DOCSLIB.ORG

Ahmet Hamdi Tanpinar'in Eserlerinde Geçen Edebiyat

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Ahmet Hamdi Tanpinar'in Eserlerinde Geçen Edebiyat T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI YENİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ AHMET HAMDİ TANPINAR’IN ESERLERİNDE GEÇEN EDEBİYAT TERİMLERİ VE KAVRAMLARI Megumi Machi 2501040699 Tez Danışmanı Prof. Dr. Kâzım YETİŞ İSTANBUL 2008 ii AHMET HAMDİ TANPINAR’IN ESERLERİNDE GEÇEN EDEBİYAT TERİMLERİ VE KAVRAMLARI Megumi MACHİ ÖZ Bu çalışmada Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserlerinde geçen edebiyat terimleri ve kavramları ele alınmıştır. Konu, bu yazarın bütün eserlerinde geçen edebî terimlerin tespiti ve sözlüğün hazırlanmasıdır. Taradığımız edebî terimleri yazarın hangi eserlerinde nasıl kullandığını tespit etmek için eserin adı ve sayfa numaraları ile beraber bir veya duruma göre iki örnek alındı ve kullanılan diğer yerleri, sayfa numaraları eklendi. Bu çerçevede, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bütün eserlerini inceleyerek, Türk edebiyatının, özellikle edebiyat tarihi, edebî tenkit, roman, deneme ve şiir gibi edebî türün her alanında eser kaleme alan yazarın, edebiyat terimlerini nasıl kullandığını örneklerle ortaya çıkarılmıştır. ABSTRACT This study focuses on the literary terms and expressions used in the works of Ahmet Hamdi Tanpınar. The main subject is to determine the literary terms and to prepare a vocabulary. In order to introduce the utilization of the literary terms by the author, these terms, cited with the source of the literary work and the related page numbers, are sampled – for multiple times according to circumstances. In this context, all of the literary works of Ahmet Hamdi Tanpınar, who had managed to create works of art in multiple fields of Turkish Literature, such as history of literature, literary critic, novel writing, essay and poem writing, is analyzed and his utilization of literary terms is introduced by examples. iii ÖNSÖZ Ahmet Hamdi Tanpınar, Türk edebiyatının önemli şahsiyetlerinden biridir. Edebiyat tarihçisi, münekkidi, romancı, hikâyeci, deneme ve tiyatro yazarı ve şair kimliğine sahip olan yazar, tabiî olarak hemen hemen bütün eserlerinde edebiyat ile ilgili terimler ve kavramları kullanmıştır. Biz, yazarın eserlerinde kullandığı edebî terimleri ve kavramları tespit etmeye çalıştık. Bu çalışma, esas itibarıyla, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserlerinde, edebiyatla ilgili terim ve kavramlarını hangi eserlerinde nasıl kullandığını tespit etmeye ve sözlük hazırlamaya dayanmaktadır. Tezimiz sekiz bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümümüzde genel olarak edebiyat terimleri ele alınmıştır. İkinci bölümde halk edebiyatı terimleri, üçüncü bölümde edebî devirler, akımlar, dördüncü bölümde şiir terimleri, beşinci bölümde roman terimleri, altıncı bölümde nesir terimleri, yedinci bölümde tiyatro ve sinema terimleri olarak yazarın bütün eserlerinde bulunan edebiyat terimlerini değerlendirdik. Sekizinci bölümde ise Ahmet Hamdi Tanpınar’ın edebî sanatlara bakışı ve onları kullanış sıklığı başlığı altında değerlendirme yaptık. Burada terimlerin ayrılmasında bazı tereddütler yaşadık. Birinci bölümde genel anlamdaki terimleri söz konusu ettik. Halk edebiyatı daha özel bir alan idi. Edebî devirler ve akımlarla şiiri, romanı da içine alan ama başlı başına alınması anlamayı kolaylaştıran bir tasniftir. Esasen ilim tasniftir. Bizim bu tasniften maksadımız da anlamayı kolaylaştırmaktır. Şiir ve nesir terimleri elbette kolay anlaşılan bir gruplandırmadır. Romana özel bölüm açmamız bu konudaki kavram ve terimlerin bolluğudur. Üstelik romanın artık bütünüyle edebiyat demek gibi bir anlayışa doğru gidilmektedir. Tiyatro ve sinema terimlerine de ayrıca yer vermek istedik. Çıkardığımız her edebî terimin anlamını