DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
Lublin, dnia 17 kwietnia 2014 r.
Poz. 1681
UCHWAŁA NR XXXVI/228/14 RADY MIEJSKIEJ W KAZIMIERZU DOLNYM
z dnia 31 marca 2014 r.
w sprawie przyjęcia "Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny na lata 2014-2018"
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm.) w związku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), po uzyskaniu pozytywnej opinii Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Rada Miejska uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny na lata 2014 – 2018”, stanowiący załącznik do uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Henryk Kozak Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 2 – Poz. 1681
Załącznik do uchwały Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym Nr XXXVI/228/14 z dnia 31 marca 2014 r.
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY KAZIMIERZ DOLNY NA LATA 2014 – 2018
Wprowadzenie. Celem gminnego programu ochrony zabytków jest stworzenie całościowej i wieloletniej strategii ochrony zabytków znajdujących się na terenie gminy Kazimierz Dolny, realizowanej w 4- letnich etapach środkami optymalnymi i dostępnymi przez gminę, zarówno prawnymi, jak i finansowymi. Kierunek podejmowanych przez gminę działań, mających na celu szeroko pojętą ochronę dziedzictwa kulturowego, określa gminny program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Głównym celem programu jest określenie zadań, jakie winny być realizowane w okresie lat 2014-2018. Program stanowi kontynuację „Programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami dla gminy Kazimierz Dolny na lata 2009 – 2012” przyjętego uchwałą Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym Nr XXVIII/224/09 z dnia 6 marca 2009 r. Program zakładał stan pożądany, do którego należy dążyć w zakresie opieki nad zabytkami w gminie Kazimierz Dolny: wskazywać konieczne do wykonania zadania i podpowiadać sposoby ich realizacji poprzez określenie podstawowych założeń ochronnych, organizacyjnych, finansowych, edukacyjnych i promocyjnych. Istotnym celem programu było dążenie do osiągnięcia odczuwalnej i akceptowanej społecznie poprawy w zakresie: stanu zachowania i utrzymania obiektów zabytkowych znajdujących się na terenie miasta i gminy Kazimierz Dolny, zasobu dziedzictwa kulturowego oraz zachowania krajobrazu kulturowego. Istotnym jest, aby poprawa ta dokonywała się przy uczestnictwie mieszkańców gminy, w różnych formach ich życiowej aktywności, zaangażowanych w opiekę nad zabytkami. Program obowiązujący w latach 2009 – 2012 był pierwszym programem gminy w dziedzinie ochrony zabytków. Szerokie rozpoznanie tematu, wyznaczenie priorytetowych kierunków, stanowi istotny punkt odniesienia dla programów następnych, w tym i aktualnego obowiązującego w latach 2014 – 2018. W swych założeniach Program wskazuje kierunek podejmowanych przez gminę działań, mających na celu szeroko pojętą ochronę dziedzictwa kulturowego. Głównych celem programu jest zdiagnozowanie stanu zachowania zabytków i określenie zadań, jakie winny być realizowane w okresie 2014 – 2018, przy uwzględnieniu planów i możliwości organizacyjno – finansowych właścicieli zabytków. Część zadań zostało przeniesionych z „Programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami dla gminy Kazimierz Dolny na lata 2009 – 2012”, z uwagi na to, że istota tych zadań dotyka przestrzeni edukacyjnej, kulturowej czy też informacyjnej, zadań, których realizacja nie zamyka się w czasie, lecz trwa, obejmując nowe pokolenia odbiorców oraz coraz większy zasięg terytorialny. Wskazane w programie gminnym cele i działania są zgodne z Wojewódzkim Programem Opieki nad Zabytkami, jak również z wojewódzkimi dokumentami programowymi. Równocześnie wskazane w Programie zadania do realizacji i proponowane rozwiązania odpowiadają ustawowym regulacjom ochrony zabytków w Polsce.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 3 – Poz. 1681
I. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami. Podstawą prawną opracowania POnZ jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) wraz ze zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 75, poz. 474).
II. Uwarunkowania prawne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Przy sporządzaniu POnZ uwzględniono m.in.: 1. Akty prawne:
- ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.); - ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 2010, poz. 474); - ustawa z dnia 27 maca 2003 r. i planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t.: Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn. zm.); - ustawa z dnia 271 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz. U. 2010 Nr 102, poz. 651 z późn. zm.); - ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 113, poz. 661).
2. Dokumenty programowe Gminy Kazimierz Dolny:
- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Kazimierz Dolny (przyjęty uchwałą Nr VI/29/2003 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 28 marca 2003 r.); - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kazimierz Dolny (przyjęty uchwałą Nr LI/284/98 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 17 czerwca 1998 r.); - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kazimierz Dolny - w fazie opracowywania; - studium i wytyczne w dziedzinie krajobrazu kulturowego dla miasta i gminy Kazimierz Dolny (opracowane w lipcu 2008 r. przez prof. Wojciecha Kosińskiego); - Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta i Gminy Kazimierz Dolny na lata 2008–2020 przyjęta uchwałą Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolny Nr XVIII/136/2008 z dnia 27 marca 2008 r. zmieniona uchwałą Nr XXXIX/279/10 z dnia 28 stycznia 2010 r.; - Plan Odnowy Miejscowości Kazimierz Dolny na lata 2009 – 2015 zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym Nr XXIX/227/09 z dnia 30 marca 2009 r.; - Lokalny Program Rewitalizacji miasta Kazimierz Dolny na lata 2007 – 2015 uchwalony uchwałą Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym Nr XLVII/331/10 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym.
3. Dokumenty programowe wojewódzkie:
- Wojewódzki program opieki nad zabytkami w województwie lubelskim na lata 2011-2014 przyjęty przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dniu 27 czerwca 2011 r. uchwałą Nr X/132/2011.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 4 – Poz. 1681
Dokument wszedł w życie 18 sierpnia 2011 r., tj. po 14 dniach od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego Nr 112/2011 z dnia 4 sierpnia 2011 r.; - Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego, przyjęty uchwałą Nr XLV/597/02 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 29 lipca 2002 r., opracowany przez Zarząd Województwa Lubelskiego (opublikowany w 3. tomach stanowiących załączniki do uchwały w 2002 r.); - Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014– 2020 (z perspektywą do 2030 r.) przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Lubelskiego Nr XXXIV/559/2013 z dnia 24 czerwca 2013 r. - Program Rozwoju i Rewitalizacji Miast dla Województwa Lubelskiego wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko Programu Rozwoju i Rewitalizacji Miast dla Województwa Lubelskiego, opracowane przez Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie w 2006 r.; - Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007–2013 - projekt zaakceptowany przez Zarząd Województwa Lubelskiego dnia 18 września 2006 r.;
4. Krajowe dokumenty programowe z zakresu dóbr kultury:
- projekt Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2012-2016; - Narodowa Strategia Kultury na lata 2004–2013 oraz Uzupełnienie Narodowej Strategii Kultury na lata 2004–2020.
III. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
1. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.); Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 75/2010, poz. 474).
Zgodnie z ww. ustawą ochrona zabytków polega w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Ustawa definiuje obowiązki oraz kompetencje samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Do obowiązków wójta, burmistrza lub prezydenta miasta należą w szczególności: 1) prowadzenie gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy (w której powinny zostać ujęte: zabytki nieruchome wpisane do rejestru
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 5 – Poz. 1681
zabytków, inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, inne zabytki nieruchome wyznaczone przez burmistrza w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków); 2) uwzględnianie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (art. 18 i 19); 3) sporządzanie (na okres 4 lat) programu opieki nad zabytkami (art. 87); program ma na celu: - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; - określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Program przyjmuje Rada Miejska, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Program ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym, z realizacji programu Burmistrz sporządza co 2 lata sprawozdanie, które przedstawia Radzie Miejskiej.
2. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.)
W myśl powyższej ustawy do zakresu działania samorządu gminnego należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze lokalnym w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów (art. 2 i 6). W szczególności zadania własne obejmują sprawy min.: ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska, kultury (w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury), zieleni komunalnej i zadrzewień, cmentarzy komunalnych, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, obiektów administracyjnych, oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (art. 7 ust. 1. pkt. 9).
3. Projekt Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013 – 2016
Jako cel główny projekt POZiOnZ wymienia wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w rozwoju potencjału kulturowego i kreatywnego Polaków, realizowany przez trzy cele szczegółowe: wspieranie rozwiązań systemowych na rzecz ochrony zabytków w Polsce; wzmocnienie synergii działania organów ochrony zabytków; tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa w kulturze, edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego oraz jego promocji i reinterpretacji, które z kolei realizowane będą w ramach szczegółowych zadań. Dla wszystkich wymienionych w Krajowym Programie celów i zadań opracowano szczegółowy harmonogram realizacji wraz z planem finansowym programu. Jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli zostały uznane za odpowiedzialne za realizację zadań związanych z ochroną zabytków, w zakresie zadań własnych realizowanych przez jednostki, jak również działając w sferze dominium, jako właściciele zabytków nieruchomych.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 6 – Poz. 1681
Obok zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego – na podstawie ustawy o ochronie zabytków - przejęły znaczące kompetencje w realizacji zadań ochronnych. Urzeczywistniając postanowienia programów nad zbytkami uzupełniają działania państwa w zakresie prawnej ochrony zabytków, stanowiąc bardzo istotny element zarządzania dziedzictwem kulturowym na danym obszarze. Gminy powoływane są do prowadzenia gminnych ewidencji zabytków oraz wprowadzania ochrony konserwatorskiej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Jako wsparcie samorządu terytorialnego na rzecz zwiększenia jego poziomu zaangażowania w realizację zadań na rzecz ochrony zabytków, zaproponowane zostało w projekcie Krajowego Programu stworzenie warunków dla wypracowania rozwiązań modelowych oraz ich upowszechnianie np. poprzez publikacje, portal informacyjny oraz cykl konferencji i spotkań z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego dotyczących zarządzania dziedzictwem na poziomie lokalnym.
4. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013 wraz z Uzupełnieniem NSRK na lata 2004 – 2020.
Zasadniczym celem strategii jest działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju kulturalnego regionów w Polsce, poprzez przyjęcie priorytetów aktywnego zarządzenia zasobem stanowiącym materialne dziedzictwo kulturowe (zmierzające do materialnej poprawy stanu zabytków), ich adaptacja i rewitalizacja oraz zwiększenie dostępności dla ich mieszkańców, turystów i inwestorów oraz edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Instrumentami realizacji strategii stanowią niezbędne z punktu widzenia możliwości przełożenia koncepcji na konkretne działania realizacyjne, w tym zawierające chronologiczny tok działań koniecznych do wykonania w ramach realizacji strategii tak, aby osiągnąć założone cele - Narodowe Programy Kultury. W dziedzinie ochrony zabytków opracowany został Narodowy Program Kultury „Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego”, którego celem jest poprawa stanu i dostępności zabytków poprzez: 1) tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze dokumentacji i ochrony zabytków, 2) kompleksową rewaloryzację zabytków i ich adaptację na cele społeczne, 3) zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości, 4) tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, 5) promocję polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą, 6) wzmocnienie zasobów ludzkich w sferze ochrony zabytków, 7) podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej dziedzictwa kulturowego, 8) zabezpieczenie zabytków i archiwaliów przed nielegalnym wywozem za granicę.
5. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego, przyjęty uchwałą Nr XLV/597/02 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 29 lipca 2002 r.,
W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego kierunki polityki przestrzennej zostały połączone z działaniami na rzecz rozwoju kultury i ochrony walorów przyrodniczo – krajobrazowych regionu. Jako jedną z naczelnych zasad zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego przyjęto wpisanie dziedzictwa kulturowego w struktury przestrzenne i otaczający krajobraz, co dotyczy zarówno zespołów, jak i poszczególnych obiektów zabytkowych. Wśród działań w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego regionu lubelskiego PZPWL wymienia:
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 7 – Poz. 1681
1. ochronę miast historycznych poprzez ochronę, konserwację, rewaloryzację i rewitalizację historycznej substancji i struktury zabytkowej; w tym rehabilitacja starych zasobów mieszkaniowych, w szczególności: - m. in. Kazimierz Dolny uznany za Pomnik Historii; 2. rewaloryzację najcenniejszych założeń kompozycyjnych i krajobrazowych, w tym: założenia zamkowe: m. in. Kazimierz Dolny (budownictwo obronne); 3. ochronę zabytkowych założeń sakralnych świadczących o przenikaniu się kultur wschodu i zachodu, m. in. kościół w Kazimierzu Dolnym, dawna bożnica w Kazimierzu Dolnym, cmentarz żydowski w Kazimierzu Dolnym. Główne kierunki i priorytety działań w zakresie ochrony obiektów dziedzictwa kulturowego: 1. Prowadzenie ochrony konserwatorskiej poprzez: - konserwację będącą działaniem zmierzającym do permanentnego utrzymania zabytków w stanie gwarantującym zachowanie ich wartości; - rewaloryzację i adaptację do nowych funkcji; - "kontynuację", tj. tworzenie współczesnego otoczenia zabytków w nawiązaniu do tradycji. Dla obiektów i zespołów objętych ścisłą ochroną konserwatorską (wpisane do rejestru zabytków) ustala się: - zachowanie zabytków w ich obecnej formie przestrzennej wraz z ich najbliższym otoczeniem; - utrzymanie w miarę możliwości pierwotnych funkcji obiektów zabytkowych (dopuszcza się możliwość dokonania zmian w sposobie użytkowania o ile zostaną zaakceptowane przez służby konserwatorskie); - użytkowanie gwarantujące zachowanie i utrzymanie zabytku; - przywracanie w miarę możliwości utraconych wartości obiektom przy poprawie standardu funkcjonalnego i technicznego; - zagospodarowanie terenów otaczających w sposób zgodny z zabytkowym charakterem obiektu, - zagwarantowanie stref ochrony krajobrazowej i osi widokowych, stref ekspozycji i stref obserwacji archeologicznej; - pozyskiwanie inwestorów zainteresowanych zagospodarowaniem i rewaloryzacją obiektów zabytkowych. Dla obiektów i obszarów posiadających wartości zabytkowe, chronionych poprzez plany miejscowe, ustala się: - zachowanie w miarę możliwości w celu utrzymania tożsamości kulturowej miejsca; - użytkowanie gwarantujące zachowanie i utrzymanie zabytku; - w przypadku koniecznej rozbiórki obiektu opracowanie dokumentacji fotograficznej i skróconej inwentaryzacji architektonicznej w celu uzyskania zgody na rozbiórkę; - obejmowanie ochroną na mocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (prawo lokalne); - eksponowanie obiektów w krajobrazie i odpowiednie zagospodarowanie terenów otaczających; - zachowanie istniejących stref ochrony krajobrazowej i osi widokowych; - podnoszenie jakości funkcjonalnej i technicznej obiektom. Kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego poprzez: - opracowanie planu ochrony krajobrazu kulturowego; - powołanie nowych form ochrony krajobrazu; - kontynuowanie tradycyjnych form osadnictwa; - utrzymanie regionalno-historycznej skali i struktury jednostek osadniczych; - skupianie zabudowy na zasadzie dogęszczania istniejącej struktury jednostek osadniczych, przy kontynuowaniu historycznego układu i charakteru; - otaczanie wysoką zielenią obiektów dysharmonijnych;
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 8 – Poz. 1681
- ograniczania napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych na rzecz sieci podziemnych w otoczeniu obiektów i zespołów zabytkowych; - kształtowanie form zabudowy nawiązujących do tradycyjnego budownictwa; - utrzymanie obiektów małej architektury współtworzących walory krajobrazu kulturowego. Utrzymanie ciągłości tradycji i tożsamości ludności jest realizowane poprzez identyfikację z miejscem zamieszkania. W tym celu należy chronić wszelkie przejawy działalności kulturowej i kulturotwórczej, przetrwałe tradycje, obrzędy, strój ludowy oraz współczesne formy kontynuacji tradycji lokalnych. Pośród zasobów kulturowych województwa lubelskiego, Kazimierz Dolny wskazany jest jako ośrodek kultury, ze wskazaniem na utrzymanie swojego miejsca ośrodka ponadregionalnego w skali kraju, ze względu na wyjątkowe wartości, autentyczność i integralność układu urbanistycznego poprzez: - utrzymanie istniejących instytucji kultury (muzea, galerie sztuki, domy kultury, itp.); - kontynuowanie istniejących form działalności kulturalnej (wystawy, festiwale, przeglądy, prezentacje itp.) oraz dalszy ich rozwój; - rewaloryzację historycznej substancji i struktury zabytkowej z wykorzystaniem dla funkcji kultury i turystyki; - rozbudowę bazy materialnej i podniesienie standardu obiektom istniejącym.
6. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014– 2020 (z perspektywą do 2030 r.) przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Lubelskiego Nr XXXIV/559/2013 z dnia 24 czerwca 2013 r.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020 (z perspektywą do 2030 r.) w wizji rozwoju regionu do 2020 r. z perspektywą do 2030 r. nakreśla pożądane procesy, które powinny zostać zainicjowane przez strategię, w tym przyśpieszony rozwój najważniejszych miast regionu (miasta subregionalne wzmocnią i usprawnią swoje funkcje gospodarcze, kulturowe, edukacyjne, z których będą korzystali mieszkańcy otaczających obszarów) oraz poprawa jakości bazy turystycznej, lepsza ogólnokrajowa i międzynarodowa promocja produktów (nie zaś tylko „walorów”) turystycznych regionu. Analiza SWOT wśród silnych stron wymienia potencjał turystyczny Lublina, zespołu Puławy – Nałęczów - Kazimierz Dolny oraz w dalszej kolejności Zamościa. Cel strategiczny 4. „Funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu” strategii realizowana jest przez cel operacyjny 4.3. „Wzmacnianie społecznej tożsamości regionalnej i rozwijanie więzi współpracy wewnątrzregionalnej”. Jako kierunki działań/kierunki interwencji wskazane zostały: - opracowanie programów edukacyjnych nt. historii regionu, jego tradycji etnicznych i kulturowych, włączenie ich do nurtu edukacji obywatelskiej w szkołach; - wspieranie inicjatyw odtwarzania tradycji kulturowych, gospodarczych i etnicznych regionu, wzmacnianie ich edukacyjnej i kulturotwórczej roli; - wspieranie organizacji prowadzących działalność promującą tradycje regionu oraz jego szanse rozwojowe; - stymulowanie podejmowania i wspieranie wspólnych przedsięwzięć gospodarczych, społecznych, edukacyjnych i kulturalnych (np. odtwarzania tradycji) przez społeczności lokalne; - kompleksowe i systemowe oznakowanie tras turystycznych i dziedzictwa kulturowego regionu; - powołanie regionalnego forum terytorialnego. Realizacja celu pozwoli na wzmacnianie poczucia wspólnoty regionalnej, osadzenia jej w tradycji i historii, oraz wykorzystywania tych czynników dla podejmowania nowych inicjatyw
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 9 – Poz. 1681
kulturotwórczych i edukacyjnych wskazujących na możliwości wykorzystywania tych czynników dla celów rozwojowych. W SRWL zostały wyznaczone Obszary Strategicznej Interwencji (OSI) stanowiąc przestrzenne odzwierciedlenie potencjałów i problemów rozwojowych zidentyfikowanych na obszarze województwa lubelskiego. Stanowią one wyznacznik obszarów o szczególnych potencjałach rozwojowych, jak również obszarów problemowych o znaczeniu priorytetowym dla samorządu województwa. Wyznaczenie OSI wynika z idei koncentracji interwencji na określonym terytorium. Gmina Kazimierz Dolny została zlokalizowana w dwóch obszarach: 1. miasta subregionalne: w obszarze funkcjonalnym Puławy (obszar funkcjonalny ośrodków subregionalnych obejmuje miasta i gminy wiejskie położone w bezpośrednim sąsiedztwie tych ośrodków); 2. obszary gospodarczego wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych: obszary o bardzo wysokich walorach przyrodniczych, zdrowotnych i krajobrazowo-kulturowych o uznanej randze krajowej i międzynarodowej, obejmujące miasta związane z obsługą obszarów funkcjonalnych, m. in. Puławy.
7. Program Rewitalizacji i Rozwoju Miast Województwa Lubelskiego z 2006 r.
PRiRMWL wysoko ocenia Kazimierz Dolny jako „perłę renesansu”, jako miasto zachowujące indywidualne atuty i szanse. Celem nadrzędnym Programu jest poprawa atrakcyjności konkurencyjności miast regionu służąca zrównoważonemu rozwojowi województwa. Poprzez poprawę atrakcyjności miast rozumie się kompleksowe, wielofunkcyjne zintegrowane działania mające na celu eliminację negatywnych zjawisk i tendencji oraz długotrwały i wielostronnie zrównoważony rozwój i zwiększenie konkurencyjności miast regionu. Obejmować one będą wszystkie sfery odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie terenów miejskich: sferę ekonomiczną, społeczną oraz przestrzenną. Dla osiągnięcia celu nadrzędnego przewiduje się realizację zadań skierowanych na poprawę standardów życia mieszkańców i przyjezdnych, poprawę standardów i zwiększenie możliwości funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz instytucji publicznych i organizacji społecznych. W aspekcie dziedzictwa kulturowego, zakładana jest rewitalizacja zabytkowej tkanki miast (cel. 1.2). Jedną z mocnych stron miast regionu jest ich bogactwo w liczne obiekty dziedzictwa kulturowego. Do najbardziej znanych należy Kazimierz Dolny nad Wisłą - punkt spotkań artystów i ludzi kultury z całej Polski. W ramach tego celu realizowane będą kompleksowe, wielokierunkowe działania nastawione na poprawę sfery przestrzennej, gospodarczej i społecznej terenów zabytkowych. Kierunki działań to: - renowacja zabytkowych centrów miejskich, zabytkowych obiektów i zespołów zabudowy oraz przestrzeni publicznych w układach urbanistycznych); - remonty, modernizacja i adaptacja obiektów historycznych wraz z otoczeniem na cele (funkcje) wynikające z polityki rozwoju miast (edukacja, turystyka, kultura, usługi itd.) z uwzględnieniem funkcji mieszkaniowej; - rewitalizacja, zagospodarowanie i zabezpieczenie historycznych podziemi miast; - poprawa funkcjonalności, estetyki, bezpieczeństwa układu komunikacyjnego, oraz przestrzeni publicznych (ulice, place, tereny zieleni itd.); - budowa nowych obiektów kubaturowych, rozwój nowych funkcji na terenach rewitalizowanych (rekreacja, turystyka, kultura itd.) w celu zwiększenia atrakcyjności obszaru, aktywizacja zawodowa oraz partycypacja mieszkańców - wpieranie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości na terenach rewitalizowanych.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 10 – Poz. 1681
IV. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (analiza dokumentów programowych gminy).
1. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta i Gminy Kazimierz Dolny na lata 2008–2020 przyjęta uchwałą Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolny Nr XVIII/136/2008 z dnia 27 marca 2008 r. zmieniona uchwałą Nr XXXIX/279/10 z dnia 28 stycznia 2010 r.
Strategia jako cel nadrzędny wskazuje Gminę Kazimierz Dolny – wyjątkowe miejsce, położone w przełomie Wisły, z różnorodnym krajobrazem i przyrodą, bogatą historią, unikalną architekturą i sztuką, oferujące turystom, artystom i mieszkańcom czerpanie niezapomnianych wrażeni spokój oraz zdrowy aktywny wypoczynek. Cel nadrzędny przyjęty w strategii realizowany jest poprzez cele strategiczne, a następnie cele operacyjne. Opieka na zabytkami zawiera się w calach strategicznych: - „Rozwijanie lokalnej gospodarki w oparciu o potencjał środowiskowy i kulturowy”, realizowany poprzez cel operacyjny: Zachowanie i pielęgnacja obrazu Kazimierza Dolnego – pomnika historii. Kierunki działań to m.in. rewitalizacja miasta (w tym renowacja i restauracja zabytków, porządkowanie przestrzeni publicznych, uzupełnianie infrastruktury technicznej); - „Rozwój zasobów ludzkich i zapewnienie bezpieczeństwa społecznego”, realizowany poprzez cel operacyjny: Pielęgnowanie kultury i integracja społeczna. Kierunki działań to m.in. ochrona materialnych obiektów dziedzictwa kulturowego (renowacja i restauracja zabytków, kapliczek, itp.).
2. Lokalny Program Rewitalizacji miasta Kazimierz Dolny na lata 2007 – 2015 uchwalony uchwałą Nr XLVII/331/10 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym
Program wśród celów operacyjnych zakłada poprawę, promocję i właściwą ochronę zasobów dziedzictwa kulturowego oraz historycznych przestrzeni publicznych, realizowanych poprzez: - odbudowę obiektów zniszczonych, ruin, pozostałości po dawnych obiektach historycznych; - remonty konserwatorskie obiektów zabytkowych; - iluminację najważniejszych obiektów zabytkowych i przestrzeni publicznych, m.in. Rynku; - prowadzenie dalszych badań dotyczących historii miasta i obiektów zabytkowych; - powołanie stanowiska (instytucji) lokalnego konserwatora zabytków w Kazimierzu Dolnym.
3. Plan Odnowy Miejscowości Kazimierz Dolny na lata 2009 – 2015 zatwierdzony Uchwałą Nr XXIX/227/09 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 30 marca 2009 r.
Plan zakłada – wśród niezrealizowanych dotychczas zadań – realizację przedsięwzięć planowanych w obrębie chronionego układu: - kompleksowy remont parkingów w Kazimierzu Dolnym przy ul. Puławskiej, Al. Kazimierza Wielkiego, ul. Tyszkiewicza; projekt ma przyczynić się do zorganizowania systemu komunikacyjnego miasta, umożliwić podjęcie zorganizowania transportu publicznego w ramach systemu „parkuj i jedź” środkami komunikacji publicznej dostępnymi w Kazimierzu Dolnym, np. bryczki, melexy; - opracowanie projektu przebudowy nawierzchni Małego Rynku, projektu budowy szaletu miejskiego, remoncie budynku stacji trafo i jego zagospodarowaniu, remoncie infrastruktury technicznej, budowie oświetlenia, wykonaniu kanałów technicznych służących schowaniu okablowania technicznego do odbywających się wydarzeń (bezpieczeństwo i względy estetyczne), rewaloryzacji terenów zielonych, obiektów małej architektury.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 11 – Poz. 1681
- przebudowę chodnika ul. Małachowskiego, realizacja projektu przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu pieszych w obrębie ul. Małachowskiego, stanowiącej cel wycieczek turystycznych do kilku obiektów zabytkowych zlokalizowanych przy ul. Małachowskiego oraz w kierunku ul. Słonecznej.
4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Kazimierz Dolny przyjęty uchwałą Nr VI/29/2003 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 28 marca 2003 r. (Dz. U. Woj. Lub z 2003 r. Nr 77 poz. 2137 z późn. zm. )
MPZP z 2003 r. w § 6 przyjmuje skutki wynikające z decyzji z dnia 13 sierpnia 1966r. i 24 stycznia 1983r. w sprawie wpisania do rejestru zabytków Województwa Lubelskiego pod pozycją A/46 obszaru miasta Kazimierza Dolnego w granicach wyznaczonej strefy ochrony konserwatorskiej, podtrzymanej zarządzeniem Prezydenta RP z dnia 8 września 1994r. o uznaniu Kazimierza za pomnik historii. W związku z powyższym podporządkowuje się wskazane w planie zasady zagospodarowania przestrzennego priorytetowi ochrony krajobrazu kulturowego, co oznacza m. in.: 1) pełną ochronę unikalnego zespołu architektoniczno-urbanistycznego wraz z otaczającym krajobrazem przyrodniczym, 2) zachowanie w niezmienionym stanie układu urbanistycznego, ochronę zastanej struktury architektonicznej z możliwością niewielkich dogęszczeń zabudową utrzymaną w charakterze otoczenia, 3) zmianę sposobu użytkowania obiektów zabytkowych niewłaściwie wykorzystywanych (np. na przemysł, mieszkania na terenie d. spichlerzów itp.), Ochronie podlegają stare cmentarze wyznaniowe oraz miejsca pochówków wojennych, krzyże, figury i kapliczki przydrożne.
5. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kazimierz Dolny (przyjęty uchwałą Nr LI/284/98 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 17 czerwca 1998 r.).
MPZP z 1998 r. w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska kulturowego ustala m. in. zasadny: 1. bezwzględnego podporządkowania wskazanych w planie zasad zagospodarowania przestrzennego priorytetowi ochrony krajobrazu kulturowego; 2. przyjęcia uwarunkowań wynikające z faktu wpisania do Rejestru Zabytków lub umieszczenia w Ewidencji Zabytków obiektów i zespołów zabytkowych podlegających prawnej ochronie; oraz wynikające z faktu wyznaczenia strefy ochrony konserwatorskiej dla miasta określonej w decyzji o wpisie do rejestru zabytków z dnia 24 stycznia 1984 r. podtrzymanej w zarządzeniu Prezydenta RP z dnia 8 września 1994 r. o uznaniu Kazimierza za pomnik historii; 3. ochronie podlegają stare cmentarze wyznaniowe oraz miejsca pochówków wojennych, krzyże i kapliczki przydrożne; 4. obowiązuje ochrona zespołów podworskich i związanych z ich istnieniem założeń parkowych nawet jeśli ocalany jedynie we fragmentach.
6. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kazimierz Dolny - w fazie opracowywania.
