,
V 1 V AE EI C o' N * s ad naturgimitationenijfunia cum diligentia et artificio effleat?
una cum :-; ^ F f; -' ,• C T 1 B V £ eanindemjn gratiam ue= renalcentis teris illius , SC iamiam Medicina:, PERHerbaria:OTH. BRVNF, recens edita:. M. D. ?:xx. ^ Quibus adieSa ad cairtm, A P P E :s D 1 X ifagogicadeufit&ads
miniftratione s i M P ri i c i v M . ftcmlndcK Contenrorufingulornm. Argentorariapud Ija.^-rrr Sfho:r3,ciini Carf.^\aicft.PriuiIeg^o ad Sexennium. I j ,
Inclyta: urbis A R g e N t . prudcntiffimo Se^ natui, OTTHO brvnfel-# s I V s s. D, Q_V1DE MAGISTRATIBVS CODENDIS
bene ienrerunt,non id tantum cenfuerunt , honore primores uiros exci<» perejcaputfcilicetaperirc.flecfteregcnuj&quemadmodumpucriluno^ nis auem admirantur, laudibus fubinde in coelum ferre, id«^ adeo urula 9 illis,tragicis illis ribus pra:ftighs & ampullofis , fcd magis laudem tribue re iuftida: & prudenda:,de illis ex animo bene fentire & mereri, illoru
iudicia noftris anteferre,plane(^ tancp Deos {ufpicere , & fumum illum huius mundi « in eis admirari tc colere. Succinunt ad id multis los cis diuina oracuIa,dum Deos fac{unc,dum uetant eis maledicenda, dum Decimas fubinde d€cernunt,&rerum primirias poftremo Sf^gladij ius , tribuunt. At<^ haud fcio,an huc refpexcrint , qui aut ucteres autores in s lucem acfhiri , aut ingeniorum fuorum fpedmen aliquod pofteris editu
ri,frequenter , aut maximis Principibus,aut fummis Magiftratibus lucu brationes infcripferunt fuast uidclicet quo non tam ab inuidia publica , & maledoclorumhominum peftilentibus linguis efTenttutiorcs,^ ut i« pfi quo<^ de maioribus fuis bene mererentur:rari,non ultima, iuxtaPo^ eta:ientetiam,e{relaudem,Principibus placuifleuiris.Necaliofaneani# mo ^o Hortos meos, celfitud.ueftris nuncupaui.clarifsimi atep ampli fimi uiri, ut beneuolentiam apud celfitud.ueftras milii pararem pa 9 ^ , Iam<^ fecerem,in re non adeo fortafle magna, animum erga rempub.ue
ftram,quid in arduis ac fCTijsueftricaufsa obiturus fim, fi uires &fas cultates permitterent. Proinde, ne ab confiietudineillalaudataucterum fo-iptorum difccderemtquam fi contemnerem profedo aut confidens , aut animi fuperciliofiiudicari queam . Vt enim s O l diei decor eft, L. V N A internodurnaaftramicat, unionesacgemmganulosacpreci ofasueflesexornantutaclariflimorum uirorumimagines.&fplendidifi^ dima nomina,alibrorum ueftibuHs quafi lucem quandam Sdautoritate , addunt opufculis.Merenturhoc primum multis nominibus celfitud.ue ftr»,tum ob fingularem prudenriam,iuftidam,^quitatem, magnificens tiani,liberalitatem,benignitarem,pictatem<^, qua in omnes homines cie mentes eftis,omnibufi:^ a:quo bene uulris,tum ob optima ftudia& bo 9 nas literas: quas cum in ueftra iirbe munificendffime inftituiftis, idcp a 9 deo in omni difciplinarum genere,ut nullis hodie totius Germanic gym
nafi|s,fchoIafl:erium ueftru inferius habeatur : nullis alqs fane debeban s turprimiriarnoftra:, talibus, tantifi^fyderibus noftris, columinibus ^ , anchoris. Decuitidem 8c graticudinem mea inrempub.ueftram, ingras tus ne effem, pro qua etiam mortem mihi oppetendam cefeo. Aluit ha:c
me, tuto at<^ honefte ad hanc a?tatcm perduxit , muniuic meas rationes
bonis legibus , optimis morib.honeftiffimis difciplinis. Quid eft quod ,
uiciflim a mc perfolui non deceat, unde hxc aeexpta mihi funt C Et ut de ampIifT.ordinfs ucftri, etiam priuads perfonis attingam.nicrcbantur hoc
D.Iacobus imprimis antiftites nofti-i D.Iacobus Sturmius ille, 5 ingrati eflemus : fi alienis fccneraremur, etiam iniqui . Eam itac^ meam quantulamcunq? munificentiam , deqj pauperi flippelletftili ixb*T. rei Ixtis, oro aulpicijs , adfumite, nec folum qua: datur,uel ufum , ucl in' opiam , fied alacrem magis dantis uoluntatcm,relpicite . Memores illius Artarxerxis Imperatoris, cui cum omnis generis munurculailli offerrent ex uulgaria plebe, dicere fblitus fertur. Efle animi praxelfi, ac prorfum rc gij, donaria, ucl ab imfima: fortuna: hominibus coIIata,nonadfpernari, uerum erugata,S genda quod alq mulos a librorum frontifpicrjs agunt, abunde mihi fa-? , tisfadtum erit, fi celficud. ueftris bonam operam m e coliocafle intellexe f ro. Dicamc^ Sc illud Horatfj . Non ego uentofic plebis fuffragia uenor. RiferuntS^ fua fecula Mconiden,Raracp coronato plaufere dheatra Mes Dcrarione nandro. Cxterum deHxrbarq noftri ratione, hoc uelut in compendio operis. habetote . Primum nihil aliud nos fpe diarias manus , eamt^ prope exrinSram , in lucem rcuocaremus. Quod, quia no aliararionefieri pofle,animaducrrimus abolids prioribus ac , ^ ueteribus Hxrbarqs , at<^ de nouo uiuis dc acupicHs ima^'nibus,edids. Deinde folidisac firmisdeferiptionibus, exprifiris & autenticis autori? bus prolatis utruncp tentauimus ate^ curauimus felidter, qualit^ , , : ^ cum grada,v. ccif.iudicium cfto, certe cum magna moleftia. Nam quan ta nobis legenda fucrint,quotautoreseuolucndi,quataabHa:rbarijsex plorada,ab Seplafiarrjs 8c agyrds dolo Si technis extorqu&3a,& res indi cat ipfa, et ataduertenc facilius,qui fimilem aliquado opera poft nos fuiit nauacuri . Quomagisueniad/gnosnosexiftimamus,fiinreiamferia, tamcp ex omni ufu 8c cognitioeobfbleta, non protinus ipfifsimu ipfum, quod didtur,fcop5 attigerimus. Ceflb enumerare, in quas fyrtes,m quas Symplegadas interdum inciderimus,aclongcdcnfiflimastenebras, non nun^ impegimus etiam. Nam id quxiibet a fronte prxfe feret hxrba, quanto nobis negocio conftiterit.Vndenomen etiam comentarqs Rha* pfodiecindidimustquod id genus fcribendi,nonfbIum fine inuidia erat, ueru cum maiori etiam firueftu. Videbatur enim confuIrius,unicuic^rcd^ dere quod fuum erat,^ noftra ambiriofe commeta uenditare. nefi rcpe«: ritum uenerit olim Grex auium pIumas,moucat cornicula rifum,frirtiuts nudata coloribus : cum potuiffemus fortafIe,ut Georgius Valla , Sc poft Nihil noirum hunc omnes Neotherici ( adeo ab ea impoftura neminem exdpio uers fubfole. ) ,, tendo ftylum.aliorum opes noftras facere.Fn his autorum p[acitis, nulli us ctwrcicdmus fcnfa:niemores illius, quod nullus liber tam malus cft quin emolumenti aliquid conferat. Singulis fuu honorem dedimus , uel Pandeiflarum barbarifRmis etiam. Nc autorem quocp , 8c Genucnfem il Ium Simoncmpofthabuimus,autores utcorruptilUmos.infantifsimof? ep.icainftrudlos pulchre ad perniciem, fi quis non attente et cum iudicio l^at.De quibus tamen ingenue fatemur,inierdu magnopere quoq; nos adiuuatos, 5^ ucl ad hoc con tulilTe,ut facilius neuos 8c menda deprehen dcremus.HermoIai quo<^ Barbari Corc^Iaria 8C annotationes paffim adiedmus:quod ex his fblis hodie Ha^rbarum cogniaoemexiftimemus petendam. Interdum ubi res pofcebar,&C controuerfiade hgrba aliqua fu erat, duos fordffimos pugiles induximuS.Daretem unu, Entellum altera um , Nicolaum Leonicenum,& Pandolphu Collinucium, alterum fum mum ac primum hacnoftratempeftate medicum, alcerumeloquentifsi# mum iureconfultu.fed qui ita tamen in harrbis uerfatus fic, ut multis pas rafangis quod dicitur totum hodie medicorum uulgus poft fe relique , , rit ucluticp in , mutuis fefe iiftibus collidetes , duello 8c harena pugnares, fpeiftacores # comifimus.In quaTragedia , interdum fumus & admirato res,at<^ nunc huius, nunc illius partibus gratulamurtin plaerifi^ litem i s pfi dirimimus, in multis conniuemus. Maluimus enim qugdam indifcuf fa,8i aliorum arbitrfjs relinquere,^ temere pronundare de ea re, de qua ^ tot doifnffimi itiri addubitarent . Quan^ alicubi confidenter etiam no ftra proferimus:quibus tantum uolumus efle robur,donec alius firmio? ra attuleritjid quod nuf^ non alias etiam teftamur . Autores non minus quadraginta dtamus,ex quibus Centones hofce cofuimus. Nec hos paf Cm,nc(^ ubilibet, fcd ubi res itapoftulabac . Vbi fimilia omnes dicebat potiores dclegimusrubi contraria,iuxta pofliimus, ut in aperto eflet pu<> gnantia. Actium , Oribafium , 8C Paulum tametfi autores alioqui opti^ latina: mosjtamcn rarius cicauimus, quod hos gr Moeegnaribus, totumc^ ueftris ceifimd. acceptum fero , ftudiorum no ftrorum alumnis: nec longiora nobis muedi fpacia optamus,^ quo pus blicis huiufcemodi munfiSjftipendrjfffi illis literarfjs obeudis, idonei fu ^ f erimus,S^ de cclfitud. ueftris , dei^ ueftra repub. publica: Sc priuats be nemereri. Ex libera Argentina Nonis Marti}, Anno redempti orbis M. D. XXX. . . , . . Cavtores quorum tcftimonijs in hocoperc ufu fumus Hippocrates Ariftoteles Thcophraftus M . Cato ' M. Varro. L. Columella. Plinius Diofeorides. Plutarchus Palladius. Apulcius. Aemilius Macer. Pfcllus, Polybius. Vergillius. Hefiodus. Cornelius Celfiis. Q. Serenus C.Galcnus. Paulus. Oribafius. Aelius. Auicenna, lo.Mefluc. Serapion. Razes. Auerrois. Conftantinus. Caffius felix. Platearius. A gregator herbarum. Nicolaus Leonicenus. lo.Manardus. Pandulphus Collinutius. M . Vergilius. Hermolaus Barbarus. Geoigius Valla. Platina. Nicolaus perottus. Bapriftapius. Baptiftaferrar. lacobus conftantinus fauen, Philippus Beroaldus. N. Pomponius. Strabus Gallus. loannes Vigonius. Hieronymus heerbarius TiiXvutJiaf^jirAvft^eie w o»r • 'fv/ixttve "Trayuf^ KtXndJta pJ^Xst fXiCiJtK , , WeXautf^cr, xeX»uJl;,xoXii^»f», VvKvflif , wj^wVn Xi'iuSrff^ JlfoV Aidv >t^X9r a.xJi^iT ruTivKrnr SuS X'V®‘’ »,»., , » , lOANN. SAPIDVS Ledori S* Qui cupis ingenitas Herbarum nofcercuires, Scireque diuerfis nomina nota plagis Quxque fit unius facies cuiufquc doceri* Hoc leiffo uoti codice compos eris ISJuUa quidem retro uiderunt fecula tradi Id feripd taiita commoditate genus Quando Ottho uelutin quenda Brunfeifius hortum. Huc culta ex uario femina rure tulit Quorum uim, paritercp docet medicaminis ufum. Tam bene,ut haud melius fa(fla pericla queant. Sic rerum pr»ceptamodo breuitatecoardat. Ne fint inuife prodiga uerba mor» * Rurfum ambage modo licita Termone abundat. Ne careat fenfu diclio parca fuo. Nunc Sc loannes pipior GuididHus illc Clarus Apelleo non minus ingenio Reddidit adfebras acri fic arte figuras Vt non nemo Herbas dixerit efle meras * Quantus Idannis s C H o T Ti lumptufi^Jabort^, Et ftudmm,& fuerit cura, uidere licet. Dum, calamis arreis.inuento fretus Auico, Hoc magna dignum laude parauit opus » Ergo agete,quifquis medico uerfaris in Albo Hoc op^^precium eft nolle carere libro . ' OTHONIS BRVNNFEl^: SII DE VTILITATE prxftantia SC & Herbarum , fimplicis Medicina: Dario , a fatrapis , ' coinpcndium fcifci ‘LfMTVi^rgfeS tatus ! ^^^liF qua ex , Perfla in | ' Aegyptum irecur tuto Mercator quidam hos , , | mo quidem mulcaru rerum peritus, fed obfcus | rior, ilii allatus eft I Sidonius natione, cnomen k Ducianus hiftoria: author',non meminit ) Ego, Rex, inquit ille, uiam haud longe ex Perfis in Aegyptia me tibioftenfurum polliceor. Etenim fi quis montana ha:c fuperauerit Ccranfgredies * ' turautem triduo) confeftimin A^ypto erit.Et faneicareshabebat.Veru Alexander locorum imperitus , 8c mercatorem impoftorcm ratus, boni uiri falubre confiliu pertinaciterafpenias ' batur : nimirum carco illo amore fui demctatus. Id uitfj Plato quondam malorum omnium fon tem exi(timauit.Ncc^ iniuria, meaquidem fen tentia. Facit enim interduperfbnxucl exilitas, uelconteptus.deinde f.xxvT.x illa, qua nemo non fibiplacetipfi,ut quatumuiseriamfana & redta confilia non admittamus , amplec"tamur uero quae pefsima fun t Vereor itaq? . ne quod Mercatori cum Ales idem mihi cum Seplafiarfjs xandro , , Agyrtis, & Pharmacopolis eueniat:uideIicet,fiego Me: thodum aliqua pncmonftrauero, qua non mos a encomivm. ^ <3o prxfcndus,ucrum minori cjuoq; ualctudniis cum diTpcndio,adco(p impcnfis eria exilioribus, morbis conrulatur,rolis inqua linnpliohus,fic hcrbis,illimefurpicenturncfcioquidmonflrialcrc,ctcorum »<;^M«'*«>amuletacp,& iiT;C«xxW<'damnaruru .Itacnimferc fit, i» rSf C*.'.7t©- fi* kvTB? *ip! »(iyT«i?.j.3fT«.,dcgeneresqj animos, utinquitPoCTa, timor arguit. Atqui nihil talcmoIior,itamcomnesMufebencament:pertp illudia crolancluiuriurandum Hippocratis , nccp alienius iin^ crimen aliquod a mefuit.Sednctantiquocp mefacio,qui tot docTtifsinioru Medicorum placita.compofitionescpmagiftrales fubucrtcrequcam:nec fi queam, de= beam. Sed quando Hcrbanit librum molimur,remelq5 id in animu ins duximus. Herbas riu fum inufum &cognirionc reuocarc: netanquam Megarcnfium,tam nulla carudem ratio habcretur,antct^ad hasquidem explicandas pci^cremus, obiter raltem,quantas haberent illa: utilitates, ^cp comendaese ucceribus olim leculi hominibus fuerint, nouitfjs Mc= dicina: candidatis ofteuderc placuit :idquod5(r Faciemus pro uinli,fi tn prius id ab myropolis impetrauenmus,utomncipfidenobis malignam Tulpicionem amoIiantur.Etutipfi quocp Compohtiones fiias magnifas ciunt, ritulis.obauratis pidturatis : ita ornante^ fubindemagnis , & Her? bis & Simplicibus, ne fuameria gloriam inuideanc S^fiquidcm confen taneadixerimuSjlalubribus monitis beneobtcmperenqdeftomachariin nosdcfinant.Sin uero ri u/»» w?, uicifsim nos admoneant,noltra me D lioribusargumcntisconfutent. quod eritnobis tam gratum, ut omnium maxfmc;tantumabeft,ucnouatoresuelimushaberi,uclalicuiusmercem damnare, qua non antcauela:quirasip{a,ueliprarc,&r primi illi artisfum mates non reprobauerintate^ damnauerint.Quod fi acerbius etiam qiKE dam dixenmus , bonos omneis obtcftamur,in malos diaum accipiant, noninfuamcontumeliam: meminerintt^, multos cfle fubinde, qui fub coquatftu etiam orbi imponunt,mulcacp hominum miliancdum com? pilanquerum conficiunt eriam,atc^ interimunt. Neidquocpuelimexpecftet a mealiquis,q?uniuer(as Herbarum Lirili« latesadfcnpmrus fim. id emoperofum foret, StToegoerj infiniti: SsTquod (t contendam, non afiud plane molirer,^ longam Iliados fabulam poft Homerum.Cxterum quando hodie meras impofturas faciunt myropo isequidam (de malis loquor) horum fixeos tantu detegemus: ut inordis nemcoganmrtandcmilli.quod boni omnes optabunt mecu,Pra'ft gia? toribus&impoftoribus,etiamfidirpliceantnoflTa,tamcpro ucritateaus dendum eft.Etquxfo audiantmeillipaulifper ucl hallucinantem : mox etiam intelligent, uel holitorem opportuna dixifle. Di) HerbsrS Multa olim Herbis laudem apud Veteres fuiflc,rametfi multis fubinde d«nonftrato demonftrariatcpconuinciqucat,tamenid non poftrcmucff Dfjseas aminucncoribusflintadfignataj.Sicenimlaudarifiiimamherbam Moly, Mercurio tribuit Homerus.diuinaquada clementiamortalibus dcnjons ftratam, Odyfs. »• . . , M E D t C I N AE i 5 }.ffX«JCT«I / IJUIXC» HSl' tltX*» t«t B»»®- A ftSXv wy KarXtsvBj ftfli 0v^7c7r> Quam & Vlyffi adfigiiaui t adueriflis illciflamenta Circcs. Nafcicur illud ( uiinquitPlinius ) circa Phenxu,&iii Cyllene Arcadise.fpecie illa Hof mcnica,radicerotunda,nigra<^,magn{cudinc cepac,folio Scylla;, diffici^ Ucp follu Deinde lantfta illa Panace ipfo nomine omnium morborum reme^ , dia promittens :&iplaquocp Dqsinuentoribusadfcribitur.nimiruni Chironi, Herculi, atcpAefcuIapio. Herculi quocpuindicaturqua; Apollinaris.apud Arabas Altcrcum, fiue Alcercamgenum apud appellatur. Vt illud , Graicos uero quoc^ Hcraclion Siderion,ora uulnera ferro ilIata,efFicacifnrrie larians. Mercurialis herbic qui primus audior fuerit, uelnome ipfiim indicat^ quodu{<^hodieretinec.AchilIcon&ipiaquoc^ norifsimaherbaeft. Ac ille illam demonftrauic primus Achilles , non quidem in bello Troiano, uropinor,feddifo'pulus Chironjs,uulnerariaherbam.Quxobid Achil lis uocatur. Hac lanafle Telephum dicitur. Fadcadid,quodinhancul<^diem,qfdem adhuc nominibus appella mus,fcilicet Labrum Veneris , Barbam louis , fanguinem Herculis,her bamfolarem.Lunariam.Quafuperftitionefac^tum, utSCapud Chrilba nos in eam xftimadone uenerincherba?,ut Diuis infcrifaerentur: uideli<^ cet.D.lacobo,Petro,roanni, Magdalen*, Mariar. Sic enim hodie quaF dam uocant. Cardum Mari«, herbam S. Petri, herbam S. Iacobi,heri bam S. Chrilfophori, SC lexcenta huiufmodi. Non ob aliam rationem, quod diuinum aliquid habere in {e uel ab magnis uiris demonftra^ ^ , ta; , uulgo credita; lunt Arborum quoq? genera fuille numinibus luis dicara,ui loui Efculu Qua» arbbrts quibus Dt]S A.polIiniLaura,Mmerua;OIeam, Vitem lacho, Veneri Myrtum, Her bx fuerunt, at ha! ab Regibus fui nominis appellarx : & qui, cum Impes rio fortanc Sc nome perdidiflent.quod herbis ftudiofi fuerut pofteritas , Scordion nobilis herba,Diofcoridi celebras ( ri fum referuati. tur,non inter poftremas etiam, fed Mithridati regi adfcripta,primnq5 de monftratori,deinde per Crateiam herbarium ,ex manu depitfta herba ab Rege,nouifIimetandeDiolcor. quocpexhibita.Iubx regis Euphorbia, quam ab medici lui nomine, & fratris Mulx eius, a quo ferutconlcruas tum Cxf.Auguftu,ficinfcriplit:notiorforrafIe exiftitapud Pliniu, ^ut Pro Reginis (affeclauereemSCmu^ (in prxlenriaRiadducat. lieres hanc gloria ) ucl una Maufoli uxor fatis frierit, quxadoptauit her^' ba,qux nobis Artemifiadicitur;&deNymphcalimiliter,quxab Nym phanomen inuenit, zelotypia eiga Herculem mortua. Quorualioqui ne nomina quidem fupcrellent,fi herbx non ftiiUdit. Inuenerutherbas&uniuerfe gentes. Scythia enim,que Scythice dicis tur,circaBe6c!amnafcentem,dedit.lfchneumoncmThrada, qua ferunt fanguinemlIfti,non aperta modo ucna,uerumetiamprxdla.Vetones in Hilpanqseam reppererunt, que Betonica didturinGaIli)s,inItaliaaut^ D tem Serratula,ab Grxds Ceffron,autPfychotrophon. Anialiaqtias Quodetiaanimaliainuenerunt.uelpotius dcmonftrauerunt herbas, herbas inue- hauddubiu, quin benignitatcDeioprimi max. uel ob hocmihi ad herf baru laudem lacit quod ea cu non iioueruc myropolia 8c confecfiiones, monftrauerut : Bc rjfdem quot^ morbis laborant quibus homines , tamefi quid aeddat noxium,fuoptemarteauxilianturlifai,idc^herbis tantumodo.Necpige bitfuperhocmiraculo,PIini'j etiauerbaadfcribere,quxfunt apud illum hifto.natu.lib.S.cap.zS.Hippotamus inquit, in quadam medendi parte magifter extitit.allldua namcp latietate obelus, exit in littus,reccntes ha^f rundinu cxlltras perlpeculatus:at^ ubi acutillimu uidet ftipiiem,impri mens corpus,uenam quanda in crure uulnerat: atep ita profluiiio langui nis morbidu alias corpus exonerat,& plagam limorurfum obducit. Simile quidda Sc uolucris in eade Aegypto monftrauit, qux uocatur Ibis,roftri aduncitate per eam parce {e proluens, qua reddi ciboRt onera (alubre eft.Nec hxc fola mulris aialib. repta lunt,ufui futura homini. Diiflamum herbam, extrahendis fagittis, cerui monftrauerepercufli, eo telo paftm^ eius herbx eietfto. lidem perculfr a phalangio ( id eft ara<> nei genus ) aut aliquo fimili, cancros edendo libi medentur. Eft & ad fer penrum itfhis prxdpua qua fc lacerti quoties cum hisconferuerepu# , , gnam,uulnerati refouenr. Chelidoniam uilui Inuberrimam hynindines monftrauere, uexaris pulloru oculis illaniedentes -TeftudoCunilx, quam Bibulam uocant. . MEDICINAE. 