vererek o terimle ilgili en az birer örnek gösterdik. Ve o terimin geçtiği eserin adı ve sayfa numaralarını neşir iv tarihlerine göre kaydettik. Eser adlarını kısaltma şeklinde gösterdik. Kısaltmalarımız ve taradığımız eserleri ayrıca kısaltma listesinde sıraladık. Örneklerin seçiminde izlediğimiz yol, örnekler arasından en güzel kullanılmış olanı bulup ortaya çıkarmaktır. Bir terimden bir tane örnek bulduğumuzda tabiatıyla onu aldık. Çalışma sırasında en belirgin sıkıntı, bazı kelimelerin edebiyat terimi olup olmadıkları konusunda yaşanmıştır. Kullanılma alanı çok geniş olan “sanat” ya da “şaheser” gibi kelimeleri, edebiyatla alâkalı olarak kullanıldığı takdirde buraya aldık. Çalışmamız, bu sekiz bölümün ardından, elde edilen bilgilerin ve yapılan tespitlerin değerlendirildiği “Sonuç” bölümü, “Kaynakça” ve “Terim – Kavramlar Dizini” kısmı ile sonuçlanmaktadır. Çalışmanın tüm aşamalarında bilgisi ve hoşgörüsü ile desteğini hiçbir zaman esirgemeyen danışman hocam, Prof. Dr. Kâzım Yetiş’e; terimlere anlam verme aşamasında bana yardım eden arkadaşım Seçil Topak’a buradan teşekkür diyorum. Megumi MACHİ 2008 v İÇİNDEKİLER ÖZ (ABSTRACT) ............................................................................... iii ÖNSÖZ ............................................................................................... iv İÇİNDEKİLER ................................................................................... vi KISALTMALAR ................................................................................ vii GİRİŞ .................................................................................................. 1 I. BÖLÜM: EDEBİYAT TERİMLERİ .............................................. 3 II. BÖLÜM: HALK EDEBİYATI TERİMLERİ ............................... 63 III. BÖLÜM: EDEBÎ DEVİRLER, AKIMLAR ................................ 78 IV. BÖLÜM: ŞİİR TERİMLERİ ....................................................... 94 V. BÖLÜM: ROMAN TERİMLERİ ..................................................137 VI. BÖLÜM: NESİR TERİMLERİ ....................................................150 VII. BÖLÜM: TİYATRO VE SİNEMA TERİMLERİ...................... 160 VIII. BÖLÜM: AHMET HAMDİ TANPINAR’IN EDEBÎ SANATLARA BAKIŞI VE ONLARI KULLANIŞ SIKLIĞI............ 175 SONUÇ .............................................................................................. 180 KAYNAKÇA ..................................................................................... 183 TERİM - KAVRAMLAR DİZİNİ...................................................... 185 vi KISALTMALAR ADŞS Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü a.g.e Adı Geçen Eser ATDETS Ansiklopedik Türk Dili ve Edebiyatı Terimleri Sözlüğü bk. Bakınız bs. Baskı BŞ Beş Şehir c. Cilt DLT Dictionary of Literary Terms & Literary Theory DİA Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi ED Edebiyat Dersleri EÜM Edebiyat Üzerine Makaleler FONO Fono Fransızca Büyük Sözlük Hi Hikâyeler Hu Huzur MB Mahur Beste MBTS Misalli Büyük Türkçe Sözlük MS Mücevherlerin Sırrı OATET XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi OT Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat RS Roman Sanatı 1 s. Sayfa SAE Saatleri Ayarlama Enstitüsü SD Sahnenin Dışındakiler Ş Bütün Şiirleri TB Tanpınar’la Başbaşa TDEA Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi TDK Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük THES Türk Halk Edebiyatı Sözlüğü TM Tanpınar’ın Mektupları YK Yahya Kemal YG Yaşadığım Gibi vii GİRİŞ Edebiyat, duygu, düşünce ve hayallerin okuyucuda heyecan, hayranlık ve estetik zevk uyandıracak şekilde sözle ifade edilmesi sanatıdır.1Edebiyatın diğer manası ise teorik meseleleri ele alan bilim alanıdır. Terim kelimesi “ilim ve sanat kollarında kullanılan, bunların müfredatına ve disiplinine tabi bulunan ve belirli bir kavramın, nesnenin, olayın