Norsk Tidend 1-17
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MEDLEMSBLAD FOR NOREGS MÅLLAG KOLSTØ PÅ NORSK > 8-9 – Det er ein motstand og nokre kantar i nynorsk som gjer det veldig fint å lese, seier musikar Hanne Kolstø. INGA DIALEKTKRISE > 19 – I dag er den språklege floraen mykje rikare og mykje rausare, meiner TV2-anker NORSK og vinnar av Kringkastingsprisen Arill Riise. UAR 2017 2017 UAR N MÅLBYTE I FJELL > 4-5 – Me må utvida bruksflata for skulespråket TIDEND til nynorskelevane for at dei skal halda på Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai NR. 1 – jA NR. nynorsken, seier norsklærar Jorid Saure. Kvar blir det av blaudisen? Unge sørlendingar byter ut blaute konsonantar med harde. > 14–17 LLEIARTEIGEN Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai «Hva skjer med Standardspråk heilmjølka?» L Som den observante lesar sik- kert ser, er det bokmål i tittelen. Og Vil du endre standarden språk til Norsk (nynorsk)? ja, det er lov å skriva heilmjølka. Denne endringen vil påvirke alle nye dokumenter som baseres på malen NORMAL. L I sitt forslag til partiprogram ? vil Høgre «Vurdere om språknor- Den vil også sette sidemålsundervisningen du fikk på skolen i et nytt lys. meringen for bokmål og nynorsk skal flyttes ut av Språkrådet.» Leiar i programkomiteen, Torbjørn Røe Isaksen, vil gjere skiljet mellom dei to målformene tydelegare og Ja Nei foreslår å gje jobben til Nynorsk kultursentrum og Det Norske Aka- demi for Språk og Litteratur. Ottar Grepstad seier takk, men nei takk. På den andre sida er det langt meir begeistring. L I rettskrivingsreforma frå 1907 vart dei blaute konsonantane nor- merte ut av riksmål. No er dei også på veg ut av sørlandsdialekta. Kva le- gitimitet har slike endringar om dei ikkje kjem frå det offentlege? Kven skal ha ansvaret for språket vårt? L Ryggmergsrefleksen seier kan- skje at det er nynorsken som vert skadelidande, men i dette tilfellet kan det faktisk verta motsett. Røe Isaksen og Det Norske Akademi for Sidemålet ut av skuggen Språk og Litteratur vil dei tidlegare klammeformene til livs. Dei siste åra har det igjen vorte vanlegast å skriva 2016 BLEI EIT ÅR da vi i målrørsla opplevde avisen i norsk presse. store framgangar. Vi hadde svært god med- MAGNE AASBREnn lemsauke og fekk Stortinget på vår side i Leiar i Noregs Mållag L Forkjemparane for moderat fleire viktige saker. Det var også slik at det bokmål er langt meir moderate enn faktiske talet på nynorskelevar i grunnsko- riksmålsforkjemparane. Det betyr len auka, noko som braut ein tendens med ikkje at dei ikkje finst. For det er langsam nedgang i ei rekke år. Rett nok mange som les avisa. blei det enda fleire bokmålselevar, så den prosentvise andelen blei enda nokre hun- L Argumentet for privatisering er dredels prosent lågare. Likevel er det grunn ofte meir valfridom, men ein risike- til å glede seg over at 160 fleire elevar har EG HAR VORE LEKTOR i norsk og andre fag rer å enda opp med det motsette. Så nynorsk hovudmål i dette skoleåret enn i det i på ein bokmålsskole sidan 1985, og eg har kan det diskuterast om denne frido- førre. ein god del erfaringar frå klasserommet: For men er ei glede eller ei byrde. Dei som ikkje har nynorsk hovudmål, har det første må all språklæring (sjølvsagt også som kjent nynorsk som sidemål. Det dreier den i bokmål) støttast opp med grammatikk- L Lettmelk sju dager i uka? Hva seg om over 85 % av elevane i ungdomssko- kunnskapar, og for det andre er det nettopp om jeg vil ha heilmjølk til lørdags- len og i vidaregåande. Derfor er kvaliteten på slik at grammatikken som inngår i nynorsk- avisa? sidemålsundervisninga svært viktig for heile opplæringa, gjer elevane meir bevisste på bok- ANDREA RYGG NØttVEIT utviklinga av nynorsken. målet dei skriv. Eksempel: Konsekvens i val av kjønn på substantiv – brukar eg «boka» eller EIT VANLEG ARGUMENT frå sidemålsmot- «boken», «døra» eller «døren» på bokmål, «ei standarane er at nynorskopplæringa hindrar bok» eller «en bok»? Eller tenk på bokmåls- elevane i å få optimalt kunnskapsnivå i feilen stadig fleire gjer, bruken av «de» som bokmål. Etter det synet er språk-kapasiteten objektsform: «Guttene skremte de». Utgjeven av Noregs Mållag og hjernen til barn og unge som eit opp- På enkeltord-nivå kan læraren saman- bevaringsboks-system med avgrensa plass: likne bokmålsordet og nynorskordet og på Avisa blir redigert etter Redaktørplakaten. skal eitt språk inn, så må eit anna ut. Men den måten få elevane til å sjå begge formene Tilskrift: Lilletorget 1, 0184 OSLO det er ikkje slik at om ein del nynorsk skal på ein meir bevisst måte. På eit seminar i inn, så må ein tilsvarande del bokmål ut. Bergen som Odda Mållag tok initiativet til Redaktør: Andrea Rygg Nøttveit, [email protected], Språkkunnskap aukar språkkunnskap, og to- i