardziej zna- wany „The Herd”, a później „The Second Herd” Ella Fitzgerald, Judy Garland, Ray Charles. nym komercyjnym dziełem jest solo fletowe należał do najbardziej znanych w latach 30-tych 1897 – urodził się saksofonista i klarnecista W latach 60-tych pracował w big bandach w nagranej przez Quincy Jonesa kompozycji i 40-tych. Igor Strawiński w 1946 r. skompono- Sidney Bechet, najważniejsza obok Louisa Buddy’ego Richa i Thada Jonesa/Mela Lewisa. „Soul Bossa Nova” – w 1964 r. przebój został wał dla zespołu Hermana Ebony Concerto I. Armstronga i Jelly Roll Mortona postać nowo- W okresie od 1970 do 1972 r. wchodził w skład spopularyzowany w filmie Austin Powers. Kirk Zmarł 29 października 1987 r. orleańskiego jazzu. Był pionierem i wirtuozem zespołu Chucka Mangione. Następnie grał nagrał wiele doskonałych płyt free jazzowych, saksofonu sopranowego. Na zaproszenie Johna z Woody Hermanem. Prowadził także swój często używając spopularyzowanej przez siebie 1920 – urodził się Leopold Tyrmand (pseu- Hammonda wziął udział w słynnym koncer- zespół. W 1977 r. zamieszkał w Monachium, techniki gry na trzech saksofonach jednocześ- donim Jan Andrzej Stanisław Kowalski), pi- cie „Spirituals to Swing” w Carnegie Hall (16 gdzie współpracował z orkiestrami radiowymi nie. Jego najważniejsze płyty to Rip, Rig And sarz i publicysta, popularyzator jazzu w Polsce. stycznia 1938 r.). W tym samym roku nagrał i prowadził własne zespoły. Panic (1967), Now Please Don’t You Cry, Beau- Zmarł 19 marca 1985 r. kompozycję „Summertime” dla wchodzącej do- tiful Edith (1967), A Meeting Of The Times piero na rynek wytwórni Blue Note. W 1949 r. 1927 – urodził się Witold Kujawski, jeden (1972), i I Talked With The Spirits (1964). Zmarł 1930 – urodziła się wokalistka Betty Carter obok takich muzyków, jak Charlie Parker, Tadd z pionierów polskiego jazzu, kontrabasista le- 5 grudnia 1977 r. (właściwie Lillie Mae Jones, zwana także Lor- Dameron czy Miles Davis, wystąpił na między- gendarnego zespołu Melomani. Zmarł 24 mar- raine Carter lub Lorene Carter), pamiętana narodowym festiwalu w paryskiej sali Playella. ca 2011 r. 1953 – zarejestrowano Jazz at Massey Hall – z posługiwania się scatem. Występowała z taki- Zmarł 14 maja 1959 r. koncert, który jest ostatnim znanym muzycz- mi muzykami, jak m.in. Charlie Parker, Dizzy 1943 – urodził się basista i wokalista Jack Bru- nym spotkaniem na scenie Dizzy Gillespiego, Gillespie, Miles Davis, Muddy Waters, T-Bone 1898 – urodził się perkusista Zutty Single- ce (właściwie John Simon Bruce), członek su- Charlie Parkera, Bud Powella, Charlesa Min- Walker i Thelonious Monk. ton, we wczesnym okresie kariery występował pergrupy Cream, nagrywał również z Johnem gusa i Maxa Roacha. Wydany przez Charlesa z zespołami Louisa Armstronga i Earla Hine- Mayallem, Lou Reedem, Frankiem Zappą czy Mingusa w nowo założonej wytwórni Debut 1944 – urodził się perkusista Billy Cobham, na sa. Z tym pierwszym przeniósł się do Nowego Charlie Wattsem. jako Jazz at Massey Hall. Opis płyty w Kanonie przełomie lat 60-tych i 70-tych grał z Milesem Jorku. W 1943 r. przeniósł się do Los Angeles, Jazzu. Davisem, a później w The Mahavishnu Orche- gdzie ilustrował muzycznie radiowe show Or- 1998 – zmarł piosenkarz i aktor Frank Sinatra. stra. Razem z Carlosem Santaną i Johnem Mc- sona Wellesa. Zmarł 14 lipca 1975 r. Urodził się 12 grudnia 1915 r. 1962 – urodził się saksofonista, kompozytor Laughlinem zarejestrował słynna płytę Love oraz aranżer Adam Wendt, występował z Yo- Devotion Surrender.

