jaarverslag 2010

1 jaarverslag 2010

2 1 Voorwoord 5 Bijlagen

Stafafdeling Conservatoren 7 A Publicaties 123

Stafafdeling Marketing B Aanwinsten, uitgaande en communicatie 15 bruiklenen 129

Stafafdeling Educatie C Presentaties 141 en ­publieksbegeleiding 27

Sector Collectie D Educatieve activiteiten en onderzoek 43 en evenementen 151

Aanwinsten 53 E Personeel en organisatie 157

Sector Presentaties 65 F Bestuurlijke activiteiten en nevenfuncties directie 165

Interviews medewerkers 77

Sector Bedrijfsvoering 89

Financieel verslag 95

Huisstichtingen 101

Raad van Toezicht 107

English Summary 111

2 3 Boijmans TV TV en de onderzoekswebsite ALMA. Aflevering 1 Voorwoord Aan Boijmans TV, een wereldprimeur, Opening night bekeken door 1,5 miljoen mensen in de In 2010 winnen wij de BankGiro Loterij regio Rijnmond, besteedt dit jaarverslag Museumprijs, een initiatief van de loterij extra aandacht. en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Een zware wissel trekt het voortdurende Twee weken lang staan alle bureaus vol depotprobleem dat ons als gevolg van verse bloemen van collega’s, ondersteu­ stortbuien en gebrekkige installaties ners en bewonderaars. We eten meer parten speelt. Wij betrekken tijdelijke taart dan goed voor ons is. depots elders in het land om nieuwe Achter het winnen van de prijs gaat een watercalamiteiten uit te sluiten. Aan een campagne schuil, gevoerd samen met definitieve depotoplossing in de vorm ontwerpbureau Thonik, en nog belang­ van een collectiegebouw in het centrum rijker, een nominatie van een vakjury, dan wel een utilitair depot in de periferie die de uitgekiende programmering van van de stad wordt het hele jaar gewerkt het museum roemt. In een veelzijdig en samen met de dienst Kunst en Cultuur encyclopedisch museum als Museum en het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Boijmans Van Beuningen houd je de Het museum is in 2010 in staat om ruim balans tussen werken met de collectie 45 procent eigen inkomsten te gene­ en het maken van tentoonstellingen. Dat reren. Daarmee wordt alle activiteit dit doe je in een mix die meer is dan de som jaar (restauraties, educatie, aankopen, der delen, die de bezoeker onverwachte tentoonstellingen) gefinancierd. Wij associaties en sensaties oplevert. danken de gemeente Rotterdam voor Dat is wat ons museum beoogt, met een de exploitatiesubsidie van 9,8 miljoen programmering die dynamisch is en te­ euro, bijna genoeg voor de lonen van de gelijk verbindingen maakt. Met stimulan­ medewerkers, de huur van het gebouw sen door hedendaagse signalementen en de vaste lasten. en interventies, ingehouden adem bij de Vrijwilligers, bijzondere begunstigers, restauratie van Dalí op zaal, het kunst­ steunstichtingen, vaste langjarige be­ historisch onderzoek naar de raadsel­ drijfsrelaties en fondsen en sponsoren: achtige Van Meegeren, de aantrekkings­ mede namens de Raad van Toezicht en kracht van Misfits van Hella Jongerius alle medewerkers danken wij u voor het­ en het verleggen van de horizon in de geen waartoe u ons in staat heeft gesteld. onderzeebootloods bij Infernopolis van Een oogstjaar als 2010 is een succes dat Atelier van Lieshout. Samen met het door velen wordt gedeeld. Het museum Havenbedrijf Rotterdam. Samen met de is een kern van warmte en kwaliteit in Kunsthal, waar bijna tienduizend stukken een ambitieuze en altijd werkende stad. uit de collectie waren te zien. Het biedt aan jong en oud veel artistiek, 2010 is een uitbundig jaar. Qua col­ sociaal en maatschappelijk kapitaal. lectiepresentatie, qua collectiebeheer, Wij kunnen doorgaan met wat we doen in communicatief opzicht, bedrijfskundig als overheid en particulieren zich in en educatief. Dit is ook het jaar van gelijke mate aan Museum Boijmans Van de doorbraak op het internet, waar nu Beuningen blijven verbinden. ons webmuseum te bezoeken valt, met 500.000 bezoekers in het eerste jaar, en Sjarel Ex parels in de kroon als ArtTube, Boijmans directeur

4 5 Peter van der Coelen Stafafdeling conservator prenten en tekeningen conservatoren Tentoonstellingen in het Boijmans TV prentenkabinet Aflevering 2 Mooi lelijk De conservatoren van Museum Boijmans Van Beuningen verrichten Je hebt tentoonstellingen met bruik­ ­onderzoek naar de collectie, maken lenen die van heinde en verre komen, tentoonstellingen en representeren het van verschillende musea, instellin­ museum. De conservatoren staan ­onder gen of particulieren. Maar er zijn ook leiding van de directeur en worden bij expo­sities waarvoor uitsluitend geput het uitoefenen van hun werkzaamheden wordt uit de eigen verzameling. In het ondersteund door de sector Collectie en prenten­kabinet vinden vooral presen­ onderzoek en de sector Presentaties. taties in de laatste categorie plaats, Het aan de collectie gerelateerde werk met schatten uit de wereldberoemde bestaat onder meer uit het verrichten collectie tekeningen en prenten. Met van wetenschappelijk onderzoek, het ruim 80.000 werken op papier zijn de doen van restauratievoorstellen en mogelijkheden talrijk. Het uitgangspunt het begeleiden van restauraties, het kan het werk van één kunstenaar zijn, formuleren van aankoopvoorstellen en een stroming of een specifiek thema. aankoopplannen, en het schrijven van De tentoonstelling Franse prentkunst: bestandscatalogi en bijdragen voor van Duvet tot Picasso, die in 2010-2011 de Boijmans Studies. Op het terrein te zien is, heeft een wat bredere opzet. van presentaties doen de conserva­ De bedoeling is om een beeld te geven toren voorstellen voor exposities. De van vijf eeuwen Franse prentkunst: van conservator die het concept voor een de renaissance tot het midden van de tentoonstelling ontwikkelt, maakt deel twintigste eeuw. Uit de honderden kun­ uit van een projectgroep die in het stenaars die in deze periode in Frankrijk museum verantwoordelijk is voor de als graficus werkzaam zijn, moet realisatie van een tentoonstelling. Ook een keuze worden gemaakt van zo’n is de conservator verantwoordelijk voor veertig à vijftig werken. Dat betekent het de kwaliteit van een catalogus en de doornemen van tientallen dozen in het daarin te publiceren teksten. depot. Bij het selecteren hanteer je dan In onderstaande teksten beschrijven de verschillende criteria: de vaardigheid conservatoren bijzondere ervaringen bij van de kunstenaar, de originaliteit van de uitoefening van hun werkzaamheden de compositie, de aantrekkelijkheid van in 2010. het onderwerp en niet te vergeten de kwaliteit van de afdruk van het speci­ fieke exemplaar van de prent. De vraag is verder of een blad voldoende wall po- wer heeft, want sommige prenten doen het minder goed aan de muur en komen beter tot hun recht als ze van dichtbij op de hand worden bekeken.

6 7 Albert Elen Alexandra Gaba-van Dongen samenwerking met externe (museale) Intussen rijst de vraag hoe we eigenlijk senior conservator tekeningen conservator pre-industriële collecties. Een ALMA showcase die weten dat hier Titus is voorgesteld. Hij en prenten vormgeving ikzelf voorbereid, gaat over een klein trouwt in 1668 met Magdalena van Loo, schilderij van Vincent van Gogh dat als maar sterft niet lang daarna. Het jaar Wisselingen De Collectie De ALMA website – bruikleen in ons museum aanwezig is, daarop sterft niet alleen Rembrandt, Twee ‘art meets artefacts’ getiteld Stilleven met aardappels. Het maar ook Magdalena. In haar inventaris is onderdeel van een serie stillevens worden een zelfportret van Rembrandt De collectiepresentatie in het Van der In 2010 is het ALMA-team in het die Van Gogh in het najaar van 1885 in genoemd, een portret van Titus’ moe­ Steur-gebouw wisselt iedere drie jaar ­museum het tweede voorbereidingsjaar Nuenen schilderde. Bijzonder ­hieraan der Saskia en een schilderij van een en is daarmee feitelijk een langdurige ingegaan met het oog op de realisatie is dat het op het eerste gezicht alle­ monnik met een kap. Dit laatste moet tentoonstelling. Van januari 2009 tot van de nieuwe ALMA website. ALMA daagse rode steelpannetje waarin de het bovengenoemde schilderij in het maart 2011 heet deze De Collectie Twee. (afbeelding linkt met artefact) kop­ aardappels zijn uitgestald, afkomstig Rijksmuseum zijn. Zo weten we dat Binnen het concept spelen de grafische pelt afbeeldingen van pre-industriële blijkt te zijn te zijn uit het Zuid-Franse inderdaad Titus op deze schilderijen is kunsten ook een rol en zorgen voor een gebruiksvoorwerpen op schilderijen pottenbakkerscentrum Vallauris. Het voorgesteld. extra dynamiek door de regelmatige en prenten aan concrete voorbeelden is daarom geen steelpan die je in het De tentoonstelling die we over wisselingen. In elf van de negenen­ van vergelijkbare materiële objecten Brabantse dorp Nuenen zou verwach­ Rembrandts zoon Titus wilden maken dertig zalen op de eerste verdieping in de collectie. Deze interdisciplinaire ten. Lees meer over Vincents Franse komt jammer genoeg nog niet tot stand zijn tekeningen en prenten te zien, in benadering, die ook tijdens eerdere steelpan op: alma.boijmans.nl omdat de financiering voor de kostbare speciaal voor dit doel ontworpen vitrines tentoonstellingen in het museum werd bruiklenen niet rond komt. of ingelijst aan de wand, in samenhang gepresenteerd, levert waardevolle met schilderijen uit dezelfde periode of informatie op over de voorwerpen zelf. Jeroen Giltaij schilderschool. Aangezien tekeningen Ook de afgebeelde objecten werpen senior conservator oude Jaap Guldemond en prenten vanwege de lichtgevoeligheid soms nieuw licht op het oeuvre van schilderkunst senior conservator moderne niet langdurig kunnen worden getoond, beeldend kunstenaars. Het project is en hedendaagse kunst is elk kwartaal een nieuwe selectie gebaseerd op een eerder ontwikkeld Titus tekeningen te zien en elk halfjaar een documentatiesysteem dat bekend Thomas Demand – nieuwe selectie prenten. Ik heb achter­ is onder de naam Boijmans Van Tot de mooiste kunstwerken in het Nationalgalerie eenvolgens negen selecties van elk 55 Beuningen Documentatiesysteem voor museum hoort het schilderij van à 60 tekeningen voor negen zalen voor Pre-industriële Gebruiksvoorwerpen © Rembrandt Titus aan de lessenaar uit De Duitse kunstenaar Thomas Demand mijn rekening genomen. De selecties be­ 1989. Mijn voorgangster, conservator 1655, dat in 1940 werd gekocht. Het stelt maakt eind 2009 speciaal voor de Neue perken zich tot de vroege Nederlandse Alma Ruempol (1939-1992), initieerde de veertienjarige zoon van Rembrandt National Galerie in Berlijn zijn tentoon­ tekeningen, Italiaanse tekeningen van dit omvangrijke project in de jaren tach­ voor, die in gedachten is verzonken stelling Nationalgalerie. Als reflectie op 1425 tot 1800, Vlaamse tekeningen tig naar aanleiding van de komst van de over wat hij zal gaan schrijven of tekenen. de viering van twintig jaar Duitse her­ uit de zeventiende eeuw rond Rubens, Collectie Van Beuningen-de Vriese. Nu Met zijn duim tegen zijn wang steunt eniging (1989-2009) selecteert Demand Jordaens en Van Dyck, tekeningen van kan iedereen online in de ALMA data­ hij zijn gezicht, zijn donkere ogen staren uit zijn oeuvre werken die op de een of Rembrandt, Franse tekeningen uit de base zoeken en in de ALMA showcase in de verte. In zijn linkerhand houdt hij andere manier gerelateerd zijn aan de achttiende eeuw en Franse (post)impres­ diverse casestudy’s door diverse onder­ twee kokers voor een pen en voor inkt Duitse geschiedenis. Vervolgens vraagt sionisten. Ongeveer zestig procent van zoekers lezen. De ALMA database om­ vast. Het is een ontroerend schilderij. hij de bekende Duitse toneelschrijver de titelkaartjes is voorzien van een korte vat in de eerste fase na de lancering op Er zijn nog zeven schilderijen van Botho Strauss om naar aanleiding van tekst, soms met een steunillustratie. 11 februari 2011 300 schilderijen, 2.000 Rembrandt bekend, in verschillende ieder werk een tekst te schrijven. Geen Zodoende zijn in deze twee jaar meer prenten en 2.500 gebruiksvoorwerpen musea, die dezelfde jongeman lijken beschrijvende tekst, maar een zoge­ dan 500 tekeningen gepresenteerd, uit de collecties van het museum. Deze voor te stellen. In het Rijksmuseum naamde parallelle tekst. Een tekst die waaronder vele hoogtepunten uit de col­ eerste selectie wordt in de nabije toe­ is bijvoorbeeld het schilderij Titus als niet zozeer over het werk gaat, maar lectie van het prentenkabinet. Bovendien komst verder uitgebreid, zowel op basis monnik. Het idee ontstaat om deze naar aanleiding van het werk wordt maken verschillende nieuwe aanwinsten van de eigen museumcollecties (zoals werken eens bij elkaar te brengen voor geschreven. Hiermee creëert Demand hun debuut in De Collectie Twee. de collectie tekeningen), alsook door een tentoonstelling. een extra betekenislaag die ook visueel

8 9 een onlosmakelijk onderdeel van de vermaarde Atelier Van Lieshout, dat Annemartine van Kesteren fantasievol wordt het vliegen afgebeeld. tentoonstelling vormt. In de open ruimte sinds 1995 actief is onder leiding van conservator stadscollectie Maar wel met de schijn van werkelijk­ van Mies van der Rohes modernistische de Rotterdamse kunstenaar Joep van heid. Het lijkt alsof je het pak zo kunt gebouw ontwikkelt Demand een prach­ Lieshout (1963). De tentoonstelling is te Nieuwe energie in kunst aantrekken en zelf je vleugels uit kunt tige architectuur van wanden gemaakt zien in de bijna 5.000 m2 grote onder­ en design slaan. van gekleurde stoffen gordijnen waarop zeebootloods in het havengebied van Het resultaat van de verdere gedachte­ zijn werken bijkans lijken te zweven. Rotterdam. Aan mij de eer om deze eer­ Afgelopen jaar ben ik bezig geweest vorming is opgetekend in het trendboek Voor Museum Boijmans Van Beuningen ste presentatie te maken in de grootste met de voorbereidingen voor een Ongelooflijk snel en eindeloos ver. Dit komt Demand met een nieuwe presen­ tentoonstellingsruimte van Nederland. tentoonstelling over duurzame energie. boek fungeert als kompas voor de ten­ tatiewijze, die een na-beeld vormt van In vier maanden tijd bezoeken ruim In de ontwerpwereld vindt een ver­ toonstelling die in 2011 te zien zal zijn. zijn tentoonstelling in Berlijn. In plaats 20.000 bezoekers Infernopolis. Maar schuiving plaats. Een nieuwe gene­ van de wanden van gordijnstof produ­ voordat het zover is, wordt er een hoop ratie ontwerpers is niet meer enkel ceert Demand een speciaal behang dat werk verricht in de onderzeebootloods. geïnteresseerd in het ontwerpen van Friso Lammertse bestaat uit een fotografische weergave Zo wordt er onder meer asbest verwij­ mooie objecten, maar denkt na over conservator oude schilderkunst van datzelfde gordijn. Toegesneden derd en elektra aangebracht. Toiletten veranderingsprocessen en de mogelijke op de architectuur van de tentoonstel­ worden gebouwd en een verkooppunt toekomst. Het zwaartepunt van design Binnenste Buiten. Museum lingsruimten van het museum ontstaat en restaurant ingericht, dakramen verplaatst zich voor hen van industri­ Boijmans Van Beuningen een vertaling van de eerdere tentoon­ hersteld en de nooduitgangen opnieuw ële productie naar maatschappelijk op bezoek stelling. Bovendien wordt nog een geverfd en gecontroleerd. Hierdoor experiment en doet een nieuwe vorm derde betekenislaag toegevoegd. Deze transformeert de leegstaande loods in van maatschappelijke betrokkenheid Bij de tweewekelijkse vergadering van bestaat uit een tiental korte videofilms korte tijd in een museumsatelliet. ontstaan. de directeur met de conservatoren weet van de Duitse filmregisseur Alexander Aansluitend wordt de tentoon­stelling Kan het museum gebruikmaken van je nooit wat je kan verwachten: zakelijke Kluge, gemaakt volgens hetzelfde ingericht. Met twee zaalvullende in­ deze nieuwe ontwikkeling en zich als mededelingen, lange opsommingen, uitgangspunt als de samenwerking met stallaties (The Technocrat en Cradle instituut meer verhouden tot actuele heftige discussies of de laatste roddels. Botho Strauss. Geen films over het to Cradle) en een woud van sculpturen maatschappelijke vraagstukken? Het Dit keer zit de verrassing aan het einde. werk van Thomas Demand, maar films wordt een huiveringwekkende setting netwerk rond het museum kenmerkt De depots 1 tot en met 4 moeten wor­ naar aanleiding van Demands Duitse gecreëerd, waarin medische instrumen­ zich door haar artistieke visie en creati­ den ontruimd voor groot onderhoud en werken. Zo ontstaat een gelaagde en ten, slangen en ketels, vacuümpompen, viteit. Wij zijn als museum nieuwsgierig de inhoud ervan wordt geëxposeerd in veelzijdige tentoonstelling waarin het silo’s en sorteerbakken, opengereten hoe deze kennis de processen van in­ de Kunsthal. ‘We hadden gedacht aan eigen Duitslandbeeld wordt bloot­ lichamen, schedels en skeletten, novatie kan beïnvloeden en andersom. jou als conservator, Friso,’ zegt Sjarel gesteld aan de (kritische) blik van de menselijke uitwerpselen en reusachtige Kan beeldend inzicht een aanvulling Ex met een glimlach. westerburen. spermacellen en organen de hoofdrol zijn op het denken van de wetenschap­ De weken daarop vullen de bureaus spelen. Hierdoor ontvouwt zich een pers en ingenieurs die de huidige van onze registrars zich met lijsten voor parallelle wereld, waarin morele en maatschappelijke veranderingen tech­ wat zonder twijfel het grootste bruikleen Saskia van Kampen ethische vraagstukken vanuit een nisch en organisatorisch vormgeven? ooit aan een tentoonstelling is. Het conservator stadscollectie ­andere invalshoek worden belicht. Als voorbereiding op de tentoonstel­ kortste, maar misschien meest veel­ ling is een onderzoek naar duurzame zeggende, lijstje: Atelier Van Lieshout – vooruitgang gedaan met verschillende ‘Depot 1: 275 objecten Infernopolis wetenschappers, kunstenaars en Depot 2: 371 objecten designers. Het onderzoek start met een Depot 3: 692 objecten In 2010 komen het museum en het prent van Goya, afkomstig uit de serie Depot 4: 10.885 objecten. Havenbedrijf Rotterdam tot een bij­ Los Disparatos (1819). Je ziet een groep Totaal aantal objecten ca. 12.225’ zondere samenwerking. Van 29 mei mensen door de lucht vliegen, gehuld in De sector Collectie en onderzoek leidt tot en met 26 september 2010 presen­ vreemde vliegpakken. Ze bewegen zich het geheel als een militaire operatie. teren zij Infernopolis, een thematische voort met behulp van eenvoudige, touw­ In enkele maanden lukt het om het tentoonstelling van het internationaal achtige constructies. Ongedwongen en onvoorstelbare voorstelbaar te maken.

10 11 Tastbaar wordt het pas, als de depots betreft hun formaten uiteen van enkele werkelijk worden ontruimd. Alles wordt centimeters tot ruim vier bij drie meter. gecontroleerd, vervolgens geregis­ De verzekeringswaarden variëren van treerd, gefotografeerd en ingepakt. een tiental tot enkele honderdduizenden Wat tot dan toe nummers op een lijst euro’s. Onder de materialen waar de zijn, worden individuele kunstwerken. werken van zijn vervaardigd, bevinden Van een fragiel gipsen beeldje tot een zich onder meer uiterst fragiele zijde bord met spijkers en touw. Groot of juist en vloeipapier, maar ook zwaar glas klein, licht of zwaar, lelijk of onvoorstel­ in lood en beton, waarin mozaïeken baar mooi. Hoewel ik de verzameling zijn gevat. De verschillende licht- of goed dacht te kennen, word ik verrast luxwaarden waaronder al deze werken door mij geheel onbekende werken. getoond mogen worden, verschillen als De grote gang voor de depots veran­ gevolg daarvan in belangrijke mate. dert in een mierenhoop vanwaaruit Het is geen makkelijke opgave om deze de ingewanden van het museum snel zo uiteenlopende objecten te vereni­ en doeltreffend worden meegesleept gen in een toegankelijke, zinvolle en naar een nieuw onderkomen. Een niet fraaie presentatie. Zoiets vereist goede, aflatende stroom vrachtauto’s rijdt heen intensieve samenwerking en respect en weer naar de Kunsthal. Daar wordt voor elkaars verantwoordelijkheden. alles weer uitgepakt, geregistreerd en De verantwoordelijke conservator moet gecontroleerd en onder leiding van natuurlijk in de eerste plaats de inhoud Jannet de Goede, de conservator van bewaken, de educatieve medewerker de Kunsthal, omgetoverd in een heuse moet ervoor zorgen dat het verhaal ook Tentoonstelling Johan Thorn Prikker - De Jugendstil voorbij, foto Lotte Stekelenburg tentoonstelling. Enkele maanden later begrijpelijk is voor de bezoekers. De gaat alles weer terug. projectcoördinator moet – als een spin in het web – alle voorwaarden van de bruikleengevers in kaart brengen en Mienke Simon Thomas hierbij de hulp inroepen van restau­ senior conservator toegepaste kunst ratoren èn het budget bewaken. De en vormgeving ontwerper moet met al deze factoren in zijn ontwerp rekening houden en de Johan Thorn Prikker – technische dienst moet alles adequaat De Jugendstil voorbij en veilig uitvoeren. Dit gecompliceerde samenwerkingsproces verloopt uitste­ Wie zich het fraaie, door sommige kend, wat bijna net zo bevredigend is bezoekers als ’sereen’ gekwalificeerde als de mooie tentoonstelling die hiervan beeld van de tentoonstelling over Johan het resultaat is. Thorn Prikker voor de geest haalt, zal zich amper realiseren welke obstakels overwonnen moesten worden om dit resultaat te bereiken. De ruim twee­ honderd geëxposeerde kunstwerken, afkomstig van vijfentwintig bruikleen­ gevers – van de meest welwillende particulieren tot de meest veeleisende gerenommeerde musea – lopen wat Tentoonstelling Binnenste Buiten. Museum Boijmans Van Beuningen op bezoek in de Kunsthal, foto Jan Adriaans/Job Janssen 12 13 alle kunstwerken en objecten tijdelijk Stafafdeling ondergebracht in de Kunsthal, waar de tentoonstelling Binnenste Buiten 36.000 Marketing en bezoekers trekt. communicatie Virtueel museum Het museum heeft een uitstekend Boijmans TV Aflevering 3 jaar achter de rug. In 2010 bezoeken Boijmans TV produceert in samen­ Verboden af te beelden 320.416 bezoekers de tentoonstellin­ werking met RTV Rijnmond, Popov film gen en presentaties die het museum en het Ro Theater een eigen televisie­ organiseert. Het streefgetal van 240.000 programma, een wereldprimeur. Het bezoekers wordt ruimschoots over­ is een kunstprogramma met een twist; schreden. Van het op maat gecreëerde soms dramatisch, soms komisch en hotelbed van Carsten Höller en Atelier altijd absurd. De serie op TV Rijnmond Van Lieshout in de onderzeebootloods is een groot succes, met circa 140.000 tot moderne meesterwerken van Kees kijkers per aflevering. De dertien van Dongen en hedendaags design afleveringen van Boijmans TV op TV van Hella Jongerius: velen laten zich Rijnmond worden in totaal 1,5 miljoen inspireren en ontroeren in Rotterdam. keer bekeken. Met name De grote ogen van Kees Ook online vervult het museum een van Dongen trekt veel bezoekers. Al voortrekkersrol. Het online videokanaal twee maanden na de opening kan arttube.boijmans.nl trekt zo’n 17.000 burge­meester Aboutaleb de honderd­ bezoekers per maand, die gemiddeld duizendste bezoeker van de tentoon­ meer dan vijf minuten per bezoek stelling ontvangen. video’s bekijken over kunst en design, waarvan er in de loop van het jaar 87 beschikbaar zijn. De video’s zijn alle­ Op locatie maal door het museum zelf geprodu­ ceerd. Ook collectie.boijmans.nl en De activiteiten van het museum be­ webshop.boijmans.nl zijn populair. De perken zich niet tot het eigen gebouw. verschillende online platforms van het Het museum gaat een bijzondere museum worden in totaal ruim 130.000 samenwerking aan met Havenbedrijf maal bezocht, waarvan ca. 45.000 keer Rotterdam en initieert de tentoonstelling vanuit het buitenland. De website www. Infernopolis van Atelier Van Lieshout boijmans.nl wordt halverwege 2010 ge­ op locatie in de onderzeebootloods. heel vernieuwd en beschikt nu over een Er trekken 20.315 bezoekers naar de handzame mobiele versie voor smart­ Rotterdamse haven en de pers is una­ phones, een eigen widget en e-cards. niem enthousiast. De Volkskrant noemt De site wordt 460.000 keer bezocht. Infernopolis ‘onbetwist dé kunsthit van Bijna driekwart van de bezoekers brengt de zomer’ en aan het eind van het jaar voor het eerst een bezoek aan www. prijkt de tentoonstelling bovenaan de boijmans.nl. Een kwart van de online favorietenlijstjes van kunstjournalisten. bezoekers is afkomstig uit het buiten­ In het voorjaar worden vier inpandige land. Tweederde van deze 100.000 bui­ depots gerenoveerd. Hiervoor worden tenlandse bezoekers bestaat uit Belgen,

14 15 Amerikanen, Duitsers, Engelsen, Jonge bezoekers Daar komen 330.000 bezoekers op af. brengt in 2010 dus circa 240.000 bezoe­ Fransen en Italianen. Daarnaast wordt In de internationale pers wordt veel kers van ‘buiten’ naar de stad. Driekwart de website van het museum bezocht Het museum is er ook in 2010 in aandacht besteed aan de tentoonstel­ van hen doet vervolgens ook andere door geïnteresseerden uit 150 andere geslaagd jonge bezoekers in ­groten lingen van Carsten Höller, Kees van locaties in de stad aan, zoals horeca en landen. In 2010 schrijven 3.030 nieuwe getale te interesseren voor het Dongen en Hella Jongerius. Dit is met winkels, waarbij gemiddeld 12,80 euro belangstellen­den zich in voor de digi­ kunstaanbod. Ruim 50.000 jongeren name te danken aan het marketing­ wordt uitgegeven. Het museum bezorgt tale nieuwsbrief. De 11.174 abonnees brengen zelfstandig­ of in school­verband initiatief Holland Art Cities, waarin het de stad jaarlijks een directe economi­ openen de kwartaalnieuwsbrieven dit een bezoek aan het museum. De museum participeert. De effecten van sche impuls van enkele miljoenen. jaar in totaal 49.423 keer. Turingmuseumbus, die Rotterdamse de publiciteitscampagnes zijn al merk­ schoolkinderen gratis van school naar baar in het museum, met in 2010 circa het museum rijdt en weer terug, blijft 30.000 buitenlandse bezoekers. Deze Publiekswerving Bezoekers een belangrijke factor voor het ­succes komen met name uit België, Frankrijk, van het educatieve programma. Het Duitsland en Italië. Het museum voert in 2010 een aantal Het museum neemt deel aan het museum is bovendien aanwezig op grote campagnes. In de eerste helft Continu Bezoekersonderzoek voor de Jeugdvakantieland in Ahoy, waar van het jaar wordt met name ingezet op Rotterdamse musea. Vrouwen maken het vele nieuwe jonge leden van de Economische betekenis liefhebbers van hedendaagse kunst met ruim zestig procent uit van de bezoekers Boijmans Club verwelkomt. campagnes rondom Divided Divided van het museum. Een derde van de De Nederlandse museumsector van Carsten Höller. Een flyer over bezoekers valt in de leeftijdscategorie heeft in 2010 bepaald niet te lijden Notion Motion van Olafur Eliasson, 56-65 jaar, dit is de grootste groep. Maar Internationaal onder de wereldwijde recessie. De Nationalgalerie van Thomas Demand met veertien procent 18-30-jarigen is het 55 grootste musea in Nederland, met en Infernopolis van Atelier Van Lieshout publiek gemiddeld jonger dan in andere Het museum is ook in het buitenland Museum Boijmans Van Beuningen op wordt verspreid onder kunstliefhebbers, Rotterdamse culturele instellingen. actief. De overzichtstentoonstelling over de negen­de plek, ontvangen circa 12 onder meer op internationale kunst­ Zeventien procent van de be­zoekers Charley Toorop brengt in het Musée miljoen bezoekers, 500.000 meer dan beurzen. Een campagne rondom Atelier komt uit Rotterdam, de overige bezoe­ d’Art Moderne de la Ville de Paris in 2009. Een teken dat de behoefte aan Van Lieshout in de onderzeebootloods, kers komen uit heel Nederland. 26.500 kunstliefhebbers op de been. culturele verrijking tegen een schap­ met posters, boomerangkaarten en Het museum en zijn tentoonstellingen­ Het is de eerste keer dat het werk van pelijke prijs allerminst tanende is. Uit advertenties onder de noemer ‘Nieuw worden gewaardeerd met een gemid­ de eigenzinnige kunstenares op grote onderzoek in opdracht van Holland in Rotterdam’ zorgt voor een massale deld rapportcijfer van 8,2. Men be­ schaal buiten Nederland wordt getoond. Art Cities blijkt dat de afgelopen jaren toestroom naar de Rotterdamse haven. schouwt het museum als zeer creatief In de zomer zendt het museum Het is 230.000 buitenlandse bezoekers In het najaar slaagt het museum er met en actief en roemt met name de hoge me wat, een grote zwevende steen van speciaal voor een tentoonstelling naar een grote landelijke publiekscampagne kwaliteit van het aanbod en het afwis­ Wim T. Schippers, in voor de World Nederland zijn gekomen. Deze groep in om met abriposters, flyers, adver­ selende en vernieuwende karakter. Er is Expo 2010 in Sjanghai. Hier siert het bezoekers geeft bijna 50 miljoen euro tenties en een etalage bij de Bijenkorf hooguit behoefte aan betere informatie­ kunstwerk het Nederlands paviljoen, dat uit in ons land. meer dan 200.000 bezoekers aan De voorziening. Met name de tentoonstel­ van mei tot en met oktober 8 miljoen be­ Museum Boijmans Van Beuningen is grote ogen van Kees van Dongen te lingen van Kees van Dongen, Atelier zoekers trekt. Het museum leent dit jaar in meerdere opzichten van belang voor genereren. Van Lieshout en Olafur Eliasson worden 362 kunstwerken uit aan musea over Rotterdam. Het museum ontvangt in Uit onderzoek blijken recensies, mond- hoog gewaardeerd, en in totaal scoren de hele wereld, waarmee meer dan 2010 ruim 50.000 Rotterdammers. Uit tot-mondreclame, advertenties, affiches tien ­tentoonstellingen een rapportcijfer 8 2,5 miljoen museumbezoekers worden onderzoek blijkt dat het museum voor en sociale media voor onze bezoekers of hoger. Men verblijft gemiddeld twee­ bereikt. Deze bruiklenen zijn visitekaart­ ruim tweederde van hen van (zeer) de belangrijkste informatiebronnen te ënhalf uur in het museum. Een kwart jes in den vreemde voor het museum en groot belang is voor het woonplezier. zijn. Gedurende het jaar verschijnt er van de responden­ten bezoekt Museum voor Rotterdam. Zo worden zes werken Voor driekwart van de museum­ voor de verschillende tentoonstellin­ Boijmans Van Beuningen voor het eerst van Salvador Dalí uit de museumcol­ bezoekers buiten de regio is een ten­ gen steevast wekelijks een opvallende en 97 procent acht een herhaalbezoek lectie speciaal ingevlogen door het toonstelling in Museum Boijmans Van advertentie in de Volkskrant, Trouw (zeer) waarschijnlijk. Palazzo Reale in Milaan voor het Beuningen de belangrijkste reden om en NRC Handelsblad. Het museum eerste retrospectief van Dalí in Italië. naar Rotterdam te komen. Het museum is regelmatig voorpaginanieuws.

16 17 De hotelkamer van Carsten Höller Alle contacten van het museum krijgen wordt in de pers opgepikt en is al een persoonlijk filmpje toegestuurd volgeboekt voordat de tentoonstelling met een uitnodiging voor het eventuele van start gaat. Bijzondere museum­ overwinningsfeestje. Dit filmpje wordt projecten zoals de tentoonstelling over massaal naar vrienden doorgestuurd meester­vervalser Van Meegeren en de en verspreidt zich als een olievlek. De restauratie van een schilderij van Dalí campagne werkt: het museum wint de spreken tot de verbeelding, getuige de Museumprijs 2010 met 14.350 van de grote persaandacht. De tentoonstelling in totaal 33.692 stemmen. De stem­ Infernopolis in de onderzeebootloods, mers vinden dat het museum met zijn Johan Thorn Prikker – De Jugendstil gevarieerde presentaties en innova­ voorbij en De grote ogen van Kees van tieve publieksbenadering de prijs het Dongen worden hoog gewaardeerd door meest verdient en het museum wint kunstjournalisten. De schrijvende pers 100.000 euro. Dit wordt samen met alle publiceert 4.072 redactionele artikelen stemmers gevierd met een avondopen­ in de Nederlandse gedrukte media over stelling op 11 februari 2011. het museum, met een mediawaarde van 12.663.070 euro, ruim 50% meer dan in 2009. Daarnaast wordt het museum Gratis woensdagcampagne tientallen malen op televisie en op de radio besproken en wordt er volop over In het najaar grijpt het museum de het museum getwitterd. uitzendingen van Boijmans TV op TV Promotie voor de Onderzeebootloods in Rotterdam, foto Thijs de Lange Rijnmond aan om Rotterdammers aan te zetten tot een (herhaal)bezoek met Museumprijscampagne een regionale radiocampagne. Van september tot en met november is Jules Museum Boijmans Van Beuningen Deelder dagelijks te horen op de radio is samen met Museum de Fundatie met de boodschap ‘Elke woensdag in Zwolle en het Stedelijk Museum ­gratis, alléén* voor Rotterdammers Schiedam genomineerd voor de (*ook voor 020 en de rest van BankGiro Loterij Museumprijs 2010. Nederland)’. Op woensdag vraagt Deze publieksprijs is een initiatief van Deelder luisteraars met zijn onvervalste het Prins Bernhard Cultuurfonds en de tongval tot vervelens toe of ze nu al BankGiro Loterij in samenwerking met geweest zijn. De campagne werpt zijn de Nederlandse Museumvereniging. vruchten af. Uit onderzoek blijkt dat 85 Van september tot november zet het procent van de Rotterdamse bezoekers museum alles op alles om zoveel inmiddels op de hoogte is van de gratis mogelijk stemmen te genereren. woensdag, tegenover 30 procent van Medewerkers, partners en relaties van de bezoekers uit de rest van Nederland. het museum spannen zich wekenlang Rotterdammers bezoeken het museum in voor de Museumprijs. Alle bezoekers dan ook relatief vaker op woensdag in het museum en op de website wordt dan op bijvoorbeeld donderdag. De gevraagd om op het museum te stem­ groep die naar aanleiding van de radio­ men. Ontwerpbureau Thonik creëert campagne het museum bezoekt, is in opdracht van het museum een een minder frequente museumbezoeker succesvolle virale e-mailcampagne. dan de gemiddelde bezoeker. Etalage van de Bijenkorf ter promotie van De grote ogen van Kees van Dongen 18 19 De gratis ­toegang op woensdag maakt voor exclusieve ­bijeenkomsten tot BankGiro Loterij Verhuur van ruimten en het museum zoals beoogd extra korting in de ­museumwinkel. Sinds relatieontvangsten laagdrempelig, dat geldt ook voor 2010 heeft het museum bovendien een Voor het derde jaar is het museum niet-­Rotterdammers. Op woensdag vriendenclub voor kinderen van 5 tot 14 beneficiënt van de BankGiro Loterij, Het museum stelt de voormalige direc­ bestaat ruim de helft van de bezoe­ jaar: De Boijmans Club. De bijna 2.000 de cultuurloterij van Nederland. De tiezalen en bibliotheek ter beschikking kers uit ­mensen die slechts af en toe clubleden worden gratis op de hoogte BankGiro Loterij steunt met de helft voor ontvangsten van zakelijke relaties. een museum bezoeken, terwijl dit op gehouden van de laatste nieuwtjes en van haar opbrengst een groot aantal In 2010 ontvangt het museum 124 donderdag slechts voor een derde van alle Boijmans Clubactiviteiten die het culturele instellingen dat zich inzet maal een groep voor een vergadering, de bezoekers geldt (de rest van het museum organiseert. Bovendien ont­ voor het behoud van cultureel erfgoed. lunch, borrel of andersoortige bedrijfs­ donderdagbezoek gaat vaak naar een vangt elk lid een vriendschapsbandje Het museum ontvangt dit jaar 500.000 evenementen, waarbij in totaal 15.792 museum). Op woensdag komen vaker van het museum. euro om kunstwerken te verwerven en personen aanwezig zijn. Deze bijeen­ mensen voor het eerst of na lange het collectiebeheer te ondersteunen. komsten leveren het museum financiële tijd weer naar Museum Boijmans Mede dankzij deze bijdrage kan de middelen die volledig ten goede komen Van Beuningen. Fondsen- en sponsorwerving sculptuur Une vipère, un vampire, une aan aankopen van kunst, het presente­ vitre van dichter en kunstenaar Marcel ren van tentoonstellingen en educatieve De giften van particuliere en publieke Broodthaers (1924-1976) verworven activiteiten. Samenwerking fondsen zijn voor het museum on­ worden. Dankzij de BankGiro Loterij kan ontbeerlijk om zijn doelstellingen te de restauratie van het prototype van Holland Art Cities, het samenwerkings­ realiseren. De gemeente Rotterdam de Futuro van Matti Suuronen worden­ Het museum dankt iedereen verband van tien grote musea en de is in 2010 de enige structurele subsi­ gefinancierd. De gerestaureerde die heeft bijgedragen in 2010 steden Amsterdam, Den Haag, Utrecht diegever en stelt ruim 9,8 miljoen euro Futuro wordt in 2011 voor het eerst en in het bijzonder en Rotterdam, bezorgt de landelijke beschikbaar. Daarnaast zijn er vele gepresenteerd. economie een enorme impuls. Ook fondsen die het museum regelmatig Ook de tentoonstelling over Johan BankGiro Loterij; dienst Kunst en voor Rotterdam blijkt de focus op ondersteunen voor specifieke activitei­ Thorn Prikker wordt mede mogelijk ge­ Cultuur gemeente Rotterdam; G.Ph. cultuur een goede investering. Met ten. Belangrijke aankopen zijn in 2010 maakt door de loterij. Het museum toont Verhagen-Stichting; Stichting H+F Rotterdamse partners, zoals Rotterdam onder andere mogelijk gemaakt door de met ruim 200 topwerken het uitgebreide Mecenaat; gemeente Rotterdam; Marketing en Rotterdam Festivals, Vereniging Rembrandt, de Mondriaan oeuvre van een van de meest vooraan­ Havenbedrijf Rotterdam; K.F. Hein werkt het museum samen op het gebied Stichting, SNS REAAL Fonds en de staande ontwerpers in de bloeiperiode Fonds; ministerie van Onderwijs, van marketing rond verschillende Stichting Bevordering van Volkskracht. van de Nederlandse kunst aan het Cultuur en Wetenschappen; Mondriaan tentoonstellingsprojecten. Het VSBfonds is ook in 2010 onmisbaar begin van de twintigste eeuw. Stichting; Prins Bernhard Cultuurfonds, als partner in educatie, onder meer In 2010 ontvangt het museum boven­ waaronder verschillende fondsen op bij de lancering van het videokanaal dien 400.000 euro van de BankGiro naam; Rabobank Rotterdam; nalaten­ Ondersteuning particulieren ArtTube. Dankzij onder andere de Loterij voor Art Rocks!. Voor dit project schap mevrouw Van Riemsdijk-Borsje; Turing Foundation en de Rabobank kan gaat het museum in 2011 aan dertien Rotterdam Festivals; Agentschap NL; De bijdragen van particulieren zijn voor het museum ook dit jaar vele activiteiten Nederlandse bands en artiesten de SNS REAAL Fonds; Stichting het museum van het grootste belang. organiseren voor jong en oud. Voor De opdracht geven om een lied te compo­ Bevordering van Volkskracht; Fonds Deze bijdragen bestaan uit giften, grote ogen van Kees van Dongen dragen neren bij één van de topstukken uit de Willem van Rede; Stichting Het legaten, schenkingen van kunstwerken Unilever en de Turing Foundation als Rotterdamse kunstcollectie. De kunst Nederlandse Gebruiksvoorwerp; en donaties met een specifiek doel. hoofdsponsors bij. OC&C Strategy inspireert muzikanten, en hun muziek Stichting Lucas van Leyden; Stichting Voor bezoekers die het museum een Consultants en Ploum Lodder Princen laat een nieuw publiek kennismaken Museum Boijmans Van Beuningen; warm hart toedragen, zijn er diverse Advocaten en Notarissen worden spon­ met kunst. Stichting Van Beuningen/Peterich- mogelijkheden om zich te verbinden sor van de tentoonstelling. Het laatste fonds; Kalhorn/Timmermans Fonds; aan het museum. De circa 1.100 kantoor gaat een langjarig samenwer­ Stichting Willem van der Vorm; Vrienden van het museum maken kingsverband met het museum aan. Turing Foundation; Vereniging volop gebruik van de hen geboden Rembrandt; VSBfonds; SKOR; ­privileges, variërend van ­uitnodigingen Goethe-Institut Rotterdam; Institut für

20 21 Auslandsbeziehungen e.V.; Bilderberg Parkhotel Rotterdam; Sikkens; Goethe- Institut Niederlande / Ambassade van Bondsrepubliek Duitsland Den Haag; ministerie van Buitenlandse Zaken; Stichting Democratie en Media; Stichting Elise Mathilde Fonds; CBK Rotterdam; Fonds BKVB; Holland Art Cities; Unilever; OC&C Strategy Consultants; Ploum Lodder Princen Advocaten en Notarissen; Stichting Gifted Art; H+F Fashion on the Edge; RTV Rijnmond; Ro Theater; Rotterdam Media Fonds; alle particuliere schen­ kers en donateurs.

