CONFERENCE BOOK

NİZAMİ MƏDƏNİ İRSİNİN MÜASİR DÖVRDƏ İNTERPRETASİYASI

THE INTERPRETATION OF NIZAMI'S CULTURAL HERITAGE IN THE MODERN PERIOD

NIZAMI GANJAVI INTERNATIONAL CENTER & AZERBAIJAN COMPARATIVE LITERATURE ASSOCIATION

Baku, 14-15 March 2018

1 Scientific Committee:

Dr. Ismail Serageldin (Egypt) Prof. Kamran Talattof (U.S.A) Dr. Christine van Ruymbeke (U.K) Prof. Eero Tarasti (Finland) Prof. Irma Ratiani (Georgia) Prof. Naseem Ahmad Shah (India) Prof. Hamlet Isakhanli (Azerbaijan) Prof. Sudha Swarnakar (Brasil) Prof. Mehmet Kalpakli (Turkey) Prof. Rahilya Geybullayeva (Azerbaijan)

Organizing Committee:

Prof. Rahilya Geybullayeva Rovshan Muradov Arzu Tabrizli Elmira Tagizadeh Assoc.Prof. Fidana Musayeva PhD.student Ulker Yusifova Meleyke Elyasova Elnara Qaragozova

Nizami mədəni irsinin müasir dövrdə interpretasiyası Bakı: “Elm və təhsil” nəşriyyatı, 2018, 72 səh.

ISBN 978-9952-37-031-7

© Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi

2

CONTENTS

Plenary Session

Welcome Speakers:

Isa Habibbeyli ANAS, vice-president, Azerbaijan

Teymur Kerimli ANAS, Institute of Manuscripts, director, Azerbaijan

Keynote speakers:

Dr. Ismail Serageldin Library of Alexandria, Egypt The Poetry of the Magnificent Sage

Dr. Christine van Ruymbeke University of Cambridge, UK Complicating the narrative about Nezami Ganjavi: a giant brain, a formidable poet

3 Part I. Abstracts Panel 1. NIZAMI AND THEORIES OF IDENTITY FOR LITERARY-CULTURAL HERITAGE IN DISCOURSE OF COLLAPSING IDENTITIES

NİZAMİ VƏ MİLLİ ƏDƏBİYYAT- MƏDƏNİYYƏT NƏZƏRİYYƏLƏRİ DƏYİŞƏN SƏRHƏDLƏR DİSKURSUNDA ...... 11

Rahilya Geybullayeva Baku Slavic University, Azerbaijan Irredentism and/ through prism of literary tradition in Nizami’s creativity ...... 11

Irakli Kenchosvili Tbilisi State University, Georgia From the genres and symbols of the Nizami epoch to Vagif: Milestones in exploration and transformation of Azerbaijani Ashug songs in Georgian poetry...... 12

EeroTarasti University of Helsinki, Finland Theories for different cases of irredentism in the Oriental and Western cultures through their history: a postcolonial and existential semiotic approach ...... 13

Ilham Mammedzadeh ANAS, Institute of Philosophy, Azerbaijan About as in the light of our attitude to Nizami ...... 14

Anuar Galiyev Kazakh National University, Khazakhstan Cultural heritage of Nizami, Al-Farabi, Kashgari and its apropriation in the construction of nations: from Nizami to Mahmud Kashgari ...... 15

Rafik Novruzov Baku Slavic University, Azerbaijan “Seven Beauties” in translation of Yan Ripka ...... 15

4

Part II. Abstracts Panel 2.ARCHETEYPES AS RECYCLING CULTURES Archetypes and regional motifs (Caucasus, Middle East and Europe): Nizami and Rustaveli ARXETİPLƏR VƏ TƏKRARLANAN MƏDƏNİYYƏTLƏR ...... 17

Mehmet Kalpaklı Bilkent University, Turkey Layla, beloved of the whole world: From Nizami to Eric Clapton...... 17

Stefania Sini Università del Piemonte Orientale, Italy Iskander/Alexander in Italian and Romance literature: A comparative analysis ...... 17

Pərvanə İsayeva AMEA,Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan Nizami Gəncəvinin "İskəndərnamə" poemasında o biri dünyaya səyahət motivi ...... 18

Irma Ratiani -Maka Elbakidze Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, Georgia Rustaveli – Nizami’s contemporary. Revision of some poetical and aesthetical principles ...... 18

Gaga Lomidze Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, Georgia Two stories from the Middle Ages and the Baroque Period: Nizami and Guramishvili ...... 19

Eva-Maria Auch Humboldt University, Germany Nisâmî in the works of Johann Wolfgang von Goethe ...... 20

Fidanə Musayeva Moskva Dövlət Universiteti (Bakı filialı), Azərbaycan Fərhad- tarixi şəxsiyyət və bədii obraz kimi ...... 20

5

Part III. Abstracts Panel 3.ARCHETEYPES AS RECYCLING CULTURES ARXETİPLƏR VƏ TƏKRARLANAN MƏDƏNİYYƏTLƏR ...... 22

Sudha Swarnakar Universidade Estadual da Paraiba, Brazil From Nizami’s classic to Bollywood screen: Influence and adaptation in comparative theory ...... 22

Inkar Kuramayeva Université de Haute-Alsace, France Untypical representation of women in the poetry of Nizami ...... 23

Qorxmaz Quliyev Azərbaycan Universiteti, Azərbaycan Nizamidən Axundova qədər: Azərbaycan klassik ədəbiyyatında zaman və məkan ...... 23

Naseem Ahmad Shah University of Kashmir, India The poetic discourse of Nizami Ganjavi and its impact on Indian poetic tradition with a special focus on Amir Khusraw and Mehmud Gami .... 24

Zöhrə Əliyeva www.medeniyyet.az jurnalının redaktoru, Azərbaycan “Xəmsə” silsiləsi Şərq Renesansının ortaq dəyərlər xəzinəsi kimi (Nizami və Nəvai probleminə çağdaş baxış) ...... 26

Zəhra Allahverdiyeva AMEA,Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan Nizami Gəncəvinin “Məxzənül-əsrar” əsəri və Xacu Kirmaninin “Rövzətül-ənvar” məsnəvisinə dair bəzi qeydlər ...... 27

6

Part IV. Abstracts Panel 4. NATIONAL IDENTITY: SHARED PAST AND IT'S MODERN INTERPRETATION MİLLİ KİMLİK: ORTAQ KEÇMİŞ VƏ ONUN MÜASİR İNTERPRETASİYASI ...... 28

Xəlil Yusifli AMEA-nın Gəncə Bölməsinin Nizami Gəncəvi Mərkəzi, Azərbaycan Amerikan alimi Maykl Berinin “Nizaminin “Yeddi gözəl”inə şərh” kitabı haqqında bəzi mülahizələr ...... 28

Bella Musayeva Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan Nizami yaradıcılığı müasir multikulturalizm kontekstində ...... 29

Mahirə Quliyeva AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan Nizaminin “Sirlər Xəzinəsi” və Quran ...... 30

7 Part V. Abstracts Panel 5. CONCEPTS, CHARACTERS AND VALUES OF NIZAMI: VISION FROM MODERN DAY NİZAMİ YARADICILIĞINDA KONSEPTLƏR, OBRAZLAR VƏ DƏYƏRLƏR: MÜASİR DÖVRDƏN KEÇMİŞƏ BAXIŞ ...... 32

Kamran Talattof University of Arizona, USA Sublime Métier: The source of Nezami Ganjavi's ethics and social beliefs ...... 32

Aydın Talıbzadə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Azərbaycan “Yeddi Gözəl” hermenevtika koordinatlarında...... 32

Muxtar İmanov (Kazimoglu) AMEA, Folklor İnstitutu, Azərbaycan Nizami Gəncəvi qəhrəmanlarında dialoji mahiyyət ...... 33

Tahirə Məmməd AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan Nizami Gəncəvinin yaradıcılığında türk imici ...... 34

İlqar Paşayev (Fəhmi) Azərbaycan Yazıçılar Birliyi, Azərbaycan Nizami Gəncəvi yaradıcılığında elmilik və poetikanın vəhdəti ...... 34

Mail Yaqublu Xəzər Universiteti, Azərbaycan Nizami Gəncəvi fəlsəfi irsində "Ədalət" nəzəriyyəsi və bunun müasir əxlaq fəlsəfəsi kontekstində təhlili ...... 35

Afaq Yusifli Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Nizami ilk ədəbi əfsanələrin yaradıcısı kimi...... 35

Südabə Ağabalayeva Azərbaycan jurnalı, Azərbaycan Nizami Gəncəvi: dialoq təfəkkür tərzi kimi ...... 36

Təhminə Bədəlova AMEA,Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan Nizami Gəncəvinin əsərlərində demokratik dövlət quruluşu prinsipləri ...... 37 8 Part VI. Abstracts Panel 6. NIZAMI'S HERITAGE IN THE DISCOURSE OF MEDIEVAL SYMBOLS AND REGIONAL CONCEPTS NİZAMİ İRSİ ORTA ƏSRLƏR SİMVOLLARI VƏ REGİONAL KONSEPTLƏR DİSKURSUNDA ...... 39

Hamlet Isakhanlı Khazar University, Azerbaijan Alchemy as a science and metaphor in Nizami's poems ...... 39

Məmməd Qocayev Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan Nizaminin eşq fəlsəfəsi ...... 39

Rəhilə Quliyeva Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan Nizami Gəncəvinin təhkiyə sistemində ibrətamiz hekayələrin funksional rolu (“Sirlər xəzinəsi”nin əsasında) ...... 41

Teymur Kərimli AMEA, Əlyazmalart İnstitutu, Azərbaycan Nizami və Şekspir: ədəbi obrazın formalaşması tipologiyasi (Məcnun, Bəhram, Hamlet) ...... 41

Nasrin Faghih Malek Marzban Al Zahra University, Iran An analysis of the conflict between Iranian and Greek discourses, considering Alexander’s character in Nizami’s İsgəndərnamə ...... 42

Emadeddin Naghipour Western University, Canada Experiences of prohibition and transgression in Nizami’s portrayal of Khosrow and Shirin ...... 43

Rüstəm Kamal Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan Qeyri-verbal davranış poetikası ədəbiyyatşünaslığın predmeti kimi (Nizaminin “Xosrov və Şirin” poeması əsasında) ...... 43

9 Part VII. Abstracts Panel 7. NIZAMI'S HERITAGE IN MUSICAL INTERPRETATION AND APPLIED ARTS NİZAMİ İRSİ MUSİQİ İNTERPETASİYASINDA VƏ TƏTBİQİ İNCƏSƏNƏTDƏ ...... 45

Eila Tarasti Helsinki University, Finland Two woman composers - originalities and analogies in comparison regarding the Finnish and Azeri musical cultures ...... 45

Asli Samadova Curator and museum specialist, Italy-Azerbaijan Nizami Ganjavi's oeuvres a source of inspiration for contemporary art, dance and cinema and means of building successful cultural diplomacy ...... 46

Maria Teresa Giavery Academy of Science, Italy Nezami Ganjavi’s princess from the ‘Seven Beauties’ poem and the Western art ...... 47

Cəmilə Həsənzadə AMEA, Memarlıq və İncəsənət İnstitutu, Azərbaycan Orta əsr Azərbaycan miniatür boyakarlığında Nizaminin “Xəmsə”si .... 47

Part VII. BRIEF CV ...... 49

10

Part I. Abstracts Panel 1. NIZAMI AND THEORIES OF IDENTITY FOR LITERARY-CULTURAL HERITAGE IN DISCOURSE OF COLLAPSING IDENTITIES

NİZAMİ VƏ MİLLİ ƏDƏBİYYAT-MƏDƏNİYYƏT NƏZƏRİYYƏLƏRİ DƏYİŞƏN SƏRHƏDLƏR DİSKURSUNDA

Rahilya Geybullayeva Baku Slavic University, Azerbaijan [email protected]

Irredentism and/ through prism of literary traditions in Nizami’s creativity

This paper suggests “national identity” of Nizami’s heritage, based on literary-cultural traditions, circulating at the area and beyond. This paper is based on my elective course “Starting points and criteria for national culture and literature”, which was launched after a discussion on Nizami’s literary identity at the Harvard CES conference. The paper prompted unexpectedly heated debate, demonstrating the differences between two academic circles: Soviet and Western. Later research by Western colleagues made clear there is no exact position on these assumed criteria. The conceptual question remains open: “What should be considered the criteria for national culture and literature?” • Does national literature have to be produced in the national language (taking into consideration the changing status of language between folk-native, sacred and elite)? • Does national literature have to be produced in the state, where the nation lives (bearing in mind the changing borders of countries and empires throughout history)? • Should the ethnicity of the author serve as the main criterion for creativity (bearing in mind the far and recent kinship of tribes and ethnicities, and from the beginning of the 21st century the traceable intermingling of a nation’s DNA-genome)?

11 • Is the cultural space of the text, which reflects the given society’s social and cultural anthropology (religion, social order, government, etc.) – what could be described as the social aspect of national identity – more important than biological anthropology? • In this discourse, what is a nation (who is a native?) and where are the borders of national identity? How does history influence the domination of these criteria?

Second, this analysis is conducted through two prisms: the metropolitan – for example, Quebec between Francophones and Anglophones (relative dating), or Quebec between migrated and indigenous people (chronological dating); and the periphery (the term nowadays is postcolonial), along with the chronological method (which date should be considered as established and why), and relative dating (including motifs and their principles of adaptation), both with relation to history and text itself. We apply these two methods (chronical dating and relative dating) to analysis of irredentism and shared past with regard of the Nizmi’s literary traditions, such as terms khamsa, şeir in Midrashic tradition, sagi (cupbearer) saga-sage man (later dada?) and example of beyt from “Khosrow and Shirin (semiotics of the canan and sherab), using for reconstruction abjad alphabet. We analyse the example of a beyt (couplet) from “Khosrow and Shirin” on the semiotics of canan and sherab. Khosrow’s grandfather Anushirvan visits him in a dream and tells him that he will be rewarded for curbing his pride. Having tasted the sour grape (wine) without pulling a sour face, he will receive a beautiful woman whose sweetness the world has not seen before (canan – wine).

Irakli Kenchosvili Tbilisi State University, Georgia [email protected]

От жанров и символов эпохи Низами до Вагифа: вехи освоения и трансформации творчества азербайджанских ашугов в грузинской поэзии.

Ещё одно из важных встреч с новым партнёром в грузинской поэзии имело место в середине XVIII века, когда приток текстов из азербайджанской и персидской лирики сыграл важнейшую роль в

12 преобразовании национального литературного ансамбля. Во многом именно благодаря близкого знакомства с лирикой Вагифа, Молла Видади и азербайджанских и персидских поэтов-ашугов, в грузинской литературе произошла смена лирической парадигмой многовековой гегемонии эпоса. Интерес грузинских поэтов того времени к поэзии Востока не ограничивался только репертуаром ашугов и их главных современников – Вагифа и Видади. Здесь следует отметить и факты отзвука творчества Низами. Так, например, стихотворение Давида Багратиона, написанное в связи с кончиной его возлюбленной, выдержано в тональности траурной песни Меджнуна. При этом каждая строка стихотворения кончается редифом: “Ой, Лейли, Лейли!”. Подобным образом, Иосиф Меликишвили, перекликаясь с поэмой Низами, каждый катрен своей гошмы заканчивает редифом “Ой, Лейли!”. О связи с Иосиф Меликишвили с интеретекстом Низами свидетельствует и то, что в своих стихах он называет себя меджнуном. Кратко здесь же отмечу, что творчество Видади и Вагифа и ашугов и во многом стимулированное ими течения в русле грузинской лирики XVIIIвека имеет ряд таких общих типологических черт поэзии европейского барокко, как коренное изменение концепции любви, преобладание мотивов бренности и быстротечности всего сущего, тяга как к сложным, так и простым формам стиха.

Eero Tarasti University of Helsinki, Finland [email protected]

Theories for different cases of irredentism in the oriental and Western cultures through their history: a postcolonial and existential semiotic approach

The fascinating theme of 'irredentism' can be approached theoretically in the context of post-colonial analysis and existential semiotics. The issues of Persian and Arabian as a part of trans cultural approach has been dealt with already in my study Sein und Schein (Berlin 2015, p. 182-189) and in the chapter “Culture and transcendence” in Semiotics and its masters (Berlin 2017) p. 293-309, dealing a.o. Avicenna and Ibn Arabi. Nizami as the source of central themes of many later art works in Azeri art (in music a.o. the opera Layla and Magnun by 13 Hajibeyov, constitutes an interesting case of emerging Azeri national musical style from the Russian romantic opera. Likewise, the impact of Nizami was clear at Johan Wolfgang von Goethe (and note only of Hafiz, studied by Henri Broms, the Finnish semiotician). Yet , the problem of irredentism is not only a pragmatic one but a general and theoretical one concerning any culture in transfer and process of liberation. Postcolonial analysis (see Tarasti 2000, 137-153) provides us with tools to study such signs which are emancipating from their previous position as ‘dominated’ in the communication. Moreover, the existential theory of the human mind with its categories of Moi/Soi and four modes of being: Moi1, Moi2, Soi2 and Soi1, quite concretely: body, person, practice and values, gives us the framework for our observations of the irredentism. A whole paradigm of different cases is furnished by the European cultural history, as well. We may then also take into account the decisive role which musical discourse had in many cases of an emerging national identity. Certainly, such issue as Finland during its period of autonomy i.e. 1809-1917 when it belonged to the Russian empire, was such one (Finlandia by Jean Sibelius); the case of Italy, i.e. the risorgimento has to be recalled in which the music of, say, Verdi (Il trovatore) was quite essential. Again what happened in Germany before its unification in 1871 after the Franco-Prussian war belongs to this category and so also the music of Richard Wagner and particularly his Meistersinger which got a strong patriotic meaning. Also this is a latin American case i.e. Brazil/Portugal or other Hispanic countries and Spain. Situation in Kazakstan now seems to be quite similar: they try to promote their national culture and language.

