Medlemsblad for Noregs Mållag Kolstø på norsk > 8-9 – Det er ein motstand og nokre kantar i nynorsk som gjer det veldig fint å lese, seier musikar Hanne Kolstø.

Inga dialektkrise > 19 – I dag er den språklege floraen mykje rikare og mykje rausare, meiner TV2-anker NORSK og vinnar av Kringkastingsprisen Arill Riise. uar 2017 2017 uar n Målbyte i Fjell > 4-5 – Me må utvida bruksflata for skulespråket TIDEND til nynorskelevane for at dei skal halda på Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Nr. 1 – ja Nr. nynorsken, seier norsklærar Jorid Saure. Kvar blir det av blaudisen? Unge sørlendingar byter ut blaute konsonantar med harde. > 14–17 Lleiarteigen

Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai

«Hva skjer med Standardspråk heilmjølka?»

LLSom den observante lesar sik- kert ser, er det bokmål i tittelen. Og Vil du endre standarden språk til Norsk (nynorsk)? ja, det er lov å skriva heilmjølka. Denne endringen vil påvirke alle nye dokumenter som baseres på malen NORMAL. LLI sitt forslag til partiprogram ? vil Høgre «Vurdere om språknor- Den vil også sette sidemålsundervisningen du fikk på skolen i et nytt lys. meringen for bokmål og nynorsk skal flyttes ut av Språkrådet.» Leiar i programkomiteen, Torbjørn Røe Isaksen, vil gjere skiljet mellom dei to målformene tydelegare og Ja Nei foreslår å gje jobben til Nynorsk kultursentrum og Det Norske Aka- demi for Språk og Litteratur. Ottar Grepstad seier takk, men nei takk. På den andre sida er det langt meir begeistring.

LLI rettskrivingsreforma frå 1907 vart dei blaute konsonantane nor- merte ut av riksmål. No er dei også på veg ut av sørlandsdialekta. Kva le- gitimitet har slike endringar om dei ikkje kjem frå det offentlege? Kven skal ha ansvaret for språket vårt?

LLRyggmergsrefleksen seier kan- skje at det er nynorsken som vert skadelidande, men i dette tilfellet kan det faktisk verta motsett. Røe Isaksen og Det Norske Akademi for Sidemålet ut av skuggen Språk og Litteratur vil dei tidlegare klammeformene til livs. Dei siste åra har det igjen vorte vanlegast å skriva 2016 blei eit år da vi i målrørsla opplevde avisen i norsk presse. store framgangar. Vi hadde svært god med- Magne Aasbrenn lemsauke og fekk Stortinget på vår side i Leiar i Noregs Mållag LLForkjemparane for moderat fleire viktige saker. Det var også slik at det bokmål er langt meir moderate enn faktiske talet på nynorskelevar i grunnsko- riksmålsforkjemparane. Det betyr len auka, noko som braut ein tendens med ikkje at dei ikkje finst. For det er langsam nedgang i ei rekke år. Rett nok mange som les avisa. blei det enda fleire bokmålselevar, så den prosentvise andelen blei enda nokre hun- LLArgumentet for privatisering er dredels prosent lågare. Likevel er det grunn ofte meir valfridom, men ein risike- til å glede seg over at 160 fleire elevar har Eg har vore lektor i norsk og andre fag rer å enda opp med det motsette. Så nynorsk hovudmål i dette skoleåret enn i det i på ein bokmålsskole sidan 1985, og eg har kan det diskuterast om denne frido- førre. ein god del erfaringar frå klasserommet: For men er ei glede eller ei byrde. Dei som ikkje har nynorsk hovudmål, har det første må all språklæring (sjølvsagt også som kjent nynorsk som sidemål. Det dreier den i bokmål) støttast opp med grammatikk- LLLettmelk sju dager i uka? Hva seg om over 85 % av elevane i ungdomssko- kunnskapar, og for det andre er det nettopp om jeg vil ha heilmjølk til lørdags- len og i vidaregåande. Derfor er kvaliteten på slik at grammatikken som inngår i nynorsk- avisa? sidemålsundervisninga svært viktig for heile opplæringa, gjer elevane meir bevisste på bok- Andrea Rygg Nøttveit utviklinga av nynorsken. målet dei skriv. Eksempel: Konsekvens i val av kjønn på substantiv – brukar eg «boka» eller Eit vanleg argument frå sidemålsmot- «boken», «døra» eller «døren» på bokmål, «ei standarane er at nynorskopplæringa hindrar bok» eller «en bok»? Eller tenk på bokmåls- elevane i å få optimalt kunnskapsnivå i feilen stadig fleire gjer, bruken av «de» som bokmål. Etter det synet er språk-kapasiteten objektsform: «Guttene skremte de». Utgjeven av Noregs Mållag og hjernen til barn og unge som eit opp- På enkeltord-nivå kan læraren saman- bevaringsboks-system med avgrensa plass: likne bokmålsordet og nynorskordet og på Avisa blir redigert etter Redaktørplakaten. skal eitt språk inn, så må eit anna ut. Men den måten få elevane til å sjå begge formene Tilskrift: Lilletorget 1, 0184 OSLO det er ikkje slik at om ein del nynorsk skal på ein meir bevisst måte. På eit seminar i inn, så må ein tilsvarande del bokmål ut. Bergen som Odda Mållag tok initiativet til Redaktør: Andrea Rygg Nøttveit, [email protected], Språkkunnskap aukar språkkunnskap, og to- i desember, gav lektor Øyvind Indrebø ved tlf. 481 40 342 språklege barn skjønner raskare korleis «det Firda vgs. nokre gode eksempel på korleis andre» språket fungerer. kunnskapar om dei to norske språka kan gi n d 1–2017 I redaksjonen: Det finst lærarar som klagar på at utvida medvit om begge. «Styresmakter» for- Hege Lothe, Erik Grov bokmåls-elevar plutseleg må byrje å tenke klarer kva «myndigheter» er, og «gravferd» Heimeside: www.nm.no grammatikk når dei skal skrive nynorsk. Det forklarer kva ein «begravelse» er. kan tyde på at dei ser på det som heilt greitt Abonnement: 250 kroner per år å lære bort norsk bokmål utan å trekke inn Ein underliggande tankegang hos Utforming: Språksmia AS noko så byrdefullt som grammatikk. Bokmål sidemålsmotstandarane er at nynorsken er [email protected]

Norsk Tide Norsk har ikkje grammatikk, liksom. på vikande front, og at dette er eit fag elevane 2 L SAGT

Eg syns me som er frå bygda skal fokusera meir på å drikka kaffe latte og mindre på å skyta ulv. @TirillHeimdal på Twitter

Eg har aldri dansa så mykje på ein Standardspråk kveld før. Dei er gode på swing her i Odda Vendela Kirsebom til Hardanger Folkeblad

Vil du endre standarden språk til Norsk (nynorsk)? Du lærer ikkje å køyre bil ved å sitje i baksetet. Du lærer ikkje nynorsk Denne endringen vil påvirke alle nye dokumenter som baseres på malen NORMAL. ved berre å lese nynorsk. ? Den vil også sette sidemålsundervisningen du fikk på skolen i et nytt lys. @SHjelmeland på Twitter Hyttefolk er glade i dialekt og ny- norsk når dei er i butikken, men når me skal kommunisere, ynskjer dei Ja Nei bokmål Reiselivssjefen i Vinje svarar på kritikken frå Odd Nordstoga

Æ lure på ka bli det neste er redd dei tek frå oss det aller Illustrasjon: Kjartan Helleve, beste Æ vekje miste NK si dampepølse no må dei jammen slutte å gølse Utdrag frå diktet Ræma 1000 av Atle Rake

Nei, det er vel på grunn av at eg snakkar fjøslatin då. Leif Einar «Lothepus» Lothe tek ikkje «Farmen»-tekstinga så tungt

«Do Norwegian Nazis/nationalist prefer Bokmål, Nynorsk, or other Sidemålet ut av skuggen variant(s)?» Eitt av dei mange spørsmåla internasjonale internettbrukarar lurer på ifølgje ABC Nyheter i framtida ikkje kjem til å få bruk for. Men den at alle elevar skal møte nynorsk alt frå barne- stadig aukande mobiliteten blant nordmenn er hagealder, og at dei lærer å bruke språka gjen- Synonymordboka.no foreslår også ein god grunn til å ha så mykje nynorsk i nom heile skolegangen. Vi arbeider òg for at altså runeskrift som syno- bagasjen som mogleg. Elevane ved ein skole i styresmaktene skal sette i gang eit positivt side- nym til nynorsk. Takk og godt Akershus kan vi like gjerne finne igjen som målsforsøk for nynorsk, der alle bokmålselevar natt. #nynorsk#kjelde-kritikk#språk lærar på ein barneskole på Stord, som rådmann på eit årskull nyttar nynorske læremiddel og får @rufoss på Twitter i Ål kommune eller som kjøpmann i Sogndal. undervisninga på nynorsk i eitt fag. Der er nynorsk det vanlege språket, og innflyt- Drøymde at regjeringa gjorde tarar utan nynorskopplæring bør ikkje vere dei Barn og unge i dag badar i eit hav av språk, #nynorsk ulovlig. som spenner beina vekk under det kvardags- og derfor har dei heller ikkje i utgangspunktet @vonbroten_ på Twitter lege språktilbodet til elevane i desse områda. noka frykt for språkleg mangfald, slik eldre Det er hundretusenvis av jobbar unge men- generasjonar hadde. Dermed bør det vere ei Når ei heks frå Nordmør hyler at neske kan få i dette landet der dei må kunne mykje lettare oppgåve å motivere for sidemålet hjartet hennar brenn, spring eg og nynorsk. Ved nyttår gjekk startskotet for den i 2017, og det bør vere mykje å gå på for å gjere slår av radioen, endå eg risikerer å nye, fusjonerte Høgskolen på Vestlandet som sidemålsundervisninga betre. Tidleg start og snåve og bryte bein. skal administrerast på nynorsk, og tingretten mengdetrening er det som gjer susen. Sunnmørsposten-lesar (93) i Bergen skal også administrerast på nynorsk seier si hjartans meining om frå 2017. I næringslivet er nynorsk brukssprå- radiomusikken i NRK ket til alt frå store regionale verksemder som Dyrsku’n i Telemark til nasjonale og interna- Alle desse stereotypane om å sjonale bedrifter som Skogstad sport og Kleven væra mannlig musikar frå bygda! verft. Du ska ikkje drive med synth, du ska ikkje drive med pop, og du ska Det lærarstanden må vere bevisst på, er at ikkje bry deg om kva du har på deg! dei skal førebu elevane på å leve og arbeide i eit Språkkunnskap Jeeez! land med to offisielle og sidestilte norske skrift- Daniel Kvammen aka unge språk. Dette er slått fast i overordna språkpoli- “ bonde-Bowie på Instagram tiske dokument frå Stortinget, spesielt i Språk- aukar språkkunnskap, meldinga Mål og Meining frå 2007–2008. Der (…) Ivar Åsen Nynorsk boken min står det at det skal vere reell jamstilling mellom og tospråklege barn ble brent i hagen mens jeg pak- målformene. Eventuelle endringar i norskopp- ket kofferten og passet for å dra læringa i skolen må vere i samsvar med dei skjønner raskare korleis til England. Helvetes Nynorsk. overordna språkpolitiske føringane. Jeg ba til den gode gud om at jeg n d 1–2017 «det andre» språket ALDRI skulle ha noe med nynorsk Slik det ser ut hos dei politiske partia nå, ligg å gjøre. det heller ikkje i 2017 an til at det skal bli noka fungerer. Kjendisdyrlege Trude Mostue politisk endring i dette, men sidemålet blir eit i eit lengre Facebook-innlegg viktig tema for Noregs Mållag i valåret vi nå om kvifor karakter og eksamen

er inne i. Arbeidsprogrammet vårt går inn for i nynorsk bør fjernast Tide Norsk 3 Lskulemål

Nynorskdiskusjon: – Eg synest nynorsk høyrest smartare og meir akademisk ut. På nett skriv eg gjerne nynorsk for å irritera og vinna diskusjonar, seier bokmålseleven Mats Bogstad. Medelevane Pia Fagerbakke Lunde og Eivind Grimstad har nynorsk som hovudmål. Foto: Andrea Nøttveit

Sidan 90-talet har nynorskdelen i grunnskulen i Fjell vorte halvert. For- skarar ved Univer- sitetet i Bergen vil finna ut kva som kan gjerast.

– Eg skriv oftast bokmål på mel- dingar. Det kjem an på kven eg snakkar med. Handlar det om noko nynorsk-relatert, er det lett å skriva tilbake på nynorsk, men til beste- foreldra mine blir det bokmål, seier Pia Fagerbakke Lunde. 15-åringen går i tiande klasse på Fjell ungdomsskule. Sjølv om ho er oppvaksen i nynorskkommu- nen Fjell på Sotra, er ho ein del av minoriteten som har nynorsk som – Det er ikkje alltid eg gidd å ta fram nynorsken hovudmål i grunnskulen.

Nynorsk minoritet I 1992 hadde nesten 78 prosent av grunn- nynorsk frå første til sjuande klasse, halda på nynorsken. Det å snakka – Læreplanane seier at alle elev- skuleelevane i Fjell nynorsk som tenkte eg at eg like godt kunne halda om språk og språkhaldningar er ane skal meistra både bokmål og hovudmål. Som ei direkte følgje av fram, forklarar 15-åringen. avgjerande, meiner norsklærar nynorsk, og for å få til det må me ha Sotrabrua som opna i 1971, har fol- Han vekslar òg mellom ulike Jorid Saure. tverrfaglege undervisningsopplegg ketalet og elevtala auka kraftig dei målformer på melding og sosiale For å motverka vidare nedgang med nynorsk og bokmål i alle fag, siste 45 åra, medan nynorskdelen medium, avhengig av mottakar. i talet på nynorskbrukarar i Fjell seier Saure. er meir enn halvert. Dette skuleåret – Ofte skriv ein ikkje ord ein har ho dette skuleåret sett i gang I november stemte Stortinget for har berre 34 prosent av grunnskule- gong, men berre bokstavar. Når det eit målstyrkingsprosjekt. Målet er å greia ut om språkdelte klassar i elevane nynorsk som hovudmål. er så kort, er det ikkje alltid eg gidd å løfta og styrkja nynorsken for alle ungdomsskulen. Saure er ikkje i tvil For Eivind Grimstad var det å ta fram nynorsken. Somme tider elevane, uavhengig av målform. om at språkdelte klassar er viktige n d 1–2017 ikkje heilt sjølvsagt at han skulle vert det halvvegs nynorsk, halvvegs I tillegg til norskundervisning for å styrkja nynorskbrukarane i halda fram med nynorsk etter bokmål og halvvegs engelsk, for- delt inn etter målform har dei ar- hovudmålet sitt. barneskulen. klarar tiandeklassingen. rangert skrivekonkurranse for – Dei dreg veksel på kvarandre – Då eg byrja på ungdomsskulen, elevane, inspirasjonsseminar for og vert trygge på eige språk og var eg litt i stuss om eg skulle byta til Språkdelte klassar – Me må lærarane og er i ferd med å laga identitet. Dei vert sterkare saman, bokmål, fordi nynorsk er vanskele- utvida bruksflata for skulespråket ein digital portal med stoff knytt til forklarar ho.

Norsk Tide Norsk gare å skriva. Men sidan eg hadde hatt til nynorskelevane for at dei skal språk og identitet. 4 – Det er ikkjealltideggidd åtaframnynorsken refleksjon rundt språket sitt. Det er tyder på at dei heile tida har ein rar. Det at dei har vurdert å skifta, tru er vanlegast hjå nynorskbruka- av ungdommane i Fjell. norsken og trur ein kan læra mykje språksituasjonen i randsona for ny elevane på Fjell. Han er interessert i har teke turen frå UiB for å møta fungerer. nynorsken i Fjell og kva tiltak som prosjekt for å sjå nærare på kåra for i ferd med å etablera eit forskings ved Universitetet i Bergen (UiB) er R a – Denne språkvekslinga vil eg Professor Endre Brunstad ndso nestudie Forskarar - - seg som noko heilt nytt. tradisjonelle strilelandet definerer sant korleis ungdommane på det tykkjer han det er ekstra interes identitet er ein viktig faktor. Difor viktig rolle, men meiner at også frå Bergen absolutt har spelt ei Brunstad. ungdomsskulen er viktig, meiner i vidaregåande. Det indikerer at ungdomsskulen, men aller mest eit skifte mellom barneskulen og som snakkar stril, seier Mats Bog – Morfar er den einaste eg kjenner S tril –eit døya Forskaren meiner at tilflyttinga nde språk? - - på veg ut døra. kontant. Brunstad nyfiken. [email protected] An Sund, må du reisa heilt ut i Øygarden eller dei hadde før. Skal du ha strilamål nymotens dialekt, som eg ikkje trur strilamålet lenger. Me har ein slags sidan første klasse. stad, som har vore bokmålsbrukar – Noko heilt nytt, smiler Bogstad – Kva er de då? – Nei, svarar Eivind Grimstad – Er de strilar? spør professor – Her på Straume lever ikkje dre seier 15-åringen. a R ygg Nø tt vei t Foto: Andrea Nøttveit fekten av desse tiltaka. nærare ef på vilsjå Brunstad Endre språklege sjølvtilliten Forskar deira. elevane klasse eigen ein i styrkjer den overtydd samla nynorsk å det at om Språkdelt: dei hadde før. hadde dei som eg ikkje trur nymotens dialekt, slags ein har Me strilamålet lenger. Straume lever ikkje “ LFjell kommun Kjelde: SNL nistrasjonsspråk nynorskskal ha admi som Den nyeslåing. kommunen tale omkommunesaman Øygarden intensjonsav ein kommunane og Fjell, Sund X Askøy, Øygarden og Sund X nynorskhar hovudmål som prosent) grunnskulen(34 i halvpartenunder av elevane administrasjonsspråk, men X Straume X 6936 til 24 870 i2014 1971 harfolketalet auka frå X Hordaland X Her på