De hotelkamer van Carsten Höller verschijnt Promotie voor de tentoonstellingen aan de buitenzijde van het museum in de Chinese pers

Blije medewerkers nemen de BankGiro Loterij Museumprijs 2010 in ontvangst van Ron Brandsteder, foto Roy Beusker

Screenshot nieuwe website: www.boijmans.nl 22 23 De hotelkamer van Carsten Höller, foto Attilio Maranzano 24 25 televisieprogramma Boijmans TV. Het Stafafdeling videokanaal ArtTube wordt 90.710 keer bezocht, de collectiewebsite 46.867. Educatie en Een op de veertien museum­bezoekers wandelt de Kunst Studio van het publieks­ ­museum binnen. begeleiding Boijmans TV, ArtTube, De afdeling Educatie en publieks­ de collectiewebsite en begeleiding heeft als missie de dialoog de Kunst Studio Boijmans TV aan te gaan met het publiek. Ze reikt Aflevering 4 museumbezoekers middelen aan om Medio 2008 worden het VSBfonds en Echte nep zich de kunst van het museum actief het museum partners in educatie. Het eigen te maken en zich zo te verdiepen, fonds steunt drie jaar lang de ontwik­ te verrijken en ervan te genieten. Dit keling en realisatie van educatieve doet zij door ontwikkeling en organisatie platforms. Deze bieden verdieping van alle onderwijsprogramma’s, pu­ aan museumbezoekers en verleiden blieksbegeleiding bij de vaste collectie mensen die het museum nog niet ken­ en tentoonstellingen, programmering en nen. In het najaar van 2008 wordt in organisatie van educatieve activiteiten het hart van het museum de nieuwe en evenementen, en door de realisatie educatieve ruimte, de Kunst Studio, in van digitale en multimediale projecten. gebruik genomen. Een jaar later wordt De afdeling verwerkt ook de boekingen het videokanaal ArtTube gelanceerd, voor deze programma’s. enkele maanden later gevolgd door de daarmee samenhangende collectie­ In 2010 nemen 77.136 museumbezoe­ website. En in 2010 worden dertien kers deel aan een van de educatieve afleveringen van Boijmans TV gemaakt programma’s (in 2009: 64.016). Onder en uitgezonden op RTV Rijnmond. hen bevinden zich 10.073 leerlingen uit De drie nauw met elkaar verweven het primair onderwijs (in 2009: 8.107), platforms hebben een structurele basis 17.186 leerlingen uit het voortgezet on­ gelegd voor het nieuwe publieksbeleid derwijs (in 2009: 16.153) en 4.579 gere­ van het museum. De Kunst Studio, gistreerde studenten uit het beroeps- en ArtTube en de collectiewebsite worden hoger onderwijs (in 2009: 3.750). 4.416 dagelijks ingezet voor alles wat het volwassenen boeken een rondleiding museum doet of wat er te zien is, of het (in 2009: 3.847) en 29.597 bezoekers nu een tentoonstelling, een restaura­ nemen deel aan een ander evenement tie of een aankoop is. Die actualiteit of activiteit (in 2009: 28.235). 1.066 wordt maandenlang ook op de voet kinderen en 644 volwassenen bezoeken gevolgd en verbeeld in Boijmans TV. het museum in het kader van het Jeugd Daarnaast hebben de platforms velen Vakantiepaspoort (in 2009 resp. 1.239 in het museum – van educatoren tot en 835). 9.575 bezoekers huren de conservatoren en van restauratoren multimediatour (in 2009: 1.850). tot de medewerkers van de technische Daarnaast kijken 1,5 miljoen ­inwoners dienst en beveiligers – geïnspireerd tot uit de regio Rotterdam naar ons het op nieuwe manieren informeren van

26 27 de bezoekers, in het museum en via als Mike Redman, Yahya Gayer en Dalí op de huid volgen of kijken hoe van de modeontwerpers in de ten­ internet en televisie. Iedereen draagt bij Wilfried de Jong. Zo is Boijmans TV een museummedewerkers tentoonstel­ toonstelling The Art of Fashion en aan educatie. katalysator geworden van synergie en lingen voorbereiden, variërend van Carsten Höller tot Pipilotti Rist en Olafur samenwerking binnen Rotterdam. Het een reis in de voetsporen van Johan Eliasson. Van een aantal kunstenaars Boijmans TV museum ontvangt vanaf de eerste uit­ Thorn Prikker tot de transformatie van is dit het enige interview dat online In 2010 maakt het museum een eigen zendingen al enthousiaste brieven van een onderzeebootloods tot de grootste beschikbaar is. televisieprogramma. In Boijmans TV Rotterdammers die graag op de een of tentoonstellingsruimte van Nederland. Alle video’s zijn voorzien van aanteke­ vormt het museumgebouw een afwis­ andere manier mee willen werken aan Populair zijn de Polygoonjournaals ningen, die de mogelijkheid bieden de selend decor voor de rondleidingen de totstandkoming van Boijmans TV die herinneren aan vroeger tijden. Zo video’s aantrekkelijk te presenteren en van gids Bregje voor een opvallende (als regisseur, editor of figurant). En bij spreekt Kees van Dongen ons met van veel contextuele informatie te voor­ groep bezoekers (bodybuilders, Zwarte de opnamedagen in het museum blijkt ‘een whiskey-stem door overmatig zien. Overigens worden de video’s niet Pieten, naturisten et cetera), vraag­ dat bezoekers het programma kennen. gebruik van Hollandse koffie’ toe tijdens alleen op ArtTube geplaatst, maar ook gesprekken die suppoost Arie via Alle afleveringen van Boijmans TV zijn een opening in Museum Boymans in op andere platforms, zoals YouTube, een gat in de vloer bij het beeld van nog steeds te zien op ArtTube. Daar 1937. Oud-hoofdconservator Renilde Vimeo en ArtBabble, de Amerikaanse Maurizio Cattelan voert met in het mu­ wordt extra informatie aangeboden Hammacher-van den Brande herin­ equivalent van ArtTube waarmee inten­ seum exposerende kunstenaars, bizarre in de vorm van notes en links naar nert zich het moment dat ze naast de sief wordt samengewerkt. dialogen tussen Arie en zijn collega kunstwerken op de collectiewebsite. En legendarische schilder Salvador Dalí In 2010 trekt ArtTube 90.710 unieke Mandy en de ontroerende verwikke­ voor wie nog meer wil weten over de in zat. Tezamen geven deze video’s een bezoekers. In de loop van het jaar lingen van technicus Ab. het museum exposerende kunstenaars onthullend beeld van een museum stijgt dat van 2.000 tot 15.000-17.000 Het is een uniek programma over kunst zijn de interviews nog een keer apart achter de schermen. per maand. Zij worden bereikt door geworden. Het lijkt in de verste verte gemonteerd en aangevuld met opname­ Er zijn ook video’s te zien over kunstwer­ ­intensieve online marketing, via zoek­ niet op andere kunsttelevisieprogram­ materiaal waar in de uitzending geen ken in de museumcollectie. Filmer Hans machines, blogs en sociale media. ma’s. Feitelijke informatie en bizarre plaats voor was. Wessels maakte een vernieuwende serie De gemiddelde bezoeker blijft ruim 5 fantasie worden zonder enige vorm van We hopen de actuele ontwikkelingen in video’s waarin werken uit verschillende minuten op de website. Dat is lang. hiërarchie door elkaar heen gevlochten. het museum in 2011 te kunnen verbeel­ tijden met elkaar worden geconfronteerd. ArtTube bestaat nu ruim één jaar. De In de loop van 2010 worden op RTV den in een nieuwe serie Boijmans TV. In ‘Joep van Lieshout heeft een atelier, snel stijgende bezoekersaantallen, Rijnmond dertien afleveringen van In 2010 is overigens ook begonnen met net als Rubens’ blijkt dat de atelierprak­ de enthousiaste reacties van bezoe­ elk vijftien minuten van Boijmans TV de voorbereidingen van een tweede tijk van deze kunstenaars, die worden kers en collega’s, de grote educatieve uitgezonden. De tv-serie is bedoeld tele­visieserie, die mogelijk wordt ge­ gescheiden door vierhonderd jaar, ei­ mogelijkheden van het medium en het voor mensen die de weg naar het maakt door de BankGiro Loterij. In Art genlijk niet zo verschilt. Maar er zijn ook toenemende belang van video in het museum niet weten te vinden. De serie Rocks! bezoeken muzikanten het mu­ video’s over afzonderlijke kunstwerken, algemeen bevestigen het bestaansrecht trekt 1,5 miljoen kijkers. De eerste zes seum en componeren ze een nummer zoals het monumentale familieportret ervan. In 2011 zullen naar ­verwachting afleveringen worden ook uitgezonden bij een topstuk uit de museumcollectie. dat Max Beckmann in 1944 schilderde een aantal andere musea zich bij door Cultura24. De AVRO zendt een Een concert, een wedstrijd en een multi­ van de kunsthandelaar Helmuth Lütjens, ArtTube aansluiten en wordt ArtTube zo aflevering uit als teaser. mediatour maken dit project in 2011 tot zijn vrouw Nelly en hun dochtertje de eerste gemeenschappelijke website De hoge kijkcijfers van Boijmans TV een multimediale happening. Annemarie. Directeur Sjarel Ex interviewt van Nederlandse kunstmusea. voor televisie en internet geven aan dat de nu volwassen Annemarie Lütjens we een programma hebben gemaakt ArtTube over het schilderij en Max Beckmann, die De collectiewebsite waar behoefte aan is, iets bijzonders. Voor mensen die actief op zoek gaan goed bevriend was met haar vader. En Eind april gaat de collectiewebsite de Maar kijkcijfers zijn niet de enige posi­ naar informatie over kunst is er het op ArtTube kan de multimediale tentoon­ lucht in (collectie.boijmans.nl). Hierin tieve indicatie. Minstens zo belangrijk is videokanaal over kunst ArtTube stelling Meesterwerk of kopie. Anthonie worden 660 topstukken uit de museum­ het feit dat Boijmans TV leeft in de stad. (­arttube.boijmans.nl). In 2010 worden van Dijck uit 2009/2010 nog steeds collectie getoond en beschreven. Elk De serie is gemaakt op initiatief van het daarvoor vijftig video’s geproduceerd. worden bezocht. collectiestuk is voorzien van beeld, museum, maar in nauwe samenwerking Ze nemen je mee op een reis door het Een derde categorie video’s is de feitelijke gegevens en hoogwaardige met het Ro Theater, Popov Film en museum, de kunst en de tijd. Je kan in­middels tot flinke proporties uit­ inhoudelijke informatie, in woord, audio ‘loslopende’ Rotterdamse creatieven er de spannende restauratie van een gegroeide serie kunstenaars­interviews: en video.

28 29 De Kunst Studio de Kunst Studio de collectiewebsite en Prikker - De Jugendstil voorbij zijn De Kunst Studio is een onmisbaar ArtTube onder de aandacht gebracht educatieve video’s geïntegreerd in ­educatief ‘honk’ geworden. De deur onder de noemer Boijmans Online. de verhalende opbouw. Deze video’s ­ervan staat altijd voor iedereen open. brengen aan de architectuur gebonden Een op de veertien bezoekers – kinde­ werken van de kunstenaars in beeld ren, jongeren en volwassenen – wan­ Publieksbegeleiding en schetsen tegelijkertijd de context delt de Kunst Studio binnen. Jaarlijks waarin deze zijn ontstaan. Ze vormen worden er honderden workshops Tentoonstellingen zo een belangrijke aanvulling op zowel gegeven, meestal aan scholieren uit het In 2010 zijn 37 tentoonstellingen de getoonde werken als de toelichtende primair en voortgezet onderwijs, maar voorzien van zaalteksten, ­bijschriften, teksten. Screenshot collectiewebsite in de weekenden ook aan individuele video’s, multimediatours of gratis In enkele kleinere presentaties gaat in kinderen en volwassenen. De creaties tentoonstellingsboekjes. Het doel is de publieksbegeleiding de aandacht uit De gebruiker kan gericht zoeken (met op de flexibele tentoonstellingswand de bezoeker gelaagde informatie aan naar bijzonder specialistisch onderzoek de zoekfunctie, in de deelcollecties of getuigen daarvan. Bezoekers kunnen er te bieden. Een paar tentoonstellingen in het museum. In De valse Vermeers via themapagina’s), maar ook associa­ ook presentaties bekijken. worden hier uitgelicht. van Van Meegeren worden historische tief rondwandelen in de collectie. Bij Deze programmering sluit in 2010 In de zomermaanden gaat alle reconstructies vermengd met informatie elk object worden suggesties gedaan aan op wat er elders in het museum aandacht uit naar Infernopolis in de over het kunsthistorisch onderzoek. De voor andere objecten die op een of gebeurt. Zo wordt bij de tentoon­stelling onderzeebootloods. De robuuste publieke restauratie van het drieluik andere manier een verband hebben Divided Divided in de Kunst Studio en ­afgelegen ruimte, ver buiten de van Dalí, waarbij de bezoeker over de met het collectiestuk dat wordt bekeken de presentatie De wereld van Carsten gebruikelijke context van het museum, schouder mee kan kijken met restau­ (zelfde maker, zelfde materiaal, zelfde Höller ingericht, waarin bezoekers aan geeft een bijzondere betekenis aan ratoren, biedt zowel technische als tijd enzovoort). Ook wordt bij elk object de hand van favoriete boeken, films en de getoonde werken. Met een gratis kunsthistorische informatie over een vermeld als een object op de fotosite muziek een beeld kunnen krijgen van ­publicatie, enkele teksten in de ruimte surrealistisch topstuk. Flickr voorkomt, en hoe vaak. de denkwereld van de kunstenaar. zelf en een video over de tentoon­ De site heeft een aantal interactieve Kees was hier is een educatieve stelling krijgt het publiek de nodige Nieuwe Media mogelijkheden. Zo kan een gebruiker presentatie bij De grote ogen van Kees informatie aangereikt. De nieuwe media zijn in 2010 een een ‘mijn boijmans’-account aanmaken van Dongen en maakt onderdeel uit Bij de twee grote tentoonstellingen in steeds vanzelfsprekender rol gaan (1.246 gebruikers hebben dat al ge­ van de onderwijsprogramma’s bij deze het najaar kent de publieks­begeleiding spelen in de publieksbegeleiding. daan), waarin hij objecten en informatie tentoon­stelling. In de zomer worden in een gelaagde aanpak door van ver­ In het museum springt de multimedia­ voor zichzelf verzamelt. Dit kan gedeeld schillende media gebruik te maken. Uit tour het meest in het oog. Deze is dit worden met andere gebruikers. Ook onderzoek blijkt dat die aanpak succes­ jaar niet alleen uitgebreid met een tour kunnen bezoekers ‘taggen’, een object vol is. Ongeveer een kwart van de be­ voor Kees van Dongen, maar ook met voorzien van trefwoorden, of een object zoekers van De grote ogen van Kees van nieuwe kunstwerken in De Collectie doorsturen, een soort ‘tell a friend’- Dongen heeft de multimediatour (inge­ Twee. De complete tour van De Collectie functie. sproken door gids Bregje uit Boijmans Twee omvat daarmee inmiddels ruim ArtTube en de collectiewebsite zijn TV) gelopen, en vrijwel iedereen is zeer vijftig kunstwerken, een aantal dat blijft nauw verbonden: bij elke video in te spreken over de daarin aangeboden groeien. In 2010 huren 9.575 bezoekers ArtTube wordt verwezen naar relevante informatie. Zestig procent van deze een tour. beschrijvingen van kunstwerken in de bezoekers combineert de tour met Online krijgt de publieksbegeleiding collectiewebsite. het lezen van de tekstborden. Veertig vorm door ArtTube en de collectie­ In 2010 wordt de collectiewebsite procent van de bezoekers bekijkt de website. ArtTube betekent overigens 46.867 keer bezocht. Onder hen zijn film bij de tentoonstelling. Dat deze film ook een belangrijke stimulans voor het ­geïnteresseerden, vakgenoten, docen­ populair is, blijkt ook uit de statistieken gebruik van video in het museum. Bij ten en leerlingen. De website groeit uit van ArtTube: in drie maanden tijd wordt tien tentoonstellingen zijn video’s ge­ tot een toegankelijke bron voor kunst­ deze daar 17.000 keer bekeken. maakt, die niet alleen op ArtTube, maar historische informatie. In de tentoonstelling Johan Thorn ook in de museumzaal te zien zijn. Tentoonstelling De Wereld van Carsten Höller, foto Frank de Bruijn 30 31 Sinds dit jaar maakt de afdeling Kunstluiers is speciaal ontwikkeld voor Educatie en publieksbegeleiding deel drie- en vierjarigen. Voor oudere kinde­ uit van de Werkgroep Culture Vortex ren wordt in 2010 de Boijmans Club op­ van het Institute for Network Cultures gericht. In korte tijd krijgt deze club ruim in samenwerking met de Universiteit tweeduizend leden. Zij kunnen onder van Amsterdam en de Hogeschool van andere maandelijks een workshop in de Amsterdam. In dit verband wordt on­ Kunst Studio volgen over een tentoon­ derzoek gedaan naar de mogelijkheden stelling of een thema in de collectie. die online collectiedatabases een breed Daarnaast neemt het museum dit publiek kunnen bieden. jaar samen met Villa Zebra en het Ook wordt intensief samengewerkt met Nederlands Fotomuseum, dankzij de de afdeling Media en Communicatie van gemeente, deel aan het grote kinder­ de Hogeschool Rotterdam. Studenten evenement Jeugdvakantieland in Ahoy werken enkele maanden aan het Rotterdam. Op deze manier worden ontwikkelen van nieuwe multimediale 2.871 kinderen bereikt die zelden of vormen van publieksbegeleiding. Deze nooit het museum bezoeken. samenwerkingsverbanden bevorderen In 2011 krijgt het aanbod voor kinderen onze expertise over nieuwe media. tot 12 jaar in het museum een impuls met steun van de Rabobank Rotterdam. Nieuwe groepen Een aantal keren in de week zijn er Een studiereis naar Liverpool plaatst gratis activiteiten voor de geïnteres­ de aandacht voor een breder publieks­ seerde bezoeker. Elke woensdag vertelt Loes Luca tijdens de seizoensopening op 18 september, foto Fred Ernst bereik opnieuw op de agenda. Het leidt een conservator tijdens lunchtijd over tot de ontwikkeling van het projectplan één werk tijdens Pak een stoeltje en op ‘174 nationaliteiten’, gericht op het zondag kunnen bezoekers een gratis ontwikkelen van publieks­begeleiding rondleiding volgen door de vaste col­ voor allochtonen. De Mondriaan lectie of de tentoonstellingen over Kees Stichting honoreert dit voorstel met een van Dongen, Johan Thorn Prikker en onderzoekssubsidie. In 2011 wordt het Carsten Höller. Voor leken en weten­ ­onderzoek uitgevoerd en de kennis schappers worden ook themamiddagen gedeeld met collega’s. georganiseerd, over Jac. Jongert, Thorn Prikker, Olafur Eliasson en naar aanleiding van een tentoonstelling Activiteiten en evenementen van Thomas Demand over de Duitse nationaliteit. De laatste jaren heeft het educatieve Vooral de tentoonstelling De grote ogen activiteiten- en evenementenpro­ van Kees van Dongen leent zich voor gramma zich ontwikkeld tot een uit­ een uitgebreid aanbod aan activiteiten. gebreid en divers programma voor een Bij deze tentoonstelling wordt een reeks breed publiek. Bij de vaste collectie en zondagmiddaglezingen aangeboden, de wisselende tentoonstellingen bieden een kerkdienst, een workshop model­ we verdieping voor elke museumbe­ tekenen, een familiedag, een filmverto­ zoeker, van jong tot oud, van kunstlief­ ning en verschillende kinderworkshops. hebber tot wetenschapper. Bij Infernopolis wordt - in samenwerking Zelfs de allerjongsten kunnen al in het met Arminius en het Studium Generale museum terecht voor een programma: van de Erasmus Universiteit - een debat Bezoekers tijdens de Rotterdamse Museumnacht op 6 maart 2010, foto Fred Ernst 32 33 georganiseerd over het thema Cradle voortgezet onderwijs neemt toe: 17.186 eeuwen heen. Tijdens deze les kunnen wordt ­verwerkt. Klassen maken in to Cradle. Bezoekers kunnen deel­ (in 2008 11.024 leerlingen, in 2009 leerlingen historische kostuums ­passen. toenemende mate gebruik van deze nemen aan een gratis rondleiding over 16.153). Het aantal leerlingen uit het In het kader van het Cultuurtraject van mogelijkheid. de tentoonstelling of een combinatie­ hoger onderwijs (hbo en wo) dat hun de Stichting Kunstzinnige Vorming Naast het reguliere onderwijsaanbod rondleiding die ook het gebied rondom bezoek registreert, stijgt tot 4.579 (in Rotterdam (SKVR) loopt ook nog loopt ook dit jaar, dankzij een bij­ de loods aandoet. Studenten van de 2008 2.540 leerlingen, in 2009 3.750). steeds de les Droombeeld. Daarin staan drage van de gemeente Rotterdam, Willem de Kooning Academie gaan in Een aantal inspanningen uit de voor­ ­fantasie en droom centraal, met de het Brede Schoolproject Hoe word gesprek met Joep van Lieshout en hij gaande jaren ligt hieraan ten grondslag: nadruk op de surrealistische collectie. ik een kunstenaar. Hierbij geeft een geeft ook een openbaar interview. een doordacht, gevarieerd, evenwichtig Een nieuwe les is het kleuterpro­ museum­docent als zogenaamde De verschillende educatieve evenemen­ en hoogwaardig aanbod van museum­ gramma Het Grote Verhalenboek, ‘cultuurcoach’ op de Mariaschool in ten trekken grote aantallen bezoekers lessen, een geïntensiveerde onderwijs­ waarbij kinderen de museumbewoners de wijk Spangen het hele jaar één dag naar het museum. Zo zijn er de sei­ marketing en voor het primair onderwijs helpen de museumheks te laten stop­ per week les. Vanaf september wordt zoensopeningen, de Museumnacht, het in de regio Rotterdam de beschikbaar­ pen met haar flauwe tovertrucs. Ook dit programma ook aangeboden op de Museumweekend en familiedagen. Het heid van de Turingmuseumbus. nieuw is Toveren met lijnen en kleuren, Van Oldenbarneveltschool in de wijk museum verzorgt ook een aantal ver­ waarbij beeldmiddelen als kleur, lijn en Delfshaven. rassende programma’s, zoals Upload Primair onderwijs compositie aan bod komen. Cinema tijdens het festival De Wereld Bijna alle leerlingen uit het primair Bij de meeste programma’s kan Turingmuseumbus van Witte de With, en concerten tijdens onderwijs die het museum bezoeken, aan­sluitend aan de museumles een Met dank aan de Turing Foundation het Gergiev Festival en North Sea Jazz. doen dit aan de hand van speciaal workshop worden gevolgd in de kunnen ook dit jaar Museum Boijmans Een aantal programmaonderdelen ontwikkelde museumlessen. Kunst Studio, waarin de museumles Van Beuningen en het Chabot Museum wordt in samenwerking met andere In 2010 worden diverse succesvolle op een actieve en spannende manier basisscholen uit de regio Rotterdam instellingen gemaakt. Dit jaar zijn dat programma’s gecontinueerd en waar onder andere het Gergiev Festival, nodig geactualiseerd. Kleuters maken Camera Japan Festival, het North kennis met het leeuwtje Bennie en zijn Sea Jazz Festival, het Ro Theater, vriendjes op de schilderijen in de les Arminius, het Goethe Instituut, de Nieuw vriendje in de klas. Vanaf groep Willem de Kooning Academie, Upload 3 gaan kinderen op zoek naar de dieren Cinema, Villa Zebra, het Nederlands die zich in schilderijen en beelden heb­ Fotomuseum en het Laurensberaad. ben verstopt (Beesten in het Boijmans) en ontdekken ze van alles over het In 2010 nemen 29.597 bezoekers museum als verzamel-, bewaar- en deel aan een educatieve activiteit of werkplek tijdens Weet jij wat een mu- evenement. seum is. De museum ontdekkingsreis Een volledig overzicht van activiteiten neemt hen mee op een spannende reis en evenementen is opgenomen in door het museum. Aan de hand van bijlage D. verhalen, voorwerpen en vragen maken leerlingen tijdens deze les kennis met de topstukken van het museum. De Onderwijs Verzamelles behandelt van alles over het verzamelen en tentoonstellen van De stijgende lijn van het aantal leer­ voorwerpen en kunststukken. Potten, lingen dat het museum bezoekt zet in pannen en stoelen geeft een toelichting 2010 door. Er komen 10.073 leerlingen op de bijzondere collectie kunstnijver­ uit het primair onderwijs naar het mu­ heid en design. Jurken, jassen en jackets seum (in 2008 6.626 leerlingen, in 2009 gaat in op een onverwacht aspect: 8.107). Ook het aantal leerlingen uit het de ontwikkeling van de mode door de Afsluiting van het project Hoe word ik een kunstenaar met groep 5 van de Mariaschool, foto Karen de Moor 34 35 Tussen Kunst en Klank, foto Karen de Moor 36 37 gratis busvervoer van en naar het die aansluiten bij specifieke lesthema’s op de afdeling. Zij helpen bij workshops afdeling Pabo: deze studenten zijn museum aanbieden. Deze vrolijk en/of examenstof. Ook bestaat er veel en museumlessen en evalueren een de toekomstige leraren en later dus besticker­de bus rijdt de leerlingen interesse voor de les Mode in het aantal programma’s voor het voortgezet belangrijke intermediairs in het kunst­ heen en weer. Elke leerling die met de ­museum, over de ontwikkeling van onderwijs. onderwijs. Maar ook van andere Pabo- bus het museum bezoekt, krijgt een mode door de eeuwen heen. en docentenopleidingen ontvangen we Turingticket waarmee hij of zij samen Bij Colors of Love brengen leerlingen Tentoonstellingen studenten. Voor enkele studenten van met een volwassene het museum later ­tijdens een twee uur durende inter­ Naast het onderwijsprogramma bij de Willem de Kooning Academie biedt nog eens gratis kan bezoeken. actieve rondleiding en workshop de vaste collectie worden ook bij een het museum een korte stageplaats. kunstwerken in verband met gedichten aantal tentoonstellingen programma’s Daarnaast organiseert het museum in Jeugd Vakantiepaspoort of song­teksten en schrijven daarna een ontwikkeld. Zo kunnen leerlingen naar samenwerking met deze academie het Samen met negen andere Rotterdamse eigen (liefdes)gedicht. de tentoonstelling Infernopolis in de programma Meet the artist, waarbij stu­ musea doet het museum ook dit jaar in Ook de bijzondere samenwerking met onder­zeebootloods aan de hand van denten kunstenaars kunnen ont­moeten de zomervakantie mee aan het Jeugd het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een speciale rondleiding. Bij De grote die op dat moment in het museum Vakantiepaspoort. 1.066 individuele Tussen Kunst en Klank, vindt dit jaar ogen van Kees van Dongen is er voor exposeren. leerlingen van Rotterdamse basis­ weer plaats. Diverse ensembles van de bovenbouw van het voort­gezet scholen komen met 644 (groot)ouders het orkest – koperblazers, strijkers, onderwijs een gedrukte kijkwijzer Onderwijsmarketing naar het museum en bekijken het houtblazers en percussie – geven beschikbaar. Ruime aandacht voor onderwijs­ museum aan de hand van het Boijmans korte concerten bij kunstwerken in het marketing is van essentieel belang vriendenboekje. museum. Een museumdocent bege­ Pal Maas om te kunnen concurreren met het leidt vervolgens het gesprek tussen de In het najaar neemt het museum deel overstelpende aanbod van educatieve Voortgezet onderwijs musici en de leerlingen. aan het woonatelier van Pal Maas. activiteiten voor scholen. In het voorjaar Bij de vaste collectie worden diverse Het samenwerkingsverband met Digital Gedurende twee maanden nemen jon­ verschijnen de onderwijsbrochures succesvolle programma’s gecontinu­ Playground wordt ook dit jaar geconti­ geren uit Rotterdam Zuid deel aan een voor het primair en voortgezet onder­ eerd en verschillende nieuwe program­ nueerd. Tijdens Geen kunst aan denken werkgroep die zich bezighoudt met ont­ wijs. Met de brochures worden nu zo’n ma’s in gebruik genomen. jongeren tijdens een rondleiding in het werp/design en de invloed daarvan op drie­duizend docentenpassen verstuurd. De interactieve rondleiding langs de museum en een audiovisuele workshop hun eigen leef- en woonwereld. Tijdens Deze pas geeft docenten het hele hoogtepunten van de collectie draagt na over wat volgens hen kunst is en wat een ‘lezing’ maken de jongeren in het schooljaar recht op gratis entree voor de naam Van Bosch tot Beuys. Deze niet. Bij Droomkunst laten leerlingen atelier aan de Pretorialaan kennis met twee personen als inspirerende voorbe­ rondleiding is bijzonder geliefd. Bij zich tijdens een rondleiding inspireren de collectie kunstnijverheid en design reiding op een bezoek met hun leerlin­ het programma Blik op kunst koppe­ door kunstwerken vol dromen en fan­ van het museum. Een week later ver­ gen. Daarnaast worden gedurende het len vmbo-leerlingen nieuwsbeelden tasieën en verwerken dit in hun eigen plaatst het atelier zich voor een middag jaar digitale en papieren nieuwsbrieven (­krantenfoto’s) en reclame-/film­affiches fotocollage, website of filmpje. naar de Kunst Studio in het museum en verstuurd met actueel nieuws. aan kunstwerken. Zo worden ze uit­ Daarnaast wordt een aantal nieuwe bekijken de jongeren de collectie tijdens Het onderwijsonderdeel van de website gedaagd om een persoonlijke mening programma’s ontwikkeld. Bij Kleur en een rondleiding. Pal Maas is een initia­ www.boijmans.nl blijft een belang­ over een kunstwerk te ontwikkelen en te lijn, beeldmiddelen door de tijd heen tief van Young Industry + Designers. rijk communicatiemiddel: up-to-date verwoorden. Voor vmbo-leerlingen is er komen kleur, lijn en compositie aan informatie, nieuws en filmpjes vertellen ook Kijken met je oren, waarbij ze aan bod. Voor Museumtheater werkt het Mbo/hbo/wo docenten en andere geïnteresseerden de hand van muziek door het museum museum samen met het Ro Theater. Diverse groepen uit het beroeps- en over de mogelijkheden voor leerlingen. worden geleid. Het vmbo-project Het Leerlingen volgen eerst een rondleiding hoger onderwijs bezoeken ook in 2010 In maart en april worden alle basis­ museum werkt! heeft als thema de in het museum en nemen daarna in het het museum. Sommige doen dit zelf­ scholen in de wijken Overschie, beroepen in een museum. theater deel aan een dramaworkshop, standig, andere krijgen van een van de Rhoon en Hoogvliet en de gemeenten Er worden thematische rondleidingen geïnspireerd op een kunstwerk dat ze museummedewerkers een inleiding of Vlaardingen en Schiedam bezocht om rondom surrealisme, architectuur en eerder in het museum zagen. toelichting over een bepaald aspect van de Turingmuseumbus en het onderwijs­ kunstnijverheid & design aangeboden In totaal zes leerlingen van het Groene de collectie of het museumbeleid. programma te promoten. voor diverse niveaus. Daarnaast vragen Hartlyceum te Barendrecht lopen een We continueren de intensieve samen­ docenten regelmatig rondleidingen aan zogenaamde maatschappelijke stage werking met de Hogeschool Rotterdam,

38 39 Digitaal tweede team vrijwilligers werkzaam in In het voorjaar wordt in de Kunst Studio de Kunst Studio. een interactief lcd-scherm in gebruik Daarnaast is een groep van ruim twintig genomen. Op dit grote scherm kunnen museumdocenten en rondleiders dage­ beeldmateriaal, filmpjes en internet lijks in de weer om onderwijsgroepen tijdens museumlessen en workshops en volwassenengroepen met bijzondere worden geraadpleegd. (onderwijs)programma’s te begelei­ Op 10 november wordt speciaal voor den en workshops te geven. Allemaal docenten in het voortgezet onderwijs ­hebben ze een grote kennis van kunst­ een inspiratiemiddag georganiseerd. geschiedenis, ervaring met lesgeven op Thema is Digitale Kunsteducatie met verschillende onderwijsniveaus en erva­ als doel de docenten vol inspiratie ring met het geven van rondleidingen en nieuwe ideeën weer naar huis te in een museum. Ze zijn een essentiële laten gaan. De middag wordt door 130 schakel in het educatieve programma ­docenten bezocht. van het museum.