Projekt zmiany studium wyznacza obszary (cz. II. Kierunki zagospodarowania, pkt. II) ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej i krajobrazu kulturowego oraz wykorzystanie ich walorów.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 12 – Poz. 1681
Wśród ogólnych zasad ochrony dziedzictwa wymienia działania prowadzone w sferze ochrony krajobrazu kulturowego, które generalnie powinny zmierzać do: 1) zachowania istniejącej zabudowy o wartościach zabytkowych i kompozycyjnych; 2) konserwacji, rewaloryzacji i porządkowania parków i cmentarzy, budynków i innych terenów publicznych; 3) zachowania i ochrony stanowisk archeologicznych; 4) zachowania i konserwacji historycznych układów przestrzennych oraz dążenia do usunięcia elementów uznanych za zniekształcające założenia historyczne i odbudowa obiektów zniszczonych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków; 5) zachowania i ochrony istniejących punktów widokowych oraz dążenie do odtworzenia punktów, odwołujących się do historii Kazimierza Dolnego; 6) dostosowania nowej zabudowy do historycznej kompozycji przestrzennej; 7) usunięcia lub przebudowy obiektów dysharmonijnych; 8) dostosowania współczesnej funkcji do wartości obiektów zabytkowych; 9) ochrona historycznej panoramy miasta i historycznej skali jego zabudowy.
V. Charakterystyka zasobów.
1. Zarys historii gminy Kazimierz Dolny
Na terenie dzisiejszego Kazimierza już we wczesnym średniowieczu istniała osada zwana Wietrzna Górą, którą wraz z okolicznymi wioskami w końcu XII w. (przyjmuje się datę 1181 r.) książę Kazimierz Sprawiedliwy nadał siostrom norbertankom z krakowskiego Zwierzyńca (ojcom premonstratensom). Oprócz Wietrznej Góry klasztor otrzymał także dzisiejsze Karczmiska (wtedy Krępa), Rzeczycę, Janowiec, Wojszyn, Skowieszyn (ob. Skowieszynek). Przypuszcza się, że to właśnie siostry zmieniły nazwę osady na "Kazimierz" na cześć swego darczyńcy. Pierwotna zabudowa miejscowości powstała prawdopodobnie w miejscu, na którym stoi obecnie klasztor reformatów, choć istnieją rozbieżności wśród badaczy, co do faktycznej lokalizacji początków osadnictwa z XII w. Istnienie tu w XIII w. przeprawy wiślanej na trakcie radomskim (przez Wojszyn) wraz z komorą celną - na skrzyżowaniu lądowego szlaku handlowego z Rusią i Zachodem (Pomorzem) ze szlakiem wiślanym - spowodowało powstanie osady targowej z placem targowym. W pierwszej poł. XIV w. erygowano tu parafię (dokument z 1325 r. mówi o istnieniu tu parafii) – najpierw z drewnianym, później z murowanym kościołem. Za Władysława Łokietka (XIII w.) powstała też kamienna wieża obronna (baszta), zaś murowany zamek wzniósł tu Kazimierz Wielki jako siedzibę wójta, przekształcając osadę grodową w miasto królewskie, lokowane na prawie polskim. Rdzeń dawnej osady przesunął się z południa na północny brzeg Grodarza, na oś traktu lubelskiego. Na pocz. XIV w. powiększono obszar miejscowości i sam rynek. Nowy rynek ujmowały trzy pierzeje domów, zapewne drewnianych, parterowych, zastąpionych po części po pożarach w latach 1561 i 1585 murowanymi, jednopiętrowymi kamienicami. Ludność zajmowała się wtedy głównie rolnictwem, piwowarstwem, szkutą, przeprawianiem przez Wisłę. Poważny rozwój zawdzięcza Kazimierz przede wszystkim wzrostowi znaczenia handlu drogą wodną. Miasto już w XV w. było śródlądowym portem przeładunkowym handlu zbożem, a dalsze przywileje królewskie służyły szybkiemu wzrostowi jego zamożności. W XVI w. wskutek długu króla Zygmunta Starego wobec Firlejów miasto na pewien czas przeszło w ręce starosty niegrodowego Firleja. W szczytowym okresie swojego rozwoju, przypadającym na XVI w. do końca 1
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 13 – Poz. 1681
poł. XVII w., Kazimierz był jednym z najważniejszych w Rzeczypospolitej ośrodków handlu zbożem, posiadającym rozbudowany port rzeczny (lub nabrzeże o charakterze portowym), położony na Przedmieściu Gdańskim i dwa wielkie zespoły spichlerzy zlokalizowane na Przedmieściu Gdańskim i Krakowskim. W okresie rozkwitu miasta funkcjonowało ich tu około sześćdziesięciu - niejednokrotnie bogato zdobionych, szczególnie w partiach szczytowych; najpiękniejszym był spichlerz „Pod Bożą Męką”. W porcie handlowano zbożem, mąką, drewnem, skórami, solą, potażem, popiołem, bydłem. Towary wytworzone z portu kazimierskiego w 1 poł. XVII w, stanowiły 43 % eksportu całej Rzeczypospolitej. Przywożono śledzie, tran, wino, ocet, cukier, przyprawy korzenne. W okresie tzw. „złotego wieku” Kazimierza powstało kilka najcenniejszych jego budowli uznanych dziś za zabytki. W latach 1585–1613 rozbudowano, powiększono o 3 kaplice i „zmodernizowano” w stylu renesansu lubelskiego (arch. Jakub Balin) kościół farny, w wieku XVII zbudowano też dwa inne kościoły: szpitalny św. Anny (1671) i klasztorny – oo. Franciszkanów (budowa od 1610 r., w 1628 r. rozpoczyna się budowa klasztoru). W 1536 r. powstała tu synagoga (obecna murowana pochodzi z 1677 r.), coraz liczniej bowiem rozwijała się tu społeczność żydowska, osiadła w Kazimierzu już w XIV wieku. Czasy największej prosperity miasta pamiętają także – wybudowane ok. 1615–1635 r. - dekorowane w stylu manierystycznym kamienice bogatych kazimierskich rodów kupieckich Przybyłów, Celejów, Górskich. Przypuszcza się, że pod koniec XVII wieku Kazimierz był jednym z najpiękniejszych małych miast polskich. Kres świetności miasta, którego rozwój w XVII w. hamowały częste pożary, morowe powietrze, powodzie i które już nigdy nie odzyskało dawnej pozycji, przyniosły czasy „potopu” szwedzkiego (1655-56) i wojny północnej (pocz. XVIII w.). Zburzony został wówczas zamek, rabowane przez Szwedów kościoły i klasztory, liczba domów murowanych spadła o 90% (z 315 do 30), ludność zmniejszyła się z 2500 do 917 osób. Wiek XVIII przyniósł pewne ożywienie handlu zbożem, ale i jego kres nastąpił ostatecznie w wyniku odcięcia Gdańska od Polski i jej rozbiory. Kazimierz stracił także wówczas monopol na przeprawę wiślaną na rzecz rozwijających się Puław i powolnego odsuwania się rzeki Wisły od miasta. Upadkowi miasta nie zapobiegł rozwój drobnego handlu, prowadzonego przez miejscowych Żydów, którzy od końca XVIII w. stali się dominującą grupą mieszkańców miasta (w 1792 r. więcej było Żydów niż Polaków) wykupując równocześnie wszystkie poważniejsze nieruchomości, w tym spichlerze. W wyniku III rozbioru Polski Kazimierz znalazł się w zaborze austriackim. W 1809 r. wojska austriackie wysadziły zamek. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego Kazimierz znalazł się w jego granicach. W 1819-32 Kazimierz był miastem prywatnym, najpierw Sapiechów, potem Czartoryskich z Puław. Od 1832 r. znów stał się miastem Skarbu Państwa. Kazimierz uczestniczył w powstaniu Listopadowym i Styczniowym, po których nastąpiła kasata klasztoru, prześladowania mieszkańców. Po upadku powstania styczniowego Kazimierz utracił w 1869 r. prawa miejskie zostając zdegradowany do rangi osady wiejskiej (prawa miejskie przywrócono mu w 1927 r.). Wielki pożar w 1866 r. zniszczył całkowicie północno-zachodnią pierzeję rynku z ratuszem. Pod koniec XIX wieku większość monumentalnych budowli, głównie spichlerzy i kamienic, jak również zamek, popadło w całkowitą ruinę. W 1877 r. w związku z otwarciem Kolei Nadwiślańskiej i budową stacji kolejowej w Puławach Kazimierz zaczął być coraz chętniej odwiedzany przez mieszkańców Warszawy, Lublina, którzy prowincjonalne i ubogie wówczas miasteczko zaczęli traktować jak letnisko. Na przełomie XIX i XX wieku wraz z poważnym wzrostem ludności głównie żydowskiej i koniecznością zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych, miasto zmieniało swój dawny charakter miasta murowanych kamienic i domów (ugruntowany w wiekach XVI, XVII i XVIII) na miasteczko biedoty małomiasteczkowej z przewagą rozdrobnionej zabudowy drewnianej z elementami ludowej ciesiołki.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 14 – Poz. 1681
Znacznie bardziej ożywiony ruch „turystyczny” zaczął być widoczny jeszcze przed pierwszą wojną światową. Już pod koniec XIX wieku powstał tu pierwszy pensjonat i hotel - “Hotel Polski” Aleksandra Berensa (1880 r.), nazywany najpierw Gospodą Chrześcijańską. Nowym rodzajem budownictwa w Kazimierzu stały się wille i pensjonaty, których nasilony rozwój nastąpił w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W 1909 r. miał tu miejsce pierwszy plener malarski zorganizowany przez Władysława Ślewińskiego. W tym czasie zaczęto również powoli dostrzegać potrzebę inwentaryzacji i ratowania zaniedbanych przez kilka wieków zabytkowych budowli miasta. W 1913 r. warszawskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości powołało sekcję d/s. ratowania Kazimierza, a lokalny oddział Towarzystwa powstał tu w 1916 r.. Bowiem wskutek zaniedbań wieków poprzednich i działań I wojny światowej stan miasta był bardzo zły. Zdecydowane ożywienie miasta przypadło na dwudziestolecie międzywojenne za sprawą narastającego ruchu turystycznego i założenia tu kolonii artystycznej. W 1925 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Kazimierza. W 1933 r. obchodzono 600- lecie koronacji Kazimierza Wielkiego. II wojna światowa zakończyła w historii Kazimierza rozdział wspólnoty chrześcijańsko- żydowskiej, która funkcjonowała tu od czasów średniowiecznych. W marcu 1943 r. miała tu miejsce masowa eksterminacja Żydów. W klasztorze oo. reformatów mieścił się oddział gestapo. Od 1944r. przez półtora roku stacjonowały tu wojska radzieckie. Zniszczeniu uległa znaczna część zabytkowej substancji miasta, nadwątlona już podczas I wojny światowej, w czasie odwrotu wojsk rosyjskich. Powojennej kompleksowej odbudowie miasta towarzyszyła modernizacja i rozbudowa jego infrastruktury. Miasto odgrodzono wówczas od Wisły wałem ochronnym z nową drogą dojazdową i bulwarem spacerowym, obmurowano brzegi Grodarza. W 1946 r. w Kamienicy Celejowskiej powstała pracownia konserwacji zabytków prowadzona przez arch. Karola Sicińskiego. Po wojnie miasteczko zaczęło odradzać się głównie jako ośrodek artystyczny i turystyczny. Znów zaczęli zjeżdżać tu malarze pejzażyści, na stałe osiedli tu Maria i Jerzy Kuncewiczowie, zaczęto organizować ogólnopolskie festiwale - Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych, potem Festiwal Dwa Brzegi, festiwal Muzyki i Tradycji Klezmerskiej, a także letnie koncerty muzyki organowej i kameralnej. Kilka oddziałów posiada - jedno z większych na Lubelszczyźnie – Muzeum Nadwiślańskie. Obecnie miasto liczy ok. trzydziestu prywatnych galerii sztuki. Miasto dzięki swej niezwykłej urodzie stało się ulubionym miejscem artystów, szczególnie malarzy pejzażystów Kazimierz Dolny jako zespół urbanistyczno- architektoniczno-krajobrazowy został wpisany do rejestru zabytków pod nr A/46 oraz uznany za pomnik historii zarządzeniem Prezydenta R. P. z dn. 8 września 1994 r. (Monitor Polski Nr 50, nr zarządzenia 417). Do najstarszych wsi w obszarze gminy należą Skowieszynek i Rzeczyca oraz miejsce kultu pogańskiego zwane Wietrzną Górą, identyfikowane ze wzgórzem klasztornym o.o. reformatów w Kazimierzu. Wszystkie miejscowości (wsie) położone w obszarze gminy Kazimierz posiadają średniowieczną metrykę. Występują zarówno wsie jednodrożne: Parchatka, Góry, Doły jak też i wielodrożne jak Bochotnica, Mięćmierz, Skowieszynek, przy czym Mięćmierz i Bochotnica posiadają w centrum układu wspólnotowy plac zwany „nawsiem”. Place te pełniły w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym wsi taką samą rolę, jak rynek w ośrodku miejskim. Stare wsie posiadają też magdeburskie rozmieszczenie pól, to jest działki wytyczone prostopadle do cieków wodnych z większymi na skrajach gruntów chłopskich – najczęściej od zachodu – łanami wójtowskimi. Stwarza to charakterystyczny ład przestrzenny w krajobrazie kulturowym gminy Kazimierz, zakłócony niestety po parcelacji majątków ziemskich rozrzuconą zabudową, nie trzymającą się linii regulacyjnych, jak we wsiach o średniowiecznej metryce. Budownictwo wiejskie na omawianych terenach posiada charakterystyczną cechę użycia kamienia zwanego opoką, obrzuconego zaprawą glinianą, i to zarówno w budynkach mieszkalnych jak i inwentarskich. Często występuje na murowanej części gospodarczej w przyziemiu drewniana
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 15 – Poz. 1681
zrębowa kondygnacja mieszkalna kryta tradycyjnymi dachami: czterospadowymi półszczytowymi lub naczółkowymi. Ten typ ludowego budownictwa zainspirował charakter wznoszonych w Kazimierzu willi z okresu międzywojennego i powojennego.
2. Zabytki nieruchome
Architektura obronna – wieża (zwana basztą) z XIII w. stanowiąca dominantę architektoniczną Kazimierza Dolnego. W latach 1340-ych w Kazimierzu wystawiony na wzgórzu, nad przeprawą do Wojszyna, zamek królewski (siedziba starostów kazimierskich), po licznych zniszczeniach, w stanie trwałej ruiny zakonserwowany w latach 1975 – 1984, obecnie gruntownie restaurowany, stanowi jedną z dominant całego przełomu Wisły. W Bochotnicy ruiny zamku rycerskiego, na sąsiednim wzgórzu ruina renesansowej kaplicy grobowej. W Witoszynie miejsce po trzeciej budowli obronnej, znanej jedynie z akwareli Z. Vogla z 1793 r. - ukazującej ruiny zameczku z okrągłą wieżą (w latach 1960-tych na terenie zameczku wystawiono zabudowania gospodarcze).