5 paUu uircs contra Icrpentcs rcfouet . Muftela Ruta in murium uenam A • cum i)s dimicaaoneconferta,C!Conia Origano, Edera Apri in morbis fi bi medentur,8^ cancros uefeendo, maxime mari eie herba fe affricans, oculos inungit, ac refouet: fi uero fquam mar obeorpue rc,ipinis luniperi fe fcabit. Draco uernam naufeamjlylueftris Laduoc fucco reftringit. Panthe? rasper carnes fricatas aconito ( uenenum id eft ) barbari uenantur : ocu<^ pat ilico fauces eorum angor quare Pardalianches id uenenum appei '/ , lauerc quidam - fibi medetur: At fera ha!c contra , excrementis hominis 6^ alias tam auida eorum,ut a palloribus dcinduftria in aliquo ualefuP pcnfa altius ut queat faltu contingere, iaculando ea, peicndo<^ defa^ , ^ tigata poftremo expiret : alioqui uiuaci catis adeo Ienta:,ut eiectis interam , iieis diu pugnet Elephas ChamiEleonte concolori fronde deuorato,occurrit Oleaftro huic ueneno fuo. Vrfi cu Mandragora: mala deguftauere.formicas lam# bunt. Ceruus herba Cinnare,uenenaris pabulis refiftit. Palumbes, gra? culx.meruls pcrdices,Lauri folio annuum faftidium purgant:Colum^ ba:,curtures,8i gallinacei, herba qu^uocatur Helxine. Anates , anieres, caetcrxc^aquatice,herbaSidcrite.Grues,&fimiIes,Iunco paluftri.Cori# uusoccifo Chama:leonte,qui edam uicflori nocet, Lauro infeftum uirus B exdnguit. Atc^ hadenus PlinuCui fubfcribcns Helianus, Paftu inquit, Helianua^ Hyouyami hcrba:,refoIuuntur 8C conuelluntur Apri:fed remedium no uerunt.aquas enim ftarim adeunt, uel cancros uenantur: palam indican!» tcs,ne homini quoc^ lalutarem herbam exiftere. Reftat, ut fcriptoresadfignemiis, neres ufqueadeo nihili putetur efle herbaria,ab ta infignib. rjscp adeo doc'tiflimis & uetufbffimis celebrata. Inprimis luba: uolume extirit olim de herba Euphorbia .Themilon Pia tagine extulit herba, non itauulgare, quin innumerisucilitarib. prodita. Polion Mu{gus,ecHefiodus,Pythagoras Scylla, BralficamChryfippus. Eandc iterum Dieuches,&f Cato, item uniuerla adeo Ionia, ut per ean dem etia palam iurauerit. Zeno Stoicae familia:. Capparim, Antinoma-i chus Athenienfis Cyrifum,Morchion grsccus Raphanu , Apuleius Be^ tonicam. Vergilius Eberiu,Erafiftratus Lyfimachiam.Ex Oliua Amur? Cato. Homerus Crocon,Loton,8^Hyacyntbu. HefiodusMalua,& Albucu. Archigenes Caftoriu,Euchronius Hicefius,Coniades,8<^ Ari^ ftomachusuina&uites.AfcIepiades Anthemin,qug&Leucanthcmis, & Chamgmiloii:quoi^ tamecfi interciderut hodie multa, tn argUmettini eftlonge melius, de herbis fiiiffe meritos ueteres Philofophos, ^ nos ho dic fumus, qui uix nofle dignamur: cantum<^ inefle illis uirium putau©= ? runt , ut uix paucifsimis ad deferibendum fufficerent. Recenfet Sc Pii nius plxrofi^ hiflorix fuxlib. 25.capi.z.quos,nelongioresfimus,omifs a 5 I E N C . O M V M c rimusrutobiterintcrimeciapr^tercamusCramam.BuhynuJollam^Hei raclidem, Andrcam Chium,Niceratu,Pctroinum nigru‘S lam fi adgloriam edam uemftas aliquid facit, fecit autem plurimum, nihil herbaria medicinaanriquius, nihil apud antiquos authores cclcbra tius,cum uix fecudo loco apud cos habeatur, funt<^ rcccs quo<^ curioforum hominum inueiirum Quod ne fabula elfeprorfus dam . pu ictur.primum exemplis, mox authoritate comprobabimus. • Chiron Centaurus, cum Herculem reca!-pi{fe< ucinquit Plinius ) ho {pitio, cafuep arma eius petra crari , fe^tta illi excidifllecin pcdc,nullb alio pharmaco medicatus eft uulneri,^ herba Centaurea qua:* tam prxfens : remedium illi fuit, ut in hanc diem etiam nomen inde retineat. > Sic Machaon uocatus ad Agamemnonem, qualia tandem putabis mus medicamenta adhibuifle in tanto exercitu in tam uafto loco tan s , , des ta ftrage, cantis tumulribus , fortafle fimplicia pharmaca,Sic enim reliquit Homerus lliad. .*• »«at,Ti,oiT.Ti ttit;! ?;>,» irsf» x'7“>* Similiter Sc Peonem quoq5,qui »jyr;f.TK Plutoni dicitur impofu jfle. Sed&HelenaTelemachotrifeiciaifuajobliuionem inducere uos lens nihil aliud commemoratur a Pom adhibuilTe, qua nobilem illani , D Nepenthes. Eaherbaell Aegyptia (utinquitPlmius)nuUamixtura. Verba Poeta? funt Iliad. .. t' k«k£. W.X>.l.r iW.Tc, if T» ««'T.CfOfl... XfUTSf, MlfUlc. Voco aute fimplicia pharmaca,aut fimplices herbas, radices, femina, flores,cortices:& cas uino,oleo,aqua,mcnc,aceto,facharoqj cxcocTtas a^^ que maceratas compofiriones , in quibus non una & altera, non tria aut quincp in unu confundutur, ueru une diicrimirte, finciudicio interdum fio. comiicenrur. Qiiod genus pharmccorum prifeis illis ignotum fuifie cxiftimo.aut alio certe fimplidum deletftu coaluiffe. Sed redeo ad herbant miracula.Loto tanta fnefle uim idem Homerus po'^ tcftat.ut obliuifd eria patriae & liberont feciat: qua? rame iuxra alis um poetam tam dulcis cft,uc nemine finar immemorem eile fui. ctXXa XtfTcT» TfdgA^ •vtiTi atfXJ» ‘«liXt» «iiiSs IcXXft strrov ^ovXfvri avAfaff JtoroVt/tiiTewvii »er«v X«X{A . Sed olim fubinde Bali herbareuos Sc a draconis catulo occiTuin , atC^ catum ad uitam, idc^ a parente ipib, Plinius ex Xantho hiftoriai-um aus thore pro re omnino certilsima aflRrmac.Eadein quoc^ 1'illonem quen^ dam,quem Draco occiderat.rcftitutuiTi. Facit ad hoc Sc I uba? illud, apud eundem l^inium.apud quem eft, in M E D- I C [ N AE, 7 Arabia hominem fimplidtcrrcuocatum ad uitam. A Dixit Theophraftus,&C credidit Democricus.eirehcrbam, cuius ap < plicatione exilierit aliquando cuneus a palloribus arbori adda ipfi. mur,cui tanta perhibetur uis inelTe , utiuclufi circulo eius ferpentes , interimant fele flagellando. Incredibile etiam fortalle uidcbitur,quodde Scythice atcpSpartanica herba tradunufed tamen fuosautores habet,Scythasu!delicet . Duode^ cim dies durare fame & liti ,guftata faltem ,uel in ore tenta eadem .. Ethopide herba amnes &ftagnaficcari, tametfi ridiculum eftfortafle quod dica,tame uulgo olim creditum elEattadu uero eius, claufa omnia: aperiri.Quan^ no minus quocp 57n«t,quod de Achimenide affirmat.fci- licet, fi in hoftium aciem conridatur,trepidare agmina, ac terga uertere.. s Subinde Latacem dari Iblitam a Perfarum rege legatis , ut quocuncp lo *- eorum ueniifent , omnium rerum copia abundarent , memoria: prodi tum eft. Et quando in herbarum miracula incidimus fortalle 8^ non inepte^ B , miraculis cenferi debent, quarundam herbarum mirabiles,atc^ adeo in ^ folentes narurjc . Siquidem oleum oderut Cucumeres in tantum , uceiia in hamos curucntut,neatringant. Ozimon caprxficalpernantur.utni^ hfl ducatpeftilcrius: quippe qua: & m»'’»' edam illis exdtat. Origanum tam pertinad cum BralEca difTenntodio ut alternadm Ic , fe conficiant. Eringq caulem, fi ex grege otiis. capellaue aliqua morfu de« feflum orefuftulerit, totus ftarim fubfiftic.relicfiocp palcendi ftudio, nof uo ueluti fpectaculo attonitus , non prius admirari rem definit acce^ , ^ dens paftor caulem illum abllulcrit, abietftoc^ longius,mutile gregis fui ocium ea radone cafogauerit . Aucores huius rei Ariftophanes , deinde Plucarchus. : Veniamus ad lapides quo(^, quos non tam demirabitur fortalle quiC piam.uelud qua: praitcr colorem Sc duriciem nihil aliud habeant . Sice^^ gallinaceus,granum hordei nim &gallus unum maluit,cp fexcetos Sma ragdosrat hrj tam multis prardid dodbus funt, ut multis parafangis her f bis eda prgpolleantiquod uno tantu SC alta'o exemplo pala fitdemuS.ne em nunc decretu eft,totum Albertu,Pliniu,8 Ferarum unicum afylum Lippares,lapilius,ut inquiunt , alioqui tam fi contemptus, ut ne teruncij quidem reputetur , & tamen adhunccon#- fugerint fera:, adeoepin fuga ipfum deprehendat, inuifibiles , auredam tutas auenatoribus reddit. Quod fi in animantibus permitrimus , in ho^ mine limiliter pofle fieri,cur non eque crcderemusc" a A , uncomivm C Cpiftritcs lapis, in fcrucnaflimam aquam conicdus, tam contemperat illius furoi em.utilicocdam in frigus concidat. Smaragdi dc Magnetis uirtutes notiores funt.cp ut pluribus a me pro fequantur . Reliquorum uircs ipfe ex au tlioribus petito , tum in primis Plinio, Diofcoridc,& Alberto. Qux omnia tametft apud quofdam fide carent, tamen admirationem Dei omnipotetis, Spartis edam medicxtan to magis implent,quanto magis fupra fidem funt ucri, 6c inmcnfum cfle feteri cogunt,quod uero fuperfit. Quan^ apud me certe fide non car?t. nobis comperta, nam quum alia,8£ fimilia meditatacp (lint , cur ha:c fola nugas cncduamus&inficiamur^&folosin nos culpa recidit, quod aut periculum nullum fadmus , aut fi maxime facere cupiamus , tamen hera Das non agnofcimus. Et quod Thaleti quondam accidit fidera contem s pianti, utincideret in fbucam,id nobis egregie condgit in medicinis qui , dum abftrunfsima qugt^ ferutamur in ultra marinis, fit ut ne contemprif fimas edam herbas agnofcamus,quas quoddie pedibus calcamus. Nihil igitur nunc de Panace mcmorabo.nihil de Dodecatheo, quibus uerefo? Iis antiqui illi omnibus morbis medicabanc.Nihil item de metallis ,qux Sc ipfa latentes fuas habent: quas fi ftudeam redtare.et mihi fortat fenonfuffident A /{.». Quare ad alia properabimus. Venio autem ad authorum axiomata gnomas,quas dc abufu phar macorum reIiquerunt:Sf prcrtatfortalTeadimbere, ut maior uerbis nos D ftris fides habeatur.Ncc dubito, quin quam nos facris literis fidem habe mus, SC pythagoriftx fuo primati, quoi^ illud eft «.«v \{ui, eandem reue ^ rcntiafuoPlinio,Thcophrafto,Hippocrari, Diofeoridi, &GaIenoha* bicuri fint medid.Quod fi donauennt,falua omms res eft. Igit a Plinio, Pliniu*. quoniam illc omnis antiquitatis eft SC omnium ante fegrauiKr parens , 6c fcite ditfta in contraxit,aufpicia fumemus. Eius uerba funt libro i^i.capite.i.Haec fola nacurx placuit efte remedia parata, uulgo inucnm fecilfa,ac fine impendio,ex quibus uiuimus . Poftea fraudes hominum 8C ingeniorum capturx.inuenere offidnas iftas,in quibus (ua cuiq> pro* mittitur uitaiftatim mixtunc Sc compofitiones inexplicabiles decantans tur. Arabia at«^ India in medio xftimanrur , ulccric^paruo , medfdnaa rubro mari imporracuncu remedia ucra, quotidie pauperrimus quifi^ cccnet. Nam fi ex horto aut petatur herba,uel fioitex qu5ratur,nuHa am um utilior fiet.Ita eft profefto. Magnitudo porro perdidit ritus, uincens do<^ uicb fumus.Parcmus externis , Sc una artium Imperatoribus quos que imperat. Rurfum lib.?^. cap. n. Atq^ hacc omnia medici ( quod pace eorum di * xifle liceatJ/gnorant.Pars maior&nominaintantumaconficiendishis medicaminibus abfiint, quod eflc proprium medidnar fblcbat . Nunc quoties incidere in libellos, coponere ex his uoletes aliqua, hoc eft ,in im pendio miferonimexperiri comentaria , credunt Seplafix , ea omnibus quidem fraudibus corrumped , fatffai^ iampridem cmplaftra et collyria t , . . ' M E DICINAE S» mercantur, taliTcp mcrciii ts fraus (cplafia: fic exteritur. Hjc fi ipfc elicere, A iain pendendum mihi clTct. Sed pergamus citare plura Ideli.tj.iii pfatioe.Hacftenusin odoribus habent precia fyluf.crarcpg fc mira fingula.iuuftcp luxurie, fingula mifccre, Bc eundus unu odore fai iiiuenerit, Iliacis cere.Ita reperta funt unguenta . Quis primus no tradit. : certe temporibus no erant, nec thure lupplicabaf Cedri tantum , & Ci' tri fiiorum fruticum in ia eris fumo conuolutum, nidorem ueiius ^ odo remnouerunt,iam Rofic fucco reperto. Libro. 25. cap. 2 . Hippocrates cerre, qui primus medendi prgceptacli riflimecodidit.herbaruin referta inuenimus uolumina.Necminus Dy# odis Caryftrj,qui fecundus a?tate,famacp exticit.lte Praxagora;,6d Chty fippi, ac deinde Erafiftrati.Hierophilo quidem quan^ fubulioris fecT^t , conditori.anteomnes celebratam ratione eam, paulatim ufu , efFicacifii* morerum omnium magifl:ro,pcculiariterutic^ medicinae, ad uerba, gar rulitateqj dcfcedete. Sedere nac^ in fcholis,auditi5ibufcp occupatu grati us erat,^ ire g folitudines.et qugrere herbas, alq etia alqs diebus anni i Libro.x2.cap.i -Ha:c funt peculiaria Arabiae pauca prarterea alia 7 , genera dicenda quoniam in his uincit peregrinofep ipla myrrha: odo s , , res, & ab exteris petit. Tanta mortalibus rerum fuarum latietas eft, alie#' narumqjfaftidium, , Cap.iS. Verum Arabixedamnufeliciusmareeft, Exillonanqpmar B garicas mirat, miiumac^ computatione milies centena milia fefccrtiu an * nis om nibus India , Sc Seres , Peninfulac^ illa imperio noftro adimunt Tantx nobis delidx, 5C fbeminx confiant Libro. 3 ,cap. 5 . Hxceft materia luxus e cundtis maxime fupcrnacuf. Margarita? enim, gcmmxcp ad heredem tamen tranfeunt,uefies prcloti gant tempus, unguenta uero fuis moriuntur horis,& ilico expirant.Su * ma comend atio eorum,ut tranfeuntem fcGminam,odor inuitet etiam ali # ud agentem , excedunte^ quadragenos denarios librarrtantienlimruo luptas aliena. Etenim odorem qui gerit,iple non fentit.Scd ct hec aliqua dificrentiafignanda funt . In M. Ciceronis monumcnris inuenitur, un/ guenta gratiora efie,qux terram, qux crocum lapiat Quando etiam ^ . comiptifiimoingencrcmagis tameniuuatquxdamipfius uicq feucri? tas.Sed quofdam crallitudo maxime deledaqidipfiim approbantes, liiii cp iam,iion foluin perfundi unguentis gaudent. Vidimus etiam ucfiigia pedum ringirquod M. Othonem monltraficNeroni principi ferebant, (^cfo.ut fentirecur iuuari ab ea parte corporis C" Nec aliquem ex priua^# tis audiuimus,iufiifie Ipargi parietes balnearii unguento,at(^ Caiii prin cipem folia temperari, lauaricp folitumiacneprindpaleuideatur hoc bo num.&poficaquendam ex imiis Neronis. Maxime tamen mirum eft, hanc gratiam penetrafie in caftra. Aquila? certe, ac figna puluerulen ta il^ la,&cuftodi}s horrida, inunguntur feftis diebus. Vtinam dicerepofie# mus, quis primus infiituifiet ifia . Nimirum hacmercede orbem cerraru . - - to . -E N C O M 1 V M C coiruprtrdcuicaxaquilar.lftapatrocinfaqujnmusiuiils.uf pcrhocnis, fumaiuur fubcailidf unguenta. Qiiando id primum ad Romanos pene traucrit, non facile dixcrimiccitum eft, Antiocho rege , Ahaq? daii«fus, lirbisahoqihngcntcfiinolexagdimoquinto, Licinium Cralliim, L. lulium exfarem cenfores cdixillejic quis uenderet ungueta exotica. Sic enim appclIaucrc.At hercle iam quidam etiam ni potu addunt : tanracp corporis. amaritudo cft, ut odore prodigo fruantur , ex utraqt parte L. Plorium, L.Ploti) bis confulis cenibrifep fratrem profcnptum a 1 rium uiris,in Salcrniranalarcbra,unguenti odore, conflat, quo dedecore tota ablbluta profaiprio cft. Quis enim non mento iudicet perqfle talcsC Lib.i?.cap. 2 tf. Qua' cura & Cornis atcpLcntifcoadhibcturnie quid non hominis uentri nanim cfteuideatur. MiTccnrurfapores , ScTalioaii^ us placere cogitur. Mifccntur ucro SC terra- cccliq? tradus , inq> alio dbi genere India aduocarur . ! n alio Aegyptus, Creta,Cyrcne,fingulxq7 ter rx. Nccceflaturin uencficqs, uita dummodo omnia deuoret . Planius hoc fiet in herbarum natura Lib.p.cap.iio. Nec habent finem uifia,iiiuarc^Iudercimpcdio ,& luf fus geminare, miTccndo iterum, ipfa adulterare adulteria nanirx. Cap.^u.eodem. Non fatis cft abftuIifTegenix nomen, Ametyftusrur fus abfblurus inebriarurTyrioiutfit ex utrot^ nomen improbum Tyris ametyftus.llmult^ luxuria duplex. D Lib.p. Nullus iam prope monabsxftimarurpluris, ^qtupeririffi# mecenfum domini mergit- Lib.ii.inproccmio.Diufuere occulta tcrrxbeneficia,fumumqtmu> nus homini datum, arborcrq;,fyluxcj5 intclligebantur.Hincprimum ali mentum, harum fronde mollior Ipecus, libro ueftis : ctiamnum geres fic degunt. Quo magis ac magis admirari fubitab qsprinciphs, c^di mon^'- tes in marmora,ucftes a Seribus peti . unionem in rubro maris profrin^ do, Smaragdum in ima tellure queri . Aicp hucuftp Plmq uerba recitaui musiquem cum hodie graniaticumuocant potius mcdicii quidalqs ^ , quocjj fuper huiurmodi^!;x<>M»r«.