Vrijwilligers, museum­ Weblog docenten en rondleiders De afdeling Educatie en publieks­ Het werk wordt niet alleen gedaan begeleiding publiceert regelmatig voor door de medewerkers van de afdeling collega’s over de voortgang van al haar Educatie en publieksbegeleiding. Zes projecten op haar weblog: dagen per week geeft een enthousiast www.boijmans/nl/nieuweeducatie. team van ruim vijfentwintig vrijwilligers bij twee informatiebalies praktische en inhoudelijke informatie aan museum­ bezoekers. In de weekenden is er een

Scholieren in het museum, foto’s Fred Ernst

Resultaten van de workshop Meestervervalsers, tweede klas VMBO Grafisch Lyceum, foto Inèz Veldman 40 41 ­oplossing. De tijdelijke ­voorzieningen Sector zijn tweeledig: vier van de negen interne depotruimten worden beveiligd Collectie en tegen wateroverlast en op twee externe locaties wordt extra depotruimte onderzoek gehuurd. Om de interne depots aan te kunnen passen, dienen deze ontruimd De sector Collectie en onderzoek te worden. De objecten die er bewaard draagt zorg voor het behoud en beheer worden, vinden een tijdelijk onder­ van de objecten in de museumverzame­ komen in de Kunsthal, die hiervoor de ling. Met ingang van 2010 vallen onder grote tentoonstellingszaal ruimhartig ter deze sector twee nieuwe afdelingen: beschikking stelt. de afdeling Conservering en restau­ ratie en de afdeling Documentatie, Twee tentoonstellingen in de informatie en registratie (kortweg: Kunsthal Boijmans TV Aflevering 5 Documentatiecentrum). Eerstgenoemde Het jaar gaat voortvarend van start Aapjes kijken afdeling is verantwoordelijk voor het be­ met de verplaatsing van 9.678 voor­ houd in de breedste zin van het woord: werpen die worden tentoongesteld passieve en actieve conservering, waar­ in de Kunsthal in een tentoonstelling onder depotbeheer en restauratie. Het getiteld Binnenste Buiten. Museum Documentatiecentrum richt zich op het Boijmans Van Beuningen op bezoek. verzamelen en ontsluiten van informatie Op 18 november 2009 wordt besloten over de objecten en op het documente­ tot de tentoonstelling in de Kunsthal, op ren van de geschiedenis van Museum 6 februari 2010 opent zij haar deuren Boijmans Van Beuningen. Het verschaft voor publiek. Een en ander wordt dus informatie over collecties en museum­ in korte tijd gerealiseerd in goede geschiedenis, zowel door ­middel van samenwerking tussen het museum en een uitgebreide museumbibliotheek als de Kunsthal. Alle medewerkers van de via collectie-informatie­systemen (ana­ sector Collectie en onderzoek werken loog en digitaal). De registrars vormen mee; daarnaast worden voor conditie­ de derde afdeling binnen de sector. Zij rapportage, handling en fotografie extra dragen zorg voor bruikleenverstrek­ restauratoren en art handlers inge­ king aan derden, objectinventarisaties huurd. In het museum worden de wer­ en begeleiden collectiegerelateerde ken reisvaardig gemaakt, van een con­ (onderzoeks)projecten. ditierapport voorzien, gefotografeerd en gelabeld, ingepakt en getransporteerd. Op deze wijze worden in de eerste fase Bijzondere projecten op de kop af 1.271 kunstwerken in 62 transporten gedurende negen dagen tijd De nijpende depotsituatie staat ook naar de Westzeedijk gebracht, waar ze in 2010 hoog op de agenda. Dit jaar worden uitgepakt, op conditie gecheckt ­worden de eerste tijdelijke maat­ en opgehangen. regelen genomen om de ergste risico’s Binnenste Buiten is een bijzondere (waar­onder wateroverlast) te vermin­ presentatie, waarin depotopstellingen deren, voor een periode van vijf jaar worden afgewisseld met vier principes en in afwachting van een definitieve van zaalinrichting (White Cube, Salon,

42 43 Curator’s Choice en Publiekskeuze). Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam en het verzoeken en het indien nodig presen­ Enkele belangrijke bruiklenen in 2010 De presentatie die het publiek samen­ museum zitting hebben. Het traject van tabel maken van de werken (in 2010 zijn: stelt, verandert gedurende de tentoon­ besluitvorming door het college van B worden 82 schilderijen behandeld). • 12 schilderijen en 1 sculptuur van stelling drie keer. De eerste selectie is en W loopt vertraging op. Is er in het Charley Toorop, Piet Mondriaan, van de hand van burgemeester Ahmed begin van 2010 nog sprake van dat Beveiligingsoperatie Bart van der Leck, Edgar Fernhout, Aboutaleb. het depot op de investeringslijst van In verband met het aanbrengen van Jan Toorop, Pyke Koch en John Binnenste Buiten presenteert de inhoud het nieuw aangetreden college komt een nieuwe beveiligingsinstallatie in het Raedecker aan het Musée d’Art van drie depots: schilderijen, beelden, te staan, in april wordt duidelijk dat dit museum wordt in de periode september Moderne de la Ville de Paris prenten, tekeningen en enkele stuks niet gebeurt vanwege de vele bezuini­ 2010-februari 2011 het Van der Steur- • 6 schilderijen en 1 sculptuur van textiel. De inhoud van het vierde depot gingen die Rotterdam te wachten staan. gebouw in fasen aangepast. De zalen Salvador Dalí aan het Palazzo Reale – keramiek – wordt in februari-maart Vervolgens wordt in de najaarsretraite met kunst en objecten moeten hiervoor in Milaan naar de Kunsthal vervoerd. Deze door het college besloten dat de de­ worden ontruimd. Dit betekent vele • 2 schilderijen van Anselm Kiefer aan ob­jecten – 8.407 in totaal – blijven potproblematiek van het museum zal ­collectieverplaatsingen in de huidige het Louisiana Museum of Modern Art verpakt, in kartonnen dozen die samen worden opgelost door middel van het collectieopstelling, De Collectie Twee. in Humlebaek (Denemarken) een wand vormen bij de entree van structureel verhogen van de jaarlijkse In totaal worden circa 1.200 objecten • 3 schilderijen en 1 tekening van Piet Binnenste Buiten. subsidie met ingang van 2015. Op dit (circa 500 eerste verdieping, circa Mondriaan, Jacoba van Heemskerck Een tweede presentatie in de Kunsthal moment is nog niet duidelijk welke con­ 700 begane grond) verplaatst naar en Matthijs Maris aan het Centre is de tentoonstelling Kleikunst, steen- crete vorm de oplossing gaat krijgen. ofwel andere zalen, ofwel het depot. Pompidou in Parijs goed! Keramiek uit Museum Boijmans Vooruitlopend op De Collectie Verrijkt • 2 tekeningen van Michelangelo aan Van Beuningen, een selectie van ruim De Collectie Verrijkt wordt in dit traject beoordeeld welke het Albertina in Wenen 125 stukken uit de verzameling (te zien In het voorjaar van 2010 wordt gestart objecten behandeld moeten worden. • 1 schilderij en 1 tekening van Jan van 24 april t/m 15 augustus). met de voorbereidingen voor de nieuwe Gossaert aan het Metropolitan collectiepresentatie die vanaf april Bruiklenen aan derden Museum in New York Depotverhuizing 2010 2011 in het Van der Steur-gebouw te Naast de diverse grote projecten • 1 schilderij, 5 voorwerpen van kunst­ Gelijktijdig met de presentaties in zien zal zijn. Kunsthistoricus Peter lopen de reguliere bruikleenaanvragen nijverheid en 8 prenten (waaronder de Kunsthal vindt onder de naam Hecht is gastconservator van De ­gewoon door. Buiten de werken die Rembrandt) aan twee musea in Depotverhuizing 2010 een project Collectie Verrijkt; zijn gastconservator­ naar de Kunsthal gaan, worden 362 Japan (Okazaki en Tokio) plaats waarbij twee externe depot­ schap wordt mogelijk gemaakt door de objecten uitgeleend aan instellingen • Het is me wat (de zwevende steen) locaties worden gehuurd en ingericht. Vereniging Rembrandt. De inrichting over de hele wereld. van Wim T. Schippers aan de wereld­ De depots zijn in mei gereed om een van de zalen wordt wederom verzorgd tentoonstelling in Sjanghai. deel van de kunstwerken die terug­ door Maarten Spruyt, die eerder ook De komen uit de Kunsthal te herbergen. Collectie Eén en De Collectie Twee voor Voor het overzicht van de bruiklenen zie Kunstwerken en objecten die tot dan toe zijn rekening nam. bijlage B. te onveilig geplaatst zijn in de andere Er wordt besloten de nieuwe opstelling depots – met alle risico’s van dien – De Collectie Verrijkt te noemen, omdat Nationaal Internationaal Totaal worden hiernaartoe overgebracht. In dit in aanvulling op de werken in eigen be­ MK 18 69 87 Aanwinsten traject worden nog eens 6.786 objecten zit, verscheidene bruiklenen van andere PK 41 35 76 verplaatst. musea worden getoond. Deze schilde­ Het museum verwerft in 2010 in rijen zijn uitgekozen door Peter Hecht OK 2 22 24 totaal 931 objecten (waarvan 361 in Nieuw depot/Collectiegebouw en vormen een waardevolle aanvulling KV 147 27 174 eigendom). In 2010 wordt ook gewerkt aan de op de collectie van het museum. Ze BIBL 1 0 1 besluitvorming over een nieuw depot ­verrijken de eigen verzameling. Waarvan: dan wel collectiegebouw voor het De sector Collectie en onderzoek Totaal 209 153 362 • 228 aankopen museum. Dat gebeurt zowel op be­ draagt zorg voor het aanleveren van • 133 schenkingen stuurlijk niveau als in een projectgroep de juiste gegevens over de werken, + 1.271 objecten Kunsthal • 570 langdurig bruiklenen waarin de dienst Kunst en Cultuur, het de afstemming met externe bruikleen­ ‘Binnenste Buiten’= 1.633

44 45 Het beperkte eigen budget voor sculpturen, drie plaquettes en een zes­ om het drieluik te restaureren zijn de Ook is het belangrijk om na restauratie aan­kopen wordt in belangrijke mate tiende-eeuwse spiegel) en het Kalhorn/ vergeelde vernislaag en de storende en presentatie de bewaaromstandig­ aan­gevuld met gelden van derden, Timmermans Fonds (stoel van Tobia verkleurde retouches en overschilderin­ heden te verbeteren, onder andere door waar­onder de BankGiro Loterij, de Scarpa, bank van Gaetano Pesce). Al gen, vooral in het middendeel. Doordat het op een rol met een grotere diameter Vereniging Rembrandt, de Mondriaan deze werken worden in langdurig bruik­ dit middendeel een andere restauratie­ op te slaan. Onder begeleiding van de Stichting, het Fonds Willem van Rede leen aan het museum gegeven. geschiedenis kent dan de zijluiken, is externe restaurator is het schilderij vlak en de Stichting Bevordering van het drieluik sterk uit balans. Doel van tegen de wand van de tentoonstellings­ Volkskracht. Het portret van Don Rámon Satué door de restauratie is de eenheid van de drie zaal bevestigd aan de randdoublering Francisco Goya uit het Rijksmuseum doeken zoveel mogelijk te herstellen die rondom is aangebracht om de Zeer bijzonder is de verwerving van 43 wordt opnieuw aan het museum in lang­ (voor een filmpje over de restauratie randen te verstevigen. Hoewel bij de Duitse zestiende-eeuwse, merendeels durig bruikleen gegeven, evenals het zie www.arttube.nl). Op basis van de behandeling de conservering centraal ingekleurde prenten, de Turken en de portret van jonkvrouwe Van Boetzelaer oorspronkelijke lijsten van de zijluiken staat, komen door de verwijdering van Landsknechten. De spraakmakendste door Pyke Koch (particulier bezit). Een wordt de lijst van het middendeel – die het oppervlaktevuil en het minimaal aankoop van 2010 is zonder meer de ander bijzonder langdurig bruikleen is verloren is gegaan – gereconstrueerd. retoucheren van de beschadigingen de ‘pindakaasvloer’ van Wim T. Schippers dat van de H+F Fashion on the Edge, De openbare restauratie wordt met kracht en helderheid van de voorstelling uit 1962. Deze leidt tot talloze reacties met werken van onder anderen Walter grote belangstelling gevolgd door weer veel beter naar voren. van het publiek en in de pers. Van Beirendonck, Hussein Chalayan en museumbezoekers, wat onder andere Op het gebied van hedendaagse kunst Viktor & Rolf. blijkt uit het enthousiasme tijdens het Matti Suuronen, Futuro en design worden werken verworven wekelijkse vragenuurtje en de pers­ In 2009 wordt begonnen met de res­ van onder anderen Olaf Nicolai, Ryan Voor het overzicht van de aanwinsten aandacht. Een andere restauratie van tauratie van Matti Suuronens Futuro uit Gander, Gabriel Lester, Yayoi Kusama, zie bijlage B. een werk van Dalí, begonnen in 2008, 1968, een restauratie die dankzij steun Hella Jongerius, Wieki Somers en Bert wordt in 2010 voltooid. Het betreft Een van de BankGiro Loterij kan plaatsvin­ Jan Pot. paar met het hoofd vol wolken uit 1936. den (voor een filmpje van het transport Conservering en restauratie Omdat dit werk zeer fragiel is, reist het van de Futuro zie www.arttube.nl). Het museum ontvangt genereuze niet naar Milaan. Staat 2009 vooral in het teken van het schenkingen van A.L. den Blaauwen, Grote restauratieprojecten vooronderzoek, in 2010 start de restau­ Carel H. Blotkamp, Jan Maarten Boll, Johan Thorn Prikker, Het ratie zelf. Belangrijk uitgangspunt is dat C.H. Coolen-Kalkman, Dark, Jules Salvador Dalí Havenbedrijf het een prototype betreft. De eerste uit­ Deelder, Jos Houweling, Jacobine De restauratie van Salvador Dalí’s Een van de grootste werken op de voering van het mobile home, waarvan E. Huisken, Chris Kabel, Klaas grote drieluik Landschap met touwtje- tentoonstelling Johan Thorn Prikker – over de hele wereld diverse uitvoerin­ Kloosterboer, W. van Krimpen, springend meisje uit 1936 vindt plaats De Jugendstil voorbij is het proefstuk gen bestaan, is uniek en als zodanig D.U. Kuyken-Schneider, Lensvelt B.V., in een van de tentoonstellingszalen (12 Het Havenbedrijf uit 1917. Het is een een belangrijk historisch document. Het Herman Makkink, Moooi, NgispeN, juni-8 september 2010). Het is voor het ontwerp voor een wandschildering in is ontworpen als vakantiewoning en C.O.A. baron Schimmelpenninck van eerst dat het museum een restauratie het Stadhuis van Rotterdam, dat werd zowel qua ontwerp als qua materialen der Oije, F. Schoonebeek, Marijke uitvoert in aanwezigheid van publiek. afgewezen omdat het te modern werd (gewapend polyester) experimenteel Smeeding, Hans Sonnenberg, Petra Het drieluik maakt deel uit van een bevonden. Het enorme doek van 425 van aard. Het interieur en de polyester Verberne, Sylvie Zijlmans & Hewald belangrijk bruikleen aan het Palazzo x 351 cm is op een rol bewaard in een buitenschil hebben erg geleden onder Jongenelis en van diverse anderen Reale in Milaan: zes schilderijen en van de depots. Bij het uitrollen blijkt het de tand des tijds. Tijdens de restauratie die wensen te blijven. één sculptuur (voor een filmpje over doek sterk gedeformeerd. De randen wordt vuil verwijderd, worden gaten het transport zie www.arttube.nl). zijn beschadigd: er zitten kleine scheur­ gevuld en ontbrekende delen aange­ De Stichting Museum Boijmans Van Alle werken worden ten behoeve van tjes in. Ter hoogte van de scherpe vuld. Het doorleefde interieur krijgt Beuningen verwerft drie tekeningen van de tentoonstelling geconserveerd en vouwen onderin het doek is de verflaag weer zoveel mogelijk zijn oorspron­ Max Beckmann en twee werken van presentabel gemaakt. Twee schilderijen eraf gesprongen. De matte verf zit hier kelijke uiterlijk terug: beschadigingen Marijke van Warmerdam. De Stichting ondergaan een restauratie, te weten het en daar los en er zit een grijzige laag worden hersteld en ontbrekende delen ontvangt schenkingen van de heer grote drieluik en het schilderij Espagne vuil op. Om het werk te kunnen presen­ waar storend aangevuld. Van niet alle J.S.C. Schoufour (vier Middeleeuwse uit 1938. De belangrijkste aanleiding teren, moet het worden gerestaureerd. onderdelen is bekend of ze ­origineel

46 47 zijn. Daarom is ervoor gekozen om de aantal conserveringen: worden direct uit TMS gegenereerd. publicaties en enkele ontbrekende bestaande interieuronderdelen (voor­ • 796 werken op papier Dat geldt ook voor de website ALMA, Boijmans-affiches die worden overge­ lopig) zoveel mogelijk te handhaven • 156 schilderijen het resultaat van een digitalisering­ dragen door de Bibliotheek Rotterdam. en keuzes te maken op basis van de • 125 zilveren voorwerpen project waar in 2010 verschillende Geschenken worden verder ontvangen kennis van de materialen uit die tijd. De • 3 objecten museummedewerkers hard aan werken. van onder anderen F. van Bemmel, polyester buitenschil wordt voorzien totaal: 1.080 Deze website wordt mogelijk gemaakt P. van der Coelen, R. Hammacher-van van een beschermende waslaag, die dankzij een subsidie van het ministerie den Brande, S. Tatsakis en de biblio­ voldoende bescherming biedt, mits de van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap theek van het Van Abbemuseum. Een Futuro niet meer wordt blootgesteld Documentatie, informatie en (Agentschap NL). Voor ALMA worden grote collectie boeken over glas uit aan weer en wind. Daarom zal deze, na registratie 2.000 foto’s gemaakt en ruim 4.300 de nalatenschap van H.E. Henkes medio 2011 eerst in het museum te zijn objectrecords gevalideerd. De website alsmede een omvangrijke collectie gepresenteerd, worden opgesteld in de Registratie en documentatie wordt gelanceerd op 11 februari 2011. Armando-literatuur uit de nalatenschap onderzeebootloods. Het museum registreert en docu­ Op die datum opent ook een presentatie van J. Westerhuis hebben de museum­ menteert in 2010 mede als gevolg van ALMA in de Kunst Studio. ALMA bibliotheek eveneens verrijkt. Nederlandse tekeningen uit de van de depotverplaatsingen en het wordt in 2010 gepresenteerd op de In totaal worden 1.778 nieuwe aan­ ­vijftiende en zestiende eeuw Kunsthalproject veel gegevens in TMS-conferentie in New York en op het winsten ingevoerd. Aan 180 publicaties Ten behoeve van het onderzoek naar zijn twee digitale collectie-informatie­ CODART-congres in Museum Boijmans worden in Adlib in totaal 437 museale Nederlandse tekeningen uit de vijftiende systemen: The Museum System (TMS) Van Beuningen. objecten gekoppeld. en de zestiende eeuw worden van 90 voor de museumcollectie en Adlib voor bladen conditierapporten gemaakt; de bibliotheekcollectie. Europeana 38 tekeningen zijn vervolgens geres­ Samen met 24 andere Europese Onderzoek taureerd. In 2011 worden 15 werken TMS partners dient het museum in 2010 behandeld. Tekeningen die bruine inkt In 2010 wordt verder gewerkt aan het met succes een subsidieaanvraag Herkomstonderzoek bevatten, zijn alle onderworpen aan een optimaliseren van het interne gebruik in voor een digitaliseringproject voor In het kader van het Project Museale ijzer(II)-test. Als ijzerionen aanwezig van The Museum System. Er vindt hedendaagse kunst ten behoeve van de Verwervingen 1933-heden verricht het zijn in de inkt, kunnen deze tekeningen een ontdubbeling en opschoning van website Europeana (www.europeana. museum onderzoek naar diverse collec­ niet vochtig/waterig behandeld worden, de module Personen en Instellingen eu). In het kader hiervan digitaliseert tieonderdelen. De pedigree van de wer­ omdat een waterige behandeling de plaats, waarbij de RKD-Artist database het museum 425 installaties, sculpturen ken die deel uitmaken van De Collectie inktvraat activeert. Een substantieel als leidraad fungeert. Een tweede, en assemblages. Het project start op Verrijkt wordt onderzocht. Daarnaast aantal tekeningen reageert positief grootschalig opschoonproject betreft 1 januari 2011 en heeft een looptijd van presenteert het museum het eigen op de ijzertest. Deze tekeningen zijn de thesaurus in TMS, die in 2010 een 30 maanden. archief en onderzoek met betrekking tot op mechanische wijze ontdaan van heldere structuur krijgt en een rol gaat de Collectie Koenigs op de website. oude storende reparaties. Nieuwe, spelen in het rubriceren van de collec­ Bibliotheek plaatselijke reparaties zijn met behulp tie. Eind 2010 vindt een upgrade plaats Als gevolg van de verbouwing van de Stadscollectie 25 jaar van gelatine aangebracht, vanwege de van het collectie-informatiesysteem. kantoorruimte en een aanpassing van In 2010 wordt verder gewerkt aan dit ijzerbindende eigenschappen. Per december 2010 is TMS ook in alle de studiezaal is de bibliotheek in de project door stadsconservator Saskia externe depots operatief, wat een voor­ zomer een maand lang gesloten voor van Kampen in nauwe samenwerking aantal restauraties: waarde is om de standplaatsregistratie bezoekers. Desalniettemin stijgt het met stagiaire Adelheid Smit, de regis­ • 38 tekeningen op orde te krijgen. aantal bezoekers opnieuw: van 761 trars en het archief. Er is een opzet ge­ • 8 schilderijen in 2009 naar 906 dit jaar. Het aantal maakt voor de publicatie – waar ook de • 7 objecten Websites: Collectie Online en ALMA informatievragen dat in 2010 door de oud-stadsconservatoren een bijdrage totaal: 53 Het museum lanceert in 2010 de nieuwe medewerkers van de bibliotheek wordt aan zullen leveren – en daarnaast is collectiewebsite Collectie Online, die behandeld bedraagt 6.048, waarvan veel archiefonderzoek verricht en zijn een eerste selectie van ruim 650 hoog­ 2.220 externe vragen. de werken op papier uitgezocht en tepunten in de museum­verzameling De bibliotheekcollectie wordt uit­ gedocumenteerd. ­bevat. De objectgegevens op de ­website gebreid met een aantal bijzondere

48 49 Catalogusproject Nederlandse teke- Diversen Guido Jansen, voormalig hoofd sector de maatschappij. Stagiaire Adelheid ningen vijftiende en zestiende eeuw De wetenschappelijke staf van het Collecties van het museum, voltooit het Smit werkt onder meer aan het project Dit met steun van de Mondriaan museum levert bijdragen voor catalogi, manuscript voor een bestandscatalogus Stadscollectie 25 jaar, het kunsthisto­ Stichting verrichte onderzoek naar publicaties en tijdschriften (zie hiervoor van achttiende-eeuwse Nederlandse risch onderzoek ten behoeve van de Nederlandse tekeningen in eigen bezit bijlage A). schilderijen in de collectie van het restauratie van Dalí’s drieluik, het pedi­ verloopt voorspoedig. Het onderzoek museum. gree-onderzoek naar de Broodthaers- wordt verricht door de extern aangetrok­ Emiel en Diana Mertens vervolgen het aanwinst en een tentoonstelling van de ken specialisten dr. Yvonne Bleyerveld onderzoek naar de bestekcollectie van Op 9 december 2010 promoveert fotocollectie van het museum (2011). en drs. Judith Niessen, en door dr. het museum. Daarnaast onderzoekt Jonieke van Es, hoofd sector Collectie Stagiaire Nadja Garthoff werkt onder Albert J. Elen, senior conservator Diana Mertens ook de verzameling en onderzoek, aan de Universiteit van andere aan de website ALMA en is tekeningen en prenten. De weten­ speelgoed. Leiden op het proefschrift Samuel daarnaast betrokken bij de tentoon­ schappelijke begeleidingscommissie Jessurun de Mesquita: leerstelligheid stellingen over Van Meegeren (2010) en van het project, bestaande uit prof. dr. Voor de website ALMA schrijven versus werken in trance. de vroege schilderkunst vóór Van Eyck Ilja Veldman, prof. dr. Jan Piet Filedt diverse onderzoekers – Jeroen ter (2012). Kok, drs. Marijn Schapelhouman en Brugge, Peter van der Coelen, Megan In 2010 biedt het museum een jaar lang dr. Yvette Bruijnen, komt in 2010 een Lynn Donnelly, Alexandra Gaba- plek aan twee conservatoren in oplei­ Student kunstgeschiedenis Maarten aantal keren naar het museum om Van Dongen, Jeroen Giltaij, Christel ding van de Master Museumconservator van Deventer loopt in 2010 stage bij de vragen op het gebied van toeschrijving van Hees, Harold Henkes (†), Cora van de UvA en de VU. Deze opleidings­ sector Collectie en onderzoek. Hij werkt of iconografie te bespreken. Daarnaast Laan, Diana Mertens, Janny de Moor, plaatsen sluiten nauw aan bij de rol die mee aan de voorbereidingen van De hebben de onderzoekers diverse an­ Jacolien Zilverschoon – casestudy’s, Museum Boijmans Van Beuningen zich Collectie Verrijkt en verricht herkomst­ dere experts geraadpleegd en andere waarin zij hun onderzoeksresultaten in meer algemene zin heeft toegeëigend onderzoek naar de daarin te presente­ museumcollecties bezocht. openbaar maken. als opleidingsinstituut voor jong talent ren werken. dat op deze manier zijn weg vindt in Boijmans Studies In deze reeks wetenschappelijke uit­gaven over de eigen collectie of aspecten van de museumgeschiede­ nis verschijnt in 2010 het vijfde deel, dat is gewijd aan Max Beckmanns Familieportret Lütjens. De twee volgende delen – over meesterver­ valser Han van Meegeren (auteurs: Friso Lammertse, Nadja Garthoff, Arie Wallert en Michel van de Laar) en over de Engelse keramisten Lucie Rie en Hans Coper (auteurs: Dorris Kuyken en Margreet Eikelenboom) – worden dit jaar voorbereid. De redactie van de Boijmans Studies wordt gevormd door Peter van der Coelen, Albert J. Elen, Jonieke van Es, Jaap Guldemond en Sabine Terra.

Voorbereidingen voor het transport van de kunstwerken naar de Kunsthal, foto’s Museum Boijmans Van Beuningen 50 51 ­tin­glazuurtechniek nieuwe decoratie­ Aanwinsten methoden te bedenken. Voor hem is tijd het wezenlijke verschil tussen deze oude techniek en de nieuwe methoden.

Jurgen Bey Daarom speelt hij in het ontwerp met foto Tom Haartsen Minuten Servies, 2003 tijd. Op ieder servies is de tekening faience te zien die de ambachtslieden van diverse afmetingen Koninklijke Tichelaar gebruiken als onderlegger voor de decoratie. Met een Kennis over vakmanschap is iets wat spons wordt deze tekening op de rauwe vandaag de dag niet vanzelfsprekend glazuur aangebracht, waarna alleen is. Als consument zijn wij vervreemd bepaalde delen met de hand worden geraakt van de waarde en kwaliteit ingeschilderd. Het aantal minuten dat van het maken van producten. Heb je het beschilderen gekost heeft, bepaalt iets nodig, dan loop je de winkel in. Je het aantal ornamenten en de prijs van ziet iets, koopt het en even later ben je het servies. de bezitter ervan. De aandacht en tijd De onderdelen van het servies zijn die de maker ondertussen nodig heeft gemaakt uit bestaande mallen. Door Boijmans TV gehad om dit product te fabriceren, daar de nieuwe combinaties is een servies Aflevering 6 heb je geen notie van. Het minuten ser­ ontstaan dat zowel traditionele als mo­ Recycle vies van Jurgen Bey is een interessant derne aspecten van keramiekproductie commentaar op deze ontwikkeling. in zich heeft en de kwaliteit van het Het servies is ontworpen in opdracht vakmanschap zichtbaar maakt. van aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar Makkum. Jurgen Bey Annemartine van Kesteren werd gevraagd met de ouderwetse stadsconservator

52 53 Jan Kreunen meest vooraanstaande ontwerpers van Koekblik, 1916 de gerenommeerde Wiener Werkstätte. gelithografeerd blik De gestileerde bloem- en bladmotieven 7,5 x 10,3 x 17,5 cm waar Jan Kreunen het koekblikje voor

foto Hans Wilschut schenking Jacobien E. Huisken Verkade mee versiert, zijn sterk verwant aan de kleurrijke decoratieve patronen Dit ogenschijnlijk eenvoudige, ietwat van Hoffmann en Margold uit die jaren. versleten blikken trommeltje represen­ Een echte uitgebreide samenwerking teert een belangrijke ontwikkeling in de tussen Verkade en Kreunen komt door Nederlandse vormgeving omstreeks het veel te vroege overlijden van de 1915-1920. Voor het eerst vindt een ontwerper niet tot stand. Behalve dit fabrikant het belangrijk om zijn waren koekblikje, waar de motieven machinaal te verkopen in een mooie, artistiek ver­ op gelithografeerd zijn, maakt Kreunen antwoorde verpakking. Arnold Verkade, een drietal ontwerpen voor papieren directeur van de nog immer bekende waar de blikken voor de iets goed­ koek-, beschuit- en chocoladefabrieken kopere soorten koekjes mee beplakt Yayoi Kusama om in 2008 een grote solotentoon­ in Zaandam, vraagt aan de jonge ont­ kunnen worden. De uitwerking van deze Infinity Mirror Room – stelling aan het werk van Kusama te werper Jan Kreunen om een moderne bescheiden samenwerking is groot. Phalli’s Field, 1965 (1998) wijden, is dan ook de constatering decoratie voor hun koekblikken te ma­ Langzaam maar zeker wordt het in de textiel, mdf, spiegel dat Kusama’s werk niet alleen voor ken. Dat hij hiervoor aan Kreunen denkt hele levensmiddelenbranche steeds ge­ 311 x 476 x 476,5 cm generatiegenoten normstellend is, maar is niet verwonderlijk. Deze ontwerpt in bruikelijker om ook aan de vormgeving aankoop kunstenaar met steun van ook grote invloed heeft op en relevant is die jaren namelijk ook verpakkingen van zoiets schijnbaar eenvoudigs als de het Fonds Willem van Rede en de voor een hele generatie hedendaagse voor de koekjes van Bahlsen, een verpakking aandacht te besteden. Mondriaan Stichting kunstenaars. Bovendien is Kusama een vooruitstrevende fabrikant uit Hannover. essentiële figuur binnen de ­profilering Kreunen werkt samen met Josef Mienke Simon Thomas Yayoi Kusama’s Infinity Mirror Room – en ontwikkeling van een van de weinige Margold, die op zijn beurt een assistent senior conservator toegepaste kunst en Phalli’s Field is een sleutelwerk in het echt internationale stromingen ­binnen is van Josef Hoffmann, een van de vormgeving meer dan vijftig jaar omspannende de Nederlandse avant-garde: de oeuvre van een van de belangrijkste zogenaamde Nul-beweging. Via haar kunstenaressen van de tweede helft contacten met Nul-kunstenaar Henk van de twintigste eeuw. In dit werk Peeters stelt Yayoi Kusama al sinds maakt Kusama voor het eerst gebruik 1962 in Nederland tentoon. Zij is de van spiegels. Dit materiaal blijft zij haar gehele jaren zestig blijvend aanwezig

hele leven gebruiken. Net als haar in alle belangrijke Nul-tentoonstellingen foto Tom Haartsen zogenaamde ‘dots’ en ‘infinity nets’ in Nederland en daarbuiten, en drukt vormen spiegels een essentieel aspect daarmee een belangrijk stempel op van Kusama’s oeuvre. deze beweging. Deze aankoop is mede Het door het museum aangekochte mogelijk door een genereus gebaar van werk is de tweede ruimtevullende instal­ de kunstenaar zelf en dankzij externe latie van de kunstenaar ooit; een instal­ financiering. latie die de bezoeker helemaal opslokt en deelgenoot maakt van het werk. Jaap Guldemond Binnen de historie van de moderne senior conservator moderne en kunst zijn Kusama’s ruimtevullende ­hedendaagse kunst installaties ijkpunten gebleken. Een van de redenen voor het museum

54 55 Alexandra Bircken Pamela Combat; Fast; Maria; Beinahe, 2010 4 installaties 1/ h. 40, b. 175, d 9 cm 2/ h. 215,5, b. 60,5, d.45 cm 3/ h. 292,5, b. 27,5, d. 39 cm 4/ h. 120, b. 43,5, d. 20,5 cm aankoop Büro BQ, Berlijn

Mijn ogen kan ik er niet van afhouden, op de kunstbeurs van Keulen, in de New Museum in New York en onlangs bij een expositie van jonge kunstenaars in Leverkusen. Als je eenmaal een werk van Alexandra Bircken hebt gezien, herken je daarna al het volgende Wim. T. Schippers meteen. Ik vraag me dan telkens af hoe Peanut-Butter Platform, Alexandra Bircken kijkt en componeert. 1962–2010 Heeft het te maken met het door haar pindakaas op vloer foto Lotte Stekelenburg gekozen materiaal en hoe ze daarmee geen vaste afmetingen tekent in de ruimte? Of hoe dat geheel bijna gewichtsloos weer op de aarde Het idee voor het Peanut-Butter voor, waarbij theoretische slapte en landt? Wat Alexandra Bircken maakt, Platform (beter bekend als de pinda­ saaiheid absoluut niet vermeden oogt bijna onopvallend en altijd infor­ kaasvloer) ontstaat bij Wim T. dienen te worden. Omstanders en critici meel. Met combinaties van natuurlijke Schippers tijdens een tentoonstelling weten niet goed raad met Schippers’ materialen als takjes, hout, steen, wol, in het toenmalige museum Fodor in A-dynamische werken. Als een passant breiwerk enzovoorts, creëert ze com­ Amsterdam in 1962. Tijdens deze de kunstenaar aanspreekt met de reto­ posities die stevig zijn en tegelijkertijd tentoonstelling vult Schippers een vloer rische vraag: ‘Dit is toch geen kunst?’ dynamisch. Steeds opnieuw laat ze je van een zaal met gebroken glasscher­ reageert Schippers met de woorden: kijken naar formaties die niet te duiden, ven, een andere zaalvloer bedekt hij ‘Dat heeft u mij ook niet horen beweren.’ niet te fixeren zijn. Ze legt formele met een laag zout. De pindakaasvloer Het museum bezit diverse andere verbanden tussen vreemde materialen. wordt dan echter niet uitgevoerd. Hij werken van Schippers waar deze vloer Maakt verbindingen met de natuur. wordt voor het eerst gerealiseerd goed bij aansluit. Daarnaast past het Verwijst impliciet naar de schoonheid in 1969. De pindakaas wordt dan Peanut-Butter Platform goed bij het van het alledaagse. En waaruit het uitgestreken over een houten plateau. in 1980 verworven The Well-polished ook bestaat, wat er ook in bezworen Tegenwoordig wordt het werk recht­ Floor Sculpture van Ger van Elk, een wordt, zij is onmiskenbaar de auteur. Courtesy Büro BQ, Berlijn streeks op de vloer aangebracht, de totaal gedematerialiseerde vloer­ Drie valide criteria voor een oeuvre: vorm of maat ervan is variabel. sculptuur die louter bestaat uit een dynamisch, verbonden en herkenbaar dus met de voeten op de grond of juist Het werk is kenmerkend voor het opgepoetst vlak. in de zin van origineel. Zo zou het hele op weg naar boven. Kunst zit in alles. A-dynamische denken dat Wim T. leven moeten zijn, en het museum om Het is maar wat je te zeggen hebt, en Schippers met kunstenaars Bob Mels Evers mee te beginnen. In haar overzichts­ hoe je dat ordent. Wesdorp en Ger van Elk in de vroege conservator in opleiding moderne tentoonstelling in de Kunstverein in jaren zestig introduceert. De groep en hedendaagse kunst Keulen in 2010 maakten we een keuze Sjarel Ex staat een verzakelijking van de kunst van vier beelden. Stevig en zwevend, directeur

56 57 Méret Oppenheim tafel met een onderstel van vogelpoten Onder de planten te zien, enkele schoenobjecten en een (Sous les Résédas), 1955 paar sierlijke, rooddooraderde hand­ olieverf op hardboard schoenen. Na haar vertrek uit Parijs 48 x 69 cm raakt Méret Oppenheim in een artistieke crisis. Pas als ze halverwege de jaren In het museum was twee jaar ­geleden vijftig wordt gevraagd decors en kos­ Vreemde dingen: Surrealisme en design tuums te ontwerpen voor een toneel­ te zien, een tentoonstelling die de stuk van Picasso komt haar inspiratie invloed toonde van het surrealisme terug. Ze huurt opnieuw een atelier en op mode, architectuur en ­vormgeving. schildert dit werk waarop een aantal Van de aanvankelijk als schilder fantasiediertjes dat zich vermaakt onder

actieve Duits-Zwitserse kunstenares een reseda te zien is. Het is een hoogst foto’s Tom Haartsen Méret Oppenheim werden objecten merkwaardig tafereel dat met gretigheid en foto’s geëxposeerd. Oppenheim en plezier is geschilderd. Het schilderij woont van 1932 tot 1939 in Parijs en blijft haar leven lang in eigen bezit. Het Sebald Beham, Erhard is van grote cultuurhistorische waarde. sluit zich aan bij de surreële beweging. museum verwerft het begin 2010 van Schön, Niklas Stoer en Het Ottomaanse Rijk, met als hoofdstad Man Ray fotografeert haar, naakt en de erven als een welkome aanvulling Peter Flötner Constantinopel (het huidige Istanboel), met inkt besmeurd, voor het tijdschrift op de surreële verzameling. En als tast­ Landsknechten en Turken, is dan in opkomst. Het Turkse leger rukt Minotaure. Halverwege de jaren dertig baar bewijs dat de surreële mentaliteit circa 1530 op naar het hart van Europa, waarbij in maakt Méret Oppenheim een armband met het uiteenvallen van de groep rond twee reeksen houtsneden, ingekleurd 1529 Wenen wordt belegerd. De reeks en een theekopje bekleed met het bont André Breton niet teloorging. met waterverf, elk ca. 30 x 20 cm laat de angst, maar ook de fascinatie van Chinese antilope, toen en nog aankoop uit een particuliere voor de machtige vijand zien, met steeds iconen van het surrealisme. Op Sjarel Ex ­verzameling, met steun van de ­exotisch geklede soldaten, te paard of de Rotterdamse expositie was ook een directeur Mondriaan Stichting, de Vereniging op een dromedaris. Rembrandt, het VSBfonds en de Houtsneden met landsknechten en Stichting Lucas van Leyden Turken moeten destijds wijd verbreid zijn geweest. Tegenwoordig zijn ze Dankzij de bijdragen van enkele fond­ uiterst zeldzaam, zeker wanneer het sen kan het museum twee bijzondere gaat om spectaculair ingekleurde en reeksen ingekleurde houtsneden goedbewaarde drukken als deze. De aankopen uit een particuliere collectie. twee series gelden meer dan een halve De prenten zijn rond 1530 gemaakt door eeuw als vermist, nadat ze verkocht zijn een viertal Neurenbergse kunstenaars uit de verzameling van de vorsten van uit de omgeving van Albrecht Dürer. Liechtenstein. De aankoop is voor het De ene reeks bestaat uit twintig bladen museum financieel gezien de grootste met ‘landsknechten’, Zwitserse en ooit op het gebied van de prentkunst. Duitse huursoldaten met een sleutelrol in de oorlogsvoering van die tijd. Ze val­ Peter van der Coelen len op door hun extravagante kleding: conservator prenten en tekeningen nauwsluitende broeken met gepro­ nonceerde kruisstukken, hemden met doorsneden mouwen en breedgerande hoeden met enorme pluimen. De andere reeks, met voorstellingen van Turkse soldaten en hun leiders,

58 59 Anonieme Franse kunstenaar ‘kapitale’ tekening in technische en Aankomst op een heksen­ artistieke zin meesterlijk is uitgevoerd, sabbat, ca. 1750 met een intrigerende thematiek, goed rood krijt, lichtrood gewassen op papier passend in onze rijke collectie Franse 270 x 440 mm achttiende-eeuwse tekenkunst. Dat de kunstenaar onbekend is, doet daar niets ‘Weet u dan wie de kunstenaar is?’ aan af. Integendeel: het is een uitdaging wordt mij achter in de veilingzaal om daar alsnog achter te komen en het gevraagd na de succesvolle bieding is een feit dat, wanneer de tekening wel op deze als anoniem Frans gecata­ toegeschreven was geweest, er veel logiseerde tekening, die nogal wat hoger zou zijn geboden. Ik word voorge­ foto Bob Goedewaagen belangstelling trekt. ‘Geen idee, maar steld aan Eunice Williams, een bekende ik heb het gevoel dat de onderbieder Amerikaanse deskundige op het gebied het me straks gaat vertellen’, antwoord van de Franse tekenkunst, die beide Jeanne van Heeswijk tellen wat de aanleg van de provinciale ik, als ik zie wie het volgende kavel tekeningen beschouwt als werk van Amnesie van een landschap, weg en de daarmee gepaard gaande met de pendanttekening koopt, een Antoine-François de Saint-Aubert. 2009 verandering van het landschap voor even groot blad met een soortgelijke Deze toeschrijving kan mij echter niet (in samenwerking met Brechtje hen betekent. Waar de autochtone hekserijvoorstelling van dezelfde overtuigen op basis van het beperkte Schoofs, Paul Sixta, Aram Voermans, bewoner treurt om het verdwijnende kunstenaarshand. Later die dag word vergelijkingsmateriaal. Voortgezet on­ Marten Winters en Marcel van der landschap, blijkt de Vinex-bewoner ik inderdaad benaderd door een derzoek levert hopelijk meer inzicht op. Meijs) dolgelukkig. Volgens Van Heeswijk Parijse kunsthandelaar, vergezeld De identiteit van de tekenaar van deze installatie en docufilm gaat Amnesie van een landschap over: van de verzamelaar voor wie hij heeft macabere nachtelijke voorstelling blijft Amnesie van een landschap is gerea­ ‘(…) hoe wij in Nederland ingrijpen in geboden. Zij zijn erg teleurgesteld dat dus voorlopig onzeker. liseerd in opdracht van de Provincie de ruimtelijke inrichting en dan vooral de eerste tekening aan hun neus is Zuid-Holland en Kunstgebouw in het over hoe mensen dat beleven. De film voorbijgegaan en nieuwsgierig waarom Albert Elen kader van ‘Echt Zien, kunst rondom de spreekt geen oordeel uit, maar maakt Museum Boijmans Van Beuningen hem senior conservator tekeningen N470’, 2009 de effecten zichtbaar en voelbaar. Het heeft aangekocht. Dat is omdat deze en prenten gedeeltelijke aankoop, gedeeltelijke is geschiedschrijving van het hier en schenking door Berry Koedam nu.’ (Zie Hans Oerleman, Portret van een landschap in verwarring; De N470 – een nieuwe provinciale weg www.kunstgebouw.nl.) die de omliggende steden Rotterdam, De installatie Amnesie van een Delft en Zoetermeer met elkaar ver­ ­landschap visualiseert op kernachtige bindt – vormt het uitgangspunt van de wijze hoe de grenzen van een stad als installatie en docufilmAmnesie van een Rotterdam worden opgerekt en wat voor landschap van de Rotterdamse kun­ gevolgen dat heeft voor de bewoners en stenaar Jeanne van Heeswijk. Op een het landschap van aangrenzende ge­ matzwarte tafel voorzien van een sub­ bieden. Vanwege deze thematiek en de tiel patroon van landkaarten staan 120 doeltreffende manier waarop zij is vorm­ lcd-schermpjes opgesteld die refereren gegeven, sluit Van Heeswijks kunstwerk aan auto­spiegels. De beeldschermpjes naadloos bij de Stadscollectie aan. tonen 120 verschillende roadmovies die in twee jaar tijd met automobilisten op Saskia van Kampen de N470 zijn opgenomen. De geportret­ conservator stadscollectie teerden, variërend van buurtbewoners tot de vuilnisman en passanten, ver­ foto Bob Goedewaagen

60 61 Max Beckmann Lantaarnschilder (Der Anstreicher), 1945 potlood en inkt op papier

315 x 190 mm foto Tom Haartsen bruikleen Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, aankoop met steun van Stichting Bevordering van Volkskracht

In 1933 wijkt de Duitse schilder Max Beckmann vanwege het naziregime uit naar Amsterdam, waar hij tien jaar woont en werkt. Deze grappige, bijna stripach­ tige tekening uit 1945 is daar ontstaan. In losse potlood- en zwarte inktlijnen te­ kent Beckmann een zelf­verzonnen scène waarin diverse elementen­ verwijzen naar de Nederlandse hoofdstad: de grachten­ panden, het gebogen bruggetje, een op het water dobberende boot. Het profiel van de kwastende man, met ver uit­ Marcel Broodthaers schilderij prijkt. In het werk is zelfs nog stekende kin, lijkt wel wat op dat van Une vipère, un vampire, une een vierde Franse V te ontdekken: een Beckmann zelf. Hij schildert een lantaarn­ vitre, 1974 ‘koffer’ is in het Frans een ‘valise’. Het paal en dat is niet zonder betekenis. Licht acrylverf op doek, acrylverf geheel lijkt op een schools abc-lesje, was voor Beckmann belangrijk, zowel en sticker op koffer maar de betekenis van de woorden is als compositorisch element als in meta­ 83 x 50,8 cm (schilderij) minder onschuldig: een adder is in het forisch opzicht. De tekening is 1945 en 18 x 55 x 36,5 cm (koffer) Frans ook een lasteraar en een vampier gedateerd, maar de precieze dag van aankoop met steun van is tevens een uitzuiger. Broodthaers ontstaan is niet genoteerd. We weten dus de Vereniging Rembrandt verwerkt steeds cryptische verwijzingen niet of hij kort voor het einde van de en woordgrappen in zijn kunstwerken Tweede Wereldoorlog is gemaakt, of na Dit werk van de Belgische conceptuele en geeft zijn bedoeling nooit zomaar afloop ervan. Uit een tweede opschrift op kunstenaar Marcel Broodthaers bestaat bloot. het blad wordt duidelijk dat Beckmann uit een koffer en een schilderij, met de Het museum bezit verschillende pren­ deze tekening op 26 november 1946 tekst ‘Une vipère, un vampire, une vitre’, ten van Broodthaers en een belangrijke cadeau doet aan de kunsthandelaar oftewel ‘een adder, een vampier, een verzameling van zijn films. Een groot Helmuth Lütjens, die hem in de oorlogs­ raam’. Broodthaers is bekend geworden driedimensionaal werk vormt een goede jaren heeft geholpen en met wie hij goed als beeldend kunstenaar, maar hij was aanvulling op de collectie. Bovendien bevriend is geraakt. Lütjens viert die van oorsprong dichter. Taal speelt een heeft Broodthaers veel werk in oplage dag zijn 53ste verjaardag. Het museum cruciale rol in zijn kunst; zijn werken vervaardigd, terwijl dit een uniek werk verwerft de tekening samen met nog bevatten niet alleen woorden, letters en is. Dat maakt deze aanwinst des te twee andere bladen van Beckmann, die cijfers, maar bestaan ook uit combina­ waardevoller voor het museum. vroeger ook van Lütjens waren. ties van taal, afbeelding en object. Dit is tevens het geval bij deze nieuwe aan­ Adelheid Smit Jonieke van Es winst. De woorden ‘vipère’, ‘vampire’ conservator in opleiding moderne en hoofd sector Collectie en onderzoek en ‘vitre’ zijn voorbeelden van woor­ hedendaagse kunst den met de letter V, die bovenaan het

62 63 Ook buiten de muren van het museum Sector vinden presentaties plaats. Allereerst de eerste editie in de onderzeeboot­ Presentaties loods in de haven van Rotterdam. En er zijn eigen producties die doorrei­ De sector Presentaties ontwikkelt en zen naar andere musea. Vooral geen organiseert het tentoonstellingspro­ principes! Charley Toorop reist naar gramma. Dat is een afspiegeling van het Musée d’Art Moderne de la Ville de de veelzijdigheid van de collectie en Paris, Meesterwerk of kopie? Anthonie bestaat uit tentoonstellingen variërend van Dijck naar het Nationalmuseet in van oude kunst tot hedendaagse kunst Stockholm en daarna naar M – Museum en van kunstnijverheid tot design, met Leuven. Daarnaast worden voorberei­ als doel het bereiken van een gevari­ dingen getroffen om de tentoonstelling eerd breed publiek. Het meerjarenbe­ The Art of Fashion (2009) door te laten leidsplan vormt hierbij het uitgangspunt. reizen naar Kunstmuseum Wolfsburg, Belangrijk daarbij is de (inter)nationale De grote ogen van Kees van Dongen erkenning en waardering van de pre­ (2010) naar Musée d’Art Moderne de la sentaties, met als doel samenwerking Ville de Paris en Johan Thorn Prikker - op het gebied van ideeënuitwisseling, De Jugendstil voorbij (2010) naar gezamenlijke producties en overname. ­museum kunst palast in Düsseldorf. De sector bestaat uit vier projectleiders, een technische dienst met zeven mede­ Het gebouw Boijmans TV Aflevering 7 werkers, een assistent en een hoofd. Een basiskeuze, die in 2006 al is Natte voeten Tijdens op- en afbouw van tentoon­ gemaakt, betreft de verdeling van stellingen wordt de technische dienst het museum in een collectiegebouw versterkt met freelance werkende art en een tentoonstellingsgebouw. Het handlers en tentoonstellingsbouwers, in collectiegebouw is in 1935 gebouwd drukke periodes soms wel 25 mensen door stadsarchitect A.J. van der Steur. tegelijk. In dit gedeelte van het museum is een overzicht te zien van de eigen verzame­ In 2010 zijn in het museum bijna ling. Iedere drie jaar wordt dit overzicht veertig grote en kleine presentaties te opnieuw ingericht. Begin 2009 is de zien. Rondom de presentaties vinden tweede inrichting geopend, getiteld activiteitenprogramma’s plaats. De De Collectie Twee, met hoogtepunten presentaties gaan altijd van start tijdens uit de collectie. In 2010 wordt deze zogenaamde geclusterde openingen. collectiepresentatie onderhouden en De nieuwjaarsreceptie in januari en de geactualiseerd door met regelmaat de seizoensopening in september zijn twee tekeningen en prenten te wisselen die ijkpunten met een uitgebreid feestelijk deel uitmaken van de presentatie. en inhoudelijk programma. Ook voor de Het tentoonstellingsgebouw is het andere clusteropeningen – zo’n vier per gedeelte van het gebouw dat in 1972 jaar – is keer op keer veel aandacht. door Alexander Bodon en in 2003 door Voor bezoekers is er altijd iets nieuws Robbrecht en Daem is bijgebouwd. te zien en te beleven. Dit maakt het Dit gedeelte is anders van karakter ­museum tot een dynamische en ener­ en sfeer. Hier heerst de dynamiek gieke plek. van wisselende tentoonstellingen.