38 39 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

1946 – urodził się gitarzysta Robert Fripp, twórni Prestige, a następnie dla Blue Note, dla przy albumie Birth of the Cool. Zmarł 2 kwiet- Hubbardem, Milesem Davisem, Bobbym Hut- współzałożyciel i lider King Crimson. której w latach 1959-1967 zrealizował 21 al- nia 2010 r. chersonem, Pharoahem Sandersem, Lonniem bumów (m.in.: One Step Beyond i Destination Listonem Smithem, Sonnym Rollinsem, Mi- 1971 – urodził się basista Steve Haines, obec- Out). Dla Blue Note udzielał się również jako 2004 – zmarł perkusista Elvin Jones. Urodził chaelem Whitem, Joanne Brackeen, Horacem nie jest Dyrektorem Miles Davis Program in muzyk sesyjny. W końcu lat 60-tych i w latach się 9 września 1927 r. Tapscottem, Anthonym Braxtonem, Abdulla- Jazz Studies na Universytecie Północnej Ka- 70-tych zajął się edukacją jazzową, ograniczając hem Ibrahimem, Buddym Tatem, Artem Pep- roliny w Greensboro. Występował z takimi występy i nagrania. Do tych ostatnich powrócił 19 maja perem, McCoy Tynerem, Malem Waldronen, muzykami, jak Dick Oatts, Adam Nussbaum, w latach 80-tych. Grał ze swoim synem Rene Jamesem Newtonem i Harrym „Sweets” Edi- Bob Berg, Joe Williams, Mark Levine, Richard McLeanem oraz nagrywał dla wytwórni Trilo- 1892 – urodził się basista George Pops Foster, sonem. W 1984 r. wszedł w skład The Leaders Stolzman, Bruce Forman, Ellis Marsalis, Jim ka, Antilles, a zwłaszcza dla Blue Note. Zmarł występował z Louisem Armstrongiem, Sid- Trio, zaś w 1996 r. utworzył kwintet, z którym Snidero, czy Marcus Roberts. 31 marca 2006 r. neyem Bechetem, Fletcherem Hendersonem występował w Europie. i Dukem Ellingtonem. Był innowatorem kon- 1975 – premiera serialu Czterdziestolatek 1937 – Dizzy Gillespie dokonał swojego pierw- trabasu – wprowadził styl gry slap i uczynił 1939 – urodził się saksofonista Sonny Fortu- z muzyką Jerzego Dudusia Matuszkiewicza. szego nagrania „King Porter Stomp” z towarzy- z kontrabasu instrument perkusyjny. Zmarł ne, nagrywał m.in. z McCoy Tynerem (Sahara), szeniem zespołu Teddy Hilla. 29/30 października 1969 r. Mongo Santamarią (Stoned Soul), Milesem Da- 2010 – zmarł pianista, bandleader, aranżer visem (Get Up With It), Elvinem Jonesem (Live i kompozytor Hank Jones (właściwie Henry 1942 – urodził się bluesowy gitarzysta, multiin- 1919 – urodził się saksofonista tenorowy, klar- In Europe – 1991), Dizzy Gillespiem (Closer to „Hank” Jones). Urodził się 31 lipca 1918 r. strumentalista i wokalista Taj Mahal (właściwie necista i bandleader Georgie Auld. Prowadził the Source) czy Georgem Bensonem (Tell It Like Henry Saint Clair Fredericks). własne orkiestry Georgie Auld and His Or- It Is). 17 maja chestra i Georgie Auld and His Hollywood 18 maja All Stars. Można go usłyszeć na nagranym 1969 – zmarł saksofonista Coleman Hawkins. 1931 – urodził się saksofonista tenorowy De- w 1968 r. albumie Elli Fitzgerald 30 by Ella. Urodził się 21 listopada 1904 r. wey (Walter) Redman, był jednym z twórców 1911 – urodził się wokalista Big Joe Turner Zmarł 8 stycznia 1990 r. free jazzu. Występował z Ornettem Colema- (właściwie Joseph Vernon Turner), uczestni- 1986 – zmarł saksofonista Jimmy Lyons. Uro- nem (1968-1972), Keithem Jarrettem (1971– czył w słynnym koncercie „Spirituals to Swing” 1935 – urodził się basista Cecil McBee. Począt- dził się 1 grudnia 1931 (1933) r. 76), a w 1976 r. wszedł w skład free-jazzowej zorganizowanym w Carnegie Hall 16 stycznia kowo uczył się gry na klarnecie, a od 17 roku kooperatyvy – kwartetu Old and New Dreams. 1938 r. Jego nagrania kopiowali wcześni wyko- życia na kontrabasie. Ukończył studia z zakresu 20 maja Zmarł 2 września 2006 r. nawcy rock’n’rolla. Zmarł 24 listopada 1985 r. sztuki na Ohio Central State University. W cza- sie służby wojskowej prowadził orkiestrę w Fort 1933 – urodził się saksofonista Charles Davis. 1932 – urodził się saksofonista altowy Jackie 1922 – urodził się puzonista i kompozytor Kai Knox. W latach 1963-1964 w Detroit praco- Grał na saksofonie tenorowym i altowym, jed- McLean, syn gitarzysty Johna McLeana. Grał Winding, najbardziej znany ze współpracy z in- wał z Paulem Winterem, a w okresie od 1964 nak najbardziej znany jest z gry na saksofonie zawodowo od 15 roku życia. W 1951 r. doko- nym puzonistą J. J. Johnsonem. Zmarł 6 maja do 1972 r. w Nowym Jorku z takimi muzyka- barytonowym. Od 1954 r. występował z Sun nał pierwszych nagrań u boku Milesa Davisa, 1983 r. mi, jak: Jacke McLean, Grachan Moncur III, Ra (do lat 80). Współpracował także m.in. z: u którego praktykował do końca lat 50-tych. Wayne Shorter, Charles Tolliver, Sam Rivers, Jackiem McDuffem, Benem Websterem, Billie Współpracował także z takimi muzykami jak 1930 – urodził się puzonista Mike Zwerin Charles Lloyd, Yusef Lateef i Alice Coltrane. Holiday i Dinah Washington. W latach 1959- George Wallington i Charles Mingus, a w la- (właściwie Michael „Mike” Zwerin), najbar- W 1975 r. założył własny zespół. Jako sideman 1962 w zespole Kenny’ego Dorhama zwrócił tach 1956-1958 z zespołem Jazz Messengers dziej znany ze współpracy z Milesem Davisem pracował m.in. z: Chico Freemanem, Freddiem na siebie większą uwagę. Ponadto grał z Illino- Arta Blakeya. Początkowo nagrywał dla wy-