Ilham Mammedzadeh ANAS, Institute of Philosophy, Azerbaijan [email protected]

About as in the light of our attitude to Nizami

The theme of Nizami is actual for us, but I have never met philosophical works that tried to draw out differences in approaches to his heritage. Let us distinguish out two of them. Nizami is history of philosophy. Perhaps not all agree with this. But to comp rend Nizami means to understand his time, conceptual – imaginary apparatus, to strive for authencity. In other words, to expose cur past as true past (how to verify this knowledge). However Nizami is a current philosophy, of 14 consciousness, language, experience and so on. In principle, the point is on the past as the present. Everything in comprehension of the texts may suits us, but it is clear that there goes on transformation of what we understand in modern manner, use in our practice, education, upbringing etc. An attitude to his heritage turns to be a key to perceiving ourselves. Here, it makes sense to compare our texts on Nizami with that written before. It there is no conceptually differences, then what does it mean.

Anuar Galiyev Kazakh National University, Kazakhstan [email protected] [email protected]

Cultural Heritage of Nizami, Al-Farabi, Kashgari and its apropriation in the construction of nations: from Nizami to Mahmud Kashgari

The construction of nations is taking place in the modern period. On the territory of the former USSR, the notion of nations had been used not in its civil meaning but in terms of ethnicity. New nations need to legitimize their existence, so mobilizers of ethnicity are turning to the history. They are trying to prove their exclusive rights to the cultural heritage of outstanding poets and scientists. Azerbaijanis, Iranians, Kurds are fighting for the right to consider Nizami as their own. Al-Farabi is declared an Iranian as well Kazakh, Kyrgyz, Uzbek etc. In Kyrgyzstan Mahmud Kashgari is now called Barskhani. History plays an instrumental role in the formation of nations and states in Post-Soviet Muslim countries. In addition, a "war of memory" is taking place between the Iranian-speaking and Turkic-speaking peoples.

Rafik Novruzov Baku Slavic University, Azerbaijan [email protected]

“Seven Beauties” in translation of Yan Ripka

Before having a detailed scientific talk about the translations of Nizami into Chech language, it's necessaru to mention the personality of Chech scientist-orientalist Yan Ripka, whose scientific activity by separate scopes is covered by the direct study of Nizami's creativity. 15 Nowadays the majority of Nizami's plays are not treated without the use of critic investigation by Helmuth Rittere and Yan Ripka, dedicated to the poem of Nizami “Seven Beauties”, published in 1934. A particular interest represents the translation of the poem “Seven Beauties” from Persian origin üith the use of critic investigation of the text, made by Y.Ripka and H.Ritter in 1934. The subscript translation of the text is made by Y.Ripka, but the individual chapters to verses are transferred by the following poets: Vladimir Hollan (“The song of eternal passion”, “The scientific princess”), Svyatoslav Kadlec (“The true medicine”, “The night stuff”, “Good and evil”, “The road of love”), Yaroslav Seyfert (“The sin and repentance”). The names of the translated chapters are conditional, but in their content they correspond to the concrete novella of the poem, connected with the color of the palace, embodying the one of the most famous planets of the time, which in its turn favoured the days of the week, semi climates of habitable zones of the globe.

16 Part II. Abstracts Panel 2.ARCHETEYPES AS RECYCLING CULTURES Archetypes and regional motifs (Caucasus , Middle East and Europe): Nizami and Rustaveli ARXETİPLƏR VƏ TƏKRARLANAN MƏDƏNİYYƏTLƏR

Mehmet Kalpaklı Bilkent University,Turkey [email protected] https://mehmetkalpakli.com/

Layla, beloved of the whole world: From Nizami to Eric Clapton

In this paper I will explore the image of Layla as a beloved in Nizami’s Layla and Majnun and it’s traces of many other cultures including a world famous rock singer Eric Clapton’s lyrics. This will show how Nizami’s literary heritage expand all around the world.

Stefania Sini Università del Piemonte Orientale, Italia [email protected]

Iskander/Alexander in Italian and Romance literature: a comparative analysis

Aim of this paper is a brief comparative analysis of the character of Nizami’s Iskander in the light of the similarities and divergences with the figure of Alexander which is represented in the contemporary omonymous Alexandre de Bernay’s “Romance de Alexandre” and later in Dante Alighieri’s “Convivio” (1303-1308) and “De Monarchia” (1310-1313). We will focus on some folklore and literary topoi and symbols connected with the figure of the military leader and of the head of a multi ethnical and multicultural enormous territory. We will thus reflect on how the identity of this character is tied to the identities of the people he encounters and how the literary form can respect and preserve those identities or how it tries to repress them superimposing the ideological and cultural criteria of its context of origin.

17 Pərvanə İsayeva (Bəkirqızı) AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvinin “İskəndərnamə” poemasında o biri dünyaya səyahət motivi

Arxaik təfəkkürün izləri yaşadan elə təsəvvürlər var ki, onlar strukturu və dayanıqlığı etibarı ilə uzunömürlü olur. Belə təsəvvürlərdən biri İslam Şərqi və eləcə də xristian Avropası mədəniyyətlərində ədəbi- fəlsəfi fikrin dönə-dönə müraciət etdiyi o biri dünyaya səyahət motividir. Bu görüşlər dini-mifoloji sistem daxilində mövcud olan yeraltı qaranlıq dünya və fövqəltəbii varlıqlar ilə əlaqəli təsəvvürlər kompleksidir. O biri dünya motivi Qədim Şərqin erkən dövr abidələrindən “Bilqamıs dastanı”nda Bilqamısın ölümsüzlük axtarışlarında, eləcə də əski Oğuz abidəsi olan “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında “Salur Qazanın dustaq olduğu və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy”da qəhrəman Salur Qazanın söylədiklərində də müəyyən şəkildə öz əksini tapır. Əski çağ insanının ölümün nə olduğu barədə ilk düşüncələri, əbədi həyat axtarışları üçün qaranlıq dünyaya yollanması, dirilik suyunun axtarılması və nəhayət, insanın özünün öləriliyini qəbul etməsi təsəvvürlərini bir arada birləşdirən o biri dünya haqda dini-mifoloji görüşlər kompleksinin yaranması bir- birini tamamlayır. XII əsr Azərbaycan ədəbiyyatının böyük mütəfəkkiri N.Gəncə- vinin “İskəndərnamə” poemasının “İskəndərin dirilik suyu axtaraması”, “İskəndərin zülmətə getməsi”, “İskəndərin zülmətdən çıxması” bölmələ- rində dirilik suyunun axtarılması üçün o biri dünyaya səyahət kimi dini- mifoloji motivlər geniş yer almışdır.

Irma Ratiani Maka Elbakidze Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, Georgia [email protected]

‘Rustaveli – Nizami’s contemporary. Revision of some poetical and aesthetical principles’

The most prominent Georgian author, living in the late Middle Ages, Shota Rustaveli is a bearer of the chief code of Georgian literature and culture: Continuation of Western mode of writing, Christian in its essence. This view is strengthened by several aesthetical principles, which are 18 revealed in his outstanding text – ‘The Man in a Panther’s Skin’. The best examples to this are: conception of Beauty as of not only aesthetical, but intellectual and moral category; the issue of understanding of Love as Existential category; the understanding of creative process as the Sacred act and etc. However, ‘The Man in a Panther’s Skin’ also is considered as a text, where the first clash of Western and Eastern cultural models is observable. The text by Rustaveli, which from the viewpoint of genre and conceptual strive represents a Georgian model of the European chivalry romance, at the same time regards with obvious favor the Oriental poetic motifs, which, due to the certain historical factors, are already invaded into the Georgian cultural area of that period. This view is strengthened by several poetical principles, which are exposed in the text. The best examples to this are: hyperbolism of personages’ images, using different stylistic models; construction of the image of ‘Lover’ via Eastern poetical conventional motifs (such as: to be maddened by love; shedding tears of blood; burning and flaming with an inextinguishable flame of love; to be wounded in the heart; dreaming of death; ranging). Those principles puts Rustaveli’s text closer to Nizami’s literary work. The question is: what theoretical framework can be found to explain this rare, nevertheless interesting literary fact? The paper will deal with this problem.

Gaga Lomidze Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, Georgia [email protected]

Two stories from the Middle Ages and the Baroque Period: Nizami and Guramishvili

Alexandre Gvakharia, a Georgian literary critic, was the first, who noticed similarities between 7th story from Nizami Ganjevi’s poem “The Seven Beauties” and a part of the poem “Davitiani”, called “The Gay Spring” by David Guramishvili, an 18th century Georgian poet of the Baroque epoch. The researcher puts it: “The last, 7th story from Nizam’s poem, with its basic plot twists, sequence of functions and final idea, represents a historical-typological analogue of David Guramishvili’s “The Gay Spring”. We’ll try to identify sources of similarities and differences between these two texts, constantly having in mind different epochs – Nizami’s Middle Ages and Guramishvili’s Baroque esthetics; as well as two layers 19 of these texts (profane and sacred). Analysis will be based on works of Georgian literary critics as well as Michel Foucault‘s theses from his fundamental work “The Order of Things”.

Eva-Maria Auch University of Humboldt, Germany [email protected]

Nisâmî in the works of Johann Wolfgang von Goethe

Although the topic of my presentation would have been primarily the role of Nisâmî in the formation of the national identity of the Azerbaijanis, I will allow myself (in the truest sense of the word) to address a more “classical theme”: the question of Nisâmî in the works of Johann Wolfgang von Goethe. On the one hand, I would like to put the analysis of Nisâmî in the context of early German Oriental studies and, on the other hand, address the question whether and in what manner both Nisâmî as well as Goethe can be regarded as representatives of an “idea of world literature”, in order to approach the peculiarities of Goethe’s ‘Orientalism”’. To attempt to summarize the German, let alone European traditions of engagement with the Orient, along with the development of Orientalism into a field of academic study, would exceed the scope of this presentation. Nevertheless, by examining just a few aspects, we will arrive at a better understanding of how Goethe’s outlook was shaped by the knowledge placed at his disposal, and the challenges presented to him by the age in which he lived

Musayeva Fidanə Moskva Dövlət Universiteti (Bakı filialı), Azərbaycan [email protected]

Fərhad-tarixi şəxsiyyət və bədii obraz kimi

XVII əsrdə Yaxın və Orta Şərqin bir çox vilayətlərində , həmçinin Qafqazda olan Övliya Çələbi özünün “Səyahətnamə” əsərində Amasiyada olarkan Fərhadın qəbrini görüb ziyarət etdiyini göstərir. Fərhadın qəbri yanında Şirinin də qəbri olduğunu, bu iki qəbrin ortasında isə Fərhadın ölümünə səbəb olan qarının qəbrinin olduğunu yazır. Çələbinin əsas marağına səbəb olan fakt isə- iki sevgilinin qəbri üzərində bitən gül 20 kollarını küpəgirən qarının ustündə bitən qaratikan kolunun birləşməyə qoymaması-klassik poeziyada və aşıq ədəbiyyatında sevgililərin məzar təsvirinin çox təkrarlanan variantıdır. Təqdim etdiyimiz məruzədə Fərhadın klassik Şərq ədəbiyya- tında tez–tez təkrarlanan bir obraz olmaqla yanaşı tarixi prototip variantını da araşdırır.

21 Part III. Abstracts Panel 3. ARCHETEYPES AS RECYCLING CULTURES ARXETİPLƏR VƏ TƏKRARLANAN MƏDƏNİYYƏTLƏR

Sudha Swarnakar Universidade Estadual da Paraiba, Brazil [email protected]

From Nizami’s classic to Bollywood screen: Influence and adaptation in comparative theory

In the long-standing and divisive debate on the question of “influence” the comparatists from both the French and the American schools agree on the two elements: first, its importance in the development of Comparative Literature and second, the historical role it has played in comparative analysis. The present paper deals briefly with both these elements as it takes up the significant moments of the theoretical debate in Comparative Literature between Literary Studies on the one hand and adaptation & Cultural Studies on the other. Through the comparative scholarly research extending fromTeghem, Guillin, Balakian, Remak and Bassnett, I present the shifts of focus in discussing the question of influence in present time. Following Anna BaIakian,I move from the study of an author to his work or more specifically to his character andinstead of comparing two literary texts look at a literary work and itsmedia production where this character is set. For my discussion, I focus on the Azeri poet Nizami Ganjavi’s famous works Layli and Majnun (written in 1188) and Khusraw and Shirin (believed to be written in ca. 1180) and show how, after more than a thousand years, they influence the Indian culture and are presented on screen in the Indian continent and embraced by its people as their own. My discussion of two twentieth century Hindi films, “Laila and Majnu” based on Nizami’s third major work “Layli and Majnun” and “Shiri and Farhad”, based on Nizami’s work “Shirin and Khusarou” shows the role of culture and tradition in the preservation of the essence of Nizami Ganjavi’s original work and at the same time in the assimilation of Nizami’s work in a foreign land where his character Majnun comes out of classic and becomes the evergreen icon of the “crazy lover” in an unbelievable way in modern India that he no more remains Nizami’s Majnun from Azer classic and roams as a crazy lover on the streets of Indian towns or villages as a familiar face.

22 Inkar Kuramayeva Université de Haute-Alsace, France [email protected]

An untypical representation of women in the poetry of Nizami

Women occupy an important place in the poetry of Nizami Gandjavi. They are represented superior to men, they guide the men in their government, social and moral matters. The image of these women, especially the female autonomy and supremacy in the poetry of Nizami correspond to the real image of the women of the nomadic society. Nizami lived during the sovereignty of the Turks Seldjukides, nomadic tribes from Central Asia. Is Nizami inspired by women of the nomadic tribes to draw such a portrait of women in his poetry? Therefore, our paper proposes to study the role and representation of women in the poetry of Nizami through the comparison with the historical image of nomadic women.

Qorxmaz Quliyev Azərbaycan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizamidən Axundova qədər: Azərbaycan klassik ədəbiyyatında zaman və məkan

Azərbaycan ədəbiyyatının klassik dövrünün tarixinə nəzər saldıqda belə bir qənaət hasil olur ki, o, Yaxın Şərq regional düşüncə tərzi kontekstində formalaşmış, sonralar tədricən öz spesifikasını müəyyən etmişdir. Ədəbi-bədii inkişaf prosesində milli ədəbiyyatın təşəkkülünün mühüm şərtlərindən olan ədəbi-bədii fikrin özünəməxsusluğun xüsusi çəkisinin artması heç də ümumregional bədii prinsiplərin və dəyərlərin inkarı yox, onların “özününküləşdirilməsi”, milli zəmində təsdiqi hesabına baş vermişdir. Bu baxımdan milli ədəbiyyatımızın hər hansı bir mərhələsini bütünlüklə ümumregional çərçivəsinə zor gücünə sıxışdırmaq yaxud eləcə də ən azı M.F. Axundov islahatına qədər regional kontekstdən ayırmaq əbəsdir; ədəbiyyatımızın milli bədii düşüncə tərzi həm ideya məzmunu, həm də deyim tərzi baxımından klassik ədəbiyyatımızın bütün dövrlərində bir tərəfdən regional bədii dəyərlərin formalaşmasında fəal iştirak etmiş, digər tərəfdən regional mədəniyyətin hüdudlarını aşaraq ardıcıl şəkildə milli ədəbi-bədii fikrimizin formalaşmasını həyata keçirmişdir. “İnsan dünyanın cövhəridir” pafosunu rəhbər tutan Nizami onu özündən əvvəl və müəyyən mənada sonra yazıb yaradan sənətkarlardan 23 fərqli olaraq onu sakral qüvvələrin əlində oyuncağa çevirmək tilsimindən imkan daxilində qurtarmaq istəyir. Artıq “Sirlər xəzinəsi”ndə bəzi personajlar sakral yox, real qüvvələrin təsiri altında dəyişmək astanasındadırlar, hər halda belə bir durumla üzləşirlər. Buna “Soltan Səncər və qarı” dastanı əyani misal ola bilər. Nizami bu hekayətdə iki bir araya sığmayan, bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən dünyagörüş mövqeyinin üz-üzə gəlməsini təsvir edir.

Naseem Ahmad Shah University of Kashmir, India [email protected] [email protected]

The poetic discourse of Nizami Ganjavi and its impact on Indian poetic tradition with a special focus on Amir Khusraw and Mehmud Gami.

