Samorząd Wczoraj I Dziś Rozmowa Z Marianem Hermanowiczem, Starostą Koszalińskim

Nr 6 (233) Czerwiec 2020 Z POWIATU 3 Samorząd wczoraj i dziś Rozmowa z Marianem Hermanowiczem, starostą koszalińskim

• Czy pamięta Pan dzień, kiedy pierwszy sadach doprowadziliśmy gaz ziemny do każ- dowych, rósł krąg osób zaangażowanych w raz wkroczył na drogę samorządową? dej miejscowości, a po jakimś czasie kolejne działalność społeczną na rzecz swoich środo- – Moja praca w samorządzie rozpoczęła się elementy infrastruktury technicznej. Miałem wisk, wreszcie – przybywało pieniędzy. 22 czerwca 1990 roku od wybrania mnie przez nadzieję, że ten wysiłek włożony w uzbroje- Radę Gminy Biesiekierz na stanowisko wójta. nie ziemi spowoduje przyciągnięcie biznesu i • Znacząco? Jak bardzo wzrastały budżety? Tego właśnie czerwcowego dnia, mimo wielu inwestorów. – Pierwsze budżety powiatu koszalińskie- wątpliwości, w ostatniej chwili przed rozpoczę- go – jak pamiętam – zamykały się w kwotach ciem sesji, zdecydowałem się kandydować na • A porażki? 20–30 milionów złotych, teraz jest to cztero- urząd włodarza gminy. Pamiętam wyjątkowo – Jeśli miałbym powiedzieć, że coś się nie krotnie, a nawet pięciokrotnie więcej. Można podniosłą, ale i gorącą atmosferę tamtych udało, to właśnie ta nadzieja nie spełniła się więc powiedzieć, że wdrażanie idei samorząd- dni. Zdawaliśmy sobie sprawę, że rozpoczyna na oczekiwaną skalę. Co więcej, po likwidacji ności jest trudnym i długotrwałym procesem, się coś bardzo ważnego dla każdego z nas i województwa koszalińskiego odczuwaliśmy ale kiedy patrzymy współcześnie na dorobek młodej, polskiej demokracji. Zachowania osób jeszcze przez kilka lat skutki gospodarczego minionego trzydziestolecia, to nie sposób nie zaangażowanych w te działania cechował jakiś zastoju. Na szczęście, to już odległa historia. docenić postępu jaki dokonał się dzięki temu. szczególny rodzaj spontaniczności. • Na samorządy dziś spada coraz więcej • A pierwsza kadencja? obciążeń, sprawozdawczości i zadań. – Pierwsza kadencja w roli wójta była bardzo Mają chyba jednak za mało uprawnień? trudna przede wszystkim dlatego, że wszyscy – Z całą pewnością uprawnienia samorządu uczyliśmy się samorządności, nie mieliśmy muszą rosnąć proporcjonalnie do roli, jaką od- wcześniejszych doświadczeń w tym zakresie, grywa on w życiu lokalnych społeczności. Trui- a jednocześnie brakowało wielu rozwiązań i zmem jest powtarzanie, że z pozycji gminy czy regulacji prawnych. Początkowo nie funkcjono- powiatu lepiej widać sprawy mieszkańców i ich wały też w pełni instytucje wspierające samo- bieżące problemy, niż z perspektywy stolicy. To rządy lokalne. I tak krok po kroku tworzyliśmy już chyba wszyscy wiedzą, włącznie z władzą nowy system organizacji życia społecznego na centralną. Podobnie w kwestiach budżetowych, szczeblu gminy, a od 1999 roku także na po- w ślad za coraz większym obciążeniem samo- ziomie powiatu i województwa. rządów nowymi zadaniami, powinny iść środki finansowe. Przez lata samorządy upominały się • Co może Pan uznać za sukces pierw- o to, wskazując poważne niedofinansowanie w szych lat samorządności? kluczowych dziedzinach swojej aktywności, jak – Wiele rzeczy się udało. Z perspektywy cza- choćby w oświacie czy służbie zdrowia. Tych su pamięć działa wybiórczo zachowując prze- obszarów jest oczywiście więcej… de wszystkim pozytywne wspomnienia. To, co uważam za szczególne dokonanie pierwszych • Czy z powodu COVID 19 przybyło zmar- lat samorządności z mojej perspektywy jako twień? ówczesnego wójta, to rozbudowa infrastruk- – Teraz, w wyniku epidemii koronawirusa, tury technicznej. Teraz dostęp do telefonu ma sytuacja stała się jeszcze bardziej dramatycz- każdy, ale trzydzieści lat temu był to rzadki • Panie Starosto, co stanowiło o tym że na. W budżetach samorządowych krytycz- przywilej. Brak komunikacji rodził wiele prob- samorząd wtedy funkcjonował? Ludzie, nie spadły wpływy z podatków, zagrożonych lemów. Wcześniej na wsi telefon miał właści- czy przepisy prawa? jest wiele przedsięwzięć inwestycyjnych. W wie tylko sołtys. – Na początku nie było kadr samorządo- budżecie powiatu koszalińskiego na koniec wych, odpowiednich regulacji i przepisów czerwca br. dochody podatkowe z tytułu po- • I jak Pan sobie z tym poradził? prawa oraz instytucji wspierających, jak choć- datku PIT skurczyły się o około 6%, a z tytułu – Na początku lat dziewięćdziesiątych we by RIO, które powołano dopiero w 1993 roku. CIT o 27%. To pokazuje skalę problemu. współpracy z Telekomunikacją Polską zdoła- Najpoważniejszym jednak problemem był liśmy stelefonizować całą gminę angażując brak wystarczającej ilości środków na finanso- • Ale rząd mówi o Tarczy 4.0, która za- minimalne środki własne. Jako gmina wyko- wanie podstawowych zadań samorządowych. wiera realną pomoc dla samorządów... naliśmy wykopy a firma położyła kabel tele- – Tarcza 4.0 oferuje jedynie złagodzenie re- komunikacyjny. Było to możliwe, bo w związku • Jak sobie zatem radziliście? guły fiskalnej, polegające na wyłączeniu ze z panującym wówczas masowym bezrobo- – Był zapał (śmiech), entuzjazm i nadzieja, wskaźnika dopuszczalnego zadłużenia zobo- ciem, władza centralna przeznaczała duże że wspólnie uda się coś zrobić dla swoich lokal- wiązań zaciągniętych w związku z ubytkiem w pieniądze na różnego rodzaju przedsięwzię- nych społeczności. I stopniowo tak się działo. Z dochodach wynikającym z wystąpienia epide- cia aktywizujące osoby bez stałego zatrud- roku na rok zwiększały się możliwości działa- mii COVID–19. Tarcza zakłada też, że powiatowe nienia. Pamiętam że przy pracach ziemnych nia, więcej było narzędzi formalno–prawnych, dochody z gospodarki nieruchomościami Skar- zatrudnialiśmy w gminie Biesiekierz ponad wdrażano nowe, lepsze rozwiązania i przepisy. stu bezrobotnych. Później na podobnych za- Doskonalił się też zespół urzędników samorzą- dokończenie na str. 4 4 Z POWIATU GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

bu Państwa zostaną podwojone (dotychczas Przy różnego rodzaju ograniczeniach na bie- Parnowo–Biesiekierz. Wykonaliśmy chodniki powiaty otrzymywały np. z tytułu sprzedaży żąco załatwiane są sprawy mieszkańców i m.in. w Starych Bielicach i Kazimierzu Po- takich nieruchomości 25%, teraz ma być 50%), realizowane zadania. Funkcjonują domy pomorskim. Obok remontów dróg prowadzimy ale dodajmy, że rozwiązanie to ma funkcjono- mocy społecznej, choć musieliśmy wstrzymać też inne inwestycje, jak przebudowa obiek- wać tylko do końca tego roku. Jest to dzielenie przyjmowanie nowych mieszkańców bez aktu po byłym Klubie Oficerskim w Koszalinie, skóry na niedźwiedziu. Nie wiemy przecież jaka tualnych testów na obecność koronawirusa. który chcemy adaptować pod potrzeby Po- będzie sytuacja na rynku nieruchomości. Moim Realizujemy rozpoczęte inwestycje, głównie wiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz zdaniem, samorządy powinny być traktowane drogowe. Powiatowej Poradni Psychologiczno–Peda- tak samo jak przedsiębiorstwa, które utraciły gogicznej. przychody i mogą liczyć na konkretne wsparcie • Proszę podać przykłady? Jednym słowem, sporo się dzieje i jak dłu- materialne z budżetu państwa. Wydaje mi się, – Wyremontowaliśmy ponad kilometrowy go to będzie możliwe, chcielibyśmy utrzymać że bez tego, wiele gmin i powiatów może sobie odcinek drogi w mieleńskiej dzielnicy Unie- obecne zaangażowanie inwestycyjne. Nikt nie poradzić z tą sytuacją. ście za blisko 11 milionów złotych, prze- jednak nie jest dziś w stanie przewidzieć, co budowaliśmy drogę powiatową na odcinku nas jeszcze czeka w związku ze skutkami epi- • Jak Powiat Koszaliński radzi sobie w Cetuń–Rosocha–Polanów, dobiegają końca demii i na ile będziemy zmuszeni w najbliż- tej sytuacji z inwestycjami i dalszym prace na ulicy Dworcowej w Sianowie i na szej przyszłości zacisnąć pasa. rozwojem? drodze w Skibnie, trwa remont ponad 6–ki- Rozmawiał: – Mimo skutków panującej epidemii powiat lometrowego odcinka drogi Świelino–Dar- Tomasz Wojciechowski stara się w miarę normalnie funkcjonować. giń–Grzybnica, ruszają prace na drodze Współpraca i fot. Jerzy Banasiak WSPIERAMY ZDROWIE Powiat Koszaliński w ramach realizacji projektu „Wiem, badam się, zapobiegam - badania dla mieszkańców powiatu koszalińskiego w kierunku wykrywania raka jelita grubego”, zakupił na potrzeby wykonywanych bezpłatnych badań kolonoskopii myjnię endoskopową dwustanowiskową o wartości ponad 100 tys. zł.

Urządzenie znajduje się w placówce realizującej badania (SP ZOZ MSWiA w Koszali- nie) „POLIKLINIKA”.

Urządzenie zakupione w ramach projektu „Wiem, badam się, zapobiegam...”, współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020.

Bezpłatne warsztaty florystyczne w Sarbinowie Samorządowe Centrum Kultury w Sarbinowie zaprasza na bezpłatne warsztaty florystyczne w ramach projektu pn. „Zdobycie nowych umiejęt- ności szansą na rozwój gospodarczy i społecz- ny obszarów wiejskich – II edycja 2020”. Szko- lenie przeznaczone jest dla 12 przedstawicieli kół gospodyń wiejskich z terenu Województwa Zachodniopomorskiego. W ramach warsztatów planuje się przeprowadzenie siedmiu zajęć sześ- ciogodzinnych oraz spotkania na Festiwalu Kwia- tów Jadalnych w Dobrzycy. Podczas warsztatów uczestnicy będą mogli m.in. nauczyć się wykonywania kompozycji z wykorzystaniem darów natury oraz przedmiotów już nieużytecznych, jak i będą mogli zdobyć umiejętności wykonania de- koracji okolicznościowych. Wszystkie prace prze- chodzą na własność uczestników zajęć. Realizacja zadania przeprowadzona zostanie w miesiącach lipiec-październik. Osoby zainteresowane proszone są o rejestrację poprzez przesłanie wypełnionej deklaracji udziału (do pobrania na scksarbinowo.pl) do Samorządo- wego Centrum Kultury w Sarbinowie na adres e-mailowy: [email protected]. O rejestra- cji zgłoszenia udziału w warsztatach decyduje kolejność wpływu deklaracji. Szczegółowe informacje można uzyskać pod nr tel. 94/711-01-51. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 SAMORZĄD I SPOŁECZEŃSTWO 5 11 wspaniałych Ten, kto ratuje życie jednego człowieka, ratuje cały świat Thomas Keneally, „Lista Schindlera” 4 czerwca grupa koszalinian: Paweł Borzu- Adrianna Piasecka oraz Fabian Jurewicz i chowski, Józef Zarzycki, Agnieszka Borzu- dzięki ich trwającej ponad 20 minut akcji chowska, Karolina Pawlak, Arkadiusz Wróbel ratunkowej udało się uratować poszkodo- oraz Marta Łaska wyróżniła się nieocenioną wanego. odwagą podczas akcji gaszenia pożaru bu- Bogdan Karwecki, Bartosz Jaskowski i Ma- dynku przy ul. Starzyńskiego. teusz Lambarski 15 czerwca uratowali męż- 13 czerwca mężczyzna idący ścieżką czyznę z rozległym zawałem serca. Chory nie rowerową w okolicy ul. Kwiatkowskiego miałby szans na przeżycie, gdyby nie akcja stracił przytomność. Z pomocą ruszyli ratunkowa przeprowadzona przez przypad-

kowych przechodniów. Kiedy zauważyli, że idący ulicą mężczyzna stracił przytomność – natychmiast ruszyli na pomoc. Dzięki ich akcji ratunkowej mężczyźnie udało się przeżyć. – Proszę przyjąć moje serdeczne podzię- kowanie i wyrazy uznania za Państwa boha- terską postawę – mówił podczas spotkania z bohaterami Piotr Jedliński, prezydent Ko- szalina. – Wasza inicjatywa jest przykładem wzorowej postawy obywatelskiej. Błyska- wiczna interwencja w dramatycznych chwi- lach pozwoliła uratować życie wielu osób i zapobiec ogromnej tragedii. Gratuluję zim- nej krwi, odwagi i wiedzy. Koszalińscy bohaterowie oprócz listów gratulacyjnych otrzymali zestawy promo- cyjne oraz bilety wstępu do koszalińskiego aquaparku.

ZAPRASZAMY Kolejne inwestycje do Domów Pomocy Społecznej w powiecie koszalińskim! drogowe Zakończyła się przebudowa drogi po- Wolne miejsca czekają wiatowej nr 3570Z na odcinku Cetuń – Rosocha – Polanów. Inwestycję wsparł w połowie wojewoda zachodniopomorski z Fun- na przyszłych mieszkańców duszu Dróg Samorządowych. Resztę sfinan- sowały powiat koszaliński i gmina Polanów. W chwili obecnej nie ma okresu oczekiwania na umieszczenie w domach pomocy Zakres robót objął przebudowę i wzmoc- społecznej. Wszystkie osoby skierowane przez Ośrodki Pomocy Społecznej po wy- nienie konstrukcji jezdni wraz z jej posze- konaniu testów COVID 19, bez zbędnej zwłoki są umieszczane w wybranym Domu. rzeniem do szerokości 6m. (przejścia przez Wszystkie nasze Domy spełniają standardy wymagane przepisami- w tym standardy miejscowości) oraz z poszerzeniem do sze- reżimu sanitarnego. Co ważne – są nadzorowane przez Zachodniopomorski Urząd rokości 5,5m.(odcinki szlakowe) na długości Wojewódzki i Powiat Koszaliński. 6363 m. Ponadto przebudowano chodniki, skrzyżowania, wykonano elementy spowol- Na terenie Powiatu Koszalińskiego funkcjonują Domy dla: nienia ruchu na wlotach do miejscowości 1. osób przewlekle somatycznie chorych (w Mielnie, w Parsowie, w Cetuniu) oraz zatoki autobusowe, przebudowano 2. osób przewlekle psychicznie chorych (w Żydowie) zjazdy i pobocza, wykonano oznakowanie 3. dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie pionowe i poziome. (w Nowych Bielicach, w Bobolicach) W Starych Bielicach z kolei dobie- Szczegółowe informacje: gła końca przebudowa ciągu pieszego Anna Darnielewicz tel. 94 71 40 224; e-mail: anna.darnielewicz@powiat.koszalin.pl; w pasie drogi powiatowej nr 3525Z w Waldemar Maniak tel. 94 71 40 213; e-mail [email protected]; ramach w ramach poprawy bezpie- czeństwa ruchu drogowego. Inwestycję sfinansowały wspólnie samorządy – powiat koszaliński, gmina Biesiekierz. W tym przypadku zakres robót objął przebudowę ciągu pieszego w pasie drogi powiatowej Nr 3525Z w miejscowości Stare Bielice na odcinku o długości 342 m. o szerokości 1,5m.

Ponadto, zakończono prace projektowe dot. budowy utwardzonego pobocza na od- SERDECZNIE ZAPRASZAMY! cinku drogi powiatowej Nr 3525Z Stare Bieli- ce – Gniazdowo. 6 SAMORZĄD I SPOŁECZEŃSTWO GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

Wotum zaufania wobec burmistrza Informacje z XVIII sesji Gmina Bobolice. Sesja absolutoryjna jest najważniejszą w roku, bowiem podczas Rady Miejskiej w Bobolicach jej obrad radni głosują nad wotum zaufania wobec burmistrza. Głosowanie nad wotum Gmina Bobolice. 5 2) w sprawie określenia zaufania jak i absolutorium za wykonanie czerwca 2020 roku odbyła szczegółowych warunków budżetu z roku poprzedniego odbywa się się XVIII sesja Rady Miej- przyznawania i odpłatno- po przedłożeniu przez burmistrza raportu skiej w Bobolicach. Z powo- ści za usługi opiekuńcze o stanie gminy oraz sprawozdania z wyko- du pandemii koronawirusa i specjalistyczne usługi nania budżetu. Dokument ten opisuje stan i w trosce o bezpieczeń- opiekuńcze, z wyłączeniem finansów i realizację wszystkich progra- stwo sesja miała charakter specjalistycznych usług mów i strategii. Dla każdego mieszkańca, zdalny z wykorzystaniem opiekuńczych dla osób z to prawdziwe kompendium wiedzy na temat środków porozumiewania zaburzeniami psychiczny- wszystkiego, co dzieje się w gminie. Rada się na odległość. Podczas mi, szczegółowych warun- Miejska w Bobolicach podczas ostatniej se- prowadzenia obrad odbywało się głosowanie ków częściowego lub całkowitego zwolnienia sji, która odbyła się 30 czerwca 2020 roku imienne. od opłat i trybu ich pobierania; jednogłośnie udzieliła wotum zaufania i ab- Radni podjęli uchwały m.in. w sprawach 3) w sprawie zmiany Uchwały Nr XV/140/20 solutorium burmistrzowi Bobolic Mieczysła- zmian budżetowych oraz m.in.: Rady Miejskiej w Bobolicach z dnia 6 lute- wie Brzozie oraz zatwierdziła roczne spra- 1) w sprawie udzielenia pomocy finan- go 2020r. w sprawie uchwalenia Gminnego wozdanie finansowe Gminy Bobolice wraz sowej w 2020 r. dla Powiatu Koszalińskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywana Prob- ze sprawozdaniem z wykonania budżetu ze środków budżetu Gminy Bobolice dofinan- lemów Alkoholowych w Gminie Bobolice na Gminy Bobolice za 2019 rok. Pozytywną sowania na realizację zadania pod nazwą: rok 2020; ocenę w kwestii rozliczenia ubiegłoroczne- „Budowa chodnika w miejscowości Ujazd do Ewelina Szymańska go budżetu gminie wydała Regionalna Izba wysokości 15.000,00 zł” Biuro Rady Miejskiej Obrachunkowa. Podobne stanowisko zajęli radni Komisji Rewizyjnej, którzy wniosko- wali o udzielenie absolutorium. Za okazane zaufanie burmistrz Mieczysława Brzoza po- Mobilny Urzędnik w Bobolicach dziękowała radnym Rady Miejskiej w Bobo- licach, podziękowała również dyrektorom i Gmina Bobolice. Od 1 lipca br. w Urzędzie Miejskim w Bobolicach rusza instytucja „Mo- kierownikom jednostek organizacyjnych, bilnego Urzędnika”, która polega na wsparciu pracownikom urzędu, sołtysom, a także ca- części mieszkańców gminy poprzez pomoc łemu kierownictwu. pracowników Urzędu Miejskiego w Bobolicach Ewelina Szymańska, przy załatwianiu różnych spraw urzędowych. Inspektor ds. Obsługi Uprawnionymi do korzystania z instytucji „Mo- Organów Gminy bilny Urzędnik” są mieszkańcy gminy Bobolice, którzy z powodu niepełnosprawności ruchowej lub z racji samotności i starszego wieku mają problemy w poruszaniu się w stopniu uniemożli- wiającym samodzielną wizytę w siedzibie Urzę- Pracownik Urzędu odpowiedzialny za wy- du Miejskiego w Bobolicach. W ramach instytu- konanie zadania niezwłocznie skontaktuje cji „Mobilny Urzędnik” realizowane będą mię- się z mieszkańcem, aby ustalić sposób za- dzy innymi niżej wskazane sprawy z zakresu łatwienia sprawy i dogodny dla niego termin gospodarki nieruchomościami, wycinki drzew, wizyty. Zgłoszenia są obsługiwane w kolej- gospodarki odpadami, gospodarki przestrzen- ności ich przyjęcia. Rejestr zgłoszeń prowa- nej, lokali komunalnych, dowozów do placówek dzi pracownik właściwy ds. obsługi sekre- oświatowych i innych. tariatu. Instytucja „Mobilny Urzędnik” Po wcześniejszej konsultacji możliwe będzie jest realizowana od dnia 1 lipca 2020 skorzystanie z instytucji „Mobilny Urzędnik” w r. w każdy czwartek w godzinach 8.00- zakresie innych spraw należących do kom- 15.00, który jest dniem obsługi. Zada- petencji gminy, o ile nie koliduje to z odrębny- nie w ramach „Mobilny Urzędnik” zostanie mi przepisami prawa, charakterem i rodzajem zrealizowane w najbliższym dniu obsługi, w podejmowanych czynności, a także specyfiką którym dostępny jest wolny termin. W przy- zgłaszanej sprawy. Zakres spraw świadczo- padku, gdy z przyczyn leżących po stronie nych przez Urząd Stanu Cywilnego oraz mieszkańca, zadanie w ramach „Mobilny stanowisko ds. ewidencji ludności i do- Urzędnik” nie może zostać zrealizowane we wodów osobistych, a także sposób ich wcześniej ustalonym terminie, jest on obo- realizacji regulują odrębne przepisy. wiązany do odwołania zgłoszenia najpóźniej Wszelkie inne dokumenty wymagane do w dniu poprzedzającym dzień obsługi, w któ- dołączenia w ramach procedury mieszkaniec rym miało być obsłużone jego zgłoszenie. W ma obowiązek zgromadzić samodzielnie. przypadku, gdy zadanie w ramach „Mobilne- Zgłoszenia można dokonać: go Urzędnika” nie może być zrealizowane z 1) telefonicznie w sekretariacie pod numerem przyczyn leżących po stronie Urzędu, miesz- 94 34 58 401 pod poniedziałku do piątku w kaniec, który dokonał zgłoszenia, będzie o godzinach pracy Urzędu, tym informowany telefonicznie nie później 2) wysyłając e-maila ze zgłoszeniem sprawy niż 2 godziny przed ustalonym terminem ob- na adres e-mail: [email protected], sługi zgłoszenia. W dniu wizyty u mieszkańca 3) poprzez skrzynkę e-puap Urzędu: pracownik wylegitymuje się upoważnieniem Od lewej Franciszek Łobocki – Przewod- /3209033/skrytka. oraz sprawdzi tożsamość mieszkańca. niczący Rady Miejskiej w Bobolicach, W zgłoszeniu należy krótko wyjaśnić, cze- Szczegółowe informacje dostępne na stro- Mieczysława Brzoza – Burmistrz Bobolic, go dotyczy sprawa, a także podać imię i na- nie gminy: https://bobolice.pl/cms/28223/mo- Beata Sempołowicz – Skarbnik Gminy zwisko, adres oraz numer telefonu do kon- bilny_urzednik__w_urzedzie_miejskim_w_bo- Bobolice. taktu. bolicach w zakładce Portal Seniora. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 BEZPIECZEŃSTWO I ZDROWIE 7 OSP Porost z dofinansowaniem ednostka OSP Porost aktywnie wspiera mieszkańców sołectwa Porost i wsłuchuje się w ich prośby i potrzeby. W wyniku współpracy OSP w Poroście oraz Sołectwa Porost w ramach dofinansowania z programu Działaj LokalnieJ 2020 został przygotowany projekt na doposażenie placu zabaw w Opatówku. Nasz wspólny projekt uzyskał dofinansowanie w kwocie 5.700,00 zł. Teraz czas na realizację! Obecne czekamy jednostka czeka na wolontariuszy, każda pomoc się przyda.

Dobrych wiadomości ciąg dalszy: W ramach dotacji KSRG jednostka OSP Porost uzyskała wsparcie od Komendanta Głównego PSP w Warszawie w wysokości 9.740,00 zł. Całkowity koszt realizacji zadania to 13.040 zł. W ramach dotacji zostaną zakupione:

1) 3 hełmy strażackie 2) Zestaw do ratownictwa lodowego Działania są związane z procesem uzyskania przez jednostkę OSP Porost zdolności do podjęcia działań ratowniczych na wodzie i lodzie. Jednostka we Poroście znajduje się najbliżej jeziora Chlewo Wielkie. Nad jeziorem znajduje się jedno z dwóch legalnych kąpie- lisk w Powiecie Koszalińskim. W trosce o bezpieczeństwo turystów i mieszkańców jednostka zrobi wszystko, aby w razie zagrożenia przybyć i udzielić pomocy. W ostatnim czasie jednostka wprowadziła do podziału bojowego wiosłową łódź ratowniczą BL-2. Istnieją plany, aby łódź ta na stałe znajdowała się nad naszym jeziorem by w każdej chwili była gotowa do akcji ratowniczej. Ze strażackim pozdrowieniem Druhowie OSP w Poroście „Ciemna strona Jednostki OSP Porost uzależnienia – jasna strona mocy życia bez nałogu” w systemie KSRG Gmina Bobolice. 12 maja br. zachodniopomorski komendant Gmina Bobolice. W imieniu Ośrodka Pomocy Społecznej w Bobo- wojewódzki PSP w Szczecinie – bryg. Jarosław Tomczyk złożył licach zapraszamy do udziału w profilaktycznym konkursie plastycz- wizytę w Komendzie Miejskiej PSP w Koszalinie. Podczas wizyty nym pt. „Ciemna strona uzależnienia – jasna strona mocy życia bez zachodniopomorski komendant wojewódzki PSP w asyście komen- nałogu”, szczegóły w załączonym regulaminie. danta miejskiego PSP w Koszalinie – st. bryg. Mirosława Pendera Konkurs skierowany jest do mieszkańców gminy Bobolice. Prace wręczył prezesom OSP Niedalino, Warnino, Osieki, Porost i Wysze- oceniane będą w trzech kategoriach: kat. A - 0 – IV, kat. B - V – VIII, wo decyzje oraz akty włączenia do krajowego systemu ratowniczo kat. C- powyżej 16 r. ż. -gaśniczego. W spotkaniu uczestniczyli : dh Krystian Kalisz - pre- Warunkiem przystąpienia do konkursu jest przygotowanie plakatu, zes OSP Porost, dh Piotr Kunc – naczelnik OSP Porost oraz dh Jan rysunku, obrazu lub innej wybranej dziedziny plastycznej, związanej z Wójcik – komendant M-G OSP w Bobolicach. W spotkaniu udział profilaktyką uzależnień od substancji psychoaktywnych, w tym alko- wzięli zastępca komendanta miejskiego PSP w Koszalinie – bryg. holu, narkotyków, dopalaczy, itp. Prace mogą być wykonane dowolną Adam Gonciarz oraz komendanci gminni ZOSP RPi naczelnicy włą- techniką plastyczną na papierze lub na innym tradycyjnym, format czonych jednostek OSP. A3. Każdej pracy plastycznej powinno towarzyszyć hasło z zakresu profilaktyki uzależnień nawiązujące do treści pracy. Zadaniem uczest- ników konkursu jest pokazanie tego jak destrukcyjnie uzależnienia mogą wpływać na ludzi lub jak bogate, ciekawe i inspirujące może być życie ludzi bez sięgania po środki zmieniające świadomość. Prosimy o przekazanie prac w terminie do dnia 10.09.2020 r. do Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bobolicach, ul. Jedności Narodowej 13. Ocena prac zostanie dokonana przez Komi- sję konkursową w terminie do dnia 20.09 2020 r. Wynik zostanie ogłoszony dnia 25.09.2020 r. na stronie internetowej organizatora. W każdej kategorii zostanie przyznana nagroda rzeczowa. Zapraszamy Jolanta Stępień Kierownik Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bobolicach 8 BEZPIECZEŃSTWO I ZDROWIE GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

Idzie nowe u seniorów NOGA Z GAZU – FOTORADAR W przyszłym roku w Koszalinie działać będzie nowy Klub „Senior +”. W ramach rządowego Programu wieloletniego „Senior +” na lata W PRZYDARGINI 2015-2020 (edycja 2020) Koszalin otrzymał dotację na utworzenie i wyposażenie (zgodnie z wymogami wspomnianego Programu) Klubu Gmina Bobolice. 24 czerwca 2020 roku ponownie uruchomiono „Senior +”. Dotacja wynosi 150 tys. zł i dzięki niej oraz 38 tys. zł z fotoradar w miejscowości Przydargiń. Długoletnie działania burmi- budżetu miasta możliwe będzie przystosowanie pomieszczeń przy strza Bobolic Mieczysławy Brzozy, licznych wniosków byłego sołtysa ul. Łużyckiej 32 na koszaliński Klub „Senior +”. Jego uruchomienie Tadeusza Strzelczaka oraz mieszkańców miejscowości Przydargini planowane jest w styczniu 2021 r. Zasady funkcjonowania klubu wsparte ostatnio również przez podsekretarza stanu w MSWiA – Pa- oraz tryb kwalifikowania osób do uczestnictwa w działaniach reali- wła Szefernakera zaowocowały powrotem fotoradaru do Przydargini. zowanych przez placówkę będą oparte o przepisy Ustawy o pomo- Szybkiego i fachowego montażu dokonali pracownicy Głównego In- cy społecznej. Zadaniem klubu będzie w szczególności aktywizacja spektoratu Transportu Drogowego pod nadzorem Rafała Tymkiewi- najstarszych mieszkańców Koszalina do wspólnego i zorganizowa- cza pełniącego obowiązki Naczelnika Delegatury Północno-Zachod- nego spędzania czasu wolnego, a także motywowanie seniorów do niej w Gorzowie Wielkopolskim. działań na rzecz samopomocy oraz działań wolontarystycznych na Mamy nadzieję, że zainstalowane urządzenie znacząco wpłynie na rzecz innych. W zajęciach organizowanych przez klub będzie mogło zmniejszenie ilości zdarzeń drogowych w tej miejscowości i przyczy- bezpłatnie uczestniczyć 20 seniorów. Koszalin jest uczestnikiem rzą- ni się do istotnej poprawy bezpieczeństwa naszych mieszkańców, dowego Programu wieloletniego „Senior +” od 2015 r. W edycji 2015 utworzono Dzienny Dom Pogodna jesień „Senior +” przy ul. Teligi 4, jak też osób, które przejeżdżają przez naszą gminę. który jest prowadzony przez Dom Pomocy Społecznej „Zielony Taras” Starania gminy idą dalej – kolejny krok to fotoradar w miejsco- w Koszalinie. W zajęciach uczestniczy 30 seniorów. Gmina otrzymała wości Kłanino, gdzie podobnie jak w Przydargini występuje wysokie również dofinansowanie na bieżącą działalność dziennego domu w zagrożenie w ruchu drogowym. wysokości 108 tys. zł.