# uideatur,pcrgerc monftrabimus. InThcriacas Idem dercmcdicalib.j. cap Antidotum Mithridaricum lau-f adulterinas. Jant Medici, eiufcp diuerias afferunt comporitiones,& ad comendanda pigmenta preciola propter raritatem ingentes pecunias pofrunr. Appe dunt nancp lingulas libras uiccnis.H.s.ct infelidum credulitate hoc quo que ingenio circuueniunt.ut illis perfuadeantcmcrequxnoceant. Alia nancp ftomachum lcdunt,alia caput awrauant.alia pallore afferunt vag grauantS^ corporis madem : Scita frequenter accidit , ut hi qui illorum Antidotis ufifunt.miferius morercntur.quafi bibiffcntucnenum. grauis. Si fide dignus cft nemo Si meliores Plutarchus. Plutarchus autor , bonus literas edodus, negat opinoriacis adeo adftipulatur Plinio in decade. ii. rSr ut fic palam ctiam prodidci-it. ixxi inquic,«oxv',u5xx«f «Tt s> l.iiv*»- . /t iXi/xw Tie rit Sr K5i x'^*' . c/a»!rj’«Tcc , . . , AV B D I C C N AE. U A \i »« Ali ituKiXu t«v • Quar fi latincaudire malis.grxce ndciens,fic habent. Quin mulco ma gis , cum regales illas etcfficaccsuariorum remediorum mixturas con^ ficiunc, quas Deorum manus appellant . Brafiftratus autem coarguit ab furditatemet curiofitarem eorum, qui fimul & metallica SC herbaria & Ire rina,qu£Cp cerragignic,qucc:pmareinunum comilcuerut. Ac bene habe ret,fi his omiffis in ptifana,& cucurbita, et hydrelfo medendi arte finiuif fent. Verum per Iouem,ipfa rerum uarietas imponienobis, SC appetenti Varieras mai impofturar. am illidt. Atqj haefienus edam Plutarchus. Veniamus ad Cclfum. Hic cum aliquas mifturas probet lib.f.ubi di ^ ciqfccpe fimplicia opiculari.aiiquando etiam mifta,tamen immodicas mi fturas uetaclib.i.Hominiinquic,uriliiIimuscibus eftfimplex , aceruario Celfus. (aporum pelbfera. Et condita omnia duabus decaufsisinudliaiunt. qin & plus propter dulcedinem adfumi cur, quod modo par eft, tamen xgri^ us concoquitur. Quod fi ita habet in cibis quanto magis m medicinis , ubi grauia leuibus, Sc fine pondere habena pondus , ubi corpore in uno frigida pugnant calidis, humenriaficcis,molIiacumduris,finepondere habentia pondusCFitcp tandem ille,quem poetx fabulantur, Chaosru? dis,indigeftacp moles Nec quic^ nifi pondus iners, congeftat^ eodem Non beneiunclarum difirordia feminarerum Galenus tamecfi ex Neochencis eft, tamen adeo non probat ineptas il B las compofiriones,utubicuncp datur oporfunicas, etiam peffime expio f dat. Veluti eftillud.quod in Methodo non femel repetit. Galenus. fequuntur ficreddi poterunt fortafie . Qiix latinc Sed o amice, in mixtis fpedebus non feruatur a(fb'o fuacuiufi^ fubflS rix.ficutin unaquaque fubftanrixlpecie^non defit quod morbo curani» do conueniat.Nam fi aut corporum naturam inucnirepoftent, autpre^ ftici medicamenti uires , non eflet fortafle ipfis tali uarietate opus : ueluti quibus unum medicamentum quod uni corpori conuemret,inuenirein ignorant,utrunep parato eftec.Nunc cum parum recte , omnia mifirent, unum fciliceqquod omnibus naturis quadret, moliri medicamencu ftu-^ dentes . Hanc ergo componendorum medicamentorum rationem pri ^ mis illis medicis excogitatam arbitror, atep ut antiquum inuentum tecif pio . Cxterum cantum ab uera medicinali methodo abeftereor quan ? , to certe ratio nobilior eft, transfufis in fc mutuo cribris- Dum autem hxc fcribo.cx Francofordienfi emporio Scribonius Lar gus mihi aftertiir, idem bonus & ucrus aucor, qui tempore lulq Cxfaris uixit : hicin principio Therapeutice fua? ad lulium Calliftum fic prxfa^' . E N C O W, I V M 12 C pars ut ncccflaria iia certe tur inter alia. Eft: hxc medidnx maxime , annV quifsima.&T ob hoc primu celebrata atep illuftrata. Siquidem uerum cft. Antiquos herbis dC radicibus eorum corporis uiria curallc quod etiam : tunegenus mortalium inter initia non facile fc ferro committebat.Et rur fuma fine. Dabimus operam.utfimplicia primum ponamus. Interdum enim hacefflcaciorafunt,^ ex plunbus compofita medicamenta. Lubens & uolcns multa pratterco: ne Sc tedium pariat oratio, & alios f interim omittere cogamur:ex quibus eft Hefiodus , & Poeta, & Medi cus,cui nihil tam dolet, quod ignorant homines quantum boni infit ^ , in malua SC albuco, dum fic inquit. Hcllodus. »»»'»' «‘A’ ''Vsriv oVi* irxjf» ‘itiifir »«rTcV i\iA' ifn n 5»irtr^ «vf«tTi» iif 'ix*'"' • Homerus. Homerus praeterea, ubi fubinde expariari ad herbas datur, Drj boni, lepide illas pingit,quanta ^ philolbphatur ; uidelicecdum Calipfus hor los deferibit, hortos Alcinoi, dum Moly fuum celebrat, &Nepenthen, Cedrum,Loton, Sc id genus plantas alias: ut prorfus uera dixerit de illo quidam, nihil non uidillecarcum illum. Quan^ quid illos tam fuperlhV tiofe cominifeor, quos aduerfari) noftri nafo fufpendunt ilio, ucl porius ut naucifaciunt illi uel abrogatos, condemnant 8C . Quicquid enim non afTequuntur, uel non proxime quaeftum olet , illud ipfis abrogatum eft, Amoldus. uel gmmaticum,medicumautc minime. AudiantigiturfuuAmoldum, hominem quidem barbarum, ftd plane ftii ftculi minime obfcurg notae. D Huius eriam aphorifmus cft,& artis quoddam principium, ubi in prom ptu habentur fimplicia dolum elTeXi quis compolids nitatur. Auicenna. Et Auicennalib.z.cap.^. Medicin^inquitjfimplices, habentopera^ . tiones uniuerfales, Sc operationes particulares . Nolo mulns hate perft^ ; qui. Equidem nolui a teftibus pendere iudidum folum : nam id oratorii eft potius,^ hominis apud quein precio fitipfa ueritas. Cjtei-u quando illi confugiunt ad teftiu mulricudine,ad fuos uidelicet Auicennas, & Ra zes,SC SerapioneSjUthinc roborent inftitutu fuum, coacfti fumus & nos f obrjcere teftes eorum ueteres , 8C eos aliquando in fummo precio habi tos : ne hic quidem ft efte nobis putent fupenores lam ad inftitutum redeamus, & quod llmplcx aicp herbaria medicina falubrior fit, eriam rationibus aliquot confirmare nitemur. Ha: cum mul taeallignari poflent, rame illa uel prarcipua eft, quod domi nobis nafeun tur & (ut Pliniusinquit) optimus quist^cccnat: pedibus has igno tas calcamus.Contra exotica quantis cum periculis adiichuntur, per ma ria uafta, ratibus arcpnauigrjs , in qiiibuS omnium inftar ibi funt homo cantum &audacia,&ea tamen interdum adulterara,antiquata,obroIcta, reiecTticia.nothacp.Suntcnim infinita adulteria quibus ea gens Barbaro rum imponitnobisinifinon uerallmcqutc multis retro feculis Plinius SC Diofeoridesdeiis prodiderunt. ,« • . . M E D . 1 C I N .A£ IJ D.drtdc.quod ncc cognpfdmus etiam, probata fint iic^ ucl adulterata A qua: inde fit. eminus aduchuntur . Qiiod maxime palam Quotus enim quiscp,cftnoftrarium,qui unquam crefeereuidit folium In.dum, Nucem Indicam, luncum odoratum, Cypirum, Cardamomu, Cinnamomum, Calamum odoratum, Balfamu,AgoIIochum,Canchamon,Cyphi,Hclfe niumc’ Denicp omnia iIla,qua:hodie pnecipua in officinis habetur. Pra: fertim.fi in ea re iudices conftituatur Sc fpeculacores homines, qUi in fiirt plicibus ueftigandis nullam unquam bonam horam collocauerunt: qui interdum adeo fine literis funt,utconuinci ualeant, nunquam decem pa ginas in Plinio.uel Diofeoride leg]ne,immo quorum id aliqui palam fa^r tentur. Qui fi mihi MelTuen fuu citabunt, qui huiufinodi fuisnoris pin^ gat.Turbith uidelicetalbum.gummofiim.etc.ficenim ilii loquutur, Per indeid mihi facit, quemadmodum Plinius, uel Strabo Indiam mihi fpef «flatam proponunt quam cum num^uam oculis contuitUs fum, interim : tamen ex Ptolomeo per fpacia & miliaria demetior,quantu fit illo miliu, idc^ per graduSjufip ad minuti fsimaminuta.quam tamen fi cafucontin!? gacuidere,non agnofeeremus. Verum id fomniareeftpotius,non rei ex aiflam noticiajn tenere. Nemine nominarim perftringam, fednouicami en qui cum fe rerum naturas formas eexaiftifsime callere gloriaretur , ubi allaKC fuerant, nihil CognOuilTe. Sunt qui ne Petrofelinum probe per lpe<£tu habeant: cum id tamen nouerint omnes ex popina coci, &r coqui? nari» epularum ftrudrices. Experti aute medici eft,non cx nomine tan (bium minoris redimas,interdum etiam gratis , uerumeriam quod natu? rx Sc temperamento conueniat plus. Ad ha:c magna pars, Sc omnis orj? dinis homines exotica illa pharmaca abhorret , 8c quo quis<^ faluris fu» ftudiofior eft,immo quo quisc^ fanior incorruptiori^ uiuit , eo amplius naufeat ac deteftacur. Vidi qui cum maximis egretudinibus laboraflen t, pharmaca omnia deprecabanmr .Vidi qui citius eriam perierunt, ^ lulas, aut electuarium uellent glurire. Q^nibus fi herbam aliquam,uel ras dice propinafres,non detre ISi E N C O M. I V M C Et ut maxime donemus, acriores uires habere quis em id infioatur C , tamen fuas cuic^ terra: herbas , ad hominum naturas contemperauit De usOpt.Max, Nec minus fpica illa, quam nos Nardinam uocamuso<' perabitur, fi probe adhibeatur. ^ Sticas illas remoriflimecx Arabia al^ lata.Poflem enim huiufinodi multa.qua: ivTiCawoV.,« illi uocant.coaccruas re . Proinde maiores uires habent, fed in fui climatis hominibus, quibus funtereata. Quod autem obijciut.nihil nos proferre pofle ex noftris terris, quod Ganophilis,Cinnamomo, Piperi, Galangio, Nuci mufcatxarqualitcr Confortetacca!efaaat.ld reipondemus nolfraculpafierfqui hoc ignora contemptam aliquam mus.Dcinde herbam , uel non adeo odoriferam idem ualercatq? pi-xlfarofi non tam delicati eflemus. Veru id palatu no ftmm non fert:quia non titillat, quod non ex Calocociis afportatur. illas Ergo damnas tu.fortalTe obqciec exiliis aliquis , magiftrales com pofitiones,Mefl'ua::,Au!cenn9, Serapionis. Item duo illa Luminaria apo thecariorum,maiusSr minus. Subinde illud Copixeornu quodThes , laurum uocant, ex quoad omnes morbos promuntur medicamina^ Bonauerba . Scriptores non damno , nifi quantum inepte latine nobis redditi funt ; periculum eft ob hanc rem quod in multis cum peri ^ & , culo cos imitemur. Sed necp ullius quoc^ mercem damno.id quod mirio prxoccupaui.fed aio.fuis feculis fcripllfle.fux etiam genti, Arabes Ara^ idqp in cccli . illi D bibuSjBarbaros Barbaris , luo etiam climate Cum enim mihi idem in Diofcoride&C Plinio opprobrent , &proprcrcacominus etiam probant, cur mihi quocp non fimile licear cauflari.fi ad locorum di ftantias tantopere efiecrcfpiciendu Quan^ aliud longe res cum Dio <= . fcoride habet, qui Simplicibus tantum agit qux tametfi locis aliquibus : acriores uires habent, in quolibet tamen climate profuo temperamento idem operatur. Nec minus Vrtica urit, ficcat , ac pellit in noftro climate, ^ apud Sabeos.et rcmodilimos Afianos. Sileo quod alia feailafunt. D e ^ inde quod in Germania agimus, non in Afia , non in India quas natio , nes conftat alia tempericm.aliudccclum.aliamiieminfluenriahabere. Poftremo uel ob hocnon neceflaria, quod fucddaneamu1tahabe<’ mus. Quis enim neget.&r noftris herbis efle uim.ut predixi‘r'nifi quis pia ne detrahere aufit opifici, prxftrtim, cum id pleno confenfu confirment magni etiam feriptores Sc emperici. Prxterea.uc mea non magnopeintereft, ^fumptuofequiiq; cocnet. Cuci totam etiam Arabiacut Heliogabalus; heluctur&f abliguriat : ita nihil moramur, m5 nobis permittant acdonent,idem prxftarcpolfeno ^ ftrx terra: Simplida.quxilloru ulnximarina . Habeant qui ditiores funt fua aromata.Iuu Morchu,Sanda]os,Been,Rhaponticu,& Rhabarbaru, quin fi uolent,uniones eti.a uorent& gemas ut Cleopatra.qu? multis au milibus conft:ent,mo non inuideant reoru pauperibus fua uindemfa , id eft,Marrubiu,Sco!opendria,Inula,Hyft)puin,ElcIifphacon,Bug!ofIbn, M fi D £ C t N Afi . tJ Plantagmem,&uel Quercum eti'am,8(ruilifsfmacamporugramina. A illi Atqui inquiunt rurium , talia (cribunt dodlores medici , atep illi in primis, qui antelignani habentur. Tum comunisquocp Praxis ( quam ricuocant)itahabct. Belle prorfus.Ethos optarim aliud didicifTc, &uel fcrolapere,cumid (uareriam ipforum conlcienrix tcftentur. Idficpul* efficient, fi leplafiarios ucrum ad fe chre non tantum ad , quoque herba- rum cognirionem fpecfiare putauerint . Deniquefi in compofitis& finis plicibus immodice milcendis, non tori finr, atepadeo conlenelcant, {cd ueluti aes* herbarum quo<^ uires,quid ualeanc,& in quibus gradibus , in quilibrioprarponderauerint. QuodDiofeor. docebit comprimis.Inde Plinius, 8^ Theophraftus. Auicennam & Serapionem quoc^ fi quis aes cerfiat, nihil repugno, modo ad fontes lemperadfpirct. Comperi enim dum-leduloin Diolcoride & Plinio uerfor , nihilaliudhabereAuicen? nam,^ quod in ueterum quoc^ libris firripeum habecur:habeam<^ mihi male propitios omnes Mufasbi Medicos , ni fingulafimplicium Aui ^ cennx ex uno Plinio 8C Diolcoride demonltrem,u quis curiole a mere<' quirat. Alioqui quale, acquantum cft illud amficium feribere myropos Ig. Recipe pilularum aurearum,cochiarum,ana Icrup. i 5. etacuanccu diagridij gr.^i. fiant pilula?, r . cum lyropodefticade . Vel fic.Redpe Elecluarfj de fiicco Rofarum drach. 5. diaphiniconis , Eleckia. Indi ana rudilsi'!' drach.i.lachari quantum fufficit , & fiat bolus. S^c. Qua? omnia B musquisi^barbitonforin uno & altero menfe lacilepcrdifcet,quando ficomniaetia acupi'ffahabentur,&conftituta,utnifi quis plane Theffa^ lius afinus fit,n 5 pofsit aberrare. Pollicebamr olim Theflalus quida ( ut inquit Gale.) huiufinodi quanda nimirulex menfiulpacio,at<^ ob id ab omni medicor^ Ichola explodebatur. Atqui difpcria,fi ad triuia lem illa mediciiialpectes.ni ita habear, S^oTno uerum dixerit Theflalus, Sedquandoitainaromatainddimus libet referre, quodfirpc . , obiter ex orenobililsimi acdoffilsimi equitis Hutteni audiuimus, 8^ quod ille Vir.Hufceo# etiam Guaiaco fuo inleruit. Aui md.inquit, Laurctq Huneni fi-ugalitas magno nobis ad gloria? ambitum incitamento efler debet. Is cum locuple te efletccnfu,acin magnis etiam Principum noftrorum ncgocrjsdomr • pariter ac militia? ueriaretur,in fiiam domum, piper, crocum,zinziber, et id genus peregrina condimenta nunquam admifit;nec alio ipfe,i^ ex no ftralana ueftimento uri folitus eft, cum ob benegeftam rem preriofeilli quandoepueftes donarentur. Idc^non tantum laciebatipfe, fed magno etiam apud xquales fiios conuido mores hominum inlciffebarur.Quafi non apud nos iiiquiens,narcatur,quo fi gula? obleifiamei^tis oble^iari pus fit, condiri noftra pofsint. Atc^ haclenus quidem ille. Quancp quid hunc tanmm cominifeorv cum id prifei ctia teftenturhi ftoriaru Idiptores, non nifi tenuilsimo uiifhj , Sc paucilsimis pharmacis uiiflirafle m aiores noftros: SC tamen cum fic uiuerent frugalitcr.bene fir* matis corporibus foilTe, contra famem,firim,frigus,plane duratos &r ada b 2 , 16 E N C O M I V M C matinos^raroargrotafTc.feiics cfFeifiosrcu nos ad primas pniinasftatl ma* nusac pedes cocrahamus.ct quoplurib. alienis pharmacis ui!mur,eo ma gis ac uchemenrius ab morbis urgemur. Qiiotus enim quiscp ell, ex dc^ licatulis illis,qui cum ftatim ad retentum bombum, uel crepitum , haurii potionem non ftomacho hepate podagra , hydrope , morbo regio , , , uel gallico crucieturC Quos in^ magis diuexanc ha:c mala,^ qui ex^ my ropolris uiuunqqui omne Cmplicem ui«ftu concemnuntC Rur(um,quos magis incolumes cernimus qui hmplici contenti ui^u Sc procul ab , ^ , ofFiciniSjpultemifcetcaieo &ouo,quemadmodu de Catone dicit. ISJon erat quidem noftruinftitutu, coulc^progredi;(edquadocum bonis,a?J quis<^ ha;c agimus,Iibcrtate noftra confiii, fimulau^ de animis 1II0R2 ers ganos axjuis.magis ignauia noftra & lubrici tate lamctari,i^ alicuius da-? mnaremerce,{i no dolo S^ufura nimia h5cdirpcfaucrint.Ncq?ficquoq? contenimus tranhnarina ut no eadem ctia in magno precio habeamus, , fi pro tempore adhibeantur cum deleiftu Sc cjui ha?c redimere ualeant. , fi Deinde frequenti lecliohe, & fedulo fcrucinio , herbaru nofti-aniim eo promouerint Dotfrores, ne primo loco haberentexoticateu tot, tantae^ ilippeditencetia domi noftra domeftica et inquilina. Alioqui nifi id plu limum referret, male Hippocrate a tanta cura fuit in adhibendis medios ( ut inquit Herodotus ) ut fingulis ctia morbis fingulos medicos prgfecerint. Alij em (unt apud eos ocularrj medici,alf) dciitibus,a]ij alui partibus SC interaneis medicantur: adeo, ut • medicis referta fint omnia . Rati impofsibik efle , ut quis omnium mors borum, Sc cauflas & remedia qu^at in promptu habere. Cseterum undeirreplerit talis ille,tantus<^ herbarum neglecTtustdcins de tam crafla Sc fupina illarum cognirio , nemo diferrius tradidit Plinio Huius ha:cfereuerbafuntnatura.hifto. lib.xp. in prafationc. Illud faris mirari non quco.interiflequarundamherbarummemoriam, atep etiam nomiiiu qua: authores prodidere noriciam.Qiiis enim non comunicato orbeterrarum^maieftate Roma . Impierq profecifle uitam putet comere cio reru acfbcietate fefta:pads,omniacp etiam qua: occulta ante fuerant,. inpromifcuoufufaclaC' At Herclc, non reperiimtur quinorint muH caab andquis proditattantum primorum cura ferriIior,aut induftnafelii? fuit, ante milia annorum inter principialiterarum pi-acces dor , Hefiodo pta agricolis pandere orro,rubrecurisqj no pauds hanc curam eius .V , M E D I C 1 N AE. »7 de nobis crcuit labor.Qiifppccum inquirenda fmt.non folum poftea in A uenta,uerumcdam ea quariiiuenci-antprifci.defidiaintcrnitionercrum meinohaj inducfta. Cuius fomni cauflas quis alias ^publicas mundi iit , uenerit:’NiiTiirum alfj fubierc ritus, circacp alia mentes hominiim detine 2 inclufis ttir, &auaria e tantum