40 41 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

is Jacquet, Jazz Composers’ Orchestra Lionela współpracował z takimi muzykami i grupami 1921 – urodził się trębacz, klarnecista i dzien- i Grachan Moncur III. W 1965 r. wziął udział Hamptona (1966-76), w Sextecie Louisa Hay- jak Medeski, Martin and Wood, Elvis Costello, nikarz muzyczny Humphrey Lyttelton, po II w Newport Jazz Festival. Pisał również sztu- esa (1972-74), a także w big bandzie Clarka Patti Scialfa, Allen Ginsberg, Tom Waits czy Wojnie Światowej przewodził odrodzeniu się ki wystawiane w Nowym Jorku, m.in. „The Terry’ego i Thad Jones/Mel Lewis Orchestra. John Zorn. Lider wielu własnych, często wie- mody na jazz tradycyjny. Od 1966 do 2008 r. Communist” (1965) i „Lady Day: A Musical W latach 80 grał w grupie Dameronia, a także lonarodowych projektów inspirowanych lokal- prowadził na falach BBC audycję autorską The Tragedy” (1972). W 1969 r. wystąpił w na The z takimi muzykami jak: Philly Joe Jones, Barry nym folklorem. Best of Jazz. Zmarł 25 kwietnia 2008 r. Pan African Festival w Algierze. Krótko prze- Harris i Abdullah Ibrahim. bywał w Paryżu realizując tam kilka albumów. 22 maja 1957 – urodził się pianista i kompozytor Janusz Następnie w Stanach Zjednoczonych uczył 1962 – urodził się perkusista i bandleader Ralph Skowron, zadebiutował (w 1979 r.) w Kwintecie muzyki i literatury, wykładał na University of Peterson. W 1983 r. dołączył do Jazz Messen- 1891 – urodził się puzonista Eddie Edwards Kazimierza Jonkisza. W latach 1981-84 współ- Massachusetts. Rozbudowywał swój repertuar gers Arta Blakey’a jako drugi perkusista i grał (właściwie Edwin Branford „Eddie” Edwards), pracował z grupą String Connection. W latach jazzowy, włączając pierwiastki rhythm and blu- z nim przez kilka lat. Ponadto współpracował najbardziej znany z pionierskich nagrań wraz 1985-1988 był członkiem Freelectronic Toma- esa, rocka, bluesa i bopu. W latach 80-tych wy- z takimi muzykami i zespołami jak: Terence z Original Jass Band. Zmarł 9 kwiet- sza Stańki. Grał również z takimi muzykami, stępował i nagrywał głównie w Europie z taki- Blanchard i Donald Harrison (1984), Wal- nia 1963 r. jak: Antymos Apostolis, Zbigniew Lewandow- mi muzykami jak: Max Roach, Horace Parlan, ter Davis (1985, 1989), Tom Harrell (1985), ski, Zbigniew Jaremko, Zbigniew Namysłow- Niels-Henning Orsted Pedersen, Jasper van't Out of the Blue (1985-88), Branford Marsalis 1914 – urodził się pianista, kompozytor ski, Maciej Sikała, Hanna Banaszak, Ewa Bem Hof. Nadal koncertuje i realizuje nagrania. (1986), David Murray, Craig Harris (1987), Ja- i bandleader Sun Ra (właściwie Herman Poo- czy Grażyna Łobaszewska. mes Spaulding (1988), Roy Hargrove (1989), le Blount, zwany też Le Sony’r Ra), prowadził 1941 – urodził się piosenkarz, kompozytor, au- Jon Faddis (1989), Dewey Redman i Mark He- awangardową Sun Ra Arkestra. Zmarł 30 maja 24 maja tor tekstów, pisarz i poeta Bob Dylan (właści- lias (1989) czy Wynton Marsalis. 1993 r. wie Robert Allen Zimmerman). 1936 – w sali Imperial Theater w Nowym Jor- 21 maja 1939 – urodził się działacz jazzowy Stanisław ku odbył się historyczny koncert z udziałem 1956 – Sonny Rollins nagrał płytę Tenor Mad- Cejrowski. Zmarł 14 kwietnia 2009 r. zespołu Artie Shawa poszerzonego o sekcję ness z udziałem JohnaColtrane’a, Reda Garlan- 1904 – urodził się pianista i wokalista Fats Wal- smyczkową. da, Paula Chambersa i Philly Joe Jonesa. Płyta ler (właściwie Thomas Wright „Fats” Waller), 23 maja ukazała się nakładem wytwórni Prestige. grał z Louisem Armstrongiem, akompaniował 1937 – urodził się saksofonista tenorowy Ar- największym wokalistkom lat 20 i 30-tych: Ma 1897 – urodził się bandżysta i gitarzysta Fred chie Shepp (właściwie Archie Vernon Shepp). 1965 – zmarł perkusista Denzil Best (właściwie Rainey, Albercie Hunter, Bessie Smith czy Sa- Guy, w latach 20-tych grał w Duke Ellington Studiował literaturę w Goddard College. Po- Denzil DaCosta Best). Urodził się 27 kwietnia rze Martin. Prowadził własny zespół Fats Wal- & His Cotton Club Orchestra. Zmarł 22 grud- czątkowo grał w zespołach tanecznych i z gru- 1917 r. ler and His Rhythm. Był niezwykle płodnym nia 1971 r. pami rhythm and bluesowymi, a następnie za- kompozytorem. Jego gra na fortepianie stano- czął grać w free jazzowych zespołach, m.in. 1974 – zmarł kompozytor, pianista, bandle- wiła pomost pomiędzy Jamesem P. Johnsonem 1910 – urodził się klarnecista Artie Shaw z Cecilem Taylorem, prowadził też grupy, m.in. ader Duke Ellington. Urodził się 29 kwietnia a Teddy Wilsonem i Artem Tatumem. Zama- (właściwie Arthur Jacob Arshawsky), nazywa- z Billem Dixonem i grał w New York Contem- 1899 r. zał podział na prawą i lewą rekę w pianistyce ny „King of Clarinet”. W big bandach Shawa porary Five z Donem Cherrym i Johnem Tchi- jazzowej. Zmarł 15 grudnia 1943 r. występowali m.in. Billie Holiday (1938), Hot cai. W połowie lat 60-tych prowadził własne 2008 – zmarł organista Jimmy McGriff. Uro- Lips Page (1941) i Roy Eldridge (1944). Zmarł zespoły angażując takich muzyków jak: Ros- dził się 3 kwietnia 1936 r. 1954 – urodził się gitarzysta Marc Ribot, 30 grudnia 2004 r. well Rudd, Bobby Hutcherson, Beaver Harris