Plac naszych marzeń w Borkowicach Gm. Będzino. „Plac naszych marzeń w Borkowicach” to tytuł nowego projektu, który będzie realizowany na terenie gminy Będzino w ramach programu Działaj Lokalnie 2020 Polsko-Amerykańskiej Funda- cji Wolności i Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce. W tegorocznej edycji wspierane są projekty, które inicjują współpra- cę mieszkańców na rzecz dobra wspólnego i które służą pobudzaniu aspiracji rozwojowych, poprawie jakości życia. W rezultacie podejmowane działania mają przyczyniać się do budowania lokalnego kapitału społecznego. Program jest prowadzony z myślą o organizacjach po- zarządowych oraz grupach nieformalnych, które podejmują wspólny wysiłek, aby w ich społecznościach żyło się lepiej. W tegorocznej edycji złożono 34 wnioski, 11 z nich otrzymało dofinansowanie, w tym projekt złożony przez Sołectwo Śmiechów/Borko- wice. Gratulujemy! Celem projektu jest zacieśnienie więzi pomiędzy mieszkańcami sołectwa Śmiechów/Borkowice, zarówno tymi z młod- szego jak i ze starszego pokolenia. Mieszkańcy chcą również zinte- grować się z mieszkańcami okolicznych miejscowości. Działaniem głównym będzie renowacja własnymi siłami placu zabaw, jak również terenu wokół. Projekt został złożony przez Radę Sołecką przy wsparciu pracowników Urzędu Gminy, a prowadzony będzie przy współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Będzinie. Na swoje działania pomysło- dawcy projektu otrzymają 4750 zł dofinansowania. Sołtys Sołectwa Śmiechów/Borkowice Józef Kupisz dziękuje wszyst- Gratulacje za uporczywą walkę o fotoradar złożył Burmistrz kim zaangażowanym, a szczególnie grupie inicjatywnej która będzie Booblic Mieczysławie Brzozie – Rafał Tymkiewicz pełniący realizować projekt. Działania zaczynają już od sierpnia. Jednocześnie obowiązki Naczelnika Delegatury Północno – Zachodniej w prosi wszystkie chętne osoby, które chciałyby pomóc w realizacji pro- Gorzowie Wielkopolskim. jektu o kontakt pod nr tel. 781 341 787.

Od lewej Burmistrz Bobolic Mieczysława Brzoza, Tadeusz Strzelczak – były, wieloletni Sołtys Sołectwa Głodowa, mieszkaniec Przydargini. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 GOSPODARKA I ŚRODOWISKO 9

Nowy dworzec w planach PKP Wkrótce projekt, za rok roboty

becny obiekt na pewno nie jest wizytówką Koszalina, gdy po- dróżni wysiadają z wagonów i podążają w kierunku miasta. OSamorząd od dawna, w imieniu miesz- kańców i turystów, apelował do PKP SA o modernizację dworca kolejowego. W czerwcu spółka ogłosiła przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej, aby nowym zastąpić wysłużony budynek przy alei Armii Krajowej.

Termin składania ofert został przez zama- wiającego wyznaczony na 24 lipca br. Przed- miotem przetargu jest wykonanie dokumentacji dla nowego dworca kolejowego w Koszalinie i sprawowanie nadzoru autorskiego nad reali- zacją zleconych prac budowlanych. Jedynym kryterium wyboru jest cena. W obu przypad- kach na realizację zamówienia w zakresie prac Zupełnie nowy dworzec kolejowy w Koszalinie zastąpi w końcu 2023 roku wysłu- projektowych przeznaczono 52 tygodnie. Prze- żony budynek, który powstał w powojennej Polsce. widywany okres realizacji prac budowlanych to 78 tygodni od zawarcia umowy z wykonaw- cą robót. W czasie ich trwania podróżni będą być wybudowany nowy dworzec kolejowy. Kolejowy gmach służy podróżnym od 1962 korzystać z obiektów tymczasowych. Zdaniem Michała Stilgera, rzecznika pra- roku. Stał się miejskim zabytkiem, ale mo- Jeśli nic nie zakłóci planów realizacji inwe- sowego PKP SA, obecny budynek zostanie dernistyczny obiekt został wykreślony z stycji to nowy obiekt będzie służył pasaże- zburzony. Opinie uczestników konsultacji i gminnego rejestru dla potrzeb modernizacji rom w końcu 2023 roku. To ważna informa- konserwatora zabytków skłaniają się ku po- wyznaczonej przez PKP SA. Niektóre ele- cja nie tylko mieszkańców, bo też turystów. wstaniu nowoczesnego obiektu, który będzie menty, jak wewnętrzne malowidła i brązowe Dworzec w Koszalinie znajduje się przy li- dostosowany do rosnących potrzeb pasaże- kamienie szlachetne na ścianach holu, mają niach kolejowych: nr 402 Koszalin - Stargard rów i najemców powierzchni komercyjnych. walor historyczny. Zostaną one, zgodnie z i nr 202 Gdańsk Główny - Stargard. Nadto ma być zharmonizowany z zabudową sugestią konserwatora, wkomponowane w To odstąpienie od pierwotnych zamierzeń architektoniczną ulicy Dworcowej oraz po- nowy wystrój dworca kolejowego w Koszali- związanych z modernizacją obiektu. Zamiast łączony z odnowionym rok temu pasażem nie. Podobny los czeka istniejące wejścia na spodziewanego remontu i przebudowy obec- podziemnym w okolicy centrum przesiad- perony i same miejsca oczekiwania podróż- nego budynku, którego historia sięga po- kowego i parkingu samochodowego w alei nych pod poniemieckimi zadaszeniami. czątku lat sześćdziesiątych XX wieku, ma Armii Krajowej. Tekst i fot. (m)

2 miliony na chodniki Przetarg na ul. Kościuszki Każdego roku w Koszalinie budowane i re- montowane są chodniki. Nie inaczej jest w w Koszalinie 2020 r. – teraz także wykonane zostaną war- Został ogłoszony przetarg na przebudowę jednej z często uczęszczanych ulic te 2 mln zł kolejne inwestycje poprawiające Koszalina. Przedmiotem zamówienia jest przebudowa drogi powiatowej ul. Tadeu- jakość życia mieszkańców. W ramach projek- sza Kościuszki w ramach zadania inwestycyjnego „Rejon ulic: Marszałka J. Piłsud- tu Program chodnikowy 2020 wyremonto- skiego, T. Kościuszki, L. Waryńskiego”, w tym etapy: wane będą fragmenty chodników następu- 1. „Przebudowa drogi powiatowej nr 5513Z - ul. T. Kościuszki w Koszalinie na odcinku od ul. jących ulic: Konstytucji 3 Maja (na zdjęciu), Marszałka J. Piłsudskiego do ul. Rotmistrza W. Pileckiego wraz ze skrzyżowaniem ulic Marszałka Staszica, Sierpińskiego, Próchnika, Cedrowa, J. Piłsudskiego / T. Kościuszki / L. Waryńskiego” w tym: budowę sieci wodociągowej; budowę sieci Zwycięstwa, Paderewskiego - Hallera, Rey- kanalizacji deszczowej; przebudowę sieci kanalizacji sanitarnej; usunięcie kolizji energetycznych. monta, Hołdu Pruskiego, Lechicka, Francisz- • Długość odcinka ulicy wynosi 276 m. kańska, Mireckiego, Kutrzeby, Skwer PCK. • Skrzyżowanie ul. Marszałka J. Piłsudskiego / T. Kościuszki / L. Waryńskiego długość 110 m. • Nowa jezdnia ma szerokość 6 m, ściek przykrawężnikowy 20 cm oraz chodniki o szero- kości od 2 do 7 m. • Chodnik – betonowa kostka szara i płyta lastrykowa szara (płyta tylko wokół ronda), droga rowerowa – betonowa kostka czerwona i płyta lastrykowa czerwona (droga rowerowa tylko wokół ronda). • Renowacja zieleni pasa drogowego, założenie trawników wraz z roczną pielęgnacją. • Wykonawca robót zobowiązany jest do zabezpieczenia istniejących drzew przed uszko- dzeniem podczas prowadzonych robót budowlanych. Zabezpieczone powinny być pnie, ko- rony oraz systemy korzeniowe drzew. • Specyfika robót, a zwłaszcza związanych z wykonaniem uzbrojenia w obszarze jezdni lub w jej pobliżu wyklucza możliwość prowadzenia ruchu kołowego przez teren robót. 2. „Oświetlenie drogi powiatowej nr 5513Z - ul. T. Kościuszki w Koszalinie na odcinku od ul. Marszałka J. Piłsudskiego do ul. Rotmistrza W. Pileckiego wraz ze skrzyżowaniem ulic Mar- szałka J. Piłsudskiego / T. Kościuszki / L. Waryńskiego”, w tym: słupy oświetleniowe, oprawy, wysięgniki, fundamenty pod słupy. Szacunkowa wartość bez VAT: 4 069 147.42 zł. 10 GOSPODARKA I ŚRODOWISKO GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

INWESTYCJE W MIEJSCOWOŚCI UJAZD Z DOFINANSOWANIEM MARSZAŁKA Rozbudowa sieci kanalizacyjnej w Strzeżenicach Gm. Będzino. 28 maja pomiędzy gminą Będzino, a Urzędem Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego podpisano umowę o dofinansowanie na realizację inwestycji, polegającej na Od prawej Rafał Słowik – prezes Zarządu Spółki RWiK, Justyna rozbudowie sieci kanalizacji sanitarnej w Strzeżenicach. W podpisa- Terlecka – radna Rady Miejskiej w Bobolicach, Tomasz Sobieraj niu udział wzięli Wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskie- - wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego, Gra- go Tomasz Sobieraj, Wójt Gminy Będzino Mariusz Jaroniewski oraz żyna Wiater – zastępca burmistra Bobolic oraz Marek Lewan- Skarbnik Gminy Będzino Patrycja Woltmann. dowski - wiceprezes Zarządu.

Gmina Bobolice. 9 czerwca 2020 r. wicemarszałek Tomasz Sobie- raj reprezentujący Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego zawarł z władzami Spółki Regionalne Wodociągi i Kanalizacja Spółka z o. o. w Białogardzie umowę przyznającą środki w ramach PROW 2014- 2020 na zadanie z zakresu gospodarki wodno-ściekowej dla wniosku pn. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie miejscowości Ujazd, gm. Bobolice” w skład, którego wchodzi: rozbudowa i moder- nizacja stacji uzdatniania wody w Ujeździe oraz budowa oczyszczalni ścieków - sieci kanalizacyjnej tłoczno-grawitacyjnej wraz z odgałęzie- niami w miejscowości Ujazd, gmina Bobolice. Kwota dofinansowania z EFRROW wynosi 1.815.628,00 zł, co stanowi ponad 63% kosztów inwestycji. Spółka planuje zakończyć realizację inwestycji na początku 2023 roku. W pierwszym etapie wykonana bę- dzie przebudowa stacji uzdatniania wody oraz budowa sieci kanalizacyjnej tłoczno-grawitacyjnej wraz z odgałęzieniami w miejscowości Ujazd, drugi etap obejmuje budowę oczyszczalni ścieków w Ujeździe. O realizację wskazanych inwestycji od wielu lat wnioskowała Justyna Terlecka, radna Rady Miejskiej w Bobolicach, zastępca przewodniczą- cego Komisji ds. Skarg, Wniosków i Petycji Rady Miejskiej w Bobolicach. Budowa sieci oraz oczyszczalni ścieków wpłynie nie tylko na po- Projekt zakłada instalację 800 mb kanalizacji grawitacyjnej oraz prawę, jakości wody pitnej, ale też na zachowanie bezpieczeństwa 600 mb kanalizacji tłocznej wraz z budową dwóch przepompowni sanitarnego i ekologicznego oraz, przede wszystkim na podniesienie ścieków, na działkach w obrębie ewidencyjnym w Strzeżenicy. Dzia- standardu (komfortu) życia mieszkańców Ujazdu. łanie jest kontynuacją realizowanego wcześniej projektu p.n.: Budo- wa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Dobiesławiec, Podamirowo, Strzeżenice wraz z odcinkiem sieci wodociągowej. Wniosek na rozbudowę złożono w dniu 18 października 2019 roku. Całkowity koszt inwestycji to ok. 600 tys. zł, z czego ok. 376 tys. zł to pozyskana dotacja. Projekt jest realizowany z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, współfinansowanego ze środków Unii Europej- skiej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, operacja typu „Gospodarka wodno-ściekowa” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulep- szaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii”. Na rok 2020 zaplanowano kwotę środków własnych w wysokości 150 000,00 zł. Zakończenie inwestycji jest planowane na wrze- sień 2021 r. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 EDUKACJA I WYCHOWANIE 11 Grant Sołecki dla Świelina Gmina Bobolice. Dzięki inicjatywie Sołty- **** sa Sołectwa Świelino - Zbigniewa Piechockie- 11 marca br. Firma Goodvalley ogłosiła go w dniu 4 czerwca br. Sejmik Województwa XII edycję Konkursu „Działajmy razem”. Zachodniopomorskiego przyznał sołectwu Rady Sołecka wraz z Sołtysem Sołectwa grant w wysokości 10 tysięcy złotych na za- Świelino przygotowała również wniosek danie pn. „DOPOSAŻENIE SIŁOWNI NA BOI- pn. ,,Zazieleńmy obiekt sportowy 200 SKU W ŚWIELINIE”. Zadanie obejmie zakup krzewami”. Sołectwo otrzymało wsparcie i montaż następujących urządzeń siłowni w wysokości 5.000,00 zł. Głównym celem Będą granty zewnętrznej: orbitrek, odwodziciel, steper i projektu będzie nasadzenie krzewów i po- ławka. Serdecznie gratulujemy laureatowi, a prawa estetyki otoczenia wokół istnieją- mieszkańcom sołectwa życzymy już nieba- cych obiektów sportowych Najważniejsze dla będzińskich wem owocnych i bezpiecznych ćwiczeń na jednak w projekcie jest wspólne zaanga- nowym sprzęcie. żowanie lokalnej społeczności sołectwa w sołectw! życie swojej miejscowości oraz powiększe- nie świadomości ekologicznej w zakresie Gmina Będzino. 4 czerwca 2020 r. środowiska. marszałek województwa zachodniopo- Maja Wiśniewska morskiego opublikował listę rankingo- wą laureatów konkursu „Granty Sołe- ckie 2020”, skierowanego do wszystkich gmin reprezentujących sołectwa z W roku ubiegłym Sołectwo Świelino terenu województwa zachodniopomor- otrzymało z grantów sołeckich dofinan- skiego. sowanie na utworzenie na siłowni ze- Z gminy Będzino dofinansowanie wnętrznej. otrzymały aż 3 sołectwa! Projekty były składane przez sołtysów, przy wsparciu pracowników Urzędu Gminy. W Sołectwie Będą kolejne laptopy dla szkół Dobre mieszkańcy rozpoczną remont świetlicy wiejskiej, polegający m.in. na mina Będzino otrzymała dofi- z osprzętem i oprogramowaniem na łączną wymianie okien i wykonaniu elewacji nansowanie na zakup sprzę- kwotę 55 tys. zł. tu komputerowego dla rodzin Sprzęt otrzymają wszystkie 4 szkoły z te- zewnętrznej. Planowane jest zorgani- wielodzietnych 3+, znajdują- renu gminy Będzino, które na czas zamknię- zowanie imprezy integracyjnej „Lato w Gcych się w trudnej sytuacji materialnej. cia placówek, będą mogły wypożyczyć lap- kolorze” oraz warsztatów artystycznych. Zgodnie z danymi z Ministerstwa Rodzi- topy dla uczniów w celach dydaktycznych w Kolejny grant trafi do Sołectwa Śmie- ny, Pracy i Polityki Społecznej, w Polsce czasie trwania zdalnego nauczania. Po za- chów/Borkowice – tutaj na placu zabaw wielu uczniów, nie przystąpiło do nauki kończeniu pracy szkół w trybie zdalnym, lap- w Borkowicach zostaną zamontowane zdalnej, w związku z brakiem możliwo- topy docelowo doposażą sale informatyczne ści technicznych. poszczególnych placówek, gdzie uczniowie 2 urządzenia do mini-strefy rekreacji. To już drugi projekt tego typu realizowa- będą mogli z nich korzystać w ramach zajęć Dofinansowanie otrzyma również Sołe- ny w gminie Będzino. W poprzedniej edycji, na lekcji informatyki. Zakup został sfinanso- ctwo Łekno, gdzie przy szkole zostanie w kwietniu 2020 r. gmina pozyskała środki wany z projektu „Zdalna szkoła+ w ramach utworzone miejsce integracji dla miesz- na zakup 26 laptopów i 3 tabletów na łącz- Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej” ze środ- kańców, m.in. z wiatą, paleniskiem, mini ną kwotę ok. 60 tys. zł. Tym razem zakupio- ków Unii Europejskiej z Programu Polska Cy- nych zostanie kolejnych 21 laptopów wraz frowa 2014-2020. ogródkiem i ławkami. Gmina Będzino na realizację powyższych inicjatyw otrzyma 30 tys. zł! Inicjatywy są współfinanso- wane z funduszu sołeckiego poszcze- gólnych sołectw gminy Będzino na 2020 rok. Gratulujemy i życzymy sołectwom pomyślnej realizacji! Celem Konkursu jest wspieranie rozwoju demokracji lokalnej i społeczeń- stwa obywatelskiego oraz wzmacnianie tożsamości i integracji społeczności lokalnej z inicjatywy sołectw w Wojewódz- twie Zachodniopomorskim, w związku z celem strategicznym nr I „Otwarta Społeczność” celem kierunkowym 1.3 ”Rozwój wspólnotowości i tworzenie ka- pitału społecznego”, zgodnie z Uchwałą Nr VIII/100/19 Sejmiku Województwa Za- chodniopomorskiego z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie przyjęcia po konsul- tacjach społecznych „Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego z perspektywą do 2030 roku”. 12 EDUKACJA I WYCHOWANIE GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy Sukces Uczniowie z nagrodami „W Krainie Owocow i Warzyw” koszalińskich Taki był tytuł konkursu plastycznego, który dla uczniów szkół podstawowych z wojewódz- twa zachodniopomorskiego zorganizował Oddział Terenowy Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) w Koszalinie. liceów Wśród laureatów pierwszej edycji konkursu znaleźli dziewczęta i chłopcy z powiatów: ko- W najnowszym rankingu Newsweeka szalińskiego, sławieńskiego, szczecineckiego i wałeckiego. W grupie uczestników z klas 1-3 koszalińskie licea znalazły się w pierw- nagrodę za pierwsze miejsce odebrała Roksana Lacka z Postomina. Wśród uczniów klas 4-6 szej setce w kraju - I LO im. St. Dubois najwyżej oceniona została praca Karoliny Jabłońskiej z Mirosławca. Jury miało twardy orzech do zgryzienia nim wybrało najlepszych. Nie sprzyjał też stan zajęło 87 miejsce, zaś II LO im. Włady- pandemii koronawirusa, aby szybciej rozstrzygnąć konkurs. sława Broniewskiego - 98. Tym samym – Wszystkie dzieła młodych artystów były piękne, dlatego dziękujemy za ogromne zaangażo- nasze licea zajęły odpowiednio 6. i 7. wanie i serce włożone w ich wykonanie – mówił na spotkaniu z laureatami Krzysztof Nieckarz, miejsce w województwie. dyrektor koszalińskiego oddziału KOWR. – Ogromne brawa należą się wszystkim uczestnikom i smutno nam, że mogliśmy nagrodzić tylko garstkę. (m) Fot. KOWR Koszalin/fb – Składam serdecznie gratulacje dyrek- cjom, całym gronom pedagogicznym oraz uczniom, z których szczególnie jestem dum- ny – mówi prezydent Piotr Jedliński.

Roksana Lacka, uczennica Szkoły Podstawowej w Postominie (powiat sławieński), z rodzicami i pracownikami KOWR. Jak w kuchni przygotować swój bioplastik? lastik. Słowo, które chyba każdy żemy znaleźć w naszym życiu codziennym? wodę demineralizowaną (jeśli takiej nie masz, zna od dziecka. Używamy go na co Nie trzeba daleko szukać. Wiele proszków do to możesz użyć zwykłej, ale przegotowanej i dzień: robiąc zakupy, gotując, spo- prania, żeli pod prysznic, czy pillingów i past wystudzonej). Jeśli chcesz zabarwić swój bio- żywając posiłek w restauracji, pio- do zębów zawierają w sobie mikroplastik. Tra- plastik, to przyda się też barwnik spożywczy. Prąc, czy nawet biorąc prysznic. Dlaczego fia on następnie do oczyszczalni ścieków, a z 1. Odważ 10 g skrobi ziemniaczanej i wsyp plastik stał się taki popularny? Jest tani nich do zbiorników wodnych, gdzie jest kumu- do garnka. w otrzymaniu i przetwórstwie, dodatko- lowany przez organizmy żywe. 2. Odmierz 50 ml (lub 50 g) wody demine- wo wykazuje dość dobrą odporność na To czy dalej będziemy zaśmiecać naszą Pla- ralizowanej. Dodaj do niej pół łyżeczki (ok. 2 działanie wielu związków chemicznych. netę plastikiem, zależy tylko i wyłącznie od g) kwasku cytrynowego i wymieszaj aż się Jednak największą wadą plastiku jest nas. Musimy zmienić swoje nawyki, starać rozpuści. Roztwór wlej do garnka ze skrobią. jego długi czas rozkładu. Szacuje się, że się używać go jak najmniej, co czasami może 3. Do całości dodaj łyżeczkę gliceryny. Do- w zależności od formy jaką posiada po- wydawać się uporczywe. Jednak nie bądźmy daj barwnik, jeśli chcesz uzyskać kolorowy trafi rozkładać się od 100 do 1000 lat!!! takimi pesymistami. Naukowcy od wielu lat bioplastik. Całość dokładnie wymieszaj (użyj próbują wymyślić, jak pozbyć się uporczy- drewnianej lub plastikowej łopatki), aby po- Problem powolnego rozkładu plastiku oraz wych odpadów z plastiku. Grupa badaczy z wstała jednolita mieszanina. nagminne nadużywanie go przez nas ludzi politechniki w Kioto odkryła bakterię, która 4. Włącz płytę grzejną lub kuchenkę na spowodował, że zaśmiecenie tworzywami potrafi rozkładać poli(tetraftalan etylenu) w małe grzanie. Postaw na niej garnek z mie- sztucznymi naszej planety stało się olbrzy- skrócie PET, czyli tworzywa, z którego wy- szaniną i ogrzewaj, cały czas mieszając. Gdy mim problemem. Oczywiście są technologie, konana jest większość butelek plastikowych. uzyskasz gęstą masę, gotuj ją jeszcze około które pozwalają nam ten plastik wykorzystać Kolejną pozytywną wiadomością jest to, że pięciu minut, a potem wyłącz kuchenkę i zo- ponownie, mowa jest tu o recyklingu. Jednak naukowcy próbują wykonać tak zwany biopla- staw garnek do ostygnięcia. szacuje się, że do tej pory wytworzony plastik stik, czyli chcą wytworzyć materiał, zbliżony 5. Gdy masa przestygnie, wyjmij ją na pa- wykorzystano ponownie tylko w 9 procentach. właściwościom do zwykłego plastiku z biood- pier do pieczenia i rozprowadź tak, by uzy- Reszta ląduje na wysypiskach śmieci. Za- padów. Już dzisiaj możemy zakupić sztućce ze skać żądaną grubość lub kształt. UWAGA: im śmiecenie plastikiem lądu oraz wody zaczęło skrobi, talerzyki z otrębów. Jednak technolo- cieńsza warstwa, tym szybciej wyschnie. stanowić olbrzymi problem dla wielu roślin gia ich wytwarzania jest droga, co przekłada 6. Na koniec wysusz masę. Możesz to zrobić i zwierząt. Nie raz widzieliśmy w internecie się na ich wysoką cenę w sklepach. na dwa sposoby: w piekarniku w temperaturze zdjęcia zwierząt morskich, które miały na Każdy z nas może spróbować we własnym 80°C przez 1,5-2 godz. lub dłużej, w zależności swoich głowach foliowe reklamówki. Skoro już domu stworzyć swój bioplastik. Nie jest to od grubości warstwy; na powietrzu możesz zo- jesteśmy przy zbiornikach wodnych warto po- trudne. Wszystkie składniki znajdziemy w na- stawić masę, np. na stole, wtedy wyschnie ona ruszyć temat mikroplastiku. Mikroplastik, jest szej kuchni. Poniżej podajemy przepis. po jednym, dwóch dniach. Bioplastik gotowy! niczym innym jak tworzywem sztucznym, któ- Przygotuj: skrobię ziemniaczaną (czyli mąkę Damian Jankiewicz rego nie widzimy gołym okiem. Gdzie go mo- ziemniaczaną); kwasek cytrynowy; glicerynę; – edukator SCK w Sarbinowie Nr 6 (233) Czerwiec 2020 PROMOCJA I KULTURA 13 Dni Koszalina dniach 22-24 maja odbyły się Dni Koszalina. Tym razem z powodu sytuacji epidemiologicznej obchody przeniesione zo- Wstały do Internetu. Oficjalnego otwarcia dokonał prezydent Piotr Jedliński w specjalnie przygotowanym przez Centrum Kultury 105 filmiku.