I 2016 vedtok 2016 I nynorsk Bergen, Fjell mot grensar nynorskFjell har som Administrasjonssentrum: Sotrabrua i Sidan opna Øykommune på Sotra i Mats Bogstad, 15 år Bogstad, 15 Mats Norsklærar er Jorid Saure - e - - - -

-

5 Norsk Tidend 1–2017 LBARNEHAGE

Prosjektet «Nynorske lesefrø» bidreg til å ufarleggjera nynorsk – for både born og vaksne. Spirande leseglede

Når femåringane i Talgje barne- hage er ferdig med leik og moro ute, LNynorske lesefrø går det ikkje mange minutta før ein finn dei ved bokhylla. Heilt på eige X Er eit pilotprosjekt initiert av initiativ dreg dei fram kvar si bok, finn Nynorsksenteret i Volda etter seg ein roleg plass, og set seg til å lesa. modell frå Lesesenteret i Sta- – Med jamne mellomrom får me vanger sitt «Lesefrø»-prosjekt, ein eigen bokkasse frå biblioteket. som er utvikla spesielt for bar- Før fekk me nesten berre bøker på nehagar med mange fleirspråk- lege born. bokmål, men no ber me om å få flest mogleg på nynorsk, fortel Randi S. X Så langt har kommunane Christophersen, styrar og pedago- Sula, Herøy, Jølster, Ål, Lindås, gisk leiar ved Talgje barnehage. Gaular, Skodje og Finnøy delteke. X Målet er å auka tilgangen på Oppskrift frå nynorsk litteratur i barnehagane Nynorsksenteret gjennom betre samarbeid med Barnehagen i nynorskkommunen folkebiblioteka. Finnøy har satsa sterkt på språk, og gjennom prosjektet «Nynorske lese- X Ressursar og tips kjem på frø» har både vaksne og ungar vant nettet våren 2017. Handlag: – Kva dyr er det som kan dukka under vatn, spør Reidun Hagetrø Gard. seg til å bruka nynorsk. Kjelde: Nynorsksenteret Mange ivrige barnehender kjem raskt i vêret når det er høgtlesing av Henrik And. Pilotprosjektet er utarbeidd av Ny- norsksenteret i Volda og har som mål å skapa gode samarbeidsrutinar mel- tophersen var ein del av ungane lesa fleire bøker på nynorsk, har ein Inviterte foreldra med lom barnehagane og folkebiblioteka. skeptiske til nynorskbøker før dei ufarleggjort målforma, seier Chris- Finnøy kommune har vore med på – No held vi på med å utvikla ei starta med prosjektet. Dei tykte tophersen nøgd. «Nynorske lesefrø» sidan hausen 2015. nettside som skal lanserast i løpet av det var vanskeleg å forstå, og var No har lesing vorte ein heilt inte- Ifølgje Merete Meling Kinding- våren. Der skal me leggja ut ei opp- vane med å høyra tekstar lesne på grert og naturleg del av kvardagen i stad, biblioteksjef i Finnøy, har n d 1–2017 skrift, og visa kor enkelt det kan gje- bokmål. barnehagen. barnehagane som deltar i prosjektet rast. Då kan alle som vil, delta, seier Ved å ta i bruk nynorsk har både – Me prøver å bruka ulike måtar jobba ulikt med språk og lesing. Anne Marta Vadstein rådgjevar ved born og vaksne blitt meir komforta- å lesa på. Ungane kan lesa saman, – Nokre har hatt forfattarbesøk, Nynorsksenteret. ble med målforma. kvar for seg, eller me kan ha høgt- andre har hatt ein lesegledar som – Dei tilsette var tidlegare vane lesing for dei. Nokre gonger har me kom og presenterte bøker, fortel ho. – Ufarleggjer målforma med å lesa bokmålsbøker. Ved å ta i bøker med på tur, og les ute i natu- Foreldra i Talgje barnehage vart in-

Norsk Tide Norsk Ifølgje barnehagestyrar Chris- bruk nynorsk meir systematisk, og ren, fortel Christophersen. volverte gjennom morgonmøte med 6 Både biblioteksjefen og barnehagesty skriftforma via øyret, avsluttar ho. lesne høgt for på nynorsk, lærer også i barnehagen. Born som vert nynorske bøker, songar og tekstar norsk på skulen, å bli kjende med born som seinare skal skriva ny nynorsk. Det bør vera ein rett for nare vert trygge på å lesa og skriva legg det grunnlaget for at dei sei stein ved Nynorsksenteret er einig. tanke på overgangen til skulen. Vad ta i bruk nynorsk tidleg, spesielt med raren trekkjer fram kor viktig det er å – Bør vera ein rett fornøgd Kindingstad. å setja for seg sjølv, fortel ein stor kene som er på nynorsk, kjem me til me har på nynorsk. Sjølv bildebø- sjektet starta. etter bøker på nynorsk etter at pro- opplevd ein auke i etterspurnad dei foreldra sjølv til å lesa med borna. kaffi og informasjon. Her oppmoda venstre Trygve (5)og Jørgen (5). Symre (5).Ved sida av henne sit frå lesaå ambulanseboka i fortel mi, Ambulanselektyre: tekst og foto u Ing – Når born møter nynorsk tidleg, – Me har starta å merkja bøkene Biblioteksjefen fortel at dei har nn Gjærde – Eg er mest glad

- - - - - seier Dimmen, og legg til: hagen eller i utkastet til ny plan, gjeldande rammeplan for barne- rett. Slik er det ikkje, korkje i bør vera ein sjølvsagt og lovfest veopplæringa i småskulen. Dette byrjar den formelle lese- og skri å møta skriftspråket sitt før dei skulen. læra skriftspråk når dei byrjar på sjølvbiletet og grunnlaget for å sekvensar for det språklege i opplæringa, åtvarar mot kon for Nasjonalt senter for nynorsk nynorsk. og høgtlesing på bokmål enn barnehagar møter oftare song at fleirtalet av born i nynorske avnynorskkommunar viser til Pirion og Landssamanslutinga krinsar. Barnehageundersøkinga born på skulen i nynorske skule- nynorsk i barnehagane. sekvensane av ikkje å møta nok i opplæringa åtvarar mot kon Nasjonalt se planen for barnehagane Etterlyser nynorsk iramme - – Desse borna har ein rett til Torgeir Dimmen, senterleiar Kvart år byrjar nesten 8000 n ter forter nynorsk - - - nynorsk. bøker og songar på bokmål og bruka og tilby eit mangfald av rammeplanen at personalet skal det er viktig at det blir slått fast i utvikla og ta vare på språket sitt. lege kompetanse, slik at dei kan mulera borna sin nynorskspråk hagar i nynorskdistrikt skal sti rammeplanen får inn at barne- Nynorsksenteret at den nye eit ord. at nynorsk ikkje er nemnd med nye rammeplanen. den endelege versjonen av den råde. Desse momenta må inn i klasse enn born i bokmålsom skriveopplæringa frå første etablera eit grunnlag for lese- og område har andre vilkår for å i barnehagealder i nynorsk ikkje nemnt nokon stad at born til ny rammeplan. Det er heller tematisert nokon stad i utkastet av skriftspråket norsk, er ikkje Nynorsksenteret meiner òg I ei høyringsfråsegn føreslår Han meiner det er påfallande – At det finst to variantar - - - - ningane. ningane. lærarutdan- barnehage- på dei fleste pensum er som språkutvikling skrivehar Barns Høigård Anne S på nynorsk, seier Høigård. forhold til språkstimulering alle stadene ein har eit bevisst utdanningane, så er det ikkje ningane. Slik eg eg kjenner av barnehagelærarutdan arbeidet er fråverande i fleire Eg trur at mykje av haldnings- nehagelærarutdanningane. svikten ligg i mange av bar men er no pensjonist. rarutdanninga i Stavanger, barnehagelæ- undervist ved fast. sitt kulturoppdrag, slår ho er førebuande tiltak. Nynorsk berre å vera eit snevert skule- nynorsk. noko om språkstimulering og nen for barnehagane bør seia klår på at den nye rammepla- veg inn i språklæringa og er song òg er ein veldig viktig seier Høigård. som det rette skriftspråket, lese, blir det ein oppfattar snakkar. Det ein høyrer opp- ikkje skriv heilt slik som ein ket og dialekt. det er forskjell på skriftsprå- ket sitt opplese for å høyra at alle treng å høyra skriftsprå- gar, Anne Høigård, meiner språkstimulering i barneha- nestor innanfor forsking på telja og lesa på dialekt. Men nehagane flinke til gjenfor Ifølgje undersøkinga er bar norskkommunar. Landssamanslutninga av ny gjennomført i samarbeid med som kulturavisa Pirion.no har hagane i nynorskområde Anne Høigård. skriftspråket, åtvarar forskar sjansen til å lytta seg inn i – Bor mest påbokmål hagar syngogles Nynorske barne- Universitetsforlaget vei òg ein del av barnehagane – Eg er stygt redd for at Høigård har i ei årrekkje – Det går mykje vidare enn Høigård understrekar at – Må inn i rammeplanen – Alle lærer tidleg at ein Det viser ei undersøking 75 prosent av alle barne- n n må ikkje bli fråtatt Ol Foto: a v B. Lang B. v norsk. enn ny meir vanleg er bokmål høgtlesing, det gjeld Også når kvar dag. på nynorsk éin song syng minst hagane av barne- 58 prosent vanleg dag. løpet av ein bokmål i songar på eller fleire syng éin åker ------

7 Norsk Tidend 1–2017 Lintervjuet Etter å ha jakta på ein identitet gjennom fem engelskspråklege album, har Hanne Kolstø funne seg sjølv på sunnmørsdialekt. – Då eg laga dei første platene mine, hata eg tekst

– Dialekta mi er jo meg, seier og den var på norsk. Det var veldig – Eg leitar etter ei spegling av det Hanne Kolstø (35). flaut, men då var det berre å gripe indre, å finne meg sjølv i teksten. Og På alle dei seks albuma ho har LHanne Kolstø skamma. overraskingsmomentet i å finne seg gitt ut sidan debuten med Riot X Fødd 1981 Etterpå er Kolstø aller mest glad sjølv i noko du ikkje trur skal tale til Break i 2011, har jakta på identitet for at meldarane meiner språkskif- deg. Det er ei slags forsking på deg vore eit tema i tekstane til den X Frå Sykkylven på Sunnmøre tet kjennest naturleg. Det siste ho vil, sjølv, som kjem ut i tekstane via lit- produktive artisten. Men først på X Har utdanning i utøvande er at det skal vere ein «wow-faktor» teraturen. årets album, Fest blikket, har Kolstø rytmisk musikk ved Universi- som tar merksemd vekk frå musik- våga å ta i bruk den klangrike Sykk- tetet i Agder ken. – Nynorsk er mitt språk ylven-dialekta som ber i seg så my- – I starten var eg veldig oppteken På spesialutgåva av Fest blikket på X Albumdebuterte i 2011 med kje av identiteten hennar. Det steget av å syngje på engelsk, fordi eg ville kvit vinyl, følgjer det med eit tjukt Riot Break. Deretter kom er ho glad for at ho endeleg tok. FlashBlack (2012), Stillness at melodien og røysta og lyden av teksthefte som nesten liknar ei lita – Eg føler meg heilt enormt fri. Eg and Panic (2013), Forever orda skulle vere i fokus, og så kunne diktbok. Der har Kolstø skrive ned kjem nærare både meg sjølv og dei Maybe (2014), While We Still folk høyre etter på teksten viss dei tekstane på Sykkylven-dialekta ho eg snakkar til, og det er så fint og så Have Light (2015), Live at ville. Det eg hadde imot norsk, var syng med. skummelt, seier Kolstø når Framtida. Tøyenkirken og Fest blik- nettopp at då var det orda som stod Men når ho oppdaterer artistsida no møter henne på Kulturhuset i Oslo. ket (begge 2016) i fokus; då var musikken berre noko si på Facebook, er det på nynorsk. som backa opp teksten. Sjølvsagt. Naturleg språkbyte Det å gi X Nominert til Spellemannpri- Etter kvart som ho har arbeidd – Eg føler at det er mitt språk. Eg ut eitt album i året har blitt ein rutine sen i kategorien Årets pop- med norske tekstar, har Kolstø kunne aldri ha skrive på bokmål, det album i 2012 og Årets pop- for Kolstø. Men sjølv om ho er godt funne ut at ein ikkje treng vere Stein blir heilt fjernt for meg, seier Kolstø, solist i 2013, 2014 og 2016 van med både femmarar, seksarar og Torleif Bjella eller deLillos sjølv om som røper at ho er meir enn gjen- nominasjonar til Spellemannprisen: X Vann Forbildeprisen på ein syng på norsk. Med abstrakte, nomsnittleg medviten om å halde Den «botnlause skamma» over å Bylarm i 2014 ofte ordknappe og biletrike tekstar på målet. utlevere seg sjølv og vise seg fram, har ho funne ein naturleg plass for – Eg kjeftar på folk heimanfrå X Har tidlegare spelt i banda kjem tilbake kvar gong eit nytt album Love:Fi, Thelma & Clyde morsmålet i det musikalske uttryk- som skriv bokmål på e-post. Hallo, er ute og platemeldingane tikkar inn. og Post ket sitt. kvifor gjer dei det? Nokon seier at – Det er like sårbart kvar gong. dei ikkje blir forstått på nynorsk. Det blir aldri rutine, seier Kolstø. Ho Engelsk kamuflasje – Då eg Men viss vi sluttar å bruke det, så fortel at det ambisiøse prosjektet laga dei første platene mine, hata forstår i alle fall ikkje folk det. med å gi ut eitt album i året eigent- noko som berre kom. Eigentleg var eg tekst. Musikken berre rann ut av leg er ein måte å takle skamma på: planen å lage eit reint instrumental- meg, men det var så keisamt å setje Aasen-byste i stova I tillegg – Det handlar om å sensurere seg album, utan ord – men i det opne seg ned og skrive den forbaska tek- til nærleiken til dialekta og heim- sjølv mindre. Tidsfristen tvingar deg musikalske landskapet fann Kolstø sten, ler Kolstø. staden på tjukkaste Sunnmøre, finn til å gi litt slepp på sjølvsensuren. plutseleg ein «hemmeleg inngangs- Dårleg sjølvtillit når det gjaldt Kolstø også ein estetisk nerve i ny- Når du har litt dårleg tid, må du lik- port» til å byrje å ta i bruk dialekta. skrivinga gav henne ein ekstra norsken. som ta det som kjem. Passande nok skjedde det i Tekstfor- grunn til ikkje å syngje på norsk. – Det er ein motstand og nokre fattarfondet si leilegheit i Firenze, – Eg tenkte at når eg skreiv en- kantar i nynorsk som gjer det veldig – Det datt berre ut Det å der ho jobba med plata. gelsk, kunne eg sleppe unna med fint å lese. Bokmål er så polert. Det byrje å syngje på norsk, var også – Det datt berre ut ei setning, kva som helst. glir liksom berre. Nøkkelen til å få grep om tekst- Difor er det ikkje til å undrast skrivinga fann Kolstø i litteraturen. over at Ivar Aasen-bysta som står Ho laga seg ein rutine med å lese; i heime i stova hos Kolstø, er det ku- byrjinga særleg bøker om psykologi laste ho eig. n d 1–2017 Det er ein motstand og og filosofi, seinare meir og meir – Besteforeldra til kjærasten “ romanar og dikt på nynorsk. Frå lit- min skulle flytte frå huset sitt, og så nokon kantar i nynorsk som gjer teraturen kan ho hente med seg ord, spurte dei: «Kva skal vi gjere med setningar, stemningar eller bilete den bysta?» Då fekk eg heilt frys- det veldig fint å lese. Bokmål er som hjelper henne med å gi form ningar. til sine eigne erfaringar og vanskar Runar Bjørkvik Mæland Framtida.no Norsk Tide Norsk så polert, det glir liksom berre. med å vere menneske. 8 tvingar seg lage å til eit nytt album kvart år. Kolstø, tidsfrist, Hanne ein seier mot som jobbar du når får det du og spenning, utan noko ut ikkje Eg gitt kunne stand. Presset: Foto: Andrea Nøttveit – Det må vere Det må – spekka mot med - 9 Norsk Tidend 1–2011 Lmålnytt – Pinleg at staten bryt eigne lover ner. Mållova er tydeleg på at ein har – Eg er oppteken av at statlege Informasjonsrådgjevar i rett på alle administrative statlege skriv organ både kjenner og følgjer Fjell kommune, Vigleik på nynorsk, men dette vert i stor grad reglane i mållova. Språkrådet fører oversett. Det er eit kjempegap mellom tilsyn med målbruken i staten på Brekke, har ført statis- krava og det som blir praktisert, slår vegner av Kulturdepartementet. Vi Brekke fast. har difor sendt brev til Språkrådet og tikk over målforma i I 2010 gjorde han ei liknande teljing i bede dei om å minne statlege verk- mindre skala i samband med at Språk- semder om kva reglar som gjeld. statlege skriv. rådet gjennomførte ei undersøking om Språkrådet har gode verktøy for å – Det er nedslåande tal at om lag 80 språkbruken i nynorskkommunar og rettleie statsorgana og kan jobbe prosent av statlege skriv frå sentrale språknøytrale kommunar. systematisk med dette. Eg vonar at organ er på bokmål, seier Vigleik Brekke har no sendt ei samleklage til det vil gje den beste effekten på sikt, Brekke, informasjonsrådgjevar i Fjell Kulturdepartementet. svarar Fredriksen. kommune. Han meiner staten bør påleggja seg Brekke er glad det vert reaksjo- Han fekk nyleg Målkipo av Sotra sjølv ein frist og rydda opp i det han nar, men er usikker på om tilstrek- Mållag for innsatsen som språkrøktar meiner er dårleg språkkultur. keleg at Språkrådet reagerer. i det offentlege. I perioden april–juni – Kulturdepartementet må ta affære – I tillegg bør Kulturdeparte- Nedslått: Informa- 2016 har Brekke registrert alle statlege og sjå til at staten følgjer reglane. Det mentet krevja at alle departementa sjonsrådgjevar i Fjell skriv til kommunen og kva målform er behov for opplæring og haldnings- utarbeider ein plan/tiltaksplan som kommune, Vigleik dei er skrivne på. endring, som må forankrast på toppen, sikrar at avvika vert lukka. I denne Brekke, er skuffa Frå statsministerens kontor og seier han. samanhengen er opplæring og over staten, men departementa var 36 av i alt 38 skriv på språkleg kompetanse hjå medarbei- skryt av Fylkesman- bokmål, altså 95 prosent. Hjå andre sen- Kulturdepartementet: – Har darane avgjerande. Staten kan ikkje nen i Hordaland, som trale statlege organ var stoda litt betre. sendt brev til Språkrådet leva med at mållova vert broten slik sender skriva sine på Her var 29 prosent av skriva på nynorsk. Statssekretær i Kulturdepartementet Bård vi har påvist, skriv Brekke i ein e-post. nynorsk. – Det er pinleg at ikkje staten bryr Folke Fredriksen kommenterer følgjande i Andrea Rygg Nøttveit Foto: Andrea Rygg Nøttveit seg og bryt sine eigne lover og føreseg- ein e-post frå kommunikasjonseininga: [email protected] Høgre-forslag: Språkrådet kan mista rettskrivingsansvar