42 43 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

25 maja dokonała pierwszych w historii nagrań uzna- jazzową na Newport Jazz Festiwal. Utworzył Chucka Israelsa, Thada Jonesa i Mela Lewisa, wanych za nagania bluesowe. Zmarła 30 paź- kwartet (Philly Joe Jones, Red Garland, Paul Clarka Terry, czy Duke’a Pearsona. W 1990 r. 1917 – urodził się klarnecista i saksofonista te- dziernika 1946 r. Chambers). W 1956 r. rozbudowany do kwinte- nagrał album Desert Lady (dla wytwórni Con- norowy Jimmy Hamilton, przez dwie dekady tu z Johnem Coltrane’em, zastępowanym przez cord) z udziałem Hanka Jonesa, Dave Hollan- grał z Dukem Ellingtonem. Zmarł 20 września 1914 – urodził się trębacz Harold „Shorty” Ba- Sonny’ego Rollinsa, a także sekstet z Cannon- da i Victora Lewisa. Wielokrotnie wybierany 1994 r. ker, w latach 30-tych wieku grał z Donem Red- ballem Adderley’em. Kwintet Davisa zapocząt- najlepszym flecistą w ankietach pisma „Down manem, a od 1942 r. przez dwie dekady w or- kował hard bop. Ponowna współpraca z Gilem Beat” (ostatni raz za 2010 r.). 1960 – urodził się trębacz Wallace Roney. Stu- kiestrach Duke’a Ellingtona. Zmarł 8 listopada Evansem zaowocowała realizacją albumów Mi- diował w Howard University i Duke Ellington 1966 r. les Ahead, Sketches of Spain, Porgy and Bess i Quiet 27 maja School. W 1979 r. zaczął grać w big bandzie Nights. W 1959 r. wydał jeden z najważniejszych Abdullaha Ibrahima. W początkach kariery 1920 – urodziła się wokalistka, kompozytorka w historii jazzu album Kind of Blue. Po odejściu 1924 – urodziła się wokalistka Sarah Vaughan, nagrywał z Chico Freemanem (Tradition In i aktorka Peggy Lee (właściwie Norma Delo- Coltrane’a przez kilka lat krystalizował się tzw. zadebiutowała w Orkiestrze Earla Hinesa po Transition) i Rickym Fordem (Interpretations). ris Egstrom). Rozpoczęła karierę muzyczną drugi kwintet z Herbiem Hancockiem, Ro- zwycięstwie w 1942 r. w jednym z amatorskich W 1986 r. grał z Jazz Messengers Arta Blakeya. występując z big bandem Benny Goodmana. nem Carterem, Tonym Wiliamsem i Waynem konkursów, jakie odbywały się w Apollo Thea- Później współpracował z perkusistą Tonym Najbardziej znanymi jej kompozycjami są pio- Shorterem. Następnie Davis eksperymentował tre w nowojorskim Harlemie. Później dołączyła Williamsem. Został zaproszony przez muzy- senki skomponowane do filmu Walta Disneya z łączeniem jazzu z muzyką rockową, zwłaszcza do zespołu Billy Eckstine, w którym grali Diz- ków słynnego kwintetu Milesa Davisa (Her- zatytułowanego „Lady and the Tramp”. Zmarła gdy w skład jego zespołu weszli Chick Corea, zy Gillespie i Charlie Parker. W latach 40-tych bie Hancock, Tony Williams, Wayne Shorter 21 stycznia 2002 r. Joe Zawinul, Dave Holland i John McLau- śpiewała z towarzyszeniem Johna Kirby. W la- i Ron Carter) do