The second half of the 12th century gave to the world the most outstanding and finest creator of romantic epic. Hakim Jamal al-Din Abu Muhammad Ilyasb. Yusuf b. Zaki b. Mu’ayyad Nizami, a native of Ganja in Azerbaijan ― an unrivalled master of thoughts and words, a poet whose freshness and vigour all the succeeding centuries have been unable to rival. The outstanding position of Nizami as a poet is admitted by most of the biographers (Persian and non-Persian) like Awfi, Qazwini, Dawlatshah and Lutf Ali Beg and poets like S‘adi, Hafiz, Jami and Ismat. His poetic discourses in general and his khamsa in particular gave the Muslim world a great monument of poetic, romantic, philosophic and ethical thought. Nizami’s perennial wisdom is yielding profound spiritual insights. His exceptional creativity is globally being acknowledged in our times and climes. He is almost consensually accepted to be the greatest Persian Epic poet the world has ever seen. He is a spiritual humanist of the highest order. A man far ahead of his times, the contemporary relevance of whose spiritual achievements and poetic accomplishments can never be overemphasized. The entire poetic corpus of Nizami is brimming with pantheistic proclivities, predilections and ethical orientations. At his best Nizami surpasses perhaps all Persian poets in the width and breadth of his imagination, the forcible rhythm of his words, depth of emotions and tenderness of feelings. Nizami’s alternative epistemological account anchored on the themes of love, existence, nature, ethics and spirituality became a 24 dominant theme of the Persian poetry of subsequent periods. The comparison between love and reason became a characterizing features of post-Nizami poetic epistemology. For Nizami, metaphorically speaking, reason is represented by Satan and love exemplified by Adam. The Khamsa of Nizami is regarded as "unique panorama of universal existence enrolling itself through time and eternity.” Among all the five epic poems of Nizami, his first one “Makhzan e-Asrar” (The Treasure of Secrets) is the masterpiece of ethical and spiritual message. Since this epic might have been composed under the influence of a contemporary Sufi movement that was represented by two great representative poets Sanai and Attar, therefore it also consists, like Hadiqa of Sanai, of twenty chapters of ethical and spiritual lessons. This epic fulfils all requisites of a message that emphasises on “zuhde- batin” (internal purity) and “safai-e qalb” ( transparency of heart). In fact Nizami enriched the humanity with a splendid and massive contribution to literature and thought through the medium of Love and ethics that particularly emanates from this poem. One of the outstanding examples of Nizami’s genere is found in the writings of Amir Khusraw who has followed the style and thematic lore of former in letter and spirit. Khusraw in all genuineness is considered the representative of Nizami’s poetic tradition throughout the annals of Persian literature. Again, the dastan Shirin Khusraw and Laila Majnun of the famous Kashmiri poet Mehmud Gami (1795-1887) are a testimony to it. Apart from Mehmud Gami, Abdul Ahad Nazim the author of famous dastan Zainul-Arab too bears deep thematic as well as stylistic impact of Nizami Ganjawi. Even the famous Mathnawi Gulrez of Zia Nakhshabi that is translated in India by Maqbul Shah Kralwari(1802-1875) too demonstrates that Nizami possesses a universal appeal and acceptance. Nizami’s acceptance and appeal as a poet-philosopher and Hakim across the Indian subcontinent in general and in Kashmir in particular is further demonstrated in the fact that Khamsa has remained the core entity of all medieval academic curricula in Kashmir. Apart from Madrassas, Maktabas, Darul-ulooms and patshalasits was taught and read at individual levels and almost in all households. Perhaps the largest number of copies of Khmasa and its Mathnawis are found in the libraries of Jammu and Kashmir. Only in the research libraries of Kashmir there are more than forty manuscripts of Khamsa. Recent research has discovered one illustrated manuscript of Khamsa in the Dogra Art Gallery of Jammu which belongs to Akbar’s period. The present paper will be an attempt to highlight impact of Nizami on the poetic discourse of India with a focus on Amir Khusraw and other Indian mathnavinigars besides highlighting the musings of this great soul 25 Nizami whose message of Love, spirituality and ethics needs to be re- emphasised and re-iterated to inspire a world that is shattered by great cultural polarizations, ideological disagreements, hatred and intolerance, more so when the discourse of co-existence and harmonious relations among different faiths of the world is assuming enormous importance in the face of the perceived menace of the ‘Clash of Civilizations’ and the rising tide of religious extremism in many parts of the globe.

Zöhrə Əliyeva [email protected]

“Xəmsə” silsiləsi Şərq Renessansının ortaq dəyərlər xəzinəsi kimi (Nizami və Nəvai probleminə çağdaş baxış)”

Bu məruzə türk ədəbiyyatlarında xəmcəçilik ənənləruinə həsr olunmuşdur. Nizami Gəncəvidən sonra Şərq ədəbiyyatında xəmsəçilik ənənəsini davam etdirən böyük söz ustalarından söhbət düşəndə ilk olaraq və daha çox Əlişir Nəvainin diqqəti cəlb etməsi də təsadüfi deyil. Əgər bədii ədəbiyyatın və poeziyanın yeganə mövcudluq forması kimi dil amilinin zəruri və sonsuz əhəmiyyətini nəzərə alsaq, dahi Azərbaycan şairindən sonra “Xəmsə” silsiləsini yeni formada yaradan məhz dahi özbək şairi olmuşdur. Yəni, ən məşhur xəmsəyazanlardan Əmir Xosrov Dəhləvi və Əbürrəhman Cami kimi böyük şairlərin “Xəmsə” silsiləsindən yaratdıqları poemalar, Nizami Gəncəvidə olduğu kimi, orta əsrlərin “şeir- sənət dili” hesab olunan fars dilində yazılmışdırsa, Əlişir Nəvainin “Xəmsə”si İntibah Şərqinin seir-sənət meydanında fars dili ilə yarışa girişən və bu yarışdan qalib ayrılan türk mənşəli qədim özbək dilində, daha doğrusu, cığatay türkcəsində yazılmışdır. “Xəmsə” silsiləsində tərənnüm olunan ortaq mənəvi dəyərləri, xüsusilə, humanizm qayələrini Şərq Renessansı müstəvisində yenidən tədqiq etmək və müasir baxış bucağından bir daha diqqətlə araşdırmaq onların əsl mahiyyətinin üzə çıxması və bu günümüzə xidmət etməsi yolunda həlledici rol oynaya bilər. Əlbəttə, vaxtilə bu məsələlərə bəzi görkəmli ədəbiyyatşünaslar tərəfindən, xüsusən, Azərbaycan-özbək ədəbi əlaqələri sahəsində bir sıra sanballı tədqiqatlara imza atmış QulamHüseyn Əliyevin araşdırmalarında toxunulmuşdur.

26 Zəhra Allahverdiyeva AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, aparıcı elmi işçi zahra.allahverdiyе[email protected]

Nizami Gəncəvinin “Məxzənül-əsrar” əsəri və Xacu Kirmaninin “Rövzətül - ənvar” məsnəvisinə dair bəzi qeydlər

Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin zəngin bədii irsi müstəsna əhəmiyyətli milli sərvətimiz olmaqla yanaşı, həm də ümumbəşər sivilizasiyasının nadir nümunəsidir. Nizami Gəncəvi öz “Xəmsə” yaradıcılığı ilə Yaxın Şərq, eləcə də dünya ədəbiyyatına yeni ideya istiqaməti, fəlsəfi-ictimai düşüncələr və dərin poetik məzmun gətirərək, onun inkişafına mühüm təkan vermiş oldu. Dahi şairin əsərlərinin mövzu və süjetləri, ideyaları Yaxın və Orta Şərq ədəbiyyatının aparıcı istiqamətlərindən birinə çevrilərək, beş əsrdən artıq uzun bir dövrdə mütəmadi şəkildə nəhəng tarixi, siyasi-ictimai, mədəni–estetik mərhələlərdə ədəbiyyatı öz təsiri altında saxlaya bildi ki, bu da sadə bir məsələ deyildi. Nizami Gəncəvi Şərq müsəlman renessansının əsas xüsusiyyətlərini - humanizmi, insanın aliliyi haqqında ideyaları sənətdə əsas yaradıcılıq metoduna çevirərək, “Xəmsə” vasitəsilə müxtəlif moduslar və qatlar daxilində, ədəbiyyata yüksək ictimai-fəlsəfi, estetik məzmun və forma gətirdi, bədii-nəzəri fikri yenidən canlandırdı. Nizaminin “Xəmsə” mövzuları öz ideya və bədii strukturu ilə Şərqdə yeni ədəbi mərhələ və istiqamətin başlanğıcı oldu. Təqdim olunan bu məqalədə Nizami ədəbi məktəbinin davamçısı, XIV əsrin məşhur İran şairi və filosofu Xacu Kirmaninin Nizaminin “Məxzənül-əsrar” əsərinin təsirilə qələmə aldığı “Rövzətül-ənvar” məsnəvisi tədqiqata cəlb olunur. Dünya şərqşünaslığında Xacu Kirmaninin həyat və yaradıcılığı, həmçinin Nizami Gəncəvi sənətilə əlaqəsinə dair müxtəlif problemlər ətrafında - Ş.Rye, P.Xammer, F.Erdman, Şefer, Pitsi, E.Braun, A.Krımski, Y.E.Bertels, Y.Ripka, Z.Səfa, M.Moin, Ə.S.Xansari, S.Nəfisi, K.Ayni, S.N.Kirmani, F. Köprülü, N.Sayfiyev, H.Araslı, A.S.Ləvənd, Q.Əliyev, M.Kazımov, S. Tofhimi, Z.Allahverdiyeva, B. Quliyeva və başqa alimlərin əhəmiyyətli tədqiqatları mövcuddur. Bu məqalədə Nizami Gəncəvinin “Məxzənül-əsrar” məsnəvisi ilə Xacu Kirmaninin “Rövzətül-ənvar” əsərinin müqayisəsi verilmiş, hər iki sənətkarın yaradıcılığına xas özəl xüsusiyyətlər araşdırılmışdır.

27 Part IV. Abstracts Panel 4. NATIONAL IDENTITY: SHARED PAST AND IT'S MODERN INTERPRETATION MİLLİ KİMLİK: ORTAQ KEÇMİŞ VƏ ONUN MÜASİR İNTERPRETASİYASI

Xəlil Yusifli AMEA-nın Gəncə Bölməsinin Nizami Gəncəvi Mərkəzi, Azərbaycan [email protected]

Amerikan alimi Maykl Berinin “Nizaminin “Yeddi gözəl”inə şərh” kitabı haqqında bəzi mülahizələr

Maykl Beri məşhur Amerika şərqşünaslarından biridir. O, tarixə, incəsənətə, ədəbiyyata aid bir çox araşdırmaların müəllifidir. Çox ciddi elmi axtarışların nəticəsi olan bu əsərdə diqqətimizi cəlb edən, bizə mübahisəli və doğru görünməyən məqamlar da yox deyildir. Elm aləmində Nizami Gəncəvinin köklü bir gəncəli olması fikri məlum bir həqiqət olduğu halda Maykl Beri kitabının elə ilk sətirlərindən bu işin üzərinə bir şübhə kölgəsi salmağa çalışır. Biz Maykl Berinin Dövlətşahın ünvanına yazdığı bu fikri haradan götürdüyünü deyə bilmərik. Ancaq həqiqət budur ki, Dövlətşah Səmərqəndinin “Təzkirə”sində belə bir fikir yoxdur. M.Berinin kitabında Nizaminin anasının etnik mənşəyi, kürd olması haqqında yürüdülən fikirlərdə də bir sərbəstlik və mübaliğə vardır. Nizami “Leyli və Məcnun” poemasında anasından danışanda bir beytdə birinci misranın son sözü nizamişünaslar tərəfindən “Kord” kimi qəbul olunur. Ancaq qəribədir, Nizami atasından, dayısından danışanda onların etnik mənsubiyyətindən söz salmır. Dayısından danışanda onun adının əvvəlinə bir “Xacə” sözü artırıb, hörmətli, nüfuzlu bir insan olduğuna işarə edir. Bizim fikrimizcə, Nizami anasının kürd olduğunu deyil, igid, qoçaq bir qadın olduğunu nəzərə çatdırmaq istəmiş və bu qoçaq, igid qadının onun qarşısında bir ana kimi rəhmətə getməsini bildirmişdir. Xatırladaq ki, Nizaminin qadın qəhrəmanları igid,qoçaq, tədbirli qadınlardır. Bu, Nizaminintürk ruhunun ifadəsidir. Onu da xatırladaq ki, Nizami dövründə, ondan bir neçə əsr sonra da kord və qord sözləri eyni şəkildə, kafi-ərəbi ilə kord şəklində yazılırdı. Daha sonra gələn katiblər isə bu sözün Nizami tərəfindən kordmu, yaxud qordmu anlamında yazıldığı üzərində düşünməmiş, onu kord, yəni kürd tərzində yazmışlar. Biz isə hesab edirik ki, bu sözü kafi-farsi ilə qord şəklində oxumaq daha düzdür. Bu şəkildə

28 beytin mənası daha məntiqi və poetikdir. Əks halda anam kürd idi, qarşısında ana kimi öldü deyimi məntiqsizdir. M.Berinin Nizaminin ermənilərə münasibəti haqqındakı fikirləri də həqiqətdən uzaqdır. Nizami heç yerdə heç bir əsərində erməni adı çəkmir, ermənilərdən söhbət salmır. Heç bir mötəbər mənbə Şirin və Şəmira- Mahunbanudan erməni kimi bəhs etmir. O cümlədən VII əsrdə yaşamış erməni tarixçisi Sebeos Şirinin Xucastandan, yəni Xuzistandan olduğunu yazır . Nizami əsərlərindəki aşkar, açıq türk ruhunu görməmək, onun etnik mənsubluğu ilə bağlı türk, yoxsa iranlıdır sualını vermək görünən həqiqəti danmaqdan başqa bir şey deyildir. Biz bu yazımızda M.Berinin “Nizami “Həft peykər”inə şərh” əsərinin bir çox qiymətli cəhətlərini etiraf etməklə, onun bəzi mübahisəli qənaətlərinə öz münasibətimizi bildirməyi lazım bildik.

Bella Musayeva Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizami yaradıcılığı müasir multikulturalizm kontekstində

Nəsillərə məhəbbət və fəlsəfə lirikasının parlaq nümunələrini bəxş edən Nizaminin dahiliyi ilk növbədə onun artıq XII əsrdə İnsanı tərənnüm edərək Şərq İntibahının banisi olmağındadır. Vətənini, xalqını hədsiz dərəcədə sevən və ona sadiq olan Nizami eyni zamanda heç bir vaxt onları başqaları ilə qarşı-qarşıya qoymurdu. Onun əsərlərinin səhifələrində azərbaycanlılar, ruslar, yunanlar, çinlilər, afrikalılar və başqa xalqlarım nümayəndələri canlandırılır və hər bir xalq haqqında, onun mədəniyyəti və ənənələrinin maraq doğuran cəhətləri haqqında böyük ehtiramla söz açılır. Nizami üçün insanın əsas dəyər meyarı dini mənsubiyyətindən, irqindən asılı olmayaraq onun mənəviyyatının yüksəkliyindədir. Məsələn, Nizami slavyan qızının gözəlliyini, müdrikliyini, rus əsgərlərinin vətənpərvərliyini, mərdliyini, cəsurluğunu, qara dərili afrikalıların təmiz, pak niyyətlərini dönə-dönə vurğulayır. Nizaminin qəhrəmanı Bəhram Gur vahid bir məkanda yeddi, biri-birindən kəskin surətdə fərqlənən ölkələrdən gələn gözəlləri yığır və bu gözəllərin fərqli dinlərə, mədəniyyətlərə mənsub olmasına, fərqli dillərdə danışmasına baxmayaraq aralarında heç bir fərq qoymur. Nizaminin əsərlərində dəfələrlə xristianlar səcdə etdiyi İsa və Musa peyğəmbərlərin adı çəkilir. Öz tolerantlıq idealına sədaqəti Nizami şəxsi taleyi ilə də sübut etdi: onun canından əziz sevdiyi həyat yoldaşı da azərbaycanlı deyildi. Dinləri və dilləri başqa-başqa olsa da, bu. 29 onların ülvi məhəbbətlərinə maneə gətirə bilmədi . Qətiyyətlə demək olar ki, ölkəmizin həyat tərzi olan multikulturalizmin təməlini qoyan əsas məfhumlardan biri dahi Nizaminin tərənnüm etdiyi beynəlmiləlçilik və tolerantlıq ideyalarıdır.

Quliyeva Mahirə Erkən yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu [email protected]

Nizaminin “Sirlər xəzinəsi” və Quran

Ərəb-müsəlman ictimai-mədəni və elmi-məfkurəvi mühitində dilçilik, lüğət, ədəbiyyat və filologiya elmləri Quranı öyrənmək zərurətindən yaranmış, hətta Quranın təfsirində bəlağət metodundan istifadə edilmişdir. Zəməxşərinin məşhur “Kəşşaf” əsəri buna bir nümunədir. Şərqdə poetika və bəlağət elmi də Quran mətnində olan sətiraltı mənaları öyrənmək istəyindən yaranmış, sonra müstəqil bədii üslubiyyat və poetika sahəsi kimi inkişaf etmişdir. Qurani-Kərimin mətnində olan yüksək bədii-estetik dəyərlər, onların dinləyicilərə möcüzəvi təsiri hər zaman alimlərin, kəlam mütəxəssislərinin, təfsirçilərin, ədib və filoloqların diqqətini cəlb etmişdir. Allahın kəlamı bəşər sözü ilə ölçülə və müqayisə edilə bilməz, lakin yazarların yaradıcılığına hikmət, ibrət, nəsihət dolu dəyər qata bilər. Məhz bu baxımdan Quran bəlağətinin ecazkarlığı şairlərin və söz sərraflarının qəlbinə və ruhuna nüfuz etmiş, onlar bu möcüzə və sehrin təsiri altında onu bir örnək kimi qəbul edərək öz istedad və məharətini söz sənətinin cilalanmasına, zənginləşdirilməsinə sərf etmişlər. Şairlər bununla yanaşı, Quran bəlağətindən faydalanaraq ayrı-ayrı ayələri öz əsərlərində çeşidli üslubi fəndlər və bədii qəliblərə salaraq gözəl şairanə lövhələr yaratmış öz sözlərinin etibar və dərəcəsini artırmışlar. Quran ayə və surələrindəki “insicam” (bütövlük), mətnindəki “bəyan”, üslubuna xas olan “təhzib” ədəbiyyata, şairlərin yaradıcılığına, nəticə olaraq, biri digərini tamamlayan harmonik düzən gətirmişdir. Bu anlamda dahi Nizami Gəncəvinin “Sirlər xəzinəsi” məsnəvisində Qurani- Kərimdən bəhrələnmə özünəməxsusluğu ilə seçilir. Şairin “Xəmsə”sinin ilk əsəri “Sirlər xəzinəsi” Sənai Qəzvininin “Hədiqətül-həqayiq” məsnəvisinə nəzirə olaraq yazılsa da, müəllif əsərinin istər quruluşunda, istər üslubunda, istərsə də tərtibində yenilik edərək onu fərqli və gözəl biçimli bir tərzdə ərsəyə gətirmişdir. Sufi didaktikası, əxlaq və ictimai motivlər mövzusunda yazılan bu əsərdə 20 30 məqalə üzrə müxtəlif məsələlərə dair baxışlar irəli sürülür, hər məqalədən sonra ona uyğun hekayə verilir. Şairin belə bir üslub seçimi həm oxucuları nəsihətamiz göstərişlərin quru və yeksənək düsturlarından qoruyur, həm də ayrı-ayrı mövzuların hekayə və ya təmsil vasitəsilə daha anlaşıqlı şəkildə ifadəsinə xidmət edir. Belə bir üslub Qurani-Kərimə xasdır və bu cəhətdən “Sirlər xəzinəsi” şairin digər məsnəvilərindən fərqlənir. Məqalədə məhz belə məqamlar izlənilir, Qurani-Kərimlə “Sirlər xəzinəsi” arasındakı oxşar cəhətlər tədqiq edilir.