Både Det Norske Aka- Isaksen, som også leier program- arbeidet i partiet, peikar på at mange demi for Språk og andre land ikkje har offentlege organ som driv med språknormering, men Litteratur og Nynorsk private institusjonar som akademi og liknande. kultursentrum er – I norsk samanheng har me rela- overraska over å bli tivt nyleg gått bort frå samnorsktan- ken, og i dei siste rettskrivingsrefor- foreslått til jobben. mene har fleire av dei tradisjonelle klammeformene blitt tillatne igjen. Å Språkrådet har i dag fullmakt til å flytta språknormeringa ut av Språk- endra skrivemåte og bøying av ord i rådet kan gjera at både bokmål og ny- bokmål og nynorsk, og til å fastsetja norsk får eit tydelegare særpreg, seier skrivemåten av nye ord i norsk. Det vil Isaksen til Framtida.no. det kanskje bli slutt på, om Høgre får Han nemner som eksempel at Det n d 1–2017 viljen sin etter stortingsvalet i haust. Norske Akademi for Språk og Lit- I utkastet til nytt partiprogram teratur, som normerer den uoffisielle seier eitt av punkta at Høgre vil språkforma riksmål i dag, kunne tatt «Vurdere om språknormeringen for over normeringa av bokmål – medan Språkskilje: Torbjørn Røe Isaksen, leiar for programkomitéen i Høgre, trur bokmål og nynorsk skal flyttes ut av til dømes Nynorsk kultursentrum nynorsk og bokmål kan få tydelegare særpreg om andre enn Språkrådet Språkrådet.» kunne fått ansvaret for nynorsken. får ansvaret for å normera språka. Foto: Hans Kristian Thorbjørnsen / Høgre

Norsk Tide Norsk Kunnskapsminister Torbjørn Røe – Har desse institusjonane ressur- 10 Høgre-forslag: Språkrådet kanmistarettskrivingsansvar Store Ordbok. Den digitaliserte ut gjort med Det Norske Akademis oss, seier Heyerdahl. posisjonen, det ville bety mykje for tanken. interessant, og er ikkje framand for før Framtida.no kontaktar han. har ikkje høyrt noko om forslaget Språk og Litteratur, Nils Heyerdahl, Preses i Det Norske Akademi for « – Heyerda er noko sparetiltak. ført midlar. Det er ikkje sikkert dette dera, og det kan henda dei må få til sar nok til å driva språknormering? oppgåva då kjem med tilstrekkelege gåva skal ferdigstillast i 2017. Han peikar på arbeidet dei har – Eg synest forslaget er «meget» – Det er noko av det me må vur Heyerdahl tek atterhald om at M eget» interessant eget»

Eg håpar at me kan få den hl:

- - - Heyerdahl. har vore hovudfienden, avsluttar målet frå kvarandre er logisk. tanke om å skilja nynorsken og bok på faktisk bruk, seier Heyerdahl. ulike former. Me vil basera norma er så omfattande. Det finst så mange er ei interessant oppgåve fordi det ratur og presse. Å normera bokmål lag det som blir brukt i kurant litte- trum kantaover nynorsknormeringa. miteen foreslår at Nynorsk kultursen kjent med at leiaren for programko- frå Høgre, men heller ikkje han var tar Grepstad har høyrt formuleringa Direktør i Nynorsk kultursentrum Ot G godta. ressursar og eit mandat dei kan repstad: –Nei ta – For oss er det samnorsken som Han tykkjer Røe Isaksen sin – Normeringa må ha som under

kk

- - - - har vore styreleiar i Språkrådet. draget, seier Grepstad, som tidlegare ikkje ei privatisering av dette opp- merer dei to språka, og me ynskjer sterk tradisjon for at Språkrådet nor ynske er at me takkar nei. Det er styret vil ha det siste ordet, men mitt Dette er eit strategisk spørsmål der for legitimiteten for Wetås: –V ken vore at dei to målformene skal fundamenta for normeringspolitik vikla etter årtusenskiftet, har eit av samnorskpolitikken vart offisielt av Isaksen? andre. skilja dei to målformene frå kvar tykkjer òg at det er ein dårleg idé å Språkrådet Åse Wetåsi Direktør – Han driv jo litt høgttenking. – Nei, eg gjer ikkje det. Etter at – Skjønar du argumentet frå Røe ik tig

- - - - Framtida.no R A Språkrådet. Kulturdepartementet og til slutt ansvar, først for Stortinget, seinare Noreg alltid har vore eit offentleg forklarar Wetås. oppstår unødige skilje i normeringa, normerast saman, slik at det ikkje tek tid å byggja opp, avsluttar Wetås. har Språkrådet, og det er noko som språkobserversjon i tankane. Dette normeringskunnige med langsiktig skjer på trygt vitskapleg grunnlag, av Vidare er det ekstremt viktig at det når normering skjer i det offentlege. samfunnet. Det er veldig godt sikra legitimitet i det norske språkbrukar gaste er at me har ei norm med stor teten til rettskrivinga. Det aller vikti u ndre – Det trur eg er viktig for legitimi Ho peikar på at normeringa i r B. Mæl B. nar seier Vågeseier pressemelding. ei i komeordet har språket, i for bli å vanlege folk gjer. hov for skildra å som innsatsen be etterlengta dekkjer eit det ordetsyner til at populariteten Ole Våge Språkrådet i meiner nyttårstale.ets Seniorrådgivar tematikken opp berg fjorår tok i Sol- Erna statsminister at etter Ordet fekk veldig eit oppsving ord. årets til dagsintegrering» høgskole (NHH),har kåra «kvar professor ved Noregs handels Språkrådet Gisle og Andersen, Å 100 press.under Kommunen får nynorsken region der ein i er språk nynorsk og til haldning vekt medviten Timeei på at har grunngjevingaleggI si juryen nynorsk har som målform. som kommune eller fylkeskommune Språkrådet, med beid ein til går Kulturdepartementet samar i ber. Prisen, vert som av delt ut Norske Teatret Oslo i novem i markering ei leland Det under i turminister Linda Hofstad Hel norskkommune av kul 2016» - fekk «Årets ny utmerkinga (H) Ordførar nynorskkommune T juryengrunngiving.seier si i nødvendig, ikkje er seriar og mar av skandinaviske dubbing at - fil nabospråka til gar Norden. i for byggje å positive opp haldnin og publikum nordisk ungt sjere eit språkprisdens for 2016 enga å NRK-serien Språkpris Skam» til ime er årets er ime rets nyord rets – Me trur at dette treffande dette at trur Me – på døme godt «Skam» eit er 000 i prispengar. i 000 a R ygg Nø Reinert Kverneland «Skam» an

tt d

vei fekk Nor

t , - - - - -

------

11 Norsk Tidend 1–2017 LnynorskstafettEN 3580 kilometer for målsaka Eit tilbakeblikk på Nynorsk- stafetten 2016. For fjerde året på rad dekorerte Noregs Mållag og Norsk Målungdom ein bil, fylte han med materiell, og reiste på nynorskstafett. I løpet av 19 dagar stogga bilen i 22 kom- munar fordelte på tre fylke. – Det er utruleg moro å reise med Nynorskstafetten, seier Magne Aasbrenn, leiar i Noregs Mållag. Nynorskstafetten starta i heimbyen hans, Fredrikstad, før vi rulla vidare til Gausdal, Lillehammer, Sør-Fron, Nord-Fron, Sel, Vågå, Lom, Skjåk, Lesja, Dovre, Rauma, Vestnes, Sandøy, Midsund, Molde, Aukra, Fræna, Gjemnes, Aure, Surnadal og Sunndal. Mållagsleiaren og leiar i Norsk Målungdom, Synnøve Marie Sætre, fekk innhaldsrike dagar på Nordmøre, og var mellom anna med på å skipe oppatt Eide og Fræna Mållag etter tjue år utan aktivitet. I tillegg til å vitje ei rekkje barnehagar og barne-, ungdoms- og vidaregåande skular vart det møte med 15 ordførarar eller andre kommunerepresentantar. – Det er veldig gjevande å treffe ordførarar, skulelei- ing og dei tilsette i barnehagar og på skular, seier Magne Aasbrenn. Han peikar på at nokre kommuneadministra- sjonar blir minna på å bruke meir nynorsk, medan andre får ros for at dei medvite brukar nynorsken i den kom- munale kvardagen. På kveldstid hadde lokale mållag laga til heile 13 ulike tilskipingar, der eit svært breitt spekter av emne vart tekne opp. Erik Grov [email protected]

Leseglede: Hege Lothe frå Noregs Mållag og Eldbjørg Kopsland Bø frå Gausdal dialekt- og mållag møtte dei eldste ungane i Follebu FUS barnehage i Gausdal. Alle foto: Noregs Mållag n d 1–2017

Språkkafé: Sunndal Mållag inviterte til språkkafé på bibliote- Aasen og ballongar: Ungdomane i 6. og 7. klasse på Marlo skule ket med godt oppmøte og god prat. Synnøve Marie Sætre, leiar i i Skjåk har fått Tuss og Troll, ballongar og ein skuletime om Ivar Norsk Målungdom, i framgrunnen. Aasen og nynorsk. Norsk Tide Norsk 12 LLandet rundt

Bergenskonferansen 25.–26. mars For andre gong vert Bergenskonfe- regionalspråk og kva språksamlinga ransen skipa til. Helga 25.–26. mars vil ha å seie for språkforskinga i Ber- er det duka for spanande emne i Ber- gen. Konferansen vert arrangert av 3580 kilometer for målsaka gen. Det vert snakk om integrering og Hordaland Mållag, Bergen Mållag og nynorsk, nynorsk som kommune- og Universitetet i Bergen. Landsmøte på Sandane Norsk Målungdom inviterer inn til landsmøte fredag 31. mars–sundag 2. april. Landsmøtet vert i aulaen på Firda vidaregåande skule på Sandane. Daniel Kvammen på skuleturne i Hallingdal I januar har den populære artisten greidd å kapre Daniel Kvammen til vitja alle ungdomsskulane i Halling- ein turne på heimebane midt i trav- dal. Det er Hått Halling, eit prosjekt i laste innspurten med lansering av ny regi av Buskerud Mållag som arran- plate, seier prosjektleiar Heidi Mol- gerer turneen. stad Andresen, til avisa Hallingdølen. – Me er svært glade for å ha Tente over 10 000 kroner Mållaget Ivar Kleiven i Gudbrandalen fylkesmållag er med i Grasrotande- fekk inn heile 10 431 kroner frå Gras- len. Mange mållag har ingen eller rotandelen i 2016. Dei er eitt av dei meir moderate inntekter frå ordninga. mållaga som har klart høgst inntekter Valdres Mållag fekk til dømes inn 110 frå denne ordninga. I alt 51 lokal- og kroner. Fritt Ord-støtte til Stjørdal Stjørdal Mållag har fått støtte frå Fritt Aasen kjem til Stjørdal – igjen» som Ord. Laget får 30 000 kroner i støtte tek sikte på formidling av nynorsk til eit prosjekt dei har kalla «Ivar skjønn- og faglitteratur.

Bilete av det mel- lombelse styret: Frå venstre: Synnøve Valle, Øyvind Fenne, Odd Arne Halaas, Rune Iver- sen og Anne Berit Myr- bostad. Anne Kringstad Grønvik er også i styret. Foto: Magne Aasbrenn Eide og Fræna Mållag er oppattskipa – Det har vore stor interesse for å var til stades på møtet. Eide og Fræna starte opp att, og mange er interes- Mållag i Romsdalen har ikkje hatt ak- «On the road again»: Kvar haust i fire serte i å melde seg inn og skape ak- tivitet sidan 1996. år har Mållaget dekorert ein bil og lagt tivitet, seier Øyvind Fenne, mellom- – Dei to kommunane Eide og ut på Nynorskstafett. bels leiar i laget. Magne Aasbrenn, Fræna skal slå seg saman, og dette leiar i Noregs Mållag og Synnøve Ma- vert den viktigaste saka å følgje med rie Sætre, leiar i Norsk Målungdom, på vidare, seier Øyvind Fenne.

Riddarspranget Forfattar Olav Gullik Bø har dramati- på Leirhol som hentar den vakre Skår- sert den kjende soga om Riddarspran- vangssola frå garden til festarmannen get, og spelstykket er utgjeve som eit hennar, Ivar Gjesling. Kløfta Riddar- hefte på Kvitvella Forlag, som er drive spranget ved elva Sjoa er med på å av Nord-Aurdal Mållag. Det melder halde liv i segna om Sigvat som hoppa avisa Valdres. Soga handlar om Sigvat over kløfta med jenta i armane. Barnebøker til barnehagane Kvinnherad Mållag har gjeve tre barnehagar ti barnebøker kvar, melder Kvinn- herdingen. Før jul fekk borna besøk med høgtlesing av nestleiar i Kvinnherad Mållag, Øystein Skjæveland. n d 1–2017 Mållagskalender Stafettveksling i Sør-Fron: Erik Stenumgaard, varaordførar i Sør- Sveio Mållag og Tinn Dialekt- og Mållag er to lokallag som kvart år gjev ut ka- Fron kommune, tek gjerne sin stafettetappe for nynorsken. Her er lender. Sveio Mållag har lokale bilete saman med dikt skrivne av elevar i kom- det Hege Lothe frå Noregs Mållag som leverer stafettpinnen vidare.

munen, medan Tinn presenterer bilete frå alle bygdelaga i kommunen. Tide Norsk 13

Dei blaude konsonan- tane er i ferd med å bli harde. Bibliotekar og blaudisforkjempar Birgitte Kleivset mei- ner sørlendingar bør bli stoltare av dialekten sin.

– Du skal ha blaudis? Det er den det. Marit Paulsen på Dampbageriet i Kristiansand peikar på ei rad delikate stykke merkte med marsipankake. 24-åringen må medgje at ho måtte tenkje seg om to gonger då bestillinga kom, for blaudis har ho ikkje høyrt på evigheiter. Kristiansandaren merkar at dei blaude konso- nantane er på hell, særleg blant dei som er yngre enn henne. 24-åringen har inntrykk av at folk over 25 framleis har blaude konsonantar, medan dei som veks opp no, ikkje har det. – Eg synest det er veldig synd at dei forsvinn, for eg merkar sjølv at når eg er ute og reiser, så saknar eg sørlandsken, smiler ho. – Men rægår seier me framleis, legg ho til.