nagrania albumu i występów ghlin. Do jego albumów fusion należą In A Si- tach 50-tych wystąpiła w 3 filmach „Jazz Festi- na trasie koncertowej A Tribute To Miles. Poja- 1926 – urodził się Miles Davis. Legenda nowo- lent Way i Bitches Brew. Następne zmiany skła- val” (1956), „Disc Jockey” (1951) i „Basin Street wił się na Re-Birth of the Cool Gerry’ego Mulli- czesnego jazzu, trębacz, kompozytor i wizjoner, du wiązały się z metamorfozą muzyki Davisa Revue” (1956). Zmarła 3 kwietnia 1990 r. gana, nagrywał także w hołdzie dla Clifforda znany z powiedzenia, że właściwie to niewiele w „megafunk”. W latach 1975-1980 w wyniku Browna, Buda Powella i Theloniousa Monka, w życiu zrobił, tylko cztery a może pięć razy wypadku samochodowego oraz uzależnień od 1946 – urodził się basista Niels-Henning Or- a także wiele wyśmienitych płyt ze standardami samodzielnie zmienił bieg historii muzyki. To narkotyków i alkoholu przestał grać. Powrócił sted Pedersen, grał m.in. z Kennym Drewem dla wytwórni Muse. właściwa i prawdziwa kwintesencja jego boga- na scenę z nowym zespołem (w którym grali (album Duo z 1973 r.), Joe Passem, Philipem tego muzycznego dorobku. m.in.: Marcus Miller, Bill Evans, John Scofield, Catherinem, czy Oscarem Petersonem. Zmarł 1960 – premiera filmu „Do widzenia, do jutra” Na trąbce grał od 13 roku życia. W 1944 r. roz- Mike Stern, Mino Cinelu). Następna jego for- 19 kwietnia 2005 r. z muzyką Krzysztofa Komedy. począł studia w Juliard School of Music w No- macja utworzona w końcu lat 80-tych sięgała wym Jorku, jednak po roku zrezygnował i zaczął po muzykę pop, acid jazz i hip hop (album Doo 1946 – urodził się saksofonista tenorowy 1994 – zmarł awangardowy gitarzysta Sonny grać w zespole Charliego Parkera. Występował Bop). Zmarł 28 września 1991 r. i sopranowy, klarnecista, kompozytor i aranżer, Sharrock (właściwie Warren Harding „Sonny” też w big bandach Benny’ego Cartera i Bil- także twórca muzyki teatralnej i filmowej Zbi- Sharrock). Urodził się 27 sierpnia 1940 r. la Ecksteina, współpracował również z Gilem 1940 – urodził się flecista saksofonista teno- gniew Jaremko. Zadebiutował w 1966 r. w ze- Evansem. W 1948 r. utworzył własny nonet, rowy Lew Tabackin, występował m.in. z Tal spole Hagaw, po czym w latach 1967-1971 był 26 maja z którą nagrał płytę Birth of the Cool otwiera- Farlowem i Donem Friedmanem oraz w big członkiem zespołu Old Timers. jącą w jazzie nurt „cool”. W 1949 r. problemy bandach Caba Callowaya, Les i Larry’ego El- 1883 – urodziła się wokalistka Mamie Smith z uzależnieniem od narkotyków przerwały roz- garta, Maynarda Fergusona, Joe Hendersona, 1948 – urodził się saksofonista i pianista Marc (właściwie Mamie Gardener), 14 lutego 1920 r. wój jego kariery. W 1955 r. powrócił na scenę Copland. Rozpoczynał karierę jako saksofoni-