64 65 Het in 2008 geopende entreegebied is van onder anderen Jurgen Bey en Tejo haven van Rotterdam, in samenwerking Binnenste Buiten. Museum Boijmans het middelpunt van het tentoonstellings­ Remy van Droog Design. met het Havenbedrijf Rotterdam. Atelier Van Beuningen op bezoek in de gebouw en is een goed functionerende Van Lieshout is uitgenodigd het spits Kunsthal en bezienswaardige ontmoetingsplek. Wisselende tentoonstellingen af te bijten en maakt de spectaculaire 6 februari - 23 mei 2010 In dit gratis toegankelijke gedeelte van Het programma in het tentoonstellings­ tentoonstelling Infernopolis. Bezoekers het museum bevinden zich naast de gebouw staat in het teken van de kunnen deze locatie bereiken met ieder Collectiepresentatie: Hedendaagse bijzonder vormgegeven garderobe en moderne en hedendaagse kunst. Met gewenst vervoermiddel, maar de veer­ tekenkunst de informatiebalie ook de espressobar, in het voorjaar Divided Divided van dienst verdient de voorkeur. 20 februari - 9 mei 2010 de museumwinkel, de Kunst Studio, Carsten Höller, een tentoonstelling Dan tot slot in het najaar: De grote ogen twee tentoonstellingszalen, het prenten­ waar alle werken een eenvoudige van Kees van Dongen, een absolute Lily van der Stokker - Terrible kabinet en de bibliotheek. wiskundige formule als uitgangspunt publiekstrekker, met zo’n 65 topstukken 6 maart - 13 juni 2010 hebben. Onderdeel hierbij is ook de die worden overgevlogen uit ­collecties De Collectie Twee Revolving Hotel Room: voor het eerst met wereldfaam. Veel van deze Prentenkabinet: Moderne Kunst De Collectie Twee beleeft inmiddels het kan men overnachten in het museum. schilderijen waren nog niet eerder te 20ste Eeuw - Shapiro, Motherwell, tweede jaar. De opstelling toont mees­ De hotelkamer is binnen enkele dagen zien voor publiek. Twee maanden later Willem de Kooning, Gottlieb terwerken uit de late middeleeuwen tot volgeboekt. Andere tentoonstellingen openen nog twee oeuvrepresentaties: 13 maart - 6 juni 2010 en met de twintigste eeuw in alle disci­ op dat moment zijn Frozen Garden met Johan Thorn Prikker - De Jugendstil plines, waaronder De Marskramer van het Venetiaanse kleurloze glas van voorbij en Hella Jongerius - Misfit en de Kleikunst, steengoed! Keramiek uit Jheronimus Bosch, De Toren van Babel Ritsue Mishima, de interventie Requiem tentoonstelling Mode als vertrekpunt, Museum Boijmans Van Beuningen in van Pieter Bruegel de Oude, Titus aan of Heroism van Anne Wenzel, Terrible met werken uit de collectie H+F Fashion de Kunsthal de lezenaar van Rembrandt Harmensz. van Lily van der Stokker en de presen­ on the Edge. De bezoekersstroom is 24 april - 15 augustus 2010 van Rijn, De hut van de visser van tatie Portscapes, waar tien kunstprojec­ ongekend, alle registers worden open­ Claude Monet en Impressions d’Afrique ten worden getoond die voortkomen uit getrokken, de informatiebalie en de De valse Vermeers van Van van Salvador Dalí. Bijzonder aan deze een in 2009 gemaakte artistieke ontdek­ kassa zijn dubbel bemand, net als de Meegeren opstelling is dat schilderijen en beelden kingsreis in de Rotterdamse haven. museumwinkel, de espressobar en het 12 mei - 22 augustus 2010 worden gecombineerd met ­tekeningen In de zomer presenteert het ­museum museumrestaurant. en prenten uit het prentenkabinet van het vijf jaar eerder verworven collectie­ Kunst Studio: Collectie Online het museum. Bladen van onder andere stuk Notion Motion van Olafur 22 mei - 15 augustus 2010 Dürer, Rubens en Rembrandt worden Eliasson alsmede Nationalgalerie Een volledig overzicht van direct naast schilderijen van dezelfde van Thomas Demand, de absurdis­ presentaties in 2010 Atelier Van Lieshout - Infernopolis meesters gepresenteerd in speciaal tische ­installatie Het atelier in de 29 mei - 25 september 2010 hiervoor ontworpen vitrines, die qua hemel van Lutz & Guggisberg en de Portscapes vormgeving aansluiten op de archi­ foto-installatie Perforated Perspective 30 januari - 25 april 2010 Olafur Eliasson - Notion Motion tectuur van het collectiegebouw. In van Hans Wilschut. Verder zijn er drie 22 mei - 17 oktober 2010 aparte kabinetten worden onder meer verfijnde kleine tentoonstellingen, die Carsten Höller - Divided Divided aquarellen getoond van Cézanne, Jan ieder op eigen wijze dieper ingaan op 6 februari - 25 april 2010 Thomas Demand - Nationalgalerie Toorop en Breitner. De tekeningen en de collectie: De valse Vermeers van 29 mei - 22 augustus 2010 prenten wisselen om de drie ­maanden; Van Meegeren, het restauratieproject Kunst Studio: De wereld van Carsten gedurende het jaar worden er op deze van Landschap met touwtjespringend Höller Prentenkabinet: Franse prentkunst manier in totaal zo’n 350 bladen ont­ meisje van de surrealist Salvador Dalí 6 februari - 25 april 2010 12 juni - 15 augustus 2010 / 27 novem­ sloten. Op de benedenverdieping is en Max Beckmanns Familieportret - Een ber 2010 - 6 maart 2011 een chronologisch overzicht te zien meesterwerk uitgelicht. Ritsue Mishima - Bevroren Tuin / uit de collectie toegepaste kunst en Vanaf 2010 heeft het museum er voor Vruchten van Vuur Restauratie Dalí design, lopend van anonieme laat­ vijf zomers een tweede tentoonstellings­ 6 februari - 30 mei 2010 12 juni - 8 september 2010 middeleeuwse sierkeramiek tot de plek bij: de 5000 m2 grote onderzee­ hyper­moderne gebruiksvoorwerpen bootloods op het RDM-terrein in de

66 67 Max Beckmanns Familieportret - Een Interventies #13 t/m #16 Tentoonstellingen in meesterwerk uitgelicht het buitenland 19 juni - 26 september 2010 Interventie #13 - Anne Wenzel - Requiem of Heroism De tentoonstelling Vooral geen ­principes! Gebrande aarde 6 februari - 30 mei 2010 Charley Toorop, gemaakt door gastcon­ 19 juni - 26 december 2010 servator Marja Bosma, die in 2008 te Interventie #14 - Hans Wilschut - zien was in het ­museum, is overgeno­ Prentenkabinet: Collectie Van Perforated Perspective men door Musée d’Art Moderne de la Beuningen-Peterich 24 april 2010 - 2011 Ville de Paris (19 februari - 9 mei 2010). 21 augustus - 24 november 2010 In Parijs wordt de tentoonstelling aan­ Interventie #15 - Lutz & Guggisberg - gevuld met een aantal werken uit eigen Yayoi Kusama’s mirror room Het atelier in de hemel collectie van tijdgenoten en vrienden 4 september - 5 december 2010 3 juli 2010 - 23 januari 2011 van Charley Toorop. De multimediale presentatie Carsten Höller, foto Kees Spruijt De grote ogen van Kees van Dongen Interventie #16 - Lonnie van Meesterwerk of kopie? Twee versies 18 september 2010 - 23 januari 2011 Brummelen en Siebren de Haan - The van Anthonie van Dijcks Heilige Embed and the Shadow of the Horse Hieronymus met een engel die in 2009 Kunst Studio: Kees was hier 18 december 2010 - 13 februari 2011 in het museum is getoond, is over­ 18 september 2010 - 23 januari 2011 genomen door het Nationalmuseum Stockholm (28 februari - 23 mei 2010) Ronald Cornelissen - The Wisselingen en M – Museum Leuven (10 juni - 22 Horseman’s Kitchenette (When augustus 2010). Demons Cook) Pipilotti Rist - Laat je haar neer: 18 september 2010 - 23 januari 2011 ­wissel 2 (2x per jaar) Zie voor verdere informatie bijlage C. 25 oktober 2010 - mei 2011 Mode als vertrekpunt - Collectie Mode als vertrekpunt - Collectie Fashion on the edge, Fashion on the Edge De Collectie Twee - wissel VI, VII en foto Lotte Stekelenburg 16 oktober 2010 - 30 januari 2011 VIII van prenten en tekeningen 23 maart - 6 juni 2010 / 15 juni - 19 Johan Thorn Prikker - De Jugendstil ­september 2010 / 27 september 2010 - voorbij 16 januari 2011 13 november 2010 - 13 februari 2011

Hella Jongerius - Misfit Overig 13 november 2010 - 13 februari 2011 IFFR’s Splitscreen Art Cinema Spaanse gasten: een voorschot op 27 januari - 7 februari 2010 De Collectie Verrijkt 27 november 2010 - 6 maart 2011 Festival De Wereld van Witte de With: MSquare4: Een virtueel museum Illegale ingreep in garderobekluisje 10 september - 12 september 2010 230 door het Ministerie van Fantasie van de Vrijstaat Jaderland Festival De Wereld van Witte de With: 2010 Upload Cinema: Art Without Walls 10 september - 12 september 2010

Perforated Perspective, foto Hans Wilschut 68 69 Collectiepresentatie hedendaagse tekenkunst, foto Maarten Laupman Tentoonstelling Carsten Höller - Divided Divided, foto Maarten Laupman

Tentoonstelling Ritsue Mishima - Bevroren Tuin/Vruchten van Vuur, foto Maarten Laupman Tentoonstelling Portscapes, ontwerpbureau Overtreders W, foto Jorn van Eck 70 71 Tentoonstelling Infernopolis in de Onderzeebootloods, foto Hans Wilschut 72 73 Tentoonstelling Thomas Demand - Nationalgalerie, foto Hans Wilschut

Tentoonstelling De grote ogen van Kees van Dongen, foto CornbreadWorks

Tentoonstelling Lily van der Stokker - Terrible, foto Maarten Laupman 74 75 foto’s Fred Ernst

Annemiek Mast, assistente In 2010 gaan er vijf mailings uit. De uit­ sector presentaties nodigingen voor de nieuwjaarsopening en de seizoensopening gaan naar ons Het museum organiseert in 2010 hele adressenbestand: dat zijn 10.180 bijna veertig projecten, waarbij ik de adressen. De overige drie worden spe­ Boijmans TV wisselingen in De Collectie Twee niet cifieker verstuurd naar het uitnodigin­ Aflevering 8 meereken. Voor twintig presentaties genbestand met ruim 6.100 adressen. Vergankelijkheid produceren we uitnodigingskaarten. In deze digitale tijd merk je nog altijd We organiseren geclusterde openingen dat mensen het prettig vinden een echte en daarvoor maken we dus meerdere uitnodigingskaart te ontvangen. kaarten per mailing. Drie weken van De handling en de mailing van de kaar­ tevoren ontvangen de personen uit ons ten hebben we uitbesteed. Ik coördineer uitnodigingsbestand de kaarten. Dat telkens het hele traject. Er komt meer betekent dat we twee maanden van bij kijken dan je denkt: inhoud, tekst, tevoren beginnen met de conservatoren beeld, vormgeving, vertaling, planning, te benaderen voor een stukje tekst. Zij organisatie, het vermelden van spon­ doen ook voorstellen voor het beeld, soren, logo’s. Zelf vind ik de kaart voor in overleg met een communicatie­ de tentoonstelling van Hella Jongerius medewerker, dat we kunnen gebruiken erg mooi. En ook de kaart voor Notion als beeldmerk. Ontwerpbureau Thonik Motion van Olafur Eliasson is naar mijn heeft het liefst drie beelden, zodat er idee zeer geslaagd. Je ziet daarin dat een keuze kan worden gemaakt. In de combinatie van eigenzinnige typo­ het geval van hedendaagse kunste­ grafie en een sterk beeld goed werkt. naars worden die ook betrokken bij het ­beoordelen van het ontwerp.

76 77 Catrien Schreuder, senior Ik ga altijd in gesprek met de kunste­ Erica van Buchem, project­ onze slagkracht. We hebben iedereen medewerker educatie en naar of de conservator. Dat leidt wel leider tentoonstellingen gemobiliseerd en het is gelukt. Ook publieksbegeleiding eens tot discussies. Soms wil een kun­ omdat Atelier van Lieshout zo ervaren stenaar per se geen tekst. Of een con­ In 2010 organiseren we samen met het en zelfredzaam is. In januari 2008 ben ik begonnen in servator hanteert een te ingewikkeld­ Havenbedrijf de tentoonstelling van Erg belangrijk is dat we tussen de Museum Boijmans Van Beuningen. Al taalgebruik. Als ik er iets van zeg, hoor Atelier van Lieshout in de onderzee­ Willemskade en het terrein van de vanaf mijn studie kunstgeschiedenis­ heb ik soms: je onderschat ons museum­ bootloods op de Heijplaat. Hans Smits, voormalige Rotterdamsche Droogdok ik belangstelling voor het begeleiden publiek. Maar mijn ervaring is dat des­ de directeur van het Havenbedrijf Maatschappij de Aqualiner laten varen. van publiek. Ik werkte toen al als rond­ kundigen vaak in een academisch cir­ Rotterdam, zette een kunstcommissie We hebben een conservatieve schat­ leidster. Hier ben ik verantwoordelijk cuit zitten en dat ze op een manier op. Sjarel Ex en Nicolette Gast zijn daar ting gemaakt van de publieksopkomst: voor alle publieksinformatie:­ bewegwij­ communiceren die daarbuiten nauwe­ lid van. Daar is het idee voor de onder­ minimaal 10.000. Het worden er ruim zering, zaalteksten, bijschriften, online lijks wordt begrepen. Het is wel dank­ zeebootloods geboren. Vijf jaar tentoon­ 20.000. Het inhoudelijke proces heeft informatie, multi­mediatours, video’s, baar werk als je erin slaagt teksten te stellingen tijdens de zomermaanden, conservator Saskia van Kampen samen boekjes en andere producten. Ik vind maken die niet hermetisch zijn. verbonden aan het museum. Het is een met Joep van Lieshout in goede banen dat de informatie niet moet afleiden van De tentoonstelling van Carsten Höller gewaagde samenwerking waar het mu­ geleid. Horeca, beveiliging, kaartver­ wat je wilt bekijken. Nieuwe ontwikkelin­ was in dat opzicht wel uitdagend. Höller seum veel in heeft geïnvesteerd. Sjarel koop, alles loopt zoals het in het mu­ gen in het vakgebied beoordeel ik is typisch een kunstenaar wiens werk je en Nicolette hebben Joep van Lieshout seum geregeld is, alsof het er altijd al daarop. Wel moet je af en toe experimen­ meer gaat waarderen als je zijn oeuvre voorgesteld als eerste exposant. En de geweest is. En met succes: alle goede teren. Zo legde ik een groep studenten en denkwijze een beetje kent. Met een rest is geschiedenis. kritieken, die plek, de boot, de sfeer, het nieuwe media van de Hogeschool goede introductietekst, een gratis pu­ We hebben echt in recordtijd die loods smaakt naar meer. Rotterdam de vraag voor om nieuwe blieksboekje, een interview met de kun­ geschikt gemaakt voor de presentatie manieren van informatieoverdracht te stenaar op ArtTube en een tentoonstel­ van Atelier van Lieshout. Er was geen verzinnen. Daar komen leuke dingen ling in de Kunst Studio hebben we veel elektriciteit, geen riolering, niks. Het uit, maar het gaat altijd om een goede mensen over de streep getrokken. museum doet heel veel extra inspannin­ inhoud en de toegevoegde informatie. gen om het voor elkaar te krijgen. Dat is

78 79 Erwin Leemans, hoofd bewa- van Carsten Höller is een hotelkamer. Friso Lammertse, ogen in getrapt. Het oog is feilbaar. king, beveiliging en veiligheid Elke dag ontvangen we twee hotel­ ­conservator oude schilder- Iedere deskundige ziet in die tijd in gasten die ’s nachts het museum voor kunst en beeldhouwkunst De Emmaüsgangers voor het eerst de In het museum heb je elke dag een an­ zich alleen hebben. Om deze mensen diepmenselijke kant van Vermeer die der publiek. Dat is leuk voor de mensen te begeleiden, geven we vijf ­beveiligers De valse Vermeers van Han van in zijn bekende werk zou ontbreken. Zo op de werkvloer. In een museum is een een aparte training: een verkorte Meegeren zijn legendarisch. Het ontstaat een nieuw beeld van de vroege beveiliger vooral gastheer of gastvrouw. opleiding tot butler. Die wordt verzorgd Mauritshuis overweegt in 2010 een Vermeer. De deskundigen bouwen Jij bent de eerste die de bezoeker door ons hoofd horeca Chris Igesz. ­tentoonstelling te maken over drie samen een constructie die ze in stand ziet en ook de laatste. Je hebt er een Hoe bedien je mensen, hoe dek je een vroege Vermeers en daar De Emmaüs­ willen houden. bepaalde mentaliteit voor nodig die tafel, hoe dien je een maaltijd op? De gangers, de beroemdste van die Van Meegeren krijgt het in de oorlog afwijkend is van het gemiddelde bevei­ interactie met de mensen moet goed en vervalsingen, bij te betrekken. Als ze voor elkaar een valse Vermeer aan ligingswerk. De visie van het museum vertrouwd voelen. Je houdt de etiquette ervan afzien, besluiten wij een expositie Göring te verkopen. Dat gaat om miljoe­ is dat de kunst vrij benaderbaar is. Dat in ere. Misschien dat in de toekomst rond de vervalser te maken. De keuze nen en om een uitruil met 150 schil­ vergt nogal wat van een beveiliger. We die hotelfunctie weer terugkomt. Er zijn voor het onderwerp komt dus eigenlijk derijen uit de collectie van Göring. Dat werken daarom ook altijd met een vaste plannen om in de museumtoren een bij toeval tot stand. Twee medewerkers komt na de oorlog uit. Van Meegeren inhuurgroep als we door omstandig­ hotelkamer in te richten. van het Rijksmuseum, Michel van de wordt enerzijds een volksheld die de eli­ heden een tekort aan beveiligers Laar en Arie Wallert, doen juist onder­ taire kunstkenners te grazen neemt en ­hebben. Ook die mensen moeten weten zoek naar de vijf Vermeervervalsingen is anderzijds een geldbeluste oplichter wat er van ze verwacht wordt. in hun collectie. We betrekken ze bij de die zich als kunstenaar tekort gedaan We maken voortdurend de afweging samenstelling van de tentoonstelling. voelt. Een charismatische man, die tussen beveiliging en esthetiek. We Ook Nadja Garthoff, conservator in nog steeds tot de verbeelding spreekt. hebben natuurlijk ook bemoeienis met opleiding, werkt mee. Verschillende regisseurs, waaronder de tentoonstellingsinrichting. We moet De vervalsingen door Van Meegeren Johan Nijenhuis, hebben het plan een toch de risico’s in kaart brengen. spreken tot de verbeelding. Iedereen is speelfilm over hem te maken. Een onderdeel van de tentoonstelling er in die vooroorlogse jaren met open

80 81 Maartje Heikamp, relatie­ Het gaat erom dat de kunstbeleving Sabine Terra, projectleider gedaan en Tessa van der Waals de beheer en ontvangsten vooropstaat. Bij iedere aanvraag pro­ publicaties vormgeving, samen met Willem Morelis, beer je net even verder te kijken naar de die de opmaak heeft gedaan. Met dit In september begin ik in mijn functie, specifieke wensen en achtergrond van In eigen beheer geven we ongeveer tien team maken we nu ook een Franse direct met de tentoonstelling De grote een bedrijf. Ze kiezen per slot van reke­ publicaties per jaar uit. Die variëren van editie van de Van Dongen-catalogus ogen van Kees van Dongen, waar veel ning niet voor niets voor een museum het jaarverslag tot tweetalige tentoon­ voor de tentoonstelling die vanaf maart sponsoren en andere relaties bij betrok­ als locatie. Dit wil je benadrukken door stellingscatalogi. Daarnaast werken we 2011 in het Musée d’Art Moderne de la ken zijn. Ik ben als het ware gelijk in het mee te denken over mogelijk­heden voor bepaalde publicaties soms samen Ville de Paris is te zien. diepe gedoken met alle ontvangsten die rondom een ontvangst. Waar staat een met uitgeverijen of andere musea. Het Een bijzondere publicatiereeks vormen we organiseren. Zo’n 56, uiteenlopend bedrijf, groot of klein, voor en hoe kun­ zijn vaak complexe trajecten. Voor de sinds 2007 de Boijmans Studies, van ‘exclusieve’ avondontvangsten met nen we deze uitgangspunten wellicht catalogus over Thorn Prikker ­schrijven wetenschappelijk uitgaven die ingaan rondleidingen en diners voor sponso­ combineren met een bezoek aan de bijvoorbeeld dertien vooral Duitse op de eigen collectie. De verwerving ren, tot kleine gezelschappen die net tentoonstelling De grote ogen van Kees auteurs. Hun schrijfstijl verschilt nogal van het Familieportret Lütjens van Max even wat meer willen dan alleen een van Dongen? Ik merk dat bedrijven van die van hun Nederlandse collega’s. Beckmann is het onderwerp van zo’n zaal huren. hier open voor staan en dat daardoor En dan heb je altijd de technische kant. studie in 2010. Er werken zeven auteurs We verzorgen ook arrangementen voor hele mooie ontvangsten ontstaan. Je staat ervan versteld wat er in het aan mee die een caleidoscopische blik bezoekers die gebruikmaken van een Het museum heeft een Rotterdamse drukproces nog mis kan gaan. Je moet bieden op de (kunst)historische aspec­ aanbieding van de NS: ze krijgen tijdens mentaliteit, die open en direct is als een steeds alert zijn. Die procesbegeleiding ten van dit werk. Het boek is mede tot het tentoonstellingsbezoek een speciale geoliede machine. We doen het echt vereist heldere communicatie. stand gekomen dankzij de steun van de lezing en in het museum­restaurant een met z’n allen. De hit van 2010 is de catalogus over Stichting Bevordering van Volkskracht. Kees van Dongen-gebakje. Elk arrange­ Kees van Dongen die is geschreven Dergelijke uitgaven zijn belangrijk voor ment telt 220 deelnemers. We doen er door gastconservator Anita Hopmans. het vakgebied. Het museum levert daar zeven en ze zijn allemaal uitverkocht. Voor zo’n boek is het belangrijk dat graag een bijdrage aan. Met het ontvangen van sponsoren en je met een goed team werkt. In dit relaties hebben we nog wat te winnen. geval heeft Dorine Duyster de redactie

82 83 Sandra van Dongen, onder de aandacht te brengen, ge­ Wouter Louman, hoofd inrichting. Mienke en Christiane hebben ­marketing en communicatie bruiken we ook social media, zoals ­technische dienst een inrichtingsvolgorde bedacht vanuit Facebook en Twitter. Er is een speciaal negen thema’s. Ik stel mezelf dan als Voor iedere activiteit van het museum publiek voor deze tentoonstelling en we Ik ben helemaal geen techneut. Aan de opdracht dat het fijn moet zijn om naar bedenkt onze afdeling hoe we het in ‘de zetten in op wat we het hoge segment Hogeschool voor de Kunsten Utrecht te kijken en neem in acht wat de ge­ markt’ zetten. We besluiten ons vooral noemen: geïnteresseerden in design. heb ik 3D design gestudeerd. Ik heb schiedenis van het werk is. Als je begint te richten op het genereren van free Tegelijkertijd bereiken we ook een lang een eigen beroepspraktijk als ont­ met een ontwerp, dan blijkt de helft er ­publicity voor de overzichtstentoon­ breed kunstminnend publiek omdat de werper gehad. Ik ben heel pragmatisch niet in te passen. Dan moet er onderling stelling Misfit van Hella Jongerius. tentoonstelling De grote ogen van Kees en werk graag samen met anderen: veel vertrouwen zijn om toch een mooie De samenwerking met Siska Diddens van Dongen bijna parallel loopt met assisteren, uitvoeren, meedenken. tentoonstelling te maken. van de studio van Hella Jongerius de tentoonstelling van Jongerius. Van Ik werk met architecten, kunstenaars Ik ben niet kunsthistorisch onderlegd, is erg waardevol. De studio beschikt Dongen-bezoekers worden tijdens de en vormgevers. Vooral dat meedenken maar heb het standpunt dat je iets over een effectief netwerk van design- opbouw van Misfit al langs de zalen is steeds belangrijker geworden, ook moet tonen zoals het is. Van Thorn ­journalisten die we kunnen benaderen. geleid. De opbouw is bijzonder, omdat in de tijd dat ik met Atelier Van Lieshout Prikker laten we een grote geschilderde Het museum krijgt zo veel nieuwe pers­ alle objecten worden opgehangen en samenwerkte. In 2005 ben ik in Museum voorstudie zien die jaren opgerold is contacten op het gebied van interieur niet zo maar uitgestald, zelfs banken en Boijmans Van Beuningen begonnen. geweest. Die tonen we dan vastgeniet en design. stoelen hangen aan de muur. De klacht Er gebeurt hier enorm veel en daardoor aan de muur met een kartonnen strook We doen nu eens niet een gezamenlijke van bezoekers dat er soms zalen dicht kom je steeds verder. Mijn enige nadeel er omheen zonder poespas. Je laat zien perspreview. We benaderen recensen­ zijn, hebben we door deze benadering is, dat ik moeilijk nee kan zeggen. dat het werk is gebruikt. ten voor individuele bezoeken tijdens de ondervangen. Zo ziet iedereen wat er Voor het ontwerp van de tentoonstelling opbouw. Dat betekent extra stress voor aan een tentoonstelling voorafgaat. over Thorn Prikker, die Mienke Simon Hella Jongerius, omdat zij voort­durend Thomas en Christiane Heiser hebben journalisten te woord moet staan. gemaakt, ben ik gevraagd het tentoon­ Er worden ook twee tv-reportages stellingsontwerp te maken. De variatie gemaakt. Om de expositie en ­publicatie in het werk is het uitgangspunt bij de

84 85 Barbara Schoonhoven, hoofd overschilderingen zijn nagedonkerd. Dit conservering en restauratie is storend in de lucht, maar vooral ook in het onderste deel van het landschap. In 2010 leent ons museum zeven wer­ De vernislaag kan daar niet helemaal ken van Dalí uit aan het Palazzo Reale worden verwijderd vanwege de gevoe­ in Milaan. Eén ervan is het bekende drie­ ligheid van de verf voor oplosmiddelen. luik Landschap met touwtjespringend­ Als je te ver gaat, tast je de onderlig­ meisje. Voordat het schilderij naar gende verflaag aan. Milaan kan reizen, moet het worden ge­ Een deel van de restauratie hebben we restaureerd. Ik heb het project begeleid op zaal laten uitvoeren, zodat het publiek en de restauratie is uitgevoerd door inzicht krijgt in hoe we daarbij te werk Atelier Redivivus. gaan. Er is ook een filmpje gemaakt Het is een monumentaal werk dat Dalí in waarin Gwendolyn Boevé-Jones vertelt 1936 voor het huis van de verzamelaar over de restauratie. Zij heeft er samen Edward James in Londen schildert. Het met Beatriz Lorente en Kristin Kausland werk heeft een mysterieuze geschiede­ drie maanden aan gewerkt. We hebben nis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog daarnaast ook de lijst van het middendeel raakt het middendeel beschadigd. De laten reconstrueren door Guy Sainthill zijluiken gaan naar de Tate Gallery en lijstenmakers. Conservator in opleiding het middendeel wordt onder slechtere Adelheid Smit heeft daar onderzoek condities elders opgeslagen. Museum naar gedaan. De nieuwe retouches zijn Boijmans Van Beuningen krijgt het in uitgevoerd met synthetische harsen. Die 1972 in bruikleen en verwerft het in 1977. blijven honderd jaar stabiel en kunnen In Engeland is een eerste, niet zo ge­ weer worden verwijderd. Het drieluik slaagde restauratie uitgevoerd, waarbij vormt nu weer een eenheid.

86 87 ­eisen die nodig zijn om de depot­ Sector problematiek in kaart te brengen en op te lossen. Om de digitale ambities van Bedrijfs­voering het museum te verwezenlijken, maar ook om de eigen ICT-omgeving te up­ Onder de sector Bedrijfsvoering vallen graden, zijn de servers vernieuwd en is de afdelingen Financiën, automatisering de opslag­capaciteit ervan vergroot. Met en informatiebeheer, Personeel en V2, onze Rotterdamse collega’s en ex­ organisatie, Huisvesting en onder­houd, perts op het gebied van nieuwe media, Beveiliging en veiligheid en Floormana­ wordt via een straalverbinding een aan­ ge­ment, de winkel, het restaurant en sluiting op Surfnet gerealiseerd. Grote de espressobar. bestanden, zoals films en foto’s in hoge De sector Bedrijfsvoering biedt de facili­ resolutie, kunnen nu zonder probleem taire ondersteuning voor de kerntaken verzonden worden via het internet. van het museum. Zo zorgt de sector on­ der andere voor het onderhoud van het gebouw, het klimaat, de veiligheid van Financiën, automatisering de collectie en van de bezoeker, de en informatiebeheer financiële verslaglegging en controle en de ontvangst van gasten. Bovendien Een deugdelijke controle op inkomsten draagt Bedrijfsvoering in belangrijke en uitgaven is van groot belang, zeker mate bij aan de eigen inkomsten van in een omgeving die ambitieus en volop het museum met de entreegelden en in beweging is. Risicobeheersing is al­ de opbrengsten van winkel, restaurant leen mogelijk als de managementinfor­ en espressobar. matie adequaat is en de juiste gege­ Veel van de circa zeventig (parttime) vens bevat. Dit heeft de volle aandacht medewerkers van deze sector zijn als van de controller, de directie en de Raad beveiliger, kassier of garderobe­mede­ van Toezicht. In 2010 zijn opnieuw ver­ werker een direct aanspreekpunt voor beteringen doorgevoerd in heldere en Boijmans TV Aflevering 9 de bezoekers. Ze vormen zo het gezicht volledige verslaglegging per kwartaal, Zwarte Piet van het museum. De overige medewer­ aangevuld met tussentijdse rapportages kers werken achter de schermen aan aan de directie. Museum Boijmans Van het goed functioneren van het museum Beuningen is op dit gebied een voor­ en de museumorganisatie. beeld in de Nederlandse museumwereld. Ook in 2010 is hiertoe nauw samen­ge­ In 2010 is in het bijzonder geïnvesteerd werkt met de auditcommissie van de in een grootscheepse vernieuwing van de Raad van Toezicht en wordt gebruikge­ beveiligingsinstallaties en de renovatie maakt van de expertise van KPMG Audit. van de toren van het museum. De totale kosten voor dit project bedragen ruim Het in 2009 vastgestelde ICT-beleidsplan vier miljoen euro. Het project wordt uit­ wordt in 2010 uitgevoerd. De uitvoering gevoerd in opdracht van het Ontwikke­ wordt gerealiseerd in samenwerking met lings­bedrijf Rotterdam. Daarnaast zijn het Delftse bedrijf RealOpenIT, dat ook de controller en het hoofd huisvesting verantwoordelijk wordt voor het nauw betrokken bij het opstellen van onderhoud. berekeningen en programma’s van

88 89 De postverwerking en het archief­beheer ­gebouw en de daarin aanwezige installa­ op de nieuw te bouwen depotvoorzie­ dagen kunnen bezoekers zowel in zijn onderdeel van het informatie­ ties. Dat doen we in samenwerking met ning. Meer over de depotproblematiek het restaurant als in de espressobar beheer. Ook in 2010 controleren eigen de eigenaar (OBR) en experts van en de tijdelijke en definitieve oplos­ terecht. Op minder drukke dagen kan medewerkers alle stukken uit het ­bureau Toornend­Partners in Haarlem singen vindt u in het hoofdstuk over de het restaurant, veelal in combinatie met archief op mogelijk voor de geschied­ en ­ingenieursbureau IOB. Na de groot­ sector Collectie en onderzoek. een vergaderzaal of het auditorium, schrijving van het museum belang­ scheepse verbouwing van het entree­ aan externe partijen worden verhuurd, wekkende stukken. Het archief van het gebied in 2008 wordt in 2009 en 2010 terwijl de bezoeker een goed onthaal museum is als voormalige gemeente­ met name gewerkt aan de vervanging Museumwinkel en restaurant vindt in de espressobar, die in de zomer lijke dienst in 2009 overgedragen aan van de beveiligingsinstallatie van het wordt uitgebreid met een terras op het het Gemeentearchief. Toch wordt ook museum en het onderhoud van de Het museum exploiteert de museum­ binnenplein van het museum. in 2010 doorgewerkt aan het doorplui­ klimaatinstallaties. Samen met Grontmij winkel en het restaurant zelf. Het zen van stukken die – althans volgens Nederland BV is een nieuw energiemana­­ assortiment van de winkel bestaat de Archiefwet – voor vernietiging in aan­ gementsysteem ontwikkeld, waardoor uit publicaties op het gebied van de Beveiliging merking komen. Monnikenwerk, maar het energieverbruik beter kan worden beeldende kunst en vormgeving. De het museum leert door de gehanteerde gevolgd en bijgestuurd. Energie­bespa­ tentoonstellingscatalogi – veelal in Museum Boijmans Van Beuningen heeft zorgvuldigheid zijn eigen geschiede­ ren­de maatregelen en een scherpe eigen beheer uitgegeven – maken daar een eigen beveiligingsorganisatie. Het nis beter kennen. In het kader van een inkoop van energie dragen bij aan het een belangrijk deel van uit. Daarnaast personeel op zaal is niet alleen gast­ tentoonstelling en publicatie over het structureel verlagen van gebruik en worden ansichtkaarten, designartikelen heer of gastvrouw, maar ook erkend 25-jarig bestaan van de stadscollectie kosten. Al deze maatregelen zijn voor en andere geschenkartikelen verkocht. beveiliger. Het museum is bovendien in 2013, wordt het archief op dit onder­ het publiek tamelijk onzichtbaar. Dat is Mede dankzij de centrale ligging in erkend praktijkopleider voor de functies werp versneld geïnventariseerd. anders als in de zomer de toren van het het entreegebied bezoekt ruim één op ‘beveiliger’ en ‘coördinator beveiliging’. museum verdwijnt achter een steiger de vier museumbezoekers de winkel. Deze erkenning is afgegeven door de voor een renovatie die in het voorjaar De omzet van de winkel neemt ook Stichting economisch en administratief Huisvesting en onderhoud van 2011 voltooid is. Uiteraard blijft het in 2010 toe. De omzet per bezoeker beroepsonderwijs (ECABO). In aanvul­ museum tijdens de werkzaamheden stijgt – vooral dankzij de tentoon­stelling ling op de eigen beveiligers maakt het Museum Boijmans Van Beuningen is geopend. De grote ogen van Kees van Dongen – museum in 2010 gebruik van medewer­ sinds 1935 gehuisvest aan het Museum­ van iets minder dan 10 euro in 2009 kers die via de particuliere beveiligings­ park in het centrum van Rotterdam. Het De nadruk ligt echter, gezien de aard en naar bijna 12 euro in 2010. In 2010 organisatie Sport en Event Security museumgebouw, dat sinds de verzelf­ omvang ervan, op de depotproblema­ opent het museum een webshop waar worden ingehuurd. standiging per 1 januari 2006 wordt tiek. Begin 2010 worden vier depot­ de catalogi van het museum worden Naast de inzet van gekwalificeerd gehuurd van het Ontwikkelingsbedrijf kluizen onder het museum ontruimd verkocht. Onderzoek bij collega-musea personeel is het museum afhankelijk Rotterdam (OBR), beslaat ruim 26.000 en vervolgens waterdicht gemaakt en in Nederland leert dat webwinkels van gespecialiseerde beveiligingssyste­ m2 en bestaat uit vier delen, die tussen intern gerenoveerd. Dit is onderdeel van met een uitgebreid assortiment niet of men en beveiligingsapparatuur. In 2010 1935 en 2003 zijn opgeleverd. Het OBR een aantal tijdelijke maatregelen waar­ nauwelijks winstgevend zijn. Museum wordt gewerkt aan de vervanging van is verantwoordelijk voor het onderhoud toe het gemeentebestuur eind 2009 Boijmans Van Beuningen kiest daarom deze systemen. Eerst wordt de beno­ van het museumgebouw en zorgt dat besluit. Onderdeel van dat besluit is ook voor een beperkt aanbod, waarbij de digde infrastructuur achter de schermen het ook als museum kan worden ge­ het huren van extra, tijdelijke depot­ afhandeling van bestellingen door een aangebracht, en in de tweede helft van bruikt. Dat is niet altijd makkelijk; de ruimte in Rotterdam en Den Haag. Deze externe partner wordt verricht. 2010 wordt ook op zaal gewerkt. Het afzonderlijke bouwdelen vragen de ruimtes worden in 2010 ingericht en Het museum heeft een ruim en flexibel werk is gecompliceerd en bijzonder nodige aandacht, en de klimatologische klimatologisch en beveiligingstechnisch aanbod van horecafaciliteiten: naast veelomvattend, maar het museum­ omstandigheden binnen het gebouw geschikt gemaakt voor het bewaren van het museumrestaurant in Paviljoen Van publiek heeft hier niet of nauwelijks last moeten aan strenge eisen voldoen om een deel van de kunstcollectie. Voor Beuningen-de Vriese en de espresso­ van. Dit is een beproefde werkwijze de kwaliteit van de ­eigen collectie en de inrichting van de depots wordt in sa­ bar beschikt het over een auditorium geworden: tijdens werkzaamheden bruiklenen van ­derden te waarborgen. menwerking met Bruynzeel een nieuw voor 250 personen en vergaderzalen geopend! Er wordt veel geïnvesteerd in de huis­ systeem voor het ophangen en bewaren die plaats bieden aan groepen tot vesting en het onderhoud van het van schilderijen ontwikkeld met het oog 60 personen per ruimte. Op drukke

90 91 Personeel en organisatie Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam met betrek­ Hoewel het kortdurende verzuim in king tot de opleiding en begeleiding 2010 laag is, is het niet aan werk van masterstudenten. Het instituut van gerelateerde, langdurige ziekteverzuim stadsconservator wordt alom ervaren hoog. De zorg voor zieke, arbeidsonge­ als een degelijke opleiding voor het schikte collega’s is primair de taak van vak van conservator. Jaarlijks draagt de afdelingshoofden. De verzuimbege­ het museum op deze manier bij aan de leiding en re-integratie is een taak die opleiding en vorming van vele tiental­ de afdeling Personeel en organisatie len, talentvolle jonge mensen. op zich neemt in nauwe samenwerking met Arbobutler BV. Kerncijfers over het Het museum is voor veel taken afhan­ verzuim staan in bijlage E. Een verkla­ kelijk van de niet aflatende inzet van ring voor het hoge verzuimcijfer hangt een grote groep vrijwilligers. Niet alleen samen met het grote aandeel ‘lang, de bezetting van de beide informatie­ niet-werkgerelateerd’ verzuim. balies bij de twee ingangen, maar ook de bemensing van de bibliotheek en de Een belangrijk onderdeel van het per­ Kunst Studio kan alleen maar plaats­ soneelsbeleid bestaat uit opleiding en vinden door de inspanningen van vrij­ training van medewerkers. Het museum willigers. Het museum is hun hiervoor biedt mogelijkheden voor individueel veel dank verschuldigd. gerichte scholingsactiviteiten, maar vindt gezamenlijke trainingen zeker zo belangrijk. Zo volgen medewerkers een cursus die hen beter wegwijs maakt in TMS (The Museum System), het programma dat onze collectie ontsluit. De cursus is aanleiding voor diverse vervolgprojecten. Daarin worden de werkwijzen van beide sectoren beter op elkaar afgestemd en de workflow en procedures in TMS vastgelegd. Vanzelfsprekend worden verplichte trainingen op het gebied van veiligheid (zowel van collectie, van bezoekers als van onze medewerkers) gevolgd en is het museum op deze onderdelen gecertificeerd. Het museum ziet het als een belangrijke taak om jonge mensen op verschillende niveaus op te leiden en te interesseren voor het museumwerk. Naast diverse stagemogelijkheden die het museum biedt voor studenten uit het middelbaar, hoger en wetenschappelijk onderwijs, werkt het ook in 2010 samen met de

92 93 Financieel verslag

Dit verkort financieel verslag is ontleend aan het financieel jaarverslag 2010 van de Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen. Bij het financieel jaarverslag 2010 is een goedkeurende controleverklaring van de accountant verstrekt.