Eit overflødig språktrekk Dei siste fem- ten åra har dei blaude konsonantane byrja å trek- kje seg attende, særleg i Kristiansand og austover langs Skagerakkysten. Professor emeritus ved Universitetet i Agder, Martin Skjekkeland, viser til Sissel Kostøl si masteroppgåve frå 2002, der til- bakegangen for b, d, g-uttalen kom klart fram. – Dei blaude konsonantane er på sett og vis eit overflødig språktrekk, som ikkje har nokon funk- sjon i å skilje ord frå kvarandre, seier Skjekkeland, som sjølv kjem frå Kvinesdal. blaude konsonantar Likevel finst det unntak. Ei sørlandsk rude, er L ikkje det same som ei rute. Førstnemnde handlar X Dei stemte (blaute) konsonantane b, d, g om vindaugsruter, medan det andre viser til ei erstattar dei ustemte (harde) konsonantane bussrute. p, t, k X Området med blaute konsonantar vert «Æ ÆlskÅr de bløde» Dialektutviklinga er gjerne kalla «den blaute kyststripa» og noko sørlendingane har byrja å få auga opp for strekkjer seg frå mellom Arendal og Tvede- dei siste åra – ja, kanskje er me vitne til ei aldri så strand i aust til midt på Karmøy i vest lita dialektvekking langs bibelbeltet. Det heile byrja då universitetsbibliotekar X Fenomenet kom truleg til dei sørlegaste Birgitte Kleivset var til stades på eit bygdearran- delane i Noreg og Sverige frå Danmark på gement i heimbygda Søgne. Ein av foredragshal- 1300-talet, altså før dansketida. darane nemnde i ei bisetning at dei blaude konso- X På eitt tidspunkt slutta dei blaute konsonan- nantane var i ferd med å forsvinne. tane å virke, slik at nye lånord ikkje fekk blaut – Det var noko eg kjente igjen. Det er jo noko konsonant kjenslemessig i dette. Det har med historia til Kjelde: SNL Sørlandet å gjere. Det er jo identiteten vår, seier Kleivset engasjert. n d 1–2017 Etter føredraget la ho ut eit innlegg på Face- book der ho fortalde om dialektutviklinga og – Det er mykje humor i det, difor passar det spurte etter kva ord det var snakk om. Responsen godt i sosiale medium. Men eg trur òg at dette var lét ikkje vente på seg. Alle orda som vart lista opp, noko folk hadde behov for å setje ord på, seier vart utgangspunktet for ein blogg. Seinare kom Kleivset. nettstaden blaudis.no og Facebook-støttegruppa I 2013 gav Kleivset ut Blaude konsonanter

Norsk Tide Norsk «Æ ælskår de bløde/blaude konsonantane». – 1000 sørlandske ord og uttrykk, saman med – Eg synest me burde kalle oss Eg – 14 blaudisar Birgitte Kleivset,Birgitte framfor Universitetet Agder. i Werrrrgeland:

Det var ein del diskusjon om Wergeland– Det om vardiskusjon del ein skarra blaude ellerkonsonantar men konstaterer rulla r-en, på han, hadde blaudisentusiast Foto: Andrea Rygg Nøttveit dig, nesten litt barnsleg, seier ho. ikkje korrekt og kan oppfattast litt tafatt og einfal står når eg seier Oslo, er jo ikkje at dei ikkje blir forstått. Alle for Sør- og Sørvestlandet. sjen til dialekttrekket som er karakteristisk for «slappe». Med prosjektet håpar ho å heve presti som ho karakteriserer som litt «mjuke» og medan b-en er så blaud som du får han. kan det kome ein stemt blaudis Kvar – «Blaudis»: noko gong skal feirast det er med nyord som prosjekt er eit sørlandsk konversasjonsleksikon arbeid med grafisk designar Kine Halland. Neste fjor kom språkforskar Ingrid Kristine Haslund. I oktober i – Grunnen til at folk legg om når dei kjem til Ho tykkjer det er gøy å uttale dei Kleivset nærast tørrspyttar ut den harde p-en, – Dei er jo ikkje harde. I staden for ein skarp – Kva er det med dei blaude konsonantane? , forklarar, Kleivset. Sørlandsk pegebog for dei minste, eit sam nyhedsunnvigår kage i staden for b. Foto: Andrea Rygg Nøttveit og kake kjøbestopp. blaude orda, . Men det er - p, - - - tilbakegang. over, forklarar dialekteksperten. at det er nokså sterk tilbakegang frå 2005 og ut ter regelen ikkje skulle vere. Undersøkingar viser kje tvil om at dei med å krympe. Agder er området med skjer også på Karmøy. Også i midtre bygder på av dei området frå Kristiansand og austover at bruken og Tvedestrand i aust. Det er først og fremst i legaste delen av Karmøy i vest til mellom Arendal konsonantane. Området strekkjer seg frå den sør av desse har han sjølv skrive. Skjekkeland rader av bøker om dialektar. Fleire per). som å etter ein lang vokal, men det finst nokre unntak, ein stemt Desse ustemde konsonantane blir erstatta av p, t nant nårp, Regelen er at det blir overgang til blaut konso- T ilbak – Det kjem inn harde konsonantar der det et Ifølgje professor Martin Skjekkeland er det ik Han viser kart over utbreiinga av dei På kontoret sitt på Universitetet i Agder har blaude konsonantane går tilbake, men det sidde (sitte), e b, d b, gang på 2000-tale ellerkstår etter ein vokal inni ordet. eller blaude kobber (kopper) og g. Helst skal konsonanten stå blaude konsonantane i dag er i konsonantar i ferd t

pebber (pep- blaude - - - - 15 Norsk Tidend 1–2017 «Kjøddhaue»: Birgitte Koppemager sine design sel som «hakka møkk» på Berge Libris. Foto: Andrea Rygg Nøttveit

Han forklarar at dei blaude konsonantane først vert erstatta i samansette ord, og trekkjer fram døme som språkreise og motepress. Bortfallet av b, d, g skjer òg ofte først i slutten av orda, som i kjennskap, ut og tok.

Reisa over Skagerak Ingen veit akkurat når dei blaude konsonantane kom til Noreg, men ifølgje ekspertane er det eit fenomen som må ha starta i Danmark midt på 1100-talet. – Alt på 1200-talet ser ein nokre eksempel på blaude konsonantar i norske skriv, men det kan vere ein glipp der danske former kjem inn. Men på 1300-talet er det tydeleg at blaude konsonantar har tatt plass i kystmåla på Agder og i Rogaland, forkla- rer Skjekkeland. – Eg trur ikkje det er mange som seier det lenger, Dei blaude konsonantane har med andre ord ik- men det er jo gøy, smiler Høland. kje samanheng med det vi kallar «dansketida», som starta med reformasjonen i 1536 og varte heilt til – Lite å gjere med det På Universitetet i Agder 1814. er ikkje Skjekkeland i tvil om at det er meir stoltheit – Prosessen med overgang til blaude konsonantar rundt dialektane i sør no enn før. etter vokal må ha slutta på eit tidspunkt, truleg tidleg – Men den bevisstheita har ikkje nådd det å be- på 1700-talet. Vi har nemleg ein del ord som ikkje vare dei blaude konsonantane, slår han fast. har fått blaude konsonantar. Det heiter til dømes å – Kva synest du om at dei blaude konsonantane for- pruta, å prata, staut, ein døyt, kaut og ei skøyta, forkla- svinn, Skjekkeland? rar Skjekkeland. – Det har skjedd så mykje språkendringar opp Dette er ord som me har lånt frå hollandsk etter gjennom språkhistoria. Det er berre ting som skjer, at mekanismen med overgang til blaude konsonan- og som ein må godta. Det er lite å gjere med det. Ein tar hadde slutta å verke. kan synast det er synd, men slik er det. Eg som er Folk som skal imitere sørlendingar, kan difor slite oppteken av språk og identitet, synest likevel det med å skjøne når det skal vere blaude konsonantar. er litt merkeleg at ikkje dei unge held fast på sitt – Ord med blaude konsonantar må nesten lærast sørlandske identitetsmerke – dei blaude konso- ord for ord, det er ikkje noko automatikk, difor kan nantane. Overgangen til p, t, k skjer nok ofte ganske det vere vanskeleg å vete kva ord som skal ha blaude ubevisst. Det er ei forenkling i språket som skjer, konsonantar, konkluderer Skjekkeland. etter mønster frå det ein kan kalle «fellesnorske Han understrekar at langt i frå alle dialekttrekka former» eller «normalnorsk» – i hermeteikn. i sør er på veg bort, sjølv om tendensen er at unge normerer språket sitt, og legg bort dei mest markerte Status Koppemager Kleivset trur at tilbakegangen særdraga. til dei blaude konsonantane har samanheng med sta- tusen til sørlandsk – eller mangel på denne. Koppemager Birgitte I tillegg til å vere – Det er mange frå min generasjon, som er fødde bibliotekar og forfattar, er Birgitte Kleivset kop- på 70-talet som har vore heime. Både me, mødrene 17-åringane Oda Sofie Pettersen og Sofie Sødal frå Søgne går på vidaregåande i Kristiansand pemager. våre og bestemødrene våre. Me har ein dialekt, og så Frå Søgne til byen: og har ikkje merka at dei blaude konsonantane forsvinn. Foto: Andrea Rygg Nøttveit På Berge Libris kan dei melde om at koppane med merkar ein at han ikkje er god nok lenger. Ein kjem sørlandske kraftuttrykk sel som «hakka møkk». på barneskule og vidaregåande og vil kvitte seg med Kristiansandar Kirsti Myrvold Høland er oppte- dialekten – og det første som går, er dei blaude kon- ken med vareoppteljinga denne januardagen. sonantane, seier 44-åringen. – Eg ser på borna mine at dei snakkar mykje pe- Ho trur likevel at den sørlandske stoltheita er på Då Krag dikta Sørlandet På slutten av nare. Samstundes har eg ein 10-åring som er veldig veg oppover – ikkje minst takka vere kronprinsesse 1800-talet vart Agder-fylka rekna som ein del av medviten. Og no er det mange i aldersgruppa 20+ Mette-Marit. Vestlandet. Det er Kristiansand-forfattar Vilhelm n d 1–2017 som synest at desse koppane er veldig gøye, smiler – Stereotypien om sørlending er først og fremst at Krag som har fått æra for å ha innført omgrepet Sør- 40-åringen. det er ein mann, som er litt saktmodig og har innstil- landet, som han føreslår som namn på landsdelen i Ho viser fram rader av koppar med uttrykk som linga «tab og vinn med samme sinn». Så vårt pro- ein artikkel i Morgenbladet 16. mars 1902. «ronse», «Æ <3 blaudis» og sørlandske kraftuttrykk. sjekt er kanskje litt å revitalisere sørlendingen, som Men det var Gabriel Scott, den andre store sør- Du har kanskje høyrt om sørlendingen som kan vere ei høgt utdanna kvinne, kanskje opphavleg landsdiktaren som skal ha definert grensene for «blei så sint at æ nesten sa de te han»? Her seier frå Afrika, men som brukar blaude konsonantar, Sørlandet. Grensa i aust trekte han ved Tvedestrand,

Norsk Tide Norsk bestemorkoppane «kjøddhue» og «rauhol». seier Kleivset. der dei blaude konsonantane enda. Det har vore eit 16 Skottar tilbake: Rådhusforvaltar Harde Johannessen tykkjer sørlandingane godt kunne vore litt stoltare. Foto: Andrea Rygg Nøttveit Frå Facebook: Æ ælskår de bløde/blaude konsonantane de bløde/blaude Æ ælskår Facebook: Frå

i«Kildevann og kjærlighed»: Professor Martin Skjekkeland meiner dei blaude konsonantane har vore med på å skape myten om «den venlege og tolmodige sørlendingen». Foto: Andrea Rygg Nøttveit

– Grunnen til det er at dei er så unorske. Utover 1800-talet, då ein skulle bli nasjonen Noreg, var jo dei blaude konsonantane det første som måtte gå. Det meinte både Ivar Aasen og Knud Knudsen. Nynorskfaderen Ivar Aasen var ikkje nokon til- hengjar av sørlandsk. Kleivset siterer Aasen, som etter å ha vitja heimbygda hennar Søgne skreiv at at kystspråget i sør dessverre var «raskt og meget blødt» og at «konsonanterne udtales på den letteste eller simpleste Maade». Dei ivrigaste motstandarane mot 1907-reforma var ikkje overraskande frå Sørlandet, Men dei tapte, og slik vart dei blaude konsonantane b, d, g, erstatta av dei harde konsonantane p, t, k – kage vart kake, og fleire sørlandskeviger vart til viker. – Det var faktisk mange som endra etternamnet sitt til det norske, for det var det som hadde status. På Sørlandet i dag er annakvar vig med g og annakvar vik er med k – og alle seier det med k, konkluderer Frå Søgne til byen: 17-åringane Oda Sofie Pettersen og Sofie Sødal frå Søgne går på vidaregåande i Kristiansand Kleivset. og har ikkje merka at dei blaude konsonantane forsvinn. Foto: Andrea Rygg Nøttveit Eksportert udepils – Eg tenkjer somme tider at me på Sørlandet burde kalle oss blaudisar, slik folk omdiskutert kriterium, sidan dei blaude konsonan- – Kva forhold har sørlendingane til dialekten sin? i Stavanger har siddis. Me kan kalle oss blaudisar fordi tane i vest strekkjer seg heilt opp til Karmøy. – Eg trur kanskje ikkje dei er så veldig stolte av me er opptekne av blaude konsonantar og koselege På Rådhuset i Kristiansand held Harde Johannes- dialekten. Me klarar omtrent ikkje få nokre politika- ting, ler blaudisforkjempar Kleivset. sen på å pakke ned jula. Rådhusforvaltaren har studert rar på Stortinget, ler 51-åringen, og legg til med litt Ho meiner at dei blaude konsonantane er ei verdi- norsk og held på med ein biografi om Gabriel Scott på si. meir alvor: full eksportvare for Sørlandet. n d 1–2017 Han er ikkje overraska over den harde dialekt- – Så det ligg nok litt i oss at me er litt i bakevja. Eg – Ein kjem ned på brygga og tar seg ein udepils, utviklinga i sør. trur me har litt for dårleg sjølvbilete. medan ein ser på bådane som køyrer forbi. Æ ska ut i – Dei blaude konsonantane har ikkje så høg status. båden er forbunde med noko veldig kos, noko veldig Det gjev eit litt utydeleg språk, medan ein kjem lettare Ivar Aasen-hets Birgitte Kleivset slår fast at standard sørlandsk, avsluttar ho. fram med saka si og vert lettare forstått om ein har kampen for dei blaude konsonantane er eit prosjekt Andrea Rygg Nøttveit [email protected]

harde konsonantar, trur Johannessen. som er dømt til å tabe. Tide Norsk 17 Vestlandsregionen blir «Vestlandet» Nynorsk skal vere administrasjons- språket i eit saman- slått Hordaland og Sogn og Fjordane, som skal heite Korrigering Vestlandet. av frimerkefeil I Norsk Tidend nr. 5 2016, side 23, kom Det er klart etter at intensjonspla- me i skade for å skriva at biletet av nen for fylkesfusjonen var ferdig Nikolaus Gjelsvik var på eit frimerke forhandla tysdag 17. januar. gitt ut i samband med 100-årsjubileet – Vi ligg midt på Vestlandet, og til Noregs Mållag. Dette er feil. namnet speglar det, seier fylkes- Merket som er avbilda i Norsk ordførar Jenny Følling (Sp) i Sogn Heim til Leikanger: Fylkesordførar i Sogn og Fjordane, Jenny Følling (Sp), får Tidend, er eit brevmerke (utan franke- og Fjordane til Bergens Tidende. Fylkesmannen i Leikanger. Foto: Senterpartiet ringsverdi) som Norsk Måldyrkingslag Bergen skal vere administra- gav ut på eit tidlegare tidspunkt. Me sjonssenteret i storfylket, mens beklagar forviklinga. Fylkesmannen i det nye fylket skal den førre avtalen, der Rogaland administrasjon som skal arbeide liggje i Leikanger, skriv NRK. var med, men eg trur folk i byane særleg med distrikta, og ei strategisk Den tidlegare intensjonsavta- vil vere fornøgde likevel, seier opplæringsavdeling som ta seg av len mellom Rogaland, Hordaland fylkesvaraordførar Pål Kårbø i dei vidaregåande skulane i distrikta. og Sogn og Fjordane har lege til Hordaland til NRK. Oppgåver og arbeidsplassar skal el- grunn for forhandlingane, sjølv Etter den nye intensjonsplanen les fordelast mellom dei to fylka. om Rogaland no har trekt seg frå får Bergen hand om kollektivtrafik- Intensjonsplanen skal behand- samarbeidet. ken i fylket, mens næring og opp- last av fylkestinga i Hordaland og – Dette er nok ein avtale som læring skal delast med dei to. Sogn Sogn og Fjordane 2. og 3. februar. har ein klarare distriktsprofil enn og Fjordane får ein eigen nærings- (©NPK)

Illustrasjon: Hille Strandskogen arkitekter

1,2 millionar Nordmenn av alle til Vinje-senteret Vinje-senteret for dikting og jour- nalistikk (biletet) skal byggjast opp i Vinje i Telemark og vert ei avdeling kjønn, reis dykk! under Nynorsk Kultursentrum. Etter budsjettforliket med støttepartia Ven- store fleirtalet av nordmenn som stre og KrF fekk det planlagde for- «Problemet med Lytring ikkje talar «normalisert»? midlingssenteret 1,2 millionar kroner. annan kjønnsiden- For biologisk kjønn har vi ei Med midlar frå stat og kommune kan mengd ordpar om karar og kvin- den første medarbeidaren tilsetjast i titet kan ikkje løys- ner, gutar og jenter, søner og døtrer. 2017. Det som slett ikkje blir forklart Problemet med annan kjønns- ast med eit hen», i Norsk Tidend, er: identitet kan ikkje løysast med eit Fleire nynorsk- 1. I nynorsk brukar vi han, ho hen. Kunne vi berre halde oss til skriv Sverre Hatle. og det som pronomen til alle den greie regelen i nynorsk om å elevar i 2016/2017 substantiv utan omsyn til om sub- bruke han / ho / det i samsvar med I inneverande skuleår har talet på ny- Norsk og andre indoeuropeiske stantivet har biologisk kjønn (veg- grammatisk kjønn, så heiter det: norskelevar i grunnskulen auka med språk har grammatisk kjønn. Det gen – han, stua – ho, rommet – det) korrekturlesaren – han, dørvakta 160 frå skuleåret 2015/2016. påverkar bøyinga av alle substan- 2. Både adjektiv og pronomen – ho, barneombodet – det. Verre er I heile grunnskulen frå 1. til 10. tiv, pronomen og adjektiv. Nokre rettar seg det ikkje, og dette er ikkje kjønns- klasse er det no 76.549 nynorskele- menneske mislikar dette og har etter substantivet sitt gramma- diskriminering om det så finst tre var, noko som tilsvarar 12,2 prosent. bestemt seg for gje det person- tiske kjønn eller tretten kjønn. I ein avisartikkel Auken finn me i hovudsak i Roga- lege pronomenet i 3. person (foten min, handa mi, kneet mitt, ein om presterekruttering las eg «sok- land, Hordaland og Sogn og Fjordane, eintal ein konstruert konkurrent, liten kvist, ei lita grein, eit lite tre, nepresten ... han, teologistudenten men også Oppland og Aust-Agder har fordi det nedarva ordparet han hin dagen, hi sida, hitt spørsmålet) ... hun». Slikt er både forvirrande og fleire nynorskelevar enn i fjor. og ho skal vere kjønnsdiskrimi- 3. I talemåla kringom i landet diskriminerande, men det verste er nerande. finst ei rad uttalevariantar og at det ser ut til å vere i tråd med «re- Fleire kommunar Siste Norsk Tidend hadde fire bøyingsformer av han og ho. I mi glar» frå Norsk Språkråd! Meiner sider med grunngjeving for dette eiga romsdalsdialekt heiter dei i Trosterud at vi skal seie «båten – tilbyr nynorsk påfunnet: HEN. Finsk-ugriske språk nominativ hanj / ho, i dativ hænnå ho» når vi ikkje veit om det er snakk Før jul gjorde kommunane Sveio i vart dregne inn, fordi både finsk og / hænnæ, i genitiv hass / hænnæ. om ei ferje eller ein færing? Hordaland og Vindafjord i Rogaland samisk har berre eitt ord for han og I tillegg kjem dei trykklette for- Har vi ikkje sidan Ivar Aasens vedtak om nynorsk opplæring for ho. Eg kan nordsamisk og er godt mene i nominativ ’n og ’en / ’o, i dagar kjempa for både kvinna og n d 1–2017 vaksne innvandrarar. I 2015 lanserte vant til å seie son om både kar og dativ ’nå / ’næ. (– He du sett ’n Jo? geita og mora og dotra og kyrkja Noregs Mållag kampanjen NyNorsk, kvinne. Men det ein gløymer å for- –’N dukka vel opp snart. Me såg og bygda og jorda og jula og den ide for å få fleire av dei 113 nynorskkom- klare, er at ikkje noko ord, verken ’en neri bøgd’n for litt sia.) rette trua og makta og æra i all

k T munane i landet til å tilby innvandrarar substantiv, pronomen eller adjektiv I gudbransdalsmål uttalast han æva? Nordmenn av alle kjønn, reis s nynorskopplæring. I dag lærer 48 blir bøygde etter kjønn i samisk, som henj. Så korleis skal vi bøye dykk og sei amen! kommunar bort nynorsk til sine nye men etter andre lydbestemte kate- og uttale det nye «kjønnsnøy- Sverre Hatle

Nor innbyggjarar. goriar. trale» hen, vi som høyrer til det 18 L MEDIA

Anne SvaNaug Straume Dagleg leiar i Kringkastingsringen

Ikkje godt nok Rett før jol vart stortingsmeldinga «kommersiell allmennkringkastar» lagt fram. Her står det kva konsesjons- vilkår som gjeld for ein framtidig slik allmennkringkastar. Regjeringa kjem i meldinga med krav om at norskspråklege program skal utgjere minst 50 prosent av det publiserte innhaldet, og at båe dei offisielle norske målformene skal nyt- tast av den som vert tildelt konsesjon. Det er bra at språkkravet er tilbake i avtalen, men det er ikkje godt nok.