44 45 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

sta w Filadelfii. Na początku lat 70-tych wy- i Paulem Motianem na Montreux Jazz Festi- 1936 – urodził się perkusista, autor podręcz- jechał do Nowego Jorku. Początkowo grał na val (nagranie z tego koncertu ukazało się pły- ników gry na perkusji Jerzy Bartz, W latach saksofonie m.in. z Johnem Abercrombie i Chi- cie Discovery), wielokrotnie nominowany do 60-tych współpracował z wieloma znanymi co Hamiltonem. W 1973 r. zaczął nagrywać nagród Grammy jest laureatem kilku statuetek, muzykami i zespołami muzycznymi, m.in. z: jako lider. W tym czasie zmienił instrument na m.in. za płytę Supernova. 1 maja 2010. wystąpił Swingtetem Jerzego Matuszkiewicza, Bossa fortepian. Wyjechał z Nowego Jorku i dosko- na Siesta Festival w Gdańsku towarzysząc An- Nova Combo, Kwintetem Andrzeja Kurylewi- nalił się jako pianista, by po dekadzie powró- nie Marii Jopek. cza, Dżamble, czy duetem Marek i Wacek. cić na scenę jazzową. Grał z takimi muzykami jak John Scofield, Bob Belden, Bill Kirchner, 28 maja 1939 – urodził się organista, pianista jazzowy, Dave Samuels, Cindy Blackman, Wallace Ro- kompozytor i aranżer . ney. Współpracował także z grupami Herbie 1898 – urodził się saksofonista, tubista i ban- Po ukończeniu Liceum Muzycznego w Kra- Manna, Jima Snidero, Dave Strykera, Pete- dleader Andy Kirk, pod koniec lat 20-tych pro- kowie (klasa fortepianu) w latach 1958-1961 ra Erskine’a oraz w kwintecie Jamesa Moody. wadził w Kansas City ważny dla ery swingu studiował w Państwowej Wyższej Szkole Mu- Tworzył również własne składy: trio (z Garym zespół Twelve Clouds of Joy. zycznej w Krakowie. W 1956 r. założył zespół Peacockiem i Billy Hartem), warsztatowy ze- dixielandowy, w którym grał jako pianista, spół (z Dieterem Ilgem i Jeffem Hirshfieldem), 1907 – urodził się pianista, aranżer i kompo- a w 1958 r. był saksofonistą w zespole Jazz Be- duet z gitarzystą Ralphem Townerem, kwintet zytor Reginald Foresythe. Jego kompozycję lievers. Następnie występował z The Wreckers (z Randy Breckerem, Bobem Bergiem, Jame- „Deep Forest” włączył do swojego repertuaru (1959-60) oraz zespołami Andrzeja Kurylewi- sem Genusem i Dennisem Chambersem). Earl Hines. Inne jego kompozycje nagrywali cza i Jerzego Matuszkiewicza. W latach 1962- tacy artyści, jak Louis Armstrong, Fats Waller, 1965 prowadził Karolak Trio (z Romanem Dy- 1950 – urodziła się wokalistka Dee Dee Adrian Rollini i Hal Kemp. W latach 1934- lągiem i Andrzejem Dąbrowskim), a w okresie Bridgewater (właściwie Denise Eileen Garret), 1935 w Nowym Jorku był aranżerem orkiestry od 1963 do 1966 r. grał z Quartet karierę rozpoczęła we wczesnych latach 70-tych Paula Whitemana i nagrywał z Benny Good- Jana Ptaszyna Wróblewskiego. Od 1966 do w Thad Jones/Mel Lewis Jazz Orchestra. Kon- manem, Johnem Kirby i Gene Krupą. Zmarł 28 1970 r. przebywał w Szwecji, gdzie współpraco- certowała także z takimi muzykami jak Sonny grudnia 1958 r. wał z różnymi muzykami, głównie amerykań- Rollins, Dizzy Gillespie, Dexter Gordon czy skim, a po powrocie do kraju z zespołem Mi- Max Roach. Kilkukrotnie uhonorowana nagro- 1910 – urodził się gitarzysta, wokalista, kom- chała Urbaniaka (1973-74) i współtworzył trio dami Grammy, ostatnią w tym roku za album pozytor i bandleader T-Bone Walker (właści- ze Zbigniewem Namysłowskim i Czesławem Eleanora Fagan (1915-1959): To Billie With wie Aaron Thibeaux Walker). Był pionierem Bartkowskim, zaś w latach 1975-1977 Mai- Love From Dee Dee w kategorii Best Jazz Vo- elektrycznej gitary bluesowej i jest uważany za nstream Jana Ptaszyna Wróblewskiego. Grał cal Album. W 2010 roku wystąpiła na festiwalu geniusza tego instrumentu. Zmarł 16 marca także w Studiu Jazzowym Polskiego Radia oraz Bielska Zadymka Jazzowa. 1975 r. z grupą SPPT Chałturnik. W 1984 r. został jednym z liderów tria (z Tomaszem Szukalskim 1963 – urodził się pianista Gonzalo Rubalca- 1926 – urodził się pianista i kompozytor Russ i różnymi perkusistami, m.in. Czesławem Bart- ba (właściwie Gonzalo Julio Gonzalez Fonse- Freeman, grał m.in. z Artem Pepperem, Shor- kowskim). Od lat od 90-tych prowadzi ożywio-