Resultaat en eigen vermogen

Het jaar 2010 wordt afgesloten met een saldo van baten en lasten van 343.000 euro positief. Dit resultaat wordt toe­ gevoegd aan de bestemmingsreserves en het bestemmingsfonds ter dekking van aankopen en tentoonstellingen in 2011 en verder.

Subsidie

Museum Boijmans Van Beuningen ont­ vangt conform artikel 11 lid 1 van de verzelfstandigingsovereenkomst een structurele subsidie van de gemeente Rotterdam. De subsidiebeschikking Boijmans TV wordt jaarlijks vastgesteld en is geba­ Aflevering 10 seerd op een voortschrijdende vierjaren­ Toekomst van de kunst periode.

94 95 Balans per 31 december 2010 en per 31 december 2009 Staat van baten en lasten Bedragen in duizenden euro’s Bedragen in duizenden euro’s

activa 31 december 2010 31 december 2009 baten 2010 2009

Vaste activa Opbrengsten 4.367 2.253 Materiële vaste activa 431 406 Subsidie gemeente Rotterdam 10.038 10.044 Totaal vaste activa 431 406 Overige bijdragen 4.381 5.805

Vlottende activa totaal baten 18.786 18.102 Voorraden 262 215 Vorderingen 1.760 1.671 Liquide middelen 3.827 2.445 lasten Totaal vlottende activa 5.849 4.331 Personeelskosten 6.836 6.135 totaal activa 6.280 4.737 Afschrijvingen 193 136 Kosten van activiteiten 7.105 8.230 Overige bedrijfskosten 4.380 3.817 passiva 31 december 2010 31 december 2009 totaal lasten 18.514 18.318 Eigen vermogen - Algemene reserve 479 479 Rentebaten en –lasten 71 22 - Bestemmingsreserves 304 95 - Bestemmingsfonds 1.166 1.032 onverdeeld resultaat 343 - 194 Totaal eigen vermogen 1.949 1.606 Als volgt bestemd: Voorzieningen 366 160 - Algemene reserve 0 188 - Bestemmingsreserves 209 - 10 Schulden - Bestemmingsfonds 134 - 372 - Kortlopende schulden 3.965 2.971 totaal bestemd 343 - 194 totaal passiva 6.280 4.737

96 97 Grondslagen van waardering met op de balansdatum opgetreden De pensioenregeling van het ABP is en resultaatbepaling waardevermindering. een zogenaamde ‘toegezegd-pensioen­ Onder onderhanden projecten zijn de regeling’. Echter, het museum verwerkt Grondslagen voor het opstellen van kosten van projecten verantwoord die deze regeling in de jaarrekening als de jaarrekening nog niet afgesloten zijn. Het resultaat een zogenaamde toegezegde-bijdrage­ De jaarrekening is opgesteld conform op een project wordt verantwoord regeling, omdat in het geval van een boek 2 titel 9 BW en artikel 7 van de volgens de percentage-of-completion tekort bij het ABP geen verplichting uitvoeringsregeling van de Subsidie­ methode. Bij een verwacht negatief bestaat tot het doen van aanvullende verordening Rotterdam 2005. resultaat wordt, op het moment dat dat bijdragen anders dan hogere toekom­ bekend is, een voorziening getroffen. stige premies. Dit is conform de Vergelijkende cijfers De verwachte verliezen worden direct uit­zonderingsregeling voor bedrijfstak­ De rubricering van de cijfers van 2009 ten laste van de exploitatierekening pensioenfondsen in de Richtlijnen voor is waar nodig aangepast ten einde de gebracht. de jaarverslaggeving (RJ 271.309). vergelijkbaarheid met 2010 mogelijk te maken. Vorderingen Per jaareinde verschuldigde premies Waardering vindt plaats tegen nominale worden als verplichting op de balans Algemeen waarde. Een eventuele voorziening we­ opgenomen. De grondslagen die worden toegepast gens oninbaarheid wordt op basis van voor de waardering van activa en pas­ individuele beoordeling van de inbaar­ De indexatie van de pensioenen is, zo­ siva en de resultaatbepaling, zijn geba­ heid van de vorderingen bepaald. wel formeel als feitelijk, voorwaardelijk seerd op historische kosten. Voor zover en is afhankelijk van voldoende midde­ niet anders vermeld worden activa en Voorzieningen len bij het pensioenfonds. De Stichting passiva opgenomen tegen nominale Voorzieningen worden gewaardeerd tot Beheer Museum Boijmans Van waarde. tegen nominale waarde. Beuningen is niet verplicht bij te betalen De baten en lasten zijn toegerekend voor indexatie van de uitkeringen. aan het jaar waarop ze betrekking Voorzieningen zijn: hebben. a. verplichtingen of verliezen waarvan Subsidie Gemeente Rotterdam Bedragen zijn afgerond op duizend de omvang op balansdatum onzeker De subsidie van de Gemeente euro. is, doch redelijkerwijs is in te schat­ Rotterdam over het boekjaar 2010 ten of wordt definitief vastgesteld nadat de Materiële vaste activa b. op balansdatum bestaande risico’s jaarrekening is overlegd. Deze subsidie De materiële vaste activa worden ge­ waarbij de te verwachten verplichting is vooruitlopend op de definitieve vast­ waardeerd tegen verkrijgingsprijs onder of het verlies redelijkerwijs is in te stelling geheel als bate verwerkt. aftrek van lineaire jaarlijkse afschrij­ schatten of vingen. Vanaf het moment van ingebruik­ c. kosten die in een volgend boekjaar Nalatenschappen name wordt afgeschreven op basis van worden gemaakt, maar waarvan de De verantwoording van nalatenschap­ de geschatte economische levensduur. oorsprong mede in het huidige of in pen in de jaarrekening vindt plaats op Investeringssubsidies worden in minde­ een voorgaand boekjaar te vinden is. het kasmoment; het moment dat de ring gebracht op de verkrijgingsprijs uitkering heeft plaatsgevonden. van de activa waarop de subsidies be­ Pensioenen trekking hebben. De Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen heeft zijn Voorraden pensioenregeling ondergebracht bij het Voorraden zijn gewaardeerd tegen Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds verkrijgingsprijs. Bij de waardering van (ABP), het bedrijfstakpensioenfonds de voorraden is rekening gehouden voor overheid en onderwijs.

98 99 museum verbonden. Gedurende deze Huis­stichtingen periode wordt 700.000 euro beschik­ baar gesteld voor tentoonstellingen, Al sinds jaar en dag ondersteunen opdrachten, aankopen en interventies. huisstichtingen Museum Boijmans Van Het eerste jaar zijn aankopen gedaan Beuningen bij zijn belangrijkste taken: en getoond van Hussein Chalayan, beheren, verwerven en presenteren. Die Klavers van Engelen, Alet Pilon en ondersteuning is van vitaal belang voor Pyuupiru, die als langdurig bruikleen het goed functioneren van het museum. en ‘promised gift’ in de collectie zijn Wij danken daarom alle stichtingen opgenomen. voor de genereuze wijze waarop zij het museum ook in 2010 hebben gesteund Bestuursleden Stichting H+F en gestimuleerd. Mecenaat De heer H. Nefkens Mevrouw H. Teerlinck Stichting H+F Mecenaat / De heer drs. K.M.T. Ex Fashion on the Edge Initiatief H+F Fashion on the Edge In 2005 ging journalist en schrijver Han De heer H. Nefkens Nefkens een speciaal samenwerkings­ Mevrouw J. Teunissen verband aan voor vijf jaar met Museum De heer drs. K.M.T. Ex Boijmans Van Beuningen. De Stichting H+F Mecenaat is opgericht om speciale projecten in het museum te initiëren Fonds Willem van Rede en de aankoop mogelijk te maken van actuele kunst die anders buiten het Het Fonds Willem van Rede is al bereik van het museum zou blijven. De decennialang een inspirerende motor spectaculaire installatie Notion Motion voor de collectie. Naamgever Willem van Olafur Eliasson, die Han Nefkens van Rede (1880-1953) bepaalde dat in 2005 aan het museum schonk om met zijn kapitaal, dat hij aan de Staat de samenwerking te bekrachtigen, is der Nederlanden naliet, een collectie dit jaar voor het eerst na vijf jaar weer hedendaagse kunst voor het Museum opgesteld. Daarmee zijn de activiteiten Boijmans Van Beuningen moest worden van deze stichting ten einde gekomen. aangelegd, bij voorkeur te besteden Alle door de Stichting aangekochte wer­ aan moderne ‘buitenlandse, meest ken en geproduceerde opdrachten zijn Fransche kunst’. De opeenvolgende be­ Boijmans TV als langdurig bruikleen en ‘promised sturen van het Fonds Willem van Rede Aflevering 11 Schaamte gift’ in de collectie opgenomen. hebben in de geest van het testament en de door de erflater geformuleerde In 2010 begon Han Nefkens een nieuw doelstellingen aansluiting gezocht bij initiatief, H+F Fashion on the Edge, in de collectie moderne en hedendaagse samenwerking met José Teunissen kunst van het museum. Er is een en Museum Boijmans Van Beuningen, indrukwekkende reeks van tientallen waarin experimentele ontwikkelingen aankopen uit voortgekomen die uit het in de mode worden gestimuleerd. Ook reguliere budget nooit gefinancierd dit initiatief wordt voor vijf jaar aan het hadden kunnen worden, zoals Oskar

100 101 Kokoschka’s dubbelportret uit 1919, stichting 52 Bijzondere Begunstigers. Stichting Van Beuningen/ De heer drs. C.O.A. baron werken van Richard Serra, Joseph De stichting is juridisch eigenaar van de Peterich-fonds Schimmelpenninck van der Oije, Beuys, Marcel Duchamp, Herman Pitz, kunstwerken die door particulieren, die penningmeester Fischli en Weiss, Francis Picabia, Hans niet wilden dat de gemeente Rotterdam Met een kunstenaar als vader en de Mevrouw M.A. Kraaijeveld van Hemert- Bellmer, Aernout Mik en vele anderen. eigenaar zou worden, aan het museum verzamelaar D.G. van Beuningen als Peterich zijn geschonken. De stichting verwerft grootvader, wordt Peter Paul Peterich De heer D.G. Peterich Aanwinsten ook het eigendom van aankopen door (1933-2000) van jongs af aan door De heer H. van den Brink Het Fonds Willem van Rede kan een aantal huisstichtingen en fondsen kunst omringd. Hij studeert kunst­ Mevrouw M.E. Stijger jaarlijks een bedrag van circa 150.000 op naam. geschiedenis en heeft grote affiniteit euro besteden. In 2010 heeft het fonds met de poëzie. In 1965 richt hij samen samen met de Mondriaan Stichting het Aanwinsten met zijn moeder, Flora van Beuningen, Kalhorn/Timmermans Fonds werk van Yayoi Kusama Infinity Mirror De Stichting Museum Boijmans Van de Stichting Van Beuningen-Peterich Room – Phalli’s Field, 1965 (1998) Beuningen maakt in 2010 de aankoop op ter ondersteuning van de beelden­de Dit fonds is door de naamgevers in aangekocht. mogelijk van de video-installatie Couple kunst en de tekenkunst in het bijzon­ 2009 opgericht om de aankoop van In the Distance uit 2010 van Marijke van der. Tussen 1965 en 1973 wordt uit dit zilver en hedendaagse ontwerpen Bestuursleden 2010 Warmerdam. fonds, vaak op advies van de toen­ te bevorderen. Museum Boijmans De heer drs. K.M.T. Ex, voorzitter malige conservator, een honderdtal Van Beuningen heeft sinds jaren een De heer P.M. Smet, penningmeester Bestuursleden 2010 tekeningen aangekocht voor Museum intensieve band met verzamelaars De heer drs. H.J.A.M. van Haaren De heer ing. A. Aboutaleb, erevoorzitter Boijmans Van Beuningen. Op grond van Joop Kalhorn (overleden 2009) en Jaap De heer W. Lentz De heer drs. C.O.A. baron Peterichs testament wordt het fonds na Timmermans, die vele aankopen en Mevrouw mr. J. van Loon Schimmelpenninck van der Oije, zijn dood in 2000 nieuw leven inge­ opdrachten op het gebied van inter­ De heer prof. dr. L.C. Winkel voorzitter blazen en krijgt het museum jaarlijks nationaal hedendaags design mogelijk De heer drs. K.M.T. Ex, secretaris een bedrag van enkele tienduizenden hebben gemaakt. De nieuwe stichting De heer drs. S.J. van der Goot, euro’s om eigentijdse (teken)kunst aan is voor vijftig jaar opgericht en gaat Stichting Museum Boijmans penningmeester te kopen. Aankopen van deze stichting aan­kopen doen op verzoek van het Van Beuningen Mevrouw A.F. Boumeester-van der geschieden op verzoek en initiatief van museum. Het bestuur van de stichting Vorm het museum en worden eigendom van en het beheer van het stichtingskapitaal De Stichting Museum Boijmans Van De heer B.M. Dura de Stichting Museum Boijmans Van komen te liggen bij het bestuur van Beuningen, opgericht in 1939 door Mevrouw I. Huisman-van Baaren Beuningen. De Stichting publiceert in de Stichting Museum Boijmans Van havenbaronnen D.G. van Beuningen Mevrouw mr. E.E. Jurrij 2010 Peter Paul Peterich, verzamelaar, Beuningen. Jaarlijks is een bedrag en W. van der Vorm in samenwerking De heer mr. E.W. Koning dichter mecenas 1933-2000. van 12.000 euro beschikbaar voor met directeur D. Hannema, heeft als De heer mr. C.W. de Monchy aankopen, die eigendom worden van doel de belangen van het museum Mevrouw C.E. Vaandrager-van Aanwinsten de Stichting Museum Boijmans Van in het algemeen te ondersteunen. Zij Beuningen De Stichting Van Beuningen/Peterich- Beuningen. verwezenlijkt dat onder andere door het fonds ondersteunt in 2010 de aankoop op verzoek van het museum verwerven De heer mr. A.R. baron van Heemstra van drie tekeningen van Kinke Kooi. Aanwinsten van kunstwerken, het uitgeven van trad in 2010 terug en werd opgevolgd Het Kalhorn/Timmermans Fonds schenkt publicaties zoals de Boijmans Agenda, door de heer P.F. ter Kulve. In het prentenkabinet wordt dit jaar een in 2010 de bank Montanara van Gaetano maar ook door het bevorderen van het ruime selectie uit de eerste verzameling Pesce en de stoel Libertá 24K van bezoek aan het museum en het werven Secretariaat van 100 tekeningen geëxposeerd (zie Tobia Scarpa. van bedrijfsvrienden, de bijzondere Mevrouw L. Coorengel ook het tentoonstellingsoverzicht). begunstigers. Dit zijn personen, rechts­ personen of bedrijven die de Stichting Bestuursleden 2010 Museum Boijmans Van Beuningen De heer J. Peterich, voorzitter ondersteunen met een bijdrage van De heer mr. P.A. van Onzenoort, 2.500 euro per jaar. In 2010 heeft de secretaris

102 103 Stichting Lucas van Leyden Stichting Het Nederlandse Gaba-van Dongen blijft echter als Bestuursleden 2010 Gebruiksvoorwerp adviseur beschikbaar. De koppeling van De heer mr. C.O. van der Vorm, Dr. J.C.J. Bierens de Haan (1867-1951) de stichting aan het museum krijgt het voorzitter heeft een avontuurlijk leven geleid. Gedurende veertig jaar verzamelt het karakter van die van een belangrijk en Mevrouw A.F. Boumeester-van der In de roerige jaren van de vroege echtpaar Van Beuningen-de Vriese pre- bevriend bruikleengever. De vermelding Vorm, regent secretaris twintigste eeuw is hij werkzaam in oor­ industriële gebruiksvoorwerpen: kook-, in de jaarverslagen van het museum De heer dr. R.J. Willink, regent logsgebieden als Transvaal en Oranje eet-, drink- en schenkgerei, alsook van de Stichting Het Nederlandse conservator Vrijstaat, in Griekenland en in Frankrijk. andere typen archeologische gebruiks­ Gebruiksvoorwerp als huisstichting van Hoewel Bierens de Haan vanaf zijn voorwerpen daterend uit de elfde tot Museum Boijmans Van Beuningen komt studententijd prenten verzamelt, gaat hij halverwege de negentiende eeuw. Deze vanaf 2011 te vervallen. zich er pas na zijn artsenloopbaan ac­ omvangrijke verzameling van meer tief op toeleggen. Hij brengt een collec­ dan tienduizend stukken is vanaf 1983 tie bijeen die van meet af aan bedoeld in bruikleen bij het museum en wordt Stichting Willem van der is voor Museum Boymans en verzamelt in december 1990 aan het museum, Vorm ook gericht op lacunes in de museum­ casu quo de gemeente Rotterdam collectie. Zijn collectie van zo’n 26.000 geschonken, naar aanleiding van het Willem van der Vorm (1873-1957), prenten laat hij na aan het museum, speciaal voor deze collectie gebouwde haven­baron en verzamelaar, is een casu quo de gemeente Rotterdam. Ook paviljoen Van Beuningen-de Vriese, van de meest loyale begunstigers van legateert hij een geldbedrag waarvan waar de verzameling permanent wordt Museum Boymans. Directeur Hannema de jaarlijkse rente bestemd is voor geëxposeerd. adviseert hem bij de opbouw van zijn uitbreiding van de collectie prenten. Dit collectie en Van der Vorm is nauw fonds, waarvan de opbrengst jaarlijks De Stichting Het Nederlandse Gebruiks­ betrokken bij de oprichting van de wisselt, draagt de naam Stichting Lucas voorwerp stimuleert archeo­logisch on­ Stichting Museum Boymans. Tijdens van Leyden en dient tot vandaag de dag derzoek over de periode 1200 tot 1900 de eerste vergadering in 1939 schenkt zijn doel. Ruim tienduizend prenten zijn in de breedste zin van het woord en stelt hij het museum De Kwakzalver, een door het museum sinds 1951 met dit op verzoek bruiklenen en eventueel hoogtepunt in het oeuvre van Dou. Een fonds ten behoeve van de gemeente­ ook middelen beschikbaar om boven­ genereus gebaar dat later door vele an­ lijke collectie aangekocht. Het kapitaal genoemde collectie en het ­museaal deren is nagevolgd. Aanvankelijk wordt van de stichting wordt beheerd door gebruik daarvan te bevorderen. de collectie van Willem van der Vorm het dagelijks bestuur van de Stichting na zijn dood in 1957 tentoongesteld Museum Boijmans Van Beuningen. Bestuursleden 2010 in zijn woonhuis aan de Westersingel. Mevrouw C.E. Vaandrager-van In 1972 moet dit pand wijken voor de Aanwinsten Beuningen, voorzitter metro en besluit de Stichting Willem Mede met middelen van de Stichting De heer dr. F.G. Vaandrager, van der Vorm de door haar beheerde Lucas van Leyden wordt de prenten­ penningmeester collectie met schilderijen van Gerard ter reeks Landsknechten en Turken De heer prof. dr. A.M. Koldewij Borch, Gabriel Metsu en Anthonie van aangekocht. De heer drs. S. Ostkamp Dijck in langdurig bruikleen te geven Mevrouw dr. D.A.E. Mertens aan het museum. Sindsdien is deze Bestuursleden 2010 Mevrouw drs. A.G.A. Gaba-van Dongen collectie met enkele werken uitge­ De heer drs. C.O.A. baron Mevrouw drs. C. van Hees, ­gedelegeerd breid, waaronder het zeer bijzondere Schimmelpenninck van der Oije, secretaris Landschap bij Aix met de Tour de César voorzitter De heer H.J.E. van Beuningen, adviseur van Paul Cézanne. De heer drs. K.M.T. Ex, secretaris De heer drs. S.J. van der Goot, Begin 2011 verlaat mevrouw drs. A.G.A. penningmeester Gaba-van Dongen het bestuur, evenals mevrouw drs. C. van Hees. Mevrouw

104 105 van dit depot zal de Raad van Toezicht Raad van zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van het beheer van de collectie volledig Toezicht hernemen. In het voorjaar van 2010 wordt een aantal van de depots onder Museum Boijmans Van Beuningen het museum waterdicht gemaakt en wordt geëxploiteerd door de Stichting opnieuw ingericht in afwachting van tot Beheer Museum Boijmans Van besluitvorming over een definitieve op­ Beuningen. Deze stichting wordt be­ lossing. Een ander deel van de collectie stuurd door een directeur/bestuurder. verhuist naar twee nieuw gehuurde De toezichthoudende taken worden ruimtes buiten het museum. In de loop vervuld door een Raad van Toezicht. van 2010 wordt regelmatig overleg ge­ Bestuur en toezicht verhouden zich tot voerd met het gemeentebestuur over de elkaar conform het Raad-van-Toezicht- voortgang hiervan. In het najaar volgt model, zoals dat is beschreven in de het besluit dat de gemeente de bouw Code Cultural Governance (2006). van een nieuw depot of, zo mogelijk, In de praktijk betekent dit dat de direc­ een collectie­gebouw wil financieren met teur/bestuurder verantwoordelijk is voor een extra subsidie aan het museum. het reilen en zeilen van het museum. Op basis van dit besluit schrijven mu­ De Raad van Toezicht stelt de begroting seum en de gemeentelijke diensten een en de jaarrekening vast en ziet toe op haalbaarheidsstudie die in het eerste de wijze waarop de directeur/­bestuurder kwartaal van 2011 leidt tot een bouw­ gestalte geeft aan de doelstellingen van besluit van het gemeentebestuur. het museum. De directeur/bestuurder wordt benoemd en eventueel ontslagen Aan de hand van uitgebreide directeurs­ door de Raad van Toezicht. De leden verslagen wordt de Raad geïnformeerd van de Raad van Toezicht worden, op over de meer dagelijkse gang van voordracht van de Raad, gehoord de ­zaken in het museum. De Raad overlegt bestuurder, benoemd door het col­ met de directie over de plannen die het lege van B en W van de gemeente museum ontwikkelt om zijn ambities Rotterdam. zowel inhoudelijk als in financiële zin te realiseren. Op de expertise van de In 2010 vergadert de Raad van Toezicht afzonderlijke raadsleden wordt regel­ vier keer. Naast de bovengenoemde matig een beroep gedaan. De Raad van taken buigt de Raad zich ook dit jaar Toezicht hecht grote waarde aan een over de depotproblematiek en de gezonde organisatie en laat zich ook risico’s die hiermee gepaard gaan op dit punt uitvoerig informeren door de voor de kunstcollectie. Nadat de Raad ­directeur. Tevens bezoeken de leden in januari 2009 aangeeft niet langer van de Raad zelf regelmatig bijeen­ Boijmans TV de verantwoordelijkheid te kunnen komsten in het museum. Aflevering 12 nemen voor de collectie, besluit het Aflevering Zonder Naam gemeentebestuur tot het treffen van noodzakelijke, tijdelijke voorzieningen, te volgen door de bouw van een nieuw depot dat binnen vijf jaar gereed moet zijn. Pas op het moment van oplevering

106 107 Samenstelling en ­president van de Algemene Rekenkamer profielschets De heer Ph. van Tijn (1940), zelfstandig gevestigd communicatieadviseur De Raad van Toezicht van de Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van De Raad kent een rooster van aftreden Beuningen bestaat uit zeven leden dat enerzijds doorstroming bewerkstel­ inclusief de voorzitter. Bij het opstellen ligt en anderzijds de continuïteit van het van een voordracht voor een nieuw lid toezicht garandeert. Leden van de Raad gaat de raad uit van een profielschets worden voor een periode van vier jaar waarin de meest gewenste deskundig­ benoemd met de mogelijkheid van een heden en andere kwalificaties zijn herbenoeming voor maximaal vier jaar. opgenomen. Deze profielschets luidt als volgt: Voor het geheel van de Raad van Cultural Governance Toezicht wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling wat betreft De in 2006 herschreven Code Cultural man/vrouw, leeftijd en (inter)nationale/ Governance wordt door de Raad van lokale achtergrond. Een van de leden Toezicht als richtlijn gebruikt bij het wordt geacht expliciet het vertrouwen evalueren van zijn werkzaamheden en te genieten van de families die Museum de samenwerking tussen directeur en Boijmans Van Beuningen groot heb­ toezichthouder. De in de code beschre­ ben gemaakt. De Raad van Toezicht ven principes en best practices worden dekt specifiek deskundigheden af op toegepast. Alleen op het gebied van wetenschappelijk, artistiek, financieel, het arbeidsvoorwaardenbeleid wordt economisch en politiek/bestuurlijk de code niet gevolgd: tot en met 2010 gebied en een van de leden heeft speci­ is het museum gehouden aan de cao fieke kennis op het terrein van publiciteit van de gemeente Rotterdam. Hierdoor en marketing. Bij voorkeur heeft een wordt het personeelsbeleid in dat op­ van de leden een achtergrond in (inter) zicht bepaald door de gemeente en niet nationaal museumbeleid. door het museum zelf. De Raad van Toezicht kent twee Samenstelling in 2010: commissies, te weten de remuneratie­ De heer mr. H.R. Okkens (1941), commissie en de auditcommissie. De ­voorzitter, oud-notaris remuneratiecommissie voert jaarlijks Mevrouw A.F. Boumeester-van der Vorm een functioneringsgesprek met de (1961), beeldend kunstenaar ­directeur/bestuurder en doet, indien De heer prof. dr. H. Galjaard (1935), daartoe aanleiding is, voorstellen aan emeritus hoogleraar humane genetica de Raad inzake de honorering van de Erasmus Universiteit Rotterdam directeur. De auditcommissie komt jaar­ Mevrouw drs. A. Hopmans (1956), lijks ongeveer vier maal bijeen en buigt hoofdconservator moderne kunst, zich over de financiële gang van zaken Rijksbureau voor Kunsthistorische binnen het museum. Dit betreft met Documentatie name de jaarrekening, de kwartaal- en De heer prof. dr. J.A. van Manen (1950), halfjaarrapportages en de wijze waarop partner PriceWaterhouseCoopers het museum zijn administratieve organi­ Mevrouw drs. S.J. Stuiveling (1945), satie inricht.

108 109 Tentoonstelling Hella Jongerius - Misfit, foto Lotte Stekelenburg 110 111 year the museum worked with the Arts & Foreword Culture Department and the Rotterdam Development Corporation on a final In 2010 we won the Museum Prize, and solution to the repository problem in the our thanks go to the Prins Bernhard form of a building in the city centre for Cultuurfonds and the BankGiro Loterij. the collection or a utilitarian repository For two whole weeks all our offices were on the outskirts of the city. This was the filled with fresh flowers sent by col­ year of the breakthrough on the internet, leagues, supporters and admirers. We with Boijmans Van Beuningen’s web mu­ ate more cakes than were good for us. seum now online, attracting 500,000 hits Winning the prize was the result of a in its first year, and jewels in the crown campaign run jointly by the museum and like ArtTube, Boijmans TV and the ALMA the Thonik design agency, and, even research site. The 2010 annual report more importantly, a nomination from an devotes extensive coverage to Boijmans expert panel of judges, who praised the TV, a world first viewed by 1.5 million museum’s well-planned programme. In a people in the Rijnmond region. multifaceted and encyclopaedic museum All last year’s activities (conservation, like Museum Boijmans Van Beuningen, education, purchases and exhibitions) you have to maintain a balance between were paid for out of the museum’s own working with the collection and staging income. We would like to thank the City exhibitions. You do it by creating a mix of Rotterdam for the operating grant of that is more than the sum of the parts, € 9.8 million, which guarantees employ­ summoning up unexpected associations ees’ salaries, the rent of the building and sensations for your visitors. and its fixed costs. On behalf of the This is what our museum aspires to do – Supervisory Board and all our staff, with a programme that is dynamic and I would like to thank our volunteers, at the same time makes connections. private patrons, supporting institutions, With contemporary stimuli and inter­ established long-term business partners, ventions, with bated breath as a Dalí is funds and sponsors for everything you restored right there in the gallery, with have enabled us to do. art-historical research into the enig­ A bumper year like 2010 is a success matic Van Meegeren, with the pulling in which many share. The museum is power of Hella Jongerius’s Misfits and a source of warmth and quality in an the shifting of the horizon created by ambitious and ever-busy city. It provides Atelier van Lieshout’s Infernopolis in great artistic and social capital for young the submarine wharf. Working with the and old alike. We can carry on with what Port of Rotterdam Authority, or with the we are doing if government and mem­ Kunsthal, where almost ten thousand bers of the public continue to engage items from the collection were to be seen. with Museum Boijmans Van Beuningen 2010 was an exhilarating year – in to the same degree. We can carry on terms of collection presentation and with what we are doing if we are relieved collection management, in communica­ of the major ongoing repository prob­ tions, managerially and educationally. lems we face as a result of downpours Boijmans TV We moved into temporary repositories and defective building systems. Aflevering 13 Zwaartekracht elsewhere in the country to avoid new problems with water. Throughout the Sjarel Ex, Director

112 113 Enhancing the museum’s Inventiveness Creative communication Summary reputation The museum’s ingenuity has been put In its communications the museum Some amazing exhibitions have con­ to the test by the essential modifica­tions makes creative use of both convention­al Objectives surpassed firmed and boosted the museum’s to the repositories to avert the risk of and new media. The design agency stand­ing. Carsten Höller’s Divided flooding. One by one, repositories are Thonik is an important partner in this In 2010 Museum Boijmans Van Divided is a good example from the being emptied temporarily so that they regard. The museum’s invitations are Beuningen met all its objectives and world of contemporary art. The artist’s can be made safe. During this process immediately recognizable and attract a surpassed some of them. The mu­ presentation, which integrated a the works are being exhibited in the great deal of interest in the festive open­ seum welcomed 320,416 visitors – revolving hotel room into the museum, Kunsthal, the neighbouring museum. ings that are staged a couple of times over 80,000 more than expected. created the opportunity for visitors to In the longer term the museum, in a year to mark the start of activities. The Participation by members of the public experience a different relationship with collaboration with Rotterdam City museum’s website is another resource in the programming, educational art and the museum. Council, is looking to construct a new with which we achieve direct and active activities and other elements of the All Eyes on Kees van Dongen was a repository. However, given the global interaction with members of the public. programme increased across the board. retrospective of a Dutch artist with an economic crisis, for the time being the Boijmans TV, working with the Ro The museum’s policy is bearing fruit. international career who was extremely solution has to be found by tackling the Theater and RTV Rijnmond, reaches This can be seen both in the figures important to Dutch painting in the problems creatively and making a virtue a large, broad and diverse audience. and in other ways. The value of the twentieth century. This overview of his of necessity. Clever TV ads encourage Rotterdam museum’s work is recognized in the oeuvre attracted the crowds and was Beyond the Netherlands, too, the residents to appreciate their museum Netherlands and beyond. The expertise judged to be one of the best exhibitions museum is showing the importance of – and free admission on Wednesdays in all departments is brought together in in the Netherlands last year. its collection and how special presen­ makes it easy for them. Close coopera­ project groups for each exhibition. This Hella Jongerius’s exhibition Misfit was ta­tions underpin its quality. Several tion with the education system – from creates coordination between scientific a highlight of design. The Infernopolis exhibitions travelled abroad, among primary school to university – means and academic research, collection project by Atelier van Lieshout in the them the Charley Toorop retrospective. the museum can focus on involving development, good exhibition practice, Port of Rotterdam Authority’s submarine During the World Expo in Shanghai the young people in a way that appeals to education, marketing and publicity, wharf marked the start of five years Dutch pavilion displayed the spectacu­ them. Courses, workshops, lectures technical facilities and all the other of cooperation. During the summer of lar sculpture of a huge floating stone and guided tours at several levels and aspects of running a museum that guar­ 2010 more than 20,000 visitors came to And Now What’s Up by the controver­ for different sections of the public show antee ongoing quality improvement. this unusual and spectacular location sial artist Wim T. Schippers. An exhib­ that the museum is there for everyone. This can be seen in notable exhib­ to learn about the world of imagination ition of the work of Thomas Demand, Involvement in events like Museum itions at home and abroad, exceptional of one of today’s most eminent Dutch first seen in the Nationalgalerie in Night, Museum Weekend, the World of pur­chases, inspiring publications, artists. Berlin, was specially reworked for pre­ Witte de With Festival, the North Sea innovative activities for the public and The exhibition Johan Thorn Prikker – sentation in Rotterdam. Jazz Festival and the Gergiev Festival cooperation with other institutes, col­ Beyond Jugenstil demonstrated that The value of structured cooperation proves it. Children who cannot come lectors, patrons, funds, sponsors, civil putting together a presentation in line with patrons is demonstrated by the to the museum under their own steam society, educational amenities, media with the highest standards of art history presentation of Olafur Eliasson’s are brought on the Turing Museum partners etc. is among the fundamental qualities of Notion Motion, which is back in the Bus. Young members of the public The public’s appreciation of the mu­ the curators. Collaboration with experts museum again after five years. This are challenged during the children’s seum is an incentive to maintain the outside the museum shows that there is exhibition illustrates the strength of event Jeugdvakantieland in Ahoy in dynamic in developing policy and inter­ no insularity. Thorn Prikker’s work was the ties between the museum and H+F collaboration with Villa Zebra and the preting it in new ways. The museum is presented in such a detailed context Patronage. It also marks the end of the Netherlands Museum of Photography. delighted to have won the 2010 Dutch that the picture of the artist was com­ first five years of cooperation and the Tens of thousands of people of all ages Museum Prize. plete. The restoration of work that had start of a new agreement with updated take part in a wide range of educational been stored in a repository for a long objectives. activities organized by the museum. time added considerable prestige. The VSBfonds supports the ongoing development of the education policy.

114 115 The most modern techniques are used Complex operational Supervisory board to give the public an insight into what management the museum is doing. The restoration of Museum Boijmans Van Beuningen is Salvador Dalí’s triptych Landscape with Museum Boijmans Van Beuningen is governed by the Stichting tot Beheer a Girl Skipping, for instance, can be fol­ a complex organization with many valu­ Museum Boijmans Van Beuningen, lowed every step of the way. This cre­ able components – from public ame­ which is managed by a general director. ates an understanding of the precision nities to automation systems. It must A Supervisory Board performs the and professionalism of those involved produce audited financial reports on supervisory tasks. The relationship in conservation. What usually happens every aspect. All parts of the organiza­ between management and supervision behind the scenes at the museum is tion, including climate control, security is in line with the Supervisory Board now out there for everyone to see. and surveillance, visitor supervision model laid down in the revised Code of and technical systems, require ongoing Cultural Governance, which was pub­ mon­itoring and adjustment in response lished in 2006. In practice this means Making the collection to circumstances. The operational that the director is responsible for the accessible management has to be geared to this at day-to-day running of the museum, the highest professional level. Among while the Supervisory Board approves The museum’s collection and research the major investments in 2010 were a the budget and annual accounts and sector has also changed course over large-scale modernization of the secu­ oversees the way in which the director the last few years. Opening up ac­ rity systems and the renovation works to achieve the museum’s ob­ cess to the collection for everyone is of the museum’s tower. The overall cost jectives. The director is appointed and becoming as important as collecting, re­ ran to more than four million euros. dismissed by the Supervisory Board, search and conservation. Contemporary whose members are appointed in turn digital technology is extremely useful by Rotterdam City Council’s Municipal here – as, of course, is the library. Partner foundations Executive on the recommendation of Collection information systems are the Board. making the collection available to re­ Museum Boijmans Van Beuningen has searchers and members of the general always relied on the support of partners public in all sorts of ways. The Collectie to carry out its core activities – adminis­ Online website has images of 650 high­ tering, acquiring and presenting works lights from the museum. of art. This support is crucial to the Research being conducted by the efficient running of the museum. museum is providing the basis for dis­ We would like to thank all these foun­ cerning exhibitions that go into the col­ dations for their generous support and lection in greater depth. In 2010 there encouragement over the past year: were Van Meegeren’s Fake Vermeers, H+F Patronage / Fashion on the Edge, the project to restore Salvador Dalí’s Fonds Willem van Rede, Stichting Landscape with a Girl Skipping and Museum Boijmans Van Beuningen, Max Beckmann’s Portrait of the Lütjens Stichting Van Beuningen/Peterich- Family. Special scholarly publications fonds, Kalhorn/Timmermans Fonds, are produced in the Boijmans Studies Stichting Lucas van Leyden, Stichting series to mark such research projects. Het Nederlands Gebruiksvoorwerp, Stichting Willem van der Vorm.