Frå 1991 til 2015 er det TV 2 som har hatt denne konsesjonen. Avtala vart fornya i 2003, med krav om at båe dei offisielle målformene skal nyttast. Kravet stod fast gjennom fornyinga i Bergenskanal: Vinnaren av Kringkastingsprisen, Arill Riise, meiner TV 2 sitt sterke språkmangfald har samanheng 2010, og i den nye utlysinga som kom med at dei har hovudsete i Bergen. Foto: TV 2 16. desember. No er det på tide at regjeringa spe- sifiserer kravet. Sidan TV 2 lanserte nettsida si, TV2.no, har dei konsekvent nytta bokmål der. Under panelsamta- len Kringkastingsringen arrangerte i – TV 2 er eit språkleg fyrtårn Bergen 2. desember i fjor, kom det fram at TV 2 har teke eit redaksjonelt val om Nyheitsanker Arill å nytte bokmål på nett – og dette skal Riise får Kringkas- dei få lov til å halde fram med? TV 2 har synt oss at det er lett berre tingsprisen 2016 for akkurat å oppfylle kravet. Dei hadde bruk av normert ikkje hatt noko problem med å ha ny- norsk på nett i tillegg til TV. Journalistar nynorsk i nyheits- skriv ofte nettsaker av sine eigne TV- eller radiosaker. Når TV 2 får skryt for sendingane på TV 2. å oppfylle konsesjonskravet om språk, og dei skryt av nynorskjournalistar på – Det er stor stas og ei ære kanalen, er det ein skam at dei same å få tildelt same prisen som journalistane ikkje får skrive nynorsk nynorsk-hovdingane Herbjørn på nett. Kor gode vilkår har nynorsk- Sørebø, Hartvig Kiran og Arthur journalistane i TV 2 då? Klæbo har fått tidlegare. Utan samanlikning for øvrig, seier Kleiva-blad: Prisvinnar Arill Riise med styreleiar i Kringkastingsringen I den fornya avtalen frå 2010 står Arill Riise på telefon frå Bergen. Vegard T. Foseide under tildelinga i Bergen. Foto: Anne Svanaug Straume det rett nok at TV 2s hovudkanal skal Kiran og Klæbo var prismot- nytte båe dei offisielle målformene. takarane då Kringkastingsrin- Hovudkanalen er sjølvsagt TV-kanalen. gen første gong delte ut prisen Men frå den fyrste konsesjonen dei i 1978. fekk i 1991, og til den siste fornyinga Sidan den gong har Kring- veldig gode og kallar arbeidsgje- lagar nyord og ikkje let oss over- 2010 har mykje skjedd. Mediekvarda- kastingsprisen kvart år gått til varen TV 2 eit språkleg fyrtårn. manne av engelsken. gen vår er på fleire plattformer: TV, ei røyst i eteren som utmerkar – Då eg byrja i NRK i 1983, radio, – no berre DAB, internett, Face- seg med godt språk i radio eller var det berre éin radiokanal og TVIL OM TVANG Juryen under- book, papiraviser osb. Det kan verke fjernsyn, og som på ein framifrå éin tv-kanal. Austlendingane strekar at det er viktig at dei kom- som regjeringa ikkje har fått med seg måte bruker nynorsk eller dia- hadde nokre svenskekanalar, mersielle allmennkringkastarane denne endringa. I den nye avtalen som lekt i det daglege arbeidet. men ikkje me andre. Folk var ik- nyttar båe dei offisielle målfor- kjem, bør regjeringa spesifisere at den Prisen er eit grafisk blad av kje vane med anna enn normert mene i landet. som vert tildelt konsesjon, skal nytte kunstnaren Per Kleiva. bokmål og nynorsk. I dag er den – Burde det vore talfeste krav til båe dei offisielle målformene i alle ka- språklege floraen mykje rikare nynorskdel hjå allmenne kringkastarar nalane dei formidlar igjennom i dag, og Språkleg fyrtårn Arill og mykje rausare, meiner Riise. som TV 2 på same måte som NRK? i framtida. Gjer dei ikkje det, sluntrar Riise frå Sæbø i Ørsta har vore Sjølv er han oppteken av å – Ein må sjå på resultata. Sjølv dei unna sitt eige ansvar for det norske tilsett i TV 2 sidan 2006. Dei bruke eit språk som er munnleg om TV 2 ikkje har dette kravet, har språket. siste seks åra har han vore fast og moderne, slik at sjåarane dei meir nynorsk i sendingane sine nyheitsanker saman med Mah- forstår. enn Dagsrevyen. To av tre hovud- Skal ein kunne oppfylle det fjerde Rukh Ali i hovudsendingane – Du får ikkje i-endingar anker snakkar normert nynorsk. allmennkringkastingsprinsippet om å klokka 18.30 og 21.00. frå meg. Det er enkelte funda- TV 2 har ei språkleg rausheit som styrke norsk språk, identitet og kultur, n d 1–2017 Juryen rosar vinnaren for å mentalistar i nynorskrørsla gjev eit større mangfald i dialektar. kan ein ikkje konsekvent velje vekk den ide syne fram nynorsken som eit som meiner at språket skal Eg er litt i tvil om det er riktig å eine målforma på nett eller andre for-

godt språk til formidling av ny- vere konservativt. Eg meiner bruke tvang, sjølv om det kanskje midlingskanalar. Ein må nytte språka k T hende. at nynorsken må tilpasse seg fungerer i NRK, svarar Riise. våre på alle plattformer, – det må regje- s Prisvinnar Riise meiner kåra tida. Det treng ikkje bety at me Andrea Rygg Nøttveit ringa sikre at ein kommersiell allmenn- Framtida.no for nynorsken i media i dag er tek inn bokmålsord, men at me kringkastar gjer. Nor 19 Lminneord

Einfrid Perstølen fotografert under 100-årsjubileet til Noregs Mållag i 2006. Foto: Erik Bolstad Einfrid Perstølen til minne

Einfrid Perstølen, heiders- som medisinstudent i 1937, byrja viste til dømes til korleis «pro- medlem i Noregs Mållag, gjekk ho å bruke nynorsk normaltalemål, blemet» med to språk blei løyst i bort 7. januar 2017, 99 år gammal. for – som ho sa seinare – den tida Canada. Målrørsla har mista ein bauta, måtte ein tala nynorsk, eller gå over men arbeidet ho gjorde, vil prege til riksmål. Dei fyrste nynorske bruksfri- kvardagen til folk i landet i lange Einfrid Perstølen (den tida Ein- merka kom i 1976. Passet med begge tider. Ho var den som først og frid Grønvik) sat i styret i Noregs målformer på gav Justisdepartemen- fremst har æra for at alle no ser Mållag i perioden 1965–1968, og tet ut i 1979, og i 1984 kom den fyrste på det som sjølvsagt at begge 1970–1972. Ho var òg representant nynorske pengesetelen. Det var den målformer er representerte på for Noregs Mållag i Norsk språkråd nynorske 50-kroner-setelen med pengesetlar og frimerke og i nor- i tida 1976–1984. Ho var styremed- Aasmund Olavsson Vinje på, og med ske pass. lem eller vara til styret i Norsk rette blei Einfrid kalla «mor til den språkråd ein god del av perioden. nynorske 50-lappen». Perstølen blei fødd i Ål i Hal- I den nye mållova (vedteken lingdal i 1917, og utdanna seg til psy- På 70-talet vart ho med i ei mål- våren 1980) er pass, frimerke og kiater, etter eit avbrot i studiet under lovsnemnd som blei oppnemnd pengesetlar nemnde særskilt som krigen, då ho arbeidde på eit norsk av styret i Noregs Mållag. Samtidig offentlege dokument som peikar feltsjukehus i England. Ho har vore dreiv ho sin eigen kamp for å få seg ut med begge landsnamna på. ein framståande represen- Samferdselsdepartementet, Noregs Då dette blei slått fast av Stortinget i tant for målsaka. Då Bank og Posten til å bruke Noreg på april 1980, var det ikkje lenger råd å ho kom til pengesetlar, pass og frimerke. Knut vri seg unna jamstellingskravet frå Oslo Getz Wold, som blei sentralbanksjef Einfrid Perstølen og Noregs Mållag. i 1970, hadde ei eiga mappe for brev frå Perstølen, og der var te- Einfrid Perstølen var ikkje maet alltid nynorsk på redd for å stå på for saka, og ho gav pengesetlane. aldri opp. Det er takk vere hennar Einfrid innsats at teksten Norge/Noreg er eit kvardagsleg syn og prov på språkjamstillinga her til lands. Om pengesetlane med Norge/Noreg på sa ho i eit intervju med Dag og Tid: «Det som er vrangsida for andre, er rettsida for meg.» Den nynorske sida er rettsida n d 1–2017 for mange av oss, og Noregs Mållag vil gjerne få lyse fred over minnet til Einfrid Perstølen og gi ein siste takk for hennar bidrag til reell språkleg jamstilling i landet. Magne Aasbrenn Norsk Tide Norsk 20 har med identitet å gjera. Det hand bygdeungdomen si sjølvkjensle. Det fordi eg såg kor viktig ho var for – Eg vart tidleg tend av målsaka målarbeid. politikk, misjon og gjennom psykiatri, forfriskande livsreis ta lesarenmedpåei Olav Tungesvik vil lagsleiaren Hans Den tidlegaremål Tungesvik med ny sjølvbiografi lar om å få lov å vera seg sjølv og å - - og målmann, har skåneviksbuen nare stortingsrepresentant for KrF psykiatri, politikar for Venstre, sei seg det same ansvaret 40 år seinare. nen, Steinulf Tungesvik, skulle ta på Lite visste han den gong om at so- som nokosinne hadde hatt vervet. Noregs Mållag. Han var den yngste år gamal Tungesvik vald til leiar av Ei diale Ei nare. noko som har vorte standard sei kravde å få eksamen på nynorsk, då han som ung medisinstudent Tungesvik. alle samanhengar, seier Hans Olav krevja sin rett til å bruka målet sitt i Etter eit langt liv som spesialist i 80-åringen hugsar tilbake på tida ktre is is I 1965 vart ein 29 skrive bøker mengd ei ulike i sjangrar. han har Kikkert gongen den linga Sidan 1973. i (NPK): K fattar. Per når hausten Olav Kaldestad festivalfor blir Dikt for barn får einviktig plass på Falturiltu til barnebøkene svært blitt har populære, hans stabelen på Stord 4.–10. november. den når aldestad blir Falturiltu-forfattar Festivalleiinga trekkjer fram mange dei at Per Olav Kaldestad diktsam med debuterte Foto: Falturiltu Per OlavK nynorske barnebokfestivalen av går - - aldestad På spørsmål om kva som er rikskringkastinga. 70-talet vart kjend som radiolegen i enn før, meiner Tungesvik, som på er mykje meir rom for mangfald karakteristiske Målselv-dialekt. Det Ingerid Stenvold lesa nyheiter på si i NRK. Heldigvis. I dag høyrer du tane har betydeleg betre kår i 2017. dialekten og «knota». han på at mange byrja å leggja om å skaffa seg utdanning. Der reagerte reiste han frå heimbygda til byen for livsreis» på forlaget Genesis. gjeve ut biografien «Ei forfriskande Fryktar f – Dialektar har eit heilt anna rom Han meiner dei norske dialek Som mange andre ungdommar blir festivalforfattar e sid or

måle - - t t

spelar opp.spelar festivalforfattarentil Morgonfrosken trioen når april kan publikum få einforsmak på tekstane tral rolle på festivalen. Pertil Olav Kaldestad, barnediktfår og sen ei omfattande forfattarskapen påDet den spelar Sivertsenneth Børsheim. Annlaug og sette av artistar som Vamp, Aftenlandet, Ken illustratøren med saman Hilde Kramer. fleire laga diktsamlingar han har mellom anna -

På barnearrangement eit på Vossa 8. Jazz Temaet for festivalen iår er «Svev og stev». tone blitt også har av hans tekstane Mange L stoppa. målrørsla setja inn all kraft for å alvorleg for nynorsken. Det må dette trugsmålet ser eg på som for å skaffa seg kunnskap, så mene. Eksamen er motiverande at ein skal meistra begge målfor mange kommunar, der kravet er dei skulle få jobb i staten og i nynorsk, noko som er viktig om elevar aldri får høve til å meistra som vil føra til at mange skule- sidemål. å fjerna karakter og eksamen i dringa i Høgre sitt forslag om dreg Tungesvik fram utfor dei viktigaste målsakene i dag, [email protected] An

Samlaget forlag. gjeve Genesis biografi på ut Hans Olav Tungesvik (80) har psykiaterMålmann, politikar og – Det er ein horribel tanke, drea R era tt li Foto: Siri VaggenFoto: Siri Olsen, ygg Nø tt vei t t - ur

- - - - 21 Norsk Tidend 1–2017 noregs største marknadsplass • 3 DAGARS FOLKEFEST • 740 UTSTILLARAR • 90 000 BESØKANDE • 170 MÅL MARKNADSOMRÅDE

n d 1–2017 8.- 10. SEPTEMBER 2017 HANDEL LANDBRUK ANLEGG HUSDYR MAT HUSFLID KULTUR FOLKELIV

Norsk Tide Norsk Meir informasjon på www.dyrskun.no 22 pris av leiar i Noregs av Aasbrenn leiarMållag i pris Magne (t.v.). Heider: overfor dei andre bidragsytarane påverknadskrafta Dyrsku’n har nynorskmessa i heile verda. og den er størstesannsynlegvis for rundt ein halv milliard kroner 740 utstillarar. Dei omset samla norsk. I haust var dei vertskap for nettsider og skilting er på ny Austlandet. Alt skriftleg materiale, publikumarar, ikkje minst frå sterkt. bokmålspresset kan vere ekstra leum, ligg i eit område der som i 2016 feira 150-årsjubi Juryen legg vekt på at Dyrsku’n, nynorskmesse største Verdas og solid utval å velje mellom. sonar, og juryen har hatt eit rikt sjonar frå lokallaga og enkeltper heideren. åttande i rekkja som får denne 2006, og årets prisvinnar er den næringslivspris fyrste gong i Noregs Mållag delte ut nynorsk Dyrsku’n iSeljord. seier daglegleiari har gjorti150år, av denjobbenme – Eianerkjenning livspris tilDyrsku’n Nynorsk nærings- Juryen vil difor understreke at Messa dreg nærare 100 000 Det kom inn mange nomina- Fredag 25. novemberFredag 25. frå fekkDyrsku’n Helge Espedalen Geir overrekt (t.h.) AS Arrangement Nynorsk Næringslivs

- - - ner breitt og ho femner mange. tilstellinga på nynorsk – ho fem ved sjølv å marknadsføre seg og S Nynorsken er noko me er stolte viktig del av regionen Telemark. nynorsken. aktørar var engasjerte i å fremje positivt og skulle ynskje fleire deira publikum er utelukkande nynorsk i marknadsføringa mot Espedalen. tet, seier dagleg leiar Geir Helge fordi det er ein del av vår identi heilt naturleg å bruke nynorsk, av Telemark, og for vår del er det 150 år. Me er veletablerte i hjartet ning av den jobben me har gjort i er veldig gledeleg og ei anerkjen L tolte a

– Etter mi meining er det ein Han erfarar at det å bruke Tidleg vi 2006: Lerum AS 2007: Traa 2008: Kari bryggeri2011: Ægir 2013: Skogstad AS Sport 2014: Kleven AS Maritime 2015: Gudbrandsdalsmat r nna Foto: ErikGrov v Hotel Alexandra nynorsken re are ar