veya durumun karşılığı”2 olarak tanımlanabilir. O halde edebiyat terimlerine edebiyat sahasında sınırlı şekilde kullanılan kelimeler denebilir. Türk edebiyatı, başlangıçtan günümüze çeşitli devrelerden geçmiş, birçok alanda diğer ülkelerin dil ve edebiyatları ile yakın ilişkide bulunmuştur. Bu süreçte çok sayıda kelime ve kavram (türler, devirler, akımlar, ...) ortaya çıkmıştır. İslamiyeti kabulünden sonra Arap ve İran tesirinde kalmış, aruz vezni başta olmak üzere şiir şekilleri ve şiir sanatları da Türk edebiyatına girmiştir. Bunları ifade etmek için terimlerin çoğu tabiatıyla Arapça’dan alınmıştır. İslâm medeniyeti içinde bulunması, Arapça’nın ilim dili olması bu sonucu doğurmuştur. Arapça’nın uzun yıllar hâkimiyetini sürdürmesi yüzünden, terimler “edebiyat” kelimesinde görüldüğü gibi Arapça kaidelere göre yapılmıştır. Batı medeniyeti çerçevesine girmesinin hızlandığı Tanzimat döneminden itibaren Avrupa ülkelerinden, özellikle Fransız edebiyatının tesiriyle Türk edebiyatına yeni kavramlar, yeni edebi türler ve yeni sanat akımları girmiş ve yeni terimlere ihtiyaç duyulmuştur. Türkçülük ve Türkçecilik cereyanının doğuşu ile bunu takip eden yıllarda dilin sadeleşmesi yanında terimlerinde Türkçeleştirilmesi yoluna gidilmiştir. 1 “Edebiyat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, 1994, c.10, s.395 2 “Terim”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul, Dergah Yayınları, 1998, c.8, s.322 1 Ahmet Hamdi Tanpınar, Türk edebiyatında önemli şahsiyetlerin arasındadır. Onun yetiştiği ve eserlerini verdiği dönemler düşünüldüğünde önemi daha da artacaktır: Eski ile yeninin arasında kalarak “Mazi daima mevcuttur. Kendimiz olarak yaşayabilmek için, onunla her an hesaplaşmaya ve anlaşmaya mecburuz.”3 diyen yazarın üslubuna da bu fikri yansımıştır. Edebiyat terimi açısından baktığımızda da bu durum özellikle XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi ve diğer edebiyat ile ilgili makaleleri için geçerlidir. Tanpınar eski şiirin etkisini hocasından aldığını şöyle anlatmaktadır: “Yahya Kemal’in derslerinden ayrıca eski şiirlerin lezzetini tattım. (...) Yahya Kemal’in üzerimdeki asıl tesiri şiirlerindeki mükemmeliyet fikri ile dil güzelliğidir.”4 Ayrıca Tanpınar kendisinde asıl tesirin
Load more

Recommended publications
  • Örneklerin Kaynakları
    TÜRKÇE SÖZLÜK’TEKĐ ÖRNEKLERĐN KAYNAKLARI Abbas Sayar Eflâtun Cem Güney Abdülhak Hamit Tarhan Elif Şafak Abdülhak Şinasi Hisar Emine Işınsu Abidin Dino Erzurumlu Emrah Adalet Ağaoğlu Enderunlu Vasıf Ahmet Altan Enis Behiç Koryürek Ahmet Cemal Ercüment Ekrem Talu Ahmet Hamdi Tanpınar Erhan Bener Ahmet Haşim Erzurumlu Emrah Ahmet Hikmet Müftüoğlu Esat Mahmut Karakurt Ahmet Kabaklı Etem Đzzet Benice Ahmet Kutsi Tecer Evliya Çelebi Ahmet Midhat Fahir Đz Ahmet Muhip Dranas Fahri Celâlettin Ahmet Rasim Falih Rıfkı Atay Ahmet Ümit Faruk Nafiz Çamlıbel Aka Gündüz Fazıl Hüsnü Dağlarca Ali Naci Karacan Feridun Fazıl Tülbentçi Anayasa Fikret Otyam Anonim şiir Fuat Köprülü Arif Nihat Asya Fuzuli Asaf Halet Çelebi Gevheri Âşık Ali Đzzet Özkan Haldun Taner Âşık Ömer Halide Edip Adıvar Âşık Veysel Halikarnas Balıkçısı Atai Halit Fahri Ozansoy Atatürk Halit Ziya Uşaklıgil Attilâ Đlhan Halk türküsü Aydın Boysan Hamdullah Suphi Tanrıöver Ayla Kutlu Hasan Âli Yücel Ayşe Kulin Hasan Pulur Azra Erhat Hikmet Münir Ebcioğlu Aziz Nesin Hüseyin Bayaz Bahai Hüseyin Cahit Yalçın Baki Hüseyin Rahmi Gürpınar Bayburtlu Zihni Đbrahim Alâeddin Gövsa Bedri Rahmi Eyüboğlu Đhsan Oktay Anar Behçet Kemal Çağlar Đlker Sarıer Behçet Necatigil Đrfani Bekir Sıtkı Erdoğan Đsmail Hakkı Baltacıoğlu Beynul Akyavaş Đsmet Özel Burhan Felek Karacaoğlan Burhan Günel Kemal Bilbaşar Cahit Külebi Kemal Tahir Cahit Sıtkı Tarancı Kemalettin Kamu Cahit Uçuk Kenan Hulûsi Celâl Bayar Koca Ragıp Paşa Celâl Sahir Erozan Kul Mustafa Cem Sultan Lâtife Tekin Cemil Meriç Leylâ Erbil Cenap Şehabettin
