Fundacja Kościuszkowska Kosciuszko Foundation
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
FUNDACJA KośCIUSZKOWSKA Amerykańskie Centrum Kultury Polskiej THE KOSCIUSZKO FOUNDATION The American Center of Polish Culture Założona w 1925 roku Fundacja Kościuszkowska ma na celu Founded in 1925, the Kosciuszko pogłębianie więzi między Foundation promotes closer ties Polską i Stanami Zjednoczonymi between Poland and the United poprzez programy edukacyjne States through educational, oraz wymianę kulturalno-naukową. scientific and cultural exchanges. Na stypendia i granty dla polskich It awards up to $1 million annually i amerykańskich studentów, in fellowships and grants to graduate naukowców, profesjonalistów students, scholars, scientists, i artystów oraz promocję kultury professionals, and artists, and polskiej w Ameryce, Fundacja promotes Polish culture in America. przeznacza około 1 miliona dolarów The Foundation has awarded rocznie. Przyznając stypendia scholarships and provided a forum stwarza pole do działalności dla to Poles who have changed history. tych Polaków, którzy mogą mieć wpływ na bieg historii. KILIM POLSKICH HERBÓW, ręcznie KILIM OF POLISH COATS OF ARMS, from the wykonany, przedstawiający historię herbów Kosciuszko Foundation Collection. Hand woven by wybranych polskich miast. Prezentowany w atelier Grot, the kilim, depicting the heraldic crests polskim pawilonie podczas Targów Światowych of the Polish cities and kings, once hung in the Polish w 1939 r. Podarowany Fundacji w 1956 r. przez Pavilion at the 1939 World’s Fair. It was donated Helen Paryski-Rosiński, upamiętniający jej ojca to the Foundation in 1956 by Mrs. Helen Paryski- Antoniego Paryskiego. Rosinski, in memory of her father, Antoni Paryski. Mizwa później wspominał związane z tym Początki, przedsięwzięciem trudności „żadne proces edukacji ze znanych mi reguł ekonomii, finansów i bankowości wraz ze wszystkim i kształtowanie tym czego w tych dziedzinach sam uczyłem nie przygotowały mnie do roli się wizji pozyskiwacza potencjalnych darczyńców, którzy za podarowane środki finansowe STEFANA mogli się spodziewać jedynie wdzięczności oraz zapewnienia, że ich pieniądze mogą MIERZWY pomóc młodym, nie znanym im ludziom.” Mając Stephen Szczepan Mierzwa urodził się 12. listopada pełną świadomość trudności, które na niego czekały Mizwa w 1892 roku, w skromnej chłopskiej rodzinie, podjął się tego zadania. Rozpoczął od zakupienia w polskiej wsi Rakszawa pod zaborem austriacko- maszyny do pisania (marki Corona) węgierskim. Już jako 12-letni chłopiec podziwiał i dwoma palcami z uporem wystukiwał Tadeusza Kościuszkę, za postawę w obronie spraw listy apelujące o dotacje na stworzenie chłopskich oraz za to, że „z narażeniem życia angażował Polsko-Amerykańskiego Komitetu się w niepodległościową walkę w Ameryce”. W 1910 Stypendialnego. Pierwsza roku Mierzwa mając zaledwie 17 lat opuścił Polskę dotacja to 5 dolarów, ale na pokładzie niemieckiego parowca, SS Princess Irene. z czasem Amerykanie polskiego Drogę do Ameryki pokonał na pokładzie ogólnym, śpiąc pochodzenia przekonali się do na sienniku. Po odprawie na Ellis Island, bez znajomości uczestnictwa w tym przedsięwzięciu. języka udał się do Northampton w stanie Massachusetts Po pierwszej wojnie światowej, po odzyskaniu przez gdzie polscy emigranci, znajomi rodziców, pomogli mu Polskę niepodległości, Władysław Wróblewski, znaleźć pierwszą pracę. Od przyjazdu do Ameryki nazywa premier rządu tymczasowego i były wykładowca się już Stephen Mizwa i pracuje w ciągu dnia zbijając prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim został drewniane skrzynki, zmywając naczynia, obierając wysłany do Waszyngtonu w roli przedstawiciela ziemniaki w jadłodajniach, nocami ucząc się języka Polski w Stanach Zjednoczonych. Mizwa doceniając angielskiego, aby później móc podjąć studia. Wkrótce szacunek jakim cieszył się Władysław Wróblewski, wytrwałość w nauce zapewniła mu stypendium na studia poprosił go o objęcie funkcji Prezesa Komitetu w Amherst College. W kilka lat Stypendialnego. później zdobywa tytuł magistra ekonomii na Uniwersytecie W celu wzbudzenia pełnego zaufania dla swojego Harvarda. W 1922 roku przedsięwzięcia oraz udowodnienia, że jest ono otrzymuje pozycję wykładowcy w istocie wspólną inicjatywą polsko-amerykańską, ekonomii w Drake University. Mizwa nakłonił dr. MacCraken oraz zamożnego amerykańskiego przedsiębiorcę Samuela Ucząc w Drake, Mizwa natknął Vauclain (Prezesa firmy się na artykuł rektora Vassar Boldwin Locomotive Works) College dr. Henry Noble do przyjęcia pozycji MacCraken, w którym tenże dr Henry Noble McCracken Autor Bernard Tadeusz wiceprezesów Komitetu. po powrocie z Europy dzielił się Frydrysiak Vauclain sprzedawał Polsce pozytywnymi obserwacjami lokomotywy w czasie kiedy na temat środowiska akademickiego Uniwersytetu premierem Polski był