W ramach obchodów, dzięki Muzeum w Ko- szalinie, w centrum miasta umieszczono kilka- dziesiąt niewielkich tabliczek z krótkimi opo- wiastkami związanymi z Koszalinem. Napisane w lekkiej formie, informowały o faktach mniej znanych i już zapomnianych, ale związanych z naszym miastem. Koszalińska Biblioteka Pub- liczna przygotowała fragmenty legend Gracja- na Bojara Fijałkowskiego, które przedstawili pracownicy biblioteki. Miłośnicy lokalnej historii mogli posłuchać Andrzeja Kuczkowskiego, który odnosił się do opowieści Bojara Fijałkow- skiego. Pokazana została też kolekcja archiwa- mnienia z poprzednich edycji Dni Koszalina. dnia odbyła się premiera pierwszego odcinka liów, poświęconych Fijałkowskiemu. Centrum Bałtycki Teatr Dramatyczny zaprosił na wy- muzycznej bajki przygotowanej przez Filhar- Kultury 105 przygotowało premierę teledysku cieczkę po niedostępnych widzom na co dzień monię Koszalińską „W zaczarowanym ogrodzie „Zaśpiewajmy razem Hymn Koszalina”. Po nim zakamarkach teatru. 23 maja Pałac Młodzieży ciotki Nutki”, realizowanej w ramach cyklu „Fa- zobaczyć było można m.in. film Stowarzysze- zorganizował Internetowy Turniej Szachowy. milijny Park Sztuki wirtualnie”. Koncert on-line nia Koszalińskiej Kompanii Rycerskiej (członko- Odbył się także dwugodzinny minimaraton rodziny Barów pt. „Baw się razem z nami”, w wie Kompanii prezentowali swoje uzbrojenie), zumby z rodziną Wojnarowskich oraz trening trakcie którego można było usłyszeć znane wystawę „Koszalin... i w sercu ciągle maj” Ar- Jogi z Anną Wiśniewską. O dobrą muzykę w do- przeboje muzyki rozrywkowej, zakończył Dni chiwum Państwowego w Koszalinie, czy wspo- mach koszalinian zadbał Dj Mikee. Ostatniego Koszalina 2020. Fundusze na kulturę omorze Zachodnie wesprze Kosza- Zachodniopomorskiego Anna Bańkowska. Ponadto Bałtycki Teatr Dramatyczny prze- lin kwotą 850 tys. zł z przeznacze- Pomoc finansową dla Koszalina na wnio- widuje prezentacje ok. 35 spektakli na tere- niem na Filharmonię Koszalińską i sek Zarządu Województwa zaakceptował w nie województwa w takich miejscowościach Bałtycki Teatr Dramatyczny. Obie marcu tego roku Sejmik Zachodniopomorski. jak: Łazy, Goleniów, Gryfice, Sarbinowo, Pinstytucje realizują koncerty, spektakle i Na potrzeby Bałtyckiego Teatru Drama- Sławoborze, Tychowo, Wałcz, Połczyn-Zdrój, działania kulturalne w różnych częściach tycznego trafi 500 tys. zł. Pomoc finansowa Nowogard, Choszczno, Kołobrzeg, Złocie- regionu. Umowę o dofinansowaniu podpi- zostanie przeznaczona przede wszystkim na niec, Świdwin, Drawsko Pomorskie, Sławno, sano w piątek 19 czerwca br. w Koszalinie. produkcję, promocję i eksploatację spektakli Białogard, Darłowo, Sianów. na terenie województwa. W ramach przyzna- – Cieszę się, że krok po kroku udaje nam się Podpisy pod umowami złożyli prezydent nej dotacji teatr planuje 6 premier przezna- zwiększać środki, którymi wspieramy kosza- Miasta Koszalina Piotr Jedliński, wicemarszałek czonych dla różnych grup wiekowych, a tak- lińską kulturę. Dzięki temu wzmacniamy to, Województwa Zachodniopomorskiego Tomasz że organizację 11. Koszalińskich Konfrontacji jak rezonuje ona na resztę regionu. Tym ra- Sobieraj oraz członek zarządu Województwa Młodych „m-teatr”. zem to o 50 tys. zł więcej niż w roku ubiegłym – zaznacza wicemarszałek Tomasz Sobieraj. – Pieniądze przeznaczone przez Samo- rząd Województwa Zachodniopomorskiego na wsparcie koszalińskiej kultury to wymier- ny i bardzo potrzebny wkład w zbogacenie oferty kulturalnej nie tylko dla mieszkańców Koszalina ale także dla całego regionu. Do- brze, że udało się te środki nieco zwiększyć w stosunku do ubiegłych lat – podkreśla z kolei prezydent Koszalina Piotr Jedliński. – Serdecznie za to dziękuję. Filharmonia Koszalińska otrzyma 350 tys. zł pomocy finansowej. Instytucja współpra- cuje z wybitnymi artystami z kraju oraz z zagranicy, a obok koncertów symfonicznych realizuje również opery. W ramach dotacji planuje 15 koncertów, m.in. w Kołobrzegu, Sławnie, Szczecin, Darłowie, Sianowie, Siem- czynie, Tychowie, Szczecinku, Polanowie oraz Koszalinie w ramach Międzynarodowe- go Festiwalu Organowego. 14 PROMOCJA I KULTURA GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

Kościół koszaliński nagrodzony Zabytek odnowiony i zadbany

arafia Rzymskokatolicka Świętej zacyjne, które pozwoliły wydobyć, utrwa- Matki Teresy Kalkuty w Kosza- lić i wyeksponować wartości zabytkowe linie została laureatem ogólno- związane z poszczególnymi etapami hi- polskiego konkursu Generalne- storii kościoła. Pgo Konserwatora Zabytków „Zabytek To najstarszy obiekt sakralny w Ko- Zadbany” 2020. W tegorocznej edycji szalinie. Renowacja XIV-wiecznej goty- wzięły udział 63 obiekty. W wojewódz- ckiej świątyni Matki Boskiej Różańcowej twie zachodniopomorskim był nim na osiedlu Jamno-Łabusz zakończyła się Kościół Matki Boskiej Różańcowej w jesienią 2018 roku. Kosztowała ponad 3 Koszalinie. mln zł, przy dotacji 2,5 miliona z Regio- nalnego Programu Operacyjnego Woje- Parafia została laureatem w kategorii wództwa Zachodniopomorskiego. Kościół utrwalenia wartości zabytkowej obiek- został wpisany do rejestru zabytków w tu. Nagrodzona świątynia znajduje się 1955 roku. w dawnej wsi Jamno, a obecnie osiedlu W konkursie „Zabytek Zadbany”, który Koszalina. To budowla gotycka z wieków ma ponad 40-letnią tradycję, mogą brać XIV-XV, z elementami z lat 1860-1861 i z udział obiekty wpisane do rejestru zabyt- lat 20. XX wieku. Kościół przeszedł grun- ków nieruchomych. Celem jest promocja towny remont. Prowadzone prace objęły: właściwych postaw i upowszechnienie kompleksowe badania konserwatorskie, najlepszych wzorów konserwacji obiektów przywrócenie oryginalnych lic elewacji, zabytkowych, właściwego ich użytkowania prace przy pokryciu dachów, prace kon- i zagospodarowania. Od 2011 r. procedura serwatorskie i rewaloryzacyjne we wnę- konkursowa realizowana jest przez Naro- trzu, w tym przy wystroju malarskim i dowy Instytut Dziedzictwa. posadzkach ceramicznych. Laur został To najstarszy obiekt sakralny w Koszalinie. przyznany za kompleksowe, oparte o Renowacja XIV-wiecznej gotyckiej świątyni (m) staranne rozpoznanie badawcze, prace Matki Boskiej Różańcowej na osiedlu Jamno- Fot. Narodowy Instytut remontowe, konserwatorskie i rewalory- -Łabusz zakończyła się jesienią 2018 roku. Dziedzictwa

Mamy w powiecie Przeniesiemy się w nowy zabytek „Niezwykły świat legend bobolickich w sieci” Gmina Bobolice. Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela wraz z otoczeniem w miejscowo- ści Chmielno na podstawie podjętej decyzji został wpisany do rejestru zabytków woje- wództwa zachodniopomorskiego. Jest to kolejny obiekt, który warto zobaczyć w naszym powiecie!

Gmina Bobolice. Miło nam poinformować, że w dniu 01.07.2020 r. w siedzibie Ośrod- ka Działaj Lokalnie Fundacja Nauka dla Środowiska w Koszalinie została podpisana umowa na dotację projektu pn. „Niezwykły świat legend bobolickich w sieci”. Grupa niefor- malna przy współpracy z Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną w Bobolicach mają na celu upowszechnienie legend bobolickich w roku jubileuszu 680-lecia nadania praw miejskich miastu Bobolice. Projekt realizowany będzie od 6 lipca do 16 października br. i jest dofinansowany ze środków programu „Działaj Lokalnie „ Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Fundację Nauka dla Środowiska - Ośrodek Działaj Lokalnie w Koszalinie. Już teraz zapraszamy wszystkich mieszkańców gminy Bobo- lice do zaangażowania się w proponowane działania, a o szczegółach poinformujemy wkrótce. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 PROMOCJA I KULTURA 15 Gąski u Rybek z Drzewian...

Gmina Bobolice. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi ogłosił wyniki rozstrzygniętego konkursu „Tradycyjna Gęsina Wiej- ska” . Celem konkursu jest promowanie przyzagrodowego chowu i przetwórstwa gęsi wśród Kół Gospodyń Wiejskich został rozstrzyg- nięty! Jury przyznało cztery nagrody!. Laureatami konkursu „Trady- cyjna Gęsina Wiejska” zostały cztery Koła Gospodyń Wiejskich: 1. KGW Sośno, 2. KGW Szeroka Struga, 3. KGW Rybki z Drzewian, 4. KGW Wójcin. Nagrodą w konkursie jest ufundowanie gęsi w liczbie zadeklarowanej w zgłoszeniu konkursowym. W ocenie konkursowej komisja brała pod uwagę: liczbę go- spodarstw, które są zainteresowane przyzagrodowym chowem gęsi; liczbę wstawianych gęsi; warunki chowu zapewniane gę- siom; przetwórstwo gęsiny na miejscu; rodzaje wytwarzanych produktów gęsich. Szczegółowe informacje dostępne na stronie: https://nikidw.edu. pl/…/konkurs-tradycyjna-gesina-wiejska-…/ KGW Rybki z Drzewian powstało w październiku 2019 roku z Przedstawiciele Kół Gospodyń Wiejskich z terenu gminy Bo- inicjatywy kilku kobiet, które miały dość siedzenia w domu. W bolice podczas tegorocznego Powiatowego Dnia Sołtysa, krótkim czasie Koło zorganizowało duże imprezy, m.in. 15-lecie który odbywał się w tym roku w Bobolicach.

Drzewianianek, Andrzejkową Biesiadę Pokoleń, a także Kolędowa- nie po domach w okolicy. KGW brało udział w Gminnym Jarmarku Bożonarodzeniowym, powiatowym Forum Sołtysów, gdzie zapre- zentowało swoje wyroby kulinarne oraz rękodzieło. Dzięki tym im- prezom Koło zaczęło być kojarzone w gminie i okolicach, a także zdobyło środki pieniężne na dalsze działania. Panie są też wolon- tariuszkami, dbają o swoją miejscowość poprzez sadzenie roślin. Ich specjałem kulinarnym stały się pierogi z różnym nadzieniem i wędzoną rybką. Ze względu na różnorodność tamtejszej kultury polsko-ukraińskiej, Koło stara się łączyć wspólne tradycje i smaki. Koło liczy 22 członków w wieku od 16 do 88 lat, przez co może dzielić się doświadczeniami i dalej je zdobywać. KGW zapewnia, że chów gęsi będzie wolnowybiegowy z zapewnionym wybiegiem pastwiskowym, karmienie odbywać się będzie paszą treściwą, owsem, kukurydzą i zielonką, zapewnione będą poidła i karmidła. Planowany sposób zbywania gęsi, to sprzedaż na jarmarkach oraz lokalnej społeczności. Propozycje potraw z gęsiny lub produktów gęsich, przygotowane przez wnioskodawcę, to; pierogi z gęsiny i kaszy oraz warzyw, szyje gęsie faszerowane podrobami, rosół z gęsi, gęś pieczona z owocami i kaszą.

Zapraszamy do Bobolic

Koncerty w Bobolicach Gmina Bobolice. Zapraszamy do Bobolic wszystkich miłośników muzyki organowej na trzy wyjątkowe Koncerty Organowe organi- zowane w ramach 54. Międzynarodowego Festiwalu Organowego. Koncerty odbędą się w kościele p.w. WNMP w Bobolicach (ul. Kościelna 1) o godz. 19.00. 01.08.2020 r. (Sobota) Wiktor Łyjak - organy, Jakub Chrenowicz – dyrygent, Orkiestra Filharmonii Koszalińskiej 15.08.2020 r. (Sobota) Karol Gołębiowski – organy oraz Zespół Muzyki Cerkiewnej Oktoich, Grzegorz Cebulski – dyrygent 16 SPORT I REKREACJA GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy Niecodzienny kolarz czerwca przed głównym wejściem do koszalińskiego ratusza wice- prezydent Przemysław Krzyża- nowski spotkał się z Krzysztofem 5Jastrzębskim, niepełnosprawnym kola- rzem, reprezentantem Polski i zawodnikiem ŁKS. Pan Krzysztof nie zawitał do Koszalina przez przypadek – ma bowiem przed sobą misję pomocy jedne- mu z domów dziecka. Prezydent Krzy- żanowski, wręczając pamiątki mające przypominać kolarzowi Koszalin, życzył mu spełnienia tych zamierzeń, a także wytrwałości, hartu ducha i kolejnych, równie wartościowych wyzwań.

Krzysztof Jarzębski, który w wyniku choroby utracił obie nogi, podjął wyzwanie pole- gające na pokonaniu handbikiem trasy 2000 km. W ten sposób chce wesprzeć podopiecz- nych Domu Dziecka dla Dzieci Chorych Fun- dacji „Dom w Łodzi”. To prezent na 13. uro- dziny Domu Dziecka. Fundacja „Dom w Łodzi” prowadzi wyjąt- kowy na skalę kraju dom dziecka – otacza miłością i opieką medyczną ciężko chore, doby, trasę Łódź – Warszawa – Łódź auto- otwiera nowe możliwości. Jest dostosowany niepełnosprawne dzieci. Rodzinę fundacyjną stradą. Na rękach wspinał się na Pałac Kul- do potrzeb dużych dzieci o tak wyjątkowych tworzą pedagodzy, pielęgniarki i zespół te- tury z obciążeniami, w rekordowym czasie potrzebach. Juliance jest w nim bardzo wy- rapeutów – w tym m.in. fizjoterapeuta, logo- przejechał handbikem trasy: Łódź – Brukse- godnie, a przede wszystkim - bezpiecznie. peda i psycholog, którzy codziennie pracują la, Rzym – Łódź. Pozostała kwota zostanie przeznaczona na z Dziećmi, wspierając ich rozwój i pomaga- Dzięki tej wyprawie udało się zebrać po- wsparcie leczenia i rehabilitacji dzieci, a pra- jąc w pokonywaniu ograniczeń. Utrzymanie nad 13 tys. zł. Organizatorzy są bardzo ca jest ogromnie intensywna. Domu, zapewnienie specjalistycznego sprzę- szczęśliwi, bo dzięki tej akcji mogli kupić Ju- Szczególne wyrazy wdzięczności organi- tu i opieki jest ogromnym wyzwaniem finan- liance specjalistyczny wózek, którego koszt zatorzy skierowali do Anny Gindy, koszaliń- sowym. przekracza 7 tys. zł. Julianka jest ośmioletnią skiego pełnomocnika prezydenta ds. osób Krzysztof Jarzębski to niezwykły człowiek, dziewczynką obarczoną wieloma wadami niepełnosprawnych. Napisali podziękowanie który udowadnia, że wszystko jest możliwe. genetycznymi. Nie porusza się samodziel- za m.in. „pomoc w naszej akcji związanej z Nie ustaje w pomysłach na nowe wyzwania. nie, a ze względu na ogromne skrzywienie przejazdem Krzysztofa Jarzębskiego dla na- Na zwyczajnym wózku pokonał min. Doli- kręgosłupa wymaga wyjątkowej opieki. szych Dzieci. Za energię, za nocleg, za fan- nę Śmierci w USA, a także, w czasie jednej Nowy wózek jest ogromnym wsparciem i tastyczny start w Koszalinie! Za wszystko...” Wyjątkowa Noc Kupały w Gminie Bobolice Gmina Bobolice. Noc Kupały, to najkrótsza noc w roku, niechybny znak, iż przesilenie letnie nadciąga. Słowianie z wielką, niczym nie- skrępowaną radością świętują na łonie natury Noc Kupały. Jak co roku Noc Kupały świętowali- śmy na Rajskiej Plaży w Poroście, niestety stan epidemiologiczny sprawił, że impreza nie mo- gła się odbyć jak wzorem lat ubiegłych. Zapraszamy na spędzenie tej magicznej nocy z zespołem Polanie, który działa przy Miej- sko-Gminnym Ośrodku Kultury w Bobolicach – na facebooku ośrodka kultury https://www. facebook.com/mgokbobolice/?epa=SEARCH_ BOX można znaleźć wyjątkowe pieśni sło- wiańskie zaprezentowane przez zespół. Ży- czymy miłego słuchania. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 SPORT I REKREACJA 17

Nowe miejsce rekreacji na mapie powiatu w gminie Bobolice Zniechęcić mnie trudno Rozmowa z Żanetą Tylman z Błotka, zwyciężczynią konkursu gminy Bobolice pn. „Twój Pomysł na biznes”

Żaneta Tylman całkiem niedawno „zagoś- ciła” na terenie gminy Bobolice stając się właścicielką „Dworu Złote Błotka”. Pani Ża- neta wygrała konkurs ogłoszony przez Urząd Miasta Bobolice pn. „Twój Pomysł na Biznes”. Żaneta Tylman: – Wnioskowałam o po- szerzenie działalności, o tzw. strefę relaksu, w której między innymi ma znajdować się sauna (docelowo 3 sauny oraz 3 balie). Jed- nym z wymogów zgłoszenia był krótki film, w którym miałam przekonać komisję, że to właśnie mój pomysł zasługuje na nagrodę. Red.: – No i udało się. 22 kwietnia br. od- było się posiedzenie komisji konkursowej. Na podstawie karty oceny merytorycznej zostały ocenione zgłoszenia w sześciu kategoriach w skali oceny od 1–5. Zwycięzcą konkursu zosta- ła Pani Żaneta Tylman, prowadząca działalność na terenie wsi Błotko pod nazwą ,,Dwór Złote Błotka”. Nagroda została przekazana laureat- ce w dniu 30 kwietnia 2020 r. Wg projektu, jaki złożyła Pani Tylman, kwota z wygranej zostanie Błotko – zachody i wschody słońca są u nas wyjątkowe przekazana na zakup sauny zewnętrznej lub dwóch bali wodnych zewnętrznych relaksacyj- • Jakie poczyniła Pani działania, aby odbywać rocznie 3 szkolenia teoretyczne nych. Zgłoszone pomysły były bardzo cieka- przyciągnąć ewentualnych klientów? oraz 4 szkolenie połączone z obozem jeź- we, racjonalne z dużym potencjałem. – Po pierwsze, utworzenie kont firmo- dzieckim i praktykami w siodle. Jestem wych na portalach społecznościowych ta- w trakcie wdrażania jeszcze kilku innych • Jaki cel przyświecał Pani otwierając kich jak:– instagram, facebook, a od nie- planów rozwoju miejsca, natomiast na ten działalność w ośrodku „Dwór Złote dawna także kanał na youtube – żyjemy w moment wolę te działania pokazać aniżeli Błotka”? takim czasach, że internet jest najlepszą o nich opowiadać. – Przede wszystkim, takie miejsce jak to drogą dotarcia do potencjalnych klientów, w Błotku było na liście moich długotermi- także tu w pierwszej kolejności zaczęłam • Nagroda w wysokości 10 tys. zł przy- nowych celów od około 5 lat. Jako „dziecko aktywną promocję miejsca, co sprawdza znana przez UM w Bobolicach – czy natury” oraz fanatyczka rozwoju szeroko ro- się doskonale. Przy lokalnym rynku do- wzmocni Pani działalność? zumianego, zawsze chciałam mieć ośrodek skonale sprawdziły się dni otwarte, gdzie – Wygrana w konkursie przyspieszyła szkoleniowy, do którego będą przyjeżdżać była okazja zapoznać się z nami oraz plan, który inaczej bym zapewne zrealizowa- ludzie, po dawkę wiedzy, wymianę kontak- miejscem, no i oczywiście z końmi, któ- ła dopiero za około rok, także śmiało mogę tów a także pozytywnego nastawienia i przy re stały się największą atrakcją miejsca i powiedzieć, że tak nagroda wzmocni moją okazji resetu – miało być to miejsce „poza w zasadzie miały też nią być. Następnie działalność i pomoże mi szybciej uatrakcyj- światem” i takie właśnie jest. Także kiedy wykorzystanie kontaktów, które już posia- nić miejsce, które tworzę. nadarzyła się okazja aby spełnić swoje ma- dam – oficjalnie Dwór Złote Błotka stał się rzenie (niewykorzystane okazje się mszczą) bazą szkoleniową dla serii szkoleń zwią- • Plany na przyszłość, czy tego typu postanowiłam to po prostu zrobić. zanych z jeździectwem – mają się u nas ośrodek ma szansę przetrwać w takim miejscu? – Tak. Na pewno na początku będę po- siłkować się także organizacją imprez oko- licznościowych, gdyż lokalny rynek właś- nie na to ma zapotrzebowanie. Natomiast przede wszystkich chcę stworzyć miejsce wyjątkowe, którego motywem przewodnim będą konie. Odkąd pojawiły się one na moich pastwiskach zainteresowanie miejscem wzrosło diametralnie – w końcu przez nie i dla nich trafiłam do Błotka. Moje 21 – letnie doświadczenie w jeździectwie oraz dbałość o ciągły rozwój w tej dziedzinie, pomaga mi uwierzyć w to, że w miejsce, które two- rzę przyciągnę nie tylko klientów z Polski a także z zagranicy. Głęboko wierzę w to, że tam gdzie pasja i pełne zaangażowanie zawsze znajdą się rozwiązania, a że w życiu nie przyszło mi nic samo i często niełatwo, to zniechęcić mnie trudno. Polecam obser- wować.

• Dziękuję za rozmowę. 18 SPORT I REKREACJA GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy

Kolejne gwiazdy bobolickiej piłki z lat pięćdziesiątych – rozpoznane! Tym razem udało się ustalić nazwiska piłkarzy LZS Bobolice na fotografii z 1958 roku

Gmina Bobolice. Jak już informowali- do wydania książki pod roboczym tytułem chiwalnych zdjęć - tym razem zespołu LZS śmy w poprzednim numerze Gazety Ziem- „75 lat piłki nożnej w Bobolicach (1946 - Mechanik Bobolice z 1958 roku. Dzięki Pani skiej, w Bobolicach trwają przygotowania 2021)”. Zamieszczamy kolejne z serii ar- Wiesławie Ciszek, a przede wszystkim pił- karzowi Zdzisławowi Kobusowi udało się nam rozwikłać zagadkę kolejnej starej fotografii zawodników LZS Bobolice. Tym razem z 1958 roku - serdecznie dziękujemy za pomoc! Należy podkreślić że wszyscy zawodnicy na zdjęciu urodzili się na prze- łomie lat 1930/1940. Opis zdjęcia: stoją od lewej : Kazimierz „Lolek” Szczepański, Jerzy Szczepko, Wła- dek Koniec, Feliks Stefański, Aleksander Muzyczuk, Florian „Pikuś” Szczepański, Marian Golis, Zdzisław Kobus , Tadeusz Wą- sik, niżej : Henryk Ulicki, .....Kolarz A może posiadacie w swoich albumach zdjęcia sportowców z tamtego okresu i chcecie podzielić się wspomnieniami?

Kontakt: Henryk Kowalski email: henryk. [email protected] tel. 604 138 872 - Tade- usz Marko email: [email protected] tel. 605 785 008 Henryk Kowalski

Trochę historii bobolickiej piłki Program KLUB 12 sierpnia 1995r. – w swoim debiucie na czwartoligowych boiskach Mecha- nik Bobolice podejmował Błękitnych/Wielim Barwice. Na trybunach zgromadzi- 2020 w gminie ło się ok. 500 kibiców, w tym liczny Fan Klub Kibica. Mecz sędziowała trójka sprawiedliwych: jako główny Sławomir Jamka oraz asystenci Zenon Bednarek i Eugeniusz Romanowski. Bobolice Po bardzo dobrym spotkaniu i przy głośnym dopingu kibiców nasi zawodnicy wygrali zdecydowanie 3:0 (2:0). Już w 4 minucie prowadzenie uzyskał Tomasz Nowocień, który 7 minut później podwyższył wynik na 2:0. Kolejnego gola w 54 min. strzelił Dariusz Turek. Wynik do końca meczu nie uległ zmianie, a nasi zawodnicy kontrolowali grę. Mechanik wystąpił w składzie : Henryk Adamczyk – Artur Sobczuk, Maciej Budniak, Jerzy Ksel, Grzegorz Szkodziński – Ireneusz Nowakowski(70’Marcin Doliński), Andrzej Kowalski, Wal- demar Malka ( 75’Paweł Kustrzycki), Dariusz Turek ( 60’ Roman Jaworski) – Przemysław Chrystofiak, Tomasz Nowocień. Trenerem zespołu był Henryk Kowalski, kierownikiem Czesław Sinicki, a gospodarzem Ryszard Koziński. Władze Klubu reprezentowali prezes Tadeusz Marko i wiceprezes Julian Fir. Należy podkreślić, że w tamtym czasie kibice byli „dwunastym zawodnikiem” Mechanika na każdym meczu nie tylko w Bobolicach. Trady- cyjnie świętowanie sukcesu kończyło się „Pod winogronami”. UKS Olimpia Bobolice oraz LUKS Iskra/SP Kłanino i UKS Gulki Bobo- lice z gminy Bobolice, otrzymały dofinansowanie w ramach tegorocznego Rządowego programu „Klub”. Jego celem jest wsparcie małych i średnich klubów sportowych, gdzie niejednokrotnie obja- wiają się sportowe talenty. Projekt cieszy się olbrzymim zaintereso- waniem, ponieważ nigdy wcześ- niej wsparcie nie trafiało bezpo- średnio do klubów. Nr 6 (233) Czerwiec 2020 SPORT I REKREACJA 19

POWSTAJE RADA DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO W POWIECIE KOSZALIŃSKIM

Starosta Powiatu Koszalińskiego wraz z Gminą Sianów i Sto- warzyszeniem na Rzecz Rozwoju Wsi Sucha Koszalińska zapra- szają przedstawicieli powiatowego sektora pozarządowego do udziału w cyklu spotkań grup roboczych.

W tym roku będziemy razem z Wami współtworzyć: - Powiatową Radę Działalności Pożytku, - Program Współpracy Powiatu z NGOs na 2021 rok i - uchwałę dotyczącą sposobu konsultowania aktów prawnych dotyczących działalności sektora pozarządowego.

To trzy najważniejsze projekty uchwał, które już będą regu- lowały współpracę Powiatu z sektorem pozarządowym w kolejnych latach. W Powiecie Koszalińskim działa blisko 270 NGOs (stowarzy- szeń, fundacji, klubów sportowych, OSP, Kół Gospodyń Wiejskich i in.). To mocna reprezentacja i wspólny głos, stąd tak ważnym jest etap tworzenia dokumentów, adekwatnych do potrzeb i oczekiwań III sektora w naszym regionie.

Trzy spotkania zaplanowano na 25 czerwca, 16 lipca i 4 sierpnia 2020 roku w Powiatowym Centrum Organizacji Pozarządo- wych w Sianowie (ul. Armii Polskiej 23) / w siedzibie Starostwa Powiatowego w Koszalinie (ul. Racławicka 13) o godz. 14.00. Zapraszamy do współpracy i udziału w projekcie „Obywatel- skie NGO – szansą rozwoju Powiatu Koszalińskiego”.

więcej info na: www.powiat.koszalin.pl i www.sianow.pl 20 SPORT I REKREACJA GAZETA ZIEMSKA – miesięcznik samorządowy Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 1

135 tysięcy złotych unijnego dofinansowania do produkcji przyłbic ochronnych otrzymała Po- litechnika Koszalińska. Naukowcy nieodpłatnie przekazali już ponad jedenaście tysięcy sztuk takich środków ochronnych placówkom służby zdrowia i służbom mundurowym. Nie spoczywają jednak na laurach - rozpoczęli badania mające na celu poprawę ich jakości. Z przyłbicą NA WIRUSA Na pierwszy rzut oka – to prosty sprzęt. kurs na projekt badań związanych z prze- rzadko po kilkanaście godzin. Stąd dbałość Składa się z dostosowanej do rozmiarów gło- ciwdziałaniem pandemii. Oprócz Politechniki o każdy szczegół, na przykład... o zapięcia. wy użytkownika plastikowej opaski i umoco- Koszalińskiej podobne wsparcie dostały też Te produkowane w Politechnice Koszalińskiej wanej w niej osłony z folii PVC. Dla szpitali dwie placówki szczecińskie – Uniwersytet i mają delikatne zapinki materiałowe, którymi są bezcenne, bo z przyłbic korzystają tam Akademia Sztuki. Eurofundusze mają zostać zastąpiono tradycyjne gumki. praktycznie wszyscy – lekarze, pielęgniarki przeznaczone na opracowanie i testowanie – O tym, jak fatalne są zapięcia wyko- i personel pomocniczy. To sprzęt bezpieczny technologii wspierających badania medycz- nane z gumek najboleśniej, i to dosłownie, i... ekonomiczny. ne i ratownicze w walce koronawirusem. przekonać mogły się panie – przekonuje dr – Politechnika Koszalińska sama wyszła z – Oprócz badań wytrzymałościowych pra- Anna Skubała z Politechniki Koszalińskiej – inicjatywą przekazania przyłbic naszej pla- cujemy także nad poprawą odporności che- A takie właśnie zapięcia najczęściej mają cówce – mówi Robert Szank, dyrektor Spe- micznej na zniszczenia poprzez używanie sil- przyłbice masowo wytwarzane, bez żad- cjalistycznego Zespołu Gruźlicy i Chorób nych odkażaczy spirytusowych – mówi prof. nych badań, przez przypadkowych produ- Płuc w Koszalinie – To bardzo dobra rzecz, Tomasz Królikowski, prorektor Politechniki centów. Takie przyłbice po prostu wyrywają bo w przeciwieństwie do innych materiałów Koszalińskiej – Nasze przyłbice testowo do- włosy i są tym samym bardzo dokuczliwe w ochrony osobistej, jak np. maseczek, które starczamy do placówek służby zdrowia wraz użytkowaniu. są jednorazowe, przyłbice można używać po z ankietami, w których użytkownicy dzielą Przyłbice z Koszalina trafiły już do po- dezynfekcji wielokrotnie. się z nami swoimi uwagami. Dzięki temu nad 180 instytucji – nie tylko koszalińskich Dlatego przyłbice muszą być przede możemy sprawdzić, jaki materiał będzie naj- szpitali, ale placówek w całym kraju, także wszystkim trwałe. Pracownicy Politechniki lepszy, ale także przeprowadzić badania nad przychodni publicznych i prywatnych, reali- Koszalińskiej prowadzą więc badania nad optymalizacją kształtu przyłbicy, pod kątem zujących umowy z Narodowym Funduszem ulepszeniem materiału, z którego na drukar- wygody użytkownika. Zdrowia. Korzysta z nich tez policja i straż kach 3D powstają opaski, do których moco- A o tym, jak ważna jest wygoda, nie trze- graniczna. Co istotne, wszystkie zostały wane są osłony. ba nikogo przekonywać. Dość powiedzieć, przez uczelnię przekazane nieodpłatnie. – Polegają one na tym, że umieszczamy że lekarze pracują w takich przyłbicach nie- Sławomir Pankowski próbkę w maszynie wytrzymałościowej i sprawdzamy, rozciąganie z jaką siłą będzie ona w stanie wytrzymać, czyli po prostu, jakiej siły musimy użyć, aby dany element zniszczyć. – tłumaczy inż. Mateusz Zakrzew- ski z Politechniki Koszalińskiej – Uzupełniamy to o próby ściskania oraz zmęczeniową i wtedy możemy określić, jak długo taka przyłbica może być wykorzystywana. Produkowane w Koszalinie przyłbice stan- dardowo wytrzymują rozciąganie z siłą ponad 60 kilogramów, choć w czasie prób nie- które egzemplarze wytrzymują nawet i sto kilogramów. – Te, które dostaliśmy z Politechniki są rze- czywiście bardzo wysokiej jakości – potwier- dza dyrektor Szank – Praca w szpitalu jest nie- przewidywalna. Nieraz, nawet przypadkowo, choćby przez jakieś naciśnięcie albo upadek taki sprzęt może ulec zniszczeniu, a te przy- łbice są naprawdę bardzo wytrzymałe. Unijną dotację, w wysokości 135 tysięcy Personel Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi w przyłbicach z Politechniki Koszalińskiej. złotych uczelnia otrzymała wygrywając kon- Fot. CZMP Łódź 2 ZDROWIE Kwartalnik Koszaliński

Wsparcie darczyńców zwalcza koronawirusa Trzysta testów dziennie – Szpital wojewódzki w Koszalinie jest jedynym w regionie od Szczecina do Gdańska, który posiada oddział za- kaźny i był jednym z dwóch szpitali w województwie wyznaczonym do leczenia pacjentów z COVID–19 – informuje Cezary Sołowij, rzecznik prasowy lecznicy. Placówka, dzięki aparaturze prze- kazanej przez Ministerstwo Zdrowia, uruchomiła laboratorium testujące pod kątem zakażenia koronawirusem.