Architektura sakralna - ma historię jeszcze odleglejszą niż architektura obronna. Już w 1181 r. w Skowieszynku mały klasztorek sióstr premonstrantek, rozebrany w 1781 r. (w tym miejscu krzyż). W Kazimierzu kościół farny p. w. Św. Jana Chrzciciela z XIV w., po rozbudowie w początku wieku XVII stanowi jeden z głównych przykładów manieryzmu lubelskiego. Na Wietrznej Górze w 1589 r. stanął Kościół ZNMP, w 1639 – Klasztor, po czym w 1688 rozbudowano Kościół ZNMP. Kościół szpitalny p.w. św. Anny stanął w 1670 r. w miejscu wcześniejszego drewnianego. Bożnica żydowska- XVI-XVIII, została po II wojnie światowej adaptowana na kino. Cennym dziedzictwem kulturowym są liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Historyczne trakty komunikacyjne (główny z Lublina do Radomia z przeprawą przez Wisłę biegł z Wąwolnicy przez Rzeczycę, przez Jeziorszczyznę, Dół Chałajowy, ul. Lubelską i ul. Puławską do przewozu wojszyńskiego) dotychczas zachowane czytelnie w terenie, choć o dużo mniejszym znaczeniu. Charakter lokalny posiadają gościniec Polanowski i Rogowski, droga do Podgórza przez Mięćmierz, droga do Zbędowic i inne trakty godne utrwalenia w terenie.
Architektura rezydencjonalna - do tej grupy zabytków zaliczane są zespoły dworskie oraz skomponowane założenia przestrzenne zieleni mające znaczenie historyczne. Wśród nich wymienić można dworek Michalaków z oficyną (XVIII wiek, oficyna ok. 1850 r.); dwór (przeniesiony z Gościeradowa) z ogrodem obecnie Biuro Muzeum Nadwiślańskiego (II połowa XVIII wieku, translokacja 1976-80 r.); zespół dworski: dwór z oficyną, Biały Domek w ogrodzie (drewniany), stodoła, obora, spichlerz, chlewnia, kurnik, sad, starodrzew, las mieszany (XIX – XX wiek).
Architektura przemysłowa - za taką należy uznać unikalną grupę magazynów zbożowych (spichlerzy) w Kazimierzu na przedmieściu Bochotnickim/Gdańskim oraz Janowieckim/ /Krakowskim, o cechach manieryzmu i renesansu niderlandzkiego (są to spichlerze z XVI – XVIII w., których na dzień dzisiejszy zachowało się 10). W Bochotnicy db. zachowany młyn wodny (podobne były w Witoszynie i Wierzchoniowie). W okolicy było kilka wiatraków, miejsca znane z przekazów. Ważną dominantą w krajobrazie stanowi wiatrak przeniesiony w latach 1970-tych do Męćmierza. Na nadbrzeżu Wisły u wylotu Norowego Dołu znajdował się basen portowy.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 16 – Poz. 1681
Cmentarze - w Skowieszynku funkcjonował niegdyś cmentarz przy kościółku, zanikły już w XVIII w. W Kazimierzu stary cmentarz parafialny na stoku wzgórza za farą. Cmentarz nowy (ok. 1860 r.) za klasztorem o.o. reformatów (wiele nagrobków zasłużonych mieszkańców Kazimierza). Na Czerniawach cmentarz wojenny z czasów II wojny światowej, 2 kirkuty żydowskie, starszy na miejscu obecnego boiska przy GZS oraz częściowo na zadrzewionym terenie powyżej boiska szkolnego i ogrodzenia, drugi z poł. XIX w. na Czerniawach uporządkowany w 1976 r.
Najważniejsze zabytki architektoniczne zlokalizowane na terenie gminy:
1) Wieża (zwana basztą) z XIII w. stanowiąca dominantę architektoniczną Kazimierza Dolnego i zamek królewski w Kazimierzu (siedziba starostów kazimierskich), wystawiony na wzgórzu nad przeprawą do Wojszyna w latach 1340-ych, po licznych zniszczeniach, w stanie trwałej ruiny zakonserwowany w latach 1975 – 1984, stanowi jedną z dominant całego przełomu Wisły; Zamek - fundacja króla Kazimierza Wielkiego - został posadowiony na surowym korzeniu w 1 poł. XIV w. Pierwotny zamek z czasem powiększył się o wieżę mieszkalno-obronną od strony Wisły, regularną kurtynę północną, wbudowanie mieszkalnego skrzydła południowego i zachodniego. Renesansowa rozbudowa zamku nastąpiła za czasów Firlejów - być może z udziałem słynnego architekta Santi Gucci Fiorentino. Zamek zniszczony w czasie wojen szwedzkich, wysadzony w 1809r. przez wojska austriackie. Znajduje się w stanie trwałej ruiny. Starszą od zamku jest wieża strażnicza, popularnie nazywana “basztą”, pochodząca z XIII w., będąca najstarszym zabytkiem Kazimierza Dolnego. Założona na rzucie koła o średnicy ok. 10 m, wysokości 20 m i grubości murów dochodzącej w przyziemiu do 4 m. Prowadzący do wieży jedyny otwór wejściowy umieszczony został na wysokości ok. 6 m. Dostępny był przez drewniany pomost przerzucany z pierścienia otaczających wieżę obwarowań drewnianych lub dostawionych do nich zabudowań. Prace przy renesansowej rozbudowie zamku były prowadzone etapami, być może z udziałem słynnego architekta Santi Gucci Fiorentino. Ostateczny ich wynik dokumentują akwarele Müntza i Vogla przedstawiające zamek zwieńczony renesansowymi attykami. Po zniszczeniach w czasie wojen szwedzkich zamek tylko w niewielkim zakresie był odnawiany, po czym opuszczony popadał w ruinę, dokonaną ostatecznie wysadzeniem go w 1809 r. przez Austriaków. Mury zamku zostały zabezpieczone w latach 1950-tych przez K. Sicińskiego. W latach 1997-98 przeprowadzany był remont zabezpieczający elementy konstrukcyjne (głównie w części południowo-wschodniej). Od roku 201o realizowana jest kompleksowa rewaloryzacja zamku wraz z basztą oraz zagospodarowaniem zieleni wzgórza zamkowego. Pierwszy etap docelowej rewaloryzacji zespołu zamkowego, obejmował przede wszystkim prace konserwatorskie związane z zabezpieczeniem tkanki zabytkowej, bazujące na gruntownych badaniach archeologicznych i architektonicznych. Inwestycja obejmowała również modernizację infrastruktury zabytkowych budowli i całego wzgórza pod kątem dostosowania ich do współczesnych potrzeb kulturalnych i turystycznych. W tym zakresie wykonano: prace konserwatorskie, restauratorskie murów zamkowych; wieża strażnicza została wyremontowana w całości wykonano prace konserwatorskie, restauratorskie (zostało wykonane nowe wejście do obiektu, wewnętrzna klatka schodowa i taras widokowy, wykonano instalacje elektryczna, w samej wieży umieszczona została ekspozycja związana z historią obiektu i zespołu zamkowego); wykonano nawierzchnie dziedzińca wraz z odwodnieniem; wykonano sieci i instalacje teletechniczne z montażem urządzeń związanych z monitoringiem obiektów w celu ich kompleksowego zabezpieczenia przez zagrożeniami; wykonano remont ścieżek i dróg dojazdowych umożliwiających dojście i dojazd do zamku i wieży dla turystów, dotychczasowe schody terenowe zostały
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 17 – Poz. 1681
wyremontowane, zainstalowano nowe poręcze, wzgórze zamkowe uzyskało iluminację zarówno obiektów zabytkowych jak również oświetlenie wzgórza. Równolegle z rewaloryzacją Zespołu Zamkowego zostały przeprowadzone badania archeologiczne (rozpoczęte w latach 70 i 80). Wykonano szerokoprzestrzenne badania terenu wzgórza zamkowego i wieży strażniczej. Wykonano badania i eksploracje piwnic skrzydła zachodniego i południowego zamku i lochu wieży strażniczej. Wykonano badania architektoniczne zamku i wieży. Podczas prac na terenie zamku zostały odkryto nieznane dotąd relikty architektoniczne i ustalone funkcje niektórych pomieszczeń zamku (takie jak łaźnia, kaplica, kuchnia) oraz znaleziono zabytki ruchome, np. fragmenty dawnej kamieniarki, przedmioty codziennego użytku.
2) zamek rycerski w Bochotnicy w ruinie (XIV w.); . Przykład obronnej architektury gotyckiej z poł. XIV w., przebudowanej w okresie wczesnego renesansu (1 poł. XVI w.), w postępującej ruinie od XVII w. Zamek niewielki, o wymiarach ok. 30 x 35 m, na rzucie zbliżonym do nieregularnego owalu. Obecnie w stanie zupełnej ruiny: zachowały się tylko częściowo fragmenty murów od pd.-zach. i wschodu. Całość wzgórza porośnięta gęstym lasem, przez co obiekt jest niemal niewidoczny z Bochotnicy. W 1964 r. miały miejsce powierzchniowe badania archeologiczne, podczas których odkryto fragmenty kamiennych portali, fragment maswerku, relikty ceglanego sklepienia żebrowego, kamienną konsolę nadbramną. Wśród koniecznych działań badawczych i konserwatorskich należy wymienić: potrzebę przeprowadzenia badań archeologiczno-architektonicznych w pełnym zakresie, zabezpieczenie konstrukcyjne murów, wskazane uczytelnienie obu skrzydeł mieszkalnych i przebiegu muru obwodowego, odtworzenie autentycznego poziomu przejazdu bramnego, po badaniach archeologicznych być może możliwe byłoby odtworzenie pierwotnej nawierzchni dziedzińca. Szczegółowe wytyczne konserwatorskie w chwili obecnej są przedwczesne, gdyż powinny zależeć od wyników badań archeologiczno-architektonicznych. Do działań wzmacniających turystyczną rolę obiektu w gminie należy zaliczyć: lepsze niż dotychczas oznakowanie szlaków turystycznych prowadzących do zamku oraz uregulowanie sprawy dojazdu od zamku od strony zabytkowej kaplicy grobowej.
3) kościół farny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja Apostoła, po rozbudowie w początku wieku XVII stanowi jeden z głównych przykładów manieryzmu lubelskiego; Najstarsza ze świątyń w Kazimierzu Dolnym (parafia istniała tu już w 1325r.), początkowo gotycka, potem rozbudowana w stylu „renesansu lubelskiego” (1586-89; 1610-13 pod kier. arch. Jakuba Balina). Przy kościele renesansowe kaplice: Górskich, Borkowskich i Różańcowa. Z bogatego wyposażenia kościoła na uwagę zasługują przede wszystkim: późnogotycki portal główny, organy z 1620r. inspirowane sztuką flamandzką (najstarsze w Polsce), stalle w prezbiterium (1 poł. XVII w.), kamienna chrzcielnica (warsztat Santi Gucciego pochodzącego z Florencji), XVII i XVIII-wieczne kurdybanowe antepedia (osłony przedniej części ołtarza wykonane z tłoczonej i malowanej skóry), intarsjowana ambona z 1615r. z późniejszym rokokowym zwieńczeniem, późnorenesansowe popiersie Mikołaja Przybyły. Obiekt poddany kompleksowemu remontowi: wymiana dachówki i blachy na kaplicach i zakrystii, konserwacja więźby dachowej, tynki i malowanie na zewnątrz, ułożenie nawierzchni kostki brukowej dostosowanej dla niepełnosprawnych, podjazd dla niepełnosprawnych do kościoła, remont muru okalającego cmentarz przykościelny, konserwacja i malowanie wnętrza, konserwacja posadzki, konserwacja ołtarza głównego i ołtarzy bocznych, obrazów, rzeźb, częściowa wymiana i konserwacja okien, wymiana instalacji elektrycznej, nagłośnieniowej, sygnalizacji przeciwwłamaniowej, przeciwpożarowej. Remontem objęto także: budynek plebanii, budynek dawnej stajni i wozowni plebańskiej, dawny dom kościelnego oraz organistówkę. Remonty zostały poprzedzone badaniami archeologicznymi i architektoniczne, w kościele farnym odkryto cztery nierozpoznane dotąd krypty oraz liczne miejsca pochówku, dodatkowo fundamenty dwóch starszych kościołów,
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 18 – Poz. 1681
najprawdopodobniej z początku XVI i XIV wieku oraz blisko 130 monet z czasów od Ludwika Węgierskiego i Jagiellonów.
4) kościół ZNMP Na Wietrznej Górze z 1589 r., w latach 1639-1688 wybudowano klasztor i rozbudowano Kościół ZNMP; Klasztor OO. Reformatów i Sanktuarium p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Kościół ufundowany w 1589r., konsekrowany w 1591r. W 1627r. przy kościele osiedlili się franciszkanie – reformaci, którzy stopniowo powiększyli świątynię, a w latach 1638-68 dobudowali część klasztorną, otoczoną w 1 poł. XVIII w. wysokimi murami obronnymi z wejściem w postaci tzw. krytych schodów. W okresie okupacji (od 1942 do lipca 1944r.) klasztor zajmowało gestapo, a piwnice zamieniono na więzienie. W 1956r. w klasztorze powstało muzeum, którego eksponaty obejmują: rękopisy, stare druki, dawne rzeźby i obrazy oraz relikty regionalne z okolic Kazimierza. Kościół zachował wystrój pierwotny, z którego na uwagę zasługują przede wszystkim: ołtarz główny z 1770r. według projektu arch. Tomasza Hoffmana z obrazem Zwiastowania NMP z 1600 r., czczonym od wieków jako słynący łaskami, epitafia rodziny Przybyłów, żelazne drzwi kute z datą 1589, pochodzące z pierwotnego kościoła, drewniana studnia na wirydarzu klasztornym z 1629 r. Mur ogrodzeniowy klasztoru oo. reformatów – część muru klasztornego od ul. Plebanka. Remont i częściowa rekonstrukcja muru ogrodzeniowego klasztoru – zakończenie 2012 r.
5) renesansowa kaplica grobowa Jana Oleśnickiego w ruinie, zlokalizowana w Bochotnicy (XVIw.); Budynek stanowi bardzo wczesny przykład (po 1533r.) mauzoleum dla osoby świeckiej, wzorowanego być może na Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu i jest najwcześniejszym tego typu obiektem na Lubelszczyźnie, jedynym czystym przykładem renesansu w gminie Kazimierz Dolny. Nosi wezwanie św. Anny. Od czasów uwłaszczeniowych usytuowany na działce prywatnej. Obecnie w ruinie. Obiekt reprezentuje tak cenną spuściznę kulturową, że zasługuje na zabiegi rewaloryzacyjne (rekonstrukcyjne), gdyż zabezpieczenie go tylko w formie ruiny nie oddaje jego charakteru i rangi. Konieczna rekonstrukcja budynku w oparciu o istniejące prace studialne i wytyczne konserwatorskie. Obiekt nadawałby się również okazjonalnie do celów kultowych (nabożeństwa np. na św. Jana - od imienia Oleśnickiego lub św. Anny – wezwanie kaplicy). Konieczne połączenie turystyczne kaplicy i zamku w Bochotnicy. W najbliższym czasie konieczne zapewnienie swobodnego dojścia i udostępnienie zwiedzającym. Właściciel deklaruje pełne udostępnienie obiektu.