116 117 Tentoonstelling Infernopolis in de Onderzeebootloods, foto Hans Wilschut 118 119 Bijlagen

A Publicaties 123

B Aanwinsten en uitgaande bruiklenen 129

C Presentaties 141

D Educatieve ­activiteiten en ­evenementen 151

E Personeel en ­organisatie 157

F Bestuurlijke ­activi­teiten en neven­functies directie 165

120 121 122 123 Johan Thorn Prikker: de Externe publicaties gere- Publicaties wetenschap- Rotterdam 2010 (Boijmans Sj. Ex, voorwoord De grote ogen Publicaties Jugendstil voorbij lateerd aan activiteiten pelijke staf Studies), pp. 19-39 (tevens in het van Kees van Dongen, tent. cat. Voorwoord: Sjarel Ex, Beat Wismer; van Museum Boijmans Engels verschenen: ‘Come on, Museum Boijmans Van Beuningen, eindredactie: Christiane Heiser, Van Beuningen P. van der Coelen, ‘Scriptural now buy a Beckmann too!’ Portrait Rotterdam 2010, pp. 7-8 Uitgaven in eigen beheer Mienke Simon Thomas; teksten: Prints’, in: Print Quarterly, 27 of the Lütjens Family in Museum Carel Blotkamp e.a., Museum Binnenste Buiten: Museum (2010), pp. 161-162 Boijmans Van Beuningen) Sj. Ex, voorwoord Johan Thorn Olaf Nicolai: Apollo Boijmans Van Beuningen, 2010, Boijmans Van Beuningen Prikker. De Jugendstil voorbij, Dieter Roelstraete, Museum 256 p., ISBN: 9789069182506, op bezoek, Magazine P. van der Coelen, ‘Twee reeksen J. van Es, Samuel Jessurun de tent.cat. Museum Boijmans Van Boijmans Van Beuningen, 2010, vormgeving: 2D3D/Gerard Schilder, Met bijdragen van Emily Ansenk, houtsneden: Landsknechten Mesquita: leerstelligheid versus Beuningen, museum kunst palast 29 p., ISBN: 9789069182445, vorm- Duplo studio/Guido van Gerven Erik van Broekhuizen, Jannet de en Turken’, in: Bulletin van de werken in trance, dissertatie Leiden Düsseldorf, Rotterdam 2010, p. 5 geving: Olaf Nicolai, Til Gathmann Goede, Rixt Horstmann, Kunsthal Vereniging Rembrandt, 20 (2010), University, Rotterdam 2010 Johan Thorn Prikker: Mit al- Rotterdam, 2010, 2 p. nr. 2, pp. 15-19 Sj. Ex, voorwoord ‘Koop nu Jaarverslag 2009 Museum len Regeln der Kunst. Vom Sj. Ex, ‘Bruegel of Bosch?’, in: Theo toch ook een Beckmann!’ Het Boijmans Van Beuningen Jugendstil zur Abstraktion Ritsue Mishima: frozen garden / P. van der Coelen, ‘Mercenaries Boersen, Marianne de Bruyn (red.), Familieportret Lütjens in Museum Medewerkers Museum Boijmans Voorwoord: Sjarel Ex, Beat Wismer, fruits of fire and Turks’, in: Print Quarterly, 27 Peter Paul Peterich, verzamelaar Boijmans Van Beuningen, Van Beuningen; eindredactie: Alex eindredactie: Christiane Heiser, Fotograaf: Francesco Barasciutti, (2010), pp. 401-404 dichter mecenas, 1933-2000, 2010, Rotterdam 2010 (Boijmans de Vries - Museum Boijmans Van Mienke Simon Thomas; teksten: Venezia 2010, ongep., 21 kaarten pp. 72-87 Studies), p. 5 Beuningen, 2010, 160 p., vormge- Carel Blotkamp e.a., Museum P. van der Coelen,‘“Christus na de ving: Thonik Boijmans Van Beuningen, 2010, Portscapes geseling” - een onbekende prent Sj. Ex, ‘De eerste collectie Peterich’, Sj. Ex, ‘Een wenkbrauw’, in: Sacha 256 p., ISBN: 9789069182513, Maria Barnas e.a., SKOR en van Nicolaes Lauwers naar Gerard in: Theo Boersen, Marianne de Bronwasser, Katja van Stiphout ‘Koop nu toch ook een werk van vormgeving: 2D3D/Gerard Schilder, Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam, Seghers’, in: Delineavit et Sculpsit, Bruyn (red.), Peter Paul Peterich, (red.), Dag Jos Boek, Sandberg Beckmann!’ Het familieportret Duplo studio/Guido van Gerven 2010, vormgeving: Ben Laloua e.a. 34 (2010), pp. 1-7 verzamelaar dichter mecenas, 1933- Instituut Amsterdam 2010, p. 14 Lütjens in Museum Boijmans Van 2000, 2010, pp. 26-31 Beuningen (Boijmans Studies 5) Hella Jongerius: Misfit P. van der Coelen e.a., Het J. Giltaij, ‘Tekeningen van Jan (1) Voorwoord: Sjarel Ex, Annemarie Eigen publicaties Paola Antonelli, Alice Rawsthorn, Rembrandthuis. Catalogus van de Sj. Ex, ‘De wereld van Hans van der Meer van Haarlem’, in: Oud Lütjens; eindredactie: Jonieke van in het kader van Louise Schouwenberg, Phaidon etsen van Rembrandt (herziene Wilschut’, in: Hans Wilschut, Still Holland, 122 (2009), p. 145-153 Es, teksten: Gwendolyn P. Boevé- publieksbegeleiding Press, Londen, 2010 , 308 p., uitgave), Amsterdam/Zwolle 2010 Motion. Lyric reflections on urba- Jones e.a., Museum Boijmans Van ISBN: 9780714861326, vormgeving: nism, Harderwijk 2010, pp. 4-7 J. Giltaij, voorwoord en ‘Jan de Braij Beuningen, 2010, 160 p., ISBN: Carsten Höller: Divided divided Irma Boom A. Elen, ‘Het klooster aan de in de duinen’, in: Mélanges pour 9789069182469, vormgeving: Sjarel Ex, Museum Boijmans Van Amstelveenseweg getekend door Sj. Ex, ‘Roekeloos’, in: Max Marie, Parijs 2010, pp. 28-29 Thonik Beuningen, 2010, ongep., 14 p., Hella Jongerius: Misfit [Eng.] Jan Hulswit’, in: Mélanges pour Kisman (red.), Vouwblad 7: Klein vormgeving: Thonik Paola Antonelli, Alice Rawsthorn, Marie, Parijs 2010, pp. 20-21 Woordenboek over Tijd, Amstelveen J. Giltaij en M.Wolters, ‘Der Marien- ‘Come on, now buy a Beckmann Louise Schouwenberg, Phaidon 2010, p. 22 Altar des Meisters der Virgo inter too!’ Portrait of the Lütjens Atelier Van Lieshout: Infernopolis Press, Londen, 2010, 308 p., A. Elen, ‘Achter de fresco’s. Virgines im Salzburg Museum’, family in Museum Boijmans Van Saskia van Kampen, Museum ISBN: 9780714859873, vormgeving: Restant van een modelboek’, in: Sj. Ex, Divided Divided in: in: Ars Sacra, Kunstschätze des Beuningen (Boijmans Studies 5) Boijmans Van Beuningen, 2010, Irma Boom Kunstschrift, 54/4 (2010), pp. 14-15 publieksbrochure Carsten Höller, Mittelalters aus dem Salzburg Voorwoord: Sjarel Ex, Annemarie ongep., vormgeving: Thonik Museum Boijmans Van Beuningen, Museum, Salzburg Museum 2010, Lütjens; eindredactie: Jonieke van Peter Paul Peterich, verzamelaar A. Elen, Portal Herkomstonderzoek, Rotterdam 2010. pp. 19-35 Es, teksten: Gwendolyn P. Boevé- Olafur Eliasson: Notion Motion dichter mecenas 1933-2000 webpublicatie op www.boijmans.nl, Jones e.a., Museum Boijmans Van Hanneke de Man, Museum Theo Broersen, Marianne de Museum Boijmans Van Beuningen Sj. Ex, ‘Een plek waar iedereen zijn J. Guldemond, ‘Max Beckmann: Beuningen, 2010, 160 p., ISBN: Boijmans Van Beuningen, 2010, Bruyn, Sjarel Ex e.a., Stichting Van pas vertraagt’, in: Hollands Diep, Duitser in Amsterdam’ in: ‘Koop nu 9789069182476, vormgeving: 10 p., vormgeving: Thonik Beuningen/Peterich-fonds, 104 p., J. van Es, Inleiding ‘Koop nu juli/augustus 2010, pp. 136-137 toch ook een werk van Beckmann!’ Thonik ISBN: 9789080808263, vormgeving toch ook een Beckmann!’ Het Het Familieportret Lütjens in Michelangela, Utrecht Familieportret Lütjens in Museum Sj. Ex, ‘De Stijl und das Bauhaus’, Museum Boijmans Van Beuningen, De grote ogen van Kees van Agenda 2011 Boijmans Van Beuningen, in: Bauhaus Global, Neue Rotterdam 2010 (Boijmans Dongen Written material: The embed and Rotterdam 2010 (Boijmans Bauhausbücher - neue Zählung Studies), pp. 40-57 (tevens in het Anita Hopmans, Museum Boijmans Op het spoor the shadow of the horse Studies), pp. 13-17 (tevens in het Band 3 - hrsg. Vom Bauhaus-Archiv Engels verschenen: ‘Come on, Van Beuningen, 2010, 223 p., ISBN: Samenstelling: Hanneke de Man, Lonnie van Brummelen, Siebren Engels verschenen: ‘Come on, Berlin, Gesammelte Beiträge der now buy a Beckmann too!’ Portrait 9789069182483, vormgeving: Tessa van der Waals; Stichting de Haan; Museum Boijmans Van now buy a Beckmann too!’ Portrait Konferenz Bauhaus Global vom of the Lütjens Family in Museum Tessa van der Waals Museum Boijmans Van Beuningen, Beuningen, 2010, ongep. of the Lütjens Family in Museum 21. Bis 26. September 2009, Berlin Boijmans Van Beuningen) 2010, vormgeving: Tessa van der Boijmans Van Beuningen) 2010, pp 69-80. All eyes on Kees van Dongen Waals S. van Kampen, Atelier van Anita Hopmans, Museum Boijmans J. van Es, ‘Het Familieportret Sj. Ex, ‘De Stijl dans sa période Lieshout – Infernopolis in: Van Beuningen, 2010, 223 p., ISBN: Lütjens. Hommage aan een d’incubation’, in: De Stijl 1917-1931, publieksbrochure Infernopolis, 9789069182490, vormgeving: vriendschap’, in: ‘Koop nu toch tent.cat. Centre Pompidou, Parijs Museum Boijmans Van Beuningen, Tessa van der Waals ook een werk van Beckmann!’ 2010, pp. 26-33 Rotterdam, 2010 Het Familieportret Lütjens in Museum Boijmans Van Beuningen,

124 125 A. van Kesteren, ‘Ideeën uit Rotterdam’, opinieartikel in krant bij de tentoonstelling Ideeën uit Rotterdam, Design Platform Rotterdam 2010

F. Lammertse, ‘Mit der Feder gezeichnet, “…om met de penne naer de wil, aert ende wenschen te spelen”’, in: Segeln, was das Zeug hält. Niederländische Gemälde des Goldenen Zeitalters, tent.cat. Hamburger Kunsthalle, Hamburg, villa Vauban, Luxemburg, München 2010-2011, pp. 140-145

F. Lammertse, ‘Four letters from Adriaen van der Werff to the Antwerp sculptor Jan Peter van Baurscheit’, in: Simiolus, 34 (2009/2010), pp. 119-141

F. Lammertse en Q. Buvelot, ‘Numbered Paintings by Salomon de Bray’, in: The Burlington Magazine, 152 (2010), pp. 390-392

M. Simon Thomas, ‘Moderne Kunst in Rotterdam. Ontwerpen voor het stadhuis’, in: Johan Thorn Prikker. De Jugendstil voorbij, tent.cat. Museum Boijmans Van Beuningen, museum kunst palast Düsseldorf, Rotterdam 2010, pp. 182-199

M. Simon Thomas en E. van de Weg, Blik op Blik. Design van Nederlands verpakkingsblik, tent. cat. Historisch Museum Deventer, 2010

M. Simon Thomas, ‘Lelijk en on- doelmatig’, in: Jan Jaap Heij (red.), Hoe nieuw was de Nieuwe Kunst. Vier studies over Art Nouveau, Drents Museum Assen, pp. 8-19

126 127 128 129 Jurgen Bey Jeanne van Heeswijk Gabriel Lester film Wieki Somers Aanwinsten Minuten Servies, 2003 Amnesie van een landschap, 2008 L’Empire des Lumières 2-7, 2007 aankoop Galerie T. Bonakdar, Bufferlamp en Blossoms, 15-delig servies film 6 C‑prints New York 2001 en 2004 aankoop Tichelaars Koninklijke aankoop Ram Foundation, aankoop Galerie Fons Welters met FKI 113 (MK) lamp en vaas Aankopen Makkumer Aardewerk‑ en gerealiseerd i.o.v. de Provincie steun van de Mondriaan Stichting aankoop kunstenaar Tegelfabriek N.V. met steun van de Zuid-Holland en Kunstgebouw 3628 (MK) - 3633 (MK) Olaf Nicolai V 2649 (KN&V) - V 2650 (KN&V) Anoniem Mondriaan Stichting i.h.k.v. ‘Echt Zien, kunst rondom Apollo, 2008 Aankomst op een heksensabbat, V 2653 a‑o (KN&V) de N470’, 2009 Gabriel Lester installatie Wieki Somers ca. 1750 Stad-I 4 The Past Catching up with aankoop met steun van H+F Big Frozen Vase, 2010 tekening Alexandra Bircken the Present, 2009 Mecenaat vaas aankoop Sotheby’s 4 installaties en objecten, 2010 Hella Jongerius installatie BEK 1841 (MK) aankoop Galerie Kreo, Parijs MB 2010/T 2 (PK) aankoop Büro BQ B‑Set, 1999 aankoop Galerie Fons Welters V 2679 (KN&V) BEK 1851 (MK) - BEK 1854 (MK) 21-delig servies BEK 1842 (MK) Isamu Noguchi Denis van Alsloot aankoop Tichelaars Koninklijke IN‑50, 1944 Thonik Boslandschap met riviertje, Wim Borst, Babs Haenen, Makkumer Aardewerk‑ en Otto Lindig tafel 2 tapijten Soakers, 2008 ca. 1575-1600 Hans de Jong, e.a. Tegelfabriek N.V. schaal, ca. 1935 aankoop C.H. Coolen-Kalkman, aankoop Thonik, Amsterdam tekening 8 keramische objecten, 1950-2001 V 2654 a‑u (KN&V) aankoop Karin Schnabel Kunst Amstelveen MBT 61 (KN&V) - MBT 62 (KN&V) aankoop Sotheby’s aankoop Stichting Van Achterbergh- & Antiquitäten V 2635 (KN&V) MB 2010/T 1 (PK) Domhof Hella Jongerius A 8742 (KN&V) Elmar Trankwalder A 8743 (KN&V) - A 8750 (KN&V) Soft Urn en Long Neck, Meret Oppenheim 3 tekeningen, 1989, 2002 en 2006 Atelier NL 1993 en 2000 Johan van Loon Sous les Résédas, 1955 aankoop Galerie Maurits van de Laar Fundamentals of Makkum, 2009 Arian Brekveld 2 vazen Pollock, 2009 schilderij MB 2010/T 20 (PK) - MB 2010/T 30-delig pottenbakkersservies Softlamp, 1995 aankoop kunstenaar keramisch object aankoop Galerie Krinzinger, Wenen 22 (PK) aankoop Tichelaars Koninklijke aankoop Droog Design V 2662 (KN&V) - V 2663 (KN&V) aankoop kunstenaar 3623 (MK) Makkumer Aardewerk‑ en V 2651 a‑c (KN&V) A 7801 (KN&V) Donato d’Urbino, Paolo Lomazzi, Tegelfabriek N.V. Klaas Kloosterboer Bert Jan Pot Jonathan De Pas V 2652 1‑30 (KN&V) Marcel Broodthaers 2 sculpturen, 1999, 2007 Adolf Loos, Jacob & Josef Kohn Slats, 2006 Sciangai, 1973 Une vipère, un vampire, une vitre, aankoop kunstenaar Café Museum, 1899 stoel kapstok Sebald Beham, Erhard Schön, 1974 BEK 1816 (MK) - BEK 1817 (MK) stoel aankoop NgispeN aankoop H.D. Christophersen, Niklas Stoer, Peter Flötner, Hans installatie aankoop Patrick Kovacs V 2664 (KN&V) Amsterdam Guldenmund, Niclas Meldeman, aankoop met steun van Vereniging Krijn de Koning V 2634 (KN&V) V 2675 (KN&V) Hans Sachs Rembrandt en BankGiro Loterij 6 werken op papier, 2008 Jean Raine Landsknechten, ca. 1530 BEK 1860 a‑b (MK) aankoop kunstenaar Lutz & Guggisberg 25 tekeningen, 1944-1948 Emo Verkerk prentenreeks MB 2010/T 9 (PK) - MB 2010/T 14 Das Atelier im Himmel, 2010 aankoop Sanky Raine Frank Zappa en Primo Levi, 2008 20 ingekleurde houtsneden, Driessens & Verstappen schilderij MB 2010/T 18 a‑o (PK) - MB 2010/T en 2009 3 ongekleurde houtsneden E-volved Cultures 1.2, Triplet #6, Paul Kooiker, Rotterdam 1964 aankoop Galerie Bob van Orsouw 19 a‑j (PK) aankoop Galerie Tanya Rumpff met aankoop met steun van Stichting 2010 Crush #1-3, 2009 3636 (MK) steun van de Mondriaan Stichting Lucas van Leyden, Mondriaan film 3 zwart-witfoto’s Zeger Reijers 3624 (MK), BEK 1840 (MK) Stichting, Vereniging aankoop Galerie Vous etes ici, aankoop Willem van Zoetendaal Lutz & Guggisberg Rotating Kitchen, 2009 Rembrandt en VSBfonds Amsterdam 3625 (MK) - 3627 (MK) Kopf im Bau, 2010 video overgezet op dvd Marguerite Wildenhain‑Friedlander, MB 2010/1 A‑W (PK) FKI 115 (MK) sculptuur aankoop Galerie Maurits van de Laar Trude Petri‑Raben Yayoi Kusama aankoop Galerie Bob van Orsouw VKI 101 (MK) jeneverkruik, ca. 1930 Sebald Beham, Erhard Schön, Ryan Gander Infinity Mirror Room ‑ Phalli’s Field, BEK 1843 (MK) aankoop Karin Schnabel Kunst & Niklas Stoer, Hans Guldenmund, Investigation # 75 ‑ I...I...I’m... tired, 1965 (1998) Wim T. Schippers Antiquitäten Hans Sachs 2009 installatie Christien Meindertsma Peanut‑Butter Platform, Nr 19 B/ A 7934 (KN&V) Turken, ca. 1530 werk op papier aankoop met steun van Mondriaan Pig 05049, 2007 sC in the floor covering series, prentenreeks aankoop Annet Gelink Gallery met Stichting en Fonds W. van Rede boek 1962-2010 Marguerite Wildenhain‑Friedlander, 20 ingekleurde houtsneden steun van de Mondriaan Stichting BEK 1859 (MK) aankoop kunstenaar installatie Trude Petri‑Raben aankoop met steun van Stichting 3634 (MK) V 2667 (KN&V) aankoop kunstenaar met steun van Hallesche Form, 1930-1931 Lucas van Leyden, Mondriaan Nicolaes Lauwers de Mondriaan Stichting 4 serviesdelen Stichting, Vereniging Hubert Griemert, Burg Giebenstein Christus na geseling, ca. 1625-1650 Ritsue Mishima BEK 1861 (MK) aankoop Karin Schnabel Kunst & Rembrandt en VSBfonds koffieservies, 1935-1940 gravure Eolo, 2009 Antiquitäten MB 2010/2 A‑R (PK) 12-delig aankoop Martayan Lan Rare Books vaas Scholten & Baijings V 2640 a‑d (KN&V) aankoop Karin Schnabel Kunst & MB 2010/3 (PK) aankoop kunstenaar Vegetables, 2009 Peter Behrens Antiquitäten 2082 (KN&V) 9 objecten van textiel Hans de Wit 2 rijnwijnglazen, 1901 A 8741 a‑l (KN&V) aankoop Galerie Vivid met steun 3 tekeningen, 2006 aankoop weekmarkt Rotterdam Rivane Neuenschwander van de Mondriaan Stichting aankoop kunstenaar V 2632 a‑b (KN&V) The Tenant, 2010 V 2658 a‑i (KN&V) MB 2010/T 15 (PK)

130 131 Schenkingen Richard Hutten Bretislav Novak Langdurig bruiklenen Boijmans Van Beuningen, aankoop This Chair, 2003 schaal, 1960-1969 van derden met steun Stichting Van Beuningen/ Uitgaande Anoniem stoel schenking particuliere collectie Peterich-fonds 13 zwart-witfoto’s met werken van schenking Lensvelt B.V. 2081 (KN&V) Max Beckmann MB 2010/T 3 (PK) - MB 2010/T 5 bruiklenen Yayoi Kusama, 1959-1965 V 2633 a‑b (KN&V) 3 tekeningen, 1944-1945 (PK) schenking Hans Sonnenberg Bert Jan Pot, Moooi bruikleen Stichting Museum 3641 (MK) - 3653 (MK) Peter Hvidt, France & Son Random light, 2001 Boijmans Van Beuningen, aankoop Gaetano Pesce Uitgaande bruiklenen 9-delig zitkamerameublement, 1957 lamp met steun van Stichting Bevordering Montanara, 2009 nationaal Atelier van Lieshout schenking F. Schoonebeek schenking Moooi van Volkskracht bank AVL - Home Edition, 2006 V 2636 a‑i (KN&V) V 2642 a‑c (KN&V) St 244 (PK) - St 246 (PK) bruikleen Stichting Museum Stedelijk Museum Amsterdam stoel Boijmans Van Beuningen The Temporary Stedelijk schenking W. van Krimpen Chris Kabel Jane Reumert Walter van Beirendonck, Hussein aankoop met steun van het Kalhorn/ 28 aug 2010 – 9 jan 2011 3662 (MK) Thoughts for food, 2010 vaas, 2006 Chalayan, Naomi Filmer, Viktor & Timmermans Fonds - Ger van Elk 6 schalen schenking D.U. Kuyken‑Schneider Rolf, Christophe Coppens, Anna- V 2660 a-d (KN&V) The well polished floor sculpture, Carel H. Blotkamp schenking kunstenaar A 8802 (KN&V) Nicole Ziesche, Alet Pilon, Klavers 1969-1980 6 werken in diverse technieken, V 2668 a‑f (KN&V) van Engelen, Pyuupiru Tomas Rajlich BEK 1569 (MK) 1986-2010 Lucie Rie 15 objecten en installaties, 31 schilderijen en werken op papier, schenking kunstenaar Koninklijke Fabriek Inventum B.V. 2 keramische objecten, ca. 1960 2005-2010 1992-2007 Noordbrabants Museum, MB 2009/1 (PK), MB 2009/3 (PK), straalkachel, 1929 schenking A.L. den Blaauwen bruikleen H+F Fashion on the Edge bruikleen kunstenaar Den Bosch MB 2009/9-12 schenking Jules Deelder A 7798 (KN&V) – A 7799 (KN&V) B 609 (KN&V) - B 612 (KN&V), B BRL 2010‑01 (MK) - BRL 2010-30 A la c’Arte ‑ de kunst van het eten. V 2666 (KN&V) 613 (KN&V), B 614 (KN&V), B 615 (MK) Eten in de kunst Koos Breukel, Ine Lamers, Otto Wim Rietveld (KN&V), 18 sep 2010 – 2 jan 2011 Snoek, Isabella Rozendaal, Klaas Kloosterboer Mondial, 2006 (1958) B 618, B 659 - B 664 (KN&V), B 665 Tobia Scarpa - Peeter Boel Helena van der Kraan, Paul Kooiker 01106 – Ballast, 2001 stoel (KN&V) Libertá, 2009 Stilleven met een dode pauw, 6 portretten van Salima Belhaj, dvd schenking NgispeN 1 stoel, 2 gestanste stoeldelen 1655-1660 2009- 2010 schenking Klaas Kloosterboer V 2665 (KN&V) Fred Carasso bruikleen Stichting Museum St 101 schenking W. van Krimpen FKI 110 (MK) 502 tekeningen, schetsen en Boijmans Van Beuningen 3656 (MK) - 3661 (MK) Hendrik Rogge, Willem Steelink jr., schetsboeken aankoop met steun van het Kalhorn/ Noordbrabants Museum, Jan Kreunen Alexander Ver Huell e.a. bruikleen Stichting Federico Antonio Timmermans Fonds Den Bosch Thierry De Cordier blik, 1916 31 tekeningen en grafiek, Carasso V 2661 a‑c (KN&V) Gekoesterde Schoonheid Mare, 2004 schenking Jacobine E. Huisken 1 opbergkistje, 1800‑1900 22 mei 2010 – 29 aug 2010 tekening V 2655 (KN&V) schenking drs. C.O.A. baron Suzanne de Court, Meester I.C., Marijke van Warmerdam - J.H. Moesman schenking ter herinnering aan Peter Schimmelpenninck van der Oije Meester van het retabel van Couple en In the distance, 2010 De peer, 1930 Paul Peterich door Jan Maarten Boll Bernard Leach PAK 4914 (PK) - 4945 (PK), PAK A Mesnil-sous-Jumièges, Meester IL, 2 films BRL 2009‑11 (MK) 3663 (MK) pot, 1962 2 a‑c (PK) anoniem aankoop Annet Gelink Gallery, schenking Stichting Van 5 sculpturen, 1 geëmailleerde Amsterdam Gemeentemuseum Den Haag France & Son Achterbergh‑Domhof Paul Schuitema spiegel, 3 emaillen, ca. 1600 bruikleen Stichting Museum Hans Bellmer & Louise Bourgeois ‑ lamp, ca. 1957 A 8751 (KN&V) schets voor E.V.D. Jaarbeurs bruikleen Stichting Museum Boijmans Van Beuningen Double Sexus schenking F. Schoonebeek Wenen, 1940 Boijmans Van Beuningen, FKI 111 (MK), FKI 112 (MK) 11 sep 2010 – 16 jan 2010 V 2637 (KN&V) Herman Makkink schenking Jos Houweling ­schenking J.S.C. Schoufour - Minotaure nr. 6, 1934-1935 Zonder Titel, 1966 MB 2010/T 23 (PK) St 232 – St 240 Tijds. 1995/353 (6) Globe collage reisstrijkijzer, 1930-1939 schenking kunstenaar Sylvie Zijlmans, Hewald Jongenelis Francisco Goya Koninklijke Academie van schenking dr. Marijke Smeding 3655 (MK) Ten To One ‑ Made in China, Portret van Don Ramón Satué, 1823 Beeldende Kunsten Den Haag V 2678 a‑g (KN&V) 2004-2007 schilderij Strong feelings Bodil Manz, Julian Stair, kleurenprint bruikleen Rijksmuseum Amsterdam 2 feb 2010 – 3 feb 2010 Jeanne van Heeswijk Gustavo Peréz, e.a. schenking kunstenaars BRL 2004 SK-A-2963 - Bas Jan Ader It runs in the neighbourhood, 2008 40 keramische objecten 3654 (MK) I’m too sad to tell you, 1970‑1971 film schenking Petra Verberne Pyke Koch FKI 48 (MK) schenking Berry Koedam A 8756 (KN&V) - A 8795 (KN&V) Portret van mevr. J.C. barones van Stad-I 5 Boetzelaer, 1948 Gemeentemuseum Den Haag MNO, Dark schilderij H.P. Berlage (1856‑1934). Architect Dolf Henkes Crosslight, 2001 bruikleen particuliere collectie en ontwerper Naakt, 1970 lamp BRL 2010‑30 (MK) 27 nov 2010 – 27 feb 2011 schilderij schenking Dark - Hendrik Petrus Berlage schenking particuliere collectie V 2647 a‑e (KN&V) Kinke Kooi fauteuil, 1910 3640 (MK) 3 werken op papier, 2009-2010 B 212 (KN&V) bruikleen Stichting Museum

132 133 Gemeentemuseum Den Haag Groninger Museum, Groningen J.Fabre 3 (PK) 14 mei 2010 – 26 sep 2010 - Marius Richters - Eduard van Zanden Horrix en Mutters: twee Haagse Zilver in Groningen - Jan Fabre - Jan Hendrik Verstegen Gezicht op Rotterdam na het Achterzijde Schouwburg, 1940 meubelfabrikanten 18 dec 2010 – 29 mei 2011 Moby Dick, 1984 De tyrannie der stalen helmen, bombardement, 1940 MB 1966/T 63 (PK) 18 sep 2010 – 12 dec 2010 - Anoniem J.Fabre 4 (PK) 1947 MB 1966/T 77 (PK) - H.P. Mutters & Zoon brandewijnkom, 1631-1632 - Jan Fabre BRL 2006‑03 (MK) - Dick Elffers Historisch Museum Rotterdam Prototype vergaderstoel Shell, 1946 MBZ 17 (KN&V) Dansscène, 1984 - Pieter den Besten De Hoogstraat met gezicht op Mes en Vork V 1737 (KN&V) J.Fabre 5 (PK) Verwoest Rotterdam met gezicht de St. Laurenskerk, 1940 24 okt 2010 – 15 mei 2011 Frans Hals Museum, Haarlem - Jan Fabre op de St. Laurenskerk, 1940 MB 1966/T 79 (PK) - Joris van Son Stroom Den Haag Bomans De macht, 1984 MB 1966/T 32 (PK) - Dick Elffers Nis met roemer wijn, omgeven Test Assembly ‑ Panorama Kijkduin 19 jun 2010 – 5 sep 2010 J.Fabre 6 (PK) - Pieter den Besten Verwoesting van Rotterdam, 1940 door bloemen en vruchten, 26 jun 2010 – 29 aug 2010 - Mari Andriessen - Jan Fabre Verwoest centrum van Rotterdam, MB 1966/T 81 (PK) 1653-1658 - Laurens van Kuik De dokwerker, 1951 De macht der teatrale dwaasheden 1940 - Dick Elffers 1288 (OK) Geluid van electriciteit, 1917 BEK 1218 a (MK) (filmdoek), 1984 MB 1966/T 34 (PK) Verwoesting van Rotterdam, 1940 Stad‑S 169 J.Fabre 7 (PK) - Pieter den Besten MB 1966/T 87 (PK) Kunsthal, Rotterdam Teylers Museum, Haarlem Verwoeste Lutherse kerk in - Hendrik Pieter Groen Huid en Haar Historisch Museum Deventer Mythen van het atelier Museum Het Valkhof, Nijmegen Rotterdam, 1940 Verwoest gebouw (Oude raadhuis), 16 jan 2010 – 18 apr 2010 Blik op Blik 18 sep 2010 – 9 jan 2011 Berend Strik MB 1966/T 38 (PK) 1940 - Carolein Smit 6 mrt 2010 – 19 sep 2010 - David Oyens 25 sep 2010 – 9 jan 2011 - Pieter den Besten MB 1966/T 47 (PK) Kleine schedel met kroon, 2006 - Piet Zwart Bezoek op het atelier, 1883 - Berend Strik Leuvehaven, 1940 - Hendrik Pieter Groen A 7786 (KN&V) Blik voor ‘Brenoline’, 1942‑1948 2254 (MK) Franschhoek, 2007 MB 1966/T 39 (PK) Scheepmakershaven, gezien - Carolein Smit V 2 (KN&V) 3583 (MK) - Herman Bieling vanaf het Witte Huis, 1940 Hubertus bokaal, 2006 - Piet Zwart Frans Hals Museum, Haarlem Gezicht Leeuwenstraat naar MB 1966/T 65 (PK) A 7787 (KN&V) Blik voor vloeiwas, 1951 Cady Noland Museum Jan Cunen, Oss Roodezand met Doopsgezinde - Hendrik Pieter Groen - Carolein Smit V 3 (KN&V) 18 dec 2010 – 13 mrt 2011 Pieter Engels kerk, 1940 Interieur van de St. Laurenskerk, Baby op schaap, 2003 - Cady Noland 12 dec 2010 – 27 feb 2011 MB 1966/T 90 (PK) 1940 A 7788 (KN&V) Teekengenootschap Pictura, Eat Yer Fuckin Face Off!, 1990 - Pieter Engels - Herman Bieling MB 1966/T 85 (PK) Dordrecht (venue 1) 3253 (MK) Modern art piece (the clothes De Nederlandse Bank aan - Hendrik Pieter Groen Kunsthal, Rotterdam 17 sep 2010 – 17 okt 2010 - Cady Noland of the emperor), 1967 de Leuvehaven, 1940 Ruïne van de fabriek van Binnenste Buiten. Museum Tricot, Winterswijk (venue 2) SLA Group Shot # 3, 1990 BEK 1468 (MK) MB 1966/T 92 (PK) Dobbelman, 1940 Boijmans Van Beuningen op bezoek 31 okt 2010 – 16 jan 2011 3258 (MK) - Pieter Engels - Herman Bieling MB 1966/T 86 (PK) 6 feb 2010 – 24 mei 2010 Olphaert den Otter - Cady Noland Painting‑piece for 2 hands, 1972 Dagblad van Rotterdam aan - Marius Richters 1.271 objecten (tentoongesteld) - Olphaert den Otter Manson Girls Sit‑In Cut‑Out, MB 1972/T 26 a‑c (PK) de Wijnstraat, 1940 Ruïne van de St. Laurenskerk, No invisible man, Jeff Wall, 2005 1993‑1994 MB 1966/T 93 (PK) 1940 Kunsthal, Rotterdam MB 2005/T 6 (PK) 3328 (MK) Kerkvoogdij Hervormde - Herman Bieling MB 1966/T 66 (PK) Kleikunst, steengoed! Keramiek uit - Cady Noland Gemeente Poortugaal Gezicht vanaf de Hoogstraat - Marius Richters Museum Boijmans Van Beuningen Gorcums Museum, Gorinchem William Randolph Hearst, 1990 Monumentendag 2010 met molen de Noord, 1940 Ruïne van de St. Laurenskerk, 24 apr 2010 – 15 aug 2010 Olaf Stevens 3478 (MK) 11 sep 2010 MB 1966/T 95 (PK) 1940 125 keramische objecten 24 apr 2010 – 13 jun 2010 - Cady Noland - Anoniem - Herman Bieling MB 1966/T 67 (PK) - Olaf Stevens Betty Ford, 1994 schotel, ca. 1700 Gedempte Bierhaven vanaf - Marius Richters TENT Rotterdam Graal, 1998 3479 (MK) BT 3 (KN&V) Scheepsmakershaven, 1940 Panorama van Rotterdam, 1940 Dolf Henkes Prijs 2010 2028 (KN&V) - Cady Noland - Anoniem 1966/T 96 (PK) MB 1966/T 68 b (PK) 17 dec 2010 – 13 feb 2011 - Olaf Stevens Spaghetti Cowboy Template I, schotel, ca. 1700 - Herman Bieling - Marius Richters - Otto Egberts vaas, 2001 1990 BT 4 (KN&V) Openluchtschool, Boschhoek, Ruïne van de Zuiderkerk, 1940 De kunst van het overleven, 1990 2052 (KN&V) BEK 1654 (MK) - H. Kock 1940 MB 1966/T 70 (PK) Stad‑T 153 - Olaf Stevens - Cady Noland kan, 1700-1800 MB 1966/T 97 (PK) - Eduard van Zanden - Otto Egberts halfronde kom op standring Chicken Awning Frame, 1990 BT 5 (KN&V) - Dick Elffers Achterkant van de Rotterdamse De kunst van het overleven, 1990 met platte rand, 1986 BEK 1655 (MK) - Hermanus Sonnemans Verwoesting van Rotterdam, Schouwburg, 1940 Stad‑T 154 A 6467 (KN&V) avondmaalbeker, 1641 1910‑1940 MB 1966/T 49 (PK) - Olaf Stevens Museum de Fundatie, Heino BZ 23 (KN&V) MB 1966/T 71 (PK) - Eduard van Zanden Centraal Museum Utrecht ronde bolle kom op standring, Jan Fabre ‑ De geleende tijd - Hermanus Sonnemans - Dick Elffers Ruïne van de Bijenkorf, 1940 Rietvelds Universum 1989 6 jun 2010 – 29 aug 2010 avondmaalbeker, 1641 Verwoesting van Rotterdam, 1940 MB 1966/T 57 (PK) 20 okt 2010 – 30 jan 2011 A 6514 (KN&V) - Jan Fabre BZ 24 (KN&V) MB 1966/T 72 (PK) - Eduard van Zanden - Gerrit Rietveld - Olaf Stevens The power, 1984 - Sacharias Vignon - Dick Elffers Oude Stadhuis, gezien vanaf stoel, 1938 lage schaal met golvend profiel, J.Fabre 1 (PK) avondmaalschotel, 1687 Verwoesting van Rotterdam, 1940 de Hoogstraat, 1940 V 2189 (KN&V) 1988 - Jan Fabre BZ 25 (KN&V) MB 1966/T 74 (PK) MB 1966/T 59 (PK) - Verner Panton A 6515 (KN&V) Hondeshow, 1984 - Dick Elffers - Eduard van Zanden S‑Chair (prototype), 1956 - Olaf Stevens J.Fabre 2 (PK) Historisch Museum Rotterdam Ruïne van St. Laurenskerk, 1910 Steiger gezien vanaf de V 2325 (KN&V) hoge kom met rechte wand, 1988 - Jan Fabre Van stad tot puin. Verwoest ‑ 1940 Grote Markt, 1940 A 6517 (KN&V) Vliegenvanger, 1984 Rotterdam verbeeld MB 1966/T 76 (PK) MB 1966/T 62 (PK) 134 135 Uitgaande bruiklenen Groeningemuseum, Brugge Centro José Guerrero, Granada Fundação Calouste Gulbenkian, beker, 1500-1525 Museo Thyssen‑Bornemisza, internationaal Van Eyck tot Dürer Cromocronías. Poéticas del color Lissabon F 10188 (KN&V) Madrid 28 okt 2010 – 30 jan 2011 en la imagen‑tiempo The Object Observed ‑ Four centu- - Anoniem Domenico Ghirlandaio: Portrait Staatliche Kunsthalle - Joachim Patinir 25 feb 2010 – 2 mei 2010 ries of European Still‑Life Painting kelkglas, 1600-1625 of Giovanna Tornabuoni Baden‑Baden Landschap met de brand van - Bas Jan Ader 11 feb 2010 – 2 mei 2010 F 10201 (KN&V) 22 jun 2010 – 10 okt 2010 Das Selbstportrait Sodom en Gomorra, ca. 1520 Primary time, 1974 - Abraham Breughel - Borek Sipek - Atelier Ghirlandaio 11 sep 2010 – 9 jan 2011 2312 (OK) VKI 90 (MK) Vruchten en bloemen, 1670-1680 wijnglas Medusa; deel van de De geboorte van Christus, - Bas Jan Ader - Stefan Lochner 1096 (OK) serie Veno Pro Xenophona, 1983 1487-1488 I’m too sad to tell you, 1970-1971 Johannes de Evangelist, 1445-1450 Kunstverein Hannover - Roland Delaporte V 899 (KN&V) 2553 (OK) FKI 48 (MK) 2458 (OK) Charles Avery Stilleven met vruchten en brood, Palazzo Reale Milaan - Stefan Lochner 28 aug 2010 – 7 nov 2010 1775-1785 Camden Arts Centre, Londen Salvador Dalí. The dream is getting Museu Picasso de Barcelona Maria Magdalena, 1445-1450 - Charles Avery 1121 (OK) Painting on Unknown Languages closer Picasso Looking at Degas 2459 (OK) Mob Scene, 2005 23 sep 2010 – 28 nov 2010 22 sep 2010 – 30 jan 2011 14 okt 2010 – 16 jan 2011 - Meester van het Leven van Maria MB 2009/T 37 (PK) Het Glazen Huis ‑ Vlaams - René Daniels - Salvador Dalí - Edgar Hilaire Germain Degas De ontmoeting van Maria en Centrum voor Hedendaagse Salle Pacifique ‑ Illusie, 1984 Le visage de la guerre, 1940 Naaktstudie van jockey te paard, Elisabeth, 1465-1475 LWL‑Museum für Archäologie, Glaskunst, Lommel 3119 (MK) 2766 (MK) op de rug gezien, 1834-1917 2465 (OK) Herne De smaak van glas - Salvador Dalí F II 129 (PK) - Anoniem Auf Ruhr 1225! 13 jun 2010 – 3 okt 2010 Courtauld Gallery, Londen Landschap met touwtjespringend Heilige Gudula, 1460 26 feb 2010 – 28 nov 2010 - Anoniem Cézanne’s Card Players meisje, 1936 Neue Nationalgalerie, Berlijn N 77 (PK) - Anoniem kelkglas, 1700-1800 21 okt 2010 – 16 jan 2011 2937 a‑c (MK) Willem de Rooij. Intolerance Fluitje, 1300‑1400 10 (KN&V) - Paul Cézanne - Salvador Dalí 16 sep 2010 – 2 jan 2011 Galleria dell’Accademia, Florence F 2950 (KN&V) - Anoniem Een rokende man, studie voor Table Solaire, 1936 - Melchior d’ Hondecoeter Pittura da Camera fluitglas, 1600-1650 het schilderij De kaartspelers, 2938 (MK) Dood gevogelte en jachtgerei, 7 jun 2010 – 12 dec 2010 Louisiana Museum of Modern 49 (KN&V) ca. 1890‑1892 - Salvador Dalí ca. 1665 - Jacopo del Sellaio Art, Humlebaek - Anoniem F II 225 (PK) Le grand paranoïaque, 1936 1328 (OK) Orpheus, Eurydice en Aristaeus, Anselm Kiefer ‑ Art and Myth kelkglas, 1675-1700 2989 (MK) 1475-1480 17 sep 2010 – 23 jan 2011 113 (KN&V) Royal Academy of Arts, Londen - Salvador Dalí Kunstmuseum Bern 2563 (OK) - Anselm Kiefer - Anoniem The Real Van Gogh: The Artist Espagne, 1938 Lust and Vice. The Seven Deadly Notung, 1973 dekselbokaal, 1700-1750 and His Letters 2990 (MK) Sins from Dürer to Nauman Dom Museum Freising 2975 (MK) 209 a‑c (KN&V) 23 jan 2010 – 18 apr 2010 - Salvador Dalí 15 okt 2010 – 20 feb 2011 Engel - Anselm Kiefer - Anoniem - Vincent van Gogh Impressions d’Afrique, 1938 - Adriaen Brouwer 5 nov 2010 – 1 mei 2011 Bilder‑Streit, 1980 kelkglas, 1700-1800 Een vrouw die beetwortels plant, 2991 (MK) De zeven ondeugden, 1600-1700 - Aert de Gelder MB 1980/T 61 (MK) 284 (KN&V) 1885 - Salvador Dalí Boek F.A. gi. 232 a‑g Abraham en de engelen, - Anoniem MB 744 (PK) Vénus de Milo aux tiroirs, 1936 - Hieronymus Wierix 1680-1685 Château d’Avignon, Les Saintes kelk met deksel, 1680-1720 - Vincent van Gogh (1964) Zeven ondeugden, 1500-1600 1229 (OK) Maries de la Mer 507 a‑b (KN&V) De naaister, 1881-1882 BEK 1467 (MK) L 1968/114 a‑h (PK) d’Après Nature - Anoniem MB 1949/T 6 (PK) - Hendrick Goltzius Museum voor Schone Kunsten 25 jun 2010 – 31 okt 2010 vleugelglas, ca. 1600 Haus der Kunst, München Icarus, 1588 Gent - Bas Jan Ader 625 (KN&V) Les Chiroux, Luik Marlene Dumas ‑ Tronies MB 2980 (PK) Gustave van de Woestyne Primary time, 1974 - Anoniem En tous points conformes 29 okt 2010 – 6 feb 2011 (1881‑1947) VKI 90 (MK) kelkglas, ca. 1750 28 feb 2010 – 25 apr 2010 - Han van Meegeren Zentrum Paul Klee, Bern 26 mrt 2010 – 27 jun 2010 820 (KN&V) - Bas Jan Ader Christuskop, ca. 1940 Lust and Vice.The Seven Deadly - Gustave Van De Woestyne M ‑ Museum Leuven (venue 1) - Anoniem 6 (verzamelspoel) films 3505 (MK) Sins from Dürer to Nauman Etude pour ma fille refugiée Meesterwerk of kopie? vleugelglas, 1850-1900 Bas Jan Ader 15 okt 2010 – 20 feb 2011 au Pays de Galles, 1915 10 jun 2010 – 22 aug 2010 857 (KN&V) FKI 51 (MK) Musée des Beaux‑Arts de Nantes - Adriaen Brouwer St 71 Nationalmuseum, Stockholm - Anoniem Rétrospective Wilfredo Lam Herberginterieur, ca. 1630 (venue 2) kelkglas, 1675-1725 Museo Nacional del Prado, Madrid 29 apr 2010 – 29 aug 2010 1102 (OK) Museum voor Schone Kunsten Rubens & Van Dyck 913 (KN&V) Turner and the Masters - Wifredo Lam - Jacob Ochtervelt Gent 25 feb 2010 – 23 mei 2010 - Anoniem 22 jun 2010 – 19 sep 2010 Clarividencia, 1950 Het oestermaal, 1667 Hareng Saur: Ensor en de - Anthony van Dyck berkenmeier, 1550-1600 - Peter Paul Rubens 2728 (MK) 1618 (OK) ­hedendaagse kunst Heilige Hieronymus, 1618-1620 F 5205 (KN&V) Avondlandschap met boerenkar, - Jacob Adriaensz. Matham 30 okt 2010 – 27 feb 2011 VdV 22 - Anoniem 1630-1640 Suite der Dronkenschap, - Willem de Kooning bokaal, ca. 1600 2514 (OK) 1600-1700 The cliff of the palisade with F 10000 (KN&V) BdH 13884 ‑ BdH 13887 Hudson River, Weehawken, - Anoniem New Jersey, 1963 roemer (fragmentarisch), 1648 2952 (MK) F 10107 (KN&V) - Anoniem