Badani są przede wszystkim pacjenci szpitalni, którzy mają zaplanowane zabiegi i osoby zgłaszające się na ratunkowy oddział zakaźny. Nadto na zlecenie sanepidu wyko- nywane są testy osób będących w kwaran- tannie. – Praca diagnostów polega na izolowaniu z próbki pacjenta materiału genetycznego wirusa – twierdzi rzecznik lecznicy koszaliń- skiej. – W czasie pracy laboratorium możliwe jest wykonanie do trzystu testów. Całkowity czas pracy dla jednego cyklu, czyli od reje- stracji po wydanie wyniku, w zależności od ilości badanych próbek – od 1 do 94, waha Dzięki wsparciu darczyńców oddziały i inne jednostki organizacyjne koszalińskie- się między 2,5 a 4 godzinami. go szpitala mają nowy sprzęt i środki ochrony osobistej, zapewniające personelo- Podczas pracy diagnosta laboratoryjny jest wi bezpieczeństwo sanitarno–epidemiczne. wyposażony w indywidualne środki ochron- ne, takie jak ubranie do zabiegów, kombine- na wynik i ustalenie statusu zdrowotnego Z kolei w czerwcu nastąpiło przekazanie zon, maseczka, gogle lub przyłbica, ochrona pacjenta szpitala w Koszalinie. dwóch tysięcy sztuk maseczek wielokrot- obuwia i co najmniej dwie pary rękawiczek. To nie jedyna pomoc dla lecznicy. W ra- nego użytku przez Koszalińską Kompanię Po każdym etapie badania następuje dezyn- mach akcji „Wdzięczni medykom”, ks. Tomasz Rycerską. Są one rozprowadzane na terenie fekcja komory laminarnej i ekstraktora, a Roda w imieniu Caritas diecezji koszalińsko– szpitala, wśród chorych na poszczególnych w obu pomieszczeniach roboczych pracują kołobrzeskiej podarował łóżko medyczne na oddziałach. Maseczki będą wykorzystane przepływowe lampy wirusobójcze. potrzeby szpitala wojewódzkiego w Koszali- przez pacjentów także w domach, kiedy Uruchomienie laboratorium uzupełnia pro- nie. To trzynasty tego typu sprzęt przekaza- opuszczą szpital. Budowa maseczek (kie- ces diagnostyczno–leczniczy pacjentów z po- ny lecznicom w całym kraju. Łóżko trafiło na szonka) umożliwia wypełnienie ich dodatko- dejrzeniem zakażenia koronawirusem i po- oddział onkologii i chemioterapii lecznicy. Kil- wymi filtrami wewnętrznymi. Podczas akcji prawia bezpieczeństwo epidemiczne mieszka dni wcześniej koszalińskie pielęgniarki od „Rycerze walczą z wirusem!” kompania ko- kańców tej części województwa zachodnio- Caritasu otrzymały mundurki. Natomiast na szalińska przekazała już wcześniej 500 ma- pomorskiego. Uprzednio próbki były badane początku akcji szpital stał się beneficjentem seczek bawełnianych. (m) w Szczecinie, co wydłużało czas oczekiwania pomocy, bo otrzymał respirator. Fot. Cezary Sołowij

Udogodnienia dla rowerzystów Eurofundusze na budowę ścieżek Gmina Sianów za blisko 600 tysięcy złotych zbuduje nowe odcinki tras rowerowych przy ulicach: Strzeleckiej i Spółdzielców. Prawie 80 procent kosztów, czyli wsparcie wielkości ponad 450 tysięcy, pokryje unijna dotacja z Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie. Rozpoczęła się procedura korespondencyjnego podpisania umowy o dofinansowaniu przedsięwzięcia, które ma być gotowe w ostatnim kwartale tego roku. Dokument najpierw trafi do beneficjenta, a potem podpisy złożą władze samorządu województwa. Chodzi o blisko pół kilometrową ścieżkę rowerową przy ulicach: Strzeleckiej i Spółdzielców, aby zapewnić bezpieczny i ekologiczny dojazd dla mieszkańców i pracowników zakładów w tej części Sianowa. Nadto przy parkingu samochodowym utworzony zostanie obiekt typu bike&ride na 10 stanowisk postojowych, co umożliwi zmianę środka transportu lub pozosta- wienie roweru. Trasa ma dodatkowy atut. – To pozytywne oddziaływanie na środowisko naturalne, bowiem zmniejszy się emisja za- nieczyszczeń i ilość gazów cieplarnianych – ocenia Tomasz Sobieraj, wicemarszałek zachodniopomorski. Prace związane z budową infrastruktury dla cyklistów potrwają do października br. Władze Wyprawy rowerowe są najpopularniej- gminy Sianów są przed ogłoszeniem przetargu na wykonanie robót. (m) szą formą aktywnego wypoczynku wśród Fot. Waldemar Kosowski mieszkańców Sianowa i okolic. Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 NA TEMAT 3 Samorząd to moje życie

Rozmowa z Eugeniuszem Żuberem, znanym samorządowcem i działaczem społecznym

• W tym roku obchodził Pan 80 urodzi- ski. Mieliśmy jubileusz 50-lecia w 2015 roku. chciałem Pana zapytać, gdyż jest Pan ny. To chyba dobry czas na podsumo- znanym orędownikiem jego ponownego wanie swej działalności i rozmowę o • Wspomniał Pan o reformach samorzą- powstania. dalszych planach, a wiem, że takie są. du. Jak można podsumować 30 lat sa- – Utworzenie województwa obiecywane Jak wspomina Pan swoją karierę w sa- morządu w Polsce? jest przez partię rządzącą od ponad 10 lat morządzie? – W minionym czasie doświadczyłem ustami prezydenta, premierów, prezesa – Z samorządem związany byłem jako wielu zmian dotyczących administracji partii, różnych posłów i ujęte w programie radny 4 kadencje i pełniłem funkcję wice- państwowej centralnej i wojewódzkiej oraz PiS. W 2016 roku napisałem list obywatelski przewodniczącego Rady Miejskiej przez 3 samorządu terytorialnego. Dziś zadania do prezesa PiS. Ponownie w 2019 roku skie- kadencje. Zawodowo wybrany przewodni- państwowe nakładane na organy samorzą- rowałem wystąpienie do premiera RP Mate- czącym Sejmiku Koszalińskiego w latach dowe wymagają ich pełnego finansowania usza Morawieckiego. Odpowiedzi są lako- 1994-1998 . W Krajowym Sejmiku Sa- przez budżet państwa, poprzez subwencje niczne, ani tak, ani nie. Od pewnego czasu morządu Terytorialnego byłem członkiem lub dotacje. Tak jednak nie jest. Najczęściej grupa przedsiębiorców z Koszalina, Słupska prezydium. Przed przejściem na emeryturę samorządy, by je dobrze wykonać muszą je i Kołobrzegu domaga się utworzenia woje- pracowałem jeszcze jako sekretarz gminy dofinansować. Przykładem jest subwencja wództwa, stosując różne formy walki o roz- Mielno w latach 2003-2007. Ponadto byłem oświatowa, która nie pokrywa w pełni zadań wój Pomorza Środkowego. W parlamencie naczelnikiem miasta Miastko, wiceprezy- powstał zespół parlamentarny, który ma dentem i prezydentem Koszalina. Praca i pilotować sprawy Pomorza Środkowego. działalność na różnych szczeblach samo- Moim zdaniem zmian wymagają wszystkie rządu wzbogacała moje doświadczenia sa- poziomy terytorialnego podziału. Obecny morządowe. Dla mnie samorząd to lokalna podział jest tylko poprawny, tak ocenił w i regionalna służba mieszkańcom. Patrząc z 2001 roku sejm i senat. Państwo powinno perspektywy czasu, praca w samorządzie mieć dobry, a nie tylko poprawny podział miała kilka odcieni, inna była na począt- terytorialny. ku - lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku i inna po różnych reformach administracji i • Proszę jeszcze przybliżyć swoje plany samorządu. wydawnicze, wiem że na jesieni ukaże się Pana kolejna książka? • A jak znalazł się Pan w Koszalinie? – Aktualnie kończę rękopis już dziesią- – Do Koszalina trafiłem w 1964 roku gdy tej książki. Będzie to taki przegląd moich zaproponowano mi pracę w Wojewódzkim wcześniejszych książek, zawierający prze- Zrzeszeniu LZS. Wtedy byłem nauczycie- myślenia o Koszalinie dziś. Mam nadzieję, lem w Szkole Podstawowej w Sypniewie koło że ukaże się drukiem jesienią. Patrząc z Wałcza i jednocześnie przewodniczącym perspektywy czasu nasuwa mi się myśl, koła LZS „Zryw Sypniewo„. Propozycje przy- że w swej pracy i działalności społecznej jąłem. W Koszalinie mieszkam już 48 lat, w zostawiłem ślady aktywności, a napisane latach 1966-1974 pracowałem w Miastku książki promują i rejestrują współczesne w powiatowej i miejskiej administracji. Tam fakty i zdarzenia w Koszalinie. Książka ta dostałem mieszkanie - w Koszalinie mieszka- będzie miała charakter katalogu posze- łem na sublokatorce. Moja praca związana z rzonego o niektóre wydarzenia z mojego samorządem rozpoczęła się w Koszalinie od edukacyjnych. Zdarza się, że podejmowane życia samorządowego, publicznego i oso- 1974 roku. Okres pracy zawodowej i społecz- ustalenia ustawowe obciążające wykonaw- bistego. Ujęte są również różne rozmowy i nej tamtego czasu wspominam pozytywnie. stwem organy i instytucje samorządowe nie komentarze z artykułów i wywiadów pra- Miałem szczęście pracować i współpraco- wskazują źródeł finansowania. Wiele jedno- sowych. Publikacja składać się będzie z wać z autorytetami, ludźmi czynu, odpo- stek samorządowych, a szczególnie gmin i trzech bloków tematycznych: książki, au- wiedzialności osobistej i zbiorowej. Byłem powiatów działa tylko dzięki subwencjom i tora i miasta. także reprezentantem Koszalina i regionu w dotacjom z budżetu państwa, bo dochody kilku centralnych gremiach doradczych i opi- własne są znikome, nie są zatem w pełni sa- • A jakie jest Pana motto życiowe, myśl niodawczych. Jako członek Narodowej Rady morządowe. Zmiany każdorazowo miały do- przewodnia Pana życia? Kultury – rady przy premierze, dwukrotnie prowadzać do lepszych rozwiązań. Jednak – Każdy ma swoją drogę życia, a na niej miałem propozycje pracy ministerialnej w nie zawsze tak było. Samorządność wpro- znaki nakazu i zakazu, prędkości i ograni- Warszawie. Nie skorzystałem. Proponowano wadzona w Polsce ustawą z 8 marca 1990 czeń, problemów, dobroci i życzliwości, pla- mi także pracę akademicką w Bydgoszczy. roku dała dobry kierunek na współczesny nów i marzeń, radości i smutków. Na niej są Odmówiłem. czas. Od 1999 roku utworzone zostały sa- fakty i zdarzenia zależne i niezależne. Cza- morządy wojewódzkie i powiatowe. Jednak sy się zmieniają i tego doświadczamy, a na • W Sypniewie z tego co pamiętam, po- podział terytorialny wówczas przyjęty był skrzyżowaniach życiowych nie stoją żadne znał Pan swoją żonę. Jesteście już po- zbyt polityczny, a po latach wymagający drogowskazy - decydujesz sam. Ponoć, jak nad 50 lat razem, to piękny staż mał- wielu korekt i zmian. pisał Jan Kochanowski: dwa są szczęścia na żeński. świecie: jedno małe być szczęśliwym, drugie – W szkole w Sypniewie, byliśmy nauczy- • W lipcu 1998 roku parlament uchwalił wielkie – uszczęśliwiać innych. I tego trzeba cielami. Urszula od nauczania początkowego 4 reformy - o oświacie, służbie zdrowia, się w życiu trzymać. , ja uczułem geografii i prowadziłem wf. Po ubezpieczeniach i podziale terytorial- przeprowadzeniu się do Koszalina, 30 kwiet- nym państwa. Właśnie o utracone wte- Rozmawiał: nia 1965 roku zawarliśmy związek małżeń- dy województwo środkowopomorskie Tomasz Wojciechowski 4 RECENZJA Kwartalnik Koszaliński

76 lat minęło Bitwa 2 Korpusu o Monte Cassino w różnych odsłonach

Doczekaliśmy się jubileuszowego, okazałego tomu w Za zgodą dowództwa polskiego Włosi zasilili 2 Korpus Polski i 75 rocznicę zwycięskich bojów o masyw Monte Cassino i walczyli na stokach Monte Cassino i później w sześciu plutonach, Piedimonte. Imponujący dorobek badawczy historyków ze których liczebność sięgała około 500 żołnierzy. Włosi nosili mundu- świata i Polski wypracowany na przestrzeni kilkudziesięciu ry brytyjskie w kolorze khaki ze znakiem wyróżniającym - narodo- lat został w tym wydawnictwie wzbogacony o nowe dane i wymi barwami Włoch na kołnierzach oraz naszywką na ramieniu z przemyślenia, co gwarantuje szeroką perspektywę z jaką zarysem górskiego masywu Maiella. Autor artykułu podkreśla zna- spoglądamy na te wydarzenia. Bogata oprawa faktograficz- komite stosunki z Polakami. Szeregi Włochów oczywiście powięk- na i interpretacyjna pozwala na utrwalenie pamięci o nich. szały się ze względu na stały napływ ochotników, których przyby- Wytyczane są też kolejne postulaty i zadania badawcze po wało w miarę rozwoju ofensywy aliantów spychającej Niemców na rozliczeniu się z wcześniejszych podsumowań i bilansów. północ Włoch. Ostatni czyn bojowy Włochów to ich aktywny udział w bitwie o Pesaro razem z Polakami. Zakończyli swój szlak bojowy Niniejsze opracowanie przenosi ustalenia konferencji naukowej, w Bolonii, choć już w innych realiach organizacyjnych. jaka w 75 rocznicę bitwy pod Monte Cassino odbyła się 26 kwietnia Marco Patricelli jest nam dobrze znany dzięki pracy biograficz- 2019 roku w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. Plonem spot- nej poświęconej rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu. Na podstawie kania historyków jest książka składająca się z 11 artykułów nauko- innej książki Włoski Stalingrad powstał głośny film dokumentalny wych poszerzających stan wiedzy na temat jednej z najważniejszych w koprodukcji z Włochami i Niemcami wyświetlany w USA i w kra- bitew II wojny światowej z decydującym udziałem żołnierza polskiego. jach zachodniej Europy. Patricelli wykładał na polskich uczelniach We wstępie Tomasza Siewierskiego, redaktora naukowego wy- (uniwersytety w Warszawie i Krakowie). Jest stałym uczestnikiem dawnictwa, czytamy m.in. „Bitwa o Monte Cassino była z pewnoś- międzynarodowych konferencji naukowych również w Polsce, sta- cią jednym z najważniejszych starć II wojny światowej. Przemawia łym konsultantem historycznym licznych filmów dokumentalnych za tym zarówno ogromna liczba poległych, jak też długość walk widowisk i audycji telewizyjnych poruszających zagadnienia naj- (styczeń-maj 1944). W międzynarodowej historiografii wielkie zwy- nowszej historii. cięstwo aliantów oceniane jest często krytycznie, jako że nie prze- Prof. Waldemar Handke w pionierskim artykule przedstawia łożyło się ono w sposób spektakularny na dalszy przebieg wojny. W sylwetki wybitnych polskich pancerniaków - walczących o Monte polskiej pamięci zaś zajmuje miejsce poczesne. Z dumą podkreśla- Cassino i Piedimonte oraz w całej kampanii włoskiej, aż po wkro- my dokonania 2 Korpusu Polskiego dowodzonego przez gen. Wła- czenie Polaków do Bolonii kończącej szlak bojowy II korpusu gene- dysława Andersa w ostatniej fazie bitwy o masyw Monte Cassino i rała Andersa. Jednym z najwybitniejszych dowódców był generał Piedimonte. Nasz udział stał się w polskiej świadomości historycz- Bronisław Rakowski prowadzący 2 Brygadę Pancerną. W wojnie w nej symbolem przymierza Polaków z Zachodem, a w złowrogich la- 1939 roku pułkownik Rakowski był szefem sztabu Frontu Południo- tach powojennych Czerwone Maki pod Monte Cassino były niemal wego pod komendą generała Kazimierza Sosnkowskiego. Wraz z pieśnią patriotyczną.” nim przebił się do Lwowa, bronił miasta przed atakami Niemców Z kolei w Posłowiu Zbigniew Wawer umiejscawia bitwę na tle sy- i wojsk sowieckich. Uczestniczył w negocjacjach prowadzących tuacji militarnej na Półwyspie Apenińskim, eksponując szczególną przez dowódcę obrony Lwowa gen. Langnera, które doprowadziły rolę polskiego korpusu, który przesądził o końcowym triumfie alian- do kapitulacji przed Armią Czerwoną. Rakowski odwiedził w szpi- tów. – „Polacy poszli do ataku w nocy 11 na 12 maja. W trakcie talu generała Andersa. Nie udała się ucieczka na Węgry, został tygodniowych walk Polacy wykazali niebywały hart ducha oraz mę- aresztowany przez NKWD, był następnie więziony w Łubiance w stwo. Wbrew wieloletniej krytyce w latach 1945-1989 w historio- Moskwie. Wolność odzyskał po układzie Sikorski-Majski. Organizo- grafii krajowej udział żołnierzy polskich w czwartej bitwie o Monte wał na rozkaz Andersa 5 dywizję Piechoty a na Bliskim Wschodzie Cassino był konieczny, gdyż alianci nie mieli już żadnych rezerw, był szefem sztabu Armii Polskiej. Od lipca 1943 roku obejmuje do- które można było skierować do walki. Bez natarcia 2 Korpusu Pol- wództwo nad 2 Brygadą Pancerną. Doskonały dowódca, jeden z skiego nie byłoby przełamania linii Gustawa bez znacznych strat bohaterów spod Monte Cassino, błysnął talentem i błyskawicznymi oddziałów alianckich. Polski Korpus dokonał znacznego wkładu, akcjami pod Ankoną i Bolonią. Po wojnie wyjechał do Argentyny, zadając ciężkie straty Dywizji Spadochronowej, co uniemożliwiło gdzie umarł. Profesor Handke przedstawia też innych dowódców działania jej oddziałów na innych odcinkach bitwy”. – pancerniaków, jak Władysław Bobiński, Henryk Świetlicki, Feliks Brytyjscy dowódcy dobrze zorientowani w ówczesnej sytuacji po- Motyka i inni. litycznej przebiegającej pod znakiem ostrych ataków propagandy Autorami kolejnych opracowań są Janusz Zuziak (o udziale 2 komunistycznej na rząd emigracyjny i osobiście na gen. Andersa rze- Korpusu w bitwie o Piedimonte San Germano) i Jerzy Kirszak (o komo unikającego walki z Niemcami - słusznie zakładali, że Polakom pułkowniku Romanie Szymańskim dowódcy 2 Brygady Strzelców bardzo zależało na spektakularnym zwycięstwie na polu bitwy, dlate- Karpackich). Autorem unikatowego materiału o relacjach 2 Korpusu go gen. Anders przyjął propozycję zaatakowania wroga i wykonania z dowództwem alianckim we Włoszech w okresie 1944-1946 jest zadania, choć za cenę dużego upływu krwi. Zwycięstwo umożliwiło prof. Michał Polak. Życzliwość i szacunek cechowały zachowanie Anglikom oskrzydlenie Niemców, a droga na Rzym została otwarta. generała, późniejszego marszałka polnego Henry Maitlanda Wilso- Tom otwiera tekst włoskiego historyka Marco Patricelli (jedyny na w relacjach z generałami Andersem i Sosnkowskim. Właśnie z cudzoziemiec w zespole autorskim) poświęcony niezwykłym so- nim Polacy ustalili trasę przejazdu jednostek 2 Korpusu z Bliskiego jusznikom polskich żołnierzy, Brygadzie Maiella - włoska jednostka Wschodu do Włoch. Wtedy zapadła decyzja o stworzeniu odręb- ochotnicza, która losy wojenne związała na pewien czas z wojskiem nych obozów dla Polaków, żołnierzy Wehrmachtu wziętych do nie- gen. Andersa. Była to samodzielna formacja utworzona w grudniu woli przez aliantów, którzy wyrazili zgodę na wstąpienie do wojska 1943 roku w Abruzji i włączona do jednego z korpusów brytyjskich. polskiego. Od momentu wylądowania Polaków w Italii (Neapol) to Odmówiła wstąpienia w szeregi królewskiej armii Włoch i pozosta- jest od 6 lutego 1944 roku rozpoczyna się współpraca bojowa 2 wała pod dowództwem brytyjskim jako jedyny oddział partyzancki, Korpusu z dowództwem 8 Armii dowodzonej przez generała Olivie- który nie został rozbrojony przez aliantów. ra Leese, która trwała do października 1944 roku. Sprawą zasad- Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 RECENZJA 5

oddziałów w tych zażartych walkach oraz sposób w jaki wytrzymy- wały one ciężki ogień moździerzy i artylerii oraz uporczywe prze- ciwnatarcia były dla mnie rewelacją. Równie wspaniały był duch, jaki wykazali oni w natarciu. Życzeniem moim jest, aby żołnierze polskiego korpusu, od dnia dzisiejszego, nosili na ramieniu tarczę Krzyżowców 8 Armii. (…) Tobie osobiście, mój drogi Generale prze- syłam osobiste podziękowania i na zawsze zachowam we wdzięcz- nej pamięci serdeczne stosunki, które łączyły nas przez cały czas planowania i prowadzenia bitwy uwieńczonej tak wielkim sukce- sem. Zawsze oddany Olivier Leese”. Kontakty polsko-brytyjskie w okresie późniejszym dotyczyły kwestii pomocy na rzecz powstania Warszawskiego. Szczególnie trudny w obopólnych relacjach okazał się okres lat 1945 i 1946 już po zakończeniu działań wojennych. Wiązał się z zerwaniem współpracy polsko-brytyjskiej i cofnięciem uznania rządowi polskiemu w Londynie, w lipcu 1945 roku, co spotkało się z ostrą reakcją gen. Andersa. W styczniu 1946 roku zapadła decyzja o demobilizacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, kiedy Anglicy obawiali się nawet buntu żołnierzy polskich. Polscy żołnierze pozostawali też pod naporem propagandy Moskwy i marionetkowe- go rządu w Warszawie. Przykuwa uwagę bogato udokumentowany artykuł o zastosowa- niu broni pancernej w czasie bojów o Monte Cassino pióra prof. Ju- liusza Tyma, wybornego znawcy tej tematyki. Robi wrażenie atrak- cyjnie przedstawiony, unikatowy skądinąd temat postaw i zacho- wań katolickich kapelanów w bitwie. Tom kończy się materiałami, w których nie dominują już wątki militarne, po trosze polityczne, natomiast punkt ciężkości został położony na sprawach pamięci tradycji i dbałości o stan obiektów cmentarnych (prof. K. Filipow, B. Polak i T. Kondracki, którego studium o kombatantach 5 Kresowej Dywizji Piechoty zamyka całą publikację). Prof. B. Polak przypomina genezę największego z polskich cmen- tarzy wojskowych we Włoszech Monte Cassino. Na stokach góry unosił się jeszcze bitewny dym, rozlegały pojedyncze wystrzały, przemieszczały transportery, a do walczących oddziałów polskich dotarł rozkaz gen. Andersa wskazujący na potrzebę budowy cmentarza, na którym spoczną bohaterowie krwawych bojów. Tom Monte Cassino. 2 Korpus w bitwie o Monte Cassino. Stan Po dwóch dniach dzielących od zdobycia klasztornej góry na polu badań w 75-lecie bitwy. 320 s. Muzeum Łazienki Królewskie bitwy pojawiła się grupka oficerów z szefem duszpasterstwa 2 Kor- w Warszawie i Politechnika Koszalińska. Redakcja naukowa: pusu księdzem Włodzimierzem Cieńskim, aby wybrać odpowiednie Tomasz Siewierski miejsce na cmentarz dla poległych. 29 lipca 1944 roku Dowództwo II Korpusu Polskiego podpisało umowę z władzami klasztornymi na podstawie aktu cesji (ceremonia odbyła się w bazylice Świętego Pa- niczą był udział Polaków w walkach o Monte Cassino i Piedimonte. wła za Murami w Rzymie). Obszar pozyskany na cmentarz objął oko- Działania bojowe rozpoczęły się z 11 na 12 maja, a zakończenie ło 5 hektarów na terenach „doliny śmierci” między Monte Cassino i w tej fazie działań militarnych nastąpiło 25 maja. Kolejne etapy wzgórzem 593 - w miejscu natarcia 3 Dywizji Strzelców Karpackich. związane były z przebiegiem całej kampanii włoskiej, opanowa- 26 lipca gen. Anders w szczegółowym rozkazie powołał komitet niem Ankony i wielu miejscowości, aż do wyzwolenia Bolonii w honorowy pod jego przewodnictwem i komitet wykonawczy z prze- kwietniu 1945 roku. Prof. Michał Polak przytacza fragmenty wypo- wodniczącym gen. Zygmuntem Szyszko. Cmentarz projektowali: wiedzi wysokich dowódców wojskowych w Wielkiej Brytanii odno- inżynier Wacław Hryniewicz i architekt Jerzy Skolimowski. Kierow- szących się do różnych wydarzeń tej kampanii. Cechuje je niekiedy nikiem budowy był inż. Tadeusz Muszyński. Było to przedsięwzięcie wielość nastrojów, zmienność ocen i stanów emocjonalnych, od o ogromnej skali trudności. Budowę zakończono latem 1945 roku, sformułowań euforycznych i zachwytów, po stonowane komple- a uroczystość poświęcenia cmentarza odbyła się 1 września 1945 menty, próby wyciszania, nawet dyskredytacji jakie zdarzały się roku. Uczestniczyli przedstawiciele armii alianckich, grano hymny Churchillowi. Gen. Leese powiedział korespondentom wojskowym narodowe, przybył naczelny dowódca wojsk, które walczyły o Mon- zaraz po bitwie „-Przybyliście panowie w wielki dzień dla Polaków te Cassino, marszałek Harold Alexander, a mszę świętą odprawił i dla nas. Klasztor Cassino został zdobyty przez polskie oddziały. biskup polowy WP ksiądz Józef Gawlina. Przemawiał także gen. Była to naprawdę bardzo ciężka i wyjątkowo trudna bitwa. Wysiłek Władysław Anders. Uroczystość zakończyła się zapaleniem zniczy i Polaków był naprawdę wielki”. Generał Alexander przesłał dowód- marszem żałobnym Chopina. cy 8 Armii, gen. Leese: „Gratulacje dla generała Andersa. Będę zo- 23 maja 1970 roku samolot z trumną zmarłego generała Wła- bowiązany, jeżeli pan generał zechce przekazać szczególne słowa dysława Andersa wylądował na miejscowym lotnisku, a następ- pochwały i gratulacje generałowi Andersowi z powodu wspaniałych nego dnia odbyła się uroczystość pogrzebowa. Dowódca spoczął wartości bojowych i zawziętości oraz zaciętości wykazanych przez wśród swoich żołnierzy. Prof. Tadeusz Kondracki zauważył: „Polski oddziały polskie w zdobyciu twierdzy, którą Niemcy uważali za nie cmentarz wojenny pod Monte Cassino i znajdujące się tam polskie do zdobycia”. Zwraca uwagę niezwykle serdeczny ton osobisty li- pomniki stanowią dziś i stanowić będą w przyszłości, trwałe ślady stu gen. Leese do gen. Andersa. „Drogi Mój Generale, pragnąłbym największej i najbardziej chwalebnej bitwy polskiego żołnierza w bardzo przesłać Jemu i całemu Polskiemu Korpusowi wyrazy osobi- kampanii włoskiej”. stego uznania za wspaniałe rezultaty osiągnięte w obecnej bitwie, Pięć spośród jedenastu artykułów publikacji zostało opracowa- a w szczególności za zdobycie Góry Klasztornej. Pewny jestem, że nych przez koszalińskich historyków - profesorów Politechniki Ko- ten pamiętny czyn przejdzie do historii, jako wspaniałe osiągnięcie szalińskiej (Waldemar Handke, ks. Zbigniew Werra, Bogusław Po- oręża Polskiego, a w naszej historii wojskowej na pewno będzie lak, Michał Polak, Zbigniew Wawer – posłowie). zaliczony do wybitnych sukcesów 8 Armii (…). Dzielność polskich Jerzy Rudzik 6 Z DZIEJÓW REGIONU Kwartalnik Koszaliński

Charyzmatyczny przywódca w sutannie Księdza dr Bolesława Domańskiego zmagania z Niemcami o wolność Polaków