–Det - - - [email protected] An sida og i Norsk Tidend i heile 2017. stolte over. nokoer er me Nynorskenmark. regionen Tele avviktig del “ færre «e Insp mogleg, formasjonsmateriell så godt som energi og ressursar på å lage in over, og me bruker ganske mykje gratis marknadsføring på heime- å profilere seg på. knadsføringsspråk og ein god måte å sjå at nynorsk er eit godt mar såkalla «events» rundt i landet til det kan inspirere andre som skipar norsk næringslivspris og håpar at at ein hendingsarrangør kan få ny Juryen ser det som eit viktig signal Prisvinnaren får eit diplom og dre Geir Helge EspedalenGeir irere t Dette ein a R ygg Nø v ents» il tt

vei t -

- - - - i ei pressemelding. ei i Grepstad fast Ottar direktør slår vekst,framleis i institusjon ein 2016. over hadde gjesteri 11.000 Ulvik i Hauge-senteret medan Ørsta, i Aasen-tunet innom Av desse var rundt 27.000 kultursentrum stod bak 2016. i som utstillingane var arrangementa eller innom Over publikummarar 40.000 P Sveintida.no Olav Langåker. prosjektleiar Fram redaktør i og påseier skulendet heime, og brukerdra ungane vilønskje at lærarane lærerikt at så forel og - lysthar bruke å og fritida, i til det borna at spanande så er som for barneskulealder. i barn tetar video,aktividebatt, og musikk tips, skrivekonkurransar, spel, faktaartiklar, kultursaker, bok tilby nyheiter, dagleg oppdaterte skalFramtida nettstaden junior ren 7–12 år. nynorsk for alde nettstad i barn etablere ein å til partementet kroner 000 500 frå Kulturde fått har norskkommunar (LNK) av nyLandssamanslutninga for nettstad born til halvEin million aktivitet.politisk at kampanjen deira ervanleg fast slår som Aasbrenn (biletet), folk, svarar mållagsleiar Magne engasjera å klart har for me at bodskap. fleire av svara likelydande har reagerer på at mellom dei anna fylkestinga tre dei klage til ein I fusk. målsforbundet er meiner høyringssvar,inn noko Bok for åfå flest mogleg til å senda høyringsrunden.manipulert skuldaå Noregs for Mållag ha å fekktalet Bokmålsforbundet Vestlandsregionen. Det høge ministrasjonsspråk nye den i for støtte nynorsktil ad som i haust, kom det inn 705 svar Fjordane blei på sendt høyring og Sogn og Hordaland galand, Ro saman slå å Då om planen for høyringssvindel Skuldar Mållaget Arkivfoto Aasbrenn. Magne vitet, seier Avviser: L ublikumsrekord – tilbod eit lage å Målet er – førebelse det Under namnet – Me er berre stolte og krye dreivMållaget kampanje Nynorsk – Vanleg – politisk akti måln kultursentrum er kultursentrum er Nynorsk

y

- - - - -

til til tt - - - - - 23 Norsk Tidend 1–2017

lemar. Ved me årsslutt nådde aktivitet på talet medbåde og i for lokallaga våre, merkar me særskiltperson ansvar har som kontoret. ekstra ein At har me ny reiseskrivar ein tilsetje på bruke å lag, overskotet på å frå hjelp god med Noregs- Mål år på ei god stund valde me, vårt I fyrsteungdom. gjeldsfrie spesielt for- år Mål Norsk godt eit var2016 måtar på mange for tider Målungdom Norsk Gode Målungdom i 2015 ein klageportal eige språk. Difor oppretta Norsk mållova har rett til eksamen på staden sin, og trass i at dei ifylgje som nynorskstudentar hjå studie- norsk, trass i at dei er melde opp tar at dei ikkje får eksamen på ny Kvart år opplever mange studen leis stårdårleg til. syner atdetfram lova. Tala fråihaust ikkje fylgjer mål når lærestadane studentar åklage gjer detlettarefor Norsk Målungdom Klageportalen til på mållova heldfram Mange klagar, menbrota eksamenssettet berre fanst på bokmål “ Nesten alle at klagane om handlar - - - - - var å gå gjennom rutinane sine, igjen. Dei fleste lærestadane lo- hindre at noko liknande skjer staden å svare for korleis dei vil til Språkrådet, som pålegg lære- inn til lærestadane, går òg i kopi gane Norsk Målungdom sender berre fanst på bokmål. Alle kla- handlar om at eksamenssettet språk, men nesten alle klagane nokre klagar på svært dårleg til semester. Det har kome inn seg heller ikkje frå semester studentane klagar på, endrar att frå tidlegare semester. Kva av landets største universitet går utdanningsinstitusjonar. Fleire klagar frå fleire av landets største lege ansvaret sitt på alvor. Lærestadane tek ikkje det språk same som dei tidlegare semestera: språk. Dette semesteret syner det når dei ikkje får eksamen på rett som hjelper studentane å klage hadde me gode oppattstarts gode me hadde Volda. i Studentmållaget tillegg I og kallag, målungdom Sogndal 2008. Me fekk skipa to nye lo beste sidan det talet Det er og av dei er 1063 under 26 år. heile flotte 1484 målungdomar, me er No lemstalet 2007. sidan bestenemleg med det totale Molde målungdom. NMU Ålesund og omland og Agder, i Studentmållaget i møte Totalt er det kome inn eit titals - - - - skjerpe seg. lærestadane for at dei skal sender inn, legg det press på med klagane me og Språkrådet men og retten til å klage. Saman om retten til å få nynorskeksa- jobb for å informere studentane den rette eksamensteksta. gjer at mange ikkje finn fram til i eksamensprogrammet, og det om kvar og korleis ein vel språk at dei får for dårleg informasjon Likevel opplever studentane ofte dent får eksamen på rett språk. ordningar som sikrar at kvar stu på båe språk, og mange har gode å ha eksamenssettet tilgjengeleg digitale eksamenar der det er lett stadar. Mange gjennomfører gjort ein god jobb på fleire lære- noko liknande skal skje igjen. orsaking og at dei ikkje ynskjer at men fleire svarar berre med ei få til saman i året som kjem. som året i få saman til over tider, gode skal me alt til og og nye venskap. Me gler oss kjekke ordskifte, gode kveldar fyltemålungdomar helga med takartalet nyare i tid. Heile 52 høgaste del- det me hadde januar Gudbrandsdalen 13.–15. På vinterleiren vår på Kvam i oss òg ein god start på 2017. lokallaga aktivitet i meir gav Studentmållaga gjer ein god Rett skal vere rett: Det blir Fleire endå medlemar og Foto: Hannah Miriam Kolås Miriam Foto: Hannah

- De ken. kjennest rett. Språket er heimen til tan det gjev oss høve til å ytre oss slik det fortel noko om korleis me ser verda og instrument for kommunikasjon. Språk med ein. Språk er så mykje meir enn eit sidemål på skulen, ja, då gjer det noko heile nynorsken fordi ho sjølv sleit med men når Trude Mostue går til åtak på mentarfelt møter ein støtt og stadig, nynorskbøker. Sleivete ytringar i kom nynorskhets og fortel om brenning av sonar går ut i det offentlege med kraftig i beinmergen. Som når profilerte per trengjer gjennom alle kleda og rett inn slag rett i trynet. Vind av den typen som kare, kjem stundom motvinden som eit Med sterk medvind må motvinden løye! møtt med det. og avgrensar høvet til å bruke det og bli skap, men at ein usynleggjer eit språk går for ei løysing som gjev mindre kunn tilfellet handlar det ikkje berre om at ein med mindre fagleg innhald, og i dette systemet svarar ein på kunnskapsløyse Ikkje i nokon annan del av utdannings ordninga styrkjast og ikkje svekkjast. ninga ikkje er optimal i dag, men då må sjølvsagt vere samde i at sidemålsord redusere talet på karakterar. Me kan nynorsken ved å fjerne eksamen og å vere ei systematisk usynleggjering av fungerer etter føremålet, skal løysinga målsordninga ikkje er god nok og ikkje og Elevorganisasjonen meiner at side- sidemålet er så viktig. Når både Høgre skap om språk, og særleg om kvifor vitnar om det. Det trengst meir kunn forsvar for Høgre sin sidemålspolitikk likesæle. Trude Mostue sine ytringar til vinden me møter, er kunnskapsløyse og Ja vind òg. men det er i alle høve ein heil del med på kva slags vêrfenomen eg kjenner på, nok meteorologisk innsikt til å setje ord på denne motvinden. Eg har nok ikkje men eg kjenner ikkje alltid like mykje å høyre at folk set pris på det me gjer, kjempar i motvind. Det er alltid godt nert han var over oss som heile vegen innleiarane på leiren fortalde kor impo- oss opp og gjev nytt pågangsmot. Ein av av målrørsla og ivrar for saka, byggjer fleire ungdomar ynskjer å vere ein del tilskiping fører med seg. Å sjå at stadig trass i alt arbeid og stress ei så stor som ei enorm vitamininnsprøyting, frå alle kantar av landet er rett og slett møte med gamle og nye målungdomar helg med skulering, viktige ordskifte og leiren me kan hugse å ha skipa til. Ei vinterleir, og det er den største vinter- Mål i Me motvinden Å løye L n m n ve største drivkrafta l o mu u m edvinde Leiar Norsk Målungdom i S ngdom y øvenn sæ marie e n har nett vore på n kjennest ster for mot t re ------25 Norsk Tidend 1–2017 Lmålgåver Gåver til Noregs Mållag