artes coluntur , antea gentium imperijs intraiplas.Ideoc^&ingenqs quadam fterilitatefortuhac.necellc erat ani mi bona exercere . Reges innumeri honore arcium colebatur , & in olle illas tationc has praeferebant , opem imortalitatem fibi per prorogari arbitrates.Quareabundabat, &prgmiaSCogauica:; pofteris laxitas mu ^ di,&rerum amplitudo damno fuit,poft^ fcnatorcenfu legi cgptus , iu dex fieri ccafu,Magiftratum,Ducem(^ nihil magis exornare ^ cenfus, ccepere orbitas elTe in pofl^ in autoritate luma & potetia , captatio qug^ ftu feru1iflimo,acfolagaudiain polIidendo,peflum iereuitgpcia,omnef a maximo bono liberales di In eandem lentenriam Gafe . in Therapeu. lib-t. Nemo noftra a?tafe ueritausinquifitioni cftdeditus,fed pecuniam,&rciuilem potentiam , 8C inexplebiles uoluptatum delicias omnes eoufi^fulpiciunt,utfi quis fapi entia: quoduis ftudium lecletutjpro inlano hunc habeant. Et cgtera, qug JB require eodem locoCONCLysJd.citato. Sedhxcomniatamiongorepet!taptinapio,quorfumnamlpe(flant, aut quo tandeconfilio a nobis di illi fultorem audiant Medici, cu uideaiit hodie alia fecula inolefcere , me'' mores illius quo(^ Comici, hgc res aliam uita,alia etiam dietam poftulat, relidis totueteribus ambagibus,^ barbarorum nenqs, tot incertis tradi mentis, immo nugaciffimis nugis,pro his genuina; ac pur$ illa: Medi ci<» na; fe mancipent.Puram uoco,qua; ex Hy^pocrate,Galeno. Theophrai! fto, Plinio,Diofcoride,Oribafio,& idgenus prilefs rei Medies feripto f ribus , &artis ipfius primis principibus petitur , agnofeete^ A«w«sr dilcedantabhis, quos hadfenus , S^quafidiuos admirari fiint, &fiii pre cio : difeent ali s habuerunt inde falubrius acprsfentius mederi , minus oquigrauatam laris miferam plebeculam exigere S t3 tJdtOMiVM C quocpcbmpttidife.S^tTiaibii^iTn oWc^lamcnto.uctcrumfubinJemgc^ niorum elegantiam,fpl^^dotcin.rcrum cognitionciTi admirabutur.bat-* baros deteftabunl,'dum uidcbuntquicquKl ufquacft in Auicena, in Ra se,in Serapione et MefruC,jdcm quoq? in Hippocrate,Galeno,Cclfo^p, & alrjs multo luculentius habcriiplaneqpa^lbpic^ cornicul? pennas cfle quicquid in uniuerfum ia^rant hodie omnes barbaroium fcholtc t quae pr^ter^ quod afeitida & alienum furtum funt, priftinum eriam fpleti 9 dorem fuum amiferunt.infulfacp uerborum fh'ibiligine confplircata : ut interim omittam, quod multo laudatius eff, fontibus potari ^turbidis , lacunis, & ex magiftris arris fapere ex ineptis &: obftreperis cornicu? , ^ lis. Accedunt lingu»,quas nullo un^ tempore licuit dilcere felicius. Ac cedunt {ecula,qua: reuclato fuco,dete(5iatp impoftura,meliorcm inftitus tionem requirunt & moliuntur. Poftrcmo&f optimi libri,quosnun^ li cuit parare promptius, minoriep pro pecunia . Nectam facile parabiles un^ fuere Germanis, Bertruerj, Siliani Auicenn«e,& id ge '/ , Gordonq, nus alfj,^ nunc funt integri GaIeni,Graed et Larini,Cel(i,Oribafrj,Hip pocrates & Plinq. Simul bonos quocp & ftudiofos medicos,itemc^my? ropolas mihi uelim ignofeere quos ne<^ docere uolui nec^ pftringerc. , , Dicam enim & illud Chrifti, qui pro nobis cft,nobifcum fcnric .Verum de ftolidis,inepris,et impoftoribus nobis fermo fiiit. Abiit autem, quod hominu uicium in arris calumniam uolucn mus detorquere. Gum nulla , D tam fantf^a profellio fit quai non alat monftra fua. , . , ' nonum. Sanat folus languores Dcus,& defru galitatis folio produxit in largitate fua Medici^ nam ,gIoriorus excellus. In benedicius , Sc quo (olo lariflimeab Galeno dillentio quiablcla ; , corporis Sc humorum temperie morboru cau las trahens, nullos a Deoinfligi.uel curari im^ pic fabulatur. Quando igitur cc ipfi fimilem of pera meditamur.&T magnifica operaDci, qusr j in P L/ A N T I S ille quotidie, 8^ mirabiliter opei atiir,confp!Cua facere incedimus, Chriftis ’ efle arbitramur, fi ante addes^ anum , quam fcriptioncmaccingamur, prius factore quotp l ipfum D E V M opt.max.ductoreoperisnoi^ J bis confbtuamus , aufpicfjs noftris ut benigne faueac, fufceptoqjfcmel ncgocio longe opero ^ fifsimo.pau-ocinari dignetur. Subinde munera noftra,qu32 in templum conferimus fuum,bo« ni conGilere. Vt noftra ha;c legentes , confimis les quoq? rem eftciftus, quos primi illi Medicis na: fcriptores obfcruarunr,partim criam no^ ftra experientia didicimus, ccipfi aliquan do experiantur et confequantur . Clai? memus igitur & nos quo(^ cum rc ligiofifsimo Poeta, O D E V S, Da facile curfum.atcp audacibus ahue cccptis, uia: mecum miferatus agreftes, Ignaros , Ingredcre,&uoris iam nunc adfuefee uocari ^ A Plantagineigirurcxordiafiimpfimus no folu quia uulgaris,8C notiisima ha:c herbu-^ Ia eit,ucrueriaq3 nulla tequediuinitatem DEI referat in {c,excicetq?rubinde etamniet,ad{ui-j' ipOus agnicioncm.&^opcrum fuorum.qui lem peroperamrmirabilia in iTiinimis,negligituc!^ ro qcquid hominibus altu, ct fufpidedu uidec. . eorum. T o M V s Primus, Plantago Rubea. A Rhapfodia Prima ^ Nomenclatanr Maioris Ioda. Orcigia. Cynogloda. Coti pleura. Gclapyros. Polyneuros. gua agni - Septineruia . Scelaphuros JPegettd). ©c^ofFsmig. 4L Nomina Minoris Lanriolata igo minor 2ilent XX>cgcriit> . . . . . P L I G t V M Phanna^* PLACITA AVTHORVM Sententia D i O s C o R. de Plantagine lib. z. .LANTAGO dvPlex EST, Maior, • SC Minor . Habet minor Planrago.anguftiora, minora, molliora, tenuiora, 8c maioris leuoris fo % lia, coliculos angulolbsin terram inclinatos, flos I res pallercentes,& in fummis caulibus femen. Maior contra, crafsior, rpeciofior(^ eft , latiore folio , dc oleris figura. Angulofus etiam Plantaginis huius cauUs eft,modice rubens, altitudine cubitali,ex medio ufep ad fummu cacumen,panio femine ueftitus Radices illi funt tenera;, pilofe, colore candido , crafsitudine digitali. Plantago ubi Nafdtur Plantago humenribus lods, prope Iaais,fepcs, 5>C uliginofa lo^^ nafdcur, ca.ElFicaciorem,meIioremc^ ulum Maior habet. Sententia Plinii lib.aj. cap. 8. de Plantagine. J[-^LANTAGtNis duofuntgenera,Maior,8(:Minor.Minoran^ guftioribusfolrjs&nigrioribus,Iingua;pecorumfimiIlimis,cauIeangu lofo,interdum iuclinato,in pratis nafoens . Altera Maior,foliis laterum modo inclufa:quae quia feptena funt,qui D dam eam Hepcapleuron uocauere Huius & caulis cubitalis eft, &: Napi fimilis . Nafdtur in humidis, multo efficador .Vis mira,in ficcando, denfandot^ corpore cauteri) ui# cem obtinens —, Sententia A P v l E i de Plantagine, cap. i. C. T R AE C l iftiy agnum uocant, uero linguam. Rurfum quod fe peadnata habeat germina, in longitudine feptem lateribus fimilia, Gnc^ d t7if«7r)aJfST uocauerunt . Ca:cerum fiint eius Ipedes dux. Nam qux Hc ^ ptapleuros nominat , eftma!Orforma,folrjsomarioribus, SiT latioribus, S^neruofis. Nafdcur in uallibus at<^hortis,necnon8^ paludibus pluria coflrictiua. minor nigrior, mum,et in pratis,eftc^ magis Alia uero , ate^ leuior,8i tenuior.Nafoiturin chartari)s lods,fedin ufum uarie adhibet. Eadem fere Serapion Sententia hermolai barbari ^ de Plantagine L A N T A G O quandot^ Seprineruia. Quan^ Heptaneruia alia uidetur herba ^ Plantago. Id quod exemplario quodam aduerfiis colle quocp ternis . Ne<^ qux fit Leoneuron, intelligo . Flofculus d Lanugi^ neus,utfnimento,parricuIatimerumpens,ut Aphaca,&Intybum. Iii^ ter ipicaias eft Plantago, ftdMmor,nigrioribusfoIf)s,&lIinguajpeconi . . , cbntm T o M V s Primus* if fimillimiSjUiidc nomen apud Grecos Arnogloflo. A Hieronymus Herbarius de Plantagine. A N T A G o triplex perhibecur.Maior, qua: Septmcruia,8^Ar^ noglolla.Minor.qua: Lancea lata, qd lancea: fimilis fit. Et Aquatica, cui ranginCdentfrequenter.TEMPERAMENTVM.ViideStGcrmanisfr^f^ ftriit, dicitur. aufteri Refrigerat , Sc arefadein fecudo ordine. Habet autem aliquidi Ideo aduerfum ulcera maligna,& fluxus, & putredines congruit. Arelas cicauccm citra uellicacioncm, parucepfc^p eft acerbitaris . Et tam fru(fius nffi qjipfiusradixpotcftatisfuntpropemodueiufdem , quodaridioris minus frigidae . Ac fioicfhis cenuiflimarum partium eft : radices autem partium cralfiorum . Foliaporroipfmsherb«earefacienna,tenuiorunj partium, & poceftaus minus frigida:. VIRES & luuamenta eius ex Diofeoride. Vim habent folia exiccatoria,c5ftringente.Quareomnibus rttalignfS ulceribus et fluc'tionioportunis,atq?elephantids,fordidifi^ilbta^funt, Profluuia fanguinis, ulcera qux ferpunc, epiniiftidas,carbunculos,nO mafep cohibent. Vetera ulcera.&inacqualiacicatrice obducunt* Chironia fanant. B Sinus conglurinant» Morfibus canis, ambuftis igni inflarhationibxis panis parotidibus , , ^ ftrumis, «gylophs illita cum fale profilnt. Coctu cu aceto dC fale olus,dy fentericis,cccliacif(:^ fumptu fubueiiit. ' Datur Sc in locum Beta:,cum lenticula coc^im. In leucoph!egmatia,inter aridas epulas herba deccxfta datur, ComiaaIibus,etfulpirioris data,proficit foliorum fuccus.ColIutafub inde oris ulcera purgat. Cum dmolia.aut cerufa.igtii lacro medetur, Fiftulis infufiis prodeft. Lippimdinibus,& aurium doloribus,idem fuccus irifiallatiir. Additur quoc^ in oculorum collyria Gingiuiscruorefuffufisi&Ianguimsreiedlionibuspotaconferti Ciyfteredyfentericis. Contra tabem damf in potu. Aduerfus ftrangulariones uuIuaemueUerefubfjdtur, criamfiuulua flu(ftione laboret. poturri alui flu uires dcfecerunt,damdic{ccunda,& quarta , SC parafccue.i.uencns die. Hoc autem ueluti EXarcana accipito,APVLEIO.quod ueraci experictia compertu cft. Herb$ Plataginis radix in collo rufpenfa.capitis dolore mirifice tollit. Succus quocp tepefa(ftus,fomcntando uentris dolorem adimicet fi tu mores fuerint, cuia herba 8C impofita,toliit minorem. Potui datus idem fuccus.etinterioraianat, & thorace puteat mirifice. His qui purulentum cum (anguine exicreantjherbg Plantaginis iuccu dato bibere,ranabunmr. Semen mrum,et fubinde in uulnus fparfumjUulnera cito fiinat. Et ipfa herba tufa & impofita , rcfiigerat ea loca qute nimio calore urs gen mr, perian at. uencrem ? Ad fiftendum , 8C aceto coda in mero bibitur menfura uni us cyathi. Serpendum morfibus trita, 8 Lumbrids purgandis herbam Plantagine contundes , 3C fucd cius de cochleario dabis bibere, ipCam qridie herba mfiim umbilico imponito. Piftata cum axungia, fine fale,inftar malagmads fada, et impofita,du^ riciam difeude. In febre quartana,fuccus in aqua mulia ante duas horas acceffiois pof D tuxdatOj&TmirabensefFedum. Idem ferito in tertiana, radices tres conterito, & fub accefsione cum uino,aut ex aqua ieiunus bibat. Podagra?, 8^ omnium neruoruni dolori et tumori folia concufe,ueIpi fata cum falis modico.&T impdfita,oprime facere certum eft. Secunda doIoribus,lrinen contritum prodeflecredimr. Vulneribus recentibus contufa folia cum axungia uetere,fi'ne fele im« ponuntur, et laborans fanus efficietur. St cui pedes mmuerinc ex iiinerc,Plantago conmfa,8^ cum aceto im^^ pofita mmorem tollit. Si cui ulcus fecus oculum,fiuc nares natum fuerit, herba? Plantaginis cxprella: et contufe fucco.lana molli madefada, et impofita, per dies no uem curat. Cum axungia ueteri parotidas fenat, ulcera oris omnia, et alcolam mi rificc,perfenat. Tufe,&impofita,morfum canis rabiofi fanat. Contra omnes uefiacdifficulcices herba: Plantaginis folia, uclrachV ces ex palTb fortiter medentur.EX PDINIO. Nulla res a:que fifHc fluxiones,quas G neri uocant. Vis mira in ficcando,denfendocpcorpore,cautcrfj uicem obtinens. Febres frigidas leuiores facit Platago ex aqua mulfe, duabus horis an . . . . , . comm, T o M V s Primus; ip tcacccfsioncm pota binis drachmis, ucl Succus radicis madefa Ipiaradixtrita,jnaquafcrroca!cfa(fla. • • Pituitas,crupuonescpBX emendatORIBASIOPlantago, panost^ fanat cum fale. Dcficcat absc^ aliqua mordicatione Plantago, ca qux necdum ftupi# dafunt.Nam&fcmen,&radix fimili funtuirtuce. Quauquam femen amplius extenuat EX MACRO HERBARIO Maiorem uim tamen efle Dicunt Maiori, Oui cum lachryma medicatur aduftis Et ftrophas Ipargit.fuperaddita cum {ale trita. Hydropicis ut olus decotfla prodeft Siciuuat afthmaticos.fcrturt^ iuuare caducos. Et dolor hac auris fedabitur. Pellitur ex oculis tumor hac Experimentatorcs HERBARII* Amoglofla hepar confortat cum aqua Endiuix , & lacharo albo , fi cpithimerur. Extinguit ignem facru,cum fucco Semperuiui Sc aceto, Remouet haemorroidas, cum puluere radicis Aron Et omnem carnem,qux eft ex ignis uftione,refrigerat. Menftrua rerinet Valet etiam hemopthoicis,&ulceratione pulmonis laborantibus. Radix coiftacu aqua & piretro, ualec dolori dentiu, fi tepida indatur. Succus cum aceto uaietad maculas SC lentigines detergendas. Ad quartanam eft eius ufiis cum theriaca ante acceftioncm. Et femen 8C radix aperiunt meatus hepatis,& renum obftruifius. luuamenta Minoris, Exm A c R o. CuncTta poteft Plantago minor prxdiifia iuuare, Quamuis non tantas uires uideamrhabcre. DESCRIPTORES PLANTAGINIS*’ Diofcorideslib.a. Theophraft,Iib.7,cap.p, Plinius lib. 15. cap. S. lib. cap. 8. 9. n. Apuleius cap. i. Oribafius Serapion cap.Lifenalhamel.255, Herm. Barb. in Corollario fuo. Macer didt. Plantago. Galenus. 6.Simpli.cap.5i?. Ad Patemianum cap.2»f* Idem de morbis curandis lib. ?. Platearius cap. 29. lib.de fimpliciMedidna, Hieronymus herbarius diifi. Plantago. . M Pharma^ 3 ® C Helleborus Niger QitHwars. DB VTROQ.VE HEI^DEBORO, ALBO, ET NIGRO, Rhapibdia Secunda. <[ Nomenclaturae Albi GrjCSf» MvxVr. ««I». >n>r «/ixXutr. iftUuJltr. . Latina, Helleborus albus. Veratrum album. Teutonicte, XX>tif VlytfWW^ C Nomenclatura Nigri Graeca, VM.5Cef»f L^ana, Helleborus niger. Pradon. Veratrum nigrum. Teutonica, C^dlhVdrQ. . , eorum T O M V s PrfmuS» 3« P L- A e I T A Authorum deHEbL-EBORO. A Albi Vetracri, fecundum D i o s C O R. deferiptio. Ot^iA FERT B E T AE, autPlantaginisfimilia.fedbfeui^ F ora & nigriora.rubelcenria. Caulem cauum,quadrantalem, tuni? cis conuolutum,cum arefccre ccepit . Radicibus nititur mulds tenuibus, ab oblongo capite exeuntibus, ceparu modo fibratis . Nalcitur in mottti bus&alperis.Radicesmeflibus colligendi. Optimu habet candidu,fria bile, carnofum, modice cxtentu,nec tamc Junci modo mucronatu quod , frangedo puluere emica c,& tenue habet medulla.guftu non admodu fer uens,nc(5 faliuam fubinde ciens. Huiufcemodi autem ftrangulat. u\Sv Nigri. Folia ei uiridia, Platani fimilia , minora , folqs Sphondylij jproxima fubaipcra,pluribus diuifuris incila. Caulis alper, flores purpurei, racema tim cohfrctes. Semen Cnid,quod in Anticyra Gclamoides uocant,quo dciejftiones moliutur. Radicibus coha;recnigris,tenuibus, a capitulo ce^ paifimili confibracis,quarum eftufus. In collibus, afperis,&^ fidentibus locis nafeicur. Locus. Optimum quod ex A nticyra petitur. Eligi debet corpulentum & ple EkiftiOi, num ,in quo tenuis fi t medulla, acre guftu,feruensc^ _ _ Deinuentorc&monftratoreex P 1. 1 N i O. Ei^awpodes famadiuinationisartibusnotaeft.Abhocap pellatu ferum eum qui niger Hellebonis didtur. Alij pafeorem eodem , ^ nomine inucnifle tradunt , capras purgari eodem paftu animaduerten tem,datoq^ lacftc coram lanafife Procudas furentes. B Tempus Coliecftionis ALBI. Tempcftiuum effe tradunt mefllbus Album . Sed non Jadie colligi ^ tur.Nempe caput a^rauans,nifi prjcfumatur allium, &fubinde uinum forbearur,celeriten^ jfbdiatur. SuperfticiofaTHEOPHRASTO.CollecTtio Nigri ex Cum praeparatione Iolen ni,& religione quada, colligitur Niger, ut irt quit Theophraftus.Siquidc gladio circuferibebaturprimu.Deindequi fuccifurus eft, ortu fpecTat,prccaturCp , bono omine ut id fibi liceat.Drjs fibi concedentibus, Apolline fdliccc&T Aefeulapio . Ad poftremu aquis lae uolatus obferuat. Fere enim fecan cibus ille intererat; atep fi propius iis !eaduolaiIec,moriturumillo anno qui fucddifIet,auguriuerac.Tandem eximebatur, quemadmodum & ex Albo interior medulla. DIFFERENTIA VTR1VSQ.VE. Purgat aut Niger humore melancholicum, per uentre in primis infes riore. Albus uero perfuperiore.craflbs St glutinoibs humores expellit. Subinde Nigrum, equi, boues,fues(^ cauent, cum impune Candido iiefcantur.Tamctfi Nigro uiolentius Album dicatur. Vtriufi^quocp femen,coturnidbusgratiflimu eft, utferibit Ariftot* . , , ». . 