_. w uı N , 0..ro ::ı ' o­ , c: tO ULUSLARARASI c:: ::ı 00 •• (!) {/) (!) USKUDARSEMPOZYUMU ..,:J VII

2-4 Kasım 2012

1352'den bugüne şehir

• ClLT I

EDiTÖR

Süleyman Faruk GÖNCÜOGLU

OSKODAR BELEDiYESi

- 5 ULUSLARARASI , ÜSKÜİ>AR SEMPOZYUMU Vll

Yayın Kurulu Prof. Dr. İdris BOSTAN Prof. Dr. Ahmet Emre B iLGİLİ Prof. Dr. Abdulllah UÇMAN Prof. Dr. Ahmet YÖRÜK Prof. Dr. Hamza GÜNDOGDU Prof. Dr. Orhan OKAY Doç. Dr. Ahmet ŞiMŞEK Doç. Dr. Mehmet BAYARTAN Yrd. Doç. Dr. Yahya BAŞKAN

Editör Süleyman Faruk GÖNCÜOGLU

Tasarım/Uygulama .. · Prfabrik Uetişim Sanatl8n, . . . ·· Erhan YALUR - . -- . .

Baskı ve·Cilt Altan Basım Tic. Ltd. Şti. ·- ·-. . .

İstanbul2014 . ISBN 978-605-84934~ 1-4

Telif haklan Üsküdar Belediyesine aittir, tamamı veya bir kısmı izinsiz basılamaz, çoğaltılamaz, kaynak gösterilmeden iktihas edilemez.

ÜSKÜDAR BELEDİYESİ KÜLTÜR VE SOSYAL iŞLER MÜDÜRLÜGÜ .. . Mimar Sinan Mahallesi, Hakimiyet-i Milliye Caddesi, No:35 Usküdar 1 Tel: 0216 531 30 0012376- Faks: 0216~ 531 32 89 www.uskudar.bel.tr - www.uskudarsempozyumu.org

4 1352’den bugüne şehir 27 - , ile Karacaahmet 2

1 . : Üsküdar, Sıbyan Mektebi, İbtidai Mekteb, Eğitim : Üsküdar, Sultan dergâhı olan yapılardır. Göztepe’ye ismini veren Gözcü Baba da sayılabilir. Ancak sayılabilir. da Baba Gözcü veren ismini Göztepe’ye yapılardır. olan dergâhı Sultan maalesef bu en eski eser bölgeleri lâyık oldukları derecede bilinmemekte ve değerlendi rilememektedir. Fetihle beraber Üsküdar da imar açısından gelişmeye başlamış, ilk yapılan külliyelerle birlikte sıbyân mektepleri de inşâ Sıbyân edilmiştir. mekteplerine, her mahallede bulun- Üsküdar, Üsküdar, İstanbul’un fethiyle beraber Fatih camii, eserlerle Rumi Mehmet imar Paşa edilmeye her hemen külliyesi mektepleri Sıbyan sürdürmüştür. gibi ilköğretimi başlanmıştır. ibtidâîler mekteb-i da Tanzimatla Sıbyan mektebleri ihtiyaca göre taşla çoğu gibi, anıldığı adıyla Mektebi Mahalle arasında halk bulunduğundan mahallede inşa edilmiş, yapılmış binalar olduğundan Mektep Taş de denirdi. Bu mektepler ekseriyetle camilere bitişik büyük bir odadan ibaretti. 1870 tarihlerinde yalnız Üsküdar›ın 28 merkezinde sıbyan faal mektebi vardı. Dersler elif-bâ, imlâ, ilm-i hâl coğrafya ve hesaptı. ilâve Sonradan olmuştur. tarih Erken ve başlayan sıbyan olan bağlı dersler, Müdürlüğü’ne ikindiye Vakıflar senesinde 1927 olurdu. bitirmiş kadar mektebi indiren devam ederdi. Hatim mektepleri, özel idareye devredilmiş, özel idare de de yıkılıp, gitmişlerdir değeri olmadığından satmış, nihayetinde bunların çoğunu tarihi ve mimari Mehmet CEMAL ÖZTÜRK ÖZET ARŞİV ARŞİV BELGELERİNE GÖRE ÜSKÜDAR MEKTEBLERİ SIBYÂN VE İBTİDÂÎ Üsküdar sıbyan mekteplerini incelediğimizde sayının altmışa kadar ulaştığı görülmektedir. görülmektedir. ulaştığı kadar altmışa sayının incelediğimizde mekteplerini sıbyan Üsküdar Bunlardan bazıları tarih boyunca çeşitli sebeplerle harap olduklarından yenilenmişler ve Arşivi Osmanlı ve kaynaklara Elimizdeki olmuşlardır. anılır isimleriyle ettirenlerin tamir kayıtlarına göre Üsküdar Sıbyan mekteplerinden, Mihrimah Sultan, Hüdai, Fıstıklı Solak (Hatice Sinan, Sultan), Hz. Esma Sultan, Hacı Selim Ağa örnek olmak üzere bu tebliğde ele alınmıştır. ve Selimiye mektepleri kelimeler Anahtar Üsküdar, İstanbul’dan yaklaşık yüzyıl önce 1352’de, Osmanlı Devleti idaresine geçmiştir. geçmiştir. idaresine Devleti Osmanlı 1352’de, önce yüzyıl yaklaşık İstanbul’dan Üsküdar, en Bölgenin yaptırmıştır. 1395’te Hisarını Anadolu denilen da Hisar Güzelce Bayezid, II. eski yerleşkeleri, günümüzde Merdivenköyü Şahkulu Bektaşi dergâhı - - - - . Kimileri özenle saklanırken, ki