Jan Zamoyski
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
JAN ZAMOYSKI Marek Janiec 1A ◦ Jan Saryusz Zamoyski urodzony 19 marca 1542 roku w Skokówce. Jego rodzicami byli Stanisław, kasztelan chełmski i Anna Herburtówna z Miżyńca. ◦ Jan rozpoczął swoją naukę w Krasnymstawie. W wieku trzynastu lat wyjechał do Paryża na 4 lata. Z wielkim zainteresowaniem uczęszczał na studia na Sorbonie i Kolegium Królewskim. Następnie studiował w Strasburgu, jak i w Padwie na Życiorys wydziale prawa. W 1563 został rektorem akademii padewskiej na wydziale prawa. Również w tym czasie napisał „De Senatu Romano Libri II”, jest to tekst na temat senatu starożytnego Rzymu. ◦ Do Rzeczypospolitej powrócił w 1565 roku. ◦ Jan Zamoyski zaraz po powrocie z Włoch trafił na dwór królewski w Krakowie, na stanowisko sekretarza króla Zygmunta II Augusta. Wraz z nową funkcją był odpowiedzialny za wiele trudnych i kłopotliwych spraw króla, takich jak usuwanie mandatów z dóbr królewskich oraz porządkowanie archiwum koronnego Działalność na Wawelu, przez co poznawał system polityczny i gospodarczy kraju. dworska za ◦ Za sumienne siedem lat pracy na dworze Zygmunta otrzymał od niego wiele majątków ziemskich. czasów ◦ W 1571 roku poślubił Annę Ossolińską. Niestety zmarła zaledwie po roku małżeństwa, zostawiając Zygmunta II Zamoyskiego bez potomstwa. ◦ Po śmierci bezpotomnego Zygmunta Augusta w lipcu Augusta 1572 Jan Zamoyski stał się przywódcą szlachty oraz zaczął aktywnie działać w polityce. Miał duży wpływ na losy Rzeczypospolitej. ◦ Po śmierci bezpotomnego Zygmunta Augusta w lipcu 1572 Jan Zamoyski stał się przywódcą szlachty oraz zaczął aktywnie działać w polityce. Miał duży wpływ na losy Rzeczypospolitej. ◦ Jan Zamoyski przejęty niestabilną sytuacją narodu postanowił podjąć odpowiednie kroki. Wraz ze szlachtą Początki przedstawił koncepcję elekcji viritim, czyli wyboru króla przez całą szlachtę. Sejm pod presją przyjął zasady współpracy ze wolnej elekcji. Wraz z tym Zamoyski stanął na czele szlachty. Stefanem ◦ Po okresie panowaniu Henryka Walezego, następcą tronu został Stefan Batory. Zamoyski został jego Batorym najbliższym politycznym współpracownikiem. W szybkim czasie stał się jednym z najbogatszych polskich magnatów. ◦ Jan Zamoyski pracując u boku władcy silnie wspierał odważne plany Króla, robiąc przy tym szybką karierę. W 1577 roku ożenił się z 17-letnią księżniczką Krystyną Radziwiłłówną. Został kanclerzem wielkim Koronnym w 1577r. ◦ Rozpoczął naukę strategii wojennych, a od 1579 roku, brał udział w wojnie z Moskwą. Walczył przeciw carowi Iwanowi Groźnemu ◦ Zamoyski podpisał akt erekcyjny Zamościa w kwietniu Dalsza 1580 roku, dzięki czemu stał się założycielem miasta idealnego zbudowanego przez włoskiego architekta. współpraca z ◦ Został mianowany przez króla na kanclerza hetmana koronnego w 1581roku. Po zwycięskiej wojnie doprowadził do traktatu pokojowego, dzięki czemu Batorym zyskał Inflanty i ziemię płocką. ◦ Zamoyski nie miał szczęścia w miłości. Jego żona Krystyna Radziwiłłówna zmarła w 1580 roku. Trzy lata później ożenił się ponownie. Tym razem poślubił 14- letnią bratanicę króla, Gryzeldę Batorównę. Urodziła ona dwie córki, niestety zmarła przy porodzie, a noworodki niedługo później. ◦ Jako kanclerz wielki koronny uczestniczył w sejmie koronacyjnym Zygmunta III Wazy w1587/1588 roku w Krakowie. ◦ W bitwie po Byczyną w 1588 roku, pokonując siły popierające kandydata Habsburgów, arcyksięcia Maksymiliana III Habsburga Współpraca z pomógł Zygmuntowi III wazie w zdobyciu polskiego Tronu. Zygmuntem III ◦ Zamoyski początkowo popierał Zygmunta III, Wazą lecz później był przeciwko niemu. Postąpił w ten sposób, gdyż król chciał zmienić Rzeczpospolitą w monarchię absolutną, poprzez zawarcie przymierza z Habsburgami, by pomogli mu odzyskać tron szwedzki. Zamoyski uczestniczył w wojnie przeciwko najazdowi szwedzkiemu w latach 1600- 1601.Dowodził polskimi siłami w bitwie o Inflanty. Wojna polsko- ◦ Podczas wojny odbił szwedzkie warownie, zdobył Wolmar i Fellin, na końcu zdobył Biały szwedzka Kamień ◦ Był krytykowany za swoje mało efektywne i dość schematyczne działania wojenne. Jan Zamoyski 1 Lutego 1605 roku wygłosił polityczny testament, który opierał się na: ◦ Importowaniu drogich, przetworzonych produktów wytworzonych za granicą, co miało na celu rozwój krajowej produkcji Testament ◦ Pozyskaniu zagranicznych rzemieślników polityczny ◦ Odtwarzaniu w Rzeczypospolitej zaawansowanych produktów wykorzystując zagraniczne metody z krajów bardziej rozwiniętych ◦ Jan Zamoyski stworzył ordynację z posiadanych przez siebie ziem. Miała ona zapobiec rozdrobnieniu, przetrwała aż do 1944 roku, rządziło nią piętnastu ordynatów. Miał w posiadaniu jedenaście miast i ponad dwieście wsi, jak również dwanaście miast i Dorobek życia sześćset dwanaście wsi w dzierżawie od króla. ◦ Miał również własne wojsko w liczbie czterech tysięcy piechoty dwóch tysięcy jazdy. ◦ „De Senatu Romano Libri II”, Wenecja 1563 Jest to rozprawa o senacie rzymskim napisana w języku łacińskim dotycząca pozycji senatorów i regulaminu senatu rzymskiego ◦ Mowy sejmowe takie jak „Mowa na sejmie w Warszawie” ◦ Akta Sejmowe będące ważnym źródłem informacji o polskim parlamencie Twórczość ◦ Rozliczne rozprawy z dziedziny prawa i historii polski ◦ Mowa Jana Zamoyskiego do Henryka Walezjusza, wygłoszona w Paryżu w 1573 roku Pamięć Pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu ◦ http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id =2335&from=latest ◦ https://polona.pl/item/zamosc-ordynacja- zamoyskich-i-powiat- zamojski,NzIxMzg0MTU/0/#info:metadata ◦ https://polona.pl/item/jan-zamojski-hetman-i- kanclerz-wielki- koronny,NzU4Njg2MTI/4/#info:metadata Źródła ◦ https://polona.pl/item/zycie-jana- zamojskiego-kanclerza-i-hetmana-wielkiego- koronnego-krakowskiego- etc,NjgwMjg5Nzc/8/#info:metadata ◦ https://histmag.org/Jan-Zamoyski-schylek- poteznego-magnata-19029/ .