3 t SIMPI^ICIVM Pharma# C quam ob cauffam uetcrcs eas damnauerunt mcnfis: nunc quaeruntur. Duranda a d b i, Durarcuim Albi-xxx.annisferunt. Temperamentum utriiifc^ ponitur tertio ordine Abftergendi, calefaciendicp potentia: eft , unde calefedentium 6Carefacienrium. Praeparatio & adminiftratio Antiqui corticem carnofiflimum , & radicem eligebant, quo tenuior eximeretur medulla . Hanchumidis fpongqs opertam , rurgefeentemt^ in longitudinem findebant. Deinde fila in umbra ficcabant,his utentes. Nunc ramulos ipfos ab radice fiia grauifsimi corticis ita dantes. Pani eri? amcompinficur& torretur- Quidam porrigunt in forbitionepultis,aut alica?. Oiiidam cum modicum antea dederint cibum Mefuefic corrigendum cenfet,uidclicetutmaccreturpriusinmelleet paflulis,uel in iure gallinarum & aliaRt carniu,abie(fta deinde radice. Sut qui cauata radice raphani.indut de Helleboro perdiem,indc rur#' fum excrahuntiferuntep tum raphanum foluendi uim habere. Alij infundat in oximelle, uel uino dulci, aut {yropis,uel robob,utuo cat,atcp fubindeminiftiut. Adhibito fbrtafie & ordei modico,ucl rizo. Vigorant eius operationem fal Indus, Epithymus, Polypodium, Emendant quocpDaucus, Pctrofilenon, Piper longum, Hyfopus.Ca? D lamentum, & Origanum. Vires Scluuamenta Ai,BlexDiOSCORiDE. Purgat uomitionibus.diuerfa SC mulriplida trahens. Mifceturcollyrrjs,qux claritati ocuIoi?t offidentia repurgare pofiiint, Ducicidem menles. Foetus in utero necat. Sternutamenta dc. Quineriam meile cum polenta maccratum,murcs enecat. Carnibus concodtum eas minuit. Datur ieiunis.perfe, 8^ cum Scfamo.autTapfia? fiicco, aut alica, aut mulfa aqua, aut pulte,aut lenticula,aut Ibrbitione aliqua alia. Pani eriim conpinfitur.SC torretur, Menfura,difpenfatio<^ eius, ab qs tradita eft quibus prarcipuum fuit , ftudium de ea docere. Dant fiquidem aliqui Veratrum album inforbi* none piiitis,aut alica?. Quidam cum modicum ante cibum dederint,prcc fertim in ijs,in quibus fuipeda,timendaueftrangulario, aut corporis im bedllitasimpcdiet.Tantoenimriceapurgatioperfidt. proptcrea,quod. importuna corpori non aducnit Sedi eria, ex Veratro albo appofice balani cu accto,uomitioes fadut. Item ilippurationi uecen' Eodem phthirialis emendatur. Item {<»bies,impctigo,fiftulacalIofa conim, t o M v s Primus- Decocto eius ia aceto,&colIurionedenaum,doIor(edatur. A quoc^ in eo cnecanmr,fi cum lacte maceretur. IMedecurquoc^ morbis eomitialibus,uertigini, melancholicis, inlani^ entibus,Iimphaticis,podagricis,hydrbpicis incipientibus,tympamdcis, ftomachids,rpafbds,clinicis,Ifchiadids,elephantiaEalbaj,lepris,tecano, £remulis,quartanis,qua: aliter non definanijtufsi ueteri cuminflamario<^ nibus,torminibus redeuntibus. Galli,ut inquit Plinius,fagittas,irt uenatu Hellebbro tingunt, drcura« d{b<^ uulnere,teneriorem {entiri carnem affirmant. R A Z E 8 Heileborus niger choleram nigram curat. Albus uomitum facit. Ipfum tamen bibere non eftfecurum. luuamenta NIGRI ex Plinio SfDiolcbride. Pfodeft comitialibus, meIancholicis,inlaniendbus,arricuIorum dold ribiis, 8c refoluris. Educit choleras uarias,8Cphl^ma per aluurii. Elixaturic potu.caligo fugatur. Duridasfuppuratas concoquit &put^at,faflo inde cataplafmatc. Auditum reddiqfi Turdis auribus indacur,at<^ poft biduum,triduum B ue repellatur. Cataplafmaca ex eo tollut macuias,Iepras,rcabies,dmnem denic^ im ^ periginem. Sanat fcabies eriamtin quem uflim currt thure cerauc, picec^&cedrT' no liquore inungitur. Ex aceto per feemplaftri modo impofitum,uitiIigines,impedgmcfcp, 8C lepras emendat. Purgat fuperiorem uentriculum pituitam trahens bileni : darur<^ , per fe,& cum fcamonio Taiec^,drachm» , aut trium obolorum pondere. Ore diu tentum acetum, in quo cotflus (it Helleborus,dolorem fedau MiTcetur omnibus emplaftris,qujc exedendo iunt. Contra cutem fubeuces aquas, cum farina ordeacea , uinoc^ emplajftri modo udlicer imponitur. Serimr ad radices uitium,fitc^ ex cis uinum, quod purgando eft. Trahitmenfes,idem appofimm, Fcetus in utero enecat. % Fiftulas puteat inditum, SiTpoft terdurh ffiem exemptum. luuamcntaNigriex H E S v E. Diximus uitari Album, quia pr^focaduus eft. Nigrum autem debere fumi,ficutconcordantomnes, & proprie recffificatufti fecundum artem: et non conueuit nifi animofis corporibus,td(^ veris cantumodo tepore. Dams itac^ quando,& cui conucnit.fadtrcuiuifcere, et conffatudonc temperatam. Ha:c enim eft proprietas cius fecundum Hippocratem . Et , siMPLiCivM Pharma^ ipfe mundificat totum corpus, fingula membra 8c folutione C quidem & , educit eu facilitate cholera permixta phlegmate . Et mudificat fanguine. Et trahit a uenis fuperfluitates mixtas languini, immo a toto corpore, a concauitatibusmembrorum,&quibuflibet partibus remotis. Eft ex rebus folenibus in mundificando cerebrum & caput totum, Sc mftrumentafenruum,neruof(^ & uifcera.unacum uefica,& matrice. Et confert iuuametummanifeftuma-gritudinibus eorum, ficutfedg, hemocranear,mania:,melancholia: , uerrigini,cpilcplia!,8(r paralyfi. Item apoftemadbus mcmbrorum,fcrophulis,cancro,& herpeti. Deftillatur acetum decocfto eius in aurem , confert tinnitui,& fibi# iis, & corroborat auditum. Con£ert3cgritudmibusfpIenis,& febribus autiquis,Iongis,quartane, cholericze,& melancholia diffidlis eradicationis. Prouocat quocpurinam,& menftrua- Frequens etiam ufus eius colorem iitducit corpori bonum, cutem re # purgat,& quamlibet fcabiem abftergit. De VERATRI purgati one,feu Helleborifmo, Hip!» pocrates ad Democritum philofophum. Q.V Inon facile per fuperna puigancur,ante potiotiem corpora mul^ - to cibo,quiecec^ madcfeciant.Cum aute Veratrum potauerint, corpora magis commoueant,nec dormiant. Quod autem agitatio,&motus cor-# D pora conturbet &moueat,nauigatio demonftrat.Cum aut Veratru ma* gis agere, & purgare uolueris, corpora magis comoueto .Veratru aut qs periculofum eft, qui fanas carnes habent . Prgterea qui poftpotiois purs gationem non fitiunt . Spafmusue poft Veran u Icctalis eft. Si in magna purgationefuperueniat,malum eft.Siin uentris motionibus , Scpuiga# tionibus,&uomiDonibusfpontefa(ftis,quemadmodum oportet,pu;gc tur, confert, 8 in pnefdto.prognofticoue dixeramus , fugna purgatio his comodaeft, qui cibos fine febre auerfantur,coruellicantur,caligac,os amorore uexa •# turtS^ ut in fuma & in uniuerfum ditamus, doloribus cun(flis qui fiipra , prjcordia funt,confert. Per inferna uero , cum line febre tormina uexat lumboru dolor,genuum grauedo, cum menfes non facile decurrunt , cu dolores fub fepto tranfiienb funr.Cum uero ficpotionabis.urbanos.oci ofbs, pigros corpore plurimu caucto & obferuato : maxime uero fuftos, carnes humidas habentes,et fubficcas,balbos et blarfos. Qui ucrog raor biprindpia,pituitofaper potionem difcutcre&dinbluereninint,pitui# tacrefeete nihil profiintt quemadmodu in libello de prifana dixeramus. Crudus enim morbus cueft, nihil cedit. Qua: efh morbo repugnant & faluriferafunt,cotabefcut.Debilitatofiquide corpore.morbus uigat,lan guetelcp no medicabiles fadt. Veratix) aut , Helleborifatouc eos, quibus de capite deftillat rheuma.purulenrisue dato,maliue coloris, necrauceft cenribus,neclienofis,n€cex anguibus,iiecuencofitateIaborandbus,nec eorum T o M. V s Primus, 35 tufsi ficca,uec fiticylofis^ncc uetris dolore uexaris j nec difteto uecriculo , A nec pcordi)s,8^iI£bus,8>:I fcapulis difterisjaterui^ dolore uexaris,ncctor pidis,nec hebetius cernentibus, nec auriu tihitu laboratibus , nec lorium no connneabus,nec arcuatisjUee uentriculo, ftomachoue no ualenrib^, nec ficofis,nec furuculofis. Sin aut Veratro purgare uideat, per lupema tutius purgabiSjper inferna uero mininietqs cibis ualidc nutricabis 8Cre plebis. Quemadmodum autiri pdiiflorio dixeram us,nec cibaria aueriari teSj&nigrafupuomenteSjSidelyros potionato . Pre dolore paru dormi entes, lumina oculos audaces S^patentes,uel reclinatos ^ tortuofoliie habences,turgidos,caIigantes,maii coloris,6cdi{colorcs,nec febre xftua tes Sc pra:fraiflos:quemadmodu in libello deptifana dixeramus , felamo miftu,ctfelamoides comodeperfupernapurgat.Poaoaut eft drachma* uel eius dimidiu cu aceto mul{b,tertia aut huius partem cu Veratro mif^ f ceto, 8C minus pr*focat,ftrangulatue . Quod & longas quartanas pur gat,& eos qui longa & molefta febre uexatur,6c eos qui non fitiunt, nec exfereant, hos<^ non aiite tria trinudina, quandot^ 8c laterum morbo la borantes,conuoluuio<^. Sicuti autem in libris de fceminarum morbis di xeramuSjfi locelli pullationisNOCVMENTA*egeantjpiii^atO. Nigro uiolentior Albus eft. Proinde hodie in ulli non habet . Sed 8C g olim {enibus,pueris,foeminis,imbecillibuSimuidis,et quibus exulcerata prxeordia fuiflent.Icem fanguiriem ex{CTeatibus,caularijs uel latere, ud feudbus , negabatur. Niger interficit, canes,mures,&porcos, Etftercus ipfum bibentes perimit gallinas. coM.m,vtAtio L-oco eius hodie ufurpant Scammonium. D o s I s Themi{bnbinas,non amphus drachmas dabat. Sequetes,&quater^ nas dedere, claro Herophili prseconio, qui Helleboru fortillimi duas Gf militudinixquabat . Concitatis eih intus Omnibus , ipllim primu exire. Mihi uidec, inquit Macer,figm'ficare Plinius, Albi dimidiu pondus tan tomodo dandum,ideft, quia Nigri eft drachma ima,aut.a.laaipuli,AI' bi fit dimidiu. Secus Melue * Dofis eius eft,inquit,a charitis fex, xiGc^ ad ternam, 3 1. uel ulc^ ad. 3 1. avthoreS ScdelcriptorcsHellebori. Plinius Iib.z5.cap.5. Diolcorides Iib.A.de HelleborO* Galenus, s.fimplidum pharma.cap.t25. Mefuein canonibus uniucrfalibus» Theophraftus lib.p.cap.to.u. Auicena lib.z. De Helleboro. Macer didi. Helleborus. Serapion.cap.333. Rafes. Hippocrates in epiftola ad Democritum philofbphum , d tf . . , M Pharma<= N E N V P H i R E, Rhapfodia T ertia Cnowenclatvrae albi Graecae, Laring, Nenuphar, Clauus Veneris, Digitus Veneris, Algapas luftris. Papauerpaluftre. Germanica:, ^0mJ»r?/X«Ucn»»t6/ ©«^bl6m / Vndcficdi Foliahabet lata, quadamtenus fuper aquam emeigentia,folida . tena^ cia , coriacea grauiter olentia . Aliquando tamen etiam fiib aquis funt , plura<^ ab radice unaprodeuntia.Flos candidus,Lilio fimilis.in medio, quod crocum fit,habentem . Hic poft^ defloruit rotundus, & rotundita tepomo,autpapaueriscapiti fimiIis,colorenigro.Radixmagna,arpera, clau^ alicuius modo nodofa. L o c V s. - Nafeitur in paludibus,& ftagnantibus aguis. T E M P V s Effoditur Autumno. Placitum teophrasti lib.p. cap. 13.de Nymphea. I^A D I C V M differentias, tum fueds, tum odoribus accipere licet.. Sunt em aliae acres, alife amare,aligdulces,&raliaefuauis olentfe, aliegra^' uis : dulcis a: uocatx quae nafei in lacuftribus folet ut in Qr <= Nymphf , , minienfi agro,&Marathone, dc in Creta infula Beoti Madonaim hanc , appellat , fru(flum^ mandunt. Gerit folia,fuper aquam ampla. PLiNivs deNymphxa. Naiciturin aquofis Nymphga , folqs magnis in fuiha aqua , et alqs ex radice prodcunribus,flore Lilio fimili : et cum defloruerit capite Papauc ris . In caule fecamr autumno. Radix nigram foleficcatur , aduerfarur<^ aluinis. Eft et alia Nymphgain Theflalia,amne Penco,radice alba.capii» te Iuteo,Rofe magnitudine. Sententia A P V L E I deNymphara cap.68- GreceCacabon,Lothoniecram,Rhopalon:aIr) Androgomos, alfj Hydrogogos,.alri Heracleos,Latini matrem Hcrculiana, Algam pa^ dixere. luflrem , Papauerpaluftre, Clauu Veneris , & digitum Veneris . eorum T o M V s Primus* 3^ Nafcitur in aquis ftantibus. Ita denic^ nomen fumpfit.Thyr{b nigro,!^ A nis folqs,fimilibus herba? Cicorea;,aqua ex parte fuperantibus.florepai Iido,fru(ftu fiue femine Iafo,denfo,at<^gufhi argi'nofo:radicefb'pidiofa, nigra Sc acerrima . Prarcerea nafcens in Ompenio tenus flumine : cuius flos niger eft, radixtemperamentvM.alba,S^ afpera. Et radix, Si femen uim citra uellicarione habentarefadendi , Alioquf tamen frigidae Sihumids complexionis in fecundo» VIRES Sifuuamentaex DIOSCORIDE. Cocliads uuliterin uino bibitur. Si inteftinorum torminibus» Lienem minuit» Stomachi SC ucficae doloribus,emplaftri modo impom'tur* Vitiligines ex aqua exterit» Capillidefluuia,quas jcxo5r.*W, dicunt, cum pice impofita, explet. Bibitur etiam contra nocfhirnas Veneris , &fbmniorum imaginario^ nes, quas compefeit att^ reftinguit» Semen cum uino potum,uentrem Cftit, Trita plagis imponitur. Cocffciin oleo, cum rofa,uiola,8i pauxillo ufnigranatorum,ul Dixit Aben Mefua ..Vinum quod fit ex Nenufare , eftbonu tuffi,8i pIeurifi,S ^lo siMPLiCtVM Pliarma5= eft fimilis floribus uiolamm fed «ft frigidior humidioreis confertcp C , & . fodse calida:, & inducit fomnum,imprimis<^ oleum ipfius. Et quando ponitur fuper apofteniata calida confert EX PCA.TEARIO., In Septembri coIle(rtu,perduosannos,in multa efficacia fcruat.Etmc lior flos eft,qui in calidis regionibus reperitur,^ ille qui in frigidis. Fit ex floribus cius lyropus,cuius ufus eft in febribus acutis, Bc ad he? paris calela Nenufar frigida: eft , & humidse complexionis in fecundo . Ideo flos eius bullitus in olco,uiola, & oleo omphacino, parum<^ uini granatoru ufe^ adeonfummarionem uini,eryOpelam extinguit. EX AVICENNA de uiribus cordis. Nenufar appropinquat Camphora: in iudido,nifi quia eft humidior ea. Et eius quidem humiditas, cauflatinfubftanriafpiritus, quiexiftitin cerebro, pigricia SC torporem, nifi egeat humetTtarione, ut temperet. Spi' ritus aut in corde,non utdet pari ab eo hoc nocumentu, quod patitur ccs rcbru,immo pra:bet forte iuuamentu. Nam proprietas fua; aromaticita? tis confortat fpiritu qui eft in corde. Nocumentu vieroftigidiraris, 8«^hu D miditatisipfius,eftftcunduquid.Ettcmperatcroco,6cCinnamomo,NOCVMENTA. Plinius auror eft,eos qui biberint,intraduodedm dies, coitu genitu^? , racp priuari,& ob id corpus alere, uoccmcp dicitur. Quan^ ab Auicen^ na inter ea quocp (cribitur.qutc cor quoc^ confortant AVTORES, ET DESCRIPTORES. Theophraftuslib.^.cap.ij. Diolcoridesdic'l.Nympha:a. Plinius lib. ay. cap. 7. Libro item. itf. cap. 7. 8 . 10 . Georg.Valla.ditfnNymphara. Apuleius cap. 58. Auicenna lib.deuiribus cordis. Symon lanucn.ditTt.Nymph^a. Serapion ca.iiiA. loan.Vigonius. Rafes. Hieronymus Herbarius. ....p NYMPHAEA ALTERA. |\ y M P H AE A M altera,funtquiNymphonauocant.Nafcitpriori • fimiIis,radicetamecandidiorc,&a1^era.Florcmluteugeftans,Iplendcn tem,rofefimilem.ItemaradiceueIut glirium caudas trahens. VIRES, ET IVVAMENTA. Bibit et ieme 8C radixAVTORES.in nigro uino codfa,cotra m uliebres flu^hoes, Plinius lib.2y.cap.7. Dioftorides hb.?.cap.Nympha:a altera. Et ca:teri quos ftipra dtauimus. / . 1 . . . sinpci. CtVM Pharma# . DE VNGVDA CABALDiNA. Rhapfodia Quarta C NOMENCDATVRAE Gr*ccae, Latinse, Perfonatia, Lappa, Vngula caballina. Germanica . ,PLACITA AVTHORVM Sententia DIOSCORIDIS, dePcrfonata. Olia habet maiora eoam cucurbitis,&hirfuuora, SCni Fgriora,& craffiora,caulem albicantem.Quanqua &interdum uis dua caule rep enatur, radice intus candida,foris nigra. Sententia P L i N 1 de Perfonata Error Plini) Quidam Ardon Perfonatamuocani, cuius folio nullum cft latius, in Peribnaia. grandes Lappas ferentem. DECRETVM. HERMOLAI BARB. in Corollario de Perfonata Arcion , fiuc Profopites, Perfonatam quidem in latino fonat, fed pro Petafite tamen capimr a Plinio,dicente, folio Perfonata: nullum efle latis D us, grandes lappas ferentis, quos nos non in Arftio, fed in Petafite cerni PetaGte mus.PetaCten interpretor,qua uulgo Bardana,8^ Lappam maiore inter Bardana. pretanc:Ar Ltb.ir.cap.9. tenuem conftituit,Petafiten Perfonatam, Artftion Perfolatam appellatu^ Perfolata. do-Perfolatam inquit, quam nemo ignorat, Gra?d Ariftion uocant,foIia habet maiora etiam cucurbitis, & hirfutiora,nigrioracp & crafliora,radis cem albam & grande. Qiice oia fere cum Diofcoridis ArtTtio conueniut. Pe'i"Muta. Nominat &PerfoIuta,fiuePerfoIyton aPIinio, herba? genus Aegyptisc F-rfolyton, in hortis feri coronamentis folitum, duobus generibus,mas,3<::fccmina, inhiberifubditaea Venerem uirorum maxime prodendo. Illud commo nuerim,maiora efle Perfonata?,hoceft, Petafitsc acBardana? Perfolas , ^ tcCjhoceft, Anftq , 8«^ Vngul^caballinjefolia. Radicem Perfonatae can^ dtdam,digitali craffitudine,fffHdiendi odoris : Perfolata: brachiali, & o? doratam, flore in Ipica purpureo . Galenus Sc hanc, Sciuperiorem, eo^ dem Arcfti) nomine appellat. Quod autem Perfonata fit, quamLu.Colu Prrfop^ mella Perfonamuocari feribit, ne dubitem, ladt, quod utilem pecori, quod uipera momorderit,fcarificarioni foperpofitam comemorat,quod &Plinius probat tSiTpropterea a nonnullis Echion, quafi Viperariam tradit appellari Marcelli Vergili) de Perfonata. Perfonata hac utebantur quondam , ad perfonas tota Gra:da & Italia, quoties in Theatris alfjfoe lods qui cognofoi a populo nollent, egilTc , quippiam uoIebant,facili , led non toto anno ad eam rem , ex incultis & pinguibus lods apparatis. Maio,Iunio<^menfibus frequentem fuille . . eorum, T o jw V s Primus. «j palilibus SC floralibus uerifimile eft, tribus decerptis folqs, quorum uno frontem , duobus alrjs utrinqp malas ueftiret, reliiftis intercorum fpacia liberis, uidendi, Ipirandi, loquendit^ meatibus , Eft enim foliorum Perlbnat^ tanta amplitudo, uclonge maius, ^ humana facies eft, tribus ucftiri (padumpofsic.Nc<^ immerito hic cucurbitarum foliis compar rauit: figura enim illis relpondet. Etfipinguioreloco naftantur, mas ? gnitudine etiam fliperani . Cauflai:^ h*c eft , cur Graeci etiam , ab eo dem perfonarum ufu, Profopida, 8C Profopion uocauerunt. Lappa Perfonacia, di Arftion , Perfonacia uocant , cuius folio nullu eft latius, grandes lappas ferente . Hicautproculdubio Plinius innuit illa, qua: a noftris cum Bars dana, tum Lappa maior uocatur. Qua ideo ueteres, Perfonata dixerunt, quonia hac propter amplitudine foliorum , adperfonatos laciendos ute ratione ban cur. Hanc uero eande , eadem Diofcorides,Galenus & Pau^ Ius Profopitem,id eft,Perfonaciam,nuncuparunt, ac folrjs cucurbita:, ni grioribus camen,ac<^ hirfutioribus,conftare tradiderunt. APOLOGIA PANDVLPHI C O L- linucq pro Plinio, contra Leoniccnum Vis Si. aliud uidere,indiligenris hominis ai^umentum de Perfonata. Plinium taxat, quod duplicem illam efte crediderit. Tamen ut id ucrum efte comprobet.ne quid integri ad defenfionem Plinio relinquatur, nufr larationeEchion,pro Arcflio, codicis uicio poflm di dt. Sedneficquoc^ Plinium,aut feipfom intelligin quod uerum efte mox agnofees. Poft A* . Si}i SIM PLIGIVM Pharma# C garici deferiptionem Echion herbam . 