Przed ponad 80 laty zakończył - dość go. Przejmuje wkrótce parafię w pobliskim salskiego (28 czerwca 1919 roku) przyzna- nieoczekiwanie - życie w jednej z pry- Zakrzewie (ponad 4 tys. wiernych niemal w jącego te ziemie Niemcom, potrafi szybko watnych klinik w Berlinie, w przed- całości składającej się z ludności polskiej). poderwać miejscową polską społeczność dzień agresji hitlerowskiej Rzeszy na Od początku do końca swojej posługi daje do aktywnej działalności o prawa narodo- Polskę. Spoczął na cmentarzu w Za- się poznać jako znakomity gospodarz, wy- we, kulturę, szkołę i prasę. Apele i hasła w krzewie prowadząc tamtejszą parafię trawny organizator życia parafialnego. tym kierunku przyszły w samą porę. Fala nieprzerwanie od 1903 roku. W tej ar- Potrafi zgromadzić znaczne fundusze, za- emigracji do niepodległej Polski została cypolskiej wsi rodziły się plany i kon- inwestować je z wyczuciem. Rozbudowuje powstrzymana, choć ze Złotowa i Bytowa cepcję dotyczące polskiej wspólnoty w Zakrzewie kościół parafialny, stawia sty- wyjechała niemal cała inteligencja, ludzie narodowej w Niemczech, której prze- lową Kaplicę Serca Jezusowego. Oddaje też wolnych zawodów, rzemieślnicy, nawet wodził jako prezes Związku Polaków, wspaniały, nowoczesny Stadion Sportowy i część rolników po uprzedniej sprzedaży głównej organizacji polonijnej i przy- Dom Polski - duży obiekt, w którym mieści- własnego gospodarstwa. Ksiądz Domański wódca tejże zbiorowości w V Dzielnicy ła się szkoła powszechna z przedszkolem, wzywa do obrony swojej ojcowizny, polsko- Związku Polaków na ziemiach dawne- ści, odwołuje się do uczuć patriotycznych, go Pogranicza, w obrębie rejencji ko- ostrzega przed germanizacją odwiecznie szalińskiej i pilskiej (Krajna, Kaszuby, polskich ziem. Wzywa do potępienia tych, ziemia babimojska i międzyrzecka). którzy opuszczają Krajnę i Kaszuby. Używa mocnego języka. „Zdradę narodową popeł- Od wikariusza do profesora filozofii nia ten, kto opuszcza ojczyznę i oddaje ją w Urodził się w rodzinie nauczycielskiej 14 ręce niemieckie”, mówi dobitnie proboszcz stycznia 1872 roku w Przystani w parafii z Zakrzewa. I osiąga cel. Wiele pod Chojnicami (dziś gmina Karsin). Domański i jemu podobni tworzą Związek Naukę rozpoczął w pruskiej szkole ludowej Polaków w Niemczech (rok 1922), naczelną w Kiełpiu, powiat chełmiński, kontynuował organizację polityczną. W deklaracji ideo- ją w Collegium Marianum w Pelplinie, jedy- wej ZPN czytamy między innymi: „bez róż- nej szkole średniej na Pomorzu, gdzie więk- nicy zapatrywań politycznych, warunków szość uczniów stanowili Polacy. Świadectwo stanowych i majątkowych, łączyć się bę- maturalne otrzymał w gimnazjum klasycz- dziemy pod jednym hasłem - Kto Polak ten nym w Chełmnie, do którego uczęszczał nasz brat. My, którzy zostaliśmy w Niem- razem z bratem Franciszkiem (sześcioro czech jako obywatele tegoż państwa, włą- rodzeństwa). czyć się musimy do wspólnej pracy, jeżeli Chełmno było silnym i prężnym ośrod- nie chcemy utracić swojej wiary ojczystej, kiem polskiego życia narodowego, a we swego języka”2. wspomnianym gimnazjum odbywały się Wiceprezesem nowej organizacji zosta- wówczas lekcje tajnego nauczania w duchu je ks. dr Bolesław Domański, proboszcz patriotycznym. Wraz z bratem wstąpił do parafii z Zakrzewa. Nie tylko przemawia i Wyższego Seminarium w Pelplinie, po czym pisze, porywa również w swoich rodaków już samotnie otrzymał święcenia diakona- osobistym przykładem. Wykupuje za swoje tu w 1893 roku. Władze pruskie przyznały pieniądze oraz fundusze stworzonego przez mu (poparcie biskupa chełmińskiego Augu- siebie Banku Ludowego w Złotowie kilkaset styna Rosentretera) stypendium na studia hektarów ziemi, która następnie przechodzi uniwersyteckie. W następnym roku został piękna sala widowiskowa z małymi salkami w ręce polskich rolników. Dzięki temu mogą przyjęty do Królewskiej Pruskiej Teologicz- i gabinetami na bardziej kameralne formy, oni sprostać konkurencji ze strony Niem- nej i Filozoficznej Akademii w Münster. Tam zajęcia artystyczne i oświatowe. Tam też ców, a z czasem nawet wzbogacić swoje też został wyświęcony na kapłana, ukończył działał Bank Ludowy towarzystwa oświato- gospodarstwa o nowe areały i uprawy. Kie- studia i uzyskał doktorat z filozofii. we i organizacje młodzieżowe. Chętnie goś- dy zaś Związek Polaków umacnia się organi- Powrócił do rodzinnej parafii gdzie został cili tu pisarze i artyści z kraju, odbywały się zacyjnie, zwiększa swoje szeregi, dochodzi wikariuszem. Wiosną 1898 roku otrzymuje debaty polityczne1. do utworzenia V Dzielnicy ZPN obejmującej nominację na profesora filozofii i podejmuje przedwojenne Pogranicze. Prezesem zosta- pracę jako wykładowca w Wyższym Semina- Kto Polak ten nasz brat je proboszcz z Zakrzewa. rium Duchownym w Pelplinie. W 1903 roku Ksiądz był znakomitym politykiem, stra- rezygnuje z pracy dydaktycznej na uczelni i tegiem, urodzonym liderem, uzdolnionym Pięć prawd Polaków kończy karierę naukową. Nie chce wykładać mówcą, autorem cennych analiz, progra- Wielkim osiągnięciem Związku Polaków i w języku niemieckim, wraca do pracy dusz- mów wykorzystywanych w działalności osobistym prezesa księdza Bolesława Do- pasterskiej w Złotowie, mieście powiato- Związku Polaków – w naszym cyklu publi- mańskiego był berliński Kongres Polaków w wym, które od czasów pierwszego rozbioru kacji wspominamy je niejednokrotnie. Po 6 marca 1938 roku, który zgromadził blisko Polski zostało wcielone do państwa pruskie- wejściu w życie postanowień traktatu wer- 6 tysięcy delegatów i gości, a najważniej- Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 Z DZIEJÓW REGIONU 7 szym momentem było uchwalenie Pięciu kłam zarzutom, iż polska mniejszość zasady kładniej śląskiej. Zachowywał jednak dużą Prawd Polaków: 1. Jesteśmy Polakami, 2. te narusza. „Walczymy o prawa narodowe, ostrożność w relacjach z niemiecką Partią Wiara ojców naszych jest wiarą naszych bo one się nam należą, gwarantuje je kon- Centrum powiązaną z kręgami katolicki- dzieci, 3. Polak Polakowi Bratem, 4. Co stytucja, ale nasza działalność opiera się o mi, niechętną wpływom polskim w Niem- dzień Polak Narodowi służy, 5. Polska Matką postępowanie legalne na drodze prawnej, czech. Opowiadał się natomiast za bliskimi naszą – nie wolno mówić o Matce źle. bez konspiracji i skrytości. więziami z kościołem katolickim w Polsce Osiągnięto podstawowy cel niezwykłego Ksiądz Domański jak większość przy- i przestrzeganiem zasad wiary katolickiej zjazdu: zwrócenie uwagi świata na dużą, wódców ZPN deklarował w założeniach w życiu codziennym. Jego krytycy nie bez świetnie zorganizowaną mniejszość polską ideowo-programowych bezpartyjny cha- racji zwracali uwagę na zawężenie bazy w hitlerowskich Niemczech. Zjazd wykazał rakter Związku Polaków, rozdział od partii społecznej Związku Polaków, co zniechęci- bezsporny dorobek, patriotyzm, mobili- politycznych i innych ugrupowań. O ile ło mazurów - ewangelików do uczestnictwa zował do oporu przeciwko totalitarnemu wypowiadanie tych poglądów nie kłóciło w tym ruchu3. W publikowanych wcześniej reżimowi. To była także osobista zasługa się z praktyką polityczną we wcześniej- materiałach nazwisko ks. dr Domańskiego przywódcy głównej organizacji reprezentu- szym okresie odrodzonej Polski z domi- często się pojawia, nie ma więc potrzeby jącej interesy polskiej diaspory. Proboszcz z nacją rządów parlamentarnych, o tyle w bardziej szczegółowego odnoszenia się do Zakrzewa był liderem o wielkiej odwadze, czasach rządów sanacji bardziej sympaty- jego działalności w tym miejscu. Był wielką zarazem politykiem pragmatycznym, po- zowano z ugrupowaniami opozycyjnymi w osobistością, wybitnym patronem i przy- trafiącym odejść od schematów, przyjąć kraju. wódcą wspólnoty polonijnej, niestety dziś rozwiązania nieszablonowe, widzieć daleko Polityka zagraniczna Warszawy, zwłasz- zapomnianym, który zasłużył na nasz sza- więcej niż czubek własnego buta. cza wobec Niemiec, nie była entuzjastycz- cunek i przypomnienie. Jego prezesura dowiodła tego w sposób nie przyjmowana przez Związek Polaków Jerzy Rudzik bezsporny. W Związku Polaków przestrze- w Niemczech. Prezes ksiądz Bolesław gano zasady jedności organizacyjnej tej or- Domański osobiście sprzyjał poglądom Autor portretu ks. dr Bolesława Domań- ganizacji. Prezes widział ją jako wielki ruch ludowo-chadeckim w wersji polskiej, a do- skiego – Julo (Wikipedia) społeczny w roli obrońcy interesów polskiej ludności przed władzami pruskimi w czasach Republiki Weimarskiej, potem wobec 1 H. Rybicki, Przywódca Polaków w Niemczech, Pobrzeże nr 27, maj 1971. władz hitlerowskich. Podkreślał z naciskiem 2 tamże zasadę lojalności wobec państwa niemie- 3 H. Lehr i E. Osmańczyk, Polacy spod znaku Rodła, Wydawnictwo MON, Warszawa 1972r., ckiego, którą kieruje się Związek, zadając s. 155-170

Podróż w przeszłość Sport na Pograniczu

W naszym cyklu artykułów poświę- Futboliści na czele do założenia klubu sportowego. Wiosną conych dziejom diaspory polskiej na Po pierwszej wojnie światowej młodzież 1924 roku na dzień dobry rozegrano mecz ziemiach dawnego Pogranicza przyszła polska garnęła się do sportu i turystyki, piłkarski z Niemcami, skądinąd przegrany. pora na przedstawienie problematyki jednak możliwości po temu nie było zbyt Następne – na ogół – wygrywali Polacy. Z sportu, co czynimy poprzez przykład wiele. Brakowało dużych, wielofunkcyjnych czasem pojawili się polscy instruktorzy i tre- jednego z ówczesnych klubów – w Za- stadionów sportowych, boisk, infrastruktu- nerzy. Od 1925 roku nowym prezesem zo- krzewie, w dużej gminie wiejskiej, nie- ry, a sprzęt w rodzaju piłki nożnej kosztował staje Adam Cisek, a sekretarzem Jan Lange mal w 100% zamieszkałej przez ludność niemało. Polskie kluby i specjalistyczne sek- – także pochodzący z tych terenów. polską. W okresie międzywojennym cje dopiero się formowały, podobnie zresz- Początki były trudne, ale klub rozwijał się działał tam klub sportowy na owe cza- tą prasa, wydawnictwa, biblioteki, świet- szybko sportowo i organizacyjnie. Zaczęto sy niezwykły, wzorowo prowadzony, od- lice. Dlatego chętna młodzież wstępowała od najmłodszych w grupie 6–8 lat, w której noszący sukcesy w wielu dyscyplinach do klubów niemieckich, dużo bogatszych, skupiło się kilkudziesięciu chłopców. W dru- sportowych, szczególnie w piłce nożnej. kuszących szerszą ofertą, bazą sportową, giej grupie 15–17 lat stale ćwiczyło nieco Mowa o polskim Klubie Sportowym „Jed- sprzętem i kadrą instruktorką. węższe grono młodzieńców stanowiących ność” Zakrzewo w latach 1924–1939. Rychło jednak działacze polscy dostrzegli zaplecze dla reprezentacyjnej drużyny pił- niebezpieczeństwo szybkiego wynarodo- karskiej, rezerw i kadry juniorskiej. Razem, Dodajmy od razu że siła i zasługi tego klu- wienia (słusznie) i galopującej germanizacji. przez gęste sito różnorodnych form rywaliza- bu tkwiły nie tylko w efektach czysto sporto- Uczulał na te realne zagrożenia powstały w cji i wtajemniczenia sportowego, niekoniecz- wych, skądinąd imponujących. Wielokrotne 1922 roku Związek Polaków w Niemczech nie tylko piłkarskiego, przechodziło 80–100 mistrzostwa Pogranicza w futbolu męskim, oraz jeden z jego liderów ksiądz dr Bolesław zawodników. Było więc z czego wybierać. żeńskiej i męskiej siatkówce, najwyższe Domański, proboszcz parafii w Zakrzewie. Stąd też rekrutowali się sportowcy z innych laury w różnych konkurencjach lekkiej atle- Nie pochwalał współdziałania z Niemcami i dyscyplin, jak siatkarze, lekkoatleci, ping- tyki splatały się nierozerwalnie z aktywnym przynależności Polaków do klubów niemie- pongiści, wśród nich było sporo dziewcząt, uczestnictwem w działalności patriotyczno– ckich, co miało miejsce na Pograniczu z co wówczas nie było zbyt często spotykane. wychowawczej prowadzonej przez organi- wiadomym skutkiem. zacje obywatelskie ze Związkiem Polaków w Szybko pomysł utworzenia samodzielne- W biało–czerwonych barwach Niemczech na czele reprezentującym intere- go polskiego klubu sportowego i drużyny Katolicki charakter klubu podkreślał wize- sy polskiej zbiorowości (skupiska polonijne w piłki nożnej zaczął nabierać rumieńców. runek św. Stanisława Kostki, obecny w wy- Krajnie, kaszubszczyźnie, na ziemi babimoj- Pomocą i doświadczeniem służył Bronisław stroju plastycznym obiektów sportowych, skiej, międzyrzeckiej i lubuskiej na obszarze Tesmer, który powrócił do Zakrzewa i ra- warstwie ikonograficznej i dokumentacji klu- dawnej rejencji koszalińskiej i pilskiej). zem z księdzem Domańskim doprowadził bu. Wymowna była nazwa klubu „Jedność”. 8 Z DZIEJÓW REGIONU Kwartalnik Koszaliński

W 1929 roku klubowi społeczność polska zespoły taneczne, chóry także z Polski – po- Hitlera. Dobrym przykładem była działal- ufundowała sztandar z pięknie wyhafto- bliskich Chojnic, Pucka, Kartuz. Obowiązko- ność kulturalno–oświatowa w Zakrzewie, a waną piłką, wyróżniającym się napisem KS wo przemawiają zawsze działacze miejscowi szerzej w V Dzielnicy ZPN. Klub „Jedność” w „Jedność” Zakrzewo i datą założenia – rok i spośród gości. Rolę gospodarza, niemal za- Zakrzewie, szczególnie jego piłkarze odno- 1924. Z drugiej strony umieszczono wizeru- wsze, pełni proboszcz z Zakrzewa, ksiądz dr sili wiele sukcesów, zdobywali mistrzostwo nek św. Stanisława Kostki – patrona młodzie- Bolesław Domański, zarazem prezes Związ- Pogranicza, konkurowali też z powodzeniem ży1. Za przykładem Zakrzewa poszły kluby ku Polaków w Niemczech i lider wspólnoty o wysokie lokaty wśród drużyn polonijnych polskie w pobliskich miejscowościach, jak polskiej V Dzielnicy. Do tej niezwykłej osobo- w Niemczech. Silne wsparcie klub otrzymy- Stara Święta i równie zasłużona „Wiśniewka wości jeszcze powrócimy2. wał od szkoły powszechnej i wielu szkół zie- Stawnica”, a w Złotowie klub „Sparta” także mi złotowskiej, które znakomicie sobie ra- utytułowany i zasłużony. Piłkarze z Zakrzewa Incydent ze swastyką dziły w powiecie złotowskim i babimojskim. doczekali się również efektownego stroju z Sport i kultura były obecne każdego dnia Prezesem klubu w Zakrzewie od 1934 biało–czerwonymi barwami narodowymi: w Zakrzewie. Dom Polski tętnił życiem. Pla- roku zostaje Marcin Zdrenka. Jest to okres czerwone koszulki z białymi kołnierzykami, cówka działała z ogromnym rozmachem. wielu sukcesów piłkarskich, także w in- mankietami przy rękawach. Barwy klubowe Jeśli dołączyć manifestacyjne przywiązanie nych dyscyplinach (wspomniana siatkówka uzupełniał znak Rodła – znak wszystkich Po- do polskości, zrozumiałe staje się zaniepo- żeńska i męska, podobnie lekkoatletyka). laków w Niemczech od lat 30, kiedy znalazł kojenie policji pruskiej i lokalnych władz nie- Ulubieńcem publiczności pozostali jednak się na sztandarach Związku Polaków prezen- mieckich, zwłaszcza landrata ze Złotowa. piłkarze, jak na całym Pograniczu. Emo- towany podczas uroczystości patriotycznych W 1935 roku podczas jednej z parad policja cjonował się nimi również prezes ksiądz i świąt narodowych w kraju i za granicą. domagała się wywieszenia na stadionie, w Bolesław Domański. Drużynę prowadzili miejsce znaku Rodła, flagi hitlerowskiej ze doświadczeni instruktorzy i trenerzy, wśród Parady i defilady swastyką. Po utarczkach i groźbach incy- nich Franciszek Klimek i Bernard Gray mie- Przenieśmy się na moment do Zakrzewa. dent skończył się polubownie. Na masztach li uprawnienia. W tym gronie był też Hen- Jest czerwiec 1929 roku. Odbywa się duży załopotały obie flagi – niemiecka i Związku ryk Jaroszyk, instruktor oświaty ZPN, autor zlot sportowy na nowoczesnym, dużym Polaków. Ostatecznie festyny i święta pieś- wspomnień, które do dziś zachowują swoje stadionie, wciąż zresztą rozbudowywanym. ni mogły być nadal zdobione polonijnymi walory edukacyjne. Występował poza tym Uczestniczą reprezentacje wszystkich Dziel- znakami. W tamtych latach można było w roli zawodnika i działacza polonijnego nic (okręgów) Związku Polaków ze Śląska, uniknąć awantury, zawierać kompromisy i pełnego pasji. Pomocą służył też inny en- Berlina, Połabia, Warmii i Mazur, Westfalii i porozumienia. Były to czasy, kiedy Niemcy tuzjasta polonijny, absolwent Seminarium Zagłębia Ruhry. Grają w football, lekkoatleci i Polska utrzymywały poprawne stosunki po Nauczycielskiego w Rogoźnie Marian Gra- biegają, rzucają kulą i oszczepem, rywalizują podpisaniu Deklaracji polsko–niemieckiej o jewski, jednocześnie aktywny organizator na skoczniach, popisują się siatkarze. Świet- nieagresji w styczniu 1934 roku. Pisaliśmy o ruchu sportowego. Podobnie udzielał się na propaganda sportu i ducha walki o trofea. tym wcześniej. Sytuacja gwałtownie zaost- Marian Łangowski, brat redaktora naczelne- Mija jeszcze kilka lat, a w Zakrzewie, prócz rzała się, a we wrześniu 1939 roku doszło go „Nowin Codziennych” w Opolu i mutacji pięknego stadionu z kilkoma boiskami, wy- do agresji hitlerowskiej na Polskę3. dla V Dzielnicy „Głosu Pogranicza i Kaszub”. rasta urodziwy, pojemny Dom Polski, w któ- Przez kilka lat sprzyjającej koniunktu- Sport na Pograniczu był ważnym czynni- rym odbywają się koncerty, zabawy i bale, ry społeczność polska w nazistowskich kiem umacniającym świadomość narodową nawet popisy gimnastyczne, a w mniejszych Niemczech potrafiła wykorzystać szanse miejscowych Polaków i postawy patriotycz- salkach – spotkania z pisarzami z Polski, znana umocnienie swojej pozycji i wywalczyła ne diaspory polskiej, jak całej wspólnoty nymi artystami, gwiazdami teatru i filmu. Pa- pewne ustępstwa pozwalające jej funkcjo- narodowej w Niemczech. rady i defilady otwierają poczty sztandarowe nować w realiach totalitarnej Rzeszy Adolfa Jerzy Rudzik i własna orkiestra, maszerują goście z Polski, polonusi z Niemiec, różnych zakątków kraju, przedstawiciele polskiego Konsulatu w Pile, 1 B. Woltmann, Polski Klub Sportowy „Jedność” Zakrzewo (1924–1945), Rocznik Koszaliński grupa działaczy polonijnych z Francji, USA. 1969, s. 36. W sumie kilkuset uczestników i tłum miej- 2 tamże, s. 39. scowych Polaków z Krajny, Kaszub, Lubu- 3 B. Woltmann, Warunki rozwoju sportu w V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech, szan, Ślązaków. W domu polskim występują Rocznik Koszaliński 1977, s. 18–30.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE – PORADNIK Wsparcie finansowe dla organizacji pozarządowych i kół gospodyń wiejskich Organizacje pozarządo- Pożyczka przyznawana jest maksymalnie do do wyczerpania środków przeznaczonych Ewa Zagórska we oraz podmioty, o któ- 5 tys. zł i nie może przekroczyć 10% przy- na realizację ww. programu. Wnioski rych mowa w art. 3 ust. 3 chodu za ubiegły rok bilansowy. Okres spłaty mogą składać tylko te koła gospodyń, któ- ustawy o działalności pożytku publicznego wynosi 12 miesięcy odroczony na 3 miesiące re zostały wpisane do Krajowego Rejestru i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. od jej udzielenia. Jeżeli organizacja po 3 mie- Kół Gospodyń Wiejskich. Wysokość po- 1057), od 24 czerwca 2020 mogą skorzy- siącach dalej będzie prowadziła działalność mocy uzależniona jest od liczby członków stać z umarzalnych pożyczek finansowa- pożyczka może zostać umorzona w całości. na dzień złożenia wniosku, wg danych nych z Funduszu Pracy. Warunkiem do speł- Wniosek należy złożyć w powiatowym urzę- wynikających z KRKGW i wynosi od 3000 nienia przy ubieganiu się o pożyczkę jest dzie pracy właściwym ze względu na siedzi- zł do 5000 zł. Cele, na jakie koła gospo- prowadzenie działalności przed 1 kwietnia bę organizacji. Tam też można zapoznać się dyń mogą przeznaczyć przyznaną pomoc 2020 r. oraz przychód nie przekraczają- ze szczegółami pomocy. finansową określa art. 2 ust. 3 ustawy z cy 100 tys. zł za poprzedni rok obrotowy. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji dnia 9 listopada 2018 roku o kołach go- Pożyczkę można przeznaczyć na pokrycie Rolnictwa przygotowała pomoc finansową w spodyń wiejskich (Dz. U z 2020 r. poz. wydatków związanych z działalnością sta- 2020 r. dla kół gospodyń wiejskich. Wnioski 553, z późn. zm.). tutową jak i gospodarczą tych organizacji. należy składać do 30 września 2020 r. bądź Źródło: ngo.pl Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 PEŁNIA ŻYCIA 9

Gdyby w boksie używano określenia „człowiek renesansu”, do Hanny Soleckiej pasowałoby ono jak ulał. Sukcesy na światowych ringach, później – praca trener- Dominik Żyburtowicz ska z najlepszymi, ale i szkolenie młodzieży. To jednak nie wszystko. Bo do tego kształcenie siebie i innych, a w dodatku jeszcze… archiwistyka. Dziadek Czasem pomyśli o swojej wsi, gdy sunie na grzbiecie komety. I już tutaj jest, w kołysce topoli BOKS KOBIECĄ RĘKĄ brązowo-zielonych – i w oczy koni. Dwunastokrotna mistrzyni Polski, młodzie- żowa mistrzyni Europy i świata, wicemistrzyni Czasem idzie brzegiem jeziora, coraz większy, wiatr, Unii Europejskiej seniorek oraz brązowa me- przenosi wielki brzuch lasu, szeregi pagórków, dalistka Akademickich Mistrzostw Świata. Sto żyły rzek; czterdzieści stoczonych walk, dziesięć lat w przecinany piskiem sokołów, z oddali – reprezentacji Polski – o sukcesach Hanny Sole- dostrzega światło, rolniczą mieścinę, ckiej można pisać bardzo dużo. Bogata w suk- rozmowę, za oknem rodzinę. cesy kariera dobiegła końca, ale Koszalinianka I tylko przez chwilę porusza firanką, pozostała przy ukochanej dyscyplinie. Założyła gdy zrywa się deszcz, w rodzinnym mieście klub Sicarios, w którym zagląda zazdrośnie przede wszystkim szkoli najmłodszych. i znika. – Boks uczy refleksu i pewności siebie. Ta- 2007 kie cechy warto wyrabiać już w dzieciństwie – mówi prezeska i jednocześnie trenerka Si- Prezent Urodziłem się w krainie zaczarowanych jezior, cariosa, Hanna Solecka – Moi najmłodsi pod- w naszym regionie jest ich dwieście opieczni mają od sześciu do dziewięciu lat. pięćdziesiąt. Jeszcze ze sobą nie walczą, bo w tym wieku szkolenie polega na ćwiczeniach ogólnoroz- Czasem o czwartej nad ranem wojowych i stopniowym wprowadzaniu ele- czuję, jak paruje z nich przeszłość. mentów techniki bokserskiej. Te techniki są Z wodnej toni, z wodorostów jeszcze w formie bezkontaktowej. Na razie dochodzi dźwięk pozytywki. się uczymy poruszania w pozycji zadawania prezentantka Azerbejdżanu. W drugiej parze Kiedy byłem mały, miałem pluszowego psa – ciosów i pierwszej obrony. zmierzą się Białorusinka z Irlandką. I z którąś Konstantego, Bo boks – co najmłodsi adepci szlachetnej z nich właśnie będę walczyła o wyjazd do To- przedwojenną zabawkę, co grała cichą koły- szermierki na pięści doskonale wiedzą – nie kio – mówi Elżbieta Wójcik – Nie będę ukry- sankę. służy do atakowania innych. Na zajęcia w klu- wać swoich olimpijskich ambicji. I nie będę Prezent od dziadka, który umarł bie uczęszcza prawie czterdzieścioro dziew- też ukrywać, że na igrzyskach chcę zdobyć miesiąc przed moim narodzeniem. cząt i chłopców. Bawią się przy tym świetnie. medal. Stać mnie na to, tym bardziej, że ty- – Syn wcześniej chodził na aikido i karate, tuł wicemistrzyni Europy zobowiązuje. Niewiele więcej spędziłem w inkubatorze: po- to mu się jednak niezbyt podobało – mówi Pa- – Przede wszystkim Ela jest silna, dyna- noć matka (w noc pierwszej zapaści) błagała świętą Marię weł Jankowiak, tata sześcioletniego Alana – Za miczna, ma niewygodną pozycję dla rywa- we śnie. to boks mu się bardzo spodobał, no i może w lek, no i jest bardzo mocno zmotywowana. A przyszłości zajmie się poważniej tą dyscypliną. słabych stron... nie ma – chwali Karliniankę Czasem, gdy nie sypiam, ponieważ boli serce, – Pani Hania potrafi z naszych dzieciaków trenerka Solecka. I ma nadzieję, że Elżbieta przychodzi spokój jezior, dźwięk pozytywki. naprawdę wycisnąć jak najwięcej. Tak, że w Wójcik trafi na zawsze do historii polskiego 2013 domu są już grzeczne i spokojne – ze śmie- sportu. A z okazji przypadającego 10 czerw- Pejzaż jesienny z malarzami chem dodaje Dominika Kwasiborska – Kosie- ca Ogólnopolskiego Dnia Boksu Olimpijskie- Liściana tęcza ma trzy kolory: wicz, mama Oliwiera. go uruchomiła przy klubie Sicarios pierwszą brąz, żółć i pomarańcz. Z doświadczeń trenerki Soleckiej korzy- w Polsce... czytelnię publikacji poświęconych Dwóch pokojowych malarzy stają nie tylko najmłodsi. Bokserska wicemi- tej dyscyplinie. Większość zgromadziła włas- prowadzi rowery (pijani jesienią strzyni Europy, Elżbieta Wójcik, na co dzień nym sumptem. Są tu między innymi książki, czy dobrym tanim piwem?) Listopad, zawodniczka KB Karlino, gościnnie przygoto- kroniki klubowe, prasa i wiele materiałów ar- ciepły dzień. Godzina 15:05. Ich barwne wuje się bowiem pod jej okiem w Koszalinie chiwalnych. Na przykład – biały kruk: rok po robocze smokingi skropione są gęsto chmurami (lub Śnieżką White Eco). do przeniesionych na przyszły rok z powodu roku, ręcznie spisywana historia turnieju im. Jakby nieśli niebo. pandemii koronawirusa kwalifikacji olimpij- Feliksa Stamma. No i co ważne, z zasobów Przez szary park. A puszki, pędzelki, skich. Zawody przeniesiono wprawdzie na czytelni mogą korzystać nie tylko członkowie dzwonią jak świąteczne dzwonki: luty 2021 roku, ale zachowano wyniki loso- klubu, ale każdy. I to za darmo. Bo smutny dzień, wania, dlatego bokserka z Karlina zna już Sławomir Pankowski Jurek, może być prawdziwym świętem, swoje potencjalne rywalki. fot. Prywatne archiwum trzeba tylko umieć żyć. – Moją pierwszą przeciwniczką będzie re- Hanny Soleckiej 2013

Dominik Żyburtowicz (1983), poeta. Pochodzi z Drawska Pomorskiego. Mieszka w Boninie koło Ko- szalina. Studiował ekonomię na Politechnice Kosza- lińskiej, filologię polską na Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz filozofię na Uniwersytecie Warszaw- skim. Wiersze publikował m.in. w Akcencie, Odrze, Twórczości, Kwartalniku Artystycznym. 10 JUBILEUSZ Kwartalnik Koszaliński