    [Show full text]
  • Edebiyatina Giriş-1
    YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ-1 ÜNİTE 1 EDEBİYAT-TÜRK EDEBİYATI- YENİ TÜRK EDEBİYATI. EDEBİYAT • Edebiyat dili, dilin ses ve anlam zenginliğini kullanarak eser ortaya koymayı amaçlar. Bunu yaparken mecaz ve semboller en sık başvurulan biçimlerdir. • Bilim olarak edebiyat, içerik ve anlamından önce konum itibariyle ilgililerini meşgul eder; edebiyatın ne tür bilim olarak tasnif edileceği sorusu bu noktada karşımıza çıkar ki bunun edebiyatla ilgisi sorulan sorunun gülünçlüğü nispetindedir. • Edebiyat eserlerinin tasnifinde de çok çeşitli başlıklar önerilmekle birlikte, eserin malzemesi dil olduğu için, yazıldığı dilde eser tasnifi akla yatkın görünmektedir. EDEBİYAT • Edebiyatın dili kullanıyor olması, edebiyat bilimini incelerken, sosyal bilimlerle olan ilişkisini ön planda tutmamızı gerektirir. • Edebiyat ve hayat, karşılıklı olarak birbirlerini etkilemektedirler. • Edebiyat eserinin nitelikleri incelendiğinde eser sahibinin ait olduğu milletin sahip olduğu kültürel değerlerin eserdeki yansımaları dikkate alınır. • Eser sahibi, yaşadığı toplumun güncel sorunlarına, ekonomik ve sosyal değişimlerine tanıklık eder ve belli ölçüde bu değişimlerin yansımaları eserine nüfuz eder. Yaşanan coğrafyadaki değişimler edebiyat eselerinde de değişimlere neden olur(etkileşimin detay ve kapsamı nispetinde). EDEBİYAT • Türk Edebiyat Tarihi’nin kurucusu Fuat Köprülü (1890-1966) • Türk edebiyatı üç dönemde incelenebilir: • a) İslam öncesi Türk edebiyatı • b) İslami dönem Türk edebiyatı • c) Batı etkisindeki Türk edebiyatı EDEBİYAT • Türklerin en eski dönem edebiyatı sözlü ve yazılı olmak üzere iki alt kategoride incelenir. • Bilinen en eski Türkçe şiir MÖ 119 tarihli bir ağıttır. • Eski Türk edebiyatı sözlü edebiyat eserleri; destan, koşuk, sagu ve sav’lardan oluşur. • Sözlü edebiyat eserlerinin şairlerine şaman, baksı, ozan ve oyun denilmekte dir. • Bu şairler, şiirlerini genellikle kopuz adı verilen bir saz eşliğinde söylerlerdi. EDEBİYAT • Yazılı edebiyatımızın ilk örnekleri tabletlerdir. MÖ.
    [Show full text]
  • Language Use in the Ottoman Empire and Its Problems
    LANGUAGE USE IN THE OTTOMAN EMPIRE AND ITS PROBLEMS (1299-1923) by Yelda Saydam Dissertation submitted in fulfilment of the requirements for the degree M. Phil. in the Faculty of Humanities (Department of Greek and Centre for Islamic Studies) at the University of Johannesburg Supervisor: Prof. B. Hendrickx Co-supervisor: Dr A. Dockrat Johannesburg 2006/7 Abstract The Ottoman Empire, an imperial power that existed from 1299 to 1923, was one of the largest empires to rule the borders of the Mediterranean Sea. Ottoman Turkish was used especially between the 16th and 19th centuries during the Ottoman Empire. This ornamented, artificial language separated the general population from intellectual and palace elite and a communication problem followed. Although the minorities of the Ottoman Empire were free to use their language amongst themselves, if they needed to communicate with the government they had to use Ottoman Turkish. This thesis explains these language differences and the resulting problems they created during the Empire. Examples of original correspondence are used to highlight the communication differences and the difficulties that ensured. From this study, the author concludes that Ottoman Turkish was not a separate language from Turkish; instead, it was a variation of Turkish in inexistence for approximately 600 years. I Preface My family and I came to South Africa from Turkey during August 2002 for my husband’s sabbatical as a post-doctoral fellow at University of The Witwatersrand. We both took a years leave from our jobs when we came to South Africa. I was working for Havva Özişbakan High School in İzmir, Turkey as a Turkish Language and Literature teacher.