Rafał Garszczyński ca), w lipcu 1990 r. pojawił się w charakterze ty Rogersem i Chetem Bakerem. Zmarł 27 ną działalność artystyczną, m.in.: współpracuje fot. fot. niespodziewanego gościa z Charlie Hadenem czerwca 2002 r. z Jarosławem Śmietaną, z Piotrem Baronem

46 47 Kalendarium jazzowe maja Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

i Zbigniewem Lewandowskim w The High (1939–1941), Benny Carterem (1940–41) i Ar- Scorsese. W wielu reżyserowanych przez sie- mitych muzyków jak Freddie Hubbard, Sonny Bred Jazz Trio oraz z zespołem Guitar Wor- tem Hodesem (1941). Nagrywał także z Jelly bie filmach fabularnych wykorzystał muzykę Rollins, J.J. Johnson, Ray Brown, Milt Jackson, kshop Leszka Cichońskiego. Karolak jest także Roll Mortonem (1939) i Sidneyem Bechetem jazzową. Reżyser słynnego filmu „Bird” o życiu McCoy Tyner, Roy Haynes, Chick Corea, Her- kompozytorem muzyki filmowej (Konopielka, (1940). Zmarł 13 września 1967 r. Charlie Parkera. bie Hancock, Pat Metheny, Isaac Hayes, Chaka serial Przyłbice i kaptury) i teatralnej („Deka- Khan, Natalie Cole, Lalah Hathaway czy James meron”, „Ubu Król”). 1909 – urodził się klarnecista, bandleader, „Król 1935 – urodził się perkusista Albert „Tootie” Brown. swingu” Benny Goodman (właściwie Benjamin Heath, brat tenorzysty Jimmy Heatha i kon- 1981 – zmarła pianistka i kompozytorka Mary David Goodman), był pierwszym muzykiem trabasisty Percy Heatha. Nagrywał z Johnem 1973 – zmarł pianista i kompozytor Mieczysław Lou Williams. Urodziła 8 maja 1910 r. łączącym uprawianie jazzu i muzyki klasycz- Coltranem, J. J. Johnsonem, Wesem Mont- Kosz. Urodził się 10 stycznia 1944 r. nej. Profesjonalną karierę rozpoczął w Chica- gomery, Artem Farmerem, Jazztetem Benny 1988 – zmarł aranżer, trębacz, kompozytor, wo- go w orkiestrze Bena Pollacka (1925-1928). Golsona, Cedar Walton, Bobbym Timmons’em 2000 – zmarł perkusista i bandleader Tito kalista i bandleader Melvin „Sy” Oliver. Urodził Dzięki Johnowi Hammondowi uczestniczył Kenny Drew, Sonny Rollinsem, Dexterem Puente. Urodził się 20 kwietnia 1923 r. się 17 grudnia 1910 r. w ostatniej sesji Bessie Smith i pierwszej Billie Gordonem, Johnny Griffinem, Herbie Hanco- Holiday (1933). W 1935 r. założył trio z Gene ckiem i Yusefem Lateefem. Kalendarium zestawił Ryszard Skrzypiec, notki 29 maja Kupą i Teddy Wilsonem – koncert jaki dali 21 biograficzne opracowali Ryszard Skrzypiec sierpnia 1935 r. w Palomar Ballroom w Los 1937 – urodził się perkusista Louis Hayes. Już i Piotr Królikowski. 1952 – urodził się afro-kubański i bebopowy Angeles uchodzi za początek ery swingu. Wziął jako nastolatek w Nowym Jorku grał w kwin- pianista Hilton Ruiz, w młodości grał z Fred- także udział w słynnym koncercie „Spirituals tecie Horace’a Silvera. Zaczął współpracować Przy opracowaniu notek biograficznych ko- die Hubbardem i Joe Newmanem. Zmarł 6 to Swing” w Carnegie Hall w styczniu 1938 r. też m.in. z Johnem Coltranem. W końcu lat rzystano z Historia Jazzu. 100 wykładów, – czerwca 2006 r. Wystąpił w filmie Walta Disneya „Swing Stre- 50-tych wszedł w skład zespołu Cannonballa Jacek Niedziela www.dobrewydawnictwo.com et”. Zmarł 13 czerwca 1986 r. Adderleya, a w połowie lat 60-tych w skład tria Katowice 2009 1958 – urodził się perkusista Kenny Washing- Oscara Petersona. Następnie prowadził własne ton, grał z takimi muzykami, jak Lee Konitz, 2000 – zmarł saksofonista, wokalista i ban- zespoły, głównie sekstety, angażując takich mu- Betty Carter, Johnny Griffin, Dizzy Gillespie, dleader Tex Beneke (właściwie Gordon Lee zyków jak: Freddie Hubbard, Kenny Barron, Clark Terry i Tommy Flanagan. Beneke). Urodził się 12 lutego 1914 r. Junior Cook i Woody Shaw. W latach 80-tych grywał w triach McCoya Tynera. 30 maja 31 maja 1963 – pianista Bill Evans nagrał album Time 1901 – urodził się saksofonista Frank Trum- 1904 – urodził się saksofonista Otto „Toby” Har- Remembered dla wytwórni Milestone. bauer, współpracował z Bixem Beiderbecke dwicke, był związany z Dukem Ellingtonem. i był inspiracją dla legendarnego Lestera Youn- Zmarł 5 sierpnia 1970 r. 1967 – zmarł pianista i kompozytor Bill ga. Zmarł 11 czerwca 1956 r. Strayhorn, był członkiem orkiestry Duke’a 1930 – urodził się aktor, reżyser i pianista Ellingtona w latach 1939-1953. Urodził się 1905 – urodził się trębacz Sidney DeParis, Clint Eastwood (właściwie Clinton Eastwood, 29 listopada 1915 r. współpracował z zespołem Paradise Ten Char- Jr.). Wyreżyserował m.in. drugi odcinek zaty- lie Johnsona (1926–1931), Donem Redma- tułowany „Piano Blues” (polski tytuł „Króle- 1972 – urodził się basista Christian McBride, nem (1932–1936 i 1939), Zutty Singletonem stwo fortepianu”) serialu „The Blues” Martina jak sideman współpracował z plejadą znako-