25 . uohimineconcinuo fubiecit , P4inius,Quai quoniam capitula habeat,uipcris fimilia.ideo Hchios,qua fi uipera cognominatur. Duo huiusgenera,Pulegiofimih'a, floribus cos ronata. Tertium lanugine {pino4a , diftincftum pingit , Addit prarterea 'Quidam Echion Perfonatam dicunt( non ArtToon^utpraucinferereNi colausuoluit) quorum opinionem, quoniam longa foliorum & floris dilFerenaa improbaret: {ubijeit. Cuius foilicet Perlbnata: folio nullum fchion uferu «ft latius, grandes lappas ferentem. Acfi dicat. TriaEchfj genera dixis '^uodftu Pulegio Cmilia cui parua funt folia qua: fforibus coronanmr. mus , , Falluntur qui Echion dicuntefTePerlbnatam.grandes lappas ferentem, folio nullum eft latius qutc omnia a Pulegfj fimilitudine cuius : maxime diforepant. NoninteHexitinmorfumpra:cepsLeonicenus Plini) uer^ ba,iI!orum fenteriam appofite improbantis,qui Edhion Perfonatam efle dicebant. Nam ea parte,qua Plinius fcripfit. Cuius folio nullum eft lari^ us: Leonicenus,cuius illud,ad Echion retulit: non ad Perfonatam,utPU nius,&gramatica ratio poftulabat . Necp enim ideo duplicem Perfona«^ tam efle credidit Plinius,quia quofdam Echion Perfonatam dicere, &ex aceto radicem dare foripCt-Nam hic de Perfonata non agebat , fed de E^ chio:dc qua ut qusecu<^ ab aucloribus foripta compererat aperiret, ideo quofdam Echion dicere Perfonatam fcripfit, &rex aceto darepotui.Npn enim dicunt, Phnius probe claudit ( quod fk-pe diximus ) Quidam ergo tredidinacprcclertim cum Echion triplicem pinxerit , ex foliorum SC D floris differentia non effe Echion perfonatam aperte fenferit:att^ ideo poft paucos uerfus, non iam de Echio, fed de Perfonata notifsima herba (peciaam uerba facit: eam<^ Arclion SC perfonatam Grarca $C Latina ap pellationenuncupauirneminemc^iHamignorare dixit: ut eos etiam uis dclicet diftringeret qui flipra Echion paruis foli)s herbam perfonata la^ , tilsimis conftantem putauerut. Bene ergo omnia quadrant. Sdatcp dein ceps Nicolaus hoc iri loco bellirsime fignificafle Pliniu,aiq5 ita credidif^ (e,aliud Echion efle pulegio fimilem: aliud perfonatam folijs maioribus cucurbitx:quas unam herbam efle quidam putauerunt. Sed quonia de Ardio formo inddit quando &C pro Plinio Sc ftudio? , fis foribimus:ut hxc noftra legentes ( quantulacut^ illa fint ) aliquid fom per arripiant quod in comunem utilitatem conferre poflint quod tota , ( defenfione,quatum potuimus obiter curauimus,Leonicenus uero uita^ ArAion uit ) hocfiibnedere uifiim eft q> Ardion Grarci duplicem efle tradide^ duplex. : runt.Vna quidem, que et Ardurion diceretur:cuius folia phlomo ( qua Verijafaim latine Verbafcum dicimus ) fimilia.crafljora rame Sc rotundiora efle di^ altera fpccks xerunt : fomen uero minuto Cymino fimile: quod tam ipfum radix L Perfonaur. ^ fchiadids Sc dyfiiriam patientibus efficadter daretur. Alteru, quam Ar^ dion.&Profopiten, Sc Profopion, &r Aparinem dicerent:nos Perfona? tam & Lappam.de qua egimusrambas quarto Diofooridespinxit,Plilri us Primam foprimo & uigefimo : Alteram quo diximus libro tradidit. , s, . Corum T o M V s Primas* A? Sed Aparines nomen a Diolcoridepofiram,non probamttquando aUf- A am efle a Pcribnaca Aparinem,& figurf 8C uiriu diuerfitatc monftrauit * Apanne<|u^«. , Sententia SIMONIS lANVENSisde Vngtlla Caballina. Vngula Caballina, Farfara, ut quidam dicunt,Dardana, duas habet Sufyicorl^l du,Bardana. fpecies.Mmor,qug campis etioas ficds nafcicur,&m uineis. Altera Ma ior,qua:in marginibus aquarum femperinuenitur,maiore folio, necail gulis fic martifeftis,& parua radix eius, odorifera,quam quidam Caflula cordis uocant. Idem dePERSONATXA. Perfonatia inquit,in cofecTtione Mithridati minoris,oeponitur in and quis Synonymis,quodeftBardana,Lappa maior, Dronega. Quodetia Dron^a^ Plinius uidec diccre.Per{bnatainquit,a quibuida Echion uocat, cuius fo lia nullum latius, grandes lappas ferens. SCd alia eft Echios. Sententia avtoris pandectarvm Perfonatia in Antidotario, in confecfrione Mithridati minoris exponi antiquis Synonymis qiiod eft Lappa maior, Bardana, mrin , Drone^ ga,PerIbIira. De Vngula Caballinafic Galenus. ^.fimpheium , cap.de Tuffilagi Tufsilagofp^ ne. Et eft Vngula Caballina,uel Nenuphar terrenum,uel Fariana. No^ des VnguI* Caballinf M* minatur autem Tuffilago quod tufllenribus , & orthopnOicis confare , dieo Siluad' creditur. Et rurfuni.TulTaligo.Chamgieuce, Vngula Caballina, eft Ipecies Ta B pG barbari * Tapfusbarbsl tus Chamxtf hoftruni. IVDICIVM. leuce Videtur plane uterc:p,8cIanuenGs,8iCPandeciarumftriptorignorane Vngulam Cabaninam,et impofitum illis a Pliniotquoniam alicubi Lap pam uocatPerG>nariam.MecIegifle opinor,qua: eftet Ardtioti apud Di oicoridem. Mihi apparet in re tam manifeftaria,iriimerito nos torquere quando ad unguem prorfus quadrat in Caballina Vngula Diofeoridis ArcTti) deftriptio.Fadt nobifeum Barbafus,5^ ipfe acerrimi homo iudi cij.De Plinio certe Collinucius uidcrid luuamentaex dioscoride. Drachma: unius pondere pota,cum pineis nudbus, purulentis exmf Gentibus auxihatur* Trica,doIores in arrubus,aftrictius uinffis illitu fedat- Folia utiliter antiquis ulceribus illinuntur» EX APVLEIO. Perfonatia: herba: fuccus,cum uino ueteriin potionem datus, ortincs inorius ferpentium,uel colubri.mirifice fanat. Item fi qfdem folqs dngas febridcanceri1,febrim fugat. At uulnus,eriam fi cancer erit,herbx Perfonatia: aqua foueto . Deift^ de ipfam cum nitro axungia, & picula cum aceto tere, & in panno in» Pharinao «; s--t f{" P t ICIT M ducito ,&!Mponiro. • - fuca. cyaihpmi unu,« Ad inteftinorum dolorcm.hcrbx Pcrfonatix meile cyathis duobus leiunus bibat. , c- q j rabidi imponitur. bic& ad Radix cum fale marino trita,morrui canis da bibere. ambufta/ucd cius cyathum.ex meile cyathis duobus DESCRIPTORES Perfonacsc. Diofcorides Iib.ji.cap. Arcion, i Plinius hb.ay.cap.7. Hermolaus Barbarus in Corollarias. Vergilius Marcellus. "Symon faniienfis, Nicolaus Leonicenns, ~ Apuleiiis,cap.35. Scriptor P-andeclarum Pandulphus Collinutius. . , • . S , eorum T o M V s Primus* DE ARISTOLOCHIIS A Rhapfodia Quinta. CnoMenclatvrae Rotundae^ GrXCtC, Ladng , Ariftolochia GcrmanicK, i^olajute/ Sibcttottte/ ^mfcbftirt. NomenclaturaLongar^uel Maioris. Grarce, ««Kj>a . ^XKrvXtTiff' ^tXoxcr^Bro* Latine, Ariftolochia longa. Germanice, ^OlxUttC^ btC Idftg. PLACITA AVTORVM D E A R 1 S T O L O C H II ^ ii Sententia DIOSCORIDIS de Ariftolochia Rotunda. ARISTOLOCHIA Rotunda,nomeex eo fibiadoptauit, qd exiftimetur optime puerperis opitulari. Tria eius genera tradutur-Vni uocacur,folr)s hederaceis,preftanri qugfccmina odore , cum acrimonia, moIIibus,fubrotundis,multis ab una radice germinibus, prglongilt^ pal mitibus,flore candido,tan^ pileolo rubro,grauiter olente E I V S D E M de Ariftolochia Longa. Ariftolochia longa, mafcula,appellat a riohullis Dadyiiris,logiore ^ B rotundo lolio, tenuibus ramuIis,dodrantalibuSjflore purpureo, grauiter olente,q marcelcens in pyri fimilitudinem conformaturrtuberibus radi s cu rotundis,utrapum.Lougeuero radix digiti CTafsirudine,et palmi Ion gitudineimpIet.ISJonun^paulo grandius adolefcit. Ambgcoloreintus buxeo,guftu amaro 8c graui. Eft etianinu tertia Longa qua: Clemaa AriitoIodiiS , Ciemiads. lis uocatur, ramulos habens tenues , refertos folrjs fubrotundis , minori Semperuiuo limilibus,flores Rutg pIeniores,radices longiores , tenues crallb cortice odoratocp ueftitas,odoramentoru fpiflametis couemetes. Sententia PLINII de Ariftolochrjs, ex lib.^j.cap.S. Inter nobililTimas Ariftolochfenomendediftegrauideuidenc- Qm eflet icfis- xtxwn^.Noltri Malum terr»uocant.Quatuorghaeius feruant. Vnu tuberibus radicu rotudis folrjs inter malua et hedera nigrioribus, pinguioribufep. Alteru marcul3e,fadice longa, quatuor digitoru longitu dinc,baculi craflitudine.Terrium longiflimg tenuitatis, uiris nouellg, cui fit prgcipuauis:qug Clematis uocatur, ab alrjs Cretica. Omnes colorebu xeo.caulibus partiis, flore purpureo, ferut bacculas paruas uelut Cappa radice Piftolochiauocat, Piiiolodliii ris. Valent tm.Eft & qua: quarti gnis , tenuior ^ proxime di 50 siM.PL/iCfVM Pharma^ C Rotundacontraferpentes.ObIongam(umagloriaeft,eriammodo. Scntenria A P V E i cap.19. Ariftolochiagrgci Ararczam uocat,alii Ephafion , feu Hephafia, ali) Leftirin,alr} Pixiomcc,alq Melacarpon,alfj Teuxino.alfj Dardano , a!i) Iontirim,alrjChani^milon,alij Operinjtali MaIuterra:,Dad Abfinthi^^ um rufticum,Scardian. Nafdtur lods niotuofis,folidis,calidis,& cultis. CONTROVORSVM Nicolai,de errore Plinij in CYcl3mine,& Ariftolochia Plinium etiam non tantum nominum, fed rerum cjuot^^ iplarum fimi litudo aliquado decepit. Nam Cyclamini radice, que Rapum terre, pro^ pterrotunditatem dicitur, Ariftolochig Rotundg,qug etipfaaradicisro tunditate nomen accgpit, radicem elTe exiftimalTe uidetur . Nam lib.25. quo in loco Ariftolochiam quatuor diftinguit generibus,eius qug Rotu da dicitur radicem fcnbit a pifcaroribus Campanite Venenum terra: uo cari,ac coram feconmfam iinixta calce, at<^ in mari {parfam,cotinuo ad<^ uolafle pifces mira cupiditate,ftarimc^ exanimatos fluitafle . Hoc idem ut a uirisgrauilsimis accgpi,noftro fitxuoabdldem pifcatoribus , non Ariftolochia: Rotundg,fed Cyclamini potius radice, pifces allidedi at£^ exanimandi caufsa. Ipfe quo<^ Plinius eofdem effe nus nihil did poftd rerum repugnantius . Siquidem uidec , quo namra apudGra:cos Ariftolochia: nome,utDiofcorides ac Plinius ipfeteftac, quoniam fit optima pratgnanribus . Radix uero Cyclamini adeo eftadi» uerla pra:gnantibus,utfi eam mulier grauida tranfeenderit,abortum fa. dattueluti Diofcorides,plurefcp alrj medid infignes retulerunt, acPlini^ us ipft confirmat. DEFENSIO COEL-INVCII. ? Cyclamini herbse, qua nunepordnum Panem uulgus , medidc^ uo cant,tria genera, Ariftolochia uero quatuor apriftimeferibit pingitque , Plinius: ac hic nofter accufator,Cyclamini radicem dici t ideo exiftimaftc Plinium uideri Ariftolochia: Rotunda: radicem efle quoniam radid ^ , Ariftolochia lum necandi pifces adfcripfit . Huius rd argumentum hoc affert, quod ipfe(inquit) a uiris grauifsimis accgpi,idem noftro a:uo fieri, non Ariftolochia: radice , fed Cyclamini . Nonne pr^claro ufus uidetur aduerfus Pliniu Leonicenus.uel teftimonio,uelfynogifmoC' Quia audi^ ui inqt Nicolaus Leonicenus,Cydamini radice pifces necari, &llic Plini us etia cu uidifle fe dicat Ariftolochie radice pifces necari tradidit . O , q inexcufabile calumnia: quia Cyclamini radix hoc fadt , Ariftolochig no fadt.QuiadeCyclamini radice ab ignotis Nicolaus accepit, Plinius , eorum, T o M V s Primiis* 51 ccftimonio de Ariftolochia pn'o mende . En pclari C^ialcdHd ai^imetat A qm Tubere terrg ( id eft,primg Cyclamini radicejfit utpifces necent, Ma !o terre, hoc eft, Ariftolochig rotude radice fieri no poceft. Fallit Plinius, qui id uidifie feferibinnon felitur Nicolaus,qui audide fe dicit C At Pli^ nius inquit, radicem Cyclamini id edam efficere feribit. Veru id quidem Leonicene: fed tertiaj Cyclamini,cognomine Cham*ciffi,cuius non ro? tunda,fcd fparfa fit radix: ut tandem agnofeas fine mete te debere quod , de Rapo terrg teperfuadere conaris . An cecum,uel medacem fuifle Pii niu putas Nicolae,cum Campanos pifeatores Malo terra: calcem mi{ce<» re,pi{cesc^ necare uidide fe feribit C’ Num impoffibile quidda , aut fupra fide dixiite tibi uifus eft Plinius C" Sed Tithymalu cognomine Corym biten lib. <5. 8C zo.et Lactucam caprina lib.io, eolHe praeftarc in necandis pifcibus cfte(ftus,ide ipfe Plinius tradit. Verbafco herba tam fluuiales ^ lacuftres piices interimi. Et marinos eda a Phccnicibus hoc modo cap-7 hiftori» animalia Ariftoteles feribit. Nos quocp experimento, uflu(^ di dicimus, & Cucumere afininum, & uiridia nucu putamina cotula idem efficere polTe ergo et . Quonia SC Cyclamino, Corymbite, et Lactuca ca^ prina,& uerbalco, SC cucumere afiriino,&riugIandiucorricibp piices ne cantur, errat Plinius, qui Ariftolochia radice necari dixit. Num dbi car-f ncdeaifta uident,AriftoteIicguedemonftrariones,quibus inexpugnabi Ic uerum neceflario fequaturC Tu concludens pergis,atep in hunc modu dicis. Aut igitur fatendu eft, duas elleradices,qu3c eofdem pra:ftent effe^ Primu quidem non duas modo herbas, qu 2e piices necent,led lex addu^ ximusrmultasc^ ide efficere poiIe,non dubitamus. Num grande, aut mi randu quiddam putes,ltduepluresueherbgidem pollintc’ Deinde quia Cyclaminus pifces necat, Ariftolochig genus erit quartumCAt quintum dixiftes. Ariftolochia: enim genera quamor Plinius enumerat . Pari ers go ratione Corymbites ,Tithymaius,& lac^tuca caprina , & uerbafcum &cucumer afininus , 6 hoc eft terr uulgo dicunt : in pifcatu paffim adhis terragnum, , Malu 9 Sc iudicfj bene . Quod uir illuftris , acerrimie^ Sigifmundus Eftenfis fiater tuus dux inclyte (• cum ha:c proderemus ) nobis retulit. At quinam ifta perukaciaCquic Pronus duridescqujc impudenda elL" a nullo autore ftri d fi . . . . z. SiMPt.iClVM Pharma^ C ptum mquis, cum Plinius fcribat C Et quia nullum id fcribentcm rcppcri fti quonta paucos legifti.ideo Plinio,qui rcuidifrcaffirmat,aedcndum , non eft C qui tibi te audiuifTc dicenti credi putas. Cui ego in his quidem, quauis iurato, metuam concedere teftic^O infelicem Plinium, O cafTa lite raru ftudia,0 uanos integerrimi uiri labores , lucubrariones<^ miferas . En poft annos mille & quadringentos, fophiftes unus,tn hoc lande uars fania: genus prorupit, ut non errairemodo,rerum,ucl nominum fitnili* Plinia tudine deceptum ( quod & hominis erat) fed & mentitum quocp um infinuet,quiaid uidifle reaftirmat,quod Nicolaus Leonicenus a nui lo feriptum repperic . Non ergo de Plinrj docfirina, ied fide nunc agimr. Prgclarcmeherclecum ftudqsactumtpiget, pudete^ aduerfiis hunc hoi^ minem uerbis agere, qui iam non uerbis ( ut Ariftoteles inquit) fcd poc^ na indiget.Iam uel hoc folo homine intelligere pofflimus: qui etiam grae ciflans addidit ( ut obiter Si fuaquoqp penlemus ) Cyclamini radicem rapunrtcrrxuocari.Ex Diofeoridis magis fentenria Plinrj autftoritaa , ^ te Larini hominis,6c tuber terrae uocantis:quafi&hortenferapum, non terne olus fit, fed aqua; fola rapum terrx dc ^ , uero Cyclaminus uocari beat. Tum non Cyclaminum ( utCelfus, Pliniuscp Larini homines, Sc Gratds duda ratio poftulat) icd Cyclamen, praeclarus literatorcnlinaV at.Sed minurias iftas perrequi,opereprcdum fortafle non eft: nucadre^ liqua peigemustdecp Intibo Heliotropo dificramus. D Sententia theophrasti, lib.^.cap.ij. Malum terrae, olfedu odoratum guftatu uehementer amarum eft,c£> , lore nigrum. Nafcirur in montibus optimum, quodt^ folio conftat mu? ris auricula: fimili,tum rotundiori SERAPION DE ARISTOEOCHIA. Sunt Ariftolochia; duae Ipecies, mas,&rfccmma, Longamas cft,Ro^ tunda fccmina : & quod magis eft iuuariuu in medianis, eft radix earu SENTENTIA MACRI- Ariftolochfe fpedes tres dicimus cfte. Longa prior,radix eft cuius longa, uocatur. Didia Rotunda ftquens,quod fit radice rotunda Tertia Clematis,Grxco ftnnone uocatur. SENTENTIA AVICENNAE lib. 2. cap.yo.Etautoris Pande(fiarum,& Meftiie, Ariftolochietres funt{pedcs,fi:ilicetLonga,&Roranda,8ifaIiacuius radix currit fecundumNEOTERICORVM,.femitam palmitum uitis Hermolai Barbari Sententia Ariftolochia: color ater, folium AIfina:,ut Theophraftus inquit, ro^ •tundius.Nafiritur in montibus prardpue. Cactera Plinius loco quo dta^ uimus. Addit tandem. Eft quarta Piftolochic nomine, tenuior ^ tertia. Satyrion . Hanc quidam Polyrrhizon cognominant,&: Satyrion efle dicunt...... eorum T o M V s Primus. 53 TEMPERAMENTVM E£VS ex ^ Mefue 8C Galeni Method. 