desember, gav lektor Øyvind Indrebø ved tlf. 481 40 342 språklege barn skjønner raskare korleis «det Firda vgs. nokre gode eksempel på korleis d 1–2017 andre» språket fungerer. kunnskapar om dei to norske språka kan gi N I redaksjonen: Det finst lærarar som klagar på at utvida medvit om begge. «Styresmakter» for- Hege Lothe, Erik Grov bokmåls-elevar plutseleg må byrje å tenke klarer kva «myndigheter» er, og «gravferd» Heimeside: www.nm.no grammatikk når dei skal skrive nynorsk. Det forklarer kva ein «begravelse» er. kan tyde på at dei ser på det som heilt greitt Abonnement: 250 kroner per år å lære bort norsk bokmål utan å trekke inn EIN UNDERLIGGANDE TANKEGANG hos Utforming: Språksmia AS noko så byrdefullt som grammatikk. Bokmål sidemålsmotstandarane er at nynorsken er [email protected] NORSK TIDE NORSK har ikkje grammatikk, liksom. på vikande front, og at dette er eit fag elevane 2 L SAGT Eg syns me som er frå bygda skal fokusera meir på å drikka kaffe latte og mindre på å skyta ulv. @TirillHeimdal på Twitter Eg har aldri dansa så mykje på ein Standardspråk kveld før. Dei er gode på swing her i Odda Vendela Kirsebom til Hardanger Folkeblad Vil du endre standarden språk til Norsk (nynorsk)? Du lærer ikkje å køyre bil ved å sitje i baksetet. Du lærer ikkje nynorsk Denne endringen vil påvirke alle nye dokumenter som baseres på malen NORMAL. ved berre å lese nynorsk. ? Den vil også sette sidemålsundervisningen du fikk på skolen i et nytt lys. @SHjelmeland på Twitter Hyttefolk er glade i dialekt og ny- norsk når dei er i butikken, men når me skal kommunisere, ynskjer dei Ja Nei bokmål Reiselivssjefen i Vinje svarar på kritikken frå Odd Nordstoga Æ lure på ka bli det neste er redd dei tek frå oss det aller Illustrasjon: Kjartan Helleve, beste Æ vekje miste NK si dampepølse no må dei jammen slutte å gølse Utdrag frå diktet Ræma 1000 av Atle Rake Nei, det er vel på grunn av at eg snakkar fjøslatin då. Leif Einar «Lothepus» Lothe tek ikkje «Farmen»-tekstinga så tungt «Do Norwegian Nazis/nationalist prefer Bokmål, Nynorsk, or other Sidemålet ut av skuggen variant(s)?» Eitt av dei mange spørsmåla internasjonale internettbrukarar lurer på ifølgje ABC Nyheter i framtida ikkje kjem til å få bruk for. Men den at alle elevar skal møte nynorsk alt frå barne- stadig aukande mobiliteten blant nordmenn er hagealder, og at dei lærer å bruke språka gjen- Synonymordboka.no foreslår også ein god grunn til å ha så mykje nynorsk i nom heile skolegangen. Vi arbeider òg for at altså runeskrift som syno- bagasjen som mogleg. Elevane ved ein skole i styresmaktene skal sette i gang eit positivt side- nym til nynorsk. Takk og godt Akershus kan vi like gjerne finne igjen som målsforsøk for nynorsk, der alle bokmålselevar natt. #nynorsk#kjelde-kritikk#språk lærar på ein barneskole på Stord, som rådmann på eit årskull nyttar nynorske læremiddel og får @rufoss på Twitter i Ål kommune eller som kjøpmann i Sogndal. undervisninga på nynorsk i eitt fag. Der er nynorsk det vanlege språket, og innflyt- Drøymde at regjeringa gjorde tarar utan nynorskopplæring bør ikkje vere dei BARN OG UNGE I DAG badar i eit hav av språk, #nynorsk ulovlig. som spenner beina vekk under det kvardags- og derfor har dei heller ikkje i utgangspunktet @vonbroten_ på Twitter lege språktilbodet til elevane i desse områda. noka frykt for språkleg mangfald, slik eldre Det er hundretusenvis av jobbar unge men- generasjonar hadde. Dermed bør det vere ei Når ei heks frå Nordmør hyler at neske kan få i dette landet der dei må kunne mykje lettare oppgåve å motivere for sidemålet hjartet hennar brenn, spring eg og nynorsk. Ved nyttår gjekk startskotet for den i 2017, og det bør vere mykje å gå på for å gjere slår av radioen, endå eg risikerer å nye, fusjonerte Høgskolen på Vestlandet som sidemålsundervisninga betre. Tidleg start og snåve og bryte bein. skal administrerast på nynorsk, og tingretten mengdetrening er det som gjer susen. Sunnmørsposten-lesar (93) i Bergen skal også administrerast på nynorsk seier si hjartans meining om frå 2017. I næringslivet er nynorsk brukssprå- radiomusikken i NRK ket til alt frå store regionale verksemder som Dyrsku’n i Telemark til nasjonale og interna- Alle desse stereotypane om å sjonale bedrifter som Skogstad sport og Kleven væra mannlig musikar frå bygda! verft. Du ska ikkje drive med synth, du ska ikkje drive med pop, og du ska DET LÆRARSTANDEN MÅ vere bevisst på, er at ikkje bry deg om kva du har på deg! dei skal førebu elevane på å leve og arbeide i eit Språkkunnskap Jeeez! land med to offisielle og sidestilte norske skrift- Daniel Kvammen aka unge språk. Dette er slått fast i overordna språkpoli- “ bonde-Bowie på Instagram tiske dokument frå Stortinget, spesielt i Språk- aukar språkkunnskap, meldinga Mål og Meining frå 2007–2008.