48 49 Co w Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej maj 2011

„Ptasie Radio”– 50-ta audycja Redakcja Ryszard Skrzypiec [email protected] Rafał Garszczyński [email protected] Autorzy tekstów W ostatnim czasie od jednego z moich zamor- tora audycji tematów takich jak np. „Pogoda”, skich przyjaciół dostałem płytę z niecodzienną „Pieniądze”, „Kwiaty” czy też „Diabeł”. Piotr Królikowski [email protected] Kajetan Prochyra [email protected] zawartością. Jest na niej bowiem zapisanych Marek Demidowicz ponad 30 audycji radiowych emitowanych od Piosenki, w tytule których pojawiał się motyw Jacek Wróbel maja 2006 r. do kwietnia 2009 roku przez XM audycji, wykonywane były przez bardzo zróż- Satellite Radio, wiodącą satelitarną stację ra- nicowanych artystów – pojawiają się wśród Skład diową w USA. nich między innymi Dinah Washington, Beata Wydrzyńska [email protected] Muddy Waters, Jimi Hendrix czy Tom Waits. Atrakcją tego materiału jest to, że Theme Wiele materiałów do programu zaczerpnię- Time Radio Hour (TTRH) był cotygodniową tych zostało z muzycznej kolekcji producenta Redakcja jednogodzinną audycją, której gospodarzem Eddiego Gorodecky’ego, która podobno za- był sam Bob Dylan. Rozpoczynając nadawa- wiera ponad 10 000 płyt i ponad 140 tysięcy nie tego cyklu stwierdził on iż: „Wiele moich plików cyfrowych. piosenek jest granych w radiu, ale pierwszy raz w życiu jestem po drugiej stronie mikro- W trakcie audycji muzyczne fragmenty prze- fonu”. platane były odczytywanymi e-mailami, roz- mowami telefonicznymi ze słuchaczami i żar- Postanowiłem podzielić się z Państwem w tami Boba Dylana. Program w rzeczywistości jednej z majowych audycji „Ptasiego Radia” nie był na żywo (Dylan nagrywał jego części drobną częścią tych nagrań. Są one mi bliskie, w różnych miejscach, podczas tras koncerto- gdyż oprócz możliwości posłuchania na żywo wych), a lokalizacja studia w tzw. Abernathy gospodarza programu zapowiadającego kolej- Building była fikcyjna. Większość telefonów ne utwory – dostrzegam w audycji Boba Dy- od słuchaczy i e-maili była także fikcyjna, choć lana elementy wspólne z moim pomysłem na przynajmniej jeden czytany w czasie programu „Ptasie Radio”. e-mail pochodził od prawdziwego słuchacza.

Każdy odcinek był eklektycznym zestawem Audycja zostanie wyemitowana na falach Wydawca utworów w stylu blues, folk, rockabilly, R & B, RadioJAZZ.FM w maju. © EuroJAZZ soul, , rock and roll, country i pop, sku- Fundacja Popularyzacji pionym wokół jednego z wybranych przez au- Jacek Wróbel Muzyki Jazzowej

fot. Bogdan Augustyniak 50