6) bożnica żydowska – XVI/XVIII w., zrujnowana w czasie II wojny światowej, po czym została odbudowana po 1945 roku; Obecna zbudowana została w drugiej połowie XVIII w. w stylu późnobarokowym. Wnętrza synagogi zdobione były bogatą polichromią naścienną i nasklepienną. Po zniszczeniach w czasie II wojny światowej odbudowano ją i gruntownie wyremontowano w 1953r. z przeznaczeniem na salę kina „Wisła” (czynnego do 2003r.), bez odtwarzania dekoracji malarskich. Obecnie w sali modlitw urządzona jest stała ekspozycja o charakterze muzealnym, a boczne pomieszczenia wykorzystywane są jako pokoje do wynajęcia.
7) Dzwonnica. Zbudowana w 2 poł. XVIIIw., spłonęła w 1853r. Odbudowana i rozbudowana na budynek mieszkalny w 1886 r. Do niedawna mieściło się w niej Muzeum Sztuki Złotniczej (jedyne tego rodzaju w Polsce) z bogatymi zbiorami m.in. judaików, sreber ceremonialnych katolickich, sreber stołowych, kolekcją biżuterii. Z uwagi na to, iż zostało przeniesione do nowo wybudowanej siedziby przy Rynku. Dzwonnica mogłaby przejąć inne funkcje kulturalne, np. siedziba muzeum miasta Kazimierza Dolnego. Budynek wymaga pilnego remontu dachu i orynnowania.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 19 – Poz. 1681
8) Jatki. Obecny budynek pochodzi z pocz. XIX wieku. Wcześniejsze jatki mięsne (koszerne) istniały tu już w XVI i XVII wieku. Budynek znajduje się w centrum Małego Rynku, nazywanego wcześniej Placem Targowym, gdzie od wieków odbywał się handel w miasteczku. Zlokalizowany był w samym centrum “dzielnicy”, zamieszkiwanej w przewadze przez ludność żydowską (niedaleko znajdował się tu m.in. dom Cadyka).
9) unikalna grupa 9 spichlerzy zbożowych ( w tym 5 w ruinie) w Kazimierzu Dolnym zlokalizowanych na przedmieściu Bochotnickim (Gdańskim) oraz Janowieckim (Krakowskim), o cechach renesansu niderlandzkiego i manieryzmu lubelskiego (spichlerze te pochodzą z końca XVI w. do XVIII w); Spichlerz Feuersteina, ul. Puławska 60 – dwukomorowy, poprzedzony jednopiętrową loggią. Wybudowany przez Krzysztofa Przybyłę pod koniec XVI w., od końca XVII w. w posiadaniu Michała Mniszcha. W 1838 r. sprzedany Meierowi Wulfowi Feuersteinowi (prawdopodobnie po tej dacie nadbudowano nad budynkiem jedną kondygnację). Wykorzystywany do 1939 r. jako garbarnia. W latach 1947-49 miał miejsce generalny remont budynku wg proj. K. Sicińskiego z przywróceniem pierwotnej bryły. Od 1984 r. budynek w zasobach Muzeum Nadwiślańskiego. W latach 1989-94 wykonano tu prace remontowe z pełną rekonstrukcją dekoracji zewnętrznej, zabezpieczeniem wnętrza i dodaniem pełnego podpiwniczenia. Mury wzmocniono wieńcami żelbetowymi i stalowymi ściągami, wykonano nową więźbę dachową i pokrycie oraz nowe stropy, usunięto XIX-wieczne skarpy. W 1993 r. wykonano także badania architektoniczne fasady i loggi. Budynek nieużytkowany od lat, obecnie zawilgocony, z ubytkami tynku, zwłaszcza w przyziemiu, wymagający ponownego remontu i rewitalizacji. Spichlerz, ul. Tyszkiewicza 36 a (dawniej 18) – pochodzi prawdopodobnie z 1 ćw. XVII w. lub jeszcze z końca wieku XVI, wzniesiony jako spichlerz jednopiętrowy, dwukomorowy, od południa posiadał piętrową loggię. Rozbudowany o boczne komory w XVIII w. W 1918 r. wbudowano w zach. komorę mieszkanie. W okresie międzywojennym mieścił się tu pensjonat „Nadwiślanka”. W latach 1982-84 obiekt zabezpieczono, z rekonstrukcją spływów wolutowych i sterczyn szczytu pn.-zach. W 1999 r. wymieniono więźbę dachową w 1/3 budynku wraz z pokryciem dachu. Stolarka okienna została wymieniona na współczesną PCV samowolnie. Zachowany w ruinie, bez stropów i schodów. Na elewacji pn. zachowała się z okresu rozbudowy z końca XVIII w. monumentalna dekoracja sgraffitowa w formie porządku architektonicznego nie mająca odpowiednika w architekturze polskiej (z braku środków na konserwację zamalowana pobiałą wapienną). Ruiny spichlerza Ulanowskich, ul. Krakowska 65 – wybudowany prawdopodobnie w 1 poł. XVII w., dwukomorowy, pierwotnie dwukondygnacyjny, obecnie w ruinie zachowanej do niepełnej wysokości parteru, bez ściany od strony Wisły, bez stropów. Po wojnie w ruinę wbudowane było mieszkanie. W Archiwum K. Sicińskiego znajduje się inwentaryzacja budynku i projekt jego odbudowy (tu znajdują się też znaczne ilości szkiców i projektów rekonstrukcji innych spichlerzy zlokalizowanych niegdyś obok terenu PTTK). Spichlerz „Bliźniak” - prawdopodobnie należy do grupy najwcześniej wybudowanych w Kazimierzu Dolnym spichlerzy murowanych (data 1792 – w szczycie dachu jest najprawdopodobniej datą przebudowy). Do czwartej ćwierci XIX wieku przylegał do niego od pn. spichlerz identyczny w formie. Część pn. została rozebrana ok. 1915 r. Część zachowaną odremontował w 1947 r. K. Siciński. W 1997 r. wymieniono skorodowane elementy więźby dachowej (stalowej, wtórnej), uzupełniono pokrycie dachu dachówką oraz obróbki blacharskie. W ostatnich kilku latach budynek stał nieużytkowany, wystawiony na sprzedaż. Od października 2008 r. trwają w nim prace remontowe (obecnie m.in. podbijanie fundamentów, remont więźby dachowej). Spichlerz Pielaka – pochodzi być może z 1 poł. XVII w., przebudowany w 1845 r. i wówczas pokryty dachem czterospadowym. W latach 1906-1929 służył jako garbarnia. Zniszczony w czasie II
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 20 – Poz. 1681
wojny światowej. W 1956 r. zabezpieczony po koronę murów przez K. Sicińskiego. Budynek jednokomorowy, obecnie bez stropów, dachu (wykonane tylko prowizoryczne zadaszenie), widoczne spękane mury, tynk zachowany fragmentarycznie. Budynek wykorzystywany przez właściciela na magazyn.
10) kamienica pod Św. Mikołajem i Krzysztofem w Rynku – 1605r.; Powstały ok. 1615r. wybudowane przez mieszczan – Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów. Stanowią przykład późnorenesansowej (manierystycznej) architektury, łączącej w sobie miejscową tradycję budowlaną z wpływami niderlandzkimi i włoskimi. Dekoracja wykonana jest w technice stiuku. Kamienice zwieńczone są jednymi z najpiękniejszych w Polsce renesansowych attyk.
11) kościół szpitalny oraz w miejscu wcześniejszego kościoła drewnianego; W miejscu obecnego kościoła drewniany budynek istniał już prawdopodobnie od co najmniej 1530 r. Świątynia murowana, w dzisiejszym kształcie stanęła w tym miejscu w 1671 r. Kościół jest jednonawowy, wzorowany częściowo na kościele farnym. Pod prezbiterium znajdują się krypty z trumnami i ludzkimi szczątkami. Kościół posiadał kiedyś bibliotekę (przeniesioną później do fary), która mieściła się w kościelnym skarbcu. Kościół pełni funkcje kultowe, jest wykorzystywany do realizacji wydarzeń artystycznych i ekspozycji sztuki sakralnej. Obiekt poddany kompleksowemu remontowi zakończonemu w 2012 r. Remont obejmował: remont i wzmocnienie konstrukcji dachu, kompleksową wymianę pokrycia dachu, obróbek blacharskich i orynnowania; oczyszczenie, odświeżenie i zabezpieczenie elewacji nową powłoką malarską, naprawa spękań, ugięć i innych odkształceń gzymsów, nadproży okiennych i drzwiowych; renowacja murów wewnętrznych, likwidację zawilgocenia murów strefy cokołowej, wykonanie uzupełnień podłoży, obrzutki murów; wymianę stolarki okiennej; wymianę witraży z zachowaniem obecnego kształtu w technologii ołowianej; wymianę posadzek w nawie prezbiterium kościoła; renowację polichromii.
12) Dawny szpital przy kościele św. Anny oraz przytułek św. Ducha. Szpital powstał ok. 1635r. Posiada niezwykle bogaty i ciekawy manierystyczny szczyt ozdobiony wolutowymi spływami i sterczynami. W 1783r. odbudowano zawalony dach na szpitalu i pokryto go gontem. Kompleksowy remont budynku z przystosowaniem na potrzeby domu kultury i biblioteki miał miejsce w latach 1953-1957 pod kierunkiem arch. Karola Sicińskiego. Budynek częściowo remontowany w roku 2000 (elewacja, odtworzenie attyki, uzupełnienie pokrycia gontami, odgrzybienie elementów budowlanych) oraz kompleksowo w latach 2010 – 2012. Obecnie mieści się tu siedziba Kazimierskiego Ośrodka Kultury, Promocji i Turystyki.
13) Cmentarze. Stary cmentarz parafialny na stoku wzgórza za farą, cmentarz nowy (ok. 1860 r.) za klasztorem o.o. reformatów (wiele nagrobków zasłużonych mieszkańców Kazimierza), na Czerniawach cmentarz wojenny z czasów II wojny światowej, 2 kirkuty żydowskie, starszy na miejscu obecnego boiska przy Liceum Ogólnokształcącym oraz częściowo na zadrzewionym terenie powyżej boiska szkolnego i ogrodzenia, drugi z poł. XIX w. na Czerniawach uporządkowany w 1976 roku; Cmentarz parafialny. Miejsce na cmentarz parafialny św. Jana w Kazimierzu Dolnym zostało wybrane w 1798r., jednak poświęcenie cmentarza odbyło się dopiero w 1869r. z udziałem kazimierskiego proboszcza, ks. Jana Szczepańskiego. Do tego czasu funkcjonował stary cmentarz, znajdujący się na zboczu wzgórza zamkowego, za kościołem farnym. Kazimierski cmentarz parafialny jest jedną z piękniejszych nekropolii w kraju, przede wszystkim ze względu na swoje położenie na stoku wzgórza, jak również liczne zabytkowe nagrobki. Nowa część cmentarza (w górze za starym)
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 21 – Poz. 1681
została poświęcona w 1924r. Oddzielony był początkowo głębokim wąwozem, w latach 50-tych obie części połączono murowanym kamiennym mostem arkadowym. Cmentarze żydowskie. Pierwszy cmentarz żydowski w Kazimierzu Dolnym powstał na końcu ul. Lubelskiej. Nieznana jest dokładna data jego założenia. Zapewne nastąpiło to wraz z ukonstytuowaniem się gminy żydowskiej w Kazimierzu. Cmentarz został zdewastowany przez Niemców już na początku II wojny światowej. Obecnie w miejscu cmentarza znajduje się przyszkolne boisko, w którego kamiennym ogrodzeniu widoczne są fragmenty macew. Cmentarz żydowski przy ul. Czerniawy został założony w 1851r., na gruncie podarowanym kazimierskiemu kahałowi przez Motka Herzberga. Również i ta nekropolia została niemal doszczętnie zdewastowana na rozkaz Niemców w czasie II wojny św. W latach 70. wydobyto z ziemi kilkaset potłuczonych nagrobków i wybudowano z nich na cmentarzu rodzaj lapidarium. Pomnik w kształcie pękniętej ściany złożonej z kamiennych macew (proj. arch. Tadeusza Augustynka) przypominać ma jerozolimską Ścianę Płaczu. Na cmentarzu zachowanych jest kilkadziesiąt nagrobków, z których najstarszy pochodzi z połowy XIX wieku.
14) Studnie miejskie. Studnia w centrum Rynku ma kilkusetletnią historię. Była niegdyś zdrojem ulicznym. Pod koniec XIX w. otrzymała pompę abisyńską, co ułatwiało czerpanie wody. Nową pompę zainstalowano w niej w latach 80-tych. Dzisiejszy wygląd nadał studni w 1913r. arch. Jan Koszczyc- Witkiewicz, projektując jej drewnianą obudowę i zadaszenie, jak również studni przy ul. Lubelskiej. Dwie inne miejskie studnie znajdują się: jedna na ul. Krakowskiej, druga na ul. Lubelskiej obok przedszkola. W 2012r. studnie zostały poddane pracom remontowym.
Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa lubelskiego opracowany na podstawie obwieszczenia Nr 1/2013 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 22 stycznia 2013 r. w sprawie wykazu zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych „A” województwa lubelskiego, stanowi załącznik Nr 1 do niniejszego Programu.
3. Zabytki ruchome.
Wpis do rejestru zabytków ruchomych odbywa się na mocy decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku. Decyzja o wpisie może zostać wydana z urzędu, jeśli zachodzi uzasadniona obawa zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę. Do rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego uprzednio do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Na terenie miasta i gminy Kazimierz Dolny znajduje się 396 zabytków ruchomych objętych ochroną prawną, z czego: 150 znajduje się w obrębie zespołu kościoła farnego p.w. św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela w Kazimierzu Dolnym (141 stanowi wyposażenie kościoła, a pozostałych 9 - to nagrobki na cmentarzu przykościelnym) – nr rejestru zabytków L/B/213. 202 stanowi elementy wyposażenia kościoła klasztornego p.w. Zwiastowania NMP i św. Piotra z Alkantary oraz klasztoru oo. reformatów – nr rejestru zabytków L/B/215 43 stanowi elementy wyposażenia kościoła szpitalnego p.w. św. Ducha i św. Anny – nr rejestru zabytków L/B/214 rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem w kapliczce przydrożnej w Wylągach – nr rejestru zabytków L/B/464. W programie nie zamieszczono szczegółowego wykazu wszystkich 396 zabytków – wykaz w zasobach WUOZ w Lublinie.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 22 – Poz. 1681
4. Zabytki archeologiczne. Na terenie gminy odkryte zostały stanowiska archeologiczne (zewidencjonowane w ramach programu Archeologiczne Zdjęcie Polski). Nie są wpisane do rejestru zabytków jako zabytek archeologiczny, ale część z nich, około 150, figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Stanowiska archeologiczne zlokalizowane są głównie na terenach prywatnych, na obszarach użytków rolnych, leśnych lub w obrębie zabudowy siedliskowej. Badania powierzchniowe prowadzone w ramach programu Archeologiczne Zdjęcia Polski, pozwoliły zewidencjonowanie stanowisk archeologicznych w obszarach 75-76, 76-76, 76-75, 77-75 na terenie miasta i gminy Kazimierz Dolny. Naczelna zasada w archeologii mówi o zachowaniu w możliwie niezmienionej formie jak największej liczby stanowisk, jednak na terenie gminy niepokojące stają się wzmożone procesy erozyjne oraz duży ruch turystyczny, który pociąga za sobą nowe inwestycje budowlane, zagrażające wielu stanowiskom archeologicznym.