Ignacy Jagiellońskiego. Mizwa wkrótce nawiązał kontakt Jan Paderewski. z dr. MacCraken i już wspólnie podjęli się projektu utworzenia programu wymiany kulturalno-naukowej z Polską, a przede wszystkim rozpoczęcia gromadzenia środków finansowych na stypendia dla Polaków. Mizwa later recalled: “All the principles of Economics, How it all began: Money and Banking courses that I was teaching did not tell me how to ask people for money for which The education they would not receive anything in return – except a and vision of promise that their donations would help some young people that they did not know.” Yet Mizwa did just STEPHEN MIZWA that. He bought a Corona portable typewriter and used two fingers to peck out letters asking for money Szczepan Mierzwa to start the Polish-American Scholarship Committee. was born to a peasant The first donation was $5, and soon Polish-Americans family on Nov. 12, 1892 began contributing to the fund. in Rakszawa, a Polish village occupied by Poland regained its independence after World War I Austria-Hungary. At and Władysław Wróblewski, a former Jagiellonian age 12, he heard about University law professor and Prime Minister of Tadeusz Kosciuszko Poland’s interim democratic government was sent who championed to Washington D.C. as Poland’s representative. peasants rights and “stuck Wróblewski was respected among Poles, so Mizwa his neck out when there asked him to become President of the scholarship was fighting in a big committee. country called Ameryka.” Młody Mizwa In 1910, the 17-year-old Mizwa as a young man To inspire confidence Mierzwa boarded a in his endeavor and German steamship, the SS Princess prove that it was a Irene and slept on a bunk of old true American- straw in steerage. Without speaking Polish committee, English, he disembarked at Ellis The SS Princess Irene Mizwa convinced Island and headed for Northampton, Dr. MacCracken Mass., where Polish immigrants helped him find and an industrialist, work. Americans knew him as Stephen Mizwa, Samuel Vauclain, and he made wooden boxes, peeled potatoes, President of Baldwin Samuel Vauclain and washed dishes, while studying at night. He Locomotive Works, to serve earned a scholarship to Amherst College and later as vice-chairs. Vauclain had sold locomotives to Poland completed a master’s degree at Harvard University. when Ignacy Jan Paderewski was Prime Minister. In 1922, Mizwa was named associate professor of economics at Drake University. While teaching at Drake, Mizwa read an article by the President of S. Mizwa i artysta W. T. Benda Vassar College, Dr. Henry Noble ze swym obrazem, MacCraken, who returned from Jadwiga, Królowa Europe and praised Krakow’s Polski Jagiellonian University. Mizwa S. Mizwa and visited MacCracken and they artist W.T.Benda discussed setting up a cultural with his painting Jadwiga Queen of exchange program between Poland Poland and the United States, and raising money for scholarships. York, Willisa H. Booth (który za Żywy Pomnik promowanie Polski w środowisku amerykańskich przemysłowców Tadeusza i biznesmenów został odznaczony Kościuszki przez rząd polski medalem Polonia Restituta) oraz pułkownika Cedrica Pomysł Mizwy zaczynał się E. Fauntleroy, który dowodził sprawdzać i odnosić sukcesy. szwadronem sił powietrznych im. Na początek 21 polskich Kościuszki w wojnie z bolszewikami emigrantów zgromadziło w 1920 roku. Udało mu się również fundusze na opłacenie przekonać polski konsulat w Nowym studiów 9 polskim studentom Jorku, mieszczący się w tym czasie na Uniwersytecie Harvarda, przy 57. ulicy i Trzeciej Aleji, aby Yale i Columbia, a także udostępnił w swym budynku KościuszKO W WEST POINT KOSCIUSZKO AT WEST POINT na sfinansowanie pobytu Autor Bolesław Jan Czedekowski pomieszczenie na biuro Fundacji. amerykańskiego profesora na Olej na płótnie. Podarowany Fundacji przez artystę w 1947 r. Uniwersytecie Jagiellońskim. Zachęcony takim obrotem spraw Mizwa zrezygnował ze studiów doktoranckich na Harvardzie i porzucił pracę wykładowcy uniwersyteckiego po to, aby całkowicie skoncentrować się na swojej misji. W obliczu nadchodzącej rocznicy 150-lecia przyjazdu Kościuszki do Ameryki Mizwa postanowił ufundować Kościuszce „żywy pomnik”, którym miała być Fundacja Pierwsze grupa The first group polskich naukowców of Kosciuszko dysponująca funduszem pochodzącym z darowizn. przybyła do USA Foundation exchange O pomoc w utworzeniu funduszu zwrócił się do 40 w 1926 r. w ramach scholars from Poland polskich gazet, 800 duchownych oraz do wielu polsko- programu wymiany arrived in 1926. amerykańskich organizacji. Utworzony „fundusz miałby naukowej. pomagać następnym generacjom odrodzonej Polski w studiach w Ameryce oraz w przekazywaniu wiedzy W 1925 roku Fundacja została oficjalnie zarejestrowana o kraju, o którego wolność walczył Kościuszko.” Taki w stanie Nowy York jako korporacja