31 Part V. Abstracts Panel 5. CONCEPTS, CHARACTERS AND VALUES OF NIZAMI: VISION FROM MODERN DAY

NİZAMİ YARADICILIĞINDA KONSEPTLƏR, OBRAZLAR VƏ DƏYƏRLƏR: MÜASİR DÖVRDƏN KEÇMİŞƏ BAXIŞ

Kamran Talattof University of Arizona, USA [email protected] http://menas.arizona.edu/ http://kamran.faculty.arizona.edu/

Sublime Métier: The source of Nezami Ganjavi's ethics and social beliefs

Following a number of works I have done on the poetry of Nizami Ganjavi, this paper maintains that Nezami's system of social believes and ethics can be best understood in terms of the situation he sets up in his highly allegorical works. In his portrayal of characters and concepts, he relies overwhelmingly on allegories that are short, on comparison technique, and on metonymy; his style of allegory only shows a minor difference in comparison with metonymy and in his comparison, the comparisons and similes are imagined. I will illustrate this mechanization in a textual and discursive analysis of the themes that might deceptively seem to critics as Nezami's source of worldview and ethics particularly to those who limit their analysis to structuralism or ideological readings contending that his métier explains not only his style of creativity but also his views and ethics. To this technique, I refer as imaginative reasoning.

Aydın Talıbzadə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Azərbaycan [email protected]

“Yeddi Gözəl” hermenevtika koordinatlarında

Bu araşdırmanın məqsədi dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin “Bəhramnamə” (“Yeddi gözəl”) əsrinin gizli məna kodlarını açmaqdır, yeddi gözəlin real yox, virtual obraz, eyham, işarə olduğunu, yeddi hurini 32 bildirdiyini və bu hurilərin Bəhram Guru ölüm səltənətinə müşayət etdiyini göstərməkdir. Göstərməkdir ki, 7 planet, 7 rəng Bəhramın 7 bədənini simvollaşdırır və bu 7 huri hər gün Bəhrama özünün bir bədənindən qurtulmağa və sonucda, bədənsiz ruha çevrilməyə kömək edir.Çünki “Yeddi gözəl”dastanında mənə görə məna Bəhram Guru kamil insan səviyyəsinə yüksəltmək və onu “vəhdət əl-vücud”un içində əritməkdir, qaranı ağ eləmək, dünyanın qarasından, pisliklərdən, nəfslərdən, ehtiraslardan azad olmaq, materiyanı ruha döndərməkdir, insan ömrünü həyat, yuxu və ölüm fərqsizliyinin nağılı kimi yozmaqdır.

Muxtar İmanov (Kazımoğlu) AMEA, Folklor İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvi qəhrəmanlarında dialoji mahiyyət

Dialoji qəhrəman daxili dialoqlar əsasında yaradılan qəhrəmandır. Bu qəhrəman ikiləşir, onun daxilində öz səsi ilə özgə səsi toqquşur. Özünü dərk prosesinin ifadəsi olan daxili ikiləşmə qəhrəmanın çox cəhətli və mürəkkəb təbiətli bir qəhrəman kimi ortaya çıxmasının əsas şərhinə çevrilir. Belə çox cəhətli və mürəkkəb qəhrəman tipi psixoloji romanlar üçün daha çox səciyyəvidir. Nizami Gəncəvinin mənzum romanlarında isə dioloji qəhrəman tipinin, təbii ki, müəyyən elementlərini müşahidə edirik. Başqa romantik sənətkarlar kimi real hadisədən çox ideal hadisəni təsvir obyektinə çevirən, ideallaşdırma səhnələrindən romantik sənətin tələblərinə uyğun şəkildə istifadə edən Nizami Gəncəvi öz baş qəhrəmanlarını heç də bütləşdirmir, əksinə, onları ziddiyyətlər, bir-birini inkaredən cəhətlər fonunda təqdim edir. Poemalarında ayrı-ayrı obrazların mükaliməsinə, bir-birinə zidd mövqe, fikir və fəlsəfi düşüncənin dialoquna geniş yer verən Nizami Gəncəvi bu cür mükalimə və dialoqu baş qəhrəmanın təbiəti timsalında da təqdim etmək nümunəsi göstərir və bu baxımdan o, öz dövrünün əksər sənətkarlarından fərqlənir. Xosrov, Bəhram, İskəndər və başqa qəhrəmanları ilə Nizami Gəncəvi dünya romantik ədəbiyyatı tarixinə həmdə ikili xarakter daşıyan obrazlar müəllifi kimi daxil olur.

33 Tahirə Məmməd AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvinin yaradıcılığında türk imici

Azərbaycan ədəbiyyatında milli imicin, türk imicinin təqdimi sahəsində klassik ənənələrin müəyyənləşməsində Nizami Gəncəvi yaradıcılığı mühüm rol oynamışdır. Böyük şairi dünyadan tanıdan əsas cəhət humanist və bəşəri idealları sənətkarlıqla yaradıcılığında əks etdirməsidir. Şair yaradıcılığında dünyanın tanıdığı və qəbul etdiyi şəxsiyyətlərə önəmli yer vermişdir. Əsərlərinin baş qəhrəmanları həm türk (Şirin), həm də fars (Xosrov, Bəhram) yunan (İskəndər), ərəbdir (Leyli, Məcnun). Bütün baş qəhrəmanlara doğru yolu nişan verən, gerçəkləri göstərən obrazsa türkdür. Maraqlıdır ki, Nizaminin yaradıcılığında böyük tarixi şəxsiyyətlərə yanlışlarını göstərən, onları gerçəklərlə üzləşdirən insanlar ağıllı türk qadınlarıdır: Şirin Xosrovun, Fitnə Bəhramın, Nüşabə İskəndərin... məhz ağıl verəni və yol göstərənidir. Türkün yol göstərməsi, hadisələri doğru qiymətləndirməsi, uzaqgörənliyi onun başqaları ilə müqayisədə üstünlüyünü təmin edir. Dahi şair gözəlləri başqalarından fərqləndirəndə onu türkə bənzədir (məsələn, “Yeddi gözəl”də hind qızının təsviri), türklüyü gözəllik və mükəmməllik ölçüsü kimi qəbul edir. Nizami türkün yaradılışdan başqalarından fərqləndiyini vurğulamış, mifoloji ənənənin və qədim oğuznamələrin təsirilə hətta “Yeddi gözəl”də onun işıqdan törədiyinə işarə etmişdir. “Yeddi gözəl”də birinci İqlim Padşahının, əlçatmaz gözəl qızı Türkdür və adı da Türkünazdır. Tədqiqatçıların diqqətini bir o qədər cəlb etməyən bu obraz Nizaminin türkçülük mövqeyinin müəyyənləşməsində əsas ağırlıq nöqtələrindən biridir və ümumtürk poeziyasında “türki-pərizad” qavrayışının ilk mükəmməl modelidir.

34 İlqar Fəhmi (Paşayev) Azərbaycan Yazıçılar Birliyi, Azərbaycan [email protected]

“Nizami Gəncəvi yaradıcılığında elmilik və poetikanın vəhdəti”

Nizami Gəncəvi yaradıcılığı nə qədər dərin elmi-fəlsəfi mahiyyət daşısa da, əslində təqdim olunan bütün bu təfəkkür dərinliyi, ensiklopedik biliklər çox yüksək səviyyəli poetizm örtüyünə bürünmüşdür. Nizami Gəncəvinin elə bir böyük fəlsəfi fikri, elə bil dərin düşüncəli tezisi yoxdur ki, sadəcə çılpaq fikirlər şəklində təqdim edilsin. Məhz bu məqam da Nizamiini sadəcə alim yox, həm də alim-şair kimi tanıtdırır. Onun əsərlərində dərin elmiliklə, zərif poetizm yüksək səviyyədə vəhdət tapır. Təqdim olunan məruzə də bir neçə konkret beytlərin izahı-şərhi üzərində qurulub və Nizami yaradıcılığında bu iki məqamın - əqlə qida verən elmlə, ruha qida verən poeziyanın vəhdətini əyani şəkildə nümayiş etdirir.

Mail Yaqublu Xəzər Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvi fəlsəfi irsində "Ədalət" nəzəriyyəsi və bunun müasir əxlaq fəlsəfəsi kontekstində təhlili

Əxlaq fəlsəfəsinin əsas və fundamental problemi “Ədalət” (Justice) necə ədə olunur sualına cavab tapmaqdır. Başqa təbirlə desək, “Hansı iş ədalətə uyğundur?” sualı əxlaq fəlsəfəsinin binövrə sualıdır. Həm Qərbdə, həm də Şərqdə bu suala müxtəlif cavablar verilib. 17-ci əsrdən, yəni modernizm dövrü başlayandan bu suala böyük filosflar cavab axtarmışlar. Misal üçün 19-cu əsrdə “Utilitarianism” nəzəriyyəsinin banisi Con Stuart Mill hesab edirdi ki, “Ədalət”-in meyarı “Faydalılıq”dır. Yəni istər fərdi müstəvidə, istərsə də sosial sferada məhz faydalı olan işlər ədalətə uyğundur. Hesab edirəm ki, hələ orta əsrlər dövründə Dahi Nizami Gəncəvi bu əsaslı sual barədə düşünmüş və Ədalətin meyarı haqda fikir sərgiləmişdir. Bu araşdırmada mən Nizami Gəncəvinin Ədalət nəzəriyyəsini tədqiq edəcəm və bu nəzəriyyənin modern və müasir Ədalət nəzəriyyələri ilə müqayisəsini aparacam.

35 Afaq Yusifli Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizami ilk ədəbi əfsanələrin yaradıcısı kimi

“Leyli və Məcnun” məhəbbət haqqındadır, bunu hamı bilir, lakin bu poema yalnız gənc qızın və oğlanın məhəbbəti haqqında deyil, poemanın məhəbbətdən yoğrulmuş mayasında ata və oğul məhəbbətinin dərəcələri, təzahürləri Leyli və Məcnunun məhəbbətindən güclüdür ki, zəif deyildir. Azərbaycan və Şərq ədəbiyyatında onlarla “Leyli və Məcnun” yazılıb. İkisi zirvədir: Nizami və Füzuli “Leyli və Məcnun”ları. Bəzən onları müqayisə edərək birini real, digərini romantik, birini dünyəvi, digərini sufi-ürfani eşqin təzahürləri kimi təhlil etməyə cəhd edirlər. Bütün “Leyli və Məcnun”larda nə varsa, eşq, hüsn, tövbə, nəsihət, vida, qəm, imtina – Məcnunun atasından, Leylidən imtinası, hamısı Nizami dühasının ərsəyə gətirdiyi metaforadır, heç kim, hətta dahi Füzuli də ustadının yaratdığı bu çərçivədən çıxa bilməyib, daha doğrusu çıxmaq istəməyib.

Südabə Ağabalayeva Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvi: Dialoq təfəkkür tərzi kimi

Yeni əsrin əsas problemlərindən olan mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq çağırışları bəşəriyyətin bədii təcrübəsinin ümumiləşdirilməsini və mənimsənilməsini zərurətə çevirir. Bu təcrübə mədəniyyətlər və dəyərlər sistemini təşkil edən nümunələr arasındakı əlaqəni və münasibətləri aşkara çıxarır. Bu qarşılıqlı əlaqə və təsirlər, nüfuz etmə və asılılıq ümumbəşəri dəyərlər sistemini zənginləşdirir. Bəşəri ideal axtarışlarının çağdaş mərhələsində yaradıcılığının ən ümumi səciyyəsi kimi humanizm və harmoniya ifadələrini xatırladan Nizami Gəncəvinin obrazı diqqət mərkəzindədir. Onun yaradıcılığı bəşəriyyətin mədəni – mənəvi orbitində "məhz milli Azərbaycan hadisəsi və fenomeni kimi” (Y. Qarayev) qəbul edilməsində əsaslı şəkildə israrlıdır. Nizami Gəncəvi bütün yaradıcılığı ilə dialoqa açıqdır. Bu yaradıcılığın mərkəzində duran insan düşüncəsi çağırışa, dəvətə köklənib. Belə yaradıcılıq nümunələri müqayisənin fərqlərin yox, ortaq, ümumi, yaxın olan xüsusiyyətlərin axtarılmasında faydalı olduğunu xatırladır. “Dialoq tərəflər arasında fərqli və ixtilaflı məsələlərin deyil, müştərək məsələlərin 36 ön plana çəkilməsinə üstünlük verməlidir” (Quran. Ali – İmran, 64) Dialoqun əsaslarının islam təsnifi ilə səsləşən daha bir məqamsa, Nizami qəhrəmanlarının dialoq mədəniyyəti ilə bağlıdır. Nizaminin əsərlərində dialoq zor və təzyiq vasitəsi deyil, əksinə bu mükamilələrdə hər bir fikir, niyyət nəsihətlə, xoşluqla aşılanır. Həyati təcrübənin nəticələri öyüdvari tonu ilə fakt qarşısında qalan insanın heysiyyətinə toxunmağa yox, səhvdən düzgün nəticə çıxarmağa sövq edir. “Xəmsə”yə daxil olan bütün əsərlərdə yazıçı məramı insanları bir – birini və başlıcası, özünü tanımağa, imkan və mövqelərin düzgün qiymətləndirilməsinə səfərbər edir. İskəndərin Bərdə hökmdarı Nüşabə ilə görüşü, Bəhramın Fitnə ilə ov zamanı dialoqu, “Sirlərxəzinəsi”ndə münasibətlər kaleydoskopu ali və əxlaqi dəyərlər axtarışının yekunu ilə səsləşir və ən müxtəlif etnokonfessional düşüncələrin ortaq məxrəcinə səmtləndirir ki, bu da bəşər nəslinin eyni mənşəli olmasını xatırladır: “…Allah insanları bir nəfsdən xəlq etmişdir”(Quran. ənNisa, 1). Bu günkü kommunikativ cəmiyyətdə insanın təcridolunması, tənhalığı və özgələşməsi informasiya inqilabının mənfi sosial-mənəvi nəticələrindən bir ikimi xarakterizə olunmaqla yanaşı, insanlar arası və eləcədə ölkələr arası münasibətlərə də sirayət edir. Bu isə, ünsiyyətə yox, qarşıdurmaya aparan təhlükəli yoldur. Məruzədə Nizami Gəncəvinin təfəkkür tərzi olan dialoqa, ünsiyyətə - xilasa aparan yolu onun əsərlərinə istinadla göstərməyə çalışacağıq.