Jostein Birkeland Leif Lindvik Audun Sydnes Mellom 8. november og 12. januar fekk No- Leif Olaf Birkeland Torgrim Ljones Leif Helge Særsten Sunniva Bjørkelo Anstein Lohndal Kjell Gudmund Søholt regs Mållag 270 391 kr i gåve. Tusen hjarteleg Reidun Bjørnberg Kjellaug Lundestad Øyvind Teigen Audun Bjørnberg Kåre Lutro Eldbjørg Teigen takk! Asbjørn Bjørnset Einar Lygre Erling Thu Målfrid Bjånesøy Tore Lyssand Johan Torekoven Gjertrud Bleie Torstein Løning Håkon Torsvik Aust-Agder Mållag Olav Teppen Harald Sverdrup Koht Oddbjørn Borge Ove Leon Låstad Torgeir Torvik Sverre Aalvik Rolf Theil Johannes Kvammen Jostein Brattabø Nina Beth Macdonald Siv Trædal Scott Aanby Ola Tronsmoen Tove Harriet Eeg Larsen Vigleik Brekke Margunn Melkersen Kjell Thore Tungesvik Lars Aasbø Lars Ullgren Edvard Lauen Reidar Bremerthun Magne Mestad Knut Tveitnes Birgit Attestog Olav Veka Per Lea Bjarne Buene Anne Marie Midtbø Odd Tøndel Liv Breivegen Magne Velure Tor Einar Ljønes Jostein Buene Tone Eitrheim Midtbø Tora Tønder Torfinn Brokke Frode Vestrheim Mette Ulland Lund Ragnhild Byrkjenes Olav Mjånes Kirsten Ulveseth Kristine Foss Bjarne Øygarden Birgit Synnøve Lunde Rannveig Bårtvedt Hallgeir Mjåtveit Olav Ulveseth Rolf Fredriksen Wenche Irene Melby Reidar Dale Torgun Moltu Helga T. Utne Olav Hoftuft Buskerud Mållag Lars Meling Olav Digernes Marie Morken Egil Vaage Knut K. Homme Maria Høgetveit Berg Norvald Mo Vigleik M. Dyrøy Terje Mortensen Anna K. Valle Gerd Fosse Hovden Tor O. Bergum Arnold Mundal Jan-Egil Dyvik Marit Mulelid Rigmor Nesheim Vaular Ragnar Kaasa Herbjørn Brennhovd Johanna Myklebust Nils Eidhammer Synnøve Midtbø Myking Eli Versto Karl Kråkedal Astrid Finset Johan Nedregård Bjørgulv Johan Eik Jostein Mykletun Kjersti Ingolfsdotter Jon Kolbjørn Lindset Sigrid Hjelmen Øystein Njål Nordang Reidun Emhjellen Einar Myster Vevatne Målfrid Mejlænder-Larsen Lars Erik Jacobsen Arne Nordvi Nils M. Engelsen Nils Mæhle Ingvild Kleiveland Vevle Torkjel Segberg Oddbjørn Jorde Johan Petter Nystuen Magne Engevik Bjørg Odlaug Måge Berit Vatne Vik Johannes G. Torstveit Thomas Lauvrud Eva Nørstebø Inger Straume Epland Marit Nedreli Aud Liv Hole Vike Rønnaug Torvik Ingunn Asperheim Dag Omholt Øystein Erstad Eli Karin Nerhus Sidsel Vinsand Helge Ove Tveiten Nestegard Svein Johann Ose Gjertrud Fanebust Einar Nesheim Ingebjørg Viste Olav Vehus Unn Perstølen Kari Rysst Paulsen Artur Farestveit Arne Nilsen Ingebjørg Widding Jens Vellene Grethe Sollien Einfrid Perstølen Sverre Fjell Marita Nistov Joakim Parelius Winters Johannes Havstad Sigrun Torsteinsrud Agnes Ravatn Ragnvald Fleten Randi Nordjord Joronn Ystaas Arne Oddmund Tuv Benjamin Edillon Reichle Tormod Folgerø Åshild Nordstrand Leif Øie Austmannalaget Sigurd Tveito Yngve Rekdal Kari Fosse Egil Nysæter Nils Ivar Østerbø Olaug Aaberge Olav Wøllo Reidar Ristvedt Olav Freim Nils Nytveit Kristian Østrem Ole Bjerke Kjell Snerte Asbjørn Roaldset Harald Frønsdal Ivar K. Olde Einar Øyre Anders Bjørge Magnus Robberstad Berly Mjøs Giljarhus Astrid Olsen Olav Ånneland Eldrid Brandvol Fylkesmållaget Frøydis Marie Ruud Hjalti Heimir Gislason Åse Opheim Magne Århus Jon Steinar Bredeveien Vikværingen Olav Røvang Solveig Grønlien Oddlaug Oppedal Råmund Bruheim Bergfinn Aabø Liv Sem Jakob Gullberg Aud Oppedal Karmsund Mållag Per Brumillom Ruth Amdahl Erik Simensen Torstein Gunnarson Anfinn Otterå Elise Dørheim Ivar Bungum Per Andresen Olav R. Skage Marit Hafting Jan Reidar Rasmussen Dorthea Sofie Erøy Bjørn Dalen Norunn Askeland Gunvor Skiftun Erling Hammer Gunnbjørg Raudstein Grete Fedøy Sissel Dyrkorn Børre Austmann Gunnvor Fykse Skirbekk Magna Hatlebakk Trygve Refsdal Synneva Flesland Inger Johanne Dæhlen Olav Befring Sigrid Skålnes Steinar Haugan Astrid Oddbjørg Reigstad Magne Haugsgjerd John Eikanger Ola Bergsaker Ane Solberg Oddbjørn Haugen Lars Riise Torill Borge Horneland Ingvild Marie Eknes Jostein Bernhardsen Mona Grete Storli Liv Else Haugland Odd Stuve Rommetveit Øystein Kalstveit Hans Enstad Bjørn Ivar Bjar Åsfrid Svensen Bjarte Helle Knut Røyrvik Svend Kjetland Frode Erstad Halvard Bjørkvik Sissel L Sæbø Arnfinn Hellevang Håkon Sagen Arne Langåker Inger Lise Fiskvik Erlend Bleie Bjørg Midtbø Sørli Aslak L. Helleve Mariann Gerdsdotter Paul Mølstre Tordis Irene Fosse Berit Brandseth Svein Olav Throndsen Aslak T. Helleve Sagvåg Torleiv Nilsen Anders G. Fretheim Magnhild Brekke Olav Nils Thue Knut Johannes Helvik Marit Sakstad Ingebret Paulsen Kjell Gulbrandsen Herfinn Brekke Halvor Tjønn Jan Kåre Henriksbø Lars K. Sandven Gunlaug Pedersen Odin Hagen Hæge Marie Roholdt Øystein Tormodsgard Kåre Herfindal Olav Sandvik Borghild Sævereide Olav Haraldseid Brunvatne Stein Tveite Robert Hermansen Solbjørg Åmdal Sandvik Prestegård Trond Harkjerr Tormod Bønes Steinar Tveitnes Kjartan Hernes Helge Sandøy Geir Ragnhildstveit Ragnhild Galtung Alv Reidar Dale Ivar Vasaasen Marit Hesvik Tove Lønøy Sangolt Åse Berit Rolland Hodnekvam Hans Olav Eggestad Alvhild Venås L. O. Himle Gunnar Andreas Schei Trygve Sandvik Bjarte Hole Tove Karina Eidhammer Kjetil Vistad Marit Hjartåker Torbjørn Seim Magne Skjervheim Ola Holen Jon Eikemo Hallgerd Wangensteen Mikjell Johs. Hoff Maria Uttun Seim Svein A. Strømme Per Hvamstad Turid Farbregd Kjell Øren Ingunn Holmedal Bernhard Selle Lars Sævereide Per Rolf Johnsen Mass Flatråker Herlov Øverland Sverre Hope Mons Ole Dyvik Sellevold Jon Olav Tesdal Ola Jonsmoen Jon Fosse Kristen Øyen Arnfinn Hopland Kjersti Simmenes Jon Olav Velde Håvard Kleiven Torfinn Fuhr Irene Hunskår Kjersti Sjøtun Ingolv Vevatne Ola Klepp Kim S. Fureli Hordaland Mållag Bjørn Husefest Bjarne Skarestad Sivert Ørevik Nils Kristian Lie Tor Gabrielsen Ivar Bård Aadland Jens Hystad Olav Johannes Skeie Ole Dag Østhus Gunnar Lien Otto Gjerpe Arne Aarseth Else Jerdal Gunvald Skeiseid Yngve Øvstedal Asgeir Lilleås Kåre Glette Kari Lønning Aarø Ole-Jørgen Johannessen Gunnar Skirbekk Olav Torfinn Jondahl Øyvind Nordli Oddrun Grønvik Olav Aas Aslaug Garnes Johnsen Jørgen Skjerve Jogrim Nordsletten Gunnvald Grønvik Livar Aksnes Leif Johnsen Arnlaug Skjæveland Naumdøla Mållag Hans M. Næss Mildrid Helland Audhild Aldal Brita Jordal Per Skjæveland Håvard Avelsgaard Olaf Nøkleby Botolv Helleland Arne Alsaker Jan Jøssang Harald Skorpen Jan Gaute Buvik Jørgen Nørstegard Sigrun Heskestad Torgeir Alvsåker Åse Marit Kalhovd Oddvar Skre Marta Krossbakken Oddvar Romundset Audun Heskestad Arne Andersen Sigbjørn Kambestad Jakob Skår Karl Erik Rørmark Magne Rydland Anne Grethe Hoff Arnfinn Jørgen Ansok Folke Kjelleberg Solbjørg Slettebakken Aud Råum Ivar Schjølberg Halldor Hoftun Erik Arneson Jarle Kjepso Jostein Småbrekke Jakup Skjedsvoll Karin Strand Hovbrender Madli Arnestad Marit Klette Harry Solberg Nordland Mållag Egil Skullerud Joar T. Hovda Edel Augestad Olav Klubben Jan Oddvar Solli Knut E. Karlsen Marit Hovdenak Anders Austefjord Vigdis Marie Knudsen Idar Stegane Tore Moen n d 1–2017 Arne Skuterud Nils Steinar Slapgård Tormod Hallstein Erlend Bakke Ståle Kolbeinson Magnhild Steine Kåre Belsheim Liv Solheim Høgåsen Anny Bastesen Trygve Kråkevik Nelly Storebø Tor Stallvik Kolbjørn Høgåsen Daniel Berge Magne Kvæven Helge Storebø Nordmøre Mållag Kåre Sveinhaug Jens Kihl Oddbjørn Berge Rolv Landøy Tobba Therkildsen Aksel Aarflot Sverre Sørbø Laurits Killingbergtrø Kristen Bergsvik Torfinn Langelid Sudmann Jon Kristian Aune Reidun Ramse Sørensen Turid Louise Quamme Eli Bergsvik Caroline Lehmann Rolf Sigmund Sunde Anne Grete Witzøe Botten Gudmund Teigen Kittilsen Dagrun Berntsen Marit Schmidt Lie Wenche Svendsen Ola Bræin Norsk Tide Norsk 26 Arild Drøivoldsmo Egil Selvik Herdis Holvik Asbjørn Hatlehol Knut O. Dale Nils H. Leine John O. Dønheim Bergljot Selvåg Ragnar Hove Severin Haugen Vidkunn Eidnes Liv Aslaug Myhre Liv Rigmor Flå Tor Magnus Simonsen Bjørg G. Hovland Kari Hauso Sveinung Eikeland Målfrid Sebuødegård Rakel Flå Ingeborg N Skjærpe Liv Husabø Jan Heltne Bjarne Eilertsen Ingrid Solveig Spjøtvoll Wenke Greve Tom Soma Målfrid Husnes Jorunn H. Henriksen Karl Ragnar Engstad Torbjørn Stavenjord Sigrunn Helset Hans Spilde Sverre Indrehus Magne Hjørungdal Erlend Fjose Per Gunnar Veltun Tora Kjelleberg Jon Stangeland Bjarne Kaarstad Bente Karin Hole Eldbjørg Gjelsvik Magnor Wigdel Asbjørn Klaksvik Marit Rommetveit Ingunn Kandal Kirsten Hundvebakke Lillian Bernes Hay Jorunn M. Kvendbø Staveland Odd Kinden Astri Hunnes Magne Heide Vest-Agder Mållag Nils Tore Leivdal Odd Sigmund Sunnanå Rannveig Tveit Kirkebø Torstein Huse Bjørg Berge Kristiansen Leiv Hartly Andreassen Oddvar Moen Einar Sæland Anna Kjemphol Ingrid Runde Huus Sigrun Lunde Eldrid Arne Henry Opland Marta Sætrenes Lars Kjøde Jakob O. Kjersem Magnar Mikkelsen Magne Attestog Per Eilert Orten Hogne Sønnesyn Torhild Solheim Klævold Aud Langlo Kongsnes May Johanne Molund Anne Austad Ottar Roaldset Svein Kåreson Søyland Kjellaug Wangenstein Jostein Korsnes Atle Måseide Gunvald Bauge Aase Røe Per Thygesen Knutsen Einar Landmark Arne Rognmo Valdemar Birkeland Sissel Halset Storslett Oddrun Tjeltveit Olina Kolbotn Odd Larsen Ingrid Russøy Kjell Byremo Eirik S. Todal Gunnar Totland Kjellaug Kvåle Svein Linge Rønnaug Ryssdal Solveig S. Eiken Elen Maria Todal Oddbjørn Tunheim Ivar B. Kjørlaug Larsen Else Løndal Sigrid Skarstein Anne-Berit Erfjord Aase Vedul-Moen Kurt Tunheim Øystein Lavik Jostein O. Mo Guri Skeie Siri Fidjeland Kirsti Orheim Ås Torhild Øvregård Tveit Hanne Kristin Meek Trine Naadland Sunniva Skålnes Åse-Berit Fidjeland Inge Ås Åslaug Undheim Ljotebø Roger Nedreklepp Per-Arne Slettmo Aslak T. Fjermedal Svein Undheim Jon Ove Lomheim Kjartan Oksavik Gunn Utkvitne Svein Harald Follerås Rogaland Mållag Knut Vadla Rune Lotsberg Ola Omenås Odd Østgård Randi Lohndal Frestad Gunvor Aardal Ottar Vandvik Sigrunn Lundestad John Osnes Olaug Husabø Vigleik Frigstad Audun Aarflot Solveig Vargervik Steinar Dahl Lægreid Hilda Margrete Torfinn Hageland Leif Andenes Sigbjørn Varhaug Terje Erik Moe Pareliussen Trønderlaget Anne Tone Hageland Sigmund Andersen Reidar Vik Knut Moen Lillian Ramnefjell Svein Aarnes Berit Fiskaa Haugjord Ingegerd Austbø Ketil Volden Jørn Moen Karl Ramstad Reidar Almås Magne Heie Lars Bakka Askill Voll Johan Moldestad Torbjørn Rekdal Gunnar Olav Balstad Knut Homme Johannes Bakka Maryan Georgsdotter Torleiv Rogne Kjell Bardal Kjell Erling Håland Wenche Berg Romsdal Mållag Mundal Gunder Runde Kari Synnøve Bjørndal Olav Torgny Hårtveit Sofie Bergøy Roger Aakernes Knut Ole Myren Jarle Solheim Astrid Dalslåen Kirsti Lavold Dagfinn Birkeland Marit Aarset Oddvar Natvik Ola L. Steinsvik Olaug Denstadli Solveig Stallemo Lima Arne Braut Ingar Aas Julie Kristine Ness Kjell Roger Straume Anne Eldevik Målfrid Lindeland Konrad Bråtveit Henning Austigard Astrid Marie Nistad Sigurd Helsem Sævik Olav Engan Tom Arnt Lindeland Alf Jan Bysheim Dagrun Gjelsvik Austigard Per Scott Olsen Sverre Sørdal Inger Ertsås Elfrid Ovedal Ingvar Eikeland Torbjørn Bruaset Oddbjørn Ramstad Asgeir Tandstad Helge Fiskaa Magnhild Synnøve Ellen Einervoll John Ekroll Einar Ryssdalsnes Randi Flem Ulvestad Arne A. Frisvoll Skjeggedal Randi Ellingsen Einar Helde Bjørn Rørtveit Eldrid Vik Anders Gjelsvik Knut Gunnar Solberg Alma Figved Inga Guri Hestad Steinar Røyrvik Sveinung Walseth Oddbjørn Gorsetbakk Nils Harald Stallemo Solveig Moe Fisketjøn Kåre Magne Holsbøvåg Jorunn Sandvik Knut Ytterdal Gunhild Grue Asbjørn Stallemo Oddvar Flatabø Tor Kvadsheim Karen Sindre Jan Ragnar Hagland Eva Haugen Sørgaard Ove Harald Fossen Karen Os Einar Skeie Telemark Mållag Kristoffer Haugum Magne Valborgland Endre Gjil Asbjørn Oterhals Synneva Kolle Solheim Lars Bjaadal Oddvin Herstad Ivar Åmlid Ranveig Gudmestad Ingar Sveen Kirsti Solheim Stegane Sondre Bratland Herlaug Hjelmbrekke Dagfinn Svadberg Hatløy Lars Vassli Henrik Stokkenes Sigrid Bø Kjell Håve Østfold Mållag Kari Ingfrid Hatteland Øystein Øye Dag Håkon Storaker Olav Rune Djuve Inger Sandvik Jarstein Gunnar Anmarkrud Ola Hauge Oddmund Svarteberg Ida Marie Strand Gunhild T Dølen Jens Loddgard Turid Folkestad Inge Haugland Ola Magne Strand Per Engene Borghild Kristin Eiliv Herikstad Halvard Helseth Sogn og Fjordane Magn Jarl Stubhaug Olav Felland Lomundal Arne Kvernhusvik Rasmus Hetland Mållag Karsten F. Sunde Sigrid Fonnlid Geir Lorentzen Gunnar Ottne Rasmus Hidle Lise Aasen Johan M. Sunnarvik Hans Magne Gautefall Lars Kolbjørn Moa Bjørg Robberstad Jensen Liv Hobberstad Anne-Britt Andersen Hans Mark Svedal Lavrans Grimstveit Sverre Mikal Myklestad Einar O. Standal Jane Valaker Høgalmen Georg Arnestad Harald Systad Torgeir Grimstveit Magne Måge Øivind Thorbjørnsen Barbro Kvaløy Høyland Arne Berteig Gunnhild Systad Aslak Gunnheim Einar Nordbø Terje Håland Reidulf Bjørlo Leiv Sølvberg Svanhild Haugen Ingrun Norum Yrkesmållag Jorunn Håvarstein Kari Blåflat Anders Thingnes Jarle Helle Lars Nygård Kjellfrid Bøthun Dag Ingebrigtsen Audun Bøyum Tore Thingvold Johnny Hofsten Solveig Otlo Olav Bøyum Magne Jakobsen Nils Distad Helge Thue Ragnhild Hovda Anna Dorthea Remhaug Anne-Marie Botnen Ole Johannessen Annbjørg Eikenes Asgeir Tveit Hallgrim Høydal Kristian Risan Eggerud Inge Kjøde Gjertrud Eikevik Kari og Helge Tveit Jon Ingebretsen Anders Sakrisvoll Linda Eide Anne Margrethe Kolnes Eldbjørg Stegane Engebø Erik Ivar Ulvedal Halvard Jansen Rutt Olden Skauge Sissel Hole Nils Ingvar Korsvoll Dag-Erik Eriksmoen Gudrun Vigdal Halvor Midtveit Alv Helge Skeie Jørund Asle Holme Herborg Kverneland Kjellrun Hamnes Espe Magnar Wøien Sigrun Garvik Moen Arnljot Solstad Eirik Holten Olav Kvernenes Johannes Flaten Liv Østrem Jakob Olimstad Arvid Henry Staupe Kari Huus Hallgeir Langeland Sverre N. Folkestad Ivar Åkre Birger Risnes Odd Sigmund Staverløkk Gunnar Jordal Per Moen Eldbjørg Hunshamar Tore Skaug Eldrid Sundan Rønnaug Kattem Signe Muladal Fossøy Sunnmøre Mållag Birger Smedstad Erling Syrstad Kjell Harald Lunde Sigrid Myhre Jan Martin Frislid Ingrid Aamdal Gunvor Solberg Jan Sørås Borge Otterlei Reidar Nesheim Ottar Færøyvik Margrethe Eikrem Aarset Borghild Stahl Kirsten Tagseth Linda Plahte Kjell Einar Nordås Einar Gautefall Ottar Aashamar Alv Halvor Straumstøyl Torbjørn Tranmæl Frode Ringheim Ingvar Olimstad Asbjørn Geithus Åsmund Arne Olav Teigland Inge Torfinn Vada Lars Helge Sørheim Inger Skretting Opstad Oddvar Gjelsvik Oddfrid Nora Bell Olav Tho Harald Vik-Mo Turid J. Thune Oddbjørn Reime Marie Godø Sigurd Olav Brautaset Jon Tvitekkja Inger Johanne Wibe Harald Thune Svein Risa Magnhild Gravdal Ole Arild Bø Borgny Slettemoen Tøfte Birger Valen Gunvor Risa Dagfrid Grepstad Frode Dyrkorn Tor Valle Valdres Mållag Bodvar Vandvik Torleiv Robberstad Bjørn Atle Hagenes Oddrun Eidem Halvor Øygarden Gulbrand Anmarkrud Olav Vesaas Ole Bjørn Rongen Oddlaug Hammer Liv Eikrem Johannes Apold Toralf Baldersheim Vidar Ystad n d 1–2017 Audun Rosland Margit Hovland Hamre Knut Falk Asbjørn Nes Hansen Olav Gullik Bø Magne A. Roth Sissel Norunn Hatløy Aud Farstad Inger Solveig Bøe Beinveges innmelde Atle Røe Hans Haugen Per Fauske Troms og Finnmark Ola Fosheim Randi Einrem Torhild L. Rørheim Ivar S. Haugland Mård Torgeir Fauskevåg Mållag Randi Før Kristian Halse Rolf Salte Oddleiv Hjellum Jostein Fet Per K. Bjørklund Anne Marit Grøndalen Johannes Hjønnevåg Tore Sandvik Helga Hjetland Øystein Grønmyr Terje Christoffersen Ingunn Hommedal Steffen Nervik Eli Seim Johan Torgeir Holvik Per Halse Terje B. Dahl Frank Tommy Jacobsen Erling Nordheim Norsk Tide Norsk 27 kryssord LKryss NT nr 1-2017 ved Laurits Killingbergtrø

FUGL AVSKJER- GOD- EMNE TIL SKEIN ANONYM ULV DEL AV MATTE STRAUM MING SKODE- GREITT REISE- KJENT SPØTING AV PÅHITT INFO LYSKJELDA REISER SPEL

DEMPAR

TREFFE KRULLA LØFTE DYR TVERR- PÅ MOTEN PLASS VEGG SPOR TEVLING PÅ VATN ROVDYR PREKTIG DU OG EG FEMKANT PAPEGØYE FANGST- PÅ NYTT TEK I REISKAP FIRKANT KVILTE JORD- I TELE- BAKEN NÆR MARK ALLMENT MUNN- OPEN REINSAR EDB AV- LEGGS TAGG AMBOLT SVENSK FROSE JÆR- KOMMUNE FRU DIKTAR GANDHI ELEVJOBB DUFTA SYSAK DEL AV INDIA SIFFERET DU OG DU TEPPE HEIT SPORTS- KLUBB BIL ROUTSTYR KVINNE- TONE SPEL- TREGE LUFT- NAMN KORT ( ) VEDTRE VOGNER NING HEVE SEG ELV "SUVEREN" SETTE KAR I SEG UJAMN FARSOTT FLATEMÅL DANKA UT FOR- KLOKKE DOKUMENT BAUSA ROANDE KÅLEN REIN MIDDEL DU OG EG HELT TAN FLYPLASS HAR DET TIPS VONDT USOLIDA- LIKE RISK TYPE VINDAUGET PRAKT GODT FER TILMÅTA SEINT KJENNAST FRÅ VINKEL- FROSEN VONDT MÅNE- RETT JORD FASE FLIRE ADVERB PRON. NOREG PLUSS SLEDE- MANGE UNDERLAG ANDRE TRØYTT- BLAKKENS PLAGE LEIKS- TEIKN