5. Omnes calidgfuntin prindpiotertrj,ficc5 mfecundo:quan^ Longa appareat rotundior, non obftante quod uigee in ea de terrea qualitate. Rotunda fubtilior,penetrantior<^ . Onjnes quo«^ aperriua: opiiatfonu, refolutiuae.attracuuae.Siquidem extrahunt fpinas, ofla pirdum,ligna,& quicquid infixum carni fuerit. VIRES ET IVVAMENTA Lohgioris,ex Diofeoride. Longa aduerfiis angues & uenena, drachma; pondere in uino bibi ^ tur, 6<^ illinitur. Pota pipere # cum & myrrha , menles, partus , & omnia uulnerum o neraeijcit. Eadem efficit, fubdita peflb IVVAMENTA ROTVNDAE. Rotunda ad eadem pollet Infuperfingultibus,fufpiriis,rigoribus, lieni, conuulfis laterum dolo ribus,pota cum aqua fingulariter auxiliatur. Aculeos & fpicula extrahit Omnes iquamas illitu adimit VIcera putrida exeft Sordida expurgat Caua cum iri Sc meile explet. ^ g Gingiuas IVVAMENTA8C dentes extergit CLEMATITIS. Ad grauem febrem efficax eft Si nidore,fubdias carbonibus,febricitans fuffiatur,febris leuatur* Vulnera impofitu fanat Cardnomaris narium cum Cypiro , & Dracunculi femine & meile prodeft. Rigoribus medetur, cocla in oleo,aut adipe fuiUo,ilIita(^ EX THEOPHRASTO. Malum terrse perutile ad caput,Si ad reliqua ulcera. Si ad {erpentes,et ad ibmnum. Si ad alia Vlceribus in aqua Tubadhim adhibere prxdpiunt : ca;teris rafiim, in meile, uino, tritum in oIeo,uel bibitu acido uino. Si morfiii inlperlum J • ad fomnum in uino nigro aullero pertritum. Si uulua prociderit,EX deco Ariftolochix radix fiftulis inlerta,celeriter expurgat , Si ad fanitatem perducet, Media' quoc^ fine ea, nihil feliciter procurare poflunt. FRIGORE . EXVSTIS. Herba Ariftolochia ex oleo , calefadoriam quotj uimhabet, cum . . . . . y» siMPcicivM PharmaiS c axungia pordna. Si infans contriftatus fuerit. Herba Ariftolochia fuffumigabis eum hilariorem eum facies, EX GALENO 6 . fimplf. cap. 53. Si opus habeas medicina mundificatiua, autincamatiua pncftataps , plicare Ariftolochia Rotudam.VfusefteiusaduIceramatric:is,adex^ tenuationem humorum crafTorum Sc pororum apertionem . Confert , etiam afthmaricis,podagricis,fingultienribus,epilcpricis,pota,& contu Et eft ex rebus maxime raundificantibus pulmone , Sc pe Eft conforme iuuamentum manifeftum afthmati , dC tufli fecundum omnem modum adminiftrarionis eius. Et etiam fuffumigatio eius per embotum. Cum hydromelle.curat ulcera aurium,&corroborac auditum. Acetum coctionis ipfius ftringitgingiuas , SC remouet putredines ab cis. Et fi confricentur dentes cum eo.abftergit eos. Et eft medicina bonaEXrigori febriu-DoCsPLINIO.eius a.3 t.uftf ad aureum.i. Oblonga a conceptu admota uuluis, in carne bubula, mares figurat, ut traditur Pifcatores Campaniae.radicem eam qu» Rotunda eft Venenu terf , , rx uocant,coramc^ nobis contufam, immixta calce in marefparfere:ad? pifces fluitant Polyr-# uolant cupiditatemira , ftatime^ exanimari . Quie rhizos cognominatur, conuulfiSjContuGs, & ex alto prxeipitaris, radice cons pota ex aqua,utiliffimu efle traditur. Semine pleuriticos , dC neruos firmare, excaiefacere.EX VideAVICENNA.infra in Satyrio. Ariftolochia quando adminiftratur cum pipere, mundificat fliper# fluitares cerebri, praecipue Rotunda Confert pleuriridi, bibiia cum aqua Prouocac menftrua,& educit foetum. E X M. A c R o. Ventris nimium mitigat illa dolorem. Sic quoc^ fit fumpta Icuior paralyticus illa. Darmonium fumus depellere didtur eius. . . . . tbrum, . T o m v s Primum Matricum morbis huoiorcs extenuando. Pingues Sc purgat cadcm,fi fumitur illas NOBILIS EXPERiMENTAs tor 8C Herbarius Hieronymus. Ariftolochia gcrmanicc fic di(fla,<^yrtp^>h:rtWt, quod equorum ftraii lationi , & fanguinis ebullitione furtbcacis prsefentiflimo auxilio fit , orbo nomen, bit . Qiianquam eft & alia herba huius nomi# nis quam uulgato nomine appellant , , 3ittcr/ 0b€P/ fi Ungcr yi Itcbcr* Tempus colle<5honis eius eftin fine Mafj. Vfus eius eft in ulceratione Colis,8£ Pudendarum, Aqua eius, uel decotftum , laterum puiufhiras , Sc tormina fedat . Ea? dem 6c ad tumores uen eris, 6^ ani egreffiottem efficax eft,fi intinda iu ea fpongia, crebro fermentetur. Rheumacifmos capitis, & fluxiones fiftit. Et uomicas paruas erumpentes , interdum in muliebribus pudendis, extinguit &ianat DESCRIPTORES ARIS STOLOCHIAE, Diolcorides lib.j. de Ariftolochfjsi Plinius lib.aj.cap. 8. Apuleius cap.'i9. Oribafius lib.ii.& quinto Theophraftus Iib.9-cap.15. Macer lib.deuirturibus herbarum, Galenus ff.fimpli.cap.jj. Mefueindefcrip.fimpli.foluentiumaluum, Auicenna lib.z.cap.yo. Hermola.Barb.in Corollarfjs. Georgius Valla,di(ft. Ariftolochia. Symon lanuenCs. loannes Vigonius. Serapioti Cap.i7i.cap-.Zaraund, Platearius cap.aa. Hieronymus Herbarius. Nicolaus Leonicenus de errorib. Medicorum* Pandulphus Collinucius in Plinianana defenfione^ . W Pharma^ 2fron. DE ARO> RHAPSODIA SEXTA, ® Nomenclatura: Gr^Cac, «/•». S\in»f. uXKtKimn. U/ui Larinx, Aros, Serpentaria minor, LufF minor, larus. Barba Aaron, Germanica, Sfcott. pmt. PDACITApf^ffcnAVTORVM DE ARO. Sententia dioscoridis de ARO, RON fOdia Dracunculihabet,minoratantum,necadeo A maculofa. Caulem dodrantalem,purpurafcentem, paftilli figu^ ra,in quo rutilo colore croci feme eft. Candida illa radix, ad Dracunculi radicem accedcns,quar,quod minore acrimonia eft, elixa comeditur. , , eorum, T O M V S Primus. Proiiunciatum TEOPHRASTide Aro, A iib.-7-Plantarum cap.ii. Ari radix,ut incrementum capiat, cum folfjs luxuriatur, quaradmo ^ dum ampla fparguntur. folia defleclentes ipfam , circumobruere folent, quo planta non in germina excrefeat , led totum alimentum in fuum at<^ trahat caput. Quod uel in bulbis nonnulli componendo facere folent. Opinio PLINII de Aro,Iib. 2^.cap.iff. Eft Aron magna: cum Draconrio liris. Quida enim efle dixerunt ean Controuer- dem.Glaucias {acu difcreuic,Draconrion fylueftrem Aron pronuncian? fia inEcrDra - cotio, Aron, do. Aliqui radicem Aron appellauerunc, caulem ucroDraconrion, in to &Arii2rum. tum aIium,fimodo hic eft, qui uocatur apud nos Dracunculus. Nams Aros radicem nigram, in latitudinem rotundam habet , multo quoc^ maiorem,8cquamanusimpleatur : Dracunculus ftibrunlam, dracon nisconuolurimodo,unde ei & nomen. Quin&ipfi Grarci immenlam pofucre differentiam, femen Dracunculi feruens , mordax tradendo tantumc^ inefle eiuirus,utoIfacfium,grauidis abortum faciat. Cento HERMOLAI BARBARI de Aro, Arorum Theophraftusinquitradices, inhibitagerminarionefiunt altiles, folrjsuidelicet terra obruris.Pra:grandiaha:c{unt. Item caua,cu# cumeracia. Radix nuda cortice, qux mandi pofsit . Nam SC folia inquit in aceto decofta eduncur,nec{nruauis cibus eft, caulem ei nullum rcdde-<^ do.Differca Dracunculo, {i Plinium fequamur quia radicem habet ni : gram,inIaritudinerotundam,multomaiorem,etquanianusimpIeatur: B Dracunculus {ubrutilam,6iC intortam.Semeii ei feruens, acmordax ro lenius. Quod Sc Galenus confirmat. In cibis Aros fceminapnefertur; Aridu* Ipe- quoniam mare fit dulcior, & in coquendo lentior. Folqs Aricalnim ne computrefcat,{eruariaffirmant:quodquidem a Diofcoridemaiori,auc minori Dracunculo tribuitur. Annotatio vergilii in Arum. Confundit Plinius cum Di-aconrio, Aron. Lib.ip. capite, quarto nu s merat Aroninter Aegypti hortenfia, his uerbis . Eftincergencrabul^ ^ borum,quod in Aegypto Aron uocant, Scylla: proximum , amplitudi ne foli) Lapachi,qua: Rumex eft,cauIcreclo, duum cubitoru, baculi craf firudine,radice mollioris natura?,qu^ edatur SC cruda. Folia enim Lapa ihi, caulis reclus.duum cubicorum alritudo,^ baculi cralsicudo. Ex ma<^ ioris Dracunculi hiftoriacundta funt.nec Aro congruunt, cuius caulis fe mipedalispaftilli figura eft . Quam formainnoftri orbis Aroquocidie licet cernere. Confundendi!^ diuerla genera , nulla maior, ut credimus, Doftifsimtn cauffa firit,^ fimilitudo primum, mox antiquorum hiftoria : in qua to ^ uerifsimede ArO Vergili? tum hoc genus Aron aliquando.nun^ priuatim,illud Oracuculus, hoc Arondidtum eft. Difireuir tamen alterum ab altero natura,6!r illud pro^^ cerius,hoc breuius fecit. In illo figura eft qualem fuperiore capite tradis , dimustin hoc ubic^ cognofd poteft. .. S I ^ p L I G I V M Pharma# C Reliquit hoc etiam m Diofcoridcs inuolucrum illud, & cucullu quo , inuolutum (emen clauditur, pallido magis herbaceo colore no ut in ^ , Dracunculo purpureum. Numerabatur quondam,ferebatur<^ inter o# leraAron, quod uix credibile Ct: tantam habet radix, qua: in dborum ufu erat •» , acrimoniam . Cogitandumque-alterum eft , aut aliunde inuc c'bim mitius fuiflc,aut culturg genere aliquo, & humano artificio melior cicere nunc etiam polle, GEORGivs vAi/GA,de Aro Aron quam Serpentariam quidam uocant, cuius radix primi ordinis calefadentiumeft,elt<^poteftausabfi:ergedi,u€rum nonualideutDra^ contion.Qiubus uerbis quidfibi uelit,nonplaneintelligo. SIMON lANVENSisde Aro Diolcoride fic delcribitur.Et eft larus dicitur Serpenta^» Aron a , qux ria minor. uituli Et rurfum.Iarus,Barba Aaron uocatur qua: dC Pes didtur , & , Serpencaria minor,& Dracontia minor. Autor P A N D E C T A R V M. de Aro. Aron eft herba,habens folia Dracontia:fimilia,fed minora, &plana, non uaria,habens uirgam duarum palmarum , Sc colorem purpureum* Cuius femen coloris eftcrocei,8d habet radicem albam, habentem bulbi D rotunditatem, fimilem Dragonte«:qua:cruda,6i::codtamanducaripo# £eft,quia non eft ualdeamai a. Folia eius pofica in fale manducantur. IVDICIVM NOSTRVM. Vides lec'tor, non conueniatautoribus medicis alioquimagni ^ , nominiSjidcpinreetiam noca,8CuetuIis herbarrjscognitiflinia.Necalis ter denodfsimishxrbispronunciant,^ in tenebris, quod didtur. An# dabate conpugnannut interdum halludnari, lufpido efte pofiit,aut ex # emplaria corrupta, aut(quod libenter crediderim) longe alias prouenire, alia ftatura alio colore guftu interdum eriam alio in alienis terris , , , , ^ in noftra Germania. In tanta igitur dillenfione do(fh'fliraorum Medico ^ rum,quid ipft dilcernam,non habeo : cur damnare debeam,non uideo* Adpinximus igitur, qug anoftris herbarqs nobis demoftrataeft Aron: qua: licet in quibulHam non relpondet , uelud quod hodie edendo non eft, tamen in plurimis conuenit- Idem fecimus in Dracondjs quefequen tur:Iibenterconcefluri,fiquisTEM PERAMENTVM.cerdora,8^fidedigniorademonftrauerit. Eft calidi &Ccd temperamend in primo ordine, diflbluijc^ , relaxa^ SC extenuat. V/rcs5i luuamentacius ex dioscoride. Folia ad efiam condiunmr,& arida per ft decocfta manduntur. Radix,femen,&folia,Drac-unculi uires habent. Priuadm radix,ex fimo bubulo podagris illinitur, et Dracunculimo# re reponitur. . . , . . . . , . . eorum T D M V s Primus '59 In totum ob mitiorem eius acrimoniam,in cibum expetitur. A EX THEOPHRASTO Ari radix cibo idonea eft , 8>C folia eiuCdcm decoif^a in aceto mandi poflunt - Ad fraifla etiam utilis eft. EX PL-INIO. Aron miris laudibus extulere. Primum in dbis fceminarum expetens tes: dulcior eftet in lentior peclorifi^ uicia quoniam mas , SC coquendo , purgaret. Aridum in potione inlperfum, aut eclegmate,urinam SCmcnlesciret. Sic ladle &inoxymelicepotum,ftomacho, interaneis exulceratis , ex ouillo bibendum:ad tuftim in cinere cochim ex oleo dedere. Alij coxere ex ladle, ut decoctum biberetur. Epiphoris elixum impofuere. Ex oleo harmorroidum uicio infudere : lentigines ex meile illinentes. Laudauit Cleophancus,et pro anudoto contra uenena,pleuriticis,pe ripneumonicis quo(^,& tuffientibus. Semen intritum cum oleo , aut rofaceo , infundens aurium dolori Dieuthes. Cleophantus mflientibus,autfufpirioGs,&orthopnoids,8^purulen taex{d-eantibus,farinapermixcuminpaneco Diodotus phthifiacis e meile eclegmate j SiCpulmonisuitijs,oflibus' etiam ffac'Hs impofuic Partus omnium animalium extrahit,naturze circumlitum. Succus radicis cum meile attico, oculorum caligines , ac ftomachi ui da difeutit Tuflim,deco Eadem potio, fi a partu non purgantur. Si fecundas trahit Hippocrates St radicem ipfam appofixit Dicunt & in peftilenria flutarem eflein cibis Ebrietatem difeurit. Serpentes nidore cu crematurjpriuatimt^ alpides fugat, autinebriat. ita ut torpentes inuenianf perunftos Aro, aut Laureo oleo, fugiut , q<^ In folfjs Ari cafeus optime feruatur f a . . . . . » . eo siWPDicivM Pharma<# c EX PLATEARIO Cap.J^l» lari folia,id eft, Aroms,mixta fimo bubalmo, 8C cacaplafmata ,poda# gram iuuant. Radix extenuat mediocriter,unde ad exfpuendum pexioris humores utfliffima. Quartanam curat Ex autore PANDECTAR.VM, S^GAEENO. Ad prouocandamenftrua fuccus eius per peflarium inijcitur. Tumores aurium refoluit.covia radix in luno Sc oleo, per modum en catirmaas.refoluitcy eofdem Sic adhibita.perfanat etiam hajmorroides. Omnia lrigidaapoftemata,cum axungia ueteri intrita, digerit. Schrophulas refoluitjCum fquilla,& axungia urfina. Puluis eius infufiis in aqua rofacea,fimuIat<^ maceratus, purificat &ci em,& tubera exterit in ea Ex HIERONYMO hcrbario Omnium prarfeiitius ruptis medetur,ipfius aqua pota. Si quid etiam cralfioriS phiegmaris,aut exterarum fordium uentricu^ li interioribus cohxreat,quod nauicam det,&r edendi appetentiam dimi D nuat pulchre medetur, uel herba, uel radix trita , Bc in uino codta, 6c in , ieiuniopota. DESCRIP TORES ARONIS. Diofeorides lib.z. Plinius hb. 2A.cap.id. Theophraftus Iib. 7.cap.n. Galenus.z.alimentorum,cap.5o. Paulus Aegineta,cap. Aaron. Galenus.E.fimplidum.cap. Hermolaus Barbarus,in Corollario Vergiliusin commentarioruperDioicoridem. Auicenna,lib.i.cap.A;i2. Simon lanuenfis Autor Pande . . , * siMPLtCfVM Pharma« DE COL-VBRINA, Rhapfodia Seprima. c NOMENCLATVRAE Maioris GrSCCSC, Ji/axeiTia >K>eJJt . 'Itrfir. Sftf. Larin», Colubra. Colubrina, Serpentaria. Viperina, Oracunculus maior. Draconriu magnum. Collum draconis, Germanica:, 4[ Nomenclatura: minoris. Grccca: , luxfi Lacin», Dracun^us Minor, Dracontia. Germanica , XXdttiVWttt^ PLACITA AVTORVM dcDracontio. t[ Sententia DiOSCORiDisde Dracontio Maiore. Dra- Locus A S C t T V R Dracunculus Maiorumbrofis locis drcalepes. contij. N Caulem habet ereclum,bicubitale , baculi craflitudine, uerficoloremcp innato leuore,ut angui fimilis uideatur. Abundant Sc euincut in eo puri' purex macula: . FoliafertRumicisrubmuicemimplidta: fementemin fummo caule racemofum,dnereoaprindpio colore: cum maturuit de'' inde, capillamentorum crod colore puniceumt^ . Radix Maiori Dras , cunculoeftgrandis,rotunda, candida, tenui libro ueftita. Carpitur heri' D ba,mamre{centeiam femine,fucais(^cx ea exprimitur, ficcamr<^ in um bra.EfFoditur per meflem radix, lota<^ in taleolas {ecacur, qua: funiculo traietft^, in umbra ficcanmr. Eiufdem delcriptio MINORIS. Habet Dracunculus alter Hedera folia, grandia, & in folijs albefceni? tes maculas : caulem redum , bicubitalem,uario colore.anguium modo maculofum , intercurrentibus purpurds lituris, baculi craflitudine. Se^ men in fummo racemofum, herbaceo primum : cum maturuerit autem, capillamentorum crod rutilo colore guftumc^ erodens . Radix illi cil , rotunda, bulbofa , Raphano fimilis, tenui hbro ueftita.Nafciturin um^ brofis drca fepes iniepta. Sententia Pii Eadem ferePlinms,utin Aro dtauimus. nij de Aro, DRACONTli pidhira ex a P v l E r O, alfjs A Grseds didmr Dracontca , Alclepias , alijs Phytonion , ali)s Anchomanes , alijs Sancromacon quibufdam Aphryflbn aliquibus , , Thercon . Nonnullis Sceon. Item Dorcadion . Propheta Triphonem uocant,alij Crocodryllon.Ofhines,Zorocuftes,Theriophonon.Acgy ptfj Eminion.Itali herbam Dracontaram, et Colubrinam. Nafdturmon tib. fumis, ubifuntlad, maxime locis fandis. Terra Apuliafuperfaxis, guftu duld,tan^ caftanea uiridis:Iapore radix ima,caput draconis het. BARBARVS in Corollario de Drancontio. Dracunculus a caule uario, draconis more didtur:fiue a cauda qua: il^ . , eorum T o M V s Primus» e? lifubrurilaeft, Sd draconis intorti modo conuoluta. Diflbnantaliquans A tum in hoc genere autores . Alfjs Dracunculum ab Aro ieparantibus alqs idem exiftimanribus . Glaucias Dracunculu iylueftrem Arum uo ^ cabat. Phsenis Aron,6^ Aroniam. Ali) radicem Aron appellauerCjCaus Icm Dracontion . Theophraftus Aron putauit genus efle, fub quo ipe= cies quafi multae continerentur . Dioicorides quatuor uidetur fecifleges: Lifa.j.cap. ii. nera. Dracunculum maiorem , Dracunculum minorem, Aron, 8>C Ari*' Quatuorge- neraGoIubri (aron Q^anquam in deferibendo Aro diferepat a Plinio . De Dras» . , na-fecLindum cunculo quo<^ parum conuenit inter eos. Dracunculus hordeo matus Diofeoridem. refeente foditur, luna creicente . Serpentariamfunt quiuocent. Inue^ Serpentaria quae. nioapud Hippocratem , & Ophim herbam, feminemuliebribus me dicinis utilem probari - NeCan eadem iitcumDracontio, latis conftat, etiamfi a fo-pente nomen habeat. Idem Hippocrates,candidam radicem cum nominat,Dracontfj radicem,ut Galenus uult.intelligit. funt Et rurflim . Dracunculi duo Diofeoridi , Maior , 8c Mihor , ut prajdiximus.Pliniotres.Vnusfolfjs Beue nonCnethyrfo , florepurs radice longa, s pureo,fimilis Aro. Alter ueluri lignata , arriculoiac^ , tri bus omnino cauliculis . Tertius folio maiore qua Cornus radice arun fi , dinea, totidem, ut aiunt, geniculata nodis, quot habet annos , totidem etiam folrjs. Aetius Dracunculi femen, occultari terra, ScpiperiGrai^ ledefcribit . Olitores S^Draconemuocatum ferunt, huic toto genere diflimile : quam mirabili quodam modo naici praedicant, ex lini (emis B ne inclulb, raphanis, aut fcyllse bulbis, in terra obruto . Pufilla hers ba , nigro & minimo femine , folio tenui , SC oblongo , acri , SC ucranc^ fas onginem prodente,linguam £c folio , SC radice amburens, & aceti Sc lis Pyrethrum. guftu , Pyrethrum funt qui a ueteribus appellatam falfo putenthanc, inter olera acetaria grauiflimam Genuina explicatio Dracunculorum omnium, per MARCELLVM. VBRGILIVM. diuerfis noris Mifouerunt adeo ueceres eum Aro Dracunculum , totcpnunc^fdem , nunc defcripcaDracuncuIigeneraabilUsfuerut, ut nihil in reahoquin faris nota, difRriiius,autipii fecerint, autperfelegenribusoftendatur: quodcf anxius nos diu habuit, &adhuchabet,nec aliter in parces ri-ahituarias,perc5 omnia uerfat,^qui manioribus Med^ ab Apollonio pri- mum defcnpcus eltjfolis ex aqua fulgor, fummi feriens laquearia te<%, nunquam i)abi!is> fed continua ueriationein omnes difcurrcs partes,Diofcorides eft : & quas in cunftis Grajis, duc» Maioris, Minorisq: Dracunculi capita ineo legutur, nullibi, quod egregiam diuerfitatemfad- at,uariataeorumhiitoria,autmedicina:erfialterumRumicis,aIterumHederffoliahaberchic dixerit.MulripIexenimhuicfcripiorifimilitudoe{f,coloris,Bgur3e,quanricaris, u/rium, alio- rumq; huiufcemodi.Fitq: ob eam cauflam farpcnumero,ucquo«i cotum diuerfum eft. in pard bus fimiledidum,totam fimilirudinem referre male credatur; & quod undicf JTmile eft,in par ribus differre di fcriptoredefcriptus fui{ret,relinquendum ab illis penitus fuifiec. Et nihilominus in cunclHs , Sc antiquifiimis Grtecorum codic)bus,utrumc^hoc caput adhuc legi cur. Atnon eft eadem utri- ufc^nifioria & medicina. Concedimus id quidem : monemus tamen,uocum magis, ^ rerum diuerfitatemelTe: nec ad conftituendum rei genus faris id efle. At minori Dracunculo aliquid tribuitur,quodin maiori nonlegitur,qualeeft, incorruptum feruarifoliiseiusinuoluturo ca- feum.Neqiid etiam diuerfitaris necefiicatemfadt.Poruit enim in nouaaltcrius eius capitis dc.