Z redakcyjnej poczty TRZYDZIEŚCI LAT POMOCY SPOŁECZNEJ W BOBOLICACH

Gmina Bobolice. Miejsko -Gminny Ośrodek acji życiowych osób i rodzin z wykorzystaniem Pomocy Społecznej w Bobolicach utworzony zo- nowoczesnych metod i narzędzi, adekwatnych stał 1 maja 1990 roku. Ośrodek powstał na mocy do zdiagnozowanych potrzeb. Dążymy w swoich Uchwały Nr XVI/64/90 Rady Narodowej Miasta i działaniach do wzmacniania aktywności naszych Gminy w Bobolicach z dnia 4 kwietnia 1990 r. w Klientów z wykorzystaniem ich własnych zaso- sprawie powołania Ośrodka Pomocy Społecznej bów i zasobów środowiska lokalnego. w Bobolicach oraz Zarządzenia Nr 8/90 Naczelni- Okres ostatnich 30 lat to radykalne zmiany w ka Miasta i Gminy w Bobolicach z dnia 30 kwiet- funkcjonowaniu ośrodka począwszy od zmian or- nia 1990 r. w sprawie utworzenia Ośrodka Pomo- ganizacyjnych, przejęcia do realizacji nowych za- cy Społecznej w Bobolicach. W obecnej formie dań, rozwinięcia współpracy z funkcjonującymi Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy funkcjonuje w na terenie gminy organizacjami pozarządowymi oparciu o Uchwałę Nr XVI/133/95 Rady Miejskiej i innymi podmiotami oraz szereg zmian w zakre- w Bobolicach z dnia 30 października 1995 r. w sie regulacji prawnych. sprawie utworzenia Miejsko- Gminnego Ośrodka Funkcjonowanie i realizacja zadań przez ośro- Pomocy Społecznej w Bobolicach. dek pomocy społecznej związana jest nie tylko Ośrodkiem w tym czasie kierowali: Krystyna z podstawowym aktem normatywnym pomocy Siewiera (01.05.1990 r. - 30.06.1999 r.), Halina społecznej – ustawą o pomocy społecznej, ale Tomaszewska (04.05.1999 r. - 28.02.2003 r.), Jarosław Sienkiewicz również z innymi ustawami, które albo wprost nawiązują do pomocy (08.01.2003 r.-08.01.2004 r.), Jolanta Stępień (24.01.2004 r.-nadal). społecznej albo mimo, że takich odniesień w nich nie ma, realizu- Kadra pracowników na przestrzeni lat ulegała zmianie. Obecnie ją cele pomocy społecznej np. ustawą o świadczeniach rodzinnych, zatrudnionych jest 21 pracowników oraz 3 specjalistów w ramach ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawą o pomocy pań- umów cywilnoprawnych. stwa w wychowywaniu dzieci, ustawą o pomocy osobom uprawnio- Pierwsza ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 nym do alimentów, ustawą o systemie oświaty, ustawą o wspieraniu r. wyłączyła zadania pomocy społecznej z zakresu zadań Ministra rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawą o dodatkach mieszka- Zdrowia i Opieki Społecznej i przekazała je do kompetencji Minister- niowych, ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawą stwa Pracy i Polityki Społecznej. Tym samym ośrodki pomocy spo- prawo energetyczne, ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej fi- łecznej, których w Polsce funkcjonuje około 2.5 tyś. stały się jednost- nansowanej ze środków publicznych, ustawą o Karcie Dużej Rodziny, kami organizacyjnymi gminy. ustawą o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” i wielu innych. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bobolicach, po- Zainicjowaliśmy i kontynuujemy lokalne inicjatywy mające na dobnie jak każdy inny ośrodek pomocy społecznej w Polsce jest jed- celu poprawę warunków życia rodzin, osób samotnych, niepełno- nym z pierwszych miejsc, w którym wsparcia szukają rodziny i osoby sprawnych np. Bobolicka Karty Dużej Rodziny, projekt „Węzełek zmagające się z trudnościami. Przemoc, uzależnienia, bezradność w życia”, Zachodniopomorska Karta Seniora oraz realizację Boboli- sprawach opiekuńczo-wychowawczych to jedne z wielu problemów, ckiej Karty Seniora. Zajmiemy się koordynacją zadań ujętych w z którymi na co dzień spotykają się pracownicy ośrodka. Gminnej Strategii Integracji Rozwiązywania Problemów Społecznych Naszym celem jest skuteczne podejmowanie działań profilaktycz- i innych programach, pozyskiwaniem nowych partnerów do współ- nych oraz rozwiązywanie problemów społecznych i trudnych sytu- pracy w ramach Partnerstwa lokalnego „Bobolice bez barier”. W ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020 w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) współpracujemy z Parafialnym Zespołem Caritas przy Parafii pw. WNMP w Bobolicach. Współpraca z Caritas Diecezji Koszalińsko- -Kołobrzeskiej to również partnerstwo w realizacji projektu „Dobre wsparcie –system lokalnych usług społecznych” skierowany do osób starszych oraz pomoc w wypożyczaniu sprzętu medycznego w ma- gazynie na terenie Bobolic. Zależy nam na dostosowywaniu oferty usług do zmieniających się potrzeb indywidualnych i lokalnych oraz na budowaniu dobrego wi- zerunku szeroko rozumianej pomocy społecznej. Na przestrzeni tych 30 lat wydatnie rozwinęła się lokalna pomoc społeczna i sieć współpracy z różnymi podmiotami i społecznością lokalną. Pomoc społeczna nie jest w stanie funkcjonować i skutecz- nie wypełniać swoich zadań bez odpowiedniego wsparcia otoczenia – samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych, systemu opieki zdrowotnej, policji, oświaty i wielu innych instytucji i osób, którym nie jest obojętny los drugiego człowieka. Tylko stała i syste- matyczna współpraca pozwala na skuteczne pomaganie i wdrażanie aktywnej polityki społecznej. My za takie właśnie wsparcie dzięku- jemy. Na przestrzeni tych 30 lat Gminą Bobolice zarządzali: Roman Bie- lecki (1990 – 1994), Edward Wojtalik (1994 – 1998), Ireneusz Ko- złowski (1998 – 2002), Sylwester Sobański (2002 – 2010). Obecnie Z okazji jubileuszu 30-lecia Agnieszka Malotka z Kurowa funkcję Burmistrza Bobolic pełni Mieczysława Brzoza (2010 – nadal). sprawiła pracownikom ośrodka pomocy niespodziankę i po- Dziękujemy serdecznie za wsparcie, zrozumienie i współpracę. darowała przepyszny tort. Wieść gminna niesie, że Pani Ag- Wszystkim Państwu, z którym mieliśmy przyjemność współpraco- nieszka to wspaniały cukiernik. My to potwierdzamy i jedno- wać przez te mijające 30 lat serdecznie dziękujemy. cześnie dziękujemy za przepyszną niespodziankę. Jolanta Stępień wraz ze współpracownikami Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 STAN EPIDEMII 11 Koronawirus w Koszalinie 1 czerwca zmieniły się zasady pracy Urzędu Miejskiego w Koszalinie, 10. Informator dla pracowników do ratusza wracają bowiem osoby, które do tej pory pracowały zdalnie. 11. Procedura przyjęcia towaru do placówki zbiorowego żywienia. Dla klientów UM zmieni się jednak niewiele. Dalej czynne będzie tylko Żłobek Miejski w ramach przygotowania do otwarcia placówek jedno wejście do każdego z budynków Urzędu, przed wejściem do środ- żłobkowych w czasie pandemii zakupił dwa urządzenia do dezyn- ka wszyscy obowiązkowo dezynfekują ręce, a klienci na terenie Urzędu fekcji do stosowania w podległych oddziałach – generator ozonu, przebywać będą mogli wyłącznie w maseczkach lub przyłbicach. dezynfekator parowy. Poza tym: * * * • Klienci w dalszym ciągu będą wchodzić do Urzędu tylko po Prezydent Koszalina podpisał z PFRON umowę w ramach programu uprzednim umówieniu wizyty telefonicznie, drogą elektroniczną lub PFRON „Pomoc osobom niepełnosprawnym poszkodowanym w wyni- za pośrednictwem pisemnego wniosku złożonego w kancelarii. ku żywiołu lub sytuacji kryzysowych wywołanych chorobami zakaź- • Wizyty będą umawiane tak, aby w pokoju przebywał tylko jeden nymi” na rzecz 275 osób niepełnosprawnych na kwotę 422.812,50 klient. zł. Pomoc udzielana jest osobom niepełnosprawnym, które na sku- • Korespondencja w formie tradycyjnej wnoszona do Urzędu przez tek wystąpienia zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii od 9 klientów wrzucana będzie do urny znajdującej się przy wejściu do marca do 4 wrzenia 2020 r. utraciły możliwość korzystania – przez ratusza, bez potwierdzenia złożenia pisma. co najmniej pięć kolejnych następujących po sobie dni roboczych – z • Klienci zgłaszający się do Urzędu po odbiór awizowanej kore- opieki świadczonej w placówce rehabilitacyjnej. To dofinansowanie spondencji, wchodzą do Urzędu pojedynczo – kancelaria będzie kosztów związanych z zapewnieniem opieki w warunkach domowych czynna także w godzinach popołudniowych. w wysokości 500 zł miesięcznie. Pomoc przydzielana jest na okres * * * nie dłuższy niż trzy miesiące. Realizatorem zadania jest MOPR w Ko- I. Prezydent podjął decyzje o udzieleniu pomocy przedsiębiorcom szalinie. Wniosek jest dostępny na stronie PFRON. Wsparcie skiero- wynajmującym lokale użytkowe z zasobów Gminy Miasta Koszalin, po- wane jest do osób niepełnosprawnych, które są: przez umorzenie części należności z tytułu czynszu najmu w okresie • uczestnikami warsztatów terapii zajęciowej stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii, w następujących formach: • uczestnikami środowiskowych domów samopomocy 1. dla przedsiębiorców, którzy w okresie stanu zagrożenia epi- • podopiecznymi dziennych domów pomocy społecznej demicznego i epidemii zmuszeni byli do zaprzestania prowadzenia • podopiecznymi placówek rehabilitacyjnych, których działalność działalności gospodarczej; finansowana jest ze środków PFRON a. lokale położone w budynkach gminnych – obniżenie opłat z ty- • uczestnikami programów zatwierdzonych przez Radę Nadzorcza tułu czynszu najmu lokalu użytkowego do wysokości 1zł/m2 netto, PFRON i w ramach tych programów korzystają ze wsparcia udziela- b. lokale położone w budynkach wspólnot – obniżenie opłat do wy- nego przez placówki rehabilitacyjne sokości opłat stałych ponoszonych przez ZBM do wspólnot, • pełnoletnimi uczestnikami zajęć rewalidacyjno–wychowawczych 2. dla przedsiębiorców których działalność w okresie zagrożenia (organizowanych zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edu- epidemicznego oraz epidemii została w znaczny sposób ograniczo- kacji Narodowej) dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym na, jednak w dalszym ciągu mogli prowadzić działalność z zastrze- w stopniu głębokim żeniem narzuconych obostrzeń rządowych i którzy wykażą spadek • pełnoletnimi wychowankami specjalnych ośrodków szkolno–wy- przychodów w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii w chowawczych oraz specjalnych ośrodków wychowawczych, funkcjo- stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego: nujących na podstawie ustawy Prawo oświatowe. a. lokale położone w budynkach gminnych – obniżenie opłat z ty- tułu czynszu najmu lokalu użytkowego do 50%, b. lokale położone w budynkach wspólnot – obniżenie opłat z ty- tułu czynszu najmu lokalu użytkowego do 50%, z zastrzeżeniem, że kwota po umorzeniu nie może być niższa niż koszty stałe ponoszone przez Zarząd Budynków Mieszkalnych do wspólnoty. 3. Odroczenie terminu płatności za media przedsiębiorcom wy- najmującym lokale użytkowe z zasobów Gminy Miasta Koszalin, nie dłużej niż do końca 2020 r. 4. Odstąpienie od naliczania rekompensaty za koszty odzyskania należności, których termin płatności upłynął w miesiącach objętych stanem zagrożenia epidemicznego i epidemii oraz od naliczania od- setek za zwłokę, dla wszystkich najemców lokali użytkowych. 5. Objęcie pomocą jedynie przedsiębiorców wynajmujących lokale użytkowe z zasobów Gminy Miasta Koszalin, którzy na dzień skła- dania wniosku nie posiadali w stosunku do Gminy Miasto Koszalin zaległości przekraczających wysokość jednomiesięcznych opłat. * * * 15 maja rozpoczął funkcjonowanie w ramach pilotażu jeden oddział Żłobka Miejskiego „Jaś i Małgosia” przy ul. Spasowskiego. 18 maja otwartych zostało pozostałych sześć oddziałów żłobka Miejskiego. Żłobek Miejski w Koszalinie na podstawie wytycznych GIS oraz Ministerstwa Rodziny opracował i wdrożył wewnętrzne procedury przeciwpandemiczne we wszystkich siedmiu oddziałach, które zaak- ceptowane zostały przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Są to procedury profilaktyczne COVID–19: 1. Oświadczenie rodzica/ opiekuna 2. Informacja bieżąca o dziecku 3. Procedura dezynfekcji 4. Procedura przygotowania i podawania posiłków 5. Procedura przyjęcia dziecka do oddziału 6. Informacja dla rodziców/ opiekunów 7. Procedura zapobiegająca zakażeniom 8. Zasady pracy personelu w dobie pandemii 9. Procedura postępowania na wypadek zakażenia lub zachorowa- nia na COVID–19 12 SYLWETKI Kwartalnik Koszaliński

Kiedyś usuwał komunistyczne pomniki Dziś spełnia się w powinnościach obywatelskich Jerzy Rudzik

Przed pięciu laty opublikowaliśmy mierze zostały zakwestionowane przez Druga faza nastąpiła w okresie 1996– rozmowę z inż. Zbigniewem Piłatem, wybitnego eksperta krajowego prof. dr 97. Pozbyto się wtedy między innymi byłym wiceprezydentem Koszalina, Latour. Okazało się, że pomnik „Poległym Wandy Wasilewskiej, Engelsa, Marksa, który pod koniec lat dziewięćdziesią- w Obronie Władzy Ludowej na Pomorzu Gomułki, rozstano się z Alejami Zawadz- tych ubiegłego wieku podjął dzieło Środkowym w latach 1945–1962” (ksywa kiego. W 2008 roku ul. Gwardii Ludowej dekomunizacji pomników i nazw ulic w „utrwalacz”) został wybudowany w 1985 przemianowano na ulicę rotmistrza Witol- Koszalinie, kiedy rozkręcał się proces roku z rażącym naruszeniem prawa, co da Pileckiego. Nastąpiło to zresztą za dru- przemian ustrojowych po 1989 roku. umożliwiało szybką rozbiórkę monumentu gim podejściem, gdyż na wcześniejszej Miastem, w którym silne były wpły- w parku obok Miejskiego Ośrodka Kultury sesji rady miejskiej większość radnych wy SLD, po dziś dzień zresztą, rzą- oraz odtworzenie i powrót do zabytkowe- głosowała przeciw tej zmianie. Ostatni dziła wtedy koalicja centroprawicowa go rozarium z XIX wieku. Konsul generalny akt zmian nastąpił w 2017 roku, kiedy „Nasz Koszalin”, a pierwszym wło- Federacji Rosyjskiej, choć bardzo się sta- pozbyto się między innymi takich person, darzem był wówczas dr Antoni Grze- rał nie znalazł podstaw do interwencji w jak Henryka Jagoszewskiego, Hanki Sawi- chowski, bezpartyjny (postać zacna, przypadku „wyzwoliciela” – tym mianem ckiej, Franciszka Zubrzyckiego, Dąbrow- niesłusznie dziś zapomniana). Prag- mieszkańcy obdarowali krasnoarmiejcę szczaków. niemy przypomnieć te wydarzenia i z pomnika (ksywa „kidnaper”). Szybko poświęcić nieco uwagi współczesnym uzyskano odpowiednie zezwolenia na de- W najnowszej historii Koszalina wi- losom Zbigniewa Piłata, jak się oka- montaż monumentu oraz konserwację na ceprezydent Zbigniew Piłat dobrze zuje, wciąż aktywnego emeryta, nie- terenie Zakładu Zieleni, gdzie został cza- się zapisał usuwając w sposób spraw- związanego z jakąś siłą polityczną, ny, przemyślany, zgodny z prawem i choć mającego wyraziste przekona- zdrowym rozsądkiem najbardziej wy- nia. Dawno temu jemu właśnie powie- zywające i poniekąd reprezentacyjne rzono zadanie usunięcia z przestrzeni obiekty minionej epoki w naszym mie- publicznej reliktów starego porządku. ście. Zamknął tym samym – w skrom- Przeszkód było co niemiara, obrońcy nym oczywiście zakresie – etap po- dawnego reżimu nie składali broni. żegnania z czasami „ancien regime” Oddajmy głos Zbigniewowi Piłatowi. w znaczeniu widowiskowym.

– 9 kwietnia 1997 roku w imieniu klu- • Czym zajmuje się dziś bohater tam- bu „Nasz Koszalin” postawiłem na zarzą- tych czasów? Czy zachował zdolność dzie miasta wniosek formalny. Uzasadni- do aktywności obywatelskiej, cokol- łem, iż istniejący pomnik żołnierza Armii wiek miałoby to znaczyć, zważywszy, Czerwonej trzeba przenieść na cmentarz że stuknęło mu 70 wiosen życia. Może komunalny w Koszalinie do kwatery pole- więc jeździ na ryby, uprawia działkę, głych żołnierzy armii radzieckiej, a w tym odmierza czas wpatrzony w ekran tele- miejscu usytuować monument marszałka wizora przez wiele godzin, co się zda- Józefa Piłsudskiego. Założono, że jest to rza starszym panom. najlepsza lokalizacja, ponieważ plac przed – Ciągnie wilka do lasu – więc interesuję urzędem wojewódzkim jest naturalnym się sprawami polityki na świecie, w kraju przedłużeniem ulicy marszałka. Zarząd sowo przeniesiony. Dodajmy, że wszystkie i regionie, czytam prasę, korzystam z In- Miasta zaakceptował wniosek jednogłoś- czynności i zabiegi zostały sprawnie wyko- ternetu, oglądam telewizję, ale w stopniu nie. Przyjęto zakres czasowy realizacji za- nane przez Pracownię Konserwacji Zabyt- umiarkowanym, stosuję wobec siebie pro- dania do 11 listopada 1997 roku. ków w Toruniu. Na pomniejszonym cokole cedury selekcyjne, by nie tracić zbyt wie- 24 kwietnia Rada Miejska podjęła dwie odtworzono jednak kłamliwy napis: „Zwy- le czasu na przeżuwanie jałowej sieczki uchwały: jedną sprawie przeniesienia po- cięskiej Armii Radzieckiej, wyzwolicielce telewizyjnej. Sporo czytam, dużej frajdy mnika „Ku czci wyzwolicieli miasta”, drugą odwiecznie polskiej Ziemi Koszalińskiej, w dostarczyła mi ostatnio lektura czwarte- w sprawie wyrażenia zgody na wzniesienie 10–lecie PRL – społeczeństwo miasta Ko- go tomu Historii Polski profesora Andrzeja pomnika marszałka Piłsudskiego. W do- szalina 1944–1954”. W 2003 roku, w miej- Nowaka. Ze lżejszej literatury z zaintereso- kumentacji jest uwypuklone, że w kwestii sce czerwonoarmisty wyzwoliciela, stanął waniem przeczytałem dwutomowe wyda- pomników wzięto pod uwagę pozytywne nowy, okazały pomnik Marszałka Józefa nie „Polskich szpiegów” (autorzy Sławomir opinie mieszkańców i organizacji komba- Piłsudskiego zrealizowany przez Społecz- Koper i Arek Biedrzycki). Rekreuję się spa- tanckich w Koszalinie. Wciąż jednak sy- ny Komitet Budowy (temat na inną okazję). cerami na Górę Chełmską i ćwiczeniami na pano piaskiem w tryby i piętrzono kłopoty Przypomnijmy na koniec fakt kilkueta- rowerku w domu. Mam zamówiony turnus natury formalnej. powego pożegnania się z komunistycz- w sanatorium nad morzem w zachodniej Służby konserwatorskie cokolwiek „przy- nymi patronami ulic, placów, parków. części wybrzeża. muszone” przez zwierzchność, powoływa- Pierwsza faza dekomunizacji nastąpiła w ły się na wpisanie do rejestru zabytków latach 1989–1992 za prezydenta Bogda- • Ponad 20 lat działalności w jednej założeń przestrzennych zieleni obejmu- na Krawczyka. Objęła czołówkę polskich z katolickich organizacji i zasiadanie jących pobliskie parki, łącznie z ciągiem i sowieckich aparatczyków i renegatów, w jej władzach przysporzyło zapewne zieleni przy ulicy Zwycięstwa i na placu jak Bierut, Dzierżyński Marchlewski, Plac niemało satysfakcji, ale jest jest chy- Zwycięstwa. Jednakże decyzje konser- Bojowników PPR, Park Przyjaźni Polsko–Ra- ba mniej znanym epizodem w Pańskiej watora krajowego i wojewódzkiego w tej dzieckiej. biografii? Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 SYLWETKI 13

– Przez długie lata po dzień dzisiejszy • Jest i drugie stowarzyszenie bliskie profesora Bogusława Polaka dowodzi, udzielałem się w zarządzie oddziału Kato- pana sercu – Stowarzyszenie im. Mar- że docenia Pan ich rangę w poszerza- lickiego Stowarzyszenia „Civitas Christia- szałka Józefa Piłsudskiego obchodzą- niu świadomości historycznej i kształ- na” opierającym swoją wielokierunkową ce w tym roku 21 rocznicę istnienia. towaniu postaw patriotycznych kosza- działalność na społecznej nauce kościo- Zasiada Pan w jego władzach i pełni linian. ła prowadzącym te wszystkie formy ak- obowiązki skarbnika. Czy można mó- – Głęboko ufam, że na początku nowego tywności jakie są przypisane katolikom wić o dokonaniach porównywalnych roku akademickiego spotkamy się na pięk- świeckim: spotkania formacyjne, dawanie z neutralizowaniem komunistycznych nej gali uświetniającej jubileusz wieczornic świadectwa, współpraca z kurią koszaliń- monumentów? historycznych. Może wreszcie raczy za- sko–kołobrzeską. Wielką rolę w naszym – To zależy jak się na to spojrzy (śmiech). uważyć to wydarzenie jakaś władza? programie kulturalno–edukacyjnym od- Zbieranie funduszy to jak orka na ugorze. grywają konkursy wiedzy biblijnej, festi- Niewielkie kwoty udaje się pozyskać od • Uważa się pan za koszalińskiego wale pieśni religijnej. W życiu diecezji i spółek miejskich, czasem od prywatnych patriotę, więc proszę powiedzieć, czy całego regionu środkowopomorskiego darczyńców. Wydajemy za to pamiątkowe województwo środkowopomorskie to wydarzeniem dużej rangi stały się gale medale, które wręczamy osobom wspie- utopia, czy mimo wszystkich rozczaro- z okazji wręczenia nagród imienia kardy- rającym nasze inicjatywy. Dwukrotnie wań warto o nie zabiegać? nała Ignacego Jeża za działalność i twór- skorzystaliśmy z dofinansowania insty- – Jestem mocno zniesmaczony niepo- czość służącą Bogu i wiernym. Stowarzy- tucji pn. „Polonia Aid Foundation Trust” ważnym traktowaniem tej sprawy przez szenie przygotowało bogaty program na w Londynie (zasługa prof. Bogusława polityków, bynajmniej nie z jednej opcji. 1050 lat powstania państwa polskiego Polaka). Dzięki temu opłaciliśmy wydaw- Gdy rozgarnięty siódmoklasista spojrzy i chrztu Polski oraz stulecie odzyskania nictwo „Czyn zbrojny Legionów w Polsce na mapę fizyczną i administracyjną całe- niepodległości przez Polskę, uczestnicząc 1914–1918”, a ostatnio przy pomocy go Pomorza i wybrzeża, łatwo zauważy, w obchodach krajowych i regionalnych. Wydziału Humanistycznego Politechniki iż Koszalin i Słupsk pełnią w swoich regio- Konferencje naukowe, debaty historycz- Koszalińskiej przygotowaliśmy publikację nach, w najlepszym razie, rolę poczekalni ne, promocje wydawnictw, wystawy arty- o lotnikach amerykańskich ze stalagu w do wielkich metropolii, a nie salonów, do styczne, to tylko niektóre przykłady zaan- Podborsku koło Tychowa. Stowarzyszenie czego są predysponowane z obiektywnych gażowania stowarzyszenia w obchodach opublikowało również (niedawno) oko- powodów. Jest faktem, że i wtedy, i te- tych wielkich rocznic narodowych. licznościowe znaczki i kartki pocztowe ze raz mieliśmy kiepskich reprezentantów w Doczekaliśmy się nowej, stylowej, umiej- stemplem poświęconym Pomnikowi Ofiar parlamencie. Wtedy wielu z nich szczycił scowionej w centrum miasta siedziby „Ci- Bolszewizmu (koło koszalińskiej Kate- o się tym, że przyczynili się do likwidacji vitas Christiana”, dzięki czemu można or- dry), monumentowi Marszałka Józefa Pił- województwa koszalińskiego i słupskiego, ganizować wiele spotkań, prelekcji, wycho- sudskiego przed urzędem wojewódzkim i zupełnie jak – nie przymierzając – magnaci dzić wobec szerszej publiczności z ciekawą pomnikowi dwóch prezydentów na Górze Branicki, Rzewuski i Potocki ogłaszali ak- ofertą. W ostatnich latach można było goś- Chełmskiej (Ryszard Kaczorowski i Lech ces do Targowicy. Konkludując: tak, warto cić czołówkę polskich politologów, history- Kaczyński). zabiegać o nowe, wspólne województwo ków, filozofów, publicystów, dydaktyków środkowopomorskie, bo to szansa na lep- akademickich o orientacji chrześcijańskiej. • Stałe uczestnictwo w koszalińskich szą przyszłość. To już jednak inna bajka. Są to bezsporne osiągnięcia naszego sto- wieczornicach historycznych stworzo- warzyszenia. nych i prowadzonych od 20 lat przez • Dziękuję za rozmowę.