    [Show full text]
  • Bilkent Üniversitesi Ekonomi Ve Sosyal Bilimler Enstitüsü AHMET
    Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü AHMET HAMDİ TANPINAR’IN ŞİİR ELEŞTİRİSİNDE AVRUPA MERKEZLİLİK EMRAH PELVANOĞLU Türk Edebiyatı Disiplininde Yüksek Lisans Derecesi Kazanma Yükümlülüklerinin Parçasıdır TÜRK EDEBİYATI BÖLÜMÜ Bilkent Üniversitesi, Ankara Temmuz 2006 Bütün hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla alıntı ve gönderme yapılabilir. © Emrah Pelvanoğlu Dedem Salih Çatalbaş için; Her şeyim olan Nilay’a... Bu tezi okuduğumu, kapsam ve nitelik bakımından Türk Edebiyatında Yüksek Lisans derecesi için yeterli bulduğumu beyan ederim. ………………………………………… Yrd. Doç. Dr. Süha Oğuzertem Tez Danışmanı Bu tezi okuduğumu, kapsam ve nitelik bakımından Türk Edebiyatında Yüksek Lisans derecesi için yeterli bulduğumu beyan ederim. ………………………………………… Doç. Dr. Nesrin Karaca Tez Jürisi Üyesi Bu tezi okuduğumu, kapsam ve nitelik bakımından Türk Edebiyatında Yüksek Lisans derecesi için yeterli bulduğumu beyan ederim. ………………………………………… Yrd. Doç. Dr. Oktay Özel Tez Jürisi Üyesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü’nün onayı ………………………………………… Prof. Dr. Erdal Erel Enstitü Müdürü ÖZET Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-62), modern Türk edebiyatı içinde özellikle romanları ve şiirleriyle özgün bir yer edinmiş, yazdığı edebiyat tarihi, makaleler ve denemeler ile Türk edebiyatı çalışmalarına önemli katkılar sağlamıştır. Tanpınar yazdığı yazılarda şiir türüne özel bir önem vermiş, Türk edebiyatının gelişimini Türk şiirini merkeze alarak değerlendirmiştir. Bu tezde Tanpınar’ın şiir, Osmanlı şiiri ve Yahya Kemal üzerine yazdığı yazı ve yazı
    [Show full text]
  • The Poetry of Nazim Hikmet
    THE BELOVED UNVEILED: CONTINUITY AND CHANGE IN MODERN TURKISH LOVE POETRY (1923-1980) LAURENT JEAN NICOLAS MIGNON SCHOOL OF ORIENTAL AND AFRICAN STUDIES UNIVERSITY OF LONDON THESIS SUBMITTED FOR THE DEGREE OF PHD ProQuest Number: 10731706 All rights reserved INFORMATION TO ALL USERS The quality of this reproduction is dependent upon the quality of the copy submitted. In the unlikely event that the author did not send a com plete manuscript and there are missing pages, these will be noted. Also, if material had to be removed, a note will indicate the deletion. uest ProQuest 10731706 Published by ProQuest LLC(2017). Copyright of the Dissertation is held by the Author. All rights reserved. This work is protected against unauthorized copying under Title 17, United States C ode Microform Edition © ProQuest LLC. ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway P.O. Box 1346 Ann Arbor, Ml 48106- 1346 2 Abstract The thesis explores the ideological aspect of modern Turkish love poetry by focusing on the works of major poets and movements between 1923 and 1980. The approach to the theme of love was metaphorical and mystical in classical Ottoman poetry. During the period of modernisation (1839-1923), poets either rejected the theme of love altogether or abandoned Islamic aesthetics and adopted a Parnassian approach arguing that love was the expression of desire for physical beauty. A great variety of discourses on love developed during the republican period. Yahya Kemal sets the theme of love in Ottoman Istanbul and mourns the end of the relationship with the beloved who incarnates his conservative vision of national identity.