Təhminə Bədəlova AMEA, Ədəbiyyat İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvinin əsərlərində demokratik dövlət quruluşu prinsipləri

XII əsr Azərbaycan poeziyasının və həmçinin dünya ədəbiyyatının müqtədir nümayəndəsi, ölməz yaradıcılığı ilə bütün bəşəriyyətə məxsus olan Nizami Gəncəvinin ədəbi əsərləri təkcə misilsiz sənətkarlıqla qələmə alınmış bədii örnəklər deyil, həmçinin zəngin elmi, tarixi biliklərin bir araya toplandığı qiymətli mənbələrdir. Dövrünün ədəbi-bədii hadisələri kimi, ictimai-siyasi durumuna da biganə qalmayan sənətkarı düşündürən problemlərdən biri də dövlətin idarə olunması prinsip və qaydaları idi. Şairin əsərlərinin bu prizmadan öyrənilməsi göstərir ki, Nizaminin hələ XII əsrdə utopik şəkildə də olsa, təsvir etdiyi azad və müstəqil dövlət quruluşu, onun idarəetmə prinsipləri, hökmdar-rəiyyət münasibətləri müasir baxışlar və görüşlərlə bir çox məqamda üst-üstə düşür. Akademik 37 Teymur Kərimlinin də qeyd etdiyi kimi, “Nizami, bir siyasi-ictimai institut kimi dövlətin rolunu çox yüksək qiymətləndirirdi və xüsusən onun başçısının şəxsi kefiyyətlərinə böyük əhəmiyyət verirdi” (T.Kərimli. Nizami və tarix. Bakı, Elm, 2002. səh.24). Şairə görə, müstəqil və suveren dövlətin möhkənliyinin başlıca şərti onu idarə edənlərin uzaqgörənliyindən və ədalətindən asılıdır. Təsadüfi deyil ki, şair “Xəmsə”sinə daxil olan bütün poemalarda bu problemə toxunmuş və fikirlərini müvafiq illüstrativ hekayələrdə əyani şəkildə canlandırmışdır. Nizaminin fikrincə, hökmdarın ədaləti, yürütdüyü daxili və xarici siyasət xarabalığa çevrilmiş dünyanı yenidən abadlığa döndərər. Nizami Gəncəvinin “müstəqil, azad dövlət necə idarə olunmalıdır” probleminə dair görüşlərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: - hökmdar (dövlət başçısı) ilk növbədə məmləkəti abad etməlidir (“Əgər sən şahsansa, şahlıq mülkünü abad et”); - məmləkətin hər bir vətəndaşı dövlətin sabitliyi və möhkəmliyi üçün birləşməli və hökmdar da məmləkətin (dövlətin) hər bir vətəndaşının taleyi üçün cavabdehlik daşımalıdır (“Sinəni gər, bunlar hamısı sinələrini səninçün gəriblər”); - qoşunun (ordunun) qayğısına qalmaq (Ölkənin və qoşunun xeyirxahı olsan, / bütün ölkə və qoşun da sənə yaxşılıq diləyəcəkdir); - zülmün kökünü kəsmək (Məmləkətin evini yıxan sitəmkarlıqdır / Əbədi dövlət xalqı az incitməkdən hasil olur); - xalq malına göz dikməmək (Elə bil zəiflərin malını ələ keçirdin, ...Onda qiyamət günündə mühakimə başlayanda \ Utanmayacaqsanmı?..); - ədalətli olmaq (Ölkəni yalnız ədalətlə almaq olar. Ədalət məmləkəti abad edən bir zəhmətkeşdir. Məmləkət yalnız ədalətlə əbədi qüdrətli ola bilər) və s.

38 Part VI. Abstracts Panel 6. NIZAMI'S HERITAGE IN THE DISCOURSE OF MEDIEVAL SYMBOLS AND REGIONAL CONCEPTS

NİZAMİ İRSİ ORTA ƏSRLƏR SİMVOLLARI VƏ REGİONAL KONSEPSTLƏR DİSKURSUNDA

Hamlet Isakhanli Khazar University, Azerbaijan [email protected]

Alchemy as a science and metaphor in Nizami's poems

History of Alchemy, one of the most popular areas in history of science and culture, remains a high-interest topic for both the academic and the general reader today, and connects the worlds of science, art, technology, and mysticism. The word alchemy is understood as three types of passionate search and practical activities: attempts to achieve immortality or rejuvenation, ways of transformation of base metal into noble - silver into gold, by the help of “elixir” or the "philosopher's stone", and, finally, industrial alchemy. Alchemy was full of dark secrets and allegory. The paper deals with lifestyle, traditions, philosophical and mystical aspects of alchemy, and its reflection in literature, particularly and especially, in poems of Nizami Ganjavi. The views of prominent poets, philosophers and writers of Middle East and Azerbaijan such as Khaqani Shirvani, Abu Hamid al-Ghazali, S. Suhravardi, Jalal ad-Din Rumi, Ibn Khaldun, M. F. Akhundzade, and several Russian thinkers on alchemy are included and scholarly discussed too.

Məmməd Qocayev Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizaminin eşq fəlsəfəsi

Orta əsrlər və İntibah dövrü istər Qərb, istərsə də Şərq xalqları ədəbiyyatında eşq mövzusu mərkəzi mövqeyə çıxmışdır. “Roland haqqında mahnı”, Dantenin “İlahi komediya”sı, V.Şekspirin “Romeo və Culyetta”sı, Nizaminin, Fizulinin “Leyli və Məcnun”u və i.a. bu mövzuya həsr edilmişdir. 39 Eşq mövzusunun Orta əsrlər ədəbiyyatında mərkəzi mövqeyə çıxması əsrlər dövrü isə, hər şeydən əvvəl, sovet alimlərinin dediyi kimi, istibdad və xurafat dövrü deyil, məhz ruhun oyanışı və ruhun kəşfi dövrüdür. Əgər Antiq dövrün insanı, hər şeydən əvvəl, vücud əhli idisə, vücud kimi özünü dərk edir və yaşayırdısa, incəsənətdə də məhz vücud, fiziki kamillik və fiziki gözəllik əsas estetik kateqoriya hesab edilirdisə, Orta əsrlərdə əsas mövzu kimi məhz ruh, ruhun həyatı və ruhun ifadəsi kimi eşq mövzusu çıxış edir. Nizami yaradıcılığında eşqin bu qədər əsas yer tutması məhz onunla bağlıdır ki, o, novator şair kimi ruhu kəşf etmiş, onun ifadəsi olan eşqi əsas mövzu kimi seçmişdir. Ruhi həyat fiziki həyat qədər güclü əsaslı və dünyəvi bir mövzudur. İnsan fiziki həyatı sevdiyi qədər də ruhi həyatı sevir, ona tapınır özünü onda ifadə edir. Dindəki zahidliyin və guşənişinliyin də mənası məhz bundadır. Orta əsr insanı üçün fiziki həyat ikinci plana keçir, miskin mövcudluq forması kimi inkar edilir. Məcnunun eşqinin möhtəşəmliyi, ilahiliyi, gücü və fəlsəfəsi məhz ondadır ki, burada aşiq məhz eşqdə ruhi mövcudluq tapır və bunda ali, ilahi bir səadət duyur ki, onu da heç vəchlə bəsit nəşələrə dəyişmək istəmir. Ruha tapınmış Məcnun ruhi mövcudluğun, ruhi həyatın, ruhi nəşənin (və ələmin) naminə hər şeyi qurban verir: ata-ananı da , var- dövləti də, dost-aşnanı da, nəhayət, Leylinin özünü də. İbn Salamın ölümündən sonra Məcnun Leyli ilə evlənə və vüsala çata bilərdi, lakin o bundan imtina etdi, çünki ruhi aləmdən, ruhi həyatdan bəsit reallığa, ailə həyatına keçmək istəmədi. Məcnun eşqi öz zirvəsinə çatanda, eşq ali məqsəd olanda, Məcnun həyatının mənasına çevriləndə, o, Leylini tərk edib səhraya üz tutur, onun eşqi artıq səcdə səviyyəsinə çatır, Leyli isə onun səcdəgahına çevrilir. Burada Məcnun eşqi dinə bənzəyir. Bu eşq üçün artıq gözəgörünməz Leyli, yəni Leylinin xəyalı kifayət edir. Bu məqamda Məcnun eşqi bütpərəstlik xislətini dəf edir, yeni mərhələyə ucalır. Bütpərəst üçün gözəgörünməz Allah məqbul deyildi, ona öz Allahını görmək, onu tanımaq, bilmək gərəkdi. Yalnız ruhun oyanışı məqamında Şərq insanı bütdən imtina etdi.Bu proses, yəni reallıqdan, bütpərəstlikdən ruha, imana çatmaq prosesi Məcnun eşqində təkrar olunur, daha doğrusu, Məcnun eşqi bu keçidi qabaqlayır və onun gələcəyindən, onun reallığından xəbər verir.Odur ki, Məcnun eşqi imanın modelidir, din ərəfəsidir. Bu mənada ədəbiyyat dini qabaqlayır. Burada Nizaminin “Leyli və Məcnun” poeması deyil, “Leyli və Məcnun” əfsanəsi nəzərdə tutulur. Beləliklə, Nizaminin eşq fəlsəfəsi, onun ruh fəlsəfəsidir, din ərəfəsidir.

40 Rəhilə Quliyeva Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Nizami Gəncəvinin təhkiyə sistemində ibrətamiz hekayələrin funksional rolu (“Sirlər xəzinəsi”nin əsasında)

“Sirlər xəzinəsi” Nizami Gəncəvinin ədəbi yaradıcılığında önəmli yer tutur. Bu əsər, ilk öncə ensiklopedik məlumatlılıq və fəlsəfi istiqaməti ilə seçilir. Antik filosofları Platon və Hefesli Heraklitin fəlsəfi ənənələrinin davamçısı olaraq, Nizami Gəncəvi öz əsərlərində fəlsəfi ideyalarını ibrətamiz hekayələr vasitəsilə verir. Həcmcə kiçik olan bu mikro hekayələr poemanın böyük təhkiyə formasında təqdim olunur. Hər bir ibrətamiz hekayə müstəqil məzmun və obrazlar sisteminə malikdir. Lakin onlar bir janr çərçivəsinə yerləşdirilərək, bütün təhkiyəyə xüsusi dolğunluq və mükəmməllik gətirir: bütün sosial zümrələri (padşahdan kərpickəsənə kimi) əhatə edən obrazlar silsiləsi yaratmışdır. Lakin bu sistemdə bütün qəhrəmanlar mənəvi-əxlaqi normalar qarşısında bərabər hüquqa malikdirlər. Nizami Gəncəvi Avropa İntibah ideyalarını xeyli qabaqlamış qüdrətli bir humanist filosofdur. İbrətamiz hekayələrində o, həmçinin Covanni Bokkaço, Covanni Françesko Straparola və digər humanist- təhkiyəçilərin ideya çevrəsi və obrazlar sırasını qabaqlamışdır. İbrətamiz hekayələr janrı Nizaminin bütün əsərlərində “Xəmsə” də daxil olmaqla, “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”yə də nüfuz etmişdir. Belə bir fikrə gəlmək olar ki, “Xəmsə”nin hər bir poeması bütünlüklə böyük ibrətamiz hekayədir.

Teymur Kərimli AMEA,Əlyazmalar İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Nizami və Şekspir: Ədəbi obrazın formalaşması tipologiyası (Məcnun, Bəhram, Hamlet)

Praktik ədəbiyyatşünaslığın qarşısında duran vəzifələrdən biri də - əsrlərcə bundan öncə bizdən daha rasional və daha məntiqi düşünən, bəşər xislətindəki alimentar şərə qarşı mübarizəni özünün müqəddəs borcu bilən dahi sənətkarların əsərlərini bir daha çağdaş oxucunun önünə ayna kimi tutmaq və öz eyiblərini göstərməkdən ibarətdir.

41 Bu baxımdan Nizaminin “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” və Şekspirin “Hamlet” əsərlərində şərə qarşı mübarizənin bədii təqdimini müqayisəli şəkildə nəzərdən keçirməyin faydasız olmayacağını düşünürəm. Nizaminin dördüncü poemasının və Şekspir faciəsinin başlanğıcında artıq yetkin bir şər və ona qarşı dayanmış mübariz təqdim olunur. “Yeddi gözəl”də bunlar – ata Yəzdigürd və oğul Bəhram, “Hamlet”də isə - əmi Klavdi və qardaşoğlu Hamletdir. Müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif tarixi-ictimai şərtlər daxilində yazılmalarına baxmayaraq, bu əsərlərdə aparıcı problem–ilahi başlanğıcla doğulan insan xarakterinə şər toxumunun hansı yollarla düşdüyünün və hansı mühitdə inkişaf etmə səbəblərinin bədii araşdırma obyektinə çevrilməsidir.

Dr. Nasrin Faghih Malek Marzban Al Zahra University, Iran [email protected]

An analysis of the conflict between Iranian and Greek discourses, considering Alexander’s character in Nizami’s İsgəndərnamə

Greek discourse versus Iranian discourse, is one of the detectable issues which is rooted in the disagreements that still exist in Iran and many other European and North American countries. The common points of these two discourses are sometimes seen in war and invasion, and sometimes in science. Alexander's attack on Iran and remaining of the Seleucid rulers are among the most important direct encountering between these two discourses. Nizami’s İsgəndərnamə along with İsgəndərnamə in Ferdowsi's Shahmanah describes this invasion, and rebuilds Alexander's character in a lengthy story from an Iranian point of view. Alexander does not have a violent, savage and bloodthirsty character in any of Iran's poems, and, unlike an attacker, he is not subjected to severe blaming by Iranians. In this article, Alexander's characteristics in İsgəndərnamə are studied according to the type of Iranian and Greek discourses. The method of Laclau and Mouffe's discourse analysis, especially in the antagonism concept, is considered in this research. Since the Iranian aristocratic class and the kings' class in the Iranian society are far from the masses, it is as if Alexander's confrontation with Darius has taken place from a point of view that has a tendency to be realistic, and does not consider advocacy for his king as necessary and dignified. Alexander, in comparison to the Mongols and Arab invaders, at the sight of the Iranian İsgəndərnamə is a mythical hero. This state of 42 hatred of the Arab and Mongol invaders and the realistic attitude toward the Western invaders (though more prominent today after the Islamic Revolution) is still present among some Iranian Westernized intellectuals.

Emadeddin Naghipour Western University, Canada [email protected]

Experiences of prohibition and transgression in Nizami’s portrayal of Khosrow and Shirin

This paper will discuss the ambiguous nature of Nizami’s stance regarding objectivity and truth in Khosrow and Shirin. Drawing on Bataille’s Erotism, notions of taboo and transgression are studied in relation to Nizami’s text. Moreover, it will be discussed that the character of the painter and middleman, Shapur, is an ambiguous one who takes on the role of a magician through his thrice painting of Khosrow, mesmerizing Shirin as a result. Drawing on Foucault’s Madness and Civilization, painting is understood as something totally distinct from the linguistic discourse with which Shapur describes Shirin in the beginning, and Farhad later on in the story. Being influenced by painting as such, Shirin adheres to this epitome of desire and transgression on religious and erotic terms, respectively, while balancing them out at the end in death. Consequently, it will be argued that Nizami’s text is a fable without a moral.

Rüstəm Kamal Bakı Slavyan Universiteti, Azərbaycan [email protected]

Qeyri-verbal davranış poetikası ədəbiyyatşünaslıq predmeti kimi (Nizaminin “Xosrov və Şirin” poemaları əsasında)

Son vaxtlar humanitar elmlərdə (dilçilikdə, etnopsixologiyada, ədəbiyyatşünaslıqda) qeyri-verbal semiotika və ya kommunikasiyanın qeyri-verbal komponentləri geniş tədqiq olunur. Nizami Gəncəvi öz əsərlərində kommunikasiyanın qeyri-verbal təsvirinin araşdırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Araşdırmanın bir çətinliyi ondadır ki, orta əsrlərdə Azərbaycanda (geniş mənada İran, Şərq) bir çox sferalar rituallaşmışdı, bir sıra jestlər universal, ümumi xarakter daşıyırdı, amma fərdi jestlərə də rast gəlinir. Məsələn, mənfi emosiya keçirən qəhrəmanın dodaqlarını dişləməsi. Jestlər müəyyən formullarla qeyd olunsa da, amma heç də 43 həmişə məzmunun streotipliyini bildirmir. Onun “Xosrov və Şirin” poemasında epik davranışın poetikasında qeyri-verbal vasitələr polifunksionaldır. Jestlərin funksiyası emosional durumunda baş verən dəyişikliyi göstərməkdir. Dahi şairin qüdrətli söz sənətkarlığı bu jestlərin təsvirinə və geniş yozumuna imkan verir. Nizami mətnlərində jest refleksiya obyekti, hətta ən dramatik situasiyalarda müəyyən xatirələrin, düşüncələrin məzmunu da ola bilər. Nizami Gəncəvinin “Xosrov və Şirin” poemasında jestlər yalnız müəllif təsvirinin deyil, həm də dolayısı ilə subyektiv təsvirin obyekti kimi çıxış edir. Jestləri mətndə müəllifin öz qəhrəmanlarının iç dünyasına diqqəti kimi də səciyyələndirmək olar. Bəzən jest haqqında personaj (Şapur) özü danışır, yəni jestə münasibət hadisənin içindən bildirilir. Müəllif poemada qeyri-verbal vasitələrin təsvirində əvvəlki ədəbi ənənədən yararlansa da, amma dövrün üslub təmayüllərinə uyğun olaraq qeydə alması mümkün haldır. Nizami poemasında ənənəvi jest formullarının təhlili göstərir ki, jestlər ritual-etiket məzmunundan başqa, həm də psixoloji semantikaya malikdir.

44 Part VII. Abstracts

Panel 7. NIZAMI'S HERITAGE IN MUSICAL INTERPRETATION AND APPLIED ARTS NİZAMİ İRSİ MUSİQİ İNTERPETASİYASINDA VƏ TƏTBİQİ İNCƏSƏNƏTDƏ

Eila Tarasti Helsinki University, Finland [email protected]

Two woman composers - originalities and analogies in comparison regarding the Finnish and Azeri musical cultures

Helvi Leiviskä (1902-1982) , the only Finnish woman symphonist after Jean Sibelius, and Adila Huzeyin-zade (1916-2005) pursued their composer careers in completely different cultural environments. Yet, their outputs display interesting similarities and analogies. They wrote in all musical genres, including cinema music, chamber music, vocal output, symphonic works. They both had their 'masters' as their teachers - Leiviskä was pupil of the Finnish composer Erkki Melartin and Huzeyin-zade was the favourite student of Uzeyir Hazibeyov. Hazibeyov’s opera Layla and Magnun, was a case in which Nizami was set in tones and showing fascinating combination of authentic Azeri folk music with the style romantic opera. In Finland, the impact of Kalevala is to be distinguished in all art music from Sibelius and his original Finnish melodic conception until Helvi Leiviskä, and her works with either explicite or implicite references to folk music. They both, Leiviskä and Huzeyin-sade had a perfect classical training in musical practice and reached high artistic level. They were both pioneers in their countries of women making composer's careers. Both wrote sonatinas which have remained in the common repertoire in their countries. They represent two interesting and challenging versios of neoclassical style." As a case one might analyze and compare the sonatinas by both composers, the sonatina for piano by Leiviskä, a typical neoclassical work, and the sonatinas for violoncellos and piano by Huzeyin-sade, masterful miniature pieces.