Powiatowy Rzecznik Konsumentów radzi Szczególny przypadek komisowej sprzedaży konsumenckiej Jeden z konsumentów tele- nie stwierdzić, że nie. Przepisy w zapłaconej ceny. Z oczywistych wzglę- fonicznie zgłosił się do mnie z zakresie rękojmi obejmują swą dów mój rozmówca posiadał uprawnie- prośbą o poradę w następują- ochroną towary nabyte w ramach nia do zażądania zwrotu ceny, gdyż w cej sprawie. Jak mój rozmów- sprzedaży konsumenckiej, za- sprzedanym przez komisanta telefonie ca opisywał, zakupił w komi- równo w przypadku gdy ma ona ujawniła się wada prawna o charakte- sie znany model smartfona w charakter nie komisowy, jak i ko- rze istotnym, skutkująca niemożnością atrakcyjnej cenie. Jako dowód misowy. Jedynym ograniczeniem, użytkowanie rzeczy zgodnie z przezna- sprzedaży otrzymał paragon z jakie zgodnie z literą prawa może czeniem. wybitą uiszczoną zapłatą. Po wobec konsumenta zastosować Nasuwa się kolejne pytanie. Czy kon- kilku miesiącach zadowalające- sprzedawca komisowy w przy- sument posiadał w opisywanej sytuacji go użytkowania nagle telefon padku sprzedaży rzeczy używa- uprawnienia do składania roszczeń do został systemowo zablokowany przez nej, to skrócenie okresu odpowiedzialności operatora z żądaniem odblokowania te- jednego z operatorów telekomunikacyj- z tytułu rękojmi z 2 lat, maksymalnie do lefonu? Nie chyba, że uregulowałby zale- nych. W powiadomieniu przekazanym za 1 roku. Jednakże warunkiem koniecznym głą należność za telefon. Operator, jako pośrednictwem aplikacji ujęto informa- działania tegoż ograniczenia jest skutecz- sprzedawca ratalny, mógłby zastrzec w cję, iż z powodu zaległości płatniczych ne o nim poinformowanie przed zawarciem umowie, że posiada tytuł prawny do dys- za urządzenie, operator, jako właściciel umowy. ponowania rzeczą do momentu zapłaty blokuje zdalnie jego działanie. Konsu- Rękojmia, jako szczególny rodzaj odpo- przez władającego rzeczą (w pierwszej ment natychmiast udał się więc do punk- wiedzialności cywilnej sprzedawcy wobec kolejności nabywcy pierwotnego) pełnej tu sprzedaży z żądaniem zwrotu zapła- konsumenta obejmuje ochroną towary, w ceny. Oczywiście wspomniana dyspo- conej ceny. Niestety, komisant odmówił których nabywca stwierdził wady fizyczne, zycja jest możliwa tyko w sytuacji, gdy realizacji żądania argumentując, iż nie bądź prawne. W sytuacji gdy mają one cha- użytkownik nie ureguluje określonej w odpowiada za zaniedbania poprzedniego rakter istotny, uniemożliwiający normalne umowie granicznej ilości rat, a wcześniej właściciela, jak i działania operatora te- użytkowanie rzeczy zgodnie z przezna- podjęte przez operatora działania windy- lekomunikacyjnego. czeniem, konsument nabywa uprawnień kacyjne wobec nabywcy pierwotnego nie Czy komisant postąpił słusznie oddala- do złożenia sprzedawcy oświadczenia o przyniosły oczekiwanego efektu. jąc roszczenie? Otóż należy jednoznacz- odstąpieniu od umowy z żądaniem zwrotu Arkadiusz Janz 14 PUNKTY WIDZENIA Kwartalnik Koszaliński O ocenach z wychowania fizycznego

Rozmowa, której nie było, powstała z zestawienia fragmentów udokumentowanych pismem myśli Józefa Piłsudskiego, pochodzących z różnych źródeł i uzupełnionych pytaniami autora

Lech Fabiańczyk: Panie to składają się wysiłki nauczycielstwa, wysił- – Tylko mnie się wydaje, że ta wielka róż- Lech Marszałku w trakcie na- ki biednych dzieci i rodziców. Jeżeli się żąda nica nie przeszkadza wcale określeniu mi- Fabiańczyk szej ostatniej rozmowy minimum wysiłku, to wprowadza się bar- nimum i miernika dla minimum. Dlatego, wyraził pan pogląd, że dzo daleko idącą niezgodność z instytucją że wszystko, co jest ponadto nie przeszka- „woli sportowanie – jako rodzaj ogól- szkolną. Wtedy jest bardzo łatwe odrzuce- dza. Te rzeczy podlegają ogólnym prawom norozwojowej zabawy, niż sport, gdyż nie tego nieszczęsnego przedmiotu albo ze zdolności. Jeżeli pan (…) weźmie (…) śro- wszystkie sporty mają charakter za- stanowiska „czystopisanja” – kaligrafii, albo dowisko ludzi zajmujących się jakimkolwiek wsze jednostronny. Powiedział pan też, ze stanowiska dodatkowego języka, którego fachem na świecie, to zawsze znajdzie (…) że na nikogo nie można nałożyć obo- można się nie uczyć. niechybnie, że najmniejsza część jest zdol- wiązek bycia sportowcem, ale wpro- Rozumiem, że popełniłem pewne sprzecz- nych, reszta przeciętna i pewna ilość poni- wadzenie obowiązkowego wychowania ności, bo z jednej strony obawiam się braku żej przeciętnej. To jest prawo we wszystkich fizycznego jest koniecznością. Jakie są indywidualizacji, a z drugiej boję się braku fachach, istniejących na świecie, czy to zatem o pańskie oczekiwania wobec norm. Myśląc jednak o tym wówczas nowym będzie szewc, czy generał, to wszystko jed- nauczycieli tego przedmiotu. Przecież przedmiocie, który daje tak piękne rezulta- no. Jest to prawo ogólne: przeciętnych jest oni obowiązani są uczniom wystawiać ty, bałem się, że może on stać się przy dal- najwięcej, wybitnych, czy więcej niż wybit- oceny? szym rozwoju często czymś dodatkowym, a nych, najmniej. Jednak jedno drugiemu nie – W szkole trudno jest o postawienie ja- nie będzie tam podciągnięcia i nauczycieli i przeszkadza. kiegokolwiek miernika powodzenia pracy w dzieci do pewnych rzeczy koniecznych. dziedzinie wychowania fizycznego. Mierni- A jeszcze są ci, którzy przez lekarzy kiem tym nie może być zdrowie, gdyż inne Wspomniał pan o wychowaniu fizycz- są zwalniani z wuefu. warunki w silniejszym stopniu wpływają na nym jako o nowym przedmiocie. Czyżby – Zastrzegłbym się bardzo – niech mi tu zdrowie. Poprawa zdrowia za pomocą wy- on nie istniał, gdy pan uczęszczał do lekarze wybaczą – ale to nadmierne, że tak chowania fizycznego i osobny pewien mier- szkoły? nik, dający się uzyskać przez określenie – Przypominam sobie medycznego stanu przedtem i potem, jest salę gimnazjum wileń- niemożliwy do znalezienia. skiego. Otóż z lekcji Druga próba pod tym względem, próba gimnastyki uciekałem zdolności do wykonywania pewnych ruchów, po prostu, gdyż pro- których przedtem wychowanek nie mógł, a wadził je oficer rosyj- teraz może zrobić, jest już związana z wy- ski. Ponieważ oficer chowaniem fizycznym. Może ta druga jest ten był terroryzowany, lepsza. stawiano pedla, który Przy przemyśliwaniu miernika, według pilnował, aby ucznio- którego mogłaby istnieć pewna kontrola wie nie uciekali. Lekcje osiąganych rezultatów i pewien cel posta- gimnastyki odbywa- wiony, nie mogłem sam, nie będąc specja- ły się po południu, co listą, tego wymyślić. Od razu się wyrzekłem było przeciąganiem myśli miernika zdrowia, bo chociaż wycho- godzin lekcyjnych. Ro- wanie fizyczne niechybnie poprawia zdro- biono to we wszystkich wie, ale określenie miernika tej poprawy starszych klasach. Te jest niepodobieństwem. Sądzę jednak, że lekcje gimnastyki były przy dogmatyce metodyki szkoły, jeżeli się próbą rosyjską wpro- nie określi miernika, do którego się dąży, to wadzenia między ucz- będzie trochę tak, jak z kaligrafią w dawnej niów przyzwyczajenia szkole. do pewnych rzeczy o Pamiętam siebie w gimnazjum, kiedy w charakterze militarnym. pierwszych dwóch klasach trzeba było się Otóż wówczas widać było od razu, różnice powiem robienie chorych przez lekarzy, to zajmować tzw. „czystopisanjem”. Wobec olbrzymią między chłopcami. Jak kto jednak jest rzecz niemożliwa. A specjalnie co do tego, że lubiłem Napoleona, a Napoleon panie chciał, to odchodził sobie. dzieci; ta przewaga chorób u dzieci i strach skudnie pisał, nie zwracałem uwagi na „czy- Urządzenie gimnazjum pod względem przed nimi, to moim zdaniem działa zabój- stopisanje”. To było wolno, mogłem mieć gimnastycznym było wzorowe, wszystko czo. Mam dwie córki: jedna jest bardzo wy- pałkę i było mi wszystko jedno, gdyż to nie było postawione na poziomie luksusowym. trzymała, spokojna, znosi znacznie więcej wkraczało w dziedzinę przechodzenia z kla- Najlepiej tam widziałem różnicę ogromną niż przeciętna w jej wieku, a druga – Jagódka sy do klasy. sprawdzianów ludzkich przy ćwiczeniach zapada na najrozmaitsze nieszczęścia choro- System zaś dzieci jest taki, że przecho- na przyrządach; niektórzy robili skoki, naj- bowe i biedaczka nie może nadążyć Wandzi dzenie z klasy do klasy jest dla nich głów- rozmaitsze rzeczy zupełnie o cyrkowym zna- w ruchach, bo jest za słaba. Słusznie. Ale po ną rzeczą. Doskonale skonstatowałem to z czeniu, zaś inni nic nie umieli. pierwsze dziecko żyje, przeciwnie w dziecku moją Wandzią, gdy dostała dwójkę i zaczęła wzbudza się tylko protest przeciwko naduży- beczeć pocieszyłem ją, że przejdzie z jedną W tym miejscu naszła mnie refleksja, ciu potęgi lekarskiej.(…) dwójką do następnej klasy. Skonstatowałem że oficer rosyjski prowadzący gimna- Różnice pod względem usposobienia dzie- to również dawniej na sobie; skoro wiedzia- stykę w gimnazjum, do którego pan cka i organizmu dziecięcego są rzeczywiście łem, iż wystarczą mi trójki, to ambicji do pią- uczęszczał, borykał się z tym samym bardzo duże w poszczególnych obiektach. tek nie miałem. problem, co każdy nauczyciel wycho- Ale stąd nie wynikają takie chorobowe zjawi- Baczmy więc na to, żeby wychowanie fi- wania fizycznego pragnący do prowa- ska, jakimi się niekiedy straszy. Ja się boję, zyczne nie stało się „czystopisanjem”, musi dzonych przez siebie zajęć w możliwie a cóż dopiero będą robić dzieci ciągle chore ono łączyć się z inną prawdą, którą jest mi- maksymalny sposób zachęcić uczniów o i chore? Rozumiem, że się wymyśla dla nich nimum osiągniętego wysiłku. Szkoły idą pro- różnych zdolnościach ruchowych, a tak- różne choroby, sadzę jednak, że tak daleko gramami. Program musi być skończony. Na że wykazujących ich brak. iść nie można w wyszczególnianiu tych cho- Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 PUNKTY WIDZENIA 15 rób, trzeba iść w obcinaniu. Ja właśnie pomy- ślałem o moich pannach.(…) Wiem, że jest dążenie, aby lekarze pano- O poszukiwaniu wali nad światem, ale tu specjalnie chcę się zastrzec. Pragnę, żeby (…) zwracać (…) baczną szczęścia w późniejszym uwagę na cel szkoły. Celem tym jest osiąg- nięcie rokrocznie pewnych rzeczy, które zawsze są postawione. Takiego człowieka, któ- Aneta wieku (2) Przysowa ry by to wszystko mógł wytrzymać nie ma na świecie. Te rzeczy muszą być prosto robione, W poczuciu szczęśliwości człowieka sprawdza się zasada, że ten, kto ma wiele nieja- one wtedy dają wynik szkolny. ko przyciąga szczęście. Stałe źródło zadowolenia niweluje doznane przykrości w życiu i stanowi pierwszą podstawę, do której przyłączają się inne. Posiadanie pierwszego źródła Jakie widział pan w tym względzie szczęścia jest niezwykle istotne dla człowieka go poszukującego i każdy człowiek dobiera rozwiązanie? je sobie sam wedle swego gustu lub wskazań innych osób; ważne, żeby było ono dla danej Zależało mi na tym, aby wychowanie fi- osoby odpowiednie i silne (tamże, s.319). Ta podstawa szczęścia może być jedna albo zyczne było upodobnione do innych przed- może być ich kilka; budowanie poczucia szczęśliwości na jednej podstawie jest trudne i miotów. Uważałem, że musi być ułożona wymagające, ale też pewniej prowadzi do celu, gdyż brakuje zbędnych rozproszeń (tamże, jakaś dyscyplina i wychowanie fizyczne po- s.321). Natomiast posiadanie wielu podstaw szczęścia jest mniej ryzykowne w wypadku winno być pod nią podciągnięte. (…) Dlatego utraty jednej z nich. przygotowałem wniosek, którym prosiłem Okres młodości nie jest tak szczęśliwym okresem życia, jak to wydaje się wielu, a okres aby Rada Naukowa zechciała utworzyć dwie starości nie jest tak nieszczęśliwym okresem życia, jak to lęka się wiele osób (tamże, Komisje: Jedną (…) dla próby ustanowienia s.411). miernika powodzenia w wychowaniu fizycz- Bardzo istotną kwestią, która może się przyczynić do szczęścia w późniejszym wieku jest nym szkolnym na równi z innymi przedmio- prawo i możliwość do samodzielnego kierowania swoim życiem i życie zgodne ze swoją tami. Drugą (…) dla ustalenia minimum wysiłków, osiąganych przez wychowanków wolą. Obowiązkiem każdej osoby jest uszanowanie woli osoby w późniejszym wieku, o ile i wychowanice w wychowaniu fizycznym, a jest ona wyrażana i przeprowadzana w sposób nieobarczający stałym ciężarem jej wykona- minimum musi być ustawione odpowiednio nia innych osób i w ten sposób nie staje na przeszkodzie szczęściu innych osób. do wieku, z tego powodu, że w niższych kla- W późniejszym wieku w sposób szczególny zaznacza się potrzeba poczucia bycia po- sach trzeba ćwiczyć z każdą klasą osobno. trzebnym i potrzeba odkrycia na nowo sensu życia oraz posiadania takich momentów w (…) Stwierdzam na podstawie osobistych życiu, w których osoba starsza najlepiej się realizuje. obserwacji, że więcej tam chodzi zawsze o Na pewnym poziomie rozwoju osoby potrzeba samorealizacji zakłada, że człowiek musi skomplikowane gry, o pewne dodatki, które być tym, kim może się stać według swoich uzdolnień. Jeżeli człowiek chce pozostawać w wymagają większej pracy inteligencji. Je- zgodzie z samym sobą, musi kierować się wewnętrznym imperatywem aby wykonywać w żeli gra nie jest skomplikowana, to dziecko życiu to, do czego jest niejako powołany. jest znudzone. Dodatki komplikujące muszą Osoba, również w późniejszym wieku, która nie odkryła jeszcze swoich talentów lub być dodawane co rok, bo wtedy dziecko się obawia się wysiłku nie może osiągnąć szczęścia. Po odkryciu swojego miejsca w życiu bawi, gdy musi przyłożyć trochę swej inteli- można rozpocząć działanie, a następnie w wyniku tego działania wejść w posiadanie cze- gencji, gdy umie rozwiązać to, czego dotąd goś potrzebnego. Założenie jest takie, że najpierw trzeba być i odnaleźć siebie i trzeba nie umiało. zostać tym, kim może się zostać, potem można robić to, do czego jest się uzdolnionym, aby następnie móc otrzymać to, co jest potrzebne. Postępując w sposób odwrotny można A może przyjąć tu za miernik radość zgromadzić wiele dóbr, ale niekoniecznie uzyska się przez to szczęście. uczniów z wykonywanych ćwiczeń? Poszukiwanie szczęścia opiera się na podejmowaniu wysiłków, w przeciwnym razie może – A to ja bym panu na egzaminie udał pozostać uczucie niespełnienia, niezadowolenia i marazmu. Poszukiwanie szczęścia jest radość zupełnie łatwo. Co do indywiduali- często łatwiejsze właśnie w późniejszym wieku, ponieważ ma się często już za sobą etap zacji rozumiem, że żądanie jej szło bardzo wykonywania wielu działań z konieczności życiowej, a za to więcej czasu, aby odkryć na daleko. Moje powiedzenie nie było jednak nowo to, co bywało uśpione. żądaniem. Twierdziłem, że odszukanie ta- Podejmowanie wysiłków i wytyczanie nowych celów życiowych sprzyja zachowaniu i po- kiego miernika, aby mógł być stosowany w prawie kondycji umysłowej i fizycznej oraz zachowaniu i przedłużeniu pełnej samodzielno- szkole, byłoby wielkim zwycięstwem i wiel- ści (Tadeusz Niwiński, Ja, Te Ta Publishing, Łódź 1993, s. 228-230). kim problematem dla szkoły.(…) Wyrażałem Dlatego też warto w okresie późniejszego wieku zajmować się czymś, co sprawia ra- wolę, (…) żeby ów miernik był wynaleziony dość albo zacząć się uczyć czegoś na nowo. Podejmowanie dokształcania, nauka języków przez (…) dwie komisje Rady Naukowej Wy- obcych, nauka obsługi komputera, praca w ogrodzie, spędzanie wypoczynku w sposób chowania Fizycznego. Jedna miała pracować aktywny – przykładowo jazda na rowerze, spacerowanie czy pływanie, zwiedzanie no- nad minimum, druga nad miernikiem, może wych miejsc, majsterkowanie, rzeźbienie, a może nawet podjęcie próby wykonywania to – myślałem – da się razem załapać. Po- nowego zawodu w niepełnym wymiarze godzin, o którym się zawsze marzyło albo choć- wiedziałem sobie, że to jest dobre, co jest by przebywanie w gronie życzliwych osób, doradztwo dla osób młodszych i zagubio- trudne. (…) nych jest bardziej korzystne niż zamykanie się w domu i utrata marzeń. Dla osób, które Można pracować długo, ale trzeba praco- bardzo chcą czuć się potrzebne dobrym rozwiązaniem może być wolontariat i pomoc w wać ze szkołą, nie można pracować teore- tycznie; trzeba wiedzieć, do jakiego celu się pracach na rzecz społeczności lokalnej, jak i angażowanie się w sprawy społeczności w idzie i czego się chce. (…) sposób konstruktywny, wnoszący coś nowego. Przykładem tu może być angażowanie się Sądzę, że dobra metoda pracy i dobry na- w projekty obywatelskie służące poprawie stanu otoczenia. Jednym z piękniejszych zajęć uczyciel – to najlepsza propaganda wycho- może być również działalność w organizacjach, stowarzyszeniach czy partiach. Warto za- wania fizycznego. cząć od czegoś niewielkiego, aby się nie zniechęcić na początku i stopniowo przechodzić do rzeczy większych. Dziękuję za rozmowę Proszę Państwa, sytuacja Wam sprzyja. Pogłębiający się niż demograficzny oraz zmie- – Dziękuję niające się potrzeby gospodarki w nowych realiach stwarzają sytuację, w której osoby w późniejszym wieku będą niezbędne. Niektóre statystyki podają, że do roku 2030, czyli już za dziesięć lat, ubędzie nam około trzydzieści procent pracowników na rynku pracy, a Na podstawie: przemówienia na trzecim właśnie w Polsce sytuacja ma się przedstawiać najgorzej na tle Europy. Taki stan rzeczy posiedzeniu Rady Naukowej Wychowania będzie wymagał od nas wszystkich zaprzestania dyskryminacji na tle wiekowym na rynku Fizycznego (22 czerwca 1929); Pisma zbio- pracy, umożliwienia samorealizacji seniorom oraz otwarcia dla nich wszystkich dziś jesz- rowe t. IX s. 169 cze pozamykanych drzwi. 16 WSPOMNIENIA Kwartalnik Koszaliński

PRZEŻYCIA Z KAZACHSTANU (12) ROZDZIAŁ X produkty – postanowiła iść do Aleksiejew- nami jest. I na tym wiadomość o ojcu się DALSZE PRZEPROWADZKI ki, tak jak zawsze. Pani Pałkowa odmówiła urwała, korespondencja z domem też, bo W marcu1 przeprowadziłyśmy się do i nie poszła. Wszystko było jak zawsze. Po Niemcy parli do przodu. Nie wiadomo było mieszkania położonego pośrodku Tajlaku, skromnej kolacji, pomodliłyśmy się razem co z naszymi. Wiadomości o sytuacji nie gdzie kiedyś mieszkała rodzina białoruska i poszłyśmy spać. Noc była ciemna, prawie mieliśmy żadnych, głośnika2 nie było, ga- co się wyprowadziła i wyjechała. Był to czarna. Żadna z sióstr nie chciała spać z zety przychodziły raz w tygodniu, a i tak jeden duży pokój z sienią z boku. Pośrod- brzegu, bojąc się duchów (że schwycą). Ja po kazachsku. Tak, dla nas każdy dzień był ku pokoju był zbudowany piec z płytą. Od tez nie byłam bohaterką, ale jako najstar- taki sam. strony wejścia było palenisko pieca, a od sza nie pokazywałam tego po sobie. Dzień Na fermę krowią pojechała z rodzina mieszkania– płyty. Oba złączone wspólna był mocno pochmurny, szary. Gdy zapadł pani Pałkowa, a mama poszła znowu na ścianką. Mieszkanie to było czyste, nie zmierzch i nastąpiła noc to w mieszkaniu nowe mieszkanie. Tym razem był to pokój było w nim pluskiew ani pcheł czy kara- było ciemno jak w kałamarzu. Odwrócona biurowy (kantora). Było to dla nas tymcza- luchów. Teraz miałam swobodę, mogłam plecami od brzegu „łóżka” już zasypiałam, sowe mieszkanie na około dwa tygodnie. zamknąć drzwi na kłódkę i bawić się w gdy wtem słyszę głos pani Pałkowej skie- Potem był przegon3 krów z zimowego na pobliżu domu nawet gdy nie było mamy. rowany do mnie: letnie pastwisko przez Tajlak. Podjechały Ale za to spadł na mnie obowiązek nazbie- – Renia, to ty? Odpowiedziałam: nie, że pod biuro załadowane furmanki z dobyt- rania chrustu. Las był niedaleko, bo kilka leżę i śpię. kiem pani Pałkowej i Juralewiczów i Ka- kilometrów za Tajlakiem. Czasem szłam Więcej pani Pałkowa do mnie się nie zaszki w średnim wieku z dwoma chłopa- z mamą do lasu. Wtedy mama wiązała odzywała. Tymczasem po tym zapytaniu kami imieniem Suprhali i Rachmgali lat mocne, duże wiązki suchych gałęzi so- mrowie strachu przeleciało mi po plecach około 10–12, by zabrać nas razem. Poje- bie i mnie na plecy. Rąbanie drewna tez i całym ciele. Z pewnością jakiś duch – chaliśmy na fermę krowią. należało do mnie. Życie nasze, tak jak w pomyślałam sobie i zwinęłam się jak mo- zeszłym roku biegło zmiennym rytmem– głam najbardziej, kolanami dotykając cia- ROZDZIAŁ XI to dorywcza praca mamy w kołchozie, to ła. Ręką poprzez tę środkowo śpiącą sio- NA KROWIEJ FERMIE Aleksiejewka. Teraz już nie musiałam się strę uchwyciłam się koszulki tej od ściany Wyjechaliśmy przed obiadem, a że byki kiwać jak u Bajzy – spałam spokojnie przy siostry. Jak duch będzie mnie ciągnął ku idą wolno, więc o zmierzchu byliśmy na moich siostrach. Tylko w dzień brała nas sobie to i ich ze mną. Chciałam krzyczeć: miejscu. Dzień był piękny, zachód słońca tęsknota za mamą– żeby prędzej przyszła ratunku! – uciec do czyichś opiekuńczych malowniczy. Wysiedliśmy z wozu i chcieli- i była z nami. Spoglądałyśmy na drogę czy objęć, ale przecież wiedziałam i zdawa- śmy wejść do jedynego budynku jaki był czasem już nie idzie? łam sobie sprawę, że nie mam mamy ani w tej okolicy dokąd nas przywieziono, ale Jednego razu mama jakoś przechodziła taty, którzy by mnie obronili i przytulili. matki nam na razie zabroniły. Weszły same koło łaźni z której wyszedł wykąpany Ka- Byłam najstarsza i nie mogłam budzić tak z narzędziami jak: łopaty, miotły, wiader- zach Achtaj, który zachwiał się i upadł. smacznie śpiących sióstr! Nakryta szczel- ka itp., bo wpierw trzeba było oczyścić Mama podeszła do niego, uklękła i zbadała nie kołdrą z głową wsuniętą pod nią tak ziemię, bo tam kiedyś stało bydło. Dolne puls. Żyje!. Zaczęły się gromadzić bezrad- zasnęłam. Rano nie pamiętałam o zajściu obrzeże ścian i kąty tego pomieszczenia ne Kazaszki. Mama zawołała, by przynie- nocnym. Zaczęła się normalna krzątanina były zachlapane zeschłymi już odcho- siono jej od Najny ( bo u niej znajdowała poranna, ale pani Pałkowa pyta mnie, czy dami krowimi. Sprzątanie to długo nie się apteczka) naszatyjnyj spirt – amoniak. w nocy coś widziałam? – mówię, że nie– trwało. Kolejno pomagając jedna drugiej Znaleziono co potrzeba. Gdy podano ma- właśnie zasypiałam i jej pytanie mnie obu- pownoszono do środka nasze mienie jak: mie, to przytknęła do nosa watkę umoczo- dziło. Wtedy ona opowiada tak: worki, kuferki, tobołki itp. Te trzy rodziny ną w płynie. Po krótkiej chwili zemdlony – Przez okno (zaszklona rama) przeszła zamieszkały wspólnie w jednym pomiesz- kichnął raz i drugi i otworzył oczy. Ożył! biała postać kobieca i wtedy zrobiło się czeniu. Było to podłużne pomieszczenie Zgromadzone Kazaszki bardzo się urado- jaśniej w pokoju. Postać miała długie wło- bez żadnego okna w ścianie. Tylko na su- wały temu wskrzeszeniu i mamy osoba sy, bardzo szerokie rękawy, długą suknię ficie umieszczonym dość wysoko znajdo- urosła w ich oczach do roli cudotwórczyni. i przez ramię przerzucony od sukni bok wało się prostokątne, oszklone okienko na Już nigdzie nam niczego nie odmawiano. materiału (tak jak rysują świętych). Kiero- zawiasach, które dostarczało nam trochę Gdy mama poprosiła to chętnie pożycza- wała się ona do naszego posłania. Chociaż światła. Prawdziwy nasz dzień miał się za- no młynka (żaren) nawet do domu. nie byłam podobna do tej postaci, to jed- cząć nazajutrz. Według tamtego zwyczaju Latem rodzina Juralewiczów przejecha- nak pani Pałkowa chciała się upewnić czy dojenie krów odbywa się inaczej niż u nas. ła na fermę krowią, gdzie Marysia miała to ja. Zapytała mnie o to i gdy otrzymała Tak mówiła mama, a ona wiedziała, bo kie- pracować jako dojarka. Doiło się ręcznie. przecząca odpowiedź zaczęła odmawiać dyś miała swoje krowy. Udój był dwukrot- Ponieważ na to mieszkanie, które dotych- modlitwę – jak to powiedziała – „przeciwko ny. Rano około godziny 6–7 i po południu czas zajmowałyśmy miał się wprowadzić duchom”. Wówczas postać ta, która była między 14–15. Były cztery dojarki. Każda gospodarz, więc mama razem z panią już koło mnie, zawróciła i tak jak weszła dojarka dostała po 12 krów, a dla nas wy- Pałkową zamieszkały razem po Jurale- przez szybę, tak zniknęła za nią. Zrobiło padło ich 13 i to same najgorsze. Mały wiczach. Było to też samodzielne miesz- się znowu ciemno, prawie czarno – tak jak niedonoszony byczek wymagający więcej kanie, zbudowane na uboczu kołchozu. było poprzednio. Kto to mógł być? Ktoś z troski oraz krowa – maszyna olbrzymiego Miało jeden pokój i dwuwejściowa sień. tamtego świata, to na pewno! wzrostu i o strzykach4 na różne strony, Pani Pałkowa zajęła miejsce bliżej drzwi, Z domu dostałyśmy sześć paczek ogó- a także taka „narwana”, że przy dojeniu a my tą dalszą część pokoju. W tym domu łem. Przeważnie z żywnością trochę odzie- koniecznie musiała wylać mleko – później zdarzył się dziwny wypadek, co trudno ży. W jednym z listów zawiadomiono nas, już dała się spokojnie doić. Nic dziwne- wytłumaczyć. Oto opis tego wydarzenia. że ojciec żyje. Przysłał list na adres mamy go, mama była tą ostatnią dojarką, która Mama po rozmowie z panią Juralewiczową braci, bo przypuszczał (i słusznie), że z przystąpiła do pracy i dlatego zostały jej i Pałkową– ponieważ zakończyły się nasze nami może być różnie. Oni napisali co z te najtrudniejsze sztuki. Ale i z tym mama Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 WSPOMNIENIA 17 radziła sobie na równi z innymi dojarkami. ne szkielety ludzkie. Byłam sama, wokół ną polewkę, albo gryźć suchą. Kurt goto- Nie zostawała w tyle jak inne. Pierwsze 2–3 cisza i ten widok…U nas chowają dość wany z pełnego, nieodciągniętego mleka dni pracy, zanim poznało się cielaki (które głęboko, a oni byli lekko przykryci ziemią jest smaczniejszy i mniej kwaśny. Pierw- od jakiej krowy), a także ich usposobienie, (jakoś chyba pół metra). Nie byłam tam sze spróbowanie tego specjału było u Baj- to było zamieszanie! Trzeba wiedzieć, że długo, bo zrobiło mi się jakoś nieswojo i zy (również kumysu z bukłaka8). Rymszyk gdy się doi tamtejsze krowy to trzeba do zawróciłam. tak samo gotuje się długo na kiziaku, ale nich dostawiać cielaki ze dwa razy (żeby Teren, na którym obecnie zamieszkały- z twarożku słodkiego, zważonego. Ten jest krowa dała się całkowicie wydoić). Gdy śmy był równinno–pagórkowaty. Na pagór- pod koniec gotowania różowy, w smaku już dojarka orientuje się, że udój dobiega kach rosła dzika cebula, czosnek i szczaw. słodziutki, bardzo smaczny. Rymszuku nie końca, to wtedy dopuszcza się całkowicie Rwałyśmy i jadłyśmy do syta. Jeden taki przechowuje się na zimę, tylko je się po cielaka do krowy. Oczywiście, że przy do- pagór za naszym budynkiem w słońcu ugotowaniu. Zresztą długo on nie leży, bo jeniu jako pomoc przy dopuszczeniu cieląt prześlicznie błyszczał. Jakby był ubrany jest smaczny. Czasem było polecenie, by do krów musiałam mamie pomagać. Pod- w szatę z klejnotów. Wzroku nie mogłam z mleka państwowego robić kurt, więc na- czas udoju trudno było usłyszeć rozmowę, oderwać od tej „góry”. Ktoś chyba zażar- sze mamy na dachu lepiły dłonią ugniotki taki był wtedy hałas. Porykiwały wszystkie tował, a ja zrozumiałam to serio, że to i rozkładały do suszenia. Robiły to, gdy krowy stęsknione do swoich dzieci. Cielęta zaklęta góra. W wolny od pasienia czas był słoneczny dzień. Gdy nie było z nimi stały przy zagrodzie wewnątrz i każde wy- stopniowo przybliżałam się do wysokiego Kazaszki to podnosiły okienko w suficie i patrywało swojej matki mycząc żałośnie. pagórka. Nic się nie działo. Wreszcie przy- wrzucały na dół na pościeloną płachtę zle- Po wydojeniu każdej krowy zanosiło się szedł taki dzień, że stanęłam na szczy- pione bryłki kurtu nam – dzieciom. I tak mleko do miary. Przyjeżdżała furmanka z cie! Zwyciężyłam strach. Byłam nad nim zaczęliśmy się przyzwyczajać do nowego konwiami5 (bidony) na mleko. Odbierają- „górą”. A to, co się świeciło, to były szkieł- życia. Wszystko stopniowo stawało się cy udój od dojarek zapisywał u siebie ilość ka z potłuczonych naczyń, rozrzucone po znane, codzienne. wydojonego mleka. Zastrzeżeń żadnych całej górze. Ale czemu ich było aż tyle? W dość bliskiej odległości od budynku do naszej pracy nie było. Do matek nale- Woda tu nie miała dobrego smaku, była starsze już małżeństwo kazachskie posta- żało dojenie, a do starszych dzieci asysta lekko słona, nieprzyjemna do picia. Było wiło jurtę. Rano on wyganiał kilka klacz w charakterze pomocy i co czwarty dzień za to pod dostatkiem mleka, bo co dzień do pasania. Nie pisałabym o tym, tylko pasanie cieląt na stepie. Dobrze jak trafił mama dostawała po wiadrze. Z początku że jego żona czasem wołała mnie do sie- się dzień pochmurny, wtedy cielęta pasły mleko piłyśmy chętnie, później nam się bie i prosiła po kazachsku bym nawlekła się spokojnie i nie gizowały. Najgorzej było znudziło, więc kwaśniało i mama ku naszej igłę, bo ona wzrok już miała zniszczony. w dzień upalny! Co się wtedy człowiek radości gotowała kurt albo rymszyk. Za- Robiłam to chętnie, za co byłam często- naganiał za nimi, bo ukąszone boleśnie jadałyśmy się tymi przysmakami do woli. wana kumysem z bukłaka. Dawała tyle, przez bąka gnały przed siebie. Zgubić Nie każdy wie, co to kurt lub rymszyk. że zanosiłam jeszcze do domu. Lubiłam ich nie było wolno, więc się biegało i za- Na ugotowanie kurtu trzeba mieć dużo, cierpko–kwaśny smak sfermentowanego ganiało do stada. Jednego razu goniąc za mocno skwaśniałego mleka. Gotuje się mleka, które przyjemnie gasiło pragnie- cielakiem wbiegłam prawie na węża. Gad to na kiziuku (wolny ogień i nie przypala) nie. Od wypicia dwóch litrów miło kręciło leżał zwinięty w kłębek i błogo spał. Byłam bardzo długo, aż zacznie tworzyć się na się w głowie. od niego chyba o dwa kroki. Leżał nie ru- dnie kotła sypka masa ceglastego koloru. Pewnego dnia mama otworzyła kufer, szając się. Miał około metra długości. Miał Wówczas wylewa się serwatkę, a z masy w którym stały talerze z grubszej glinki jakieś tam „gryzmołki6” na grzbiecie, nie formuje ręcznie „ugniotki” i kładzie na (tylko pobielane od zewnętrznej strony) i znam się na tym. Na jego widok wolałam słońcu do wyschnięcia (na czymś podesła- zobaczyła, jak bez powodu, talerz pęka. bezpiecznie cofnąć się i nie zawierać bliż- nym). Jeszcze podczas gotowania miesza Usłyszawszy jego suchy trzask, powiedzia- szej znajomości. się od czasu do czasu drewniana łyżką, by ła do nas wszystkich: coś się stanie, talerz Innym razem znaleziono gada w mleku, nie przywarło do dna. Zewnętrzną stro- sam pękł! I rzeczywiście, w niedługim cza- w komórce, gdzie stały konwie z mlekiem ną drewnianej łyżki zbiera się smakowitą sie stało się całkiem niespodziewanie coś, w kotle pływał sobie wąż. Wydobyto gada, pianę, która do niej przywiera i… zlizuje, co zaważyło na naszym losie. Nie było w wyrzucono na dwór i pocięto na segmen- jak podczas gotowania konfitur. Ponieważ tym naszej winy, decyzje zapadły odgór- ty, które jak żywe przez jakiś czas się ru- słońce jest tam piekące7, wszystko prędko nie. Stalin nie doszedł do porozumienia w szały. Wiedziałam o całym zajściu, ale nie wysycha, zbiera się wyschniętą masę do Moskwie z polską władzą i to się na nas lubię patrzeć na takie rzeczy, więc tylko woreczka i jest na późniejszy czas – zimo- odbiło. Wydalono nas z fermy. (cdn.) słuchałam relacji od innych obserwatorów. wy. Można z niej gotować kwaśną, smacz- Irena Jaworska Podczas pasienia cieląt czasem moż- na było poleżeć na trawie i porozmyślać sobie nad swoim losem. Chociaż miałam skończonych osiem lat, to myślałam już 1 Marzec 1941 rok jak dorosła. Chciałam chodzić do szko- 2 Głośnik radiowęzłowy – głośnik z regulatorem natężenia dźwięku, zamknięty w obu- ły, uczyć się – a tu widoków żadnych. W dowie, wyposażony w przewód połączeniowy ze specjalną wtyczką. Służył do słuchania kołchozie była szkoła czteroklasowa, ale audycji radiowych rozpowszechnianych za pomocą radiofonii przewodowej. Przez użyt- w języku kazachskim – a ja przecież do kowników często nazywany kołchoźnikiem (od kołchoz) kazachskiej szkoły nie pójdę. Gdyby była 3 przemieszczenie chociaż ruska! Czytać też nie było czego. 4 u samic wielu ssaków: wyrostek wymienia z ujściem gruczołów mlecznych Po prostu nuda, nuda, nuda! 5 duże naczynie do przenoszenia i przechowywania płynów W wolne od pasienia dni bawiliśmy się 6 Prawdopodobnie to wąż żmija łąkowa – Vipera ursinii preferuje tereny trawiaste jak np. razem na dworze w co się dało. Zbierałam stepy, łąki czy nadbrzeża rzek. Ten gatunek Żmii spotykany jest w południowej Europie, po stepie wyschnięty kiziak na opał. Tak Azji Mniejszej (Turcja, stepowe obszary Kaukazu, Iran, wschodni Kazachstan). szukając kiziaka niespodziewanie znala- 7 złam się na cmentarzu kazachskim. Żad- 8 naczynie ze skóry zwierzęcej, w kształcie worka, służące do przewożenia w podróży nych pomników, nagrobków– tylko mogiłki lub transporcie handlowym wody, wina, mleka. Dawniej powszechnie używany przez wpadnięte do wewnątrz, a w nich widocz- ludy stepowe, od których przejęli je Słowianie. 18 HISTORIA POMORZA Kwartalnik Koszaliński