- fcriprione illud addi. Siquidem nonDracuiiculo Plinius fed Aro eam uim tribuit polTuntc^ , : eandem habcrerarionem,qu3ecunq: alia Minori addita magis ^ aliainueniuntur. ^uodnos obferuauimus : necleui diligentia collatum cum antiquis icriptoribus inhociplbdt. Praeci- puteutriufsuires &naturarunt:deprehenf*q! eaedem, fadiep«fuaferunt, duobus capiti- bus unum Dracunculum defcribi : nec duplex genus, fed duplicem dushiftoriam eflc.Vtercp cnimdefcribinir, radice rotunda, tenui conice, caule redo, bicubitali, crafiitudine baculi, niaculofo,angui fimili, intercurrentibus purpureis lituris , feminein fummo adnofo , colore uiridi in in altero cinereo,in altero primum pallido : quamob caufTam herbaceo legiturntiox cum macuruit,runlo croci colore . V terq? drca fepes, demum & in umbrofis nafcicur. Quod contrainumufc^hiltoria difcrepet, folia tmfunt,quaeinaIcero Rumicis, inaltero Hederatdi- cuncur: magnadiuerlitate, nifi quararionedi}cimus,!deuenerit. Poterunt uolentes, quod in hifioriafadum a nobis efi, in medicina eriamfacere: collarisq; fimultam multis utriufc^ re- Dracunculus mediis, cxhis etiam non duos, fed unum tm DiofcoridifuifleDracunculum quondam exi- fuerit. unus nh . fiimare . Inquam partem inclinat animus nobis ,etfiucrunq; caput a nobis uerfum In tanta enim ueterum feriptorum & codicumuarietate, quxfiia diligentius reipfa,unum trh Dracunculum in orbchocnofiro nafei deprehendimus : duobuscf locis inuentam eius plan- cam, toto animo contemplariIicuit,Maioriin hoc feriptore penitus &ubiqtlimilem.Qiiod <5 relinquendum non fuerat,ante concjepmm feminis , fagacinaturae artificio , dignum in fum- 13 mocicumineincerfoliainuoIucrum,&ueIuricucullum exie proferentem, cuius maximalon gitudo cubitalis erat. Surgebat a prindpiopaulacim cucullus ille, augebaturqt in dies foris herbaceo colore. Dehifcensddndefeipfum pandebat, colore in tus purpureo :languens terram uergebat, relido purpureo cucullo alio , caprini cornu figUra , longitudine & mucro- ne, qui nunquam dehifceret,fed augente fe femine, quod ab eo in inferiore parte claudebatur, particularimadincrementumfeminisarefcensperibat, necpoieracimmaturum nifidifrupto hoc cucullo femen uideri: tam diligens in concipiendis &feruandis rerum feminibus natura eft.Caetera huius fcriptorispidurae^regierefpondebant, praeferrimep folia, quae totam acu- t3eRumidsfiguramrefcrebanr,&’quodhicaic,fibiinuicem implicabantur fex, feptemucuno pediculo pendentia. Nec aliter din hominis manu a brachiali quina diuifionedigici diuidun- tur,cum tamen unamanus lit,Gcin Dracunculo idem folium in tot quot diximus diuiflones, quafi partes diuidebacur,ficincerfedifpofitas, ut altera alteram fcandere dfuperitare indere- tur: pendebantq? folia illa omnia exuno, eoqtcraflifsimOjUcin folias, &lorgifsimo pedicu- lo.Minimi enim humani digiri crafiirudo,longitudo autem paulo minus ^ pedalis erat. Co- mofaqshaec totfoUorum infumtno nudi glabriqt caulis polTtura,imagine frondis eius ofien- debat,qualem pueri Calendis Maijs in gente nofira,adindicand3 nouiannilatridamjcircuin- ferrefolirifunt. Huius Dracunculi oculari tefies nos fumus. Minoris uero (modo alius a Ma- iore fit ) nec nos alqs fumus, necnobisalrjtclies fuerunt: relinquimusq: Minoris huius quae- rendam & inueniendaro diligenrioribus plantam . In quo non pigebit iterum monere omnes, non adeo ueterum hiftoriisdeferre,utresipfasuidi(re6^obferualfeurilius fore fibi non exifii- ment. Quis enim alium,diuerfum«p ab Aro Dracunculum exiftimabitjOdauodeplantis uo lumine, deradidbus quat edendo fintThcophraftumhis uerbis agentem audiens, i A' rn Jlftktniiv ya/TI Afnivjitv to t«V KorvXtV ^rcixiXioi' , "iftt , Aii 1x‘" t”® , nji, (ff- Quodeft, Dracunculi autem radix (uocant enim ^Dracunculum quendam, quo- niam uario caule fit medicaminibus apta) in dbos non uenit.Viderurq: his uerbis T heophra fius omnium,utUc loquamur Dracunculorum genus facere Aron.Quis etiam ex Rinio cer- tam Dracunculorum hifkiriam coUegeritfquam ipfe non faris notam libi elTe palam teftatur, &Aron dicit magnselids cumDracunrio efie.NoSjUtpauIo ante diximus, unum tannlDra- cunculumnouimus,Sf qualein,excepris fblijs, Diofeorides in utrotp capite deferibit . Noui- mus dc Aron,quemadmodum moxdicemus,fadlem cognitu omnibus,tam fi^ques umbro- . . , : eorum, T o M V s Primus, €7‘ fis locis ea planta & olus nafeirur.Plures a DiofcorideDracunculi enumerantur appellario- ^ nes,ab Aro,ob iimilicudinem & cognationem deflexae; aliquot adraconum,ferpcnrumq: ge nerefaAae etiam funt.Namquam hic Romanorum elle ait Luremon, in aliquibus Graecis lIc legitur, ut Colubram fuifleueram lectionem, conijeere facilefit. Cyperis uero , a fimilicudine radicis odorati, quadrad lunci, quae Cyperis appellatur, di^s Dracunculus fuit,cui bulbo-, faradiceCmilis efl. rOANNIS SERAPIONIS DE Aro, &Dracoiitr)s Sententia. L-ufF,id eft,Draganta?a,8^ eft Draconrion Dusefuntfpedes eius.Vna earum didturm Graeco Aron: &fecuii? . da Dragan taa . Sed Aron habet folia (imilia folfjs A ragant^, nifi quia Aron font minora eis , fine macula : Sc habet crus longitudinem quafi unius palmi. Color eius purpureus . Et in eaeftfimilitudo piftilli , cuius colc-r eft ritrinus,uel croceus. Et habet radicem albam, fimilem Aragantea;; SC coquitur, &: comeditur, & minus calida eft,^ radix Araganrea?. Dragantsesf. Secunda Aragantaa,habetfoliafimiliafolfjs Cuflus , niagna. Etha^? faetmaculas albas, minutas. Et crus eius eft ajquaIe,Iongitudine duorum ftrpentis color eius eft brachiorum, fimile como . quoniam purpureus, maculatus diuerfis coloribus. Et eft ficut uirga in fua craflitudine. Et ha^ bec in fiimmitate lingua fimile racemo uuar, cuius color in primis,quan? do appameric,eftfimiIiscoloripapaueris:&quandomaturatur, eftfimt lis colori dtri. Et pungit linguam. Et radix eius eft rotunda , fimilis radi? cibulbi,fi'milisradidherb»qua?didtur Lufft&fuperipfameftcortex g - tenuis . Nafeitur in lods umbrofis,humidis,8cr in campis.Et oportet coi Locus, ligere radices eius tempore meflis,ablui, inddi,& in umbra ficcari. coUrAio. SIWONIS lANVENSIS opinio de C ODVBRINA. Viperina,ip{a eft Aragontaea,feu Serpentaria,idem fteundum quoft dam .Verum in libro antiquo aliam uidi depi nis . Et ex ea, alia eft plana habens folia , alia crifpa : SC radix Planae ad nigredinem attinens exterius , interius uero alba eft , Crifpae uero exie? citrinitatem riusdncricea , interius uero alba , & ad declinat : &ftiper ucriufque radicem eleuantur diyrfi , habentes maculas ad modum Cer^ pentis ELECTIO eius , Sc probatio ex eodem M e s v e. Meliorpars totius plantae eftradix .Etmelior radix eft crafla,coms pleta , Sc orta in locis liberis. Et melius tempus coUedtionis eius eft Ver, Sc principium Aeftatis , , cs siMP t^lCtvM Pharma^ c IVDICIVM NOSTRVM. Multam gratiam Veteribus debemus qui Herbarum uires & nomi^ , na,primi nobis prodiderunt i multam etiam ignominiam,8<^ perpetuam contumeliam fjs,qui pofterioribus feculis, mire & portentofe omnia de^ prauarunt &conftiderunt.In primis Pandetfiario fcriptori,& Simoni Ia nuen.qui prfter^q? omnia mifcuerunt,in hoc tm fudafTe uidentur,quo modo ingentia uolumina comportarent , non futilem operam pofteris locarent, uel rerum potius cognitionem indagarent. Quod fi eorum ope ra eft, praHidlTet, nunqua adhibuifle manum Quando non eft fa(fmm . cuiufuis,rcrum uocabula feribere, led hominis prorfus in linguis & lites ris omnibus cxercitatirsimi. Si SC illorum libri corrupti funt quod mihi , uerifimile non eft cum fint recentiffimi perpetuis tenebris digni eflent , , tam perfidiffimi corruptores. Inde etiam hoc malum maximum , q> tam paucas Herbas nouimus.Inde totmyriades barbaroR2 ,obfbIetoru Sc ins eptiflimoRt nominu, dum &ommaiUi uetera corruperunt, uel neglexe^ runt:8^ quaelibet hodie Anus nola imponit,quilibct qc^ indo(fhis ftpla# fiarius, arris nihil & qui Magiftri haben debebant , magis poftremu hz* bent.^in Herbis, & cognitione rerum philofophari. Sic nuper rumpi poteramus in Serpentaria herba depingenda S^delinianda, cuius tam multas Ipedes nobis exhibebant herbari) Sc uetula;, utnon plura capita habuerit illud quondam Herculis lemseum monftrum . Quare ueniam etiam pinxerimus omnia. D etiam mereri nos puto , ficubi non acu Duas tmmodoljDecies fubiunximus,queEpafliminhoras & cultis locis ha® bentur confpedtiores . Praeterea & eam adpinximus quar uulgo GutHcinrich ^(intrtc^ uocatur,uel ©c^ttJCtbel.Itaenimuetulaenosper&aftrunt. De de(criptione,& ^ omnia re{pondeant,aIfj uiderint. TEMPERAMENTVM EX MESVE. Crilpa calidior eft, utinquitDiolcorides,^ Ruffa. Et dixit, Ruffapla na,calida eftinprimogradu,Crilpain fecundo. Et dixit Galenus, Plana calida eft in principio feundi, Crifpa in fine eius : SC eft quafi uerius. Et eft inutraq^ cali ditas Sdacuitas qux fi ponatur in fuperficie,cu fiibftans : £iatcrrea,uindi.Ecutra(^eftabfterfiua,mdfiua,penecratiua,apertiua,8i humorum fubtiliatiua. Crifpa autem ad haec omnia fortior, NOCVMENTA EIVS. Nocet utra<^ acuitatefua hepati , 8c uentriculo,attrahens ad ea mem^ bra,quicquid ufquam eft pernicioforum humorum in toto corpufculo. Odor prseterea, teneros concgptus abortu uidat. RECTIFICATIO EX MESVE. Verum hoc quicquid eft malidg,emendatur cum Rob.autmellepaft fularum , aut fpedebus alefanginis . Proinde commffcendo ei aliquid ex fimpIicibusftomachicis,ftiptids:cuiufmodifut Citonia,etMaftiche;mi nifb’acur& trochifei Diarhodon,pofteius exhibitionem. Pitcparatur etiam fic. Munda radicem Crifp»,&lauain uino . dein^ . , . . . \ eorum, T o M V s Primus * 3e coque in aquamel fi id non Iubet,8(C magis expedit,uigorem enim co* quendo remittit, tere puluerem eius lib.duas , Sc rob,Iib-vi.uel mellis 8C rob, ana lib.irj. piperis,cinamomi,zinziberis,macis, gariophilorum ana drach.i], V I R E s & luuamenta exDiOSCORiDE, Cum diluta potione crudam,codamue,cu meile delingi, prodefteou traorthopneas,mpta,conuulfii,tuffim,S(rdeftillationes*. Pota cum uino , Venerem ftimulau expurgat profers Vlcera qua: cacoethe uocantur , ate^ phagedfnica , timeum uitealba. Ex ea 5C meile, collyria ad fiftulas partus euocandos coponuntur» , & Ad uitiligines cum melle,effica citer illinitur. Polypos, & carcinomata abfumit. Succus ad oculorum medicam eta,item contra nubeculas, caliginem, albuginefc^ effecftum prarbet, Herbae,radicirc^ odor,teneros conceptus abortu uiciat. Item fi triginta grana eius in pafta biban tur. Sunt qui eius fuccura cum oleo, aurium doloribus infudere. Quinetiam folia, utpote qute adftringant, uulneribus recentibus im ^ poruere,8c coclain uino permionibus. Qui foliamanibusaffiicueriqaut radicem aperuerit,pofIe a uiperafe ririjinficiantur. IVVAMENTA Minorisex eodem DioscoRiDE, B Seminis fuccus cum oleo inftillatus,aurium dolorem mitigat. Naribus ex lana impofitus,polypum abfumit. Carcinomata illitu fiftir. Triginta eius grana, fi paffe bibantur, abortus inferunt. Odorem aiunt poftea^ flaccidi flores emarcuerint, conceptus adhuc teneros enecare. * Radix exolfacit Orthopnoicis,uulfis,ruptis,tufli,defi:iUationibus medicatur. Humores pedoris exfereatu faciles reddit, fiue co(fta,tofta(^ cum mcl Ie,aut per fefe cdatur,fiuefoina cius ex meile delingatur. Vrinam pellit. Venerem excitat, cum uino pota. Phagedgnas ulcerum , SC qua: Cacoethe uocantur,trita cum meile SC brionia alba,expurgat,6Cad cicatricem perducit. Collyria ex ipfa,ad fiftulas,&: eqdCndos partus fieri folent Qui radice fua manus perfricuerint,a uiperis feriri negantur. Illita ex aceto , uitiligines emaculat Folia recentibus uulneribus concerptorum lintheolorum uice conuc nienter imponuntur Decodam in uino,perniombus impofuifTeprodeft g . . » . . . , 70 siMPt/tctvM Pharma^ C Cafeus folias muolutus,a putredine defenditur * Succus radids,adnubeculas,albugines,6c oculoru caligines couenit. Radix cruda, coc^aue, ad fanorum ufus pro olere redpimr.. Eadem ad uerbumEXfere PliniusAPVLEIO,lib.JS.cap.x^. Herbae Dracontea: radix, cum axungia fedomalagmatc,oflafiadta e corpore extrahit, & lapides quo<^,fi infint EX PEATEARIO cap.??. Ad dealbandam faciem,&r mudandam, puluerem eius tere cum aqua rofacea:inderurfum exiccatain foleaqua,&Cccato puluere,addecerufa: drach.x-cum aquarofarum,&Ime. Contra Cancrum, aedpe partes tres pulueris Colubrina?, et tertia cal # ds uiua?,at<^ cu aceto diftempera. Deinde tereto in teftula,in igue,uel in fumo. Ad poftremum infpergito.corrodicem,mundificat,&fanat. AdapoftematamaturandaS^rumpenda , decoquantur folia eiiis in oleo,& fuperponantur EX M E s V E. Solutione phlegma educit Confortat renes, mundificat. D Eft ex rebus mundificanribus pe(ftus,8^ pulmonem * Dixit Democritus. luuamentum utriufcp fpedei eft magnum ommV ^ bus doloribus ha?morroidarum , Sc uentofitatibus earum fecundum o mnem modum adminiftrarionis earum:8<:; nos experti fiimus Et eft magni iuuameti fuper crudum humorem, qui eft in ftomacho &rmibus. Dixit Galenus, quod refbluit duricie fplenis $C alioRt membrorum , DESCRIPTORES COCVBRINAE., Diofcorides,lib. 2» Theophraftus,Iib.p.tap.ii. Plinius,lib.z;i. capite decimoftxto . Apula'us,capite decimoquarto. Barbarus in CoroUarqs» M . Vergilius, lo.Serapion, cap.quadragefimoterrio, Galenus. 6-.fimplic.cap.Serpentaria. Simon lanuenfis AutorPande Mefue lib.de fimplicibus laxatiuis * Platearius, capite tricefimotertio , Valla,didioneDracontion Macer,dictione Colubrina, » . eorum. T o M. V s Primus 7» A S A R V M* •^«felWDWS. DE ASARO Rhapfodia 0(?kua. Unomenci^atvr ae* Graeae , afS^or . vSfAtr ityfix . ai/AX Sftuf . Latine, Perpenfa, Afarum, Rufticanardus.Nardusagreftis,VuI gago , Sanguis Martis . Germanicae, PLACITA AVTORVM dcAiaro, Gnome D lo scoridis de A s A R o* CORONARIa8£ odorataherba Aiarum eft. Hedera: folia tu»» habet,ad radicem purpureos, odoratos uafculos Apollinari herbae fimi Ies:in quibus femen,adnorum nucleis fimile,in quo rar§,fubaipergcp an gulorum figura cufpides fiint. Radicibus nititur numerofis, geniadatis, laporis cadidi, & linguam erodentis , tenuibus,obliquis gramini fimili s , buSjfed longe gracilioribus ^ gramen,& odoradoribus 8 * . . . , ,. siMPLicivK Pharma^^ c ASARI deicripdo ex P L- 1 N I O I1b.12.cap. 13. Nardi uim habcc SC Aiarum, quod Bc ipfiuri aliqui (ylueftrem Nardu appellant. Eft autem Hcderjefolqs,rotundioribus tantum, mollioribuf^^ <^,florcpurpurco,radice Gallici Nardi . Semen acinofum, (aporis calidi ^uinofi montibus floret: , in umbrofis bis in anno optimum in Ponto proximu in Phrygia, tertium in Illyrico. Foditur cum folium mitterein:? dpiq&Cinfolcficcanir, celeriter litum trahens. Etlib.at.cap.e. Quinimo Alarum inucnio uocari quoniam in coronas non addatur* , Sentmria M E S V E de Afaro Alarum eft radix herbee montana:, cuius folia funt angularia ficut fo ^ lia Hydera:, 6^ flores cius {iincquari flores hyofcyami,& eft tota planta cius aromatica.&mordicansguftum, Aggregario HERMOLAI BARBARI de Afaro * Afaron preeter ca:teras differentias molliora quoc^ folia continet , ^ Hedcra,radicegaIUci Nardi,lcmine faporis calidi & uinofi . Bis anno flo ret. Vere, & Autumno . Error librarioru eft in Plinio, qui alicubi iubere uidccur, ficcandum in Ible, alicubi in umbra.Nifi quis pofteriorem locu ita l^at.Non quod ficcandum fit in umbra, fed quod ficum celerrime in umbra fcnriac. Non ignorandum,Baccarem omnino aliud elle, ^ Alas D rum:etiamfi medicinas, quas D lOSCORiDE s Afaro adligna uit, Plinius apud nos Baccari magna ex parteaeexptas retulit. Nec mi<» rum:cumfitearumnarurauiribus&efFe{ftu proxima. CteterumPer? penlam ,liue Perprglam(nam utrun^ Baccare larius expofui) CotroucrlTa non Afaru,uc Diofcorides,fedBaccareincelIigi Secundus noftcruoluit. deBaccare,& Contra quocp deferiptio Alari a-Diolcoride facta, congruit Baccari mul Afaro,fimili- bits & cogija tis partibus. Primu quod odor ei Cinamomouicinus reddit, ut Alaro tis herbis Deinde,q?gracili,nechumido Iblo prouenit ut Alarum. Alioqn repre ^ Locus eltli- hendunt a Plmio,qui Nardum rufticu radice Baccaris appellauere:quia bro.ti. cap.ff. Nardum rufhcupropriefit Afaru.Quod ucro Diofeorides coronamen tariameffedicitherbamAlaron,id Baccari potius ^ Alaro conuenitt propterea quod Afaron uocari fcribunt,quod in coronas, at(^fercanon addat. Legebatur in Diolconde,Romanos Alarum Peritrefam uocare, nosPerpenfam,aucPerpr9fam ex Plinio correximus. Autor is eandeo ^ pinorherba. 2i.Iib.Perpenfam,lib. 25.Perprgfam nominat. Codices eris amnum funt, in quibus non Perpra:la,fedlparfaleginir, ut exiftimo cor . rupte Legitur 8C Afarus , non pro Afaro , fed