Novopazarski Zbornik 43
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UDK 93/94 ● ISSN 0351-3017 ● 2020. НОВOПАЗАРСКИ ЗБОРНИК 43 IZDAVAČ Muzej „Ras“ Novi Pazar muzejnp.rs UREDNIK Fuad Baćićanin TEHNIČKI UREDNIK Avdija Salković REDAKCIONI ODBOR Ljiljana Gavrilović, Olga Zirojević, Avdija Salković, Ema Petrović, Adnan Muftarević, Milan Popadić, Nevena Debljović Ristić, Sait Kačapor, Naka Nikšić, Fuad Baćićanin, Muradija Kahrović Jerebičanin LEKTURA Aida Smajović Danijela Janković KOREKTURA Nadžib Kočan DTP Samer Jusović PREVOD NA ENGLESKI Sabina Zejnelagić ŠTAMPA „Grafičar“, Užice TIRAŽ 500 primјeraka ISSN 0351-3017 Naslovna strana: Kula Motrilja, Novi Pazar. PUBLISHER Museum “Ras” Novi Pazar muzejnp.rs EDITOR Fuad Baćićanin TECHNICAL EDITOR Avdija Salković EDITOR BOARD Ljiljana Gavrilović, Olga Zirojević, Avdija Salković, Ema Petrović, Adnan Muftarević, Milan Popadić, Nevena Debljović Ristić, Sait Kačapor, Naka Nikšić, Fuad Baćićanin, Muradija Kahrović Jerebičanin PROOFREADING Aida Smajović Danijela Janković CORRECTION Nadžib Kočan DESIGN Samer Jusović ENGLISH TRANSLATION Sabina Zejnelagić PRINT „Grafičar“, Užice COPY 500 copies ISSN 0351-3017 Cover Page: Monitoring Tower, Novi Pazar. SADRŽAJ / САДРЖАЈ / CONTENTS Fuad Baćićanin PONOVO DILEMA: OSTATI ILI OTIĆI 11 A DILEMMA AGAIN: TO STAY OR TO LEAVE 13 Burhan Čelebić NEOLITSKI ŽIVOT U BIJEDIĆIMA 15 NEOLITH LIFE IN BIJEDICI 34 Драгана Лазић Стојковић ХРОНИЧАР ОМЕР-ЕФЕНДИЈА НОВИЛИ (БОСНАВИ) О ОСМАНСКО˗ХАБЗБУРШКОМ РАТУ 1736-1739. ГОДИНЕ НА ТЕРИТОРИЈИ БОСНЕ 35 A CHRONICLER OMER-EFENDI NOVILI (BOSNAVI) OF THE OTTOMAN-HABSBURG WAR IN BOSNIA TERRITORY 52 Dženana Oraovčanin ZNAČAJ I FUNKCIJA OSMANSKIH UTVRDA NA PRIMJERU NOVOPAZARSKE TVRĐAVE 53 THE SIGNIFICANCE OF THE OTTOMAN FORTRESSES IN THE EXAMPLE OF NOVI PAZAR FORTRESS 61 Tarik Haskić, Nesip Pepić KAZA BERANE U SALNAMI KOSOVSKOG VILAJETA ZA 1896. GODINU 63 THE ADMINISTRATION UNIT (KAZA) OF BERANE IN KOSOVO VILAYET ANNUALS FOR 1896 85 Redžep Škrijelj UMJETNOST ISLAMSKE EPIGRAFIKE PEŠTERA 87 THE ISLAMIC EPIGRAPHIC ART OF PESTER 109 Живојин Р. Андрејић КРАЉЕВСТВО СТЕФАНА НЕМАЊЕ II ПРВОВЕНЧАНОГ „КОЈИ ЈЕ ИЗРАСТАО ИЗ БЕДАРА ОНИХ КОЈИ СУ ГОСПОДАРИЛИ СРПСКОМ ЗЕМЉОМ“ И „ВЕЛИКИМ КРАЉЕВСТВОМ ОД ПРВА“ 111 THE KINGDOM OF STEFAN NEMANJA AND THE FIRST- CROWNED “WHO GREW UP FROM THE BREASTS OF THE ONES WHO RULED THE SERBIAN COUNTRY” AND “THE FIRST KINGDOM FROM THE VERY BEGINNING” 140 Vera Vukanić, Monika Dudić PALEOBIODIVERZITETSKO NASLEĐE MEZOZOIKA NA POD- RUČJU NOVOG PAZARA (SANDŽAK, ZAPADNA SRBIJA) 141 PALEO BIO-DIVERSITY HERITAGE OF MESOZOIC IN THE AREA OF NOVI PAZAR (SANJAK, WESTERN SERBIA) 154 Naka Nikšić SANDŽAČKI MELOS U MUZIČKIM ZBIRKAMA 155 THE MUSIC OF SANJAK IN MUSIC COLLECTIONS 167 Душан М. Поповић КОНТИНУИТЕТ НАРОДНИХ МУЗИЧКИХ ИНСТРУМЕНАТА СУВОГ ДОЛА СА МУЗИЧКИМ ИНСТРУМЕНТИМА СРПСКОГ ФРЕСКО СЛИКАРСТВА 169 THE CONTINUITY OF FOLK MUSICAL INSTRUMENTS OF SUVI DO WITH THE MUSICAL INSTRUMENTS OF THE SERBIAN FRESCO PAINTING 184 Izet Selek , Vesko Pajković, Zoran Milić MERMERNA BREČA IZ DRAGAČEVA 185 MARBLE BRECCIAS FROM DRAGACEVO 202 Иван Б. Шарчевић АНТРОПОЛОШКО-ЕТНОЛОШКЕ ПРИГОДЕ ВЕЗАНЕ ЗА ОДРАСТАЊЕ – ПЕРИОД ПУБЕРТЕТА 203 ANTHROPOLOGICAL- ETHNOLOGICAL CELEBRATIONS RELATED TO GROWING UP- A