    [Show full text]
  • GARİP ŞİİRİ.Pdf
    TÜRK ŞĐĐRĐNDE GARĐP HAREKETĐ Yasemin MUMCU AY * ÖZET Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday’ın temsilciliğini yaptığı Garip hareketi, Cumhuriyet sonrası Türk şiirinin dönüm noktalarından birini oluşturmaktadır. Garip şairlerinin verdiği örnekler, gerek şiire getirdikleri şekil özellikleri gerekse muhtevada yaptıkları radikal yeniliklerle etkisini günümüze kadar sürdürmüştür. Bu çalışmanın amacı Garip şiirinin ortaya çıktığı dönemin koşulları, temsilcilerinin etkilendiği akımlar ve kişiler, Garip şiirinin ortaya çıkışı, gelişmesi, yarattığı etkiler, aldığı olumlu ve olumsuz eleştiriler ve sonlanışı hakkında genel bir bilgi vermektir. Anahtar Kelimeler : Garip, Cumhuriyet, şiir, yeni- lik GARĐP MOVEMENT IN TURKISH POETRY ABSTRACT The Garip movement, of which Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday were the representatives, constitues one of the turning points in Turkish poetry. The examples The Garip poets gave have kept its own effects so far not only with form charactericts they brougt to the poetry but also with radical innovations they made in content. The purpose of this study is to give general information about the conditions during the period in which Garip poetry appeared, trends and people that affected its representatives, appearence of Garip poetry, its * Yrd. Doç.Dr., Adnan Menderes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, [email protected] Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 /1-II
    [Show full text]
  • Yeni Türk Edebiyatında Kaynak Olarak Poetika
    YENĐ TÜRK EDEBĐYATINDA KAYNAK OLARAK POETĐKA Âlim GÜR * Bedia KOÇAKOĞLU ** ÖZET Yunanca poiétiké kelimesinden türeyen ve “yap- mak, üretmek, yaratmak” gibi anlamlara gelen poetika, genel olarak bütün sanat dallarını kapsamakta ancak günümüzde yaygın olarak şiir türünü içermektedir. Şiir sanatı üzerine teorilerin sistematiği, bütünü, ilmi anla- mına gelen poetika, Aristo’nun aynı adlı eserinde ilk kez terim olarak kullanılmıştır. Aristo’dan bu yana çok hızlı bir seyir izleyen kav- ram, zamanla dünya çapında önemli bir disiplin halini almıştır. Günümüzde de daha çok şiirle alakalı her türlü meseleyle ilgilenen bir alan olmuştur. Poetika, Klasik çağda verilen ilk örnekten sonra Batıda Eflatun, Horatius, Longinus gibi isimlerle gelişme göstermiş, özellikle 20. yüzyılda bir araştırma yöntemi haline gelmiştir. Cahiliye döneminde bir şarkı formu olarak ortaya çıkan şiirle ilgili, Batı’ya oranla daha nitelikli, poetik ör- neklere rastlamak mümkündür. Poetik gelenek Araplar- dan Đslamiyeti kabul eden Đranlılara oradan da Türklere geçmiştir. Fars edebiyatında daha çok eski öğretilerin de- vamı şeklinde gelişen ve süslü söyleyişleriyle öne çıkan şiir hakkında, Türkçeye çevrilmiş çok fazla teorik çalış- maya rastlanmaz. Anılan yollarla Osmanlı şiirine de ge- çen poetik yaklaşım, Divan edebiyatında başlı başına bir * Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bö- lümü, [email protected] ** Arş. Gör., Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bö- lümü, [email protected] Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 /1-I Winter 2009 80 Âlim GÜR-Bedia KOÇAKOĞLU kitap halinde verilmese de şairlerin divanlarındaki beyit- lerde, dîbâcelerde, tezkirelerde yer yer kendini göster- mektedir. Türk Edebiyatında ilk defa Necip Fazıl tarafından Büyük Doğu dergisinde kullanılan kavram, Tanzimat’tan günümüze genel olarak, gerçek-hayal tartışması etrafında ele alınmıştır.
    [Show full text]
  • I. Tanpinar'da Değişim
    ALPER AKÇAM AYDINLANMAMIŞ TARİH KÖŞELERİ: I. TANPINAR’DA DEĞİŞİM 12 Eylül 1980 darbesi sonrası, söz yerindeyse yeniden yapılanan kültür ve edebiyat ortamımız, kendi tarihini de bir kez daha yazmaya girişti. Bu dönemeçte dikkat çeken önemli noktalardan birisi de “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın değeri” üzerine yapılan tartışmalardı. 1990 sonrası yaptığı atakla evrensel alanda yazın dünyamızı temsil edebilecek bir üne kavuşacak olan Orhan Pamuk’tan, az sayıda ürettiği metinle tansıksı bir saygınlık uyandırmış Orhan Koçak’a, yazın dünyamızın hemen tüm önemli yazar ve eleştirmeni, kültür tarihimiz üzerine konuşurken, Yahya Kemal-Tanpınar çizgisinin değerinin yeterince bilinmediğini, bu nedenle de kültürümüzde bir kırılma, hatta “reddiye” oluştuğunu öne sürer. Orhan Pamuk, Kitaplık dergisi Kasım-Aralık 2002 tarihli 56. sayıdaki söyleşisinde "(...) Türkiye'de hâlâ kapalı, hâlâ yarı yarı, pre-modern olan bir topluma pozitivist ve yararcı düşünce gelince ve toplumun geçmişindeki tasavvufi veya manevi değerler de modernleşme çabası ile, Atatürk reformları ile yıkılınca, Cumhuriyet döneminin kuşakları sanatın kendisi için yapılabileceğini düşünmeyi bile bir skandal olarak kabul eder oldu," der (s 112) ve 2003 tarihinde yayınlanan İstanbul adlı yapıtında, Yahya Kemal’i Türk edebiyatının yirminci yüzyıldaki en büyük şairi, Ahmet Hamdi Tanpınar’ı da en büyük romancısı olarak anar (İstanbul, Hatıralar ve Şehir, s 235). Orhan Pamuk’un yaptığı gibi işe başlamak, Yahya Kemal’in, A. Hamdi Tanpınar’ın “en büyüklükleri”ni tartışmaya açmak ya da başka adlar öne sürerek seçenek oluşturmaya girişmek doğru bir yaklaşım olmasa gerek… Orhan Koçak da Orhan Pamuk gibi Cumhuriyet’in bir “reddiye” ile başladığı inancındadır. ‚Rejim eski estetik kültürü toptan reddedip bir yenisini yoktan var etmeye yönelirken inandırma, cezbetme ve yönlendirme araçlarından da önemli ölçüde yoksun 1 bırakıyordu kendini.‛ (Orhan Koçak, 1920’lerden 1970’lere Kültür Politikaları, Kemalizm, s 393) Koçak, Tanpınar’a yeterince değer verilmediği için kültürde bir kırılma oluştuğunu görüşündedir.