5. Zabytki w wojewódzkiej ewidencji zabytków.
Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wojewódzki konserwator zabytków prowadzi Wojewódzką Ewidencję Zabytków w formie kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa. Wykaz zabytków z terenu gminy Kazimierz Dolny znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków (nie wpisanych do rejestru zabytków), opracowany na podstawie danych LWKZ, stanowi załącznik Nr 2 do niniejszego Programu.
6. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków.
Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Kazimierz Dolny obejmuje: - zabytki nieruchome wpisane do rejestru; - inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiemu ewidencji zabytków, w tym zabytki archeologiczne; - inne zabytki nieruchome wyznaczone przez burmistrza w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Nowelizacja ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami rozszerza zakres przedmiotowy gminnej ewidencji zabytków o zabytki nieruchome (niewpisane do rejestru zabytków i nie figurujące w ewidencji wojewódzkiej) wyznaczone przez burmistrza w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. W przypadku gminy Kazimierz Dolny brak jest obiektów należących do kategorii innych zabytków nieruchomych wyznaczonych przez Burmistrza, z uwagi na brak przeprowadzonych w tym zakresie badań i opracowań historyczno-urbanistycznych pozwalających na uznanie poszczególnych obiektów za zabytek. Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Kazimierz Dolny została założona w formie kart adresowych zabytku nieruchomego na podstawie Zarządzenia Burmistrza Nr 4 z dnia 17 stycznia 2014 r. w sprawie założenia Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Kazimierz Dolny.
VI. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń (SWOT).
Przedstawiona wyżej charakterystyka zasobu obiektów zabytkowych gminy pozwala na stwierdzenie, że gmina Kazimierz Dolny jest gminą o wyjątkowym w skali kraju nasyceniem obiektami zabytkowymi, o wybitnych walorach krajobrazu kulturowego, powstałego w wyniku
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 23 – Poz. 1681
świadomej działalności planistycznej, z wykorzystaniem naturalnej konfiguracji terenu. W rezultacie powstał doskonale uformowany układ urbanistyczno-architektoniczny. Analizując stan krajobrazu kulturowego gminy Kazimierz Dolny rozpoznano następujące czynniki determinujące jego dalszy rozwój:
Atuty Słabości
+ miasto – pomnik historii, atrakcyjny układ - niedostatek środków finansowych; urbanistyczny, objęty Strefą Ochrony pozwalających m.in. na remont obiektów Konserwatorskiej; zabytkowych; + duża liczba obiektów i zespołów objętych - brak lokalnego konserwatora zabytków; ochroną prawną z tytułu wpisania do rejestru - niedostateczne eksponowane dziedzictwo zabytków; kulturowe; + odsłonięcia geologiczne o wybitnych - zaniedbanie miejsc atrakcyjnych kulturowo, walorach naukowo-dydaktycznych; turystycznie i przyrodniczo; + atrakcyjność turystyczna miasta (pomnik - wysokie koszty utrzymania obiektów historii) – motor rozwoju miasta; zabytkowych; + różnorodność architektury i kultur, wielość - słaba świadomość społeczna dotycząca religii – obiekty sakralne; wartości obiektów zabytkowych i potrzeby + bogata historia miasta i okolic; ich ochrony; + ukierunkowanie handlu i usług na sztukę i rękodzieło; + aktywność władz samorządowych i silna promocja gminy jako ośrodka turystycznego; + działalność Towarzystwa Przyjaciół Kazimierza Dolnego oraz Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Kazimierzu Dolnym, wpływająca na zwiększenie świadomości historycznej oraz zacieśnienie więzi wśród mieszkańców;
Szanse Zagrożenia
+ region kulturowy, spuścizna kulturowa, - degradacja części substancji zabytkowej; wielokulturowe dziedzictwo reprezentowane - trudny dostęp do zewnętrznych źródeł jest przez liczne, zachowane zabytki sakralne finansowania opieki nad zabytkami; różnych wyznań; - postępująca dekapitalizacja zasobu + atrakcyjne krajobrazowo, turystycznie zabytkowego; otoczenie miasta i gminy; - problemy własnościowe wielu nieruchomości + możliwość rewaloryzacji zabytków z w centrum miasta; wykorzystaniem dotacji krajowych i unijnych; - niewłaściwa modernizacja obiektów nie + utrzymanie, odnawianie i zachowanie objętych wpisem do rejestru zabytków; ekspozycji obiektów zabytkowych; - brak świadomości wartości zabudowy + podnoszenie wśród lokalnej społeczności tradycyjnej i zainteresowania dla jej
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 24 – Poz. 1681
wiedzy i świadomości potrzeb zachowania utrzymania; dziedzictwa kulturowego materialnego i - zastępowanie zabudowy tradycyjnej niematerialnego; współczesną - obcą lokalnej tradycji, - nieużytkowanie obiektów lub brak remontów prowadzący do ich niszczenia;
VII. Założenia programowe.
1. Priorytety W toku analizy, określono trzy priorytety realizacji Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny. Są to: Priorytet I Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno – gospodarczego gminy. Priorytet II Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości lokalnej. Priorytet III Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego.
2. Kierunki działań i zadania
W ramach wymienionych priorytetów wytyczono kierunki działań i na tej podstawie wyodrębniono poszczególne zadania.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 25 – Poz. 1681
Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego, jako element rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Kierunki działań Zadania Wykonawca Źródła finansowania
- Prowadzenie prac konserwatorsko-restauratorskich, remontowych przy obiektach zabytkowych stanowiących własność władz samorządowych zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi oraz wspieranie (dofinansowywanie) tychże prac przy obiektach nie będących własnością gminy; w pierwszej kolejności należy wykonać prace remontowe i konserwatorsko- restauratorskie przy obiektach znajdujących się w złym stanie, a Budżet gminy prezentujących znaczne wartości zabytkowe lub historyczne i walory architektoniczne. Należą do nich następujące obiekty: Dotacje Urzędu wzgórze zamkowe w Bochotnicy; Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego Zahamowanie procesu pozostałości kaplicy grobowej Jana Oleśnickiego w degradacji Bochotnicy; Gmina Kazimierz Dolny Dotacje Lubelskiego zabytków i piwnice pod d. hotelem Berensa; Wojewódzkiego doprowadzenie do ruiny willi Szukalskiego; Jednostki gminne Konserwatora Zabytków w poprawy spichlerz Pielaka; Właściciele zabytków Lublinie stanu ich zachowania ruiny spichlerza Ulanowskich;
Wikarówka przy ul. Nadrzecznej 7; Dotacje Ministra Kultury i remont elewacji Kamienicy Gdańskiej; Dziedzictwa Narodowego remont elewacji Kamienicy Górskich; remont dachu i elewacji kamienicy Kifnerów; Dotacje unijne - Zachowywanie, konserwacja i eksponowanie zabytkowej architektury, kamieniarki, stolarki i dekoracyjnych elementów wystroju kamienic i domów; - Zwracanie uwagi w trakcie wykonywania remontów zabytkowych kapliczek na zachowanie lub przywracanie ich pierwotnej, tradycyjnej bryły, formy, stylu, materiałów, pokrycia dachowego, wystroju i detalu architektonicznego itp.,
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 26 – Poz. 1681
wykorzystywanie do tych celów materiałów archiwalnych. Remontowanie kapliczek zgodnie z zasadami konserwatorskimi, z wykorzystaniem historycznej ikonografii (archiwów fotograficznych); - Dalsze podejmowanie starań o uzyskanie środków zewnętrznych na rewaloryzację zabytków ; - Ochrona wartości zabytkowego krajobrazu kulturowego miasta poprzez zapewnienie szczególnej kontroli zamierzeń inwestycyjnych na atrakcyjnych kierunkach ekspozycji obiektów i zespołów zabytkowych w celu ochrony tych ekspozycji;
Priorytet II: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości lokalnej Kierunki działań Zadania Wykonawca Źródła finansowania
- Dążenie do powołania miejscowego konserwatora zabytków; - Wprowadzanie w zmianach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów pod kątem wymogów ochrony zabytków, w szczególności uwzględnienie w nich obiektów znajdujących się w zweryfikowanej i zaktualizowanej Zintegrowana ochrona Gminnej Ewidencji Zabytków. Zaleca się wprowadzenie w dziedzictwa stosunku do obiektów z obu tych grup bardziej precyzyjnych, Gmina Kazimierz Dolny Budżet gminy kulturowego zindywidualizowanych zapisów, uwzględniających specyfikę ich bryły, form architektonicznych i kontekstu przestrzennego. Dotyczy to w zasadzie wszystkich uchwalonych dotychczas planów; - Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym i działalności inwestycyjnej na terenie miasta zasad ochrony krajobrazu, w tym w szczególności dążenie do zachowania w niezmienionej formie
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 27 – Poz. 1681
historycznych panoram, osi widokowych, starych, charakterystycznych dla miasta form terenu, zabytkowych kompozycji zieleni itp.; - Konsekwentne egzekwowanie zapisów dotyczących działalności inwestycyjnej na obszarach objętych ochroną określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; - Nadanie wyższego standardu przestrzeniom publicznym (przy pełnym zachowaniu ich atrybutów kulturowych) poprzez konsekwentne stosowanie wytycznych konserwatorskich; - oraz zachowanie lokalnego charakteru zabudowy przy nowych inwestycjach; - uwzględnianie problemów ochrony dziedzictwa kulturowego w dokumentach strategicznych i planistycznych gminy;
Budżet gminy
Dotacje Urzędu Marszałkowskiego - Organizowanie i wspieranie imprez i wystaw związanych z Województwa Lubelskiego dziedzictwem kulturowym gminy; Gmina Kazimierz Dolny Rozszerzenie zasobu i - Utrzymanie i bieżąca konserwacja kapliczek i pomników Dotacje Lubelskiego Jednostki gminne ochrony połączone z kultywowaniem, dokumentowaniem i Wojewódzkiego Instytucje kultury dziedzictwa kulturowego upowszechnianiem tradycji związanej z tymi obiektami Konserwatora Zabytków w gminy - Dążenie do zagospodarowania zabytkowych obiektów na cele Lublinie kulturalne, edukacyjne lub turystyczne, Dotacje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dotacje unijne
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 28 – Poz. 1681
Priorytet III: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego Kierunki działań Zadania Wykonawca Źródła finansowania
- Prowadzenie monitoringu i weryfikacji obiektów uwzględnionych w gminnej ewidencji zabytków (z zastosowaniem komputerowej bazy danych i platformy GIS); - Współpraca instytucji, stowarzyszeń, sektora prywatnego na rzecz Budżet gminy
opieki nad zabytkami; Specjalistyczne - Podjęcie próby weryfikacji stanowisk archeologicznych na terenie Dotacje Urzędu rozpoznanie badawcze gminy, głównie przez ponowne badania powierzchniowe mające na Marszałkowskiego poszczególnych celu odkrycie być może nowych stanowisk oraz określenie stopnia Województwa Lubelskiego obiektów, zespołów zniszczenia stanowisk odkrytych podczas wcześniejszych oraz obszarów Gmina Kazimierz Dolny penetracji. Badania AZP przeprowadzone stosunkowo dawno, bo w Dotacje Lubelskiego zabytkowych związane KOKPiT latach 80. XX w. i przez różne ekipy badawcze, wymagają takiego Wojewódzkiego z Jednostki gminne sprawdzenia. Weryfikacji wymagają także informacje o niektórych Konserwatora Zabytków w przygotowywanym lub obiektach architektury. Wszystkie te stanowiska powinny być Lublinie realizowanym przebadane wykopaliskowo przed realizacją w tych miejscach procesem jakichkolwiek inwestycji. Priorytetem powinno być umieszczenie Dotacje Ministra Kultury i inwestycyjnym. w gminnej ewidencji zabytków oraz w miejscowych planach Dziedzictwa Narodowego
zagospodarowania przestrzennego stanowisk archeologicznych wymagających ochrony, a także uzupełnienie już istniejących Dotacje unijne planów o takie informacje. Takie działania przyczynią się do skuteczniejszej dbałości o dziedzictwo kulturowe i pozwolą lepiej poznać historię miasta.
Określenie warunków Gmina Kazimierz Dolny współpracy z - Pomoc w przygotowaniu właścicieli i dysponentów obiektów KOKPiT Budżet gminy właścicielami zabytkowych do wykorzystania w opiece nad zabytkami funduszy zabytków unijnych, ministerialnych i samorządowych;
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 29 – Poz. 1681
Budżet gminy
Szeroki dostęp do - Udostępnienie informacji o zabytkach gminy w Internecie; Dotacje Urzędu informacji o - Utworzenie gminnego systemu informacji i promocji (bazy danych) Marszałkowskiego Gmina Kazimierz Dolny dziedzictwie środowiska kulturowego opartego o stronę internetową; Województwa Lubelskiego Jednostki gminne kulturowym gminy - Zamieszczanie materiałów historycznych w stałym dziale w gazetce. Dotacje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dotacje unijne
- Pielęgnowanie (ochrona) tożsamości kulturowej regionu, wzmacnianie procesów integracyjnych w społeczności regionalnej; - Inicjowanie i organizowanie obchodów Europejskich Dni Budżet gminy Dziedzictwa w gminie; - Organizowanie i wspieranie imprez i wystaw o charakterze Dotacje Urzędu plenerowym w tym przede wszystkim imprez i wystaw na terenie Marszałkowskiego zamku; Województwa Lubelskiego Edukacja i - Rozwijanie działalności wystawienniczej powiązanej z zabytkami popularyzacja wiedzy gminy i ich historią; Dotacje Lubelskiego Gmina Kazimierz Dolny o regionalnym - Organizowanie i wspieranie realizacji konkursów, wystaw i innych Wojewódzkiego Jednostki gminne dziedzictwie działań edukacyjnych; Konserwatora Zabytków w kulturowym - Wydawanie i wspieranie publikacji (w tym opracowań Lublinie historycznych, folderów promocyjnych, przewodników) poświęconych problematyce dziedzictwa kulturowego gminy; Dotacje Ministra Kultury i - Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa Dziedzictwa Narodowego kulturowego do systemu edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organizację zajęć na temat zabytków, ich roli oraz wartości z Dotacje unijne punktu widzenia historii i współczesności celem kształtowania regionalnej tożsamości kulturowej, np.:
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 30 – Poz. 1681
Czym są zabytki? Skąd się biorą i jaką rolę pełniły? Jakie zabytki posiadamy? Jak dbać o zabytki? Jaką rolę pełnią obecnie? - Wspieranie lokalnych inicjatyw zmierzających do udokumentowania, zachowania, kultywowania wartości niematerialnych (pieśni, podania, legendy, tradycje związane z własnymi wydarzeniami rodzinnymi jak śluby czy pogrzeby, tradycje związane ze świętami, potrawy regionalne, nazwy miejscowe); - Upamiętnianie i utrwalanie w pamięci mieszkańców, zwłaszcza młodego pokolenia, własnych wydarzeń historycznych, wybitnych postaci związanych z regionem itp. poprzez działalność wydawniczą (regionalia), prowadzenie lekcji muzealnych nt. przeszłości i kultury regionu, organizowanie okazjonalnych wystaw i ekspozycji itp.; - Wspieranie inicjatyw wydawniczych i przedsięwzięć o charakterze etnograficznym zmierzających do zebrania (udokumentowania) i popularyzacji starych pieśni, przyśpiewek, podań i legend związanych z miastem i jego okolicami.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 31 – Poz. 1681
VIII. Instrumentarium realizacji Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny.
Zadania określone w Programie Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny będą wykonywane przy pomocy następujących instrumentów: 1) instrumentów prawnych – wynikających z przepisów ustawowych, obejmujących między innymi zmianę miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wykonywanie decyzji administracyjnych wojewódzkiego konserwatora zabytków; 2) instrumentów finansowych obejmujących między innymi finansowanie prac konserwatorskich, remontowych i archeologicznych, udzielanie dotacji na finansowanie prac konserwatorskich i restauratorskich, korzystanie z programów uwzględniających finansowanie z funduszy europejskich oraz dotacje, subwencje, dofinansowania dla właścicieli i posiadaczy obiektów zabytkowych; 3) instrumentów koordynacji obejmujących między innymi realizację zapisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w dokumentach strategicznych województwa lubelskiego oraz dokumentach strategicznych krajowych; 4) instrumentów społecznych obejmujących między innymi działania edukacyjne promocyjne, współdziałanie z organizacjami społecznymi; 5) instrumentów kontrolnych obejmujących między innymi aktualizację gminnej ewidencji zabytków, monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania dziedzictwa kulturowego.
