Jan Zamoyski Dzieciostwo i młodośd Jan Sariusz Zamoyski urodził się 19 marca 1542 roku w Skokówce. Był synem Stanisława Zamoyskiego i Anny Herburt-Zamoyskiej. Uczył się w szkole katedralnej w Krasnymstawie, a następnie wyjechał na naukę do Paryża. Studiował też w Strasburgu i Padwie. W 1563 został wybrany rektorem akademii padewskiej. Tam też napisał po łacinie swe dzieło „De Senatu Romano Libri II” („O Senacie Rzymskim Księgi Dwie”). Dwór królewski i elekcja viritim Po powrocie z Włoch został przyjęty na dwór królewski w Krakowie jako sekretarz Zygmunta Augusta. Sumiennie wykonywał swoje obowiązki takie jak np. redagowanie listów i pism władcy, uczestniczenie w obradach senatu czy porządkowanie archiwum skarbca. Dzięki temu otrzymywał od króla kolejne majątki ziemskie. Po śmierci władcy w 1572 roku, Zamoyski wysunął koncepcję elekcji viritim. Był przejęty sytuacją Rzeczypospolitej i chciał, aby cała decydowała o wyborze nowego króla. Elekcja została przyjęta, a Zamoyski jako przywódca szlachty stał się aktywnym politykiem. Tron na krótki czas objął Henryk Walezy, a następnie Stefan Batory, który uczynił Zamoyskiego podkanclerzym koronnym i swym doradcą. Współpraca ze Stefanem Batorym Zamoyski pomagał królowi w realizacji jego śmiałych planów. 1 marca 1578 roku został kanclerzem wielkim koronnym. Wkrótce stał się także potężnym magnatem i zmienił swoje poglądy polityczne w kierunku władzy monarszej. Zaczął naukę sztuki wojennej, a od 1579 r. uczestniczył w wojnie z Moskwą. W 1580 r. stał się założycielem Zamościa, gdzie później utworzył Akademię Zamojską. 11 sierpnia 1581 r. został mianowany hetmanem wielkim koronnym. Po zwycięskiej wojnie z Moskwą doprowadził do traktatu pokojowego. Opozycja do władzy W 1586 r. umarł Stefan Batory, a nowym królem miał zostad Zygmunt Waza. Jednak o koronę ubiegał się też Maksymilian Habsburg. Chciał zdobyd ją szturmem, ale został wyparty przez Zamoyskiego w bitwie pod Byczyną w 1588 r. oraz wzięty do niewoli. Królem został Zygmunt III Waza popierany przez Zamoyskiego, jednak ich stosunki nie układały się dobrze. Król obawiał się jego wpływów, ale nie mógł odwoład go z pozycji kanclerza. Natomiast Zamoyski traktował go jako ignoranta i dołączył do opozycjonistów walczących z jego polityką. Przestrzegał go przed udziałem w wojnie w Szwecji, ale nie został posłuchany, a jego czasy dominacji skooczyły się. Wojna ze Szwecją i schyłek życia W latach 1600-1602 brał udział w wojnie przeciwko najazdowi szweckiemu, dowodząc siłami polskimi. Odbił z rąk Szwedów kilka warowni, zdobył Wolmar, Fellin i Biały Kamieo. W 1602 r. zrezygnował z dowódstwa przez zbyt surową kampanię. Pod koniec 1602 r. udał się do swej rezydencji w Zamościu, usunął się nieco ze sceny politycznej i publicznej. W lutym 1605 r. wygłosił swój polityczny testament, w którym zalecał między innymi ściągnięcie do Polski zagranicznych rzemieślników i rozwinięcia rodzimej produkcji kosztem importu zagranicznego. 3 czerwca 1605 roku zmarł przez atak serca. Kobiety w życiu Zamoyskiego •Anna Ossolioska - ożenił się z nią w 1571 r., zmarła po roku małżeostwa •Krystyna Radziwiłłówna - 17-letnia księżniczka, z którą ożenił się w 1577 r., zmarła w 1580 r., przyniosła na świat córkę Halszkę, która jednak szybko zmarła •Gryzelda Batorówna - 14-letnia bratanica króla Stefana Batorego, żona od 1583 r., dała mu dwie córki - Annę i Zofię, które szybko zmarły, a sama umarła przy porodzie •Barbara Tarnowska - żona od 1592 r., dała mu syna Tomasza, zmarła 5 lat po Zamoyskim

Krystyna Radziwiłłówna Twórczośd •De senatu romano libri II – napisana po łacinie w 1565 r. rozprawa o senacie rzymskim •Mowa J. Zamoyskiego do Henryka Walezjusza – mowa wygłoszona w 1573 r. w Paryżu do nowo wybranego króla Polski Henryka Walezego •Liczne mowy sejmowe i świeckie •Rozprawy z dziedziny historii Polski i prawa •Diariusze i akta sejmowe •Liczna korespondencja, głównie polityczna Mecenat Działalnośd Zamoyskiego jako mecenasa koncentrowała się w Zamościu. Był właścicielem założonej w 1595 r. Akademii Zamojskiej wraz z biblioteką i drukarnią. Utrzymywał ją, powiększał księgozbiór i drukował utwory po polsku, łaciosku i grecku. Posiadał artystycznego doradcę - Jana Pudłowskiego i opiekował się muzykiem - Mikołajem Gomółką. Człowiek renesansu i humanista Jan Zamoyski był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym i studiował na najlepszych uniwersytetach w Europie. Znał 6 języków obcych i pisał utwory w różnych językach. Dbał o rozwój nauki i kultury, był mecenasem artystów. Stworzył miasto Zamośd, które jest współcześnie chętnie odwiedzane przez turystów z całego świata i zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNSECO. W nim założył Akademię Zamojską, która stała się ważną uczelnią w Polsce. Był szlachcicem, magnatem, sekretarzem królewskim, hetmanem wielkim koronnym, mecenasem, filologiem i znakomitym mówcą. Odnosił liczne sukcesy wojskowe i polityczne oraz miał znaczny wpływ na dzieje Polski. Źródła

Tekst: Zdjęcia:

• https://polskiedzieje.pl/hetmani-koronni-i-litewscy/jan-zamojski.html • https://fajnepodroze.pl/jan-zamoyski-ciekawostki-informacje-fakty/

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Zamoyski • https://archive.org/details/bub_gb_pIUKgWxgBqcC

• https://www.slideshare.net/LiceumZamoyski/jan-zamoyski- • http://wkrynolinachiaksamitach.blogspot.com/2017/01/cztery-zony-jana- czlowiekrenesansu z.html

• https://muzhp.pl/pl/e/153/zmarl-jan-zamoyski • https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Jan_Zamoyski_Hetman.jpg

• https://pl.wikivoyage.org/wiki/Zamo%C5%9B%C4%87

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Zamoyski Dziękuję za uwagę

MARTYNA SADOWSKA 2A