    [Show full text]
  • Ayni Sesin Peşinde: Ahmet Kutsi Tecer'in 'Nerdesin' Şiiri
    U.Ü. FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Yıl: 9, Sayı: 15, 2008/2 AYNI SESİN PEŞİNDE: AHMET KUTSİ TECER’İN ‘NERDESİN’ ŞİİRİ ÜZERİNE* Rahim TARIM** ÖZET Ahmet Kutsi Tecer (1901-1967)’in “Nerdesin” adlı şiiri Türk edebiyatının en çok sevilen şiirleri arasındadır. Bugüne kadar bu şiir ve şiirde geçen “ses” ile ilgili birçok yorum ve değerlendirmeler yapılmasına rağmen bu sesin kaynağının ne olduğu konusunda net bir yaklaşımda bulunulamamıştır. Oysa, şiirdeki anlatıcı kadar alımlayıcı ve yorumcuları peşinden koşturan bu sesin kaynağı tamamen folklorik olup Türk kültüründen kaynaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Halkbilimi, masallar ve şiir sanatı, su kültü, arketip, umgreifende (Karl Jaspers), Türk folklorunda bilinmeyen yer ve görünmeyen varlık/lardan (gaipten) ses duyma. ABSTRACT Chasing The Same Voice: About Ahmet Kutsi Tecer’s Poem “Nerdesin” Ahmet Kutsi Tecer's Poem "Nerdesin" (Where are you?) is one of the most popular poems in the Turkish literature. Although several evaluations have been made of this poem these commentaries have not clearly identified the origins of this poem's "voice". In fact, the voice in this poem that has intrigued scholars is completely folkloric and originated from Turkish culture. * Doç. Dr.; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. 457 Keywords: Turkish Folklor, Tales and poetry, water-cult, archétype, umgreifende (Karl Jaspers), As a motive, hearing a sound from invisible being/s or an unknown zone in Turkish Folklor. Giriş Ahmet Kutsi Tecer (1901-1967) Türk edebiyatında Beş Hececiler ve Yedi Meşaleciler’den sonra gelen ve 1925-1930 yılları arasında kendilerini hissettiren Cumhuriyet’in ilk şair kuşağına mensuptur. Bu kuşağın belirleyici vasfı, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel ortamına öncülük ederek devletin ülke çapındaki yeniliklerinin yaygınlaşmasında önemli görevler üstlenmiş olmasıdır.
    [Show full text]
  • Necip Fazıl Kısakürek - O Ve Ben
    Necip Fazıl Kısakürek - O ve Ben www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yüklediğim e-kitaplar Aşağıda Adı Geçen Kanuna Dstinaden Görme Özürlüler Dçin Hazırlanmıştır Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitapları Dinliyoruz Amacım Yayın Evlerine Zarar Vermek Değildir Bu e-kitaplar Normal Kitapların Yerini Tutmayacağından Kitapları Beyenipte Engelli Olmayan Arkadaşlar Sadece Kitap Hakkında Fikir Sahibi Olduğunda Aşağıda Adı Geçen Yayın Evi, Sahaflar, Kütüphane, ve Kitapçılardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hiç Bir Maddi Çıkarım Yoktur Böyle Bir Şeyide Düşünmem Bu e-kitaplar Kanunen Hiç Bir Şekilde Ticari Amaçlı Kullanılamaz Bilgi Paylaştıkça Çoğalır Yaşar Mutlu Not: 5846 Sayılı Kanunun "altıncı Bölüm-Çeşitli Hükümler " bölümünde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitapları dahil, alenileşmiş veya yayımlanmış yazılı ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler için üretilmiş bir nüshası yoksa hiçbir ticarî amaç güdülmeksizin bir engellinin kullanımı için kendisi veya üçüncü bir kişi tek nüsha olarak ya da engellilere yönelik hizmet veren eğitim kurumu, vakıf veya dernek gibi kuruluşlar tarafından ihtiyaç kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda çoğaltılması veya ödünç verilmesi bu Kanunda öngörülen izinler alınmadan gerçekleştirilebilir."Bu nüshalar hiçbir şekilde satılamaz, ticarete konu edilemez ve amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz. Ayrıca bu nüshalar üzerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulması ve çoğaltım amacının belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yayınına geçilmiştir.