IX. Źródła finansowania Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny.
Obowiązującym wyznacznikiem sposobu finansowania opieki nad zabytkami są zasady zawarte w rozdziale 7. ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Nakładają one obowiązek finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku na osobę fizyczną, lub inną jednostkę organizacyjną w tym także na jednostki z sektora finansów publicznych, posiadające tytuł prawny do zabytku. Zadania związane z opieką nad zabytkami mogą być finansowane m.in. z następujących źródeł: 1) z budżetu Gminy Kazimierz Dolny (finansowanie odbywa się w ramach przyznanej dotacji na prace zgodne z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r., lub dotyczy stanowisk archeologicznych odkrytych na terenie będącym własnością gminy); 2) z budżetu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w ramach przyznanej dotacji na prace zgodne z art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r.; 3) z budżetu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prace, zgodne z art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r.; 4) z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach dotacji przyznanej zgodnie z art.77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. w oparciu o ogłaszane corocznie przez Ministerstwo aktualne programy, m. in. „ Dziedzictwo kulturowe”, „Promesa Ministra Kultury”; 5) z dotacji unijnych w ramach nowych programów operacyjnych.
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 32 – Poz. 1681
Załącznik Nr 1 do Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny na lata 2014 – 2018.
Nr rej. Lp. Obiekt Adres zabytków Ruiny zamku (tj. pozostałości warownej siedziby mieszkalnej, fragmenty murów obwodowych, luźne elementy kamienne i 1 Bochotnica A/449 ceglane oraz cała góra zamkowa z jej ukształtowaniem, w gran. Działek (wskazanych w postanowieniu), wg zał. planu Pozostałości kaplicy grobowej – mauzoleum Jana Oleśnickiego vel Bochotnickiego, w 2 Bochotnica A/1111 gran. murów zewn. kaplicy usytuowanej na działkach wskazanych w dec., wg zał. wyrysu Aleja pomiędzy Puławami a Bochotnicą, wraz 3 ze szpalerami Bochotnica A/686 drzew Zespół urbanistyczno-architektoniczno- krajobrazowy miasta Kazimierza Dolnego wraz ze wszystkimi placami, ulicami,( A/46 Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 34 – Poz. 535) drogami, 4 budynkami murowanymi i drewnianymi (w Kazimierz Dolny A/46 tym: willa z ogrodem – ul. Zamkowa 8 i ruiny willi tzw. Szukalskiego, na wzgórzu Albrechtówka – Męćmierz Okale- Okale), ruinami, wąwozami i drzewostanem w granicach określonych na zał. planie Willa Klarnerów, ogród, brama, budynek Albrechtówka Nr 5 5 A/750 gospodarczy zw. dozorcówką Kazimierz Dolny Budynek mieszkalno-usługowy, na działce ul. Browarna 2 (d. Rynek 15), 6 wskazanej w decyzji, w gran. wg zał. mapy A/1046 Kazimierz Dolny (tj. w gran. działki) 7 Chałupa, wg opisu w dec. Doły 24, Kazimierz Dolny A/802 Wiatrak „paltrak” ze wsi Witowice, z 8 ul. Nadedworce 31, Kazimierz Dolny A/793 zachowanymi urządzeniami młynarskimi Figura przydrożna z posągiem św. Antoniego ul. Podgórna 3/ ul. Klasztorna (d. 9 z Dzieciątkiem, na działce wskazanej w A/1037 Klasztorna 1a), Kazimierz Dolny decyzji, w gran. wg opisu i zał. Zespół franciszkański: kościół pw. Zwiastowania NMP i św. Piotra z Alkantry z pełnym wystrojem architektonicznym i ul. Klasztorna 3,Kazimierz Dolny 10 ruchomościami, klasztor z wyposażeniem, A/464
dziedziniec klasztorny ze studnią, ogrodzenie cmentarza kościelnego z bramą, schodami i korytarzem kryjącym schody, cmentarz
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 33 – Poz. 1681
kościelny i cała powierzchnia terenu należącego do klasztoru, z kapliczkami, krzyżami, drzewami, ogrodami i murowanym ogrodzeniem, góra, na której zespół jest zlokalizowany 11 Kamienica, wraz z otoczeniem w gran. działki Kazimierz Dolny, ul. Klasztorna 4 A/834 ul. Krakowska l a-3 (obc. ul. Krakowska 12 Dom z otoczeniem, w gran. działki A/208 1a, ul. Cmentarna) 13 Dawna plebania przeniesiona z Karczmisk ul. Krakowska 36, Kazimierz Dolny A/313 Kapliczka przydrożna z figurą św. Jana 14 ul. Krakowska 38, Kazimierz Dolny A/695 Nepomucena (wg opisu w dec.) 15 Willa, wraz z bramką i furtką ul. Krakowska 51, Kazimierz Dolny A/371 Ruiny tzw Faktorii angielskiej z najbliższym ul. Krakowska 51a-51b, Kazimierz 16 otoczeniem, w gran. działek wskazanych w A/332 Dolny dec., wg zał. mapy 17 d. spichlerz „Kobiałki” ul. Krakowska 61,Kazimierz Dolny A/215 Spichlerz (w ruinie) zw. Ulanowskich” w 18 ul. Krakowska 65, Kazimierz Dolny A/692 gran. wg zał. planu ul. Lubelska 1 (d. Rynek 19 Dom (wg opisu w decyzji) A/704 6(d.9)/Lubelska 1), Kazimierz Dolny ul. Lubelska 4 (d. Mały Rynek 6), 20 Bożnica A/833 Kazimierz Dolny 21 Dom, wraz z wystrojem i działką ul. Lubelska 11, Kazimierz Dolny, A/840 Zespół szpitalny: kościół pw. Św. Ducha i Św. Anny Matki NMP z wystrojem wnętrza i ul. Lubelska 14, ul. Lubelska 12, 22 A/388 wyposażeniem, dawny szpital, drzewostan w Kazimierz Dolny granicach cmentarza kościelnego ul. Lubelska 15-17 (d.17), Kazimierz 23 Kamienica - wg opisu w decyzji A/747 Dolny Dom drewniany z murowaną oficyną 24 ul. Lubelska 19, Kazimierz Dolny A/707
Dom mieszkalny, z otoczeniem w gran. 25 ul. Lubelska 23, Kazimierz Dolny A/808 działki dom mieszkalny z działką 26 wskazaną w decyzji ul. Lubelska 30, Kazimierz Dolny A/883 Dom Dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym 27 ul. Lubelska 35, Kazimierz Dolny A/772 (wg opisu w decyzji) Chałupa i lamus, wraz z ich wyposażeniem 28 ul. Lubelska 39, Kazimierz Dolny A/844 oraz otoczeniem w gran. działki Dom mieszkalny wraz z działką(wskazaną w 29 ul. Lubelska 45, 45a, Kazimierz Dolny A/885 dec.) 30 Zespół budynków: dom mieszkalny, stodoła i ul. Lubelska 50, Kazimierz Dolny A/757
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 34 – Poz. 1681
obora (wg opisu w decyzji) 31 Dom i stodoła (wg opisu w decyzji) ul. Lubelska 52, 52a, Kazimierz Dolny A/709 Willa z otaczającym ogrodem i studnią, w ul. Małachowskiego 16 (d. 6), Kazimierz 32 A/684 gran. wg zał. planu Dolny Willa „Pod wiewiórką” (tzw. „Kuncewiczówka”), w gran. ogrodu, ul. Małachowskiego 19 i 19a, Kazimierz 33 A/892 odpowiadającego działkom wskazanym w Dolny dec., wg zał. planu ul. Małachowskiego 21, Kazimierz 34 Dom z otoczeniem w gran. działki A/826 Dolny 35 Budynek „Jatek” Mały Rynek 1(d.4), Kazimierz Dolny A/696 36 Dom ul. Nadrzeczna 14, Kazimierz Dolny A/700 Dom mieszkalny, wraz z terenem wskazanym 37 Mały Rynek 2-3, Kazimierz Dolny A/884 w decyzji Dom (d. wikarówka), na działce wskazanej w 38 ul. Nadrzeczna 7, Kazimierz Dolny A/919 dec. Dom z wystrojem wnętrza (dekoracja kolumn międzyokiennych) i otaczającym terenem, na ul. Nadrzeczna 16 (d.18) , Kazimierz 39 A/1038 działce wskazanej w decyzji, w gran. wg zał. Dolny mapy (tj. w gran. działki) ul. Nadrzeczna 24 (d. 30), Kazimierz 40 Dworek A/466 Dolny ul. Nadrzeczna 54 (d. 68), Kazimierz 41 Dom (wg opisu w decyzji) A/711 Dolny ul. Nadwiślańska 5/7 (d.5) Kazimierz 42 Dom, wraz z otoczeniem w gran. działki A/832 Dolny ul. Plebanka 4/ Podgórna, Kazimierz 43 Obora, wg zał. planu A/778 Dolny 44 Dom (wg opisu w decyzji) Kazimierz Dolny, ul. Plebanka 7a (d. 7) A/755 ul. Plebanka 17a (d.19a), Kazimierz 45 Budynek mieszkalny (wg opisu w decyzji) A/716 Dolny Dom zwany „Starą Piekarnią”, wraz z ul. Podzamcze 18 (d.12), Kazimierz 46 dekoracją architektoniczną i najbliższym A/467 Dolny otoczeniem w gran. parceli Dwór przeniesiony z Gościeradowa, z ul. Podzamcze 20 (d.12a), Kazimierz 47 najbliższym otoczeniem - w gran. działki A/181 Dolny wskazanej w dec., wg zał. Spichlerz tzw. „Ulanowskiego”, z otoczeniem 48 ul. Puławska 54 (d.34), Kazimierz Dolny A/486 w gran. działki – wg zał. planu ul. Puławska 54a (d. 34), Kazimierz 49 Dom przeniesiony z Modliborzyc A/420 Dolny Spichlerz „Feiersteina” , wraz z otoczeniem w 50 ul. Puławska 60 (d.40), Kazimierz Dolny A/827 gran. działki
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 35 – Poz. 1681
51 Spichlerz „Bliźniaczy” ul. Puławska 68 (d.46), Kazimierz Dolny A/210 Spichlerz „Pod wianuszkami” (dawna 52 ul. Puławska 80 (d.64), Kazimierz Dolny A/209 garbarnia) Ruiny spichlerza z najbliższym otoczeniem, 53 ul. Puławska 82 (d.66), Kazimierz Dolny A/465 w gran. niezabudowanego terenu Ruiny spichlerza (ob. odbudowany, zw. „Pod ul. Puławska 116 (d.100 i 112), 54 A/836 Żurawiem” lub „Rucińskich”) Kazimierz Dolny Studnia miejska (na rynku), na działce 55 Rynek, Kazimierz Dolny A/954 wskazanej w decyzji Studnia miejska (na rynku, od str. ul. 56 Lubelskiej), w gran. ogrodzenia, na działce Rynek/ul. Lubelska, Kazimierz Dolny A/955 wskazanej w dec. Kamienica - na działce wskazanej w decyzji, 57 Rynek 2, Kazimierz Dolny A/1034 w gran. wg zał. mapy (tj. działki) Relikty piwnic dawnej zabudowy, (w obrębie nieruchomości wskazanej w dec.), zachowane Rynek 4/Krzywe Koło 3-5, Kazimierz 58 pod budynkiem d. „Hotelu Polskiego” E. A/926 Dolny Berensa i pod budynkiem tzw. sklepiku, w gran. wg zał. mapy 59 Kamienica Rynek 10 (d.2), Kazimierz Dolny A/206 60 Kamienica Rynek 11 (d. 3), Kazimierz Dolny A/207 61 Kamienica „Pod św. Mikołajem” Rynek 12, Kazimierz Dolny A/167 Kamienica „Pod św. Krzysztofem”, wraz z 62 Rynek 13 – 14, Kazimierz Dolny A/166 oficyną Dom, wraz z działką wskazaną w decyzji, w 63 Rynek 17, Kazimierz Dolny A/1069 gran. wg zał. mapy 64 Kamienica tzw. „Gdańska” Rynek 18, 18 a (d.32) Kazimierz Dolny A/205 Dom (wg opisu w decyzji) z ogrodem - w 65 ul. Sadowa 4 (d.2), Kazimierz Dolny A/861 gran. działki wskazanej w decyzji Kuźnia, wraz z otoczeniem w gran. działki 66 ul. Senatorska, Kazimierz Dolny A/846 wskazanej w dec., wg zał. wyrysu 67 Kamienica tzw. „Celejowska” ul. Senatorska 11, Kazimierz Dolny A/154 Kamienica tzw. „Górskich” wraz z 68 ul. Senatorska 5, Kazimierz Dolny A/203 wyposażeniem wnętrza 69 Kamienica, w gran. wg zał. planu ul. Senatorska 15, Kazimierz Dolny A/683 70 Kamienica tzw. „Biała” ul. Senatorska 17, Kazimierz Dolny A/204 71 Budynek łaźni miejskiej (wg opisu w decyzji) ul. Senatorska 21, Kazimierz Dolny A/735 Kapliczka przydrożna z 1588 r., wg opisu w 72 ul. Szkolna 2, Kazimierz Dolny A/751 decyzji Willa, studnia, dwie bramki w ogrodzeniu 73 ul. Szkolna 3, Kazimierz Dolny A/829 działki, ogród 74 Dom, studnia, otoczenie w gran. działki ul. Szkolna 17, Kazimierz Dolny A/830
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 36 – Poz. 1681
Willa „Słoneczna” (wg opisu w dec.), na 75 ul. Szkolna 23 (d.29),Kazimierz Dolny A/909 działce wskazanej w dec. Willa „Uciecha” (wg opisu w decyzji), na 76 ul. Szkolna 29 (d.31),Kazimierz Dolny A/913 działce wskazanej w dec. Budynek urzędu pocztowo- telekomunikacyjnego, wraz z otaczającą go 77 ul. Tyszkiewicza 2,Kazimierz Dolny A/908 małą architekturą i drzewami, w obrębie działki wskazanej w dec., wg opisu w decyzji ul. Tyszkiewicza 36a (d.18), Kazimierz 78 Spichlerz (pozostałość) – w gran. wg zał. A/682 Dolny Ruiny zamku, wieża-strażnica, droga, otaczający drzewostan wraz ze wzgórzem na 79 ul. Zamkowa , Kazimierz Dolny A/213 którym są usytuowane w gran. działek wskazanych w dec., wg zał. mapy Zespół kościoła paraf. (farnego): kościół paraf. (farny) pw. śś Jana Chrzciciela i Bartłomieja Ap., z wyposażeniem w zabytki ruchome, otaczający drzewostan w gran. cmentarza kościelnego, ogrodzenie z bramkami, d. dzwonnica (ul. Zamkowa 2), organistówka (ul. Puławska 2), plebania z otoczeniem w gran. działki (ul. 80 Kazimierz Dolny A/123 Zamkowa 6), budynek d. stajni i wozowni plebańskiej (ul. Zamkowa 4), d. kostnica cmentarna – dom kościelnego (ul. Zamkowa 1) w gran. d. cmentarza grzebalnego przy Farze, cmentarz parafialny stary zwany „za Farą” – w gran. ogrodzenia cmentarnego Mięćmierz 2 (dz. nr. 2), Kazimierz 81 Stodoła, na działce wskazanej w dec. A/784 Dolny Mięćmierz 8 (dz. nr 17/6), Kazimierz 82 Chałupa z Kurowa A/805 Dolny Mięćmierz 15 (dz. nr 169/1), Kazimierz 83 Dom ze wsi Bałtów A/792 Dolny Mięćmierz 9 (d.26), dz. nr 18/1, 84 Chałupa ze wsi Młynki – nr 9 (d.26) A/699 Kazimierz Dolny Mięćmierz 31 (d.14), dz. nr 177, 85 Chałupa ze wsi Bęczyn A/791 Kazimierz Dolny Wiatrak, wraz z działką wskazaną w dec., w 86 Mięćmierz (dz. n, Kazimierz Dolny A/925 granicach wg zał. mapy Mięćmierz 41 (dz. nr.734), Kazimierz 87 Chałupa, na działce wskazanej w dec. A/783 Dolny Kapliczka przydrożna z figurą św. 88 Wylągi, Kazimierz Dolny A/717 Józefa z Dzieciątkiem
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 37 – Poz. 1681
Zespół dworski: dwór z oficyną (skrzydłem bocznym), domek w ogrodzie, budynki gospodarcze wokół d. dziedzińca gospodarczego 89 (stodoła, obora, spichlerz, chlewnia, Wylągi 43, Kazimierz Dolny A/788 kurnik), otoczenie dworu składające się z ogródka przy domu, sadu, starodrzewiu i lasu - wg oznaczenia oraz w granicach wg zał. planu Cmentarz żydowski (kirkut), na działce 90 ul. Czerniawy, Kazimierz Dolny A/886 wskazanej w decyzji, wg zał. mapy
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 38 – Poz. 1681
Załącznik Nr 2 do Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kazimierz Dolny na lata 2014 – 2018.