45 Asli Samadova Curator and museum specialist, Italy-Azerbaijan [email protected]

Nizami Ganjavi's oeuvres a source of inspiration for contemporary art, dance and cinema and means of building successful cultural diplomacy

Although Nizami Ganjavi’s influence is still strong in the Middle East, the Caucasus, and Central Asia, in the wider world, his oeuvre remains almost unknown beyond a narrow academic circle. In modern times, a literature piece becomes famous if included in a curriculum or is referred to in another creative form. The presentation focuses on a series of interventions united under ‘Milli Irsimiz’ (aka. MI Project) curatorial initiative that includes 3 streams – Academic, Education and Contemporary Art. Since 2015 MI Project applies Gail Lord’s Soft Power principles and Michael M. Kaiser’s The Cycle management theory to develop cross-disciplinary projects linked to Nizami Ganjavi’s works in which academic knowledge and information is transmitted to creatives who subsequently reinterpret and reimagine Nizami’s legacy in their works. By doing so, the project builds bridges between generations, geographies and connects supporters and professionals all over the world. The current focus is on ‘Seven Beauties’ poem (1197) and the aim is to develop a travelling group exhibition in which each artwork is an artistic manifestation of a story narrated to King Bahram by each of seven princesses about their favorite color. The versatility and vision of Nizami Ganjavi allow multiple points of entry and levels of interpretation transmitted with the means of visual arts, performance, dance, music and cinema. ‘Vertigo’ sound installation at Shirvanshahlars Palace dedicated to red is the first commissioned project. Its non-linear narration and overlapping sound is a metaphor of cross-cultural mutations and the centuries-long drift of Nizami’s story in European culture. Nizami Ganjavi was ahead of his time in advocating gender equality and intercultural dialogue – the topics also tackled in ‘Vertigo’.

46 Maria Teresa Giaveri Academy of Science, İtaly [email protected] [email protected]

Nezami Ganjavi’s princess from the ‘Seven Beauties’ poem and the Western art

The study of a story about a fascinating and fatal Slavonic princess found in Nezami Ganjavi’s ‘Seven Beauties’ poem is a twofold. From one side, a scholarly research may focus on how the nameless princess became Turandot in Western literature: the character appears in the early 18th century France in fairy tales publication titled the ‘Thousand and One Day’ by French traveller Pétis de la Croix, later it spreads geographically to Italy, Germany and drifts to the theatre, cinema and opera. From another side, still mysterious and stimulating to investigate, is a study that focuses on the specificity of the novel by Nezami, where the reasons for the challenge and the type of questions asked by the princess are much more than a simple game of riddles: the protagonist described by the Azerbaijani poet resembles “angelic woman” (“donna angelicata”) character popular in the 14th century Italian poetry and "belle dame sans mercy" of the French poetry of the fifteenth century.

Cəmilə Həsənzadə AMEA, Memarlıq və İncəsənət İnstitutu, Azərbaycan [email protected]

Orta əsr Azərbaycan miniatür boyakarlığında Nizaminin “Xəmsə”si

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin bəəşr mədəniyyəti xəzinəsinə əbədi daxil olmuş, onu zənginləşdirmiş ölməz "Xəmsə"si əsrlər boyu Şərq xalqlarının bədii yaradıcılığının bir çox sahələri üçün tükənməz ilham mənbəyi olmuşdur. Şərq poeziyasinin ən yüksək nailiyyətlərini özündə cəmləşdirən "Xəmsə" poemaları Yaxın və Orta Şərq ədəbiyyatı və incəsənətinin inkişafına böyük təsir göstərmiş və bu gün də göstərməkdədir. Dünyanın bütün böyük muzeylərində, kitabxanalarında və şəxsi kolleksiyalarında — Londonda, Parisdə, Nyu-Yorkda və Vaşinqtonda, İstanbulda, Tehranda, Qahirədə və başqa şəhərlərdə Nizami "Xəmsə"sinə XIV-XVII əsrlərdə Yaxm və Orta Şərq ölkələrinin müxtəlif miniatür 47 rəssamlıq məktəbləri tərəfindən çəkilmiş əlyazmaları saxlanılır. Bunların arasında üç Təbriz nüsxəsi Şərq miniatür boyakarlğının ən yüksək zirvəsini təşkil edirlər. Bunlardan birincisi 1405-1410-cu illər "Xosrov və Şiriın” poemasının əlyazması (Vaşinqton, Frir qalereyası), ikincisi 1481-ci il tarixli Yaqub bəy Ağqoyunlunun əmri ilə hazırlanmış nadir "Xəmsə" əlyazması (İstanbul, Topqapı muzeyi) və "Xəmsə"nin 1539-1543-cü illərə aid məşhur şah Təhmasibin nüsxəsidir (London, Britaniya Muzeyi).

48 Part VIII BRIEF CV

Afaq YUSIFLI

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan və dünya ədəbiyyatı kafedrasının müdiri 1988-ci ildə H.Zərdabi adına KDPİ-ni bitirmiş, 2011-ci ildə AMEA- nın Ədəbiyyat institutunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Tədqiqatlarının əsas istiqaməti: klassik Azərbaycan ədəbiyyatının müasir ədəbiyyata təsiri, ədəbi obraz və tarixi reallıq problemlərinin müqayisəli təhlili, ədəbi nümunələrin tədrisi məsələləri. 5 kitab, 30-dan çox məqalənin müəllifidir. Respublikadan kənarda - Türkiyə, Rusiya, Gürcüstanda məqalələri nəşr edilmişdir. Bir çox nüfuzlu Beynəlxalq konfransların iştirakçısıdır.

Anuar GALIYEV

Doctor of Historical Sciences, Professorat the Kazakh National University and Kazakh University of International Relations and World Languages, Almaty, Kazakhstan. Member of the International Advisory board of the Academy of Cultural Heritages (Finland) Member of the Executive Board of the International Association of Semiotic Studies

Conferences and International Projects: Since 2014 participant of the International Project “Cultural Heritage” (Finland) Participant of the International Conferences at Kazakhstan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Ukraine, Georgia, Russia, Lithuania, Poland, Hungary, Finland, USA, Turkey, Iran, Japan.

Publications: 250 monographies, textbooks and articles were published in Kazakhstan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Tadzhikistan, Turkmenistan, Azerbaijan, Mongolia, Georgia, Ukraine, Russia, Lithuania, Iran, Turkey, India, Japan, Australia, USA, Poland, Hungary, Finland, Germany, Italy etc.

49 Asli SAMADOVA

An independent curator and art manager based between Milan (Italy) and Baku (Azerbaijan). Since 2014 Asli has collaborated with leading international museums in Europe and USA - GWU Textile Museum, Victoria & Albert Museum (V&A), Pinacoteca di Brera, Islamic Art Museum in Berlin, Metropolitan Museum of Art, Textile Museum of Sweden- Borås - on a number of learning, exhibition and cultural projects. Since 2015 Asli works as an external consultant to the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. As a curator of Family Festival at a MuseumAsli has introduced family-focused activities and trained staff in Azerbaijan’s two major museums, Azerbaijan Carpet Museum and Azerbaijan National Museum of Art (ANMA). The festival is included in ICOM CECA Best Practice 6th edition. Asli is the recipient of UNESCO Participatory Programme grant and the author of the first museum learning block dedicated to carpets and textiles and a children’s book Magical Carpet of Ali and Zumrud (2016) published in 2017 in Azerbaijani and Russian by 3 alma TEAS Press. Asli is a curator of Silk Treasures: Azerbaijani Embroideries from the 16th-18th centuries’ exhibition at ANMA with – the first museum exhibition on this subject with international loans from major museums and private collections. Stars of the Caucasus: Silk Embroideries from Azerbaijan, a book-catalogue published by London-based Hali Publications Ltd., is the first academic book on the topic of Early Azerbaijan Embroideries that engaged leading international scholars and museum curators to work on this unique edition. Silk Treasures was a part of the 5th International Symposium on Azerbaijani Carpets (ISAC), of which Asli was a project leader in charge of overall concept, strategic partnerships with international and local stakeholders and cultural programme that included three exhibitions, experimental mugham concert Bahariyya, evening receptions, Azerbaijan Carpet Museum storages visits and HALI Carpet Tour as well as Carpet Conversation panel discussion on contemporary art, a part of ISAC Academic programme.

Aydin TALIBZADEH

Professor is the head of Theatre Studies department of Azerbaijan State Art and Culture department. He is the theatre critic, researcher, writer and professor of Azerbaijan State Culture and Art University. Member of international institutions and organizations such as IFTR, UNIMA, 50 ASSITEJ. Author of the books “The Master and the Mirror”, “Mehdi’s mystery or the concept of hamletizm in art”, “Thousand masks and I”, “The Theatrical Frescos”, “The History of the East Theatre”, “The Theatre and Theatrics in İslamic Culture” and more than 500 articles published worldwide. He is also an author of several novels like “The model of the butterfly 102”, “Abuhyub”, and the plays like “Tubinot”, “Pokémon” and “The Aunt”.

Bella MUSAYEVA

Professor, PhD from M. Lomonosov Moscow State University (1972). She got her upper doctorate degree also from M. Lomonosov Moscow State University (1991). She works at Baku Slavic University since 1965 year, and now is lecturer on Theory of Literature and Azerbaijani Literature of XX century. She worked as a head of Azerbaijani Language and Culture at the Translation Faculty, Moscow State Linguistic University in 2007-2016. Prof. Musayeva presented her papers at Moscow, Tashkent, Tbilisi, Vilnius, Riga, Almaty, London, Berlin. She is an author of more than 100 papers.

Christine VAN RUYMBEKE

(Ph.D 1997) is Soudavar Senior Lecturer in Persian Studies at the FAMES in Cambridge (UK).(http://www.ames.cam.ac.uk/directory/vanRuymbeke)

She obtained her PhD in Persian studies at the Université Librede Bruxelles (Belgium) and taught for several years at her home university before moving to Cambridge in 2002. She works on classical (or pre- modern) Persian literature, with a special focus on the masnavis of Nezami of Ganja (12th c. AD) and on the Persian versions of the Kalila and Dimna fables (12th- 16th c. AD). She has published extensively on these and other topics related to Persian literature. Her new monograph, Kashefi’s Anvar-e Sohayli. Rewriting Kalila and Dimna in Timurid Herat, was published by Brill (Leiden) in 2016. A previous book, Science and Poetry in Medieval Persia. The Botany of Nizami’s Khamsa, received the World-prize for the Book of the Year of the Islamic Republic of Iran, in February 2009.

51 Djamila HASANZADEH

PhD of Art, took her doctorate in 2002 and was awarded the degree of Doctor of Art. She has published more than 160 research works, among them 4 manuals for students of Fine-Arts, 9 monographs. H. Djamila participated in many international Conferences and Symposiums in Baku, Moscow, Petersburg, Paris, Tabriz, Vilnius, Tashkent, Dushanbe & other cities. Two of her scientific mission to Paris (two and one month) was sponsored by Ministry of Culture of France.

Eero TARASTI

University of Helsinki 1967-1975, Ph.D. at the University of Helsinki 1978 Music studies (piano) at the Sibelius Academy, Helsinki 1967-1975 Studies abroad: Music: Vienna 1972 Paris 1973 (Ecole Normale de Musique), with Jacques F é vrier 1974-75 University: Paris 1974-75 (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales) Rio de Janeiro 1976 (Universidade Federal) Career Professor of Arts Education, University of Jyv ä skyl ä (Middle Finland) 1979-83 Professor of Musicology, University of Jyv ä skyl ä 1983-84 Professor of Musicology, University of Helsinki, since 1984 Academic Activities: President of the IASS/AIS (International Association for Semiotic Studies), since 2004 Vice-President of the IASS/AIS in 1990-2004 Founder and President of the Semiotic Society of Finland, since 1979 Founder and President of the Music Society of University of Helsinki, since 1989 Director of the International Semiotics Institute at Imatra, Finland (ISI) since its foundation in 1988 Director of the international research project Musical Signification since 1986 Memberships: Member of the Executive Committee of the IASS/AIS (International Association for Semiotic Studies) since 1979- Member of the Academia Europaea since 1987 Member of the Academy of Informatization, Moscow since 1994 Member of the Board of the South- Eastern European Semiotic Center, Bulgaria, since 2000 Member of the Grant Selection Committee for the International Kyoto Prize, Japan, 1996 Member of the Wihuri Foundation International Prize Committee 2000,2003, 2005 and 2009 President of the Finnish Musicological Society 1995-98 President of the Finnish Society for Aesthetic 1986-87 Member of the Finnish Science Society since 1998 Member of the Scientific Academy of Finland since 1990 Member of the Board of Niilo Helander Foundation Member of the Board of Pro Musica Foundation 1984-2010 Member of the Board of Promotion of Finnish Art Music Foundation 52 Member of the Council for Arts Education by the Finnish Parliament, 2011- Member of the Cultural Board of Southern Savo Region, Finland, 2011- Member of the International Editorial Board of Seemiootikee , Sign Systems Studies, University of Tartu Member of the International Editorial Board of the Journal DeSignis (Publicacion de la Federaci ó n Latinoamericana de Semi ó tica) Member of the International Editorial Board of the Journal ’ Signa ’ (Spanish Society of semiotics) Member of the Editorial Board of Interdisciplinary Studies in Musicology (Poznan) Member of the Editorial Board of “ Lithuanian musicology ” Member of the Advisory Board of TRANS (electronic journal on musicology and ethnomusicology, Barcelona) Member of the Advisory Panel of “ Musica Humana ” , Journal of Korean Institute of Musicology Member of the Advisory Board of “ Perspectiva Interdisciplinaria de Musica ” , UNAM, Mexico Member of the Honorary Committee of LEXIA, Journal of Semiotics, Turin, Italy Member of the Editorial Board of Jean Sibelius Gesamtausgabe Chief Advisor of the Chinese Semiotic Studies, Nanjing Normal University Press Member of the Editorial Board of Revista EIMAS (Encontro Internacional de M ú sica e Arte Sonora), Universidade Federal de Juiz de Fora, Brasil (from 2011 on) Member of the Scientific committee of the publishing series Th é ories et critiques, at L ’ Harmattan, Paris, since 2011.

Eila Marita Elisabet TARASTI

A pianist and musicologist, pedagogue. Started her piano lessons at Jyväskylä Conservatory, with Johann Strohofer and Leea Isotalo and then studied at Sibelius Academy in Helsinki with professor Timo Mikkilä and Izumi Tateno. She continued her music studies in Paris a.o. with Jacques Février, in Rio de Janeiro with Miguel Proenca and in Bloomington with Luba Edlina Dubinsky. There she also studied piano pedagogy at the doctoral seminar of professor Joseph Rezits. She has attended master- classes of Jan Hoffman and Bruno Seidlhofer. Eila Tarasti has played recitals and given lecture concerts in many countries. She is also a musicologist (MA, Helsinki University) specializing in the music of the Finnish composer Helvi Leiviskä (1902-1982). She has published a lot of articles on Finnish music and musical semiotics. Her most recent work is the biography of the afore-mentioned composer Helvi Leiviskä, life and work (Helsinki: Academy of Cultural Heritages 2017) Eila Tarasti is a piano teacher at Helsinki University (1999-2016) and has earlier worked as a teacher and pianist at Vantaa Music Institute, Eastern Helsinki Music Institute and Helsinki Conservatory and as a 53 research assistant at Imatra International Semiotics Institute. She is running the Piano Circle at the Music Society of Helsinki University.

Emadeddin NAGHIPOUR

PhD candidate in Comparative Literature Modern Languages and Literatures, Western University Research Interests: Documentaries and films narrative; Translation Studies; Late modernist poets (Basil Bunting, Ezra Pound); British Fin de Siecle poetry; German idealism; Freud, Lacan, and psychoanalytical Reading; Derrida; nostalgia in novels by expatriate artists; social & literary exchanges between Iran and Britain.

Eva-Maria AUCH

Professor, PhD from Promotion (PhD) in Modern History at EMAU, Greifswald (1985) with dissertation: ‘The role of Islam in the Concept of Society and Domestic Politics among the Libyan political elite, 1969 – 1983`. She got her Habilitation degree in Eastern European Studies at RFWU, Bonn (2000), withthesis on ‘Identity Changes among South Caucasian Muslims in the Processes of Social Transformation, end of the 18th – beginning of the 20th century’/ She graduated also from Faculty of Oriental Studies, Baku University, Azerbaijan; Diploma (M.A.) with distinction on ‘The Role of Muhammad Abduh in the Development of the Arabic Press’ (1979). Her researchfields coversEastern European, Russian and Soviet History, Caucasian and Central Asia Studies (Russian Colonialism, Russian, Soviet and post-Soviet Islam policy. Secessionist Conflicts and interethnic relations in post communist societies (particular focus on Russia, the Caucasus and Central Asia). She has published more than 40 monographs, participated at the research projects by Volkswagen Foundation research project ‘Mirrors: Muslim Images of the Russians and Russian Images of the Muslims in the Russian Empire’ („Zerrspiegel: Das Bild der Muslimebei den Russen und umgekehrt: das Bild der Russenbei den Muslimenim Russischen Reich’) – Team leader with Prof. Paul) (2001), and Preparation of DFG interdisciplinary projects on ‚Processes of nation building among the Peoples of the former Soviet Union’ (‘Prozesse des nation-building bei Völkern der ehemaligen Sowjetunion’) at Hamburg University (2000).