136 137 Metropolitan Museum of Art, Les Arts Décoratifs, Parijs Musée du Louvre, Parijs Kurator, Rapperswil‑Jona - Bas Jan Ader A 7663 c (KN&V) New York Claude et François‑Xavier Lalanne, Musées de papier. Recueils d New Existentalism ‑ Performative Nightfall, 1971 - Anoniem Jan Gossaert’s Renaissance entre‑deux Antiquités et recherches antiquaires Systems FKI 47 (MK) schotel, ca. 1700 5 okt 2010 – 17 jan 2011 17 mrt 2010 – 4 jul 2010 en Europe: 1650‑1780 4 sep 2010 – 7 nov 2010 - Bas Jan Ader A 7663 f (KN&V) - Jan Gossaert - François Xavier Lalanne 22 sep 2010 – 3 jan 2011 - Bas Jan Ader I’m too sad to tell you, 1970-1971 - Claes Jansz. Visscher De metamorfose van Babouin, 1973 - Giuseppe Recco Piece G, 1970 FKI 48 (MK) De Beurs te Amsterdam, 1612 Hermaphroditus en Salmacis, BEK 1539 (MK) Stilleven met maskers, boeken en FKI 73 (MK) BdH 8361 di (PK) ca. 1520 muziekinstrumenten, 1634-1695 - Bas Jan Ader Fondation Beyeler, Riehen - Rembrandt van Rijn 2451 (OK) Musée d’Art Moderne de la Ville 2657 (OK) IHC Hillside Piece, 1969 (venue 1) Zelfportret met sabel, 1634 - Jan Gossaert de Paris FKI 74 (MK) 9 mei 2010 – 5 sep 2010 DN 1948/269 (PK) Een koning of keizer aan een Charley Toorop Musée National d’Art Moderne Musée d’Art Moderne de la Ville - Rembrandt van Rijn feestmaal, 1500-1535 18 feb 2010 – 9 mei 2010 Centre Georges Pompidou, Parijs Centro Galego de Arte de Paris (venue 2) De H. Hieronymus in bergachtig N 139 (PK) - Piet Mondriaan De Stijl Contemporánea, Santiago de 15 okt 2010 – 30 jan 2011 landschap, 1653 Compositie no II, 1929 1 dec 2010 – 21 mrt 2011 Compostela Jean‑Michel Basquiat DN 1980/301 (PK) Museum of Modern Art New York 1542 (MK) - Piet Mondriaan In Search of the Miraculous: - Jean‑Michel Basquiat - Rembrandt van Rijn The Original Copy: Photography of - Charley Toorop Compositie no II, 1929 Thirty Years Later Untitled, 1982 Vrouw gezeten bij een kachel, Sculpture, 1839 to Today Zelfportret tegen muur, 1925 1542 (MK) 28 mei 2010 – 12 sep 2010 3047 (MK) 1658 1 aug 2010 – 1 nov 2010 1866 (MK) - Piet Mondriaan - Bas Jan Ader DN 1996/317 (PK) - Bas Jan Ader - Charley Toorop Compositie met kleurvlakjes, 1917 Broken fall (geometric) Nederlands Paviljoen - Rembrandt van Rijn On the road to a new Neo De maaltijd der vrienden, 1543 (MK) West‑Kapelle ‑ Holland, 1971 Wereldtentoonstelling Shanghai Een zittende, naakte vrouw, 1658 Plasticism, West Kapelle Holland, 1932-1933 - Jacoba van Heemskerck FKI 49 (MK) Wereldtentoonstelling 2010 Shanghai DN 1997/318 (PK) 1971 2045 (MK) Kleurencompositie nr. 6 (Bos), - Bas Jan Ader 1 mei 2010 – 31 okt 2010 - Rembrandt van Rijn 3281 a‑d (MK) - Bart van der Leck 1913 Broken Fall (organic) - Wim T. Schippers Landschap met melkboer, 1650 Vaas met rozen, 1925 2072 (MK) Amsterdamse Bos‑Holland, 1971 Het is me wat, 1999 DN 2001/322 (PK) Villa Arson Nice 2184 (MK) - Matthijs Maris FKI 50 (MK) BRL 2005‑25 (MK) - Rembrandt van Rijn Double Bind - Edgar Fernhout Vrouwenborstbeeld (Extase), - Bas Jan Ader Complesso museale Santa Maria De Grote Coppenol, 1658 4 feb 2010 – 30 mei 2010 Portret van Rachel Fernhout, 1935 1897-1903 Primary time, 1974 della Scala, Siena DN RHvR gi. 25 (PK) - Bas Jan Ader 2252 (MK) MB 558 (PK) VKI 90 (MK) Il primo Rinascimento a Siena - Anoniem I’m too sad to tell you, 1970‑1971 - Charley Toorop - Bas Jan Ader 26 mrt 2010 – 11 jul 2010 baardmankruik, 1600-1650 FKI 48 (MK) Drie generaties, 1941-1950 Musée d’Orsay, Parijs Please don’t leave me, 1969 - Jacopo della Quercia F 2797 b (KN&V) 2345 (MK) Crime et Châtiment. De Goya 3275 (MK) Johannes de Evangelist (?), - Anoniem Institut Néerlandais, Parijs - Charley Toorop à Picasso - Bas Jan Ader ca. 1410-1413 Japanse baardmankruik, Hommage ‑ une sélection de Paul Compositie met kop, fles 15 mrt 2010 – 27 jun 2010 All my clothes, 1970 I 173 (PK) 1700‑1800 van der Eerden dans la collection en bloemen, 1917 - Honoré Daumier 3276 (MK) F 9775 (KN&V) Frits Lugt 2408 (MK) De kwijtschelding, 1860-1865 - Bas Jan Ader Staatsgalerie Stuttgart - Rembrandt van Rijn 12 mei 2010 – 4 jul 2010 - Jan Toorop 2596 (OK) I’m too sad to tell you, 1970 Hans Holbein the Elder: The Grey Zelfportret met Saskia, 1636 - Tonny Kristians Dorpelwachters der zee, 1901 3277 (MK) Passion MS 640 (PK) Zonder titel, 1928-1930 2429 (MK) Musée Jacquemart‑André, Parijs - Bas Jan Ader 27 nov 2010 – 20 mrt 2011 3474 a (MK) - Charley Toorop Rubens ‑ Poussin, influences Pitfall on the way to a new - Martin Schongauer Klassik Stiftung Weimar - Tonny Kristians Zelfportret, 1928 croisées Plasticism, West-Kapelle-Holland, Kop van een moor met een Into the outside! Zonder titel, 1928-1930 3590 (MK) 23 sep 2010 – 23 jan 2011 1971 ­tulband, ca. 1465-1490 14 mrt 2010 – 30 mei 2010 3474 b (MK) - John Rädecker - Peter Paul Rubens 3278 (MK) MB 245 (PK) - Constant Troyon Portret van Jan Toorop, 1932 Het bad van Diana, 1635-1640 - Bas Jan Ader Boslandschap , 1800‑1900 Le Plateau / Frac Ile‑de‑France, BEK 1319 b (MK) 2296 (OK) Farewell to Faraway Friends, 1971 Tobacco and Salt Museum, Tokio 2159 (OK) Parijs - Pyke Koch 3279 (MK) (venue 1) - Charles‑François Daubigny Charles Avery Stilleven met peren en citroenen, Philadelphia Museum of Art - Bas Jan Ader 24 apr - 2 jul 2010 Het papaverveld, 1872 27 mei 2010 – 8 aug 2010 ca. 1900 Michelangelo Pistoletto: From One Broken fall Geometric, Okazaki City Museum (venue 2) 2592 (MK) - Charles Avery BRL 2007‑01 (MK) to Many, 1956‑1974 West-Kapelle-Holland, 1971 17 jul - 29 aug 2010 Mob Scene, 2005 - Charley Toorop 28 okt 2010 – 16 jan 2011 3280 (MK) Oranda and Nippon ‑ From MB 2009/T 37 (PK) Leuvehaven, Rotterdam, 1926 - Michelangelo Pistoletto - Bas Jan Ader Rembrandt to von Siebold - Charles Avery BRL 2009‑02 (MK) Due persone in coda, 1964 Zonder titel (Tea‑Party ), 1972 - Nicolaes Muys StoneMouse Sellers, 2008 - Charley Toorop 2755 (MK) 3282 (MK) De belachelijke jonker, 1777 MB 2009/T 38 (PK) Les soeurs, 1921 - Bas Jan Ader 1556 (OK) St 65 Fall I, Los Angeles, 1970 - Pieter Adriaensz. Kocks FKI 45 (MK) schotel, ca. 1700 - Bas Jan Ader A 3331 (KN&V) Fall II, Amsterdam, 1970 - Anoniem FKI 46 (MK) kop, ca. 1670

138 139 Albertina Museum, Wenen Michelangelo as a drawer 7 okt 2010 – 9 jan 2011 - Michelangelo Buonarroti Hoofd van een jongeman met helm, in profiel naar links, 1500-1600 I 185 (PK) - Michelangelo Buonarroti Madonna met Christuskind in een venster, met Jozef of een donor buigend links, 1500-1575 I 198 (PK) - Michelangelo Buonarroti Studies van een uitgestrekte arm voor het fresco De dronkenschap van Noach in de Sixtijnse Kapel, ca. 1509 I 513 verso (PK)

Bank Austria Kunstforum, Wenen A feast for the eyes ‑ food in still life 10 feb 2010 – 30 mei 2010 - Meester van de Amsterdamse Bodegone Keukenstuk (bodegone), ca. 1625 BRL 2004 SK‑A‑2962 (OK)

Kunsthalle Wien, Wenen POWER UP. Women Pop Art 5 nov 2010 – 20 feb 2011 - Marisol The car, 1964 BEK 1493 (MK)

VIDEOEX, Zürich VIDEOEX Festival 2010 22 mei 2010 – 30 mei 2010 - Bas Jan Ader Nightfall, 1971 FKI 47 (MK) - Bas Jan Ader Broken fall (geometric) West‑Kapelle ‑ Holland, 1971 FKI 49 (MK)

140 141 gestelde paddenstoelen­replica’s vergrote microscopische zeeleven, Hedendaagse tekenkunst belicht De presentatie toont een selectie (1889-1947) dat hij de maker is Presentaties van reuzenformaat, de Flicker meteorieten en de sterrenhemels met name de verhalende en figu- werken op papier van enkele action en bovendien nog verschillende Films en de zwevende Swinging die haar inspireren. Het werk wordt ratieve kant van de hedendaagse painters, zoals de abstract expressi- andere vervalsingen heeft geschil- Spiral. Tijdens deze tentoonstel- gepresenteerd in een speciaal tekenkunst. Op duizelingwekkend onisten ook wel worden genoemd. derd. Van Meegeren is een ‘mees- Portscapes ling is het ook mogelijk om een door de kunstenaar ontwikkelde grote formaten worden complexe, De surrealistische geaardheid tervervalser’. De tentoonstelling De 30 januari - 25 april 2010 exclusieve nacht in het museum meditatieve winterse installatie die vaak raadselachtige universums van deze abstract expressionisten valse Vermeers van Van Meegeren Gastconservator: Theo Tegelaers door te brengen in de Revolving daarmee een afspiegeling lijkt van verbeeld die aansluiten bij een sur- verklaart waarom dit werk in de col- toont zijn techniek, zijn succes en (SKOR Stichting Kunst en Hotel Room. Deze traag roterende de belendende binnentuin van het reële belevingswereld. Veel van de lectie aanwezig is. Een van de be- zijn uiteindelijke ontmaskering. Openbare Ruimte) hotelkamer van Höller staat midden museum. kunstenaars putten hun inspiratie langrijkste vertegenwoordigers is de Vrijwel alle nu nog bekende schilde- Tentoonstellings­ontwerp: in het museum. uit stripboeken, fanzines, muziek en Rotterdammer Willem de Kooning rijen die Van Meegeren maakt in Overtreders W De opening van de tentoonstelling literatuur. De tekeningen die worden (1904-1997), die al op zijn 22ste de stijl van de zeventiende-eeuwse op vrijdag 5 februari vindt plaats in Binnenste Buiten. getoond zijn van Krijn de Koning, naar New York vertrekt om daar meesters als Frans Hals, Pieter de Het museum toont tien kunstprojec- samenwerking met Art Rotterdam. Museum Boijmans Van Charles Avery, Luc Tuymans, Paul carrière te maken. In tegenstelling Hooch en vooral Johannes Vermeer ten die voortkomen uit een in 2009 De tentoonstelling is onderdeel Beuningen op bezoek Noble, Peter Feiler, Oscar de las tot veel van zijn collega’s werkt hij zijn te zien. Tijdens deze tentoon- gemaakte artistieke ontdekkings- van het officiële programma van 6 februari - 23 mei 2010 Flores, Ewoud van Rijn, Hans de nooit volledig abstract: in zijn werk stelling presenteert het Mauritshuis reis naar het verleden, heden en Holland Art Cities 2009-2010 en Conservator: Friso Lammertse Wit, Ronald Cornelissen en Paul blijft altijd een referentie aan de in Den Haag de tentoonstelling de toekomst van de Rotterdamse is financieel gesteund door het en Jannet de Goede (conservator van der Eerden. Alle getoonde herkenbare werkelijkheid te zien. De Jonge Vermeer. haven. Deelnemende (inter-) Goethe Instituut Rotterdam, Institut Kunsthal) tekeningen zijn in de afgelopen Dit geldt ook voor Adolph Gottlieb In 2011 wordt een Boijmans Studie nationale kunstenaars zijn Hans für Auslandsbeziehungen e.V. (ifa), jaren door Museum Boijmans Van (1903-1974), die waarschijnlijk het gewijd aan De Emmaüsgangers van Schabus, Bik Van der Pol, Marjolijn Bilderberg Parkhotel Rotterdam en Met de tentoonstelling Binnenste Beuningen verworven. meest geïnspireerd is geweest door Van Meegeren. Dijkman, Rob Hamelijnck en Nienke Sikkens. Buiten wordt het museum letterlijk het surrealisme. Robert Motherwell Terpsma, Lara Almarcegui, Jorge binnenstebuiten gekeerd. 9.678 (1915-1991), opgeleid als filosoof, Satorre, Paulien Oltheten, Jan schilderijen, beelden, werken op Lily van der Stokker voorziet het abstract expressio- Kunst Studio: Dibbets, Roman Keller en Christina Kunst Studio: De wereld papier, keramische voorwerpen en Terrible nisme van een intellectueel kader. Collectie Online Hemauer en Ilana Halperin. Ze laten van Carsten Höller objecten van textiel in de collectie 6 maart - 13 juni 2010 22 mei - 15 augustus 2010 zich inspireren door de haven en 6 februari - 25 april 2010 hebben tijdelijk onderdak gevonden Conservator: Sjarel Ex reflecteren daarop met kunstwer- in de op een steenworp afstand Kleikunst, steengoed! In de Kunst Studio worden twee ken in de vorm van objecten, dia’s, Parallel aan de tentoonstelling gelegen Kunsthal. Reden hiervoor Lily van de Stokker (1954) maakt Keramiek uit Museum nieuwe websites van het museum performances, films, verhalen, inter- Carsten Höller - Divided Divided is zijn de onderhouds­werkzaamheden de wereld graag net een beetje Boijmans Van Beuningen getoond: ArtTube en Collectie views, excursies en videowerk. De in de Kunst Studio een multimediale aan het ondergrondse museum­ mooier. Ze beschildert muren met in de Kunsthal Online. ArtTube is een online video- vormgeving van de tentoonstelling ‘leestafel’ opgesteld: De Wereld van depot. Talrijke zeventiende-eeuwse fluorescerende kleuren en deco- 24 april - 15 augustus 2010 kanaal met video’s over kunst en verwijst naar de haven, de projecten Carsten Höller. Hier is een overzicht meesterwerken zijn te zien, van ratieve vormen, maar ze heeft ook Conservator: Thimo te Duits tentoonstellingen in het museum. worden getoond in containers op te zien van zijn favoriete boeken, Frans Hals, Jacob van Ruisdael, meubels, kleding en zelfs hele ge- Collectie Online geeft beeld, tekst ware grootte, gemaakt van stof. films, muziek, hotels en restaurants. Jan Steen, Paulus Moreelse en vele bouwen met vrolijke bloem­motieven De presentatie Kleinkunst, en multimedia bij honderden stuk- Portscapes is een initiatief van het De presentatie in de Kunst Studio anderen. Ook sleutelwerken uit de versierd. Haar vrolijke, directe en steengoed! omvat meer dan 100 ken uit de museumcollectie. De Havenbedrijf Rotterdam NV met on- wordt financieel mogelijk gemaakt moderne kunst worden getoond, soms confronterende werken zijn keramische topstukken uit eigen websites geven samen een schat dersteuning van SKOR en Latitudes, door het VSBfonds. van Giorgio Morandi tot Frank Stella een reactie op actuele thema’s in bezit. Het betreft voornamelijk vaas- aan informatie over kunst, de col- een curatorenteam uit Barcelona. en Nederlands werk van onder de kunstwereld. Composities die ze en potvormen, die zijn gedraaid, lectie en tentoonstellingen. meer Jan Schoonhoven, René eerst op klein formaat maakt, laat gegoten of met de hand gevormd. De presentatie in de Kunst Studio Ritsue Mishima Daniels en Co Westerik. In deze ze vervolgens uitvergroot interve- Aan de hand hiervan wordt een wordt financieel mogelijk gemaakt Carsten Höller - Divided ­Bevroren Tuin / megalomane presentatie worden niëren in de (openbare) ruimte. In overzicht gegeven van de vele door het VSBfonds. Divided Vruchten van Vuur vier typen tentoonstellingen (White korte, vaak persoonlijke teksten die mogelijkheden van werken in klei 6 februari - 25 april 2010 6 februari - 30 mei 2010 Cube, Curator’s Choice, Salon en deel uitmaken van het werk zet ze en met glazuur, van de vroege jaren Conservator: Sjarel Ex Conservator: Thimo te Duits keuze van het publiek) afgewisseld haar vraagtekens bij het kunstwerk van de twintigste eeuw tot nu. Atelier Van Lieshout met depotopstellingen. De werk- zelf. Voor het museum maakt ze in Infernopolis In de tentoonstelling Divided De Japanse/Italiaanse kunstenaar zaamheden voor deze tentoonstel- de Willem van der Vorm-galerij de 29 mei - 25 september 2010 Divided zet Carsten Höller (1961, Ritsue Mishima (1962, Japan) ling worden uitgevoerd door de twee muurschilderingen Terrible en De valse Vermeers van Conservator: Saskia van Kampen België) alle zintuigen op scherp. neemt binnen de hedendaagse sector Collectie en onderzoek. Why Do It. Van Meegeren Locatie: Voormalige onderzeeboot- Höller past in de Bodon-zalen Venetiaanse glaskunst een 12 mei - 22 augustus 2010 loods, RDM-terrein van het museum een eenvoudige uitzonderingspositie in. Mishima Conservator: Friso Lammertse wiskundige formule toe die de werkt uitsluitend met kleurloos glas Collectiepresentatie: Prentenkabinet: Moderne m.m.v. Nadja Garthoff Een voormalige onderzeebootloods ruimte en de objecten steeds in en haar werk laat zich lezen als ­Hedendaagse tekenkunst kunst twintigste eeuw in de haven van Rotterdam is voor tweeën deelt. Hierdoor ontstaat een staalkaart van oude blaas- en 20 februari - 9 mei 2010 Shapiro, Motherwell, In 1937 koopt Museum Boymans vijf achtereenvolgende zomers een eenheid die de ervaring van de decoratietechnieken. Inspiratie Conservator: Saskia van Kampen ­Willem de Kooning, vol trots het schilderij De in gebruik genomen als tentoon- bezoeker versterkt. Op alle tentoon- haalt ze uit de natuur, het heelal Gottlieb Emmaüsgangers als het vroege stellingsruimte. In 2010 vindt de gestelde werken wordt de formule en de Venetiaanse lagune met Een tentoonstelling met recente 13 maart - 6 juni 2010 meesterwerk van Johannes eerste editie plaats. Atelier Van toegepast, op de Giant Triple haar betoverende licht. Het zijn de aanwinsten op het gebied van Conservator: Jaap Guldemond Vermeer. Acht jaar later bekent Lieshout is uitgenodigd het spits af Mushrooms - een serie samen­ glinsterhuiden van vissen, het uit- de hedendaagse tekenkunst. de kunstenaar Han van Meegeren te bijten en maakt de spectaculaire

142 143 tentoonstelling Infernopolis. Een speciaal voor de Bodon-zalen zijn Prentenkabinet: met drie onlangs door de Stichting Na het overlijden van Peterich is zijn vroegste portretkunst en zijn huiveringwekkende setting, waarin gemaakt, zoals Walter de Maria’s Franse prentkunst Museum Boijmans Van Beuningen de collectie door de familie in 2004 meest extravagante Parijse werken. medische instrumenten, vacuüm- A Computer Which Will Solve 12 juni - 15 augustus 2010 / verworven tekeningen van Max aan het museum geschonken. Een Belangrijk zijn de schilderijen die pompen, silo’s, schedels, skeletten, Every Problem in the World / 3-12 27 november 2010 - 6 maart 2011 Beckmann en met het zelfportret selectie uit deze collectie wordt hij maakt naar aanleiding van reusachtige spermacellen en Polygon, Ernesto Neto’s Celula Conservator: Peter van der Coelen van Beckmann met zijn vrouw getoond in het prentenkabinet, met zijn reizen naar Egypte, Spanje organen de hoofdrol spelen. In deze Nave en Martin Kippenbergers Quappi, dat voor deze gelegenheid werken van onder anderen Jan en Marokko (1910-1913). Deze sinistere installaties zijn de grenzen Amerika Amerika. In het prentenkabinet zijn vijf eeu- werd uitgeleend door het Stedelijk Schoonhoven, Yayoi Kusama, Lucio experimentele en verleidelijke tussen goed en kwaad, leven en Deze installatie is in 2005 aan- wen Franse prentkunst uit de eigen Museum Amsterdam. Daarnaast Fontana en Gunther Uecker, Daan vrouwenportretten, met oriëntaalse dood, realiteit en fictie opgeheven. gekocht met steun van het H+F collectie te zien: van renaissance is de reeks unieke voorstudies te van Golden, Wim T. Schippers, invloeden, intensieve kleuren en Te zien zijn The Technocrat (2003- Mecenaat. en maniërisme tot het midden van zien die Beckmann maakte voor J.C.J. Vanderheyden, Ger van Elk decoratieve accenten, behoren tot 2004), Cradle to Cradle (2009) en de twintigste eeuw. De tentoon­ het ­familieportret en die aan het en Co Westerik. zijn beste werken. De tentoonstel- een aantal recente, niet eerder stelling laat een selectie van een museum werden geschonken. ling, die in omgekeerd chronolo- getoonde, sculpturen van Atelier Thomas Demand kleine twintig kunstenaars zien Bij de tentoonstelling verschijnt de gische volgorde is geordend, sluit Van Lieshout. Deze laatste groep Nationalgalerie die in deze periode als graficus Nederlands- en Engelstalige publi- Yayoi Kusama’s af met zijn eerste jaren in Parijs en sculpturen illustreert het ontstaan 29 mei - 22 augustus 2010 werkzaam waren, onder wie Jean catie ‘Koop nu toch ook een werk mirror room Rotterdam. Naast de schilderijen is van een nieuwe cultuur die het Conservator: Jaap Guldemond Duvet, Henri Matisse en Pablo van Beckmann!’, het vijfde deel in 4 september - 5 december 2010 ook een serie tekeningen, keramiek, gevolg is van overconsumptie en Picasso. Van deze prentkunste- de reeks Boijmans Studies. Conservator: Jaap Guldemond affiches en fotomateriaal te zien. schaarse grondstoffen in de huidige Het museum presenteert in naars worden telkens twee of drie De werken worden overgevlogen samenleving. Atelier Van Lieshout samenwerking met de Berlijnse bladen getoond. Het werk Infinity Mirror Room – uit internationale topcollecties, van voorspelt dat de menselijke omgang Nationalgalerie een solotentoon- Gebrande aarde Phalli’s Field van de Japanse New York tot Istanboel, en van Nice door deze situatie zal verharden en stelling van de kunstenaar Thomas 19 juni - 26 december 2010 kunstenaar Yayoi Kusama (1929, tot Moskou. Veel van de schilderijen de drang tot overleven bij de mens Demand (1964, Duitsland), getiteld Restauratie Dalí Conservator: Thimo te Duits Japan) is al eerder in het museum worden zelden of nooit uitgeleend. zal aanzwellen. Strijdtaferelen en Nationalgalerie. Demand brengt 12 juni - 8 september 2010 te zien, tijdens de solotentoonstel- Bij de tentoonstelling geeft het een groot, geabstraheerd kanon werken bijeen die refereren aan de Conservator: Jonieke van Es Het museum heeft een aantal bij- ling Mirrored Years in 2008. Dit museum een Nederlands- en (WW III, 2010) geven een blik op recente historie van Duitsland. Voor m.m.v. Adelheid Smit zondere schenkingen in ontvangst najaar is de installatie van 5 x 5 x 5 Engels­talige catalogus uit. Gast­ een mogelijke toekomst. deze tentoonstelling nodigt hij twee mogen nemen van keramisch meter, met spiegels en stippen aan conservator Anita Hopmans be- De onderzeebootloods is een belangrijke Duitse kunstenaars uit Vanaf half juni wordt in de Serra- werk uit Duitsland, Engeland, de binnenkant, opnieuw opgebouwd schrijft de ontwikkeling die Kees samenwerkingsproject van om – ieder binnen hun eigen vak- zaal het grote drieluik Landschap Scandinavië en Japan. Het gaat in het kader van de verwervings- van Dongen heeft doorgemaakt en Havenbedrijf Rotterdam en het mu- gebied – te reageren op zijn werk: met touwtjespringend meisje (1936) om werken uit de periode 1950 tot wens van het werk. Het werk wordt zijn betekenis binnen de internatio­ seum. De loods is met zijn 5000 m2 de toneelschrijver Botho Strauss van de surrealist Salvador Dalí ge- heden van belangrijke heden- gepresenteerd te midden van nale moderne kunst in de eerste de grootste tentoonstellingsruimte schrijft teksten en de nestor van restaureerd. Bezoekers kunnen zien daagse keramisten zoals Lucie Rie, werk van tijdgenoten, zoals Jan decennia van de vorige eeuw. van Nederland. de Duitse cinema, Alexander Kluge, hoe een team van restauratoren in Ken Eastman, Bodil Manz en Beate Schoonhoven, Daan van Golden De tentoonstelling wordt financieel De tentoonstelling is onderdeel maakt twaalf korte films. grote concentratie het doek schoon- Kuhn. De stukken zijn afkomstig uit en Bridget Riley. De aankoopcom- mogelijk gemaakt door hoofdspon- van het officiële programma van In Rotterdam wordt deze tentoon- maakt, retoucheert en vernist. Ruim de collecties van de heer A.L. den missie van de Mondriaan Stichting sor Unilever, hoofdbegunstiger de Holland Art Cities 2009-2010. stelling vanwege de historische twee maanden is dit stille spektakel Blaauwen, mevrouw P. Verberne, komt het werk beoordelen en Turing Foundation, OC&C Strategy context anders ontvangen dan in te volgen. In de vorm van korte de heer J.W.N. van Achterbergh en besluit vervolgens bij te dragen aan Consultants, BankGiro Loterij, Duitsland. Om hierbij stil te staan, teksten, foto’s en een filmpje wordt mevrouw R. Willems. Ze worden de aankoop. Vanaf 2011 krijgt het een bijdrage uit het door het Prins Olafur Eliasson wordt tijdens de tentoonstelling het uitleg gegeven bij de restauratie. gezamenlijk getoond in een van de werk een permanente plek in het Bernhard Cultuurfonds beheerde Notion Motion Duitslanddebat ‘Immer geradeaus’ Daarnaast is er iedere woensdag- zalen op de begane grond in het museum. Straver Fonds, Ploum Lodder 22 mei - 17 oktober 2010 georganiseerd, met als panelleden middag een uur lang de gelegen- Van der Steur-gebouw. Princen, Stichting Bevordering van Conservator: Jaap Guldemond auteur Oscar van den Boogaard, heid om vragen te stellen. Volkskracht, Stichting Gifted Art NOS-correspondent Margriet De grote ogen en het ministerie van Onderwijs, De interactieve installatie Notion Brandsma, historicus Hermann Prentenkabinet: Collectie van Kees van Dongen Cultuur en Wetenschap vanwege Motion, die de Deens-IJslandse von der Dunk en journalist Kerstin Max Beckmanns Van Beuningen-Peterich 18 september 2010 - 23 januari 2011 het toekennen van indemniteit. De kunstenaar Olafur Eliasson (1967, Schweighöfer en met journalist Familie­portret - Een 21 augustus - 24 november 2010 Gastconservator: Anita Hopmans tentoonstelling wordt in maart 2011 Denemarken) in 2005 voor de Yoeri Albrecht als moderator. ­meesterwerk uitgelicht Conservator: Sjarel Ex Inrichting: Thonik overgenomen door het Musée d’Art Bodon-zalen in het museum heeft Deze tentoonstelling is financieel 19 juni - 26 september 2010 Moderne de la Ville de Paris. gemaakt, is in de zomer van 2010 mogelijk gemaakt door Goethe- Conservator: Jonieke van Es De kunstverzamelaar Peter Paul Het museum toont in het najaar een opnieuw te zien. Notion Motion Institut Niederlande/Ambassade m.m.v. Adelheid Smit Peterich (1933-2000) richt in 1965 selectie van 65 schilderijen en 37 bestaat uit drie delen, waarin de van de Bondsrepubliek Duitsland Inrichting: Maarten Spruyt samen met zijn moeder Flora andere werken waaronder werken Kunst Studio: interactie tussen water, licht en de Den Haag, SNS REAAL Fonds, van Beuningen de Stichting Van op papier, keramiek en affiches van Kees was hier bezoeker centraal staat. De be- Stichting Democratie en Media, Max Beckmanns Familieportret - Beuningen Peterich op. Hiermee de in Rotterdam geboren schilder 18 september 2010 - 23 januari 2011 schouwer raakt ondergedompeld in Mondriaan Stichting en leverancier Een meesterwerk uitgelicht is start hij een nauwe samenwerking Kees van Dongen (1877-1968). Inrichting: Trapped in Suburbia een overweldigende visuele wereld, Extratapete. een kleine, bijzondere tentoon­ met het museum. Tussen 1965 en De grote ogen van Kees van Dongen die tegelijkertijd ook heel simpel stelling rond het in 2009 verworven 1972 koopt hij in samenspraak met toont zijn wereldse blik en zijn Parallel aan de tentoonstelling en minimaal is. Notion Motion sluit Familieportret Lütjens (1944). Het museumconservatoren bijna 100 schoonheidsideaal. Te zien zijn De grote ogen van Kees van Dongen aan bij een reeks installaties die schilderij wordt getoond samen hedendaagse tekeningen aan. representatieve voorbeelden van biedt de Kunst Studio aan de hand