Architektura i budownictwo Lp. Obiekt Adres Nr ewid. działki 1 Dom ul. Krakowska 1, Kazimierz Dolny 970 2 Dom ul. Krakowska 4, Kazimierz Dolny 939 3 Dom ul. Krakowska 5-7, Kazimierz Dolny 973-4 4 Dom ul. Krakowska 8, Kazimierz Dolny 988 5 Studnia miejska ul. Krakowska 10, Kazimierz Dolny 1044 6 Dom ul. Krakowska 12, Kazimierz Dolny 986 7 Dom ul. Krakowska 14, Kazimierz Dolny 1006 8 Dom ul. Krakowska 23, Kazimierz Dolny 1095 9 Willa „Jagódka” ul. Krakowska 25A, Kazimierz Dolny 1094 10 Dom ul. Krakowska 27, Kazimierz Dolny 1093 11 Dom ul. Krakowska 35, Kazimierz Dolny 1086 12 Willa „Góralka” ul. Krakowska 47, Kazimierz Dolny 690 13 Willa Witkowskiego „Dom Adwokata” ul. Krakowska 57, Kazimierz Dolny 1076 ul. Krakowska 67 (d.63), Kazimierz 14 Willa Myćko-Mysłowskich 1299 Dolny 15 Dom ul. Krzywe Koło 4, Kazimierz Dolny 1271 d.spichlerz z wozownią na 16 ul. Plebanka 7A, Kazimierz Dolny 1163/1 „Koziorowszczyźnie” ob. dom Ogrodzenie willi (wpisanej do rejestru 17 Ul. Szkolna 3, Kazimierz Dolny zabytków) 18 Dom ul. Szkolna 5 (d.3b), Kazimierz Dolny 1241 19 Dom ul. Szkolna 7, Kazimierz Dolny 1240,1239 20 Dom ul. Szkolna 7a, Kazimierz Dolny 1236, 1237 21 Willa ul. Szkolna 13, Kazimierz Dolny 1232 22 Willa ul. Szkolna 15, Kazimierz Dolny 662 23 Lamus ul. Szkolna 19, Kazimierz Dolny 664 24 Dom ul. Szkolna 19, Kazimierz Dolny 664 25 Dom ul. Szkolna 23a, Kazimierz Dolny 680 ul. Kwaskowa Góra 1a, Kazimierz 26 Młyn 1449 Dolny ul. Małachowskiego 5c, Kazimierz 27 Dom ( willa Julia) 1404 Dolny 28 Budynek mieszkalny Mięćmierz 2 29 Dom mieszkalny Mięćmierz 5
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 39 – Poz. 1681
30 Kapliczka przydrożna Kazimierz Dolny ul. Puławska 341
Cmentarze Lp. Obiekt Adres Nr ewid. działki 1 Mogiła wojenna z I wojny światowej Bochotnica 2 Cmentarz żydowski (stary) ul. Lubelska 55, Kazimierz Dolny 1245/3 3 Cmentarz parafialny stary ul. Cmentarna, Kazimierz Dolny 1098, 1101 4 Cmentarz tzw. „nowy” (parafialny) Ul. Cmentarna, Kazimierz Dolny 1345 Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Ul. Czerniawy, Kazimierz Dolny 2125 5 Czerwonej (1944) Mogiła i pomnik ku czci ofiar II wojny Zbędowice 879/4 6 światowej
Miejsca pamięci Lp. Obiekt Adres Nr ewid. działki Płyta upamiętniająca miejsce śmierci płk J. ul. Małachowskiego 20, Kazimierz 1 Małachowskiego poległego 18 kwietnia 1747 Dolny 1831r.
Stanowiska archeologiczne Nr stanowiska na Lp. Miejscowość Obszar AZP Nr stanowiska w miejscowości obszarze
1 Bochotnica 75-76 27 1
2 Bochotnica 75-76 28 2
3 Bochotnica 75-76 29 3
4 Bochotnica 75-76 30 4
5 Bochotnica 75-76 50 5
6 Bochotnica 75-76 51 6
7 Bochotnica 75-76 60 8
8 Bochotnica 75-76 61 9
9 Bochotnica 75-76 62 10
10 Bochotnica 75-76 63 11
11 Bochotnica 75-76 67 12
12 Bochotnica 75-76 68 13
13 Bochotnica 75-76 70 15
14 Bochotnica 75-76 71 16
15 Bochotnica-Ogrodzisko 75-76 69 14
16 Bochotnica 75-76 93 1
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 40 – Poz. 1681
17 Zbędowice - Dębniak 75-76 94 2
18 Zbędowice - Dębniak 75-76 95 3
19 Rzeczyca 76-76 36 1
20 Rzeczyca 76-76 43 2
21 Jeziorszczyzna 76-76 16 1
22 Jeziorszczyzna 76-76 37 2
23 Jeziorszczyzna 76-76 38 3
24 Jeziorszczyzna 76-76 39 4
25 Jeziorszczyzna 76-76 40 5
26 Jeziorszczyzna 76-76 15 1
27 Kazimierz Dolny 76-75 1 1
28 Kazimierz Dolny 76-75 2 2
29 Kazimierz Dolny 76-75 3 3
30 Kazimierz Dolny 76-75 4 4
31 Kazimierz Dolny 76-75 5 5
32 Kazimierz Dolny 76-75 6 6
33 Kazimierz Dolny 76-75 7 7
34 Kazimierz Dolny 76-75 8 8
35 Kazimierz Dolny 76-75 9 9
36 Kazimierz Dolny 76-75 10 10
37 Kazimierz Dolny 76-75 11 11
38 Kazimierz Dolny 76-75 12 12
39 Kazimierz Dolny 76-75 15 15
40 Kazimierz Dolny 76-75 16 16
41 Kazimierz Dolny 76-75 17 17
42 Kazimierz Dolny 76-75 18 18
43 Kazimierz Dolny 76-75 19 19
44 Kazimierz Dolny 76-75 20 20
45 Kazimierz Dolny 76-75 21 21
46 Kazimierz Dolny 76-75 22 22
47 Kazimierz Dolny 76-75 23 23
48 Kazimierz Dolny 76-75 24 24
49 Kazimierz Dolny 76-75 25 25
50 Kazimierz Dolny 76-75 26 26
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 41 – Poz. 1681
51 Kazimierz Dolny 76-75 30 30
52 Kazimierz Dolny 76-75 31 31
53 Kazimierz Dolny 76-75 32 32
54 Kazimierz Dolny 76-75 33 33
55 Kazimierz Dolny 76-75 34 34
56 Kazimierz Dolny 76-75 35 35
57 Kazimierz Dolny 76-75 41 40
58 Kazimierz Dolny 76-75 42 41
59 Kazimierz Dolny 76-75 43 42
60 Kazimierz Dolny - Góry III 76-76 54 1
61 Kazimierz Dolny - Rynek 76-75 13 13
62 Kazimierz Dolny - Zamek 76-75 14 14
63 Kazimierz Dolny - Góry 76-75 27 27
64 Kazimierz Dolny - Góry 76-75 28 28
65 Kazimierz Dolny - Góry 76-75 29 29
66 Kazimierz Dolny - Okale 76-75 36 36
67 Kazimierz Dolny - Okale 76-75 37 37
68 Kazimierz Dolny - Okale 76-75 38 38
69 Kazimierz Dolny - Okale 76-75 39 39
70 Skowieszynek 76-76 35 1
71 Skowieszynek 76-76 55 2
72 Witoszyn 76-76 28 1
73 Zbędowice 75-76 4 4
74 Zbędowice 75-76 5 5
75 Zbędowice 75-76 80 7
76 Zbędowice 75-76 81 8
77 Zbędowice 75-76 82 9
78 Zbędowice 75-76 85 10
79 Zbędowice 75-76 96 11
80 Zbędowice 75-76 97 12
81 Zbędowice 75-76 109 13
82 Zbędowice 75-76 110 14
83 Zbędowice 75-76 1 1
84 Zbędowice 75-76 2 2
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 42 – Poz. 1681
85 Zbędowice 75-76 3 3
86 Zbędowice - Nawozy 75-76 112 2
87 Zbędowice - Nawozy 75-76 113 3
88 Parchatka 75-76 7 1
89 Parchatka 75-76 8 2
90 Parchatka 75-76 9 3
91 Parchatka 75-76 10 4
92 Parchatka 75-76 11 5
93 Parchatka 75-76 13 6
94 Parchatka 75-76 79 8
95 Parchatka 75-76 86 9
96 Parchatka 75-76 87 10
97 Parchatka 74-76 59 11
98 Parchatka 74-76 62 14
99 Rzeczyca kolonia - Pod Choiną 76-76 14 1
100 Rzeczyca Kolonia - Pod Choiną 76-76 22 2
101 Rzeczyca kolonia - Pod Choiną 76-76 23 3
102 Witoszyn 76-77 98 12
103 Rzeczyca 76-76 17 1
104 Rzeczyca 76-76 31 2
105 Rzeczyca 76-76 32 3
106 Rzeczyca 76-76 33 4
107 Rzeczyca 76-76 34 5
108 Rzeczyca 76-76 56 7
109 Rzeczyca 76-76 57 8
110 Rzeczyca 76-76 58 6
111 Parchatka 75-76 41 3
112 Parchatka 75-76 76 5
113 Parchatka 75-76 77 6
114 Rzeczyca Kolonia 76-76 13 1
115 Rzeczyca 76-76 18 1
116 Rzeczyca 76-76 19 2
117 Rzeczyca 76-76 20 3
118 Wierzchoniów 75-76 24 1
Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 43 – Poz. 1681
119 Wierzchoniów 75-76 25 2
120 Wierzchoniów 75-76 26 3
121 Wierzchoniów 75-76 56 5
122 Wierzchoniów 75-76 57 6
123 Wierzchoniów 75-76 58 7
124 Wierzchoniów 75-76 59 8
125 Witoszyn 76-76 24 1
126 Witoszyn 76-76 25 2
127 Witoszyn 76-76 26 3
128 Witoszyn 76-76 44 4
129 Witoszyn 76-76 45 5
130 Witoszyn 76-76 46 6
131 Witoszyn 76-76 47 7
132 Witoszyn 76-76 48 8
133 Witoszyn 76-76 49 9
134 Witoszyn 76-76 50 10
135 Witoszyn 76-76 51 11
136 Witoszyn 76-76 52 12
137 Witoszyn 76-76 53 13
138 Witoszyn 76-76 27 1
139 Wylągi 76-76 41 1
140 Wylągi 76-76 42 1a
141 Rzeczyca 76-76 30 1
142 Rzeczyca 76-76 21 1
143 Zbędowice 75-76 31 1
144 Zbędowice 75-76 32 2
145 Zbędowice 75-76 33 3
146 Zbędowice 75-76 34 4
147 Zbędowice 75-76 88 5
148 Zbędowice 75-76 89 6
149 Zbędowice 75-76 90 7
150 Zbędowice 75-76 91 8
151 Zbędowice 75-76 92 9