54 Fidanə MUSAYEVA

1996-cı ildə N.Tusi adına Azərbaycan Pedaqoji Universiteti bitirmiş, 2005-ci ildə Naxçıvan Dövlət Unversitetində namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 2 monoqrafiyanın və 20-yə qədər məqalənin müəllifidir. Bakı Slavyan Universitetində və Moskva Dövlət Universitetinində Azərbaycan ədəbiyyatı, Orta Əslər Azərbaycan ədəbiyyatı fənnlərini tərdis edir.

Gaga LOMIDZE

Professor, Dr. currently the Head of the Department of Literary Studies and Comparative Literature at the Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, he also teaches the Theory of Literature at the Tbilisi State University. He graduated from the Tbilisi State University in 1995 and completed his PhD at the Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature. He is President of Georgian Comparative Literature Association (GCLA) and a member of International Comparative Literature Association (ICLA). Author of numerous critical articles and scientific papers, he is the translator of eight scientific books (Yuri Lotman, Peter Burke, Boris Groys, etc.), and has collaborated in the translation of a ninth. He is currently a board member of the Siesta publishing. He selected and edited an anthology of contemporary Georgian poets “6 Georgian Poets” that was published in UK (Arc Publications, London, UK, 2016).

Hamlet ISAKHANLI

Prof. Dr. Founder of Khazar University Chairman, Board of Directors and Trustees Founding Member of Eurasian Academy Khazar University 1970 – 1973: PhD in Mathematics, Institute of Mathematics, Academy of Science of Azerbaijan and Faculty of Mathematics and Mechanics, Lomonosov Moscow State University 1983: D.S. (Doctor of Science) in Mathematics, V.A. Steklov Institute of Mathematics, Soviet Academy of Science, Moscow. More than 300 publications: research articles in Mathematics, Education, Humanities and Social Sciences; monographs, textbooks and creative writings in Mathematics, Education, Language and Translations

55 Studies, Poetry. Editor of numerous textbooks, books, dictionaries, transactions of conferences, journals.

Ilham MAMMEDZADEH

Prof. is the Director of Institute of Philosophy, Sociology and Law of Azerbaijan National Academy of Sciences (since 2018). Earlier he served as a chief of Department of Ethics and Aesthetics at the same university. Dr. Mamedzade is the president for Society of Philosophy of Azerbaijan and Vice-President of Public Center of Political Technologies. He graduated from Lomonosov Philosophical Faculty, Moscow State University (1975), and PhD from Institute of Philosophy of Academy of Science, Moscow (1990). His research interests cover politics and moral, the theory of civil society, political of ethics and he was involved in 20 grant projects. He is an author of more than 160 articles, 14 monographs and books, editor-in- chief for 10 books, among them «Civil Society and National Ideology: Philosophy of Political Process in Azerbaijan», «Civil Society in Azerbaijan. Problems and Perspectives», «Introduction to Ethics», “About Philosophy”, “Philosophy of Mutual influence of cultures and settlement of Germans in the Southern Caucasus” Baku “Print-E-Service”.

İlqar PAŞAYEV (FƏHMİ)

Şair, yazıçı, kinodramaturq, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Yaradıcılıq məsələləri üzrə katibi. 1992-1996-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsində təhsil alıb. 1995-ci ildən bədii yaradıcılıqla məşğul olur. Uzun illər Bakı və Abşeronda əruz məclislərinin iştirakçısı olub. Müxtəlif ədəbi əsərlərdən ibarət səkkiz kitabı dərc edilib. 2002-ci ildə "Axırıncı qatar" ("İtlər") pyesi Cənnət Səlimova tərəfindən səhnələşdirilib, "Ölüm növbəsi" (2009, rejissor Fikrət Əliyev), "Aktrisa" (2010, rejissor Rövşən İsax), "Dərvişin qeydləri" (2011-2012, rejissor Eldar Quliyev) "Axırıncı dayanacaq" (2013-2014, rejissor Fikrət Əliyev) və başqa ssenariləri dövlət sifarişi ilə Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən ekranlaşdırılıb. 2003-cü ildə Azərbaycan Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin "İlin ən yaxşı gənc şairi" mükafatına, 2007-ci ildə "Rəsul Rza" ədəbi mükafatına, 2008-ci ildə Rusiyada MDB ölkələri gənc şairləri arasında keçirilən Poeziya yarışının diplomuna, 2011-ci ildə isə "Bakı tarixindən kollaj" əsərinə görə "Humay" mükafatına layiq görülüb. 56 Onun romanı əsasında çəkilən "Aktrisa" filmi 2011-ci ildə Kann kinofestivalında ilk dəfə Azərbaycan pavilyonunun açılışında nümayiş etdirilib. Əsərləri bir çox xarici ölkələrdə nəşr edilib. Uzun illər AYB-nin "Ulduz" jurnalında işləyib. Bir müddət Xəzər Universitetində "Creative Writing" (Yaradıcı yazı) fənnindən dərs deyib. Hazırda Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Yaradiciliq məsələləri üzrə katibi vəzifəsində çalışır. Azərbaycan Dövlət Televiziyasında yayimlanan "Məclisi-Üns" ədəbi verilişinin aparıcı-redaktorudur.

Inkar KURAMAYEVA

A 3nd year PhD candidate in General, Comparative and French Languages and Literatures at the University of Upper-Alsace (Mulhouse, France). She obtained a research scholarship of the “Chaire Nizami Gandjavi de la Faculté des Lettres, Langueset Sciences Humaines de l’Université de Haute-Alsace” in 2015 and is preparing her thesis under the supervision of Greta Komur-Thilloy with a co-director of Michael Barry (Princeton University, the USA). The thesis focuses on the representation of the myth of Amazons in Eastern literature, especially in the poems of Ferdowsi and Nizami.

Irakli KENCHOSHVILI

Date and place of birth: 29. X. 1936, Kutaisi (Georgia) Education: 1955-1960, Tbilisi State University. Academic Degree: 1966 – Candidate of Philology; 2000 – Doctor of Philology. Work Experience: 1964-1966 - State Committee of Cinematography of Georgia, Editor. 1966-1990 - Comparative Literature Department, Researcher, Rustaveli Institute of Georgian Literature. 1990-2003 - Comparative Literature Department, Head of the Department. Rustaveli Institute of Georgian Literature. From 2004 - Department of Literary Theory and Comparative Studies, Chief Researcher, professor. 2004- 2008 - Parliament of Georgia, MP.

57 2008 - Parliament of Georgia, Deputy Chairman of the Committee for Integration in Europe. Member of the Academic Council of Rustaveli Institute of Georgian Literature. Member of the editorial board of “Sjani (Thoughts)”, Georgian Journal of Literary Theory and Comparative Literature. Foreign Languages: English (fluent), Italian (Average), Russian (fluent). Author of the books: “Galaktion Tabidze and European Literature” (1973), „Alexander Chavchavadze. Works” (Compiled and Introduction, 1986), “Critical Researches” (1999), “In the World of Galaktion Tabidze”,1999), “Anthology of Georgian Lyrical Poetry – 1765-1825” (Compiled an Introduction, 2014).

Irma RATIANI

A literary theoretician and translator, Doctor of Philological Sciences (2003), Professor (2004), full professor at the Tbilisi State University (since 2006). Head of the Department of General and Comparative Literary Studies; Director of Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature; Editor in Chief of Annual Scientific Journals Sjani (Thoughts) and LitInfo; Member of a number of international scientific organizations and associations. Irma Ratiani graduated from the Tbilisi State University (specialization Theory of Literature) in 1989. She received Candidate of Philological Sciences degree from Tbilisi State University in 1992, and Doctor of Philological Sciences (PhD) degree in 2003. From 2004-2006 she was a Head of the Department of Literary Theory at ShotaRustaveli Institute of Georgian Literature. From 2006 to present she is a director of the ShotaRustaveli Institute of Georgian Literature. From 2006 to present she is a Head of the Department of General and Comparative Literary Studies at Tbilisi State University. In 1997-1998 and 2002 she received JSPS Japan Society for the Promotion of Science Scholarship and she was working at the Faculty of Language and Culture, at Osaka University, Japan. Author of several monographs, books, textbooks and more than 80 scientific articles; Editor of the book - Totalitarianism and Literary Discourse. 20th Century Experience” (published by Cambridge Scholars Publishing in 2012). In 2008 she published “100 Verses from Old Japan”, translations with comments. 58 2008 –2013 President of Georgian Comparative Literature Association (GCLA) (http://geclaorg.ge/structure.htm) 2006 to present a member of International Comparative Literature Association (ICLA) (http://www.ailc-icla.org/site/) 2013 Awarded with the Presidential Order of Excellence 2013 Awarded with the Taras Shevchenko Order of Honor 2012 Awarded with the GrigolKiknadze Prize for the best monography

Ismail SERAGELDIN

Prof. is a founding Director of the Bibliotheca Alexandrina the new Library of Alexandria, inaugurated in 2002, is currently, Emeritus Librarian, and member of the Board of Trustees of the Library of Alexandria. He serves as Chair or Member of a number of advisory committees for academic, research, scientific and international institutions and civil society efforts, including as co-Chair of the Nizami Ganjavi International Center (NGIC), and serves on the Advisory Committee of the World Social Science Report for 2013 and 2016, as well as the UNESCO- supported World Water Scenarios (2013) and the executive council of the Encyclopedia of Life (2010) and Chairs the Executive Council of the World Digital Library (2010). He also co-chaired the African Union’s high level panel for Biotechnology (2006) and again for Science, Technology and Innovation (STI) in 2012-2013, and was a member of the ICANN Panel for the review of the internet future (2013). With twenty-one honorary doctorates and a PhD from Harvard University, Dr. Ismail Serageldin is considered a specialist on sustainable development issues, particularly related to scientific and agricultural development. He is former Vice President of the World Bank, and the current director of the Bibliotheca Alexandrina, the Library of Alexandria, in Egypt. His areas of study include biotechnology, rural development, sustainability, and the value of science to society.

Kamran TALATTOF

M.A. in Comparative Literature (Literary Theory), Program in Comparative Literature, The University of Michigan, Ann Arbor, 1994. Ph.D. in Near Eastern Studies, Department of Near Eastern Studies (Persian Language and Literature), The University of Michigan, Ann Arbor, 1996. 59 Touba and the Meaning of Night by Shahrnush Parsipur, introduction by Kamran Talattof, translated by Havva Houshmand and Kamran Talattof. New York: Feminist Press, 2006. Women Without Men by Shahrnush Parsipur, introduction by Kamran Talattof, translated by K. Talattof and J. Sharlet. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1998), 131 pages. Also published as Women Without Men with a "translator's afterward" by Kamran Talattof. New York, NY: Feminist Press at the City University of New York, 2004. HONORS AND AWARDS: Choice's Annual Outstanding Academic Titles, 2011, for Modernity, Sexuality, and Ideology in Iran: The Life and Legacy of a Popular Female Artist, Syracuse: Syracuse University Press, 2011. http://lqp.arizona.edu/node/4748 The Latifeh Yarshater Award (ISIS), 2012, for Modernity, Sexuality, and Ideology in Iran: The Life and Legacy of a Popular Female Artist, Syracuse: Syracuse University Press, 2011. http://iranianstudies.com/awards/latifehYarshater/ Magellan Circle Grant, SBS, University of Arizona, 2009 Kamran Talattof 39 Several grants for the promotion of the instruction of the Persian language at the University of Arizona and research founding for students and support of the production of teaching materials The Iranian Council for Persian Literature Award (placard and monetary) for teaching and research in the area of Persian language and literature, summer 2005, Tehran.

Qorxmaz QULİYEV

Azərbaycan ədəbiyyatı tarixçisi, filologiya elmləri doktoru (1990), professor (1992). 1941-ci ildə anadan olmuşdur. O, 1970-ci ildə Azərbaycan Dövlət Dillər İnstitutunun fransız dili fakultəsini bitirmişdir. Keçən əsrin 70-80-ci illərdə Əlcəzairdə fransız-rus dili tərcüməçisi, Strasburq Universitetində mühazirəçi kimi fəaliyyət göstərən, 90-cı illərdə Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru vəzifəsində işləyən Qorxmaz Quliyev 1999-cu ildən Azərbaycan Universitetinin professorudur. Q.Quliyevin "Azərbaycan ədəbiyyatının poetikası" (1992) monoqra- fiyasında Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər", "Dəli yığıncağı", "Poçt qutusu" əsərləri təhlil olunmuşdur. "Statistikadan dinamikaya" adlı məqaləsində o, Azərbaycan ədəbiyyatında fərdi daxili xarakterin ilk dəfə C.Məmmədquluzadənin yaradıcılığında meydana gəldiyini dəlillər və elmi təhlil yolu ilə sübut edir. "Dəlidən doğru xəbər" (1999) kitabındakı "Absurd teatr". Məmməd- quluzadənin "Dəli yığıncağı" faciəvi komediyası Ö.İoneskonun "Kərgə- danlar" komik faciəsi işığında" məqaləsində C.Məmmədquluzadənin 60 yaradıcılığı XX əsrin 50-ci illərində təşəkkül tapmış və bu gün Avropa dramaturgiyasında aparıcı meyllərdən biri olan absurd teatr konsepsiyası kontekstində araşdırılır. Professor Qorxmaz Quliyev eyni zamanda XX əsrin əvvəllərində Qərb ədəbiyyatşünaslığında hakim mövqe tutan ədəbi-estetik konsepsiya və cərəyanları ilk dəfə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığına təqdim edən alimlərdən biri, Qərb ədəbiyyatının Azərbaycandakı ən məşhur tədqiqatçılarındandır. Görkəmli alim, filosof, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas Qorxmaz Quliyev 6 elmi monaqrafiya, 2 dərs vəsati, 150-dən artıq elmi məqalənin müəllifidir.

Mahirə QULİYEVA

Mahirə Həmid qızı Quliyeva 1972-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinin Ərəb filologiyası bölməsini şərqşünas-filoloq ixtisası ilə bitirdikdən sonra – AMEA Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda öz elmi fəaliyyətinə başlamış, 2002-ci ildən Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyir. O, 1984-cü ildən başlayaraq Azərbaycan ədəbiyyatında sistemli şəkildə tədqiq olunmayan Şərq bəlağət sistemini tədqiq etmiş, klassik ədəbiyyatda onun təzahür formalarını öyrənmişdir. Quran hikmət, nəsihət, qissə, rəvayət, ayə, surə, istilah və s. ədəbiyyatdakı yeri danılmazdır. Müəllif bu baxımdan klassik ədəbiyyatın mahiyyətinin anlaşılması üçün Quran bəlağətini də tədqiq etmiş, bu sahədə iki monoqrafiya yazmışdır. Ilk dəfə olaraq klassik Azərbaycan ədəbiyyatında Qurandan istifadənin əsas poetik formalarını üzə çıxarmışdır. M.H.Quliyevanın 45 illik elmi fəaliyyəti əsas 3 istiqamətdə davam etmişdir: 1. Klassik şərq poetik sisteminin tədqiqi və ədəbiyyatda təzahürü, 2. Quran bəlağəti və Azərbaycan ədəbiyyatı, 3. Klassik Şərq poetik sistemi və aşıq yaradıcılığı (ü/h. 403). 3-cü mövzu Elmin İnkişaf Fondunun (EİF-2013-9/15) dəstəyi ilə yazılıb. Hal-hazırda M.Quliyeva Şərq poetik sisteminin tarixilik aspektində təşəkkülünü və bədiiyyat bölümünü yeni qaynaqlar əsasında tədqiq etməkdədir. Müəllifin bu səpkidə yazılmış 10 monoqrafiyası və 150-ə yaxın məqaləsi vardır.

Mail YAQUBLU

Xəzər Universitetinin və Tehran Universitetinin məzunudur. Fəlsəfə elmləri üzrə fəlsəfə doktorudur. 2011-ci ildə "Nitsşenin "Əxlaq 61 geneologiyası" əsərinin təhlili və tənqidi" mövzusunda doktorluq dissertasiya işi müdafiə etmişdir. 2009-cu ildə "Din fəlsəfəsi", 2012-ci ildə "Metafizika düşüncələri" kitabları Bakıda işıq üzü görmüşdür. 2008-ci ildən Xəzər Universitetinin Fəlsəfə departamantində "Müasir Avropa fəlsəfəsi", "Əxlaq fəlsəfəsi", "Fəlsəfəyə giriş" və "Din fəlsəfəsi" fənnlərini tədris edir.

Maka ELBAKIDZE

Graduated from Ivane Javakhishvili Tbilisi State University. Doctor of Philology (since 1990).Professor of IvaneJavakhishvili Tbilisi State University and the Deputy Director of ShotaRustaveli Institute of Georgian Literature. Major field of research – Medieval Georgian Literature in the Context of World Literary Processes, Rustaveli studies. Author of more than 50 published scholarly articles (“The Subject of Holiness in the Georgian Hagiographic Texts”; “City as a Text in the Medieval Chivalry Romance”; “The Moral and Ethical Concept of the Tristan and Iseult Romance in the Context of the Medieval Persian Epic. A Comparative Approach”; “Spatial Dichotomy in the Medieval Chivalry Romance (City/ forest)”) and the monograph “Some Problems of Poetics of Rustaveli’s Poem “The Knight in the Panther’s Skin” in Typological Relationship with French Chivalry Romance” (2005). A member of International Comparative Literature Association and Georgian Comparative Literature Association; Editor in chief of a Scientific Literary Review “Literary Researches”.