W labiryncie zawiłych interesów pomiędzy Pomorzem Zachodnim, Polską, Rzeszą niemiecką i Brandenburgią Po Bogusławie Wielkim: Jerzy I, Barnim XI i Filip I

W poprzednim wydaniu obserwowaliśmy polityce odgrywać istotniejszej roli. zwanym Związku Szmalkandzkim. Była to fiasko planów zjednoczeniowych Polski Ja- Przykładów niekonsekwencji i złej oceny opozycyjna organizacja państw skupiająca giellonów z Pomorzem Gryfitów, huśtawkę sytuacji politycznej w obustronnych rela- przeciwników cesarza, którzy porzucili kato- nastrojów elit obu państw. Zmieniały się ni- cjach też nie brakowało. Królowie polscy nie licyzm i przeszli na protestantyzm. W oby- czym w kalejdoskopie sytuacje i okoliczno- zauważali, że Pomorze Zachodnie jako kraj dwu tych wydarzeniach polscy Jagiellonowie ści, na skutek których Pomorze i Polska zbli- należący do Rzeszy (wcześniej też się to tej pomocy udzielali, jednak nie pomyśleli żały się do siebie lub oddawały, by w końcu zdarzało) wciąga Polskę w różnego rodzaju o wystawieniu Pomorzanom jakichkolwiek podążać przeciwstawnych kierunkach. Był konflikty, intrygi, przy czym angażowanie rachunków, choć groziły im poważne konse- to schyłek życia Bogusława X i początki pa- się w tego rodzaju przedsięwzięcia bez zde- kwencje – do czego jeszcze powrócimy. nowania jego następców. Bogusław był już finiowania swoich interesów nie przynosi Trafnej oceny postaw i zachowań książąt ociężałym i schorowanym władcą, który wo- żadnych zysków, przeciwnie naraża Polskę pomorskich dokonał historyk ze Szczecina lał korzystać z uciech życia, niż zdobywać się na kłopoty i straty. Nie było zatem celowe Bogdan Dopierała: „Wyrzekając się trwałych na większy wysiłek umysłowy i fizyczny. Ze włączanie się w przymierza antybrandenbur- związków z Rzeczpospolitą, zgermanizowani strony polskiej widoczne było odchodzenie skie, bez wyraźnej potrzeby, tylko dlatego, już zresztą od kilku pokoleń książęta zachod- od dotychczasowej polityki wobec Pomorza że o to prosili książęta pomorscy. niopomorscy nie mogli i nie chcieli zrozumieć, Zachodniego. Malało zainteresowanie przy- Powinno być też oczywiste, iż Pomorze i że następstwem takiej postawy musi być coraz szłością wzajemnych relacji, a po obu stro- Brandenburgia odkąd znalazły się w jednym pełniejsze wchodzenie Pomorza Zachodniego nach brakowało szerszego, pogłębionego związku państwowym, którego zwierzchni- w orbitę wpływów brandenbursko–pruskich. U spojrzenia, chłodnej kalkulacji i konsekwen- kiem był cesarz niemiecki, będą skazane na kresu tej drogi musiała leżeć utrata odrębności cji w działaniu na temat ducha i kształtu obo- szukanie wspólnego języka, bez uciekania politycznej i pełne wchłonięcie Pomorza Za- pólnych stosunków. się do wojny. Władcy Polski z jednej strony chodniego przez państwo pruskie” (…). zawierali często przymierza przeciwko Bran- „Zrywaniu związków politycznych z resz- Wraca sprawa lenna denburgii, z drugiej doradzali książętom po- tą ziem polskich towarzyszyło jednak rów- lęborsko–bytowskiego morskim małżeństwa z córkami elektorów. noczesne obumieranie naturalnych więzi Stosunki polsko–pomorskie zostały szero- Pomorzanie popadali w kłopoty, a Jagiello- gospodarczych, skierowanych od stuleci ze ko omówione na spotkaniu w Gdańsku przez nowie ratowali ich skórę, bez wystawiania Szczecina, Kołobrzegu i Słupska na południe króla Zygmunta Starego z księciem Jerzym, rachunku za pomoc i zabieganie o konkretne i wschód. Zanik wspomnianych więzi powo- następcą Bogusława X w 1526 roku. Pięć lat korzyści. Natomiast tam, gdzie trzeba było dował coraz silniejszą zależność gospodar- wcześniej (o czym poprzednio pisaliśmy) zająć zdecydowane stanowisko i postawić czą Pomorza Zachodniego od Brandenburgii, zmienił się status prawno–polityczny książąt się, krzyknąć gromkim głosem, wydawano ale pociągał za sobą także trwały upadek pomorskich, kiedy uzyskali godność książąt jedynie mysi pisk. wszystkich dziedzin i jego gospodarki. Za tę Rzeszy, a ich zwierzchnikiem został cesarz ślepotę nie można jednak winić samych tyl- Niemiec. Nadal jednak książęta pozostawali Krótki wzrok Polaków ko książąt Pomorza Zachodniego. Tak samo lennikami króla Polski z racji przynależności W 1525 roku ostatni wielki mistrz krzyża- bowiem, jak na dworze szczecińskim zniknę- ziemi lęborskiej i bytowskiej. Wtedy rozwią- cki Albrecht, krewny elektorów brandenbur- ło w Polsce całkowicie poczucie związków z zanie takie było zrozumiałe i uzasadnione, skich z rodziny Hohenzollernów, przyjąwszy Pomorzem Zachodnim, myśl polityczna ów- teraz już niekoniecznie. luteranizm przekształcił (po przegranej woj- czesnej Rzeczypospolitej, zafascynowanej Obecnie królowie z dynastii Jagiellonów nie z królem polskim Zygmuntem Starym) wizją bogactw Ukrainy, Białorusi i Inflantów. porzucili już plany rewindykacji ziem pia- dotychczasowe państwo zakonne w świe- Polska odeszła od tradycji Piastów i pierw- stowskich nad Odrą i Bałtykiem, dlatego ckie i złożył hołd władcy Polski na rynku kra- szych Jagiellonów. Nic tedy dziwnego, że z utrzymywanie związku lennego na obszarze kowskim. Po prawie 40 latach syn królewski pełną w zasadzie obojętnością przyjęła Pol- polsko–pomorskim nie miało już większego Zygmunt August wraz z senatem polskim ska koniec państwowej samodzielności Po- znaczenia. Tymczasem pod namową możno- dopuścił do współlenna z Prus książęcych morza Zachodniego i podział jego terytorium władców z Wielkopolski, jak i ze względów elektorską linię Hohenzollernów z Branden- między Brandenburgię i Szwecję1. sentymentalnych król Zygmunt Stary wydał burgii. Odpadła tym samym realna możli- obydwu synom Bogusława – Jerzemu i Barni- wość zjednoczenia Prus Książęcych z Polską Wróg główny mowi dokument lenny na ziemię bytowską i po wygaśnięciu rodziny Albrechta. Szybko okazało się, że w nowym związku lęborską. Okazało się, że wciąż żywotna była Zarysowało się wtedy niebezpieczeństwo państw Rzeszy nadzorowanym przez cesa- tradycja historyczna i program polityczny rozciągnięcia państwa Hohenzollernów (od rza wzajemne stosunki elektorów branden- Długosza i Łaskiego stawiający na ich po- środkowej Łaby po dolny bieg Niemna) roz- burskich i książąt pomorskich nie należały wrót do polskiej Macierzy. Werbalnie układ dzielonego u ujścia Wisły obszarem Pomorza do sielankowych. Co pewien czas odzywały z Gdańska potwierdził utrzymywanie więzi gdańskiego znajdującego się w granicach się między nimi pretensje do zwierzchnich lennej między królestwem Polski a Pomo- ówczesnej Rzeczypospolitej. Niestety tego praw nad Pomorzem Zachodnim. Okazało rzem Zachodnim do momentu wygaśnięcia zagrożenia nie dostrzegli wtedy polscy kró- się, że fakt złożenia hołdu cesarzowi przez dynastii Gryfitów. Z polskiego punktu widze- lowie i możnowładcy. Pomiędzy 1526 rokiem władców pomorskich nie załatwiał do końca nia taki mariaż był jednak co najmniej dziw- a 1552 nikt spośród książąt pomorskich nie sprawy podległości lennej. Problem powrócił ny i mało czytelny. Pozornie mógł sprzyjać złożył wizyty królom polskim (także odwrot- już po śmierci Bogusława X, kiedy elektor ociepleniu wzajemnych relacji, faktycznie nie). Wyjątkiem był pobyt księcia Barnima domagał się od księcia Jerzego, następcy jednak tej roli nie spełniał, gdyż był czymś XI w Gdańsku wspólnie z księciem Filipem, z Bogusława, złożenia mu hołdu. Stosunki nienaturalnym. Powód tego mógł być tylko którym współrządził Pomorzem Zachodnim. Marchii Brandenburskiej i Pomorza zaostrzy- jeden: względy sentymentalne, wielka sym- Obaj zabiegali o pomoc Zygmunta przed ły się i zapachniało wojną. patia jaką król darzył swoich siostrzeńców, gniewem cesarza Niemiec grożącego im Pomorzanie mieli poparcie części dworu tyle że tego rodzaju uczucia nie powinny w wojną. Chodziło o ich aktywny udział w tak cesarskiego i książąt Rzeszy, którym nie Dodatek Gazety Ziemskiej Nr 14, czerwiec 2020 HISTORIA POMORZA 19 podobał się nadmierny wzrost siły Branden- formy gospodarcze i podatkowe. Wpierw na- Szczecinie i innych pomorskich miastach. burgii i agresywna postawa elektorów. Ce- leżało uspokoić wysoką temperaturę sporu Przyszła pora na uporządkowanie spraw ro- sarz wahał się, nie stronił od kosztownych w rodzinie, zdobyć nowe źródła dochodów dzinnych. Barnim musiał dać dobry przykład. podarunków, przyjmowanych zresztą od dla skarbca książęcego, poskromić zapędy Zmarły książę Jerzy miał syna, który kształcił obydwu stron. Trzeba było zawrzeć nowe mieszczaństwa dążącego do zdobycia no- się w Palatynacie nadreńskim. Posłał do nie- porozumienie brandenbursko–pomorskie wych przywilejów i większej niezależności od go (do Heidelbergu) reprezentacyjny orszak w miejscowości Grimnitz, co nastąpiło 20 władzy państwowej. aby książę Filip już wzięty myśliwy, wspólnie sierpnia 1529 roku. Ustępstwa miały być polujący na zwierzę z cesarzem i monarcha- obopólne, głównie jednak obarczały stro- Spory w rodzinie mi Czech oraz Węgier powrócił na Pomorze nę pomorską. Elektor wyrzekł się roszczeń Książę Barnim wcześniej już krytyko- i wspólnie rządził z księciem Barnimem, co do podporządkowania Pomorza, uznał też wał zawarcie małżeństwa z córką elektora nastąpiło we wrześniu 1531 roku księstwo pomorskie za bezpośrednie lenno Małgorzatą jako sprzecznego z interesem cesarskie. Jednakże książęta pomorscy mu- księstwa pomorskiego. Nasilił też żądania Podział Księstwa sieli odtąd informować elektorów o takim podziału księstwa na dwie równe części rzą- Siedemnastolatek wspierany dyskretnie wydarzeniu z trzymiesięcznym wyprzedze- dzone suwerennie przez obydwu książąt, przez monarchów europejskich zaraz po po- niem. Książę Jerzy uznał też prawo elek- co samo w sobie osłabiało państwo. Na ra- wrocie żąda od stryja zwrotu zagarniętych torów do przejęcia władzy nad Pomorzem zie Jerzy nie godził się na takie rozwiązanie. kosztowności, podziału księstwa i pełnej w razie wymarcia bezpotomnego dynastii Cesarz nie zajmował stanowiska w tej kwe- władzy w oddanej mu części Pomorza, na Gryfitów. stii. Obaj bracia otrzymali od cesarza swoje co Barnim wyraża zgodę. Strony uzgadniają Nadmiernym, niepotrzebnym ustępstwem lenna. Dochodzi jednak do nieoczekiwanego nowy podział terytorialny, kwestie majątko- była też zgoda na używanie przez elektorów dramatycznego wydarzenia. Nagła choroba we, obliczają dochody, wspólne instytucje godła i tytułu księcia pomorskiego przez kładzie kres życiu Jerzego i wynosi na tron dla całego państwa. 28 października 1532 każdorazowego elektora. Wreszcie książę księcia Barnima – maj 1531 rok. Urzędnicy roku zostaje podpisana umowa na 8 lat z op- Jerzy obiecał spłacić część sum posagowych dworscy bardziej sprzyjający Barnimowi, po- cją na jej przedłużenie. w ratach pierwszej żony Bogusława (ojca), zwalają na zabór klejnotów i kosztowności W wyniku losowania Barnim otrzymał zie- potwierdzono też małżeństwo księżniczki rodowych. Rodzina zmarłego Jerzego nagłaś- mie na wschód od Odry, książę Filip – ziemie brandenburskiej Małgorzaty z księciem po- nia sprawę, domaga się wyjaśnień i zwrotu po zachodniej stronie Odry wraz z Rugią oraz zagarniętego mienia, które po części w ogóle majątki należące do wdowy po księciu Jerzym się gdzieś rozpłynęło. (Bardo, Grzymia, Trzebudzice, Dębogóra). Po paru miesiącach przychodzi na świat Wspólną własnością obu książąt były: uniwer- najmłodsza córka księcia Jerzego Georgia. sytet w Gryfii, cła w Wołogoszczy, Fundacja Rodzina książęca musi załatwić różne kwe- Kamieńska, prawo do połowów na Zalewie stie bieżące, stara się nie eksponować dzie- Odrzańskim. Kosztowności znajdujące w lących ją różnic i kłopotów. Georgia choruje klasztorach i kościołach podzielono na dwie psychicznie. Wychodzi za mąż mając już 32 części – miały dalej służyć praktykom religij- lata, a jej mężem został Stanisław Latalski nym. Podzielono również broń, armaty, sprzęt – starosta człuchowski. Jej córka Maria Anna wojskowy, drogie meble w zamkach, nawet Latalska poślubiła polskiego szlachcica An- dworzan. Archiwum miało być wspólne dla drzeja Czarnkowskiego. Węzły małżeńskie całego państwa. Obaj książęta stworzyli włas- członków dynastii Gryfitów z przedstawi- ne sądy nadworne w Wołogoszczy i Szczeci- cielami polskich możnowładców były wtedy nie, sejmy nadal miały się odbywać wspólnie. rzadkością, a z upływem czasu nie zdarzały Nie rozstrzygnięto wszystkich kwestii, w nie- się niemal wcale. których utrzymywały się rozbieżności3. Jedną z zasadniczych przeszkód stały się Książęta zgodzili się, że religią panującą od połowy XVI wieku względy religijne, od- będzie luteranizm. Losy religii katolickiej kąd na Pomorzu Zachodnim zwyciężyła re- były już przesądzone. Praktycznym wpro- formacja, a wyznanie katolickie stopniowo wadzeniem reformacji miał się zająć Jan Bu- stawało się religią prostego ludu – do czego genhagen, reformator, uczony, uczeń Lutra, nawiążemy później. Pod koniec życia księcia który zdobywał doświadczenia na tym polu Jerzego na Pomorzu odrodziło się zbójectwo, w Hamburgu i Lubece, czym zajmiemy się w napady i rabunki na szlakach handlowych i następnym wydaniu. Książę Filip po objęciu peryferiach większych miast. Na terenach władzy dotrzymał słowa i bardzo ograniczył nadgranicznych grasowali jak dawniej ry- rozdęte wydatki, wprowadził redukcję za- cerze – rabusie, różnej maści łupieżcy i trudnienia dworzan i urzędników. opryszkowie. Intratny proceder rabowania Pomyślną okolicznością było powtórne uprawiały cały rody szlacheckie i najmowani zamążpójście macochy księżnej Małgorza- Jerzy I bandyci, patrzyli przez palce biskupi, anga- ty, właścicielki dużych majątków – tak zwa- żowały się rody Manteufflów, Puttkamerów, ny majątek wdowi. Zrzekła się dużej części Ebersteinów, Golców. Bandy zbójeckie prze- posiadłości na rzecz pasierba, za co zresztą morskim Jerzym I. W odbiorze społecznym chodziły granice z Polską, Niemcami, miały otrzymała odszkodowanie. Stosunki stryja (części szlachty i mieszczaństwa) przewa- tam swoje agendy. Książę Barnim – trzeba z siostrzeńcem poprawiły się, choć na nie- żał pogląd że, były to zbyt duże ustępstwa mu to oddać – zyskał sprzymierzeńców w jednym polu trwała rywalizacja. Podzielono na rzecz lektora. Układ podlegał ratyfikacji Polsce, podejmował wspólne operacje, do- księstwo, utworzono wspólne instytucje, przez stany pomorskie (sejm pomorski), brze skoordynowane. Efekty przyszły wkrót- miała obowiązywać zasada jednolitej poli- co spowodowało wzrost nastrojów opozy- ce. Zbójnictwo pomorskie zostało zniszczone tyki w pewnych kwestiach. W praktyce by- cyjnych wobec władzy książęcej. Słabość w ciągu dwóch lat. Zrównano z ziemią lub wało różnie. dyplomacji pomorskiej, nadmierna ustępli- spalono siedziby band, a przywódców ści- Jerzy Rudzik wość wobec strony brandenburskiej była nano mieczem. Egzekucje odbywały się w Fot. Wikipedia faktem bezspornym2. Elektor miał posłuch w pewnych kręgach społeczności szlacheckiej i urzędników dworskich. Nie był też zainte- 1 B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 133-135, Wydawnictwo Poznańskie, resowany powiększeniem siły księstwa po- Poznań 1970. morskiego, reformami mogącymi wzmocnić 2 Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, Rozdział: Jerzy I, Barnim XI i Filip I, książęta organizm państwowy Pomorza Zachodniego. reformacji i odrodzenia, s. 199-200. Z kolei książę Jerzy chciał przeprowadzić re- 3 tamże, s. 207-210 20 KU PAMIĘCI Kwartalnik Koszaliński CZY MARZENIA SIĘ SPEŁNIĄ? Przed nami (jak co roku o tej porze) lato, właściciel przywiąże swojego psa do ogro- wakacje, urlopy, jednak zamiast radości tym dzenia schroniska dla bezdomnych zwierząt, razem jest niepewność. Czy będą one równie a nie do drzewa gdzieś w lesie. Niestety ta- beztroskie, wesołe, wspaniałe, jak te minio- kie przypadki w czasie wakacji nie należą do ne ? Czy rok 2020 na zawsze zapisze się w rzadkości. Bywa i tak, że psy są wyrzucane naszej pamięci, jako rok niepewności, nie- z jadących samochodów lub porzucane na zrealizowanych planów i niespełnionych ma- parkingach przez właścicieli. Co przeżywa rzeń o wyjazdach, podróżach, przygodach ? taki zwierzak i co się z nim dzieje możecie Mam nadzieję, że tak się nie stanie i mimo się drodzy Czytelnicy domyślać, ja oszczędzę trudnej sytuacji epidemiologicznej lato wszy- Wam opisów tych tragedii. Bo dla porzuco- scy spędzimy podobnie, jak zawsze. nego zwierzęcia jest to prawdziwa tragedia. Już teraz w Mielnie, z dnia na dzień, przy- Kończąc apeluję do wszystkich, by dbając bywa wczasowiczów, a w czerwcowy długi o własne zdrowie i komfortowy wypoczynek weekend naszą gminę odwiedzili liczni go- necznych, spotykać się w większych gronach zadbali o swoje zwierzaki i nie zapominali ście zażywając upragnionego wypoczynku osób bliskich i znajomych. Oby tylko nam to o „naszych braciach mniejszych”, jak ma- na łonie przyrody. Jak będzie dalej – zoba- wszystko pomogło, wyszło na zdrowie, oby… wiał o zwierzętach św. Franciszek z Asyżu. czymy, trudno przewidzieć jaka będzie sy- Jednak, jak będzie – tego nie wie nikt. A jeżeli ktoś spotka na swojej drodze jakieś tuacja czy zachorowań będzie więcej, czy Tymczasem wiele osób już się pakuje i porzucone, zagubione zwierzę, niech nie mniej niż dotychczas. Tereny do wypoczyn- szykuje do wyjazdu i tu pojawia się zupeł- przejdzie obok niego obojętne. Jeżeli sam ku mamy wspaniałe, wiele osób w tym roku nie inny, znany od lat problem: co zrobić z nie może się nim zająć to przynajmniej zaplanowało spędzić letni czas właśnie nad naszym psem, kotem lub innym domowym niech powiadomi o tym fakcie odpowiednie Bałtykiem. Być może ilość turystów i wcza- zwierzakiem. Wyjścia z tej sytuacji są różne. służby. Na terenie gminy Mielno najlepiej sowiczów, którzy odwiedzą naszą gminę w Jedni zostawiają swojego pupilka pod opie- zadzwonić do Straży Miejskiej, tel. 94 348 tym szczególnym czasie, będzie podobna do ką krewnych lub sąsiadów, inni oddają do 09 11. Pamiętajmy że „ratując jedno zwie- tej z ubiegłego roku, a może nawet będzie specjalnych hoteli, co jednak sporo kosztu- rzę nie zmienimy świata, ale dla tego zwie- większa ? Dużo zapewne będzie zależało od je, niektórzy zabierają swojego ulubieńca z rzęcia zmieni się cały świat”. pogody, bo jedno jest pewne: mamy dość sobą. Gorzej, jeśli zwierzę nie jest szczegól- Kończąc, życzę wszystkim naszym Goś- siedzenia w domu! Chcemy się wreszcie wy- nie lubiane, znudziło się lub jest stare. Takie ciom miłego, szczęśliwego pobytu i do zoba- rwać na wolność, na świeże powietrze. Chce- zwierzęta są nierzadko po prostu porzucane czenia za rok. my zażywać ruchu, kąpieli wodnych i sło- i można powiedzieć, że „jest nieźle”, jeżeli Hilary Kubsch Odszedł prof. dr hab. Michał Białko (1929-2020)

Prof. dr hab. Michał Białko urodził się w całym kraju. Był autorem i współautorem prezesem, Koszalińskiego Towarzystwa Na- w 1929 r. w Baranowiczach. Był absol- ponad 200 artykułów naukowych, z czego ukowego. Za długoletnią pracę dydaktyczną wentem Wydziału Łączności Politechniki część została opublikowana na i naukową otrzymał medale, odznaczenia Gdańskiej (1955). Doktorat forum międzynarodowym, dzie- państwowe, w tym Krzyż Komandorski Orde- i habilitację z elektroniki więciu książek, czterech skryp- ru Odrodzenia Polski (2005) i kilkanaście na- obronił w Politechnice War- tów i siedmiu patentów. Wypro- gród resortowych i uczelnianych. W grudniu szawskiej (1961 i 1967). Ty- mował 27 doktorów nauk. 2018 r. przeszedł na emeryturę. tuł profesora nadzwyczajne- Równoległą do pracy naukowej – Poświęciłem się pracy naukowej i dydakty- go uzyskał w 1972 r., a profe- pracę dydaktyczną rozpoczął w ce – powiedział kilka lat temu na łamach pisma sora zwyczajnego – w 1977 r. 1953 r. w Politechnice Gdańskiej. „Miasto”. – Wielką satysfakcję zawodową spra- W latach 1982-1984 odbył dwu- wiło mi wypromowanie sporej grupy doktorów, W latach 1953-2008 był pra- letni staż w USA. W Politechnice którzy dzisiaj już są profesorami. Cieszę się, że cownikiem Wydziału Elektro- Koszalińskiej prowadzi wykłady mam tak liczną rodzinę naukową. niki Politechniki Gdańskiej (od z podstaw sztucznej inteligencji, Zmarł 1 lipca 2020 r. Miał 91 lat. stanowiska asystenta do tytułu hybrydowych systemów ekspertowych i in- (mg) profesora zwyczajnego). Od 1997 r. był pro- teligencji obliczeniowej. Fot. Adam Paczkowski/Politechnika fesorem na Wydziale Elektroniki i Informaty- Był założycielem, a w latach 1997-2003 Koszalińska ki Politechniki Koszalińskiej (Katedra Inżynie- rii Komputerowej). W 1986 r. został wybrany na członka korespondencyjnego Polskiej Akademii Nauk, a od 1998 r. był członkiem rzeczywistym PAN. Doc- tor Honoris Causa Institut National Polytechni- que de Toulouse (1995), Politechniki Gdańskiej (2008) i Politechniki Koszalińskiej (2012). W latach 50. XX w. opublikował pierwsze w kraju prace naukowe w zakresie miernictwa parametrów tranzystorów i projektowania układów tranzystorowych ze sprzężeniem zwrotnym (praca doktorska). Opracował i opublikował pierwsze w kraju prace z zakresu liniowych układów mikroelektronicznych (artykuły krajowe i zagraniczne). Był pierwszym w Polsce autorem publikacji dotyczących syntezy liniowych układów scalonych i filtrów aktywnych. Te pionierskie książki posłużyły do edukacji elektroników