Kryss NT nr 5-2016

SKJØR LED PLOG RØRE TUVE- OPPDRETT GRAV- BUAR STADER LAGA SKOR- INSTI- DRIVE BJELKE BAMSE- F STEINEN S FISKA K TUSJON A SPORT L Å VADEFUGL M TILNAMN A PUST U LØR

n g K O M P O N E R T E TJUKK OG S T A B L A R Kryssordvinnarar i nr. 5 – 2016 RUND SÅR- ANONYM IDYLLISK SKORPE SÆL PAR T U R T E L D U E R STIVBEINT R U R TILSTAND N N SYSKEN KRUNGLETE VÆSKE MANNS- NAMN VIND OG OPNING B R Ø R D R NEDBØR U F A R A N D E Gunvor Danielsen, Arendal Send løysinga til: HORMON TYSK BY G A P DIT A D R E N A L I N DEPT K I E L Noregs Mållag HAR DET VONDT SMØR- Vigdis D. Dahl, Stord PUSS BLOM PLANTE L I D R E V E S T R E K A R U L Løysi Lilletorget 1 HALV- INNSVING FROSEN FÆLE A L P E R O S E V E K SMÅSJUK U R V E N Signe Bergvoll, Manger 0184 Oslo ILÅT FOR LITE FUGL GRYN FISK K A R 11. 11. P E N G E N A U D PEIP A N D DROPAR RETNING AV FÅ ÅR KJÆR- LAND I TEIKN PÅ Frist: 13. mars 2017 Å L ASIA O M A N FOSTRAR Y R I DET FRI N V STRYKE U N G FRÅSTAND YTRE TUN RUSSISK ØNSKJER ELV U T V O R T E S U T E P L A S S Merk konvolutten «Kryssord». LEVER ALLE PÅ SKINN- SKULEN REIM INN- O B SKRENKA E R DET HEILE E L E V T A L E T KLAGA O L Rett løysing kjem i neste FORFATTAR UVENLEG ANDLETS- MED VEKST PRYD B A R T A R BRØD- L I E BARN N E S L E utgåve. Tre vinnarar vert trekte SKIVER SÅ VONDT ! BROTEN ENERGI SJØDYR FLY- SELSKAP JAPANSK A V E L S E L S A S MYNT Y E N ut og får fin premie. NIKS IKKJE INNSLAG BEGER HØG- STEMD I N G E N T I N G PARTI S V U L S T I G KVILE- FAKKAR GRESK STUND PROVO- GUDINNE DØYVD E R I S EIN BEHN S I E S T A SERE E LÅTT T E K STEIKT TØRKA RUTINE GRØNT n d1–2017 MAT GRUS E KORN M A L T V A N E KRØTER F E BELEGG Y Namn: TAL RÅKALD HEVAR SEG P A N N E R E T T YTRA U G G E N SIVBÅT E S STATAR STRENGE- SVERD- U S MUSIKK S I T A R S P E L LILJE I R I S Adresse: RING KRITI- NT SKOGEN SERER NR. 5 K R A N S T R E A R E F S A R 2016 Postnummer/-stad: Norsk Tide Norsk 28 uttrykk for haldningar. Men eg er jo ingen misogy har alltid vore nedsettande meint. same blir menn. nomgå. Kvinner blir angripne med kvinnekjønnet, det legning eller kvinnelege slektningar som får gjen nelege kjønn, typisk «feminine» eigenskapar, seksuell mann er det same? I desse eksempla er det det kvin ei kvinne er ei kvinne, og det verste du kan kalle ein E of a bitch? Jentegut? Kjerring? Jente? Kva med horeson, eller stygge ord kjem du på? Horekunde? Femi? Homo? og du kan ikkje kome på noko sakleg å seie. Kva slags skal skjelle ut ein mann. Du skal verkeleg gi han inn, fitte? kjem på ord som kjerring, tøs, merr, tispe, hore eller vudet ditt? Er du som meg, og (litt flaut og motvillig) dei styggaste orda du kjem på. Kva dukkar opp i ho- du kan kalle ei kvinne? Ikkje hald tilbake no, tenk på som får gjennomgå? nokon? Og kvifor er det stort sett det kvinnelege kjønn ord når kjenslene tek overhand og ein skal skjelle ut Kvifor er det så l Henta frå Sigmund Falch: Den slemmaste dokka i Drammen, Schibsted/Vigmostad & Bjørke 2015 detr i Det er lett å seie at måten vi uttrykker oss på, er eit Å seie at nokon spring eller slår «som ei jente» er og La oss ta eksperimentet eit steg vidare. Tenk at du Lfalch Prøv dette tankeeksperimentet: Kva er det verste Bitch? kven somskullesitja fremst ibåten. Dei andre hadde rodd av garde. Medan vilågatt og krangla om kk

je påfaje ll «Son of abitch!» ett å ty til negative kjønnslada ande at det verste du kan kalle - - son - men ikkje alle. identifiserer seg som kvinnefiendtlege heller. Nokre, jo, nist, og eg trur ikkje alle som tyr til slike uttrykk, aktivt heller personen enn kjønnet. kjent, godt råd er å ta saka, og ikkje personen. Men ta ekstra gong når du er i ferd med å skjelle ut nokon. Eit bruker språket, også når ein er sint. Trekk pusten ein noko med det. kvinneorienterte skjellsord heller. Men vi kan gjere til det kvinnelege kjønn hadde det ikkje oppstått slike ikkje oppstått i eit vakuum. Utan negative haldningar oss, og på historia bak oss. Denne språkbruken har det ikkje var slik. Ein kan skulde på kulturen rundt slike ord boble opp i hjernebarken. Eg skulle ønske når sinnet kokar over, er det irriterande lett å kjenne måten å trykke det kvinnelege kjønn ned i søla på. Men T L UNNTAKSK vert imot så er eg feminist og sterkt imot denne Ein kjem langt med å vere medviten om korleis ein Språknerd, tekstforfattar og feminist Sus

ann V e Myke I NNA le

bus

t Illustrasjon: Monika Terese Edvardsen E gse t

20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Quiz L

statsminister Storbritannia? i Kva år vart Margaret Thatcher Kva slags dyr er ein lomvi? kunne feire krystallbryllaup? Kor mange år må ein vere gift for å Gorgonzola? kvaI blåmuggosten dei lagar land you like, you but never can leave»? Kvar kan du «check out any time stabelen kvar haust? av arrangementet enno dette går Studentmaraton i1969.Ikva by forgert første namnet under gong Noregs eldste maraton vart arran forvandle alle verdas til? barn Kva dyr ville heksene til Roald Dahl volleyball? i det Kor mange spelarar på kvart lag er betre kjend som? Dr.sonen Walton Henry Jones jr. kva fiktiveUnder den er namn per ning og passasjerar? og ning både tanke med omset på- flåte, Kva flyselskap er verdas største, ren som utviklaren som den? oppattkalla tyska er etter trening Kva for form populær ei for styrke namnet på sørlys?namnet aurora borealis. Kva latinske det er Det latinske på nordlys namnet er USA1803? området i Louisiana til Kva statsleiar selde store land det i? året dette januar i2017,kva dyreteikn står Kinesisk vert nyttår markert 28. lar av sola si masse? Kva fjerdede tre lag om gass utgjer Afrika? kvaI høgste fjelleti det ligg land pause? ta før eller må ho han før Noreg køyre i samanhengande Kor yrkessjå kan ein timar mange liard? - mil ein Kor i det er nullar mange Villa til? I kva by held fotballklubben Aston otoskop? eit med Kva av del kroppen vert undersøkt BAK MÅL Pilates (etter Josef Pilates) Josef (etter Pilates American Airlines Indiana Jones Seks Mus Maraton) (Trondheim Trondheim Eagles) (The California Hotel Italia 15 Sjøfugl 1979 - - - Øyret Birmingham Ni halv ein og Fire (Kilimanjaro) Tanzania Hydrogen Hanens år Bonaparte Napoleon australis Aurora - - - - 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  29 Norsk Tidend 1–2017

Krambua Ja takk, eg tingar: ❏ Ostehøvel i stål, blank frå Bjørklund. Kr 190,– ❏ Soga om Fridtjov den frøkne Frå gamalnorsk til nynorsk ved Jon Fosse. ❏ Ostehøvel i stål, matt Kr 199,– (før kr 249,–) frå Bjørklund Kr 170,– ❏ T-skjorte (Hugs å krysse av for farge og storleik!) Til NyNorsk-kampanjen ❏ Refleks Mjuk refleks, 7 cm i diameter, Fargar: ❏ kvit ❏ svart med logo. Absolutt noko ein vil For damer: bli sett med. Storleikar: ❏ s ❏ m ❏ l ❏ xl ❏ xxl Kr 30,– For menn: Storleikar: ❏ s ❏ m ❏ l ❏ xl ❏ xxl Kr 150,– ❏ Bok : Vil du vera venen min? ❏ Fleecejakke (Hugs å krysse av for farge og storleik!) Fantastisk barnesongbok med med logoen til Noregs Mållag på brystet. songar frå Hallingdal. Utgjeven For damer: av Buskerud Mållag, Gol Mållag, Hemsedal Mållag, Hol Mållag Fargar: ❏ kornblå ❏ rosa og Ål Mållag. Arne Moslåtten har vore redaktør. Illustrert av Storleikar: ❏ s ❏ m ❏ l ❏ xl Ingunn Wiken. Med notar og For menn: besifring. Fargar: azurblå grå ❏ ❏ Kr 350,– Storleikar: ❏ s ❏ m ❏ l ❏ xl ❏ xxl Kr 220,–

❏ Pledd med logo ❏ Krus Med trykket: Skogen stend, men han ❏ Notatbok natur frå Røros Tweed skifter sine tre. Olav H. Hauge, 1965 Ulinjert notatbok med Ivar Aasen på framsida Kr 1500,– Kr 160,– og «Noregs Mållag» på baksida. Hardt omslag med strie. ❏ 1 eller ❏ 20 jakkemerke Kr 75,– ❏ «NyNorsk» ❏ «Aasenbilete» ❏ Skistroppar ❏ «Slepp nynorsken til» To skistroppar med borrelås, 26 cm lange. ❏ «Gjennom ord blir verda stor» Høver til langrennsski, uavhengig av målform CD: Aasmund ❏ Kr 10,–, kr 50,– for 20 stk. og målføre. Nordstoga: Guten Kr 50,– Songar av Asmund ❏ 1 eller ❏ 20 jakkemerke Olavsson Vinje. «Takk, Ivar Aasen!» ❏ Noreg-skjerf Kr 99,– Kr 10,–, kr 50,– for 20 stk. Kr 150,– ❏ Kulepenn «Skriv nynorsk» ❏ Måleband ❏ Krus 5 for kr 50,– Med trykket: Det går Kr 50,– mangt eit menneske og ❏ Notatbok blå Aasen-panneband ser seg fritt ikring for ❏ Notatbok svart ❏ i ull. Ivar Aasens skuld. Linjert notatbok med slagordet «Gjennom ord Tarjei Vesaas, 1950 blir verda stor!» Hardt omslag med stofftrekk. Kr 350,– Kr 160,– Kr 125,–

Kryss av, klipp ut Sjå innom heimesida for andre tilbod. Hugs at vi kan gå tom for somme artiklar. eller kopier Det er såleis ikkje sikkert at du får alt du tingar. og send tinginga til:  Noregs Mållag, Lilletorget 1, 0184 Oslo Namn: n d 1–2017 Eller: send e-post til [email protected], Adresse: ring til 23 00 29 30, eller gå inn på www. Postnr./poststad: nm.no

Norsk Tide Norsk Porto kjem i tillegg. Telefonnr./e-post: 30

Lnoregs mållag

Vinterseminar på Bryne Mållaget inviterer til Vinterseminar på Jæren Hotell på Bryne helga 11.–12. februar. Kom til Jæren for målpolitisk påfyll, og møt målfolk frå heile landet i engasjerte ordskifte. Det vert musikalske innslag av Tom Roger Aadland som syng Dylan på ny- norsk. Oddmund Hoel, tidlegare leiar i Noregs Mållag og fyrsteamanuensis ved Høgskulen på Vestlan- det, vil snakke om partipolitisk språkhistorie. Inger erer Johanne Sæterbakk, styremedlem i Noregs Mållag og informasjonskonsulent i Norges Bondelag tek for seg politisk kamp og kva vi kan lære av bøn- dene, medan professor Dag Jørund Lønning skal snakke om folkemakt i ei sentraliseringstid. Høyr Tom Hetland, tidlegare redaktør i Norsk Tidend og sjefredaktør i Stavanger Aftenblad om kva rom der er for nynorsk i dei største vestlands- byane, før fylkesordførar Solveig Tengesdal (KrF) og stortingsrepresentant Geir Pollestad (Sp) føl- gjer opp med å ta for seg Rogaland i spennet mel- lom to kulturar. Sist men ikkje minst får vi høyre om ny språklov sett frå eit juridisk perspektiv ved Tom Roger Aadland kjem og syng syng Dylan på ny- Dag Bjørke Bremer frå Juristmållaget. norsk på Vinterseminaret. Foto: Arash Taheri Meld deg på! Det vert politisk debatt der spørsmålet er: Raud, grøn eller blå språkpolitikk. Det kostar 300 kro- Lyser ut nynorskstipend ner å melde seg på, og det er tillegg i prisen om Noregs Mållag lyser ut to stipend à kr 50 000. ein også vil ete og overnatte. Vi vil gjerne at flest Føremålet med stipenda er å hjelpa fram gode mogleg kjem, så sjå innom www.nm.no og sjekk prosjekt som kan fremja nynorsk på alle sam- om det framleis er plass! funnsområde. – Vi ser særleg positivt på søknader som har som føremål å få nynorsken i bruk på område der han frå før har lite rom, seier Gro Morken Endre- sen, dagleg leiar i Noregs Mållag. Ei kvinne og ein mann skal tildelast kvar sitt sti- pend à kr 50 000. Stipendet er eit arbeidsstipend og kan ikkje nyttast til ordinær utdanning eller til reiser. Les meir om krav til nynorskstipenda på nett- sidene til Noregs Mållag: www.nm.no Styret i Noregs Mållag er stipendnemnd. Send søknad og eventuell dokumentasjon til dagleg leiar Gro Medlemsrekord i 2016 Morken Endresen, [email protected] , eller til Mållaget hadde 12 411 betalande medlemer i fjor, Noregs Mållag, Lilletorget 1, 0184 Oslo. det høgste talet på 25 år. Vi takkar alle nye og gamle medlemer for innsatsen og engasjementet Søknadsfrist er 6. mars 2017.

Mållaget infor m Mållaget som førte til det gode resultatet.

Tilsette:

Gro Morken Endresen, NORSK dagleg leiar, tlf. 23 00 29 37 • 957 85 560, [email protected] TIDENDFramhald av Fedraheimen og Den 17de Mai

Erik Grov, organisasjonskonsulent, tlf. 23 00 29 30, [email protected], Prent: Nr1Trykk as NOREGS MÅLLAG Opplag: 13 750 NORSK MÅLUNGDOM www.nm.no malungdom.no Abonnement: kr. 250,– per år Per Henning Arntsen, økonomikonsulent, tlf. 23 00 29 34, [email protected]

Annonsar: Tilskrift: Ingar Arnøy, skulemålsskrivar, Tilskrift: Postboks 285 Sentrum, Annonseprisar: kr 9,00,–/mm Lilletorget 1, tlf. 23 00 29 36 • 975 29 700, 0103 Oslo Tillegg for tekstside: kr 0,50,–/mm 0184 OSLO [email protected] Telefon: 23 00 29 40 Spaltebreidd: 45 mm Telefon: 23 00 29 30 E-post: [email protected] Kvartside: kr 3 000,– E-post: [email protected] Halvside: kr 5 000,– Hege Lothe, informasjonskonsulent, Bankgiro: 3450.65.48707 Heilside: kr 9 000,– tlf. 926 48 348, [email protected] Kontoradresse: n d 1–2017 Ilegg til avisa: kr 1,00 pr. stk. Lilletorget 1, 0184 OSLO Leiar: Synnøve Marie Sætre, Kjartan Helleve, informasjonskonsulent, Telefon: 926 95 330 • 23 00 29 40, Alle prisar er eks. mva. Ved lysing i fleire Bankgiro: 3450.19.80058 tlf. 23 00 29 32 - 943 97 998 E-post: [email protected] nummer kan vi diskutere særskilde avtalar. [email protected] Leiar: Magne Aasbrenn Skrivar: Kirsti Lunde, Stoffrist nr. 2–2017: Mobil: 979 70 065 Marit Aakre Tennø, politisk rådgjevar, Telefon: 482 64 518, E-post: [email protected] tlf. 454 71 716, [email protected] E-post: [email protected]

13. mars Tide Norsk 31

O

Som eit offisielt språk er nynorsk eit godt språk SL å kommunisere med. Og eit språk må brukast for å utvikle seg, det må fylgje med tida. Odd Nordstoga til NRK etorget 1 • 0184 O 1 • 0184 etorget nr. 1 • januar 2017 1 • januar nr. ll Li

LPå tampen

Mammaen din er så glad i deg!

Plutseleg er eg blitt eitt av desse irriterande menneska som omtaler meg sjølv i tredjeperson. Det skjer sjølvsagt berre i samtale med vesle be- bien min, men sidan det stort sett er berre han eg pratar med om dagen, skjer dette heller ofte.

– Mammaen din skal berre ein liten tur på do, skjønner du. Slik startar dagen når eg må forlate Sigmund åleine i senga vaken og nesten på gråten om morgonen. Eg må fortelje han at eg snart kjem tilbake for å hente han, men at blæra til mam- maen hans ikkje er som før og at eg difor må på do. – Du skjønner, Sigmund, at mammaen din er ikkje så flink til å gjere knipeøvingar.

Vi går inn til stellebordet, og der fortsett det: «No skal mammaen din berre finne fram ei bleie, skjønner du. Mammaen din er så glad i deg. Du er sååååå søt».

I løpet av ein dag har eg tatt meg sjølv i å si dette: – Mammaen din er så glad i deg (dette seier eg ofte) – Mammaen din elskar deg – Mammaen din må berre ta på deg lue, Karakteren frå låta «Heidersmenn» har vorte til Pusling (Hans Rønningen), som sit med Dreng skjønner du – fordi det står i mammabøkene at (Lotta) kjent frå låta med same tittel. Foto: Erik Berg, Det Norske Teatret små bebier må ha lue når vi skal ut (for å forklare hylande unge kvifor eg må gjere dette som han hatar) – Mammaen din skal berre bestille ein kopp- holder frå internettet, skjønner du, så ver litt tålmodig Ståande applaus – Du skal få mat skjønner du. Mammaen din må berre på do ein liten tur – Mammaen din skal berre ta ein dusj. Men det er så moro å ligge her på golvet litt for Bjella-musikal – Men duuuuu, lille venn. Mammaen din går jo aldri frå deg. Eg kjem alltid tilbake LLTerningkasta frå musikkmeldarane har med Riksteatret og skal difor vitje 22 ulike – Mammaen din syns også tran smaker pyton, berre vorte høgare og høgare sidan den stader frå hausten av. Turnepremieren vert i men sjå her; eg tek ei skei og smiler som berre tidlegare lokalavisjournalisten Stein Tor- Ål kulturhus 11. oktober. det etterpå leif Bjella solodebuterte med Heidersmenn – Skal mammaen din synge ein sang kanskje? i 2009. Sist ut var Gode Liv, som har fått LLTekstane vert framførte av elleve ka- – Mammaen din må berre inn for å hente knallkritikkar og tre spelemannsnomina- rakterar som møtest på Ål stasjon, i Bjella smokken skjønner du, så skal vi gå tur. sjonar. si heimbygd. Aftenposten trillar 6 på ter- – Ååååååå – mammaen din er så glad i deg! ningen og skriv: «Prøysen er død. Lenge Eg trur de skjønner greia. Frykteleg irrite- LLMed utgangspunkt i over 20 låtar frå fire leve Bjella». Adresseavisen lèt seg òg rive rande for alle menneske i heile verda – inkludert album har Lasse Kolsrud skrive manus til med og meiner at Bjella sine tekstar utgjer meg sjølv. og regissert musikalen Kan nokon gripe inn, ei usminka tolking av Bygde-Noreg i dette Hanne Maren Blåfjelldal som hadde premiere på Det Norske Teatret hundreåret. Dagsavisen, Dagbladet og VG BLAAFJELLDAL.BLOGSPOT.NO 14. januar. Stykket er ein samproduksjon trillar alle 5-ar på terningen.