Mammad KODJAYEV

Prof. is PhD from the University of Russian Language and Literature named after M.F. Akhundov in 1976, defended his upper doctorate in 1991. He has bachelor degree from the faculty of philology of the University of Russian Language and Literature named after M.F. Akhundov with honors (1960-1965). He started his professional career at the University of Russian Language and Literature named after M.F.Akhundov, and was lab. assistant (1965-1966), Associate Professor (1974-1993), Professor (since1993). He is the head of Classic Russian Literature Department of Baku Slavic University .He represented Azerbaijani science in numerous international conferences, symposiums, forums and seminars. He is the author of more than 70 scientific articles and 4 books. 62 Maria Teresa GIAVERI

A member of Academy of Science (Turin) and Accademia Peloritana (Palermo and Messina), Chevalier of the Ordre des Palmes Academiques of France, Vice-president of the Pen Club Italia and of the Italian Society of Traductology. As a fulltime professor of French language and literature, Dr. Giaveri opted for the department of Comparative Literature. She has taught in Italian Universities (Milan, Naples, Pisa, Turin) and as an invited professor at the Sorbonne and at the CNRS (Paris). Dr. Giaveri chaired the Humanities area GEV in the first ministerial evaluation of university research. She is Editor-in-Chief of cultural journals (Comparative Studies in Modern Arts, TRAME). In the wide scope of her research and publications of particular notice is ‘Colette. Romanzi e racconti’ (2000) and ‘Paul Valéry. Operescelte’ (2014) books published by Mondadori in their cycle of ‘I Meridiani’.

Mehmet KALPAKLI

Associate Professor, Chair. He earned his Ph.D. in Turkish Literature from the university of Washington and Istanbul University in 1992. He specializes in Ottoman literature and cultural history, Near eastern languages and literatures, modern Turkish literature, theory of literature and the use of computers for humanities. He is a cofounder and active participant in Ottoman Text Editing Project (OTAP) at the Middle East Center of the University of Washington.

Mukhtar IMANOV (KAZIMOGLU)

Academician Mukhtar Imanov is the Director of Institute of Folklore of Azerbaijan National Academy of Sciences (since 2011). He is an associate professor from 2009 and professor from 2015. In 2014 he was the correspondent member of ANAS, in 2017 he was elected the active member of ANAS. His research interests the different branches of literature, the theoretical and practical investigations, to collect, to compile and to publish the folk literature. He is an author of about 200 articles, 8 monographs, many books, among them “Psychologism in modern Azerbaijan prose”; “The archaic roots of the laugh”; “The poetics of folk laugh”; “Double-facing of character in folklore”; “Epos. Prose. Problems”; “Portraits”, “Anthology of Azerbaijan folklore” (10 Books). He was involved in some grant projects. 63 Naseem AHMAD SHAH

Doctorate in Islamic Studies, 1996 Pre-Doctorate in Islamic Studies ,1990 Dean, School of Social Sciences, University of Kashmir, India (2014-2017) Professor & Former Director, Institute of Islamic Studies Learned, Qualified & Renowned Professor of Islamic Studies, offering over 30 years of exposure as an Academician across History of Islamic Civilization, Arabic Language, Central Asian History, Christian- Muslim Relations, Comparative Religions, Persian Language, Social Studies and Religious Sciences currently spearheading as Dean Faculty of Social Sciences & Professorat the Institute of Islamic Studies, University of Kashmir, India. Wide International Exposure, travelled across the world to attend International Academic Fora most often as Keynote Speaker. Manage Editorial Activities, Refereeing Contribution to Publishing and various Research Works. Nurture healthy relationship with the students by satisfying their queries and providing them advice as per their individual needs. Establish a learning environment to meet and enhance the student needs of Intellectual, Social and Creative Strengths.

Nasrin Faghih MALEK MARZBAN

Associate Professor of Persian language and literature department Al Zahra University

Pərvanə İSAYEVA (BƏKİRQIZI)

Filollogiya elmləri doktoru, AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin baş elmi işçisidir. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət İnstitutununun məzunudur. Namizədlik (PhD) dissertasiyası “Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığın- da faciə janrının tədqiqi problemləri “nə həsr olunmuş, doktorluq dissertasiyasının mövzusu “ XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının bədii strukturu və mifopoetik təfəkkür (nəsr və dramaturgiya əsasında)” (2016) olmuşdur.

64 Rafik NOVRUZOV

Prof. Rafig Manafoglu is PhD from the University of Russian Language and Literature named after M.F. Akhundov in 1983, dedefnded his upper doctorate in 1990. He has master degree from the faculty of philology of Azerbaijan State University with honors (1970-1975). He started his professional career at the University of Russian Language and Literature named after M.F.Akhundov, and had held the positions of faculty dean (1990-1993), vice-rector of the academic affairs (1993-2000), acting rector(1997-2000), head of the department (2002-2010). He was the head of Azerbaijani Language and Culture Centre of Baku Slavic University represented at Belarus State University named after M.Tank (2010-2012), the head of Azerbaijani Language and Culture Centre at Kiev National University of Linguistics (2012-2014), the he0ad of the department of Near and Central East countries. Currently, holds the position of the vice-rector for the academic affairs at Baku Slavic University. In 1981 he graduated from post-graduate studies of In 1983 he defended his PhD, in 1990 his doctoral dissertation. He is a professor from 1992. He has been an academician at the Academy of Social and Pedagogical Sciences since 1993 (Russian Federation). He represented Azerbaijani science in numerous international conferences, symposiums, forums and seminars. He was awarded with a medal of Pushkin by Russian Federation in 1999. He is the author of more than 100 scientific articles and 21 books.

Rahilya GEYBULLAYEVA

Prof. Graduated fromAzerbaijan State Pedagogical Institute of Russian Language and Literature, master degree diploma (with Leninskaya stipendia - as Magna Cum Laude) in 1981, Baku, and received PhD from Moscow State University named after M.V. Lomonosov(Theory of Literature), 1989, Moscow, and doctor nauk (Dr. Habil.) from Literary Institute named after Nizami, Azerbaijan Natonal Academy of Sciences in 2004 (Theory of Literature, Azerbaijani Literature). She is author of more than 100 researches (papers, monographies, textbooks, conference and workshop concepts). She is theHead of Azerbaijani Literature Department, Baku Slavic University (since 2005) and founded Azerbaijan Comparative Literature Association in 2005.R. Geybullayeva is the lecturer on Azerbaijani Literature; Comparative Literature and Comparative Culture and Lecturer 65 on Azerbaijani Culture for expats. She is Adjunct Faculty at ADA University, Baku (since 2016). Dr. Geybullayeva was visiting prof. at SOAS, London University (UNESCO grant for Intercultural Dialogue Regular Programme); and at the Comparative Literature Department, University of Wisconsin - Madison, USA (for project “Conception of National Literature”) with Fulbright grant;The Berkeley Program in Eurasian and East European Studies (BPS) University of California, Berkeley (Field Development project on “Cross-disciplinary social sciences and methodology and theory) covered by Carnegie grant

Rəhilə QULİYEVA

Filologiya elmləri doktoru, prof.Rəhilə Quliyeva S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti 1970-ci ildə bitirmişdir.M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin aspirantı olmuşdur. 1974-cü ildən Bakı Slavyan Universitetində işləyir. 2016-cı ildə “Əməkdar Müəllim” fəxri adı ilə təltif olunmuşdur. Müxtəlif beynəlxalq və respublika konfranslarında, elmi jurnallarda dərc oluunmuş 125-dən artıq elmi məqalənin müəllifidir.

Rustam KAMAL

Prof. is PhD from the Literature Institutenamed after N.Ganjavi, ANAS (1995), and defended his upper doctorate in 2014. He has bachelor degree from Philology faculty, Kaliningrad State University (Russia) (1989). He served as a head of department at Mingachevir Polytechnic Institute (1996-2004), head of the Scientific Laboratory of Folklore Research at Baku Slavic University (2004-2011). Prof. Rustam Kamal was Associate Prof. at Baku Slavic University since 2011, and Prof. and head of Teachihng Azerbaijani Language department at the same University since. He is lecturer on Medival Azerbaijani Literature and the author of more than 130 scientific articles and 6 books, and was awarded as Presidential Scholarship (2001, 2011), "Golden Word" prize (2013), Ali bey Huseynzade Prize winner (2016), the finalist of the award named after Aydin Mammadov on literary criticism (2012).

Stefania SINI

Professor of Comparative Literature and Italian Literature at the Università del Piemonte Orientale, Vercelli. She has published 66 monographies and articles on GiambattistaVico, rhetorics and topica, and also on Mikhail Bakhtin and Russian Formalism. She translates from Russian essays of philosophy and theory of literature (Bakhtin, Shpet, Eikhenbaum, Vinokur) and poetry (Arseny Tarkovsky, Osip Mandelshtam). She teaches Metrics and Rhetoric at the School of Dramatic Arts “Paolo Grassi” in Milan. She has founded and is Director of «Enthymema. International journal of literary criticism, literary theory, and philosophy of literature» (http://riviste.unimi.it/index.php/enthymema).

Südabə AĞABALAYEVA

Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsini 1991 – ci ildə bitirmişdir. “Azərbaycan” jurnalında Baş redaktorun müavini, Bakı Slavyan Universiteti Jurnalistika və Azərbaycan filologiyası fakültəsinin dosentidir. R.Rza adına Beynəlxalq ədəbi mükafata layiq görülmüşdür. Ədədi – tənqidi, publisistik məqalələrinin toplandığı 3 kitabın müəllifidir.

Sudha SWARNAKAR

Professor. English, American and Comparative Literature Universidade Estadual da Paraiba-UEPB- Campina Grande-PB, BRAZIL Department of Letters: Post graduate Program in Literature and Interculturality Post-Graduation secretary Graduated from Warwich University, UK

Tahirə MƏMMƏD

Fil.e.d.prof. - AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri. 1981-ci ildə Naxçıcan Dövlət Universitetini bitirmiş, 2004-cü ildə AMEA ədəbiyyat İnstitutunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Tədqiqatlarının əsas istiqaməti: Azərbaycan ədəbiyyatının poetika problemlərini tarixi və müqyisəli aspektdə araşdıraraq struktur modellərin müəyyənləşdirilməsi 7 kitab, 150-dən yuxarı məqalə müəllifidir. Respublikadan kənarda – Türkiyə, Qırğızıstan, Özbəkistan, Amerika, Rusiya, Hollandiya, İran, Gürcüstanda məqalələri nəşr edilmişdir. Bir monoqrafiyası Gürcüstanda 67 çap olunmuşdur. Beynəlxalq indeksli jurnallarda redaksiya heyəti üzvlüyü var. “Poetika.İzm” jurnalının baş redaktorunun müavinidir.

Teymur KƏRİMLİ

Filalogiya üzrə elmlər doktoru, tanınmış ədəbiyyatşünas, naşir, mətnşünas, şərqşünas, şair və tərcüməçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, AMEA-nın həqiqi üzvü. 2010-cu ildə “Heydər Əliyev və klassik ədəbiyyat” araşdırmasına (həmmüəlliflərlə) görə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatı olmuşdur. 2014-cü ildən isə AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun direktoru və AMEA Humanitar elmlər bölməsinin akademik katibidir. Müxtəlif illərdə Rusiyada, İranda, İraqda, tükiyədə, Suriyada, macarıstanda, fransada, İtaliyada və Hindistanda, MDB ölkələrində keçirilən bir sıra beynəlxalq elmi konfrans və simpoziumlarda məruzələrlə çıxış etmişdir.

Təhminə BƏDƏLOVA

Bədəlova Təhminə Kamran qızı 1995-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Həmin il AEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur. Daha sonra elmi fəaliyyətini AEA Gəncə Regional Elmi Mərkəzində davam etdirmişdir. 2013-cü ilədək orada kiçik elmi işçi, elmi işçi, böyük elmi işçi və Nizami ensiklopediyası şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 2013-cü ildə Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun nəzdindəki Dissertasiya şurasında Əməkdar elm xadimi, professor Xəlil Yusiflinin rəhbərliyi ilə “Məhcur Şirvaninin həyat və yaradıcılığı” mövzusunda filologiya üzrə fəlsəfə doktorluğu dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun elan etdiyi birinci qrant müsabiqəsinin qalibi olmuş və Xəlil Yusiflinin rəhbərliyi ilə “Məhcur Şirvani yeni təfəkkür işığında” tədqiqat işini uğurla başa çatdırmışdır. 2015-ci ilin fevral ayında Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Orta əsrlər şöbəsinin nəzdindəki Füzulişünaslıq sektorunda böyük elmi işçi vəzifəsinə qəbul edilmiş, həmin il Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmlər doktorluğu hazırlığı üzrə dissertantrasına daxil olmuşdur. “Nizami Gəncəvi və Yaxın Şərq ədəbiyyatı” mövzusunda elmlər doktorluğu dissertasiyası üzərində işlədiyindən 2016-cı il 01 mart tarixindən “Nizamişünaslıq” şöbəsinə keçirilmişdir.

68 Bir sıra monoqrafiyaların, respublikada və xaricdə nəşr olunmuş 50 elmi məqalənin, iki tərcümə kitabının və bir tərtibin müəllifidir. Respublikada və xaricdə keçirilmiş elmi konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. “Ulduz”, “Naşir”, “Elm dünyası” jurnallarında, “Ədəbiyyat” qəzetində, respublikanın elektron portallarında müntəzəm olaraq bədii və ədəbi tərcümələrlə, məqalələrlə çıxış edir. Respublikada nəşr olunan 10- dan artıq bədii-publisistik və tərcümə kitabının redaktorudur.

Zəhra ALLAHVERDİYEVA

Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı mütəxəssisidir. Z.A.- nın 2007-ci ildə nəşr olunmuş “Azərbaycanda nizamişünaslığın təşəkkülü və inkişafı” adlanan monoqrafiyası Azərbaycan nizamişünaslığının inkişaf tarixinin öyrənilməsi işində son dərəcə əhəmiyyətli tədqiqat hesab olunur. Monoqrafiyada Azərbaycan nizamişünaslığının tarixində həlledici mərhələ olan XX əsrin 40-cı illər dövrü geniş öyrənilmişdir. Burada dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin ədəbi irsinin nəşri, tərcüməsi, tədqiqi və təbliği sahəsində görülən monumental işlər araşdırılmış,Y.E.Bertels, H.Araslı, M.Mübariz, M.Rəfili, M,S.Ordubadi, Ə.Sultanlı, M.Cəlal, İ.Cəfərzadə, M.Arif, M.Quluzadə, M.Cəfər, Z.Bünyadov, R.Əliyey, R.Azadə, N.Araslı və başqa alimlərin tədqiqatları çağdaş dünya elminin tələb və prinsipləri baxımından qiymətləndirilmişdir. O, 2013-cü ildə “Məhsəti Gəncəvinin 900 illik yubileyi” tədbirlərinə həsr olunmuş dövlət sifarişli və Respublika Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə “Yaddaş” sənədli filmlər studiyasında çəkilən “Sirli bənövşə” adlı bədii-sənədli filminin elmi məsləhətçisidir. Bir sıra monoqrafiyaların müəllifidir, 30-dan artıq nüfuzlu Beynəlxalq və Respublika elmi konfranslarda iştirak etmiş, əsərləri Avstriya, Rusiya, Türkiyə, İran və Özbəkistanda çap olunmuşdur.

Zöhrə ƏLİYEVA

M.F. Axundov adına Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunu 1983-cü ildə bitirib. 2005-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş filologiya üzrə fəlsəfə doktoru adına layiq görülmüşdür. 2010-cu ildə Türk Dünyası mədəniyyətinin təbliği istiqamətində göstərdiyi xidmətlərə görə “Basında Türksoy Onur Ödülü” ilə mükafatlandırılmışdır. Azərbaycanın Jurnalistlər və Rəssamlar İttifaqının üzvü, Əməkdar Mədəniyyət işçisi, Qızıl Qələm mükafatı Laureatıdır. Hal-hazırda Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin İnformasiya və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin 69 İnformasiya, elektron media və resurslarla iş sektorunun müdiri, nazirliyin təsisçisi olduğu Ali Atesstasiya Komissiyasnn nəşrlər siyahısına daxil olan “Mədəniyyət.AZ” elmi-publisistik jurnalınn baş redaktorudur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun Müşahidə Şurasının üzvü olmuşdur.

Xəlil YUSİFLİ

Filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar Elm xadimi AMEA-nın Gəncə Bölməsinin Nizami Gəncəvi Mərkəzinin direktoru 1960-cı ildə ADU-nu bitirmiş, 1987-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Tədqiqatlarının əsas istiqaməti: Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı, Nizami yaradıcılığı 50- yə yaxın monoqrafiya, dərslik, tərtib və tərcümənin müəllifidir.

70

Nizami Ganjavi International Center Center for Learning, Tolerance, Dialogue and Understanding Samad Vurgun street, World Business Centre 21st floor - AZ1014 - Baku, AZERBAIJAN [email protected]

71

“Elm və təhsil” nəşriyyatının direktoru: Professor Nadir MƏMMƏDLİ

Dizayner: Zahid Məmmədov Texniki redaktor: Ruhiyyə Abbasova

Çapa imzalanmış 05.03.2018 Şərti çap vərəqi 4,5. Sifariş № 77. Kağız formatı 70 х100 1/16. Tiraj 200.

Kitab “Elm və təhsil” nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsində hazır diapozitivlərdən çap olunmuşdur E-mail: [email protected] Тел: 497-16-32; 050-311-41-89 Ünvan: Bakı, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev 8/4

72