144 145 van documentatiemateriaal in de en dood. De Japanse transgender- Bij de tentoonstelling geeft het Spaanse gasten: daarmee een onderdeel van het Interventie #14 - Hans vorm van beeld, tekst en geluid een kunstenaar Pyuupiru (1983) neemt museum, in samenwerking met mu- een voorschot op Jaderland-kunstproject waaraan Wilschut - Perforated kijkje in de roerige periode die van zijn/haar eigen lichaam als uit- seum kunst palast, een Nederlands- De Collectie Verrijkt Jack de Deugd momenteel werkt. Perspective doorslaggevend belang was voor gangspunt; het handgebreide object en Duitstalige catalogus uit. Dertien 27 november 2010 – 6 maart 2011 Jack de Deugd komt al sinds zijn 24 april 2010 - 2011 de internationale faam van Kees Mercury is hier een uiting van. Van verschillende auteurs uit Nederland, Gastconservator: Peter Hecht kindertijd in Museum Boijmans Van Conservator: Sjarel Ex van Dongen. ontwerper Chalayan worden een Duitsland en Canada laten hun Inrichting: Maarten Spruyt Beuningen en wil zijn verbonden- De presentatie in de Kunst Studio jurk en een grote laserhoed ge- licht schijnen over zijn werk en de heid met het museum op deze Hans Wilschut (1966) maakt in het wordt financieel mogelijk gemaakt toond. Het duo Klavers van Engelen context waarin het ontstond. Spaanse gasten: een voorschot op manier kenbaar maken. trappenhuis van de architecten door het VSBfonds. laat een jurk met een glasgeblazen Johan Thorn Prikker - De Jugenstil De Collectie Verrijkt is een kleine Robbrecht en Daem een interventie accessoire zien in een decor van voorbij is onderdeel van het officiële presentatie als voorproefje op de met foto’s die hij heeft genomen glas en spiegels. programma van Holland Art Cities in voorbereiding zijnde nieuwe Interventies #13 t/m #16 tijdens zijn reizen. Perforated Ronald Cornelissen - The H+F Fashion on the Edge is een 2010-2011 en financieel mogelijk collectiepresentatie De Collectie Perspective, de foto waarnaar Horseman’s Kitchenette initiatief van verzamelaar Han gemaakt door BankGiro Loterij, Verrijkt, die in voorjaar 2011 opent. Het museum nodigt regelmatig de interventie is genoemd, maakt (When Demons Cook) Nefkens met het doel werken te ver- SNS REAAL Fonds, K.F. Hein Fonds, In De Collectie Verrijkt zal het hedendaagse kunstenaars uit Wilschut in Nanjing, China. De 18 september 2010 - 23 januari 2011 zamelen op het grensvlak van kunst Stichting Elise Mathilde Fonds en museum zijn collectie schilderkunst voor een interventie, een presen- foto is gemaakt door twee met Conservator: Saskia van Kampen en mode. In 2010 sluit H+F Fashion Stichting Bevordering van Volkskracht. in een nieuw licht laten zien door tatie waarin zij reflecteren op de telelens gemaakte foto’s, Touch en on the Edge een vijfjarige over- gedurende twee jaar de collectie te collectie of het museumgebouw. Relocation, samen te voegen en tot Ronald Cornelissen (1960) is eenkomst met het museum om de verrijken met topstukken uit andere In 2010 zijn vier Interventies tot één beeld te laten versmelten. Als bekend om zijn tekeningen in een komende jaren de ontwikkelingen Hella Jongerius - Misfit museale collecties. stand gekomen. kijker word je de horizon ingetrok- los handschrift. Minder bekend is op dit grensvlak te blijven volgen 13 november 2010 - 13 februari 2011 Centraal in Spaanse Gasten staat ken door de diepte van de foto; dat Cornelissen ook installaties met daarbij speciale aandacht voor Gastconservator: Louise het schilderij Maria met kind bijna lijkt het alsof je naar buiten en sculpturen maakt die verwijzen niet-westerse ontwerpers. Schouwenberg (1628) van Bartolomé Esteban Interventie #13 - Anne kijkt - naar een museumpark vol naar motieven uit zijn tekeningen. Inrichting: Arian Brekveld en Murillo, dat koning Willem I circa Wenzel - Requiem of hoogbouw - in plaats van tegen Deze sculpturen, vervaardigd Irma Boom tweehonderd jaar geleden aan het Heroism een muur met daarop een van alledaagse materialen zoals Johan Thorn Prikker Haagse Mauritshuis schenkt. Het 6 februari - 30 mei 2010 ­gigantische foto. meubelplaat, papier-maché en De Jugendstil voorbij De tentoonstelling Misfit toont het Mauritshuis draagt het schilderij Conservator stadscollectie: Parallel aan Perforated Perspective karton, vormen het onderwerp van 13 november 2010 - 13 februari 2011 oeuvre van vormgeefster Hella later aan het Rijksmuseum over, Saskia van Kampen verschijnt een monografie over het de tentoonstelling The Horseman’s Conservator: Mienke Simon Jongerius (1963). Hella Jongerius dat het werk in 2004 uitleent aan werk van Hans Wilschut, getiteld Kitchenette (When Demons Cook). Thomas en Christiane Heiser geldt internationaal als een van Museum Boijmans Van Beuningen. Anne Wenzel (1972, Duitsland) Still Motion. Lyric Reflections on In de Serra-zaal van het museum (gastconservator) de belangrijkste ontwerpers van Andere werken zijn het Spaanse maakt op uitnodiging van het Urbanism, uitgegeven door maakt Cornelissen een installatie haar generatie. Begin jaren negen- keukenstuk dat in 1922 door museum een interventie die bestaat d’jonge Hond. met een aantal van zijn sculpturen In Johan Thorn Prikker - De tig introduceert zij ambachtelijke particulieren voor het Rijksmuseum uit een installatie van keramiek Met dank aan het Fonds BKVB. die verwijzen naar de vier ruiters Jugenstil voorbij zijn ruim 200 imperfecties en individualiteit in wordt gekocht en Goya’s meester- en staal. Deze installatie – een van de Apocalyps. Bij de sculpturen ­werken van de veelzijdige kunste- industriële productiemethodes. De lijke portret van Don Ràmon Satué verlaten heroïsch herdenkingsmo- zijn begeleidende tekeningen en naar Johan Thorn Prikker (1868- kwaliteit van goed design is volgens (1823). numen – is gemaakt voor het zoge- Interventie #15 - Lutz & fotocollages te zien. Op initiatief 1932) te zien. Het is de eerste Jongerius niet afleesbaar aan de Spaanse gasten: een voorschot op naamde klaverblad in het museum Guggisberg - Het atelier van de kunstenaar en in samen- overzichtstentoonstelling sinds perfectie waarmee dingen zijn De Collectie Verrijkt en De Collectie en sluit aan bij de architectuur van in de hemel werking met het CBK verschijnt een veertig jaar van deze vooraan- gemaakt, maar aan de sporen van Verrijkt worden financieel mogelijk het in de jaren dertig door Van der 3 juli 2010 - 23 januari 2011 gelijknamige publicatie. staande ontwerper en kunstenaar aandacht, individuele afwijkingen gemaakt door de Vereniging Steur ontworpen museumgebouw. Conservator: Sjarel Ex uit het begin van de twintigste en ‘misfits’. De tentoonstelling Rembrandt. Anne Wenzel is al geruime tijd ge- eeuw. In Nederland is Thorn Prikker geeft een overzicht van haar oeu- fascineerd door de universele taal Het sinds 1996 samenwerkende Mode als vertrekpunt vooral bekend als een interessante vre, waaronder de meest recente van (oorlogs)monumenten en her- kunstenaarsduo Andres Lutz (1968, Collectie Fashion symbolistische schilder en jugend- ontwerpen Frog Table en Coloured Illegale ingreep in denkingsplekken. Haar voorliefde Zwitserland) en Anders Guggisberg on the Edge stilontwerper. In Duitsland, waar hij Vases (serie 3). garderobekluisje 230 gaat daarbij uit naar monumenten (1966, Zwitserland) staat bekend 16 oktober 2010 - 30 januari 2011 zich in 1904 vestigt, kent men hem Tegelijkertijd met de tentoonstelling door het Ministerie van waarvan de grandeur is aangetast om een speels ironisch en absurd Gastconservator: José Teunissen als ontwerper van glas in lood. De verschijnt bij uitgeverij Phaidon Fantasie van de Vrijstaat door de tand des tijds. In donkere, oeuvre. Voor het museum bouwen tentoonstelling volgt zijn boeiende Press de monografieHella Jaderland keramische sculpturen en instal- zij in de Willem van der Vorm-galerij In de kleine tentoonstelling Mode zoektocht naar een eigen stijl en Jongerius - Misfit, geschreven door 2010 laties onderzoekt zij de schoonheid een theaterdecor om tot een chao- als vertrekpunt wordt een selectie techniek langs alle plaatsen waar Louise Schouwenberg en met die schuilt in dreiging, vernietiging, tisch ogende, ruimtelijke installatie. werken uit de collectie van H+F hij heeft gewoond. Met aquarellen, bijdragen van Alice Rawsthorn en De Rotterdamse kunstenaar rampen en verval. Een sculptuur die ongebreideld en Fashion on the Edge getoond. textiel, boekomslagen, glas-in- Paola Antonelli. Jack de Deugd maakt op eigen Requiem of Heroism is het resultaat aanstekelijk is, gevuld met vreemde Aankopen van de ontwerpers loodramen, wandschilderingen, Misfit is hoofdonderdeel van het initiatief kleine presentaties in van een werkperiode aan het voorwerpen en rijk aan ­verbanden Hussein Chalayan, Klavers van meubelen, mozaïeken en tapijten. officiële programma van Holland Art het garderobekluisje 230 van de Europees Keramisch Werkcentrum. en associaties. Het atelier in de Engelen, Alet Pilon en Pyuupiru ne- De tentoonstelling is gemaakt in Cities 2009-2010. garderobe van Wieki Somers in het Met dank aan CBK Rotterdam. hemel is gemaakt in de beste men de mode als vertrekpunt. Het samenwerking met museum kunst De tentoonstelling is financieel entreegebied van het museum. De traditie van het dadaïsme, dat in werk van Pilon is als het ware een palast in Düsseldorf, waar de mogelijk gemaakt door het door organisator van deze kunstinvoe- 1919 met het Cabaret Voltaire in stilleven met wezens die verkeren tentoonstelling in het voorjaar van het Prins Bernhard Cultuurfonds ging is het Ministerie van Fantasie Zürich begon. in het schemergebied tussen leven 2011 te zien is. beheerde Ahrend Fonds. van de Vrijstaat Jaderland en vormt

146 147 Interventie #16 - ­Lonnie De Collectie Twee - Festival Wereld van Tentoonstellingen in het van Brummelen en ­wissel VI, VII en VIII van Witte de With: MSquare4: buitenland Siebren de Haan - The prenten en tekeningen Een virtueel museum Embed and the Shadow Conservatoren: Peter van der 10 september - 12 september 2010 De tentoonstelling Vooral geen of the Horse Coelen, Albert Elen, Jonieke van Es Conservator: Sjarel Ex principes! Charley Toorop, samen- 18 december 2010 - 13 februari 2011 23 maart - 6 juni 2010 / 15 juni - 19 gesteld door gastconservator Marja Conservator: Saskia van Kampen september 2010 / 27 september Msquare4 is een model voor een Bosma, die in 2008 te zien was in 2010 - 16 januari 2011 virtueel museum, waarin de kun- het museum, is overgenomen door In een zaal binnen het circuit stenaar André Kodde de invloed Musée d’Art Moderne de la Ville van de oude schilderkunst in het Om de drie maanden worden de van de museumarchitectuur en ten- de Paris (19 februari - 9 mei 2010). museum onderzoeken Lonnie van circa 150 tekeningen en prenten toonstellingsvormgeving op de be- In Parijs wordt de tentoonstelling Brummelen (1969) en Siebren de gewisseld die onderdeel zijn van de zoeker onderzoekt. Op het scherm aangevuld met een aantal werken Haan (1966) met de presentatie twee jaar durende collectiepresen- ontvouwt zich de driedimensionale uit eigen collectie van tijdgenoten The Embed and the Shadow of the tatie De Collectie Twee. De reden omgeving. De plattegrond bestaat en vrienden van Charley Toorop. Horse representaties van histori- hiervoor is dat de werken slechts uit een raster van identieke mu- sche en hedendaagse interventies. beperkte tijd aan het licht mogen seumzalen. Via schuifdeuren zijn De multimediale presentatie Aan de hand van een 16mm- worden blootgesteld. Deze collectie­ vanuit één tussenruimte steeds vier Meesterwerk of kopie? Twee filmtweeluik van zestiende-eeuwse presentaties bieden de kans om per aangrenzende zalen toegankelijk. versies van Anthonie van Dijcks wandtapijten en tapijtpatronen, jaar zo’n 600 bladen uit de wereld- Tijdens het festival De Wereld van Heilige Hieronymus met een enkele historische prenten uit de beroemde collectie prenten en Witte de With toont het museum dit engel die in 2009 in het museum collecties van het museum en de tekeningen te tonen aan het publiek. virtuele museum, samen met een is getoond, is overgenomen door Koninklijke Bibliotheek en een bijbehorende maquette. het Nationalmuseum Stockholm 16mm-film op basis van diverse De presentatie MSquare4: (28 februari - 23 mei 2010) en actuele krantenberichten, onderzoe- Overig Een virtueel museum is een M – Museum Leuven (10 juni - ken de kunstenaars hoe het beeld ­samenwerking met festival 22 augustus 2010). Centraal in van de ‘ander’ wordt geconstrueerd, De Wereld van Witte de With. deze presentatie staan de twee gereproduceerd en gedistribueerd. IFFR’s Splitscreen schilderijen Heilige Hieronymus Art Cinema met een engel van Anthonie van 27 januari - 7 februari 2010 Festival De Wereld van Dijck, de ene in bezit van Museum Wisselingen Witte de With: Upload Ci- Boijmans Van Beuningen, de ander Tijdens het International Film nema: Art Without Walls in bezit van het Nationalmuseum Festival Rotterdam is in de voor- 10 september - 12 september 2010 Stockholm. Door deze te vergelijken Pipilotti Rist - Laat je malige bibliotheek van het museum Gastconservator: Oscar van ontstaat inzicht in het functioneren haar neer: wissel 2 (elke Splitscreen Art Cinema te zien. Gelderen van de zeventiende-eeuwse atelier- 6 maanden) Het zijn zestig One Minute Films. praktijk, waarin meester en leerling 25 oktober 2010 - mei 2011 In al deze films is het scherm Tijdens het festival De Wereld van samenwerkten en kopie en origineel Conservator: Sjarel Ex verdeeld in vier kwarten. Door op Witte de With is in het auditorium dicht bij elkaar lagen. vier schermen fragmenten uit een van het museum het nieuwste In de permanente video-installatie bepaalde film te tonen (soms in programma van Upload Cinema te Laat je haar neer van Pipilotti Rist de oorspronkelijke vorm, soms bekijken. Upload Cinema brengt kan de bezoeker liggend in het kleur- versneld, vertraagd of anderszins het beste van het internet naar de rijke net boven in het trappenhuis bewerkt), ontstaat niet alleen een bioscoop. Elke keer heeft het pro- een selectie videowerken bekijken samenvatting van, maar vaak gramma een ander thema met dit van Pipilotti Rist en andere kunste- ook een commentaar op de films. keer: Art Without Walls. De straat naars in de collectie van het mu- De bewerkte films zijn meestal is, net als internet, een vrijplaats seum. De video’s worden regelmatig B-films. Maar ook de groten der voor kunstenaars. Van videograffiti gewisseld. Na de wissel op 25 okto- aarde komen voorbij, bijvoorbeeld tot favela painting, van flash mobs ber zijn te zien: You Called Me Jacky de een-minuut-versies van 2001: tot online video-art. (1990) van Pipilotti Rist, The Tenant A Space Odyssey en The Colour of Het programma Art Without Walls (2010) van Rivane Neuenschwander Pomegranates. is een samenwerking met festival and Cao Guimarães, Banana Split Het programma Splitscreen Art De Wereld van Witte de With. (2010) van Vera Korman, The Cinema, samengesteld door Sacha Buzzclub. Liverpool UK (1996) Bronwasser, is een samenwerking van Rineke Dijkstra, Split Seconds met het International Film Festival of Magnificence (1984) van Lydia Rotterdam en het Sandberg Schouten en Rotating Kitchen (2009) Instituut Amsterdam. van Zeger Reyers.

148 149 150 151 of over een tentoonstelling die ze Themamiddag Lezing: Bevroren tuin / Landschap met touwtjespringend bootloods. Met een inleiding door ­Educatieve zojuist hebben samengesteld. In Jac. Jongert Vruchten van vuur meisje van Salvador Dalí op zaal conservator Saskia van Kampen. januari vertelt Friso Lammerse over 21 februari 25 april restaureert. activiteiten Meesterwerk of kopie? Anthonie van Dijck en in februari Peter van Tijdens deze middag zijn er ver- Conservator Thimo te Duits geeft Jeugdvakantiepaspoort en evene- der Coelen over Landsknechten schillende lezingen. Conservator een lezing over de tentoonstelling Groot Duitslanddebat Juli – augustus en Turken. Mienke Simon Thomas vertelt van de Japanse glaskunstenaar 4 juni menten vanuit kunsthistorisch perspectief Ritsue Mishima. In de zomer volgen kinderen tot 12 over het werk van Jac. Jongert. Debat in het kader van de tentoon- jaar de speurtocht Vriendenboekje Concerten Kamermuziek Registrar Dingenus de Vrie spreekt stelling Nationalgalerie van Thomas van… door het museum. Instaprondleidingen 31 januari, 28 maart, 17 oktober, over zijn werk in opdracht van Van Workshop oude Demand, waarin de Duitse identiteit Januari - december 28 november Nelle. Marlite Halbertsma (Erasmus schildertechnieken centraal staat. Gespreksleider: Universiteit Rotterdam) belicht zijn 16 mei journalist Yoeri Albrecht. Museumplein op Het hele jaar zijn er elke zondag Leden van het Rotterdams werk vanuit actueel perspectief. Panelleden: auteur Oscar van Jeugdvakantieland gratis rondleidingen door Philharmonisch Concert spelen op In deze workshop leren deelnemers den Boogaard (woonachtig in 26 juli – 6 augustus De Collectie Twee. zondagmiddag kamermuziek. hoe de oude meesters precies schil- Berlijn), Margriet Brandsma Museumnacht derden. Na een lezing en een rond- (NOS-correspondent in Duitsland), Jeugdvakantieland is een jaarlijks 6 maart leiding werken ze in een workshop historicus Hermann von der Dunk terugkerend tiendaags educatief Kunstluiers Gratis rondleidingen zelf met deze technieken. en de Duitse journaliste Kerstin en recreatief evenement tijdens de Januari – december Carsten Höller De Rotterdamse Museumnacht Schweighöfer (correspondent in zomervakantie voor kinderen van 6 februari tot en met 25 april heeft dit jaar als thema ‘XS-XL’. Nederland). 4 - 12 jaar in Ahoy. Het doel is om Het hele jaar door twee keer per Centraal in de programmering staat Gratis rondleidingen Rotterdamse kinderen die niet op maand. Kinderen van 3 en 4 jaar Elke zondag kunnen bezoekers een de tentoonstelling van Carsten Atelier van Lieshout vakantie (kunnen) gaan een zinvol gaan samen met museumknuffel gratis rondleiding door de tentoon- Höller. 29 mei 2010 tot en met 17 oktober Themamiddag en betaalbaar vrijetijdsaanbod te bie- Bo op ontdekkingsreis door de stelling Divided Divided volgen. 2010 Olafur Eliasson den. Samen met Villa Zebra en het vaste collectie. 6 juni Nederlands Fotomuseum organiseert Cursus Elke zondag is er een gratis Museum Boijmans Van Beuningen Kinderworkshops Verzamelen een passie rondleiding door de tentoonstelling Voormalig educatief conservator het Museumplein: een educatief Pak een stoeltje met... 7 februari, 7 maart, 4 april, 2 mei, Bijeenkomsten op 7 en 21 maart, Infernopolis in de onderzeeboot- Hanneke de Man en conservator plein met workshops, een groot Januari – december (met 6 juni, 5 september, 3, 19 – 22 11 en 25 april loods te volgen. Jaap Guldemond geven een lezing ­memoryspel en een educatieve film. uitzondering van de zomer- en oktober, 7 november, 12, 21 – 31 over het werk van Olafur Eliasson, kerstvakantie) december In een cursus van drie bijeenkom- gevolgd door de vertoning van een sten en één rondleiding vertelt Combinatierondleiding documentaire over zijn werk. Openbare masterclass Elke woensdag tijdens lunchtijd Het hele jaar door zijn er kinder- voormalig educatief conservator onderzeebootloods/RDM Vladimir Mendelssohn kunst kijken met een museum­ workshops voor kinderen van Hanneke de Man deelnemers alles Campus 1 september medewerker. Meestal wordt er over 5-10 jaar en voor kinderen van over de particuliere verzamelaars Juni-september North Sea Jazz één werk gesproken; een oefening 10-15 jaar. In de workshops wordt aan wie het museum veel te danken Round Town Openbare masterclass in het in kijken. gedanst, gefilmd, geschilderd en heeft. Elke derde woensdag van de 4 en 11 juli kader van het Gergiev Festival van getekend na een rondleiding door maand is er een combinatie­ Vladimir Mendelssohn aan fluitiste een tentoonstelling of de vaste rondleiding door de tentoonstelling Tweemaal is er een gratis jazz- Elsa Marquet-Lienhart, violiste Familiedagen collectie. Pasen Infernopolis in de onderzeeboot- concert op het binnenplein van het Loortje van den Brink en altvioliste 3 januari en 24 oktober 4 en 5 april loods en de RDM Campus, een museum in het kader van North Veronika Lénártová in het audito- locatie voor onderwijs, bedrijven Sea Round Town, dat ieder jaar rium van het museum. De laatste dag van de kerstvakantie Videoworkshop Tijdens de paasdagen biedt het mu- en evenementen op de oude werf rondom het North Sea Jazz Festival en herfstvakantie zijn er de hele dag 14 februari seum families gratis rondleidingen van de Rotterdamsche Droogdok plaatsvindt. Op 4 juli een optreden verschillende familierondleidingen aan door de vaste collectie. Maatschappij in Heijplaat, middenin van Special Delivery en op 11 juli Slagwerkconcert op en workshops voor het hele gezin. Jongeren en volwassenen leren in de Rotterdamse Stadshavens. de Codarts Summerschool Band. het binnenplein In januari staat de dag in het teken een rondleiding hoe Carsten Höller 4 september van Jac. Jongert en in oktober is dat speelt met perspectief. In een Museumweekend Kees van Dongen. filmworkshop gaan ze hier zelf mee 10 en 11 april Vragenuurtje openbare Interview In het kader van het Gergiev experimenteren. Het eindresultaat restauratie Dalí Joep van Lieshout Festival zijn er op 4 september wordt samen met een professio- Twee dagen lang worden er gratis Juni-augustus 10 juli twee slagwerkconcerten. Sjoerd De conservator vertelt nele editor tot een mooie montage familierondleidingen gegeven rond Nijenhuis en Jeroen Geevers – twee 20 januari en 10 februari gemaakt. het thema ‘Laat je verleiden door Iedere woensdagmiddag is er een Kunstcriticus Edgar Schmitz jonge slagwerkers, beiden afgestu- een museumstuk’. uur lang gelegenheid om vragen te interviewt Joep van Lieshout over deerd aan het Conservatorium van In deze serie vertellen conserva- stellen aan restaurator Gwendolyn de tentoonstelling Infernopolis van Rotterdam – vormen samen het toren over een bijzonder project Boevé-Jones, die het grote drieluik Atelier van Lieshout in de onderzee- Slagwerkduo.nl.

152 153 Museumconcert en Gratis rondleidingen Lezing: de roem van de Simon Thomas vertelt in een lezing rondleidingen Kees van Dongen moderne kunstenaar over het werk van Thorn Prikker in 8 september 18 september 2010 tot en met 31 oktober Rotterdam. 23 januari 2011 In het auditorium van het museum Evert van Uitert, emeritus hoogle- speelt Dynamic Trio, werken van Elke zondag is er een gratis rond- raar geschiedenis van de moderne Cursus tempera Richter en Van Gilse. Voorafgaand leiding door de tentoonstelling De kunst aan de UvA, geeft een lezing en vergulden zijn er rondleidingen door de vaste grote ogen van Kees van Dongen. over de roem, in het bijzonder van 28 november collectie die inhaken op het thema de moderne kunstenaar, in het van het Gergiev Festival. kader van de tentoonstelling over Na een lezing en rondleiding Lezing: de vrouw in Kees van Dongen. door de vaste collectie over deze het werk van Kees van middeleeuwse technieken nemen Debat: Cradle to Cradle, Dongen cursisten deel aan een workshop a better world of waste? 10 oktober Gratis rondleidingen in de Kunst Studio. De cursus 9 september Johan Thorn Prikker wordt gegeven door Charlotte Anita Hopmans, gastconservator en 13 november 2010 tot en met Caspers, zelfstandig kunstenaar en Debat naar aanleiding van de samensteller van de tentoonstelling 13 februari 2011 gastdocent aan de Universiteit van tentoonstelling Infernopolis van De grote ogen van Kees van Dongen, Amsterdam (opleiding conservering Atelier van Lieshout in de onderzee- geeft een lezing over de vrouw in Elke zondag is er een gratis en restauratie). bootloods. Met sprekers Michael het werk van Kees van Dongen rondleiding door de tentoonstelling Braungart, Karim Benammar en Johan Thorn Prikker - de Jugendstil Joep van Lieshout. Moderator: voorbij. Filmvertoning: Hans Kennepohl. In samenwerking Camera Japan Festival Les Années Folles met het Goethe Instituut, Arminius 16 oktober 28 november en Studium Generale van de Workshop modeltekenen Erasmus Universiteit. De vijfde editie van het multidis- 14 november In het kader van de tentoonstel- ciplinaire Camera Japan Festival ling De grote ogen van Kees van heeft als thema ‘Pleasure & Pain’. Een workshop voor ­volwassenen Dongen vertoont het museum deze Upload Cinema: In verband hiermee organiseert met het werk van Kees van anderhalf uur durende documen- Art Without Walls Camera Japan in samen­werking Dongen als inspiratiebron. Na een taire uit 1960 die de jaren twintig in 10 – 12 september met Museum Boijmans Van rondleiding door de tentoonstel- het bruisende Parijs laat zien, met Beuningen een middag met ling De grote ogen van Kees van originele filmbeelden. In het kader van festival De Wereld le­zingen van Kishino Yuichi, Dongen volgen de deelnemers een van Witte de With is Upload professor voor sound design aan de workshop modeltekenen. Cinema: Art Without Walls drie Tokyo University of the Arts, en de Lezing: De jonge(n) dagen lang te zien in het auditorium Frans-Canadese fotografe Nathalie Kees van Dongen van het museum. Upload Cinema Daoust, die een fotoreportage over Lezing: Kees van ­Dongen 12 december brengt de beste filmpjes van het het befaamde Japanse Love Hotel en Johan Thorn ­Prikker: internet naar de bioscoop. Met Alfa in Tokio maakte. Voorafgaand twee ­Nederlandse Yvonne Nederlof, voormalig inleidingen door Barbara de Wijn, aan de lezingen is er een rondlei- kunstenaars in het educatief medewerker, vertelt in Dragan Cohen, Oscar van Gelderen ding door de vaste collectie van het buitenland haar lezing over de jonge jaren van en Karen de Moor. museum langs Japanse en oosters 21 november Kees van Dongen, zijn periode in geïnspireerde objecten. Rotterdam en de overgang naar Voormalig educatief conservator Parijs. Seizoensopening Hanneke de Man belicht in haar 18 september Kerkdienst lezing de verschillen en over- 17 oktober eenkomsten in de internationale Kunsthistorische Feestelijke opening van het nieuwe carrière van deze twee Nederlandse lezingen en cursussen seizoen en de grote najaarstentoon- In samenwerking met het kunstenaars. stelling over Kees van Dongen. De Laurensberaad wordt een kerk- De Vrije Academie voor Kunst­ hele dag zijn er gratis rondleidin- dienst gehouden geïnspireerd op de historisch Onderwijs organiseert het gen, inloopworkshops, een film­ tentoonstelling De grote ogen van Themamiddag hele jaar lezingen en cursussen, in vertoning, muziek op het binnen­ Kees van Dongen. Thorn Prikker aansluiting op tentoonstellingen en plein, lezingen en presentaties. 27 november de vaste collectie.

Gastconservator Christiane Heiser houdt een inleiding over de ten- toonstelling. Conservator Mienke

154 155 156 157 Mobiliteit Voorl. Tussenv. Achternaam m/v In dienst Uit dienst Functie Personeel en 1 M. Albers m 1/10/01 medewerker bibliotheek Er is sprake van een normale 2 P.A.B. Angela m 1/01/93 medewerker technische dienst organisatie instroom, doorstroom en uitstroom 3 S. Atabay v 1/12/82 medewerker kassa in 2010. Openstaande functies door 4 A.M. de Bakker v 1/05/09 medewerker technische dienst natuurlijke uitstroom zijn opgevuld. 5 S. Baldan Atabay v 15/04/10 algemeen medewerker Formatiestaat 6 E. Bikker v 1/01/08 1/05/10 medewerker beveiliging 31 december 2010 Kengetallen mobiliteit 7 M.A.A. Bonten v 1/10/07  medewerker restauratieatelier/ instroom 10 papierrestaurator aantal fte’s 92,74 uitstroom 13 8 H.J.A. van Boxtel m 1/09/01 hoofd bibliotheek aantal medewerkers 111 9 W. Braber m 1/04/81 hoofd huisvesting en onderhoud 10 E. van Buchem v 20/03/06 projectleider presentaties Kengetallen personele 11 D. Carasso v 15/05/06  hoofd afdeling educatie samenstelling en publieksbegeleiding aandeel mannen 45% 12 S. Cohen v 1/10/09  medewerker marketing aandeel vrouwen 55% en communicatie aandeel 55+ 20% 13 P.J.G. van der Coelen m 1/08/03 conservator 14 C.A. Cribbelier v 16/09/01 medewerker kassa 15 M. Degenkamp v 1/03/08 medewerker beveiliging Ziekteverzuim 16 F. Dieleman v 1/08/08 medewerker educatie 17 S. Dirghpal v 1/01/07 medewerker beveiliging en kassa In 2010 stijgt het ziekteverzuimcijfer 18 A.G.A. van Dongen v 1/02/86 conservator naar 9,26% (6,76% in 2009), vooral 19 S.C.J.M. van Dongen v 1/04/09  medewerker marketing als gevolg van enkele langdurig en communicatie zieke collega’s. Het museum streeft 20 R. Doornhein m 1/10/07 medewerker beveiliging naar een gemiddeld cijfer onder 21 T.G. te Duits m 1/12/95 conservator de 5%. Een uitsplitsing van het 22 A.J. Elen m 1/10/02 senior conservator verzuimcijfer toont het grote aantal 23 T.G.J. van Elferen v 15/06/10  management assistente langdurige verzuimgevallen. Deze collectie en onderzoek verzuimgevallen zijn niet arbeids- 24 J. van Es v 15/05/06 hoofd sector collectie en onderzoek gerelateerd. Het lange verzuim (43 25 K.M.T. Ex m 1/05/04 directeur tot 365 dagen) bedraagt 4,87% 26 W. Frank v 1/07/97 medewerker bibliotheek (in 2009 3,6%) en het extra lange 27 P. Gerritse m 1/02/98 medewerker postkamer verzuim (366 dagen tot 2 jaar) stijgt 28 J. Giltaij m 1/12/72 senior conservator tot 2,69% (2009 0,77%). Het korte 29 K.E. van Ginkel m 1/01/06  zakelijk leider, verzuim (< 8 dagen) is gedaald van plaatsvervangend directeur 1,17% in 2009 naar 0,93% in 2010. 30 R.N. Giordano m 1/03/10 medewerker beveiliging Het middellange verzuim (8 tot 42 31 R. J. Goedhart m 1/03/08 medewerker technische dienst dagen) is gedaald van 1,22% in 32 J. de Graaff m 1/11/87 medewerker digitale collectieregistratie 2009 naar 0,72% in 2010. 33 I.E. Guicherit v 15/05/06 senior medewerker informatiebeheer Ziekteverzuimcijfers worden bere- 34 R.J. Guldemond m 1/02/02 senior conservator kend exclusief zwangerschaps- en 35 J. Guliker v 1/02/08 medewerker personeel en organisatie bevallingsverlof. 36 T.K. Haarsma m 1/07/06 controller 37 F. Haijtema v 14/05/07  hoofd afdeling marketing Kengetal ziekteverzuim en communicatie Ziekteverzuim­percentage (exclusief 38 E.D. ‘t Hart v 1/05/09 medewerker planning zwangerschaps- en bevallingsver- 39 J.C.C. Haspers m 16/01/73 medewerker beveiliging lof) 9,26%. 40 A.L. Hauck v 1/01/07 medewerker beveiliging 41 C. van Hees v 1/04/93 registrar collectie en onderzoek 42 E. van der Heiden m 1/04/06 senior coördinator beveiliging 43 M.A. Heikamp v 1/09/10  medewerker relatiebeheer en ontvangsten 44 G. Heijns m 1-2-1010 1/08/10 medewerker beveiliging 45 A.M. van der Hek v 1/10/84 medewerker financiële administratie 46 R. Hendriks m 16/08/80 systeem- en netwerkbeheerder 47 D. Hill v 1/02/09 1/07/10 managementassistente collectie en onderzoek 48 J.H. Hulsman m 1/01/83 depotbeheerder

158 159 49 C. Jacob v 1/04/08 hoofd sector presentaties 99 T. van der Spoel m 1/03/07 medewerker beveiliging 50 P.G. Jansen m 1/02/01 medewerker restauratieatelier 100 J.V. Tatsakis v 1/11/04 registrar collectie en onderzoek 51 G.M.C. Jansen m 15/09/01 31/12/10 toegevoegd wetenschappelijk 101 G.R. Tel m 1/11/96 medewerker onderhoud onderzoeker 102 S. Terra v 1/12/05  projectleider bedrijfsvoering 52 H.K. de Jong v 1/09/98 medewerker bibliotheek, documentalist en publicaties 53 S. de Jong v 11/05/98 projectleider presentaties 103 F.A. Terveer m 1/02/04 helpdeskmedewerker 54 H.J. de Jong v 1/10/08 overleden manager relaties en partnerships 104 P. van Velzen v 1/11/09 medewerker beveiliging 55 V. Jorissen v 1/08/07 1/05/10 projectmedewerker 105 J.M. Verdonk m 1/02/09 medewerker beveiliging collectie en onderzoek 106 I. Veldman v 1/02/08 senior educatief medewerker 56 M. Kasanpawiro v 1/03/92 medewerker beveiliging 107 G.J. Visser m 1/09/01 floormanager 57 R.H. Kern m 1/12/95 coördinator beveiliging 108 W.H. de Vlieger m 15/10/83 medewerker beveiliging 58 J. Kievit v 1/01/08 coördinator personeel en organisatie 109 D.A. van de Vrie m 1/12/87 registrar collectie en onderzoek 59 B.M. Kramer v 1/11/09 medewerker beveiliging 110 D.D. de Vries m 14/10/02 hoofd museumwinkel 60 J. Klavers m 1/11/91  receptionist, telefonist, 111 H. van der Voet v 1/09/09 31/12/10 medewerker collectieregistratie medewerker beveiliging 112 M. Wafelbakker v 1/05/97 registrar collectie en onderzoek 61 F. Klijn v 15/10/06 projectleider presentaties 113 N. van der Wal v 1/01/09  hoofd documentatie, informatie 62 F. Krieg m 15/12/83 assistent horecamanager en registratie 63 J. Kroonen m 1/01/07 medewerker beveiliging 114 R. de Zoete m 1/08/91 medewerker bibliotheek 64 F. Lammertse m 1/09/92 conservator 115 C.E.M. Zwetsloot v 1/10/02 directiesecretaresse 65 E. de Langen m 1/09/01 medewerker beveiliging 116 M.C. Zwijnenburg v 9/1/2009 medewerker financiële administratie 66 G.I. Lansdorf v 1/04/01 medewerker museumwinkel 67 S Laurensse 1/10/08 1/03/10 projectmedewerker presentaties 68 E. Leemans m 1/07/04  hoofd beveiliging, bewaking en veiligheid 69 T.A. Lemm v 1/02/04 receptionist, telefonist 70 B. van Lieshout m 1/12/07  meewerkend voorman technische dienst 71 A. van Lonkhuijsen m 1/10/10 medewerker huisvesting en onderhoud 72 W.L. Louman m 1/03/05 hoofd technische dienst 73 J.J.A Mast v 1/02/02 secretaresse sector presentaties 74 N. Mertens m 1/11/96 medewerker beveiliging 75 L.J. Modderkolk v 15/02/10 31/12/10 projectmedewerker collectie en onderzoek 76 L.J. Morison v 1/10/09  projectmedewerker collectie en onderzoek 77 K. de Moor v 1/06/07 senior educatief medewerker 78 E. Mulder m 15/03/94 medewerker technische dienst 79 L. van Oosten v 1/11/09 1/10/10 projectleider presentaties 80 P. den Ouden m 1/11/09 medewerker beveiliging 81 J.M. den Ouden m 1/11/09 medewerker beveiliging 82 A.A.M. van Opdorp v 1/04/01 medewerker museumwinkel 83 J. van Oudheusden v 1/04/03 medewerker financiële administratie 84 I.S. Plet v 1/04/97 medewerker kassa 85 J. van der Poel m 1/01/07 medewerker beveiliging 86 W.J. Pullen m 1/03/86 medewerker nachtbewaking 87 J.G. Rapmund v 1/07/91 registrar collectie en onderzoek 88 R. van Riemsdijk m 1/01/07 medewerker beveiliging 89 N. van Ruiven v 1/01/07 medewerker beveiliging 90 H. Schmidt m 1/03/91 medewerker technische dienst 91 B.M. Schoonhoven v 1/03/10 hoofd conservering en restauratie 92 R. van der Schoot m 1/11/09 medewerker beveiliging 93 L. C. Schreuder v 1/01/08 senior educatief medewerker 94 F. Segers v 1/07/09 1/09/10 medewerker restauratieatelier 95 J. Setoe m 1/01/07 medewerker beveiliging 96 M.W.F. Simon Thomas v 1/04/93 senior conservator 97 B.A. Slagman v 1/04/10  senior medewerker financiële administratie 98 M. Sparreboom m 1/05/91 coördinator beveiliging

160 161 Raad van Toezicht

Directie Directiesecretariaat

Marketing en communicatie

Wetenschappelijke staf (conservatoren)

Educatie en publieksbegeleiding

Sector Collectie en Sector Sector onderzoek Presentaties Bedrijfsvoering

Registrars Projectleiding Financiën, automatisering en informatiebeheer

Documentatie, Technische dienst informatie Personeel en organisatie en registratie

Conservering Bewaking, beveiliging en en restauratie veiligheid

Huisvesting en onderhoud

Publieke ruimtes en commerciële activiteiten

162 163 164 165 - Lid kunstcommissie Havenbedrijf Bestuurlijke Rotterdam - Lid stuurgroep restauratie activiteiten Jachthuis Sint Hubertus, Hoge Veluwe, in opdracht van de en neven- Rijksbouwmeester functies Naast deze reguliere werkzaam- heden incidenteel deelname aan directie stedelijke en landelijke adviescom- missies, ad-hoc-adviezen voor cultuurfondsen etc. Sjarel Ex directeur Erik van Ginkel Bestuursfuncties zakelijk leider, plaatsvervangend huisstichtingen: directeur - Voorzitter Fonds Willem van Rede - Secretaris Stichting Museum - Voorzitter Stichting Dance Works Boijmans Van Beuningen Rotterdam, Rotterdam - Secretaris Stichting Lucas van - Lid Amsterdamse Kunstraad, Leyden Amsterdam (tot september 2010) - Penningmeester Stichting H+F - Vicevoorzitter Prins Bernhard Mecenaat Cultuurfonds Zuid-Holland, Den - Deelnemer zonder bestuurslid- Haag maatschap Stichting Willem van - Lid Museumconvent, overleg der Vorm zakelijke directeuren Nederlandse kunstmusea Externe bestuurs­ - Bestuurslid Fundación ArtAids, lidmaatschappen: Barcelona - Bestuurslid Stichting - Bestuurslid ArtAids Nederland, Museumpark, Rotterdam Amsterdam - Bestuurslid Stichting Beeldspoor - Vice-president Fundación Han (collectie Schouwburg, Nefkens, Barcelona Rotterdam) - Bestuurslid Holland Art Cities, Den Haag - Secretaris Stichting Paleis voor Volksvlijt, Amsterdam - Secretaris Stichting Designprijs, Rotterdam - Bestuurslid algemeen bestuur Vereniging Deltametropool - Bestuurslid algemeen bestuur EDBR (Economic Development Board Rotterdam) - Directeurenoverleg Rotterdamse culturele instellingen - Miniconvent (overleg directeuren van de grote Nederlandse musea voor moderne kunst) - CIMAM (International Committee of ICOM for Museums and Collections of Modern Art) - Comité van aanbeveling Stichting Keramiek Promotie Delft - Comité van aanbeveling Stichting VerBEELDing Charley Toorop

166 167 Colofon Boijmans TV Aflevering 1 Opening night Redactie, tekst en productie Medewerkers Museum Boijmans Van Beuningen Boijmans TV Eindredactie en interviews Aflevering 2 Alex de Vries Mooi lelijk Vertaling Lynne Richards Boijmans TV Vormgeving Aflevering 3 Thonik, Amsterdam Verboden af te beelden Druk TDS printmaildata, Schiedam Boijmans TV Papier Aflevering 4 Artic Volume, Casing II Echte nep Uitgave Museum Boijmans Van Beuningen Museumpark 18/20 Boijmans TV 3015 CX ROTTERDAM Aflevering 5 Postbus 2277 Aapjes kijken 3000 CG ROTTERDAM T +31 (0)10 4419400 Boijmans TV F +31 (0)10 4360500 Aflevering 6 [email protected] Recycle www.boijmans.nl

Boijmans TV © 2011, Museum Boijmans Van Aflevering 7 Beuningen, Rotterdam Natte voeten

Boijmans TV Aflevering 8 Vergankelijkheid

Boijmans TV Aflevering 9 Zwarte Piet

Boijmans TV Aflevering 10 Toekomst van de kunst

Boijmans TV Aflevering 11 Schaamte

Boijmans TV Aflevering 12 Om bovenstaande QR-codes te kunnen gebruiken, heb Aflevering je een smartphone nodig met QR-code reader en Flash. Zonder Naam Alle afleveringen van Boijmans TV zijn te zien op arttube.boijmans.nl en te koop via webshop.boijmans.nl Boijmans TV Aflevering 13 To use the QR codes you need a smartphone with Zwaartekracht a QR code reader and Flash. All the episodes of Boijmans TV can be found on arttube.boijmans.nl and can be purchased via webshop.boijmans.nl 168 169 jaarverslag 2010