    [Show full text]
  • Vedat Nedim Tör
    BİR CUMHURİYET AYDINI: VEDAT NEDİM TÖR Hikmet YAMAN YÜKSEK LİSANS TEZİ Eskişehir, 2017 BİR CUMHURİYET AYDINI: VEDAT NEDİM TÖR Hikmet YAMAN T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ Eskişehir, 2017 T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTİSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Hikmet YAMAN tarafından hazırlanan Bir Cumhuriyet Aydını: Vedat Nedim Tör başlıklı bu çalışma 03/08/2017 tarihinde Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin ilgili maddesi uyarınca yapılan savunma sınavı sonucunda başarılı bulunarak, jürimiz tarafından Tarih Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan: Prof. Dr. Muzaffer DOĞAN Üye: Doç. Dr. Fahri YETİM Üye: Yard. Doç. Dr. Mehmet KAYIRAN ONAY …/08/2017 Prof. Dr. Hasan Hüseyin ADALIOĞLU Enstitü Müdürü .…/ 08/ 2017 ETİK İLKE VE KURALLARA UYGUNLUK BEYANNAMESİ Bu tezin Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi hükümlerine göre hazırlandığını; bana ait, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallara uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; bu çalışmanın Eskişehir Osmangazi Üniversitesi tarafından kullanılan bilimsel intihal tespit programıyla taranmasını kabul ettiğimi ve hiçbir şekilde intihal içermediğini beyan ederim. Yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması halinde ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Hikmet YAMAN VII ÖZET BİR CUMHURİYET AYDINI: VEDAT NEDİM TÖR YAMAN, Hikmet Yüksek Lisans – 2017 Tarih Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Fahri YETİM Bu çalışma, 1897 – 1985 yılları arasında yaşayan ve bir cumhuriyet aydını olan Vedat Nedim Tör’ün hayatını, entelektüel faaliyetlerini, Kadro Hareketi’yle ilişkisini ve bürokrasideki çalışmalarını kapsamaktadır.
    [Show full text]
  • Türk Şiirinin Cumhuriyetten Günümüze Kadar Geçirdiği Biçim Ve İçerik Değişimlerinin Türkçe Ders Kitaplarındaki Yansımasına Eleştirel Bir Bakış
    T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi Türk Şiirinin Cumhuriyetten Günümüze Kadar Geçirdiği Biçim ve İçerik Değişimlerinin Türkçe Ders Kitaplarındaki Yansımasına Eleştirel Bir Bakış Abbas Hilmi Tezgör 2502040043 Tez Danışmanı Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün İstanbul 2010 Türk Şiirinin Cumhuriyetten Günümüze Kadar Geçirdiği Biçim ve İçerik Değişimlerinin Türkçe Ders Kitaplarındaki Yansımasına Eleştirel Bir Bakış Abbas Hilmi Tezgör Öz Bu tez çalışmasında, Cumhuriyet’ten günümüze kadarki süreçte Türk şiirinin geçirdiği biçim ve içerik değişikliklerinin, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’nın bastığı ya da basımına izin verdiği ortaokul Türkçe ders kitaplarına eş ve art zamanlı yansıması ortaya konulmuştur. Bu çalışmada yöntem olarak ‘doküman analizi’ tekniği benimsenmiştir. Bu bağlamda öncelikle ilgili dokümanlar gözden geçirilerek gerekli bilgiler toplanmış ve tarihsel olarak ayrıştırılmış; daha sonra ise elde edilen veriler analiz edilerek sonuçlar çıkarılmıştır. Bir başka deyişle Türk şiirinin geçirmiş olduğu evrelerle biçim ve içerikte ortaya çıkan yenilikler belirlenmiş ve bu yeniliklerin ders kitaplarına yansıması sayısal verilerle saptanmıştır. Bunun içinse öncelikle Cumhuriyet döneminde basılan ve ortaokullarda okutulan ders kitaplarının hangileri olduğu belirlenmiş, sonrasında ise bunlarda yer alan şiirlerin, şiir türündeki gelişmeleri eş ya da art zamanlı olarak içerip içermediği araştırılmıştır. Sonuçta ortaya çıkan tabloya eleştirel olarak bakıldığında, seçilen metinlerin Türkçe
    [Show full text]