PUBERTY PERIOD 215 Sabina Zejnelgić, Kimeta Hamidović UTICAJ ENGLESKOG JEZIKA NA KULTURU NOVOG PAZARA 217 INFLUENCE OF ENGLISH LANGUAGE ONTO THE CULTURE OF NOVI PAZAR 225 Semrija Smailović, Mina Mavrić UTICAJ DIMENZIJA KULTURE I REGIONALNOG IDENTITETA NA ODGOJNI STIL RODITELJA 227 THE INFLUENCE OF CULTURE DIMENSION AND REGIONAL IDENTITY ONTO UPBRINGING PARENTS’ STYLE 237 Ernad Kahrović MIGRACIONE TEŽNJE NOVOPAZARSKIH STUDENATA POČETKOM 2020. GODINE 239 MIGRATION TENDENCIES OF NOVI PAZAR STUDENTS AT THE BEGINNING OF 2020 254 Selma Slezović Mehović ŽENSKI NARATIV U ROMANU BILIJA 255 THE WOMAN’S NARRATIVE WITHIN THE NOVEL OF BILIJA 261 ОСВРТИ, ПРИКАЗИ / OSVRTI, PRIKAZI / REVIEWS, IMPRESSIONS Damir Gruda NOVOPAZARAC IVAN JURJEVIĆ SERBIN UKRAJINSKI NACIONALNI JUNAK 265 ИЗВЕШТАЈИ / IZVJEŠTAJI / REPORTS Muradija Kahrović Jerebičanin IZVJEŠTAJ O REALIZACIJI PROJEKTA „TRADICIONALNI VEZ SVILENIM KONCEM“ 271 Владан Видосављевић, Угљеша Војводић ИЗВЕШТАЈ СА ЗАШТИТНИХ АРХЕОЛОШКИХ ИСТРАЖИВАЊА ЛОКАЛИТЕТА ДУБЉЕ ИЗНАД КУЋЕ У НОВОМ ПАЗАРУ III 273 Vladan Vidosavljević. Fuad Baćićanin ZAŠTITNA ARHEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA SEVERNE TABIJE NOVOPAZARSKE TVRĐAVE II 277 IN MEMORIAM VASVIJA GUSINAC 1948-2020. 285 МАРКО ПОПОВИЋ 1944 - 2020. 287 NOVOPAZARSKI ZBORNIK, UPUTSTVO ZA PRIPREMU RADOVA 291 UVODNIK UDK 050НОВОПАЗАРСКИ ЗБОРНИК”2020” Fuad Baćićanin PONOVO DILEMA: OSTATI ILI OTIĆI Svaka priča ove 2020. godine započinjala je obrazlaganjem da su usljed pandemije uslovi rada skučeni i da nije bilo moguće na uobičajen način organizirati neku aktivnost. Uslijedila je, kako je mnogi nazivaju „nova realnost“ – doista nova ali nam nikome nije realna; naprotiv, izvanrealna je i svi čekamo onu našu staru, naviknutu nam realnost i istinu. E, u toj „novoj realnosti“ magla je prekrila stvarnost, a ono što je u našoj tradiciji uvijek imalo posebno mjesto – rukovanje, druženje, zajedničko obilježavanje posebnih dana – postalo je tema priželjkivanja i sjećanja sa čežnjom. Kao redakcija smo dugo razmišljali da ovaj 43. broj Novopazarskog zbornika posvetimo pandemiji izazvanoj korona virusom, ali smo na kraju ipak odlučili da radimo uobičajeno; ako nam neko pošalje rad na tu temu, svakako da ga prihvatimo i razmotrimo, ali da nikako ne potenciramo pisanje, a posebno posvećivanje cjelokupnog broja ovoj teškoj temi. I sretni smo da smo tako odlučili. Za ovaj broj nam je pristigao veliki broj radova. Dobili smo nove saradnike, kao i radove iz oblasti koje do sada nisu obrađivane u zborniku. Recenzenti i redakcija odabrala je ove koje na narednim stranama možete pročitati, ali niti jedan rad nije stigao na temu virusa Covid 19, pandemije izazvane njim, niti je to iko, na bilo koji način, u svom radu spomenuo. Zaključak je doista jasan, ljudi se žele što prije vratiti u normalan život, a sve loše što je bilo dio života u protekloj godini ostaviti iza sebe. Postupili smo ispravno, a možda nam za neki naredni broj pristignu analize života i raznih životnih stanja tokom pandemije. Moglo se čuti od pojedinih ljudi sa iskustvom da ovakvi događaji doista mijenjaju stvarnost, da ni školstvo, ni zdravstvo, niti bilo koja druga društvena obaveza i aktivnost više neće biti ista; da je reforma sistema izazvana i da će biti obavezna Velike je projekte Novopazarski muzej organizirao i sproveo u 2020. godini. Od zaštitnih arheoloških iskopavanja na Novopazarskoj tvrđavi, preko iskopavanja na Dublju, do geofizičkih snimanja terena, te pripreme projekta arheoloških istraživanja u porti Petrove crkve, koje ćemo zbog vremenskih uslova ostaviti za proljeće naredne godine. Zaštitna arheološka 12 F. Baćićanin, Ponovo dilema: ostati ili otići istraživanja na Bedemu – Sjevernoj tabiji Novopazarske tvrđave obilježila su i prethodnu, a i ovu – 2020. godinu. Ministarstvo kulture finansijski je podržalo ovo istraživanje, a Muzej će narednih godina, ukoliko finansijske i druge mogućnosti to dozvole, nastaviti istraživanja na drugim dijelovima Novopazarske tvrđave. Organizacija izložbi značajnih akademskih slikara, izložbi starih i rijetkih rukopisnih knjiga iz fonda našeg muzeja, radionice veza i druženja srednjoškolske omladine, organizacija tribina, okruglih stolova i predavanja aktivnosti su Muzeja koje su obilježile ovu godinu. Muzej je – prvi put – u 2020. godine radio reviziju muzejskih predmeta, pa ćemo zaključno sa 31. decembrom znati tačno stanje svih muzejskih zbirki. Digitalizacijom građe i virtuelnim prikazivanjem muzeja, muzejskih eksponata i kulturno- historijskih znamenitosti Novog Pazara Muzej svoj rad približava i novoj publici, generacijama koje imaju izraženu bliskost s novim tehnologijama i koje će lakše razumjeti primjenu informacione tehnologije u očuvanju kulturne baštine. Muzej otvara novi, interesantniji i mlađoj publici dostupniji, kreativni prostor i povećava njihovu budnost u očuvanju bogatog kulturnog naslijeđa novopazarskog kraja. Izdavačka djelatnost Muzeja „Ras“ Novi Pazar nastavila je svoju tradiciju. U ovoj su godini izdati značajni katalozi i monografije kojima se Muzej može predstaviti širokoj naučnoj i kulturnoj, domaćoj i svjetskoj javnosti. Ipak, najznačajnije izdanje Muzeja jeste godišnjak Novopazarski zbornik. Ovaj broj sadrži petnaest radova iz arheologije, historije, osmanistike, geologije, etnomuzikologije, ali i etnologije, kulturologije, demografije i književnosti. Nakon ovih radova stoje osvrti, izvještaji s nekih ovogodišnjih projekata Muzeja te sjećanje na dva saradnika Novopazarskog zbornika. Iz broja u broj Novopazarski zbornik sakuplja nove saradnike. I u ovom su imena autora koji do sada nisu pisali za naš zbornik. Oni su pokazatelj da je naš godišnjak, iako najviše obrađuje historijske teme, ipak živ i dinamičan naučni i stručni časopis koji će nastaviti svoj vijek trajanja. Svaki od radova je po mišljenju redakcije i recenzenata vrijedan pažnje i objavljivanja. Sve sam ih pomno i sa zadovoljstvom čitao. Jedan je na mene ostavio poseban utisak, dao je osvrt i upozorio zajednicu na pitanje koje kod studenata Novog Pazara postoji: ostati ili otići. Novopazarski zbornik, 43/2020, str. 11-14 13 INTRODUCTORY Fuad Baćićanin A DILEMMA AGAIN: TO STAY OR TO LEAVE Every story of this 2020 has started with the explanation due to the pandemic, the working conditions have been narrowed and it has not been possible to organize any activity in an ordinary way. “A new reality’ has followed, as many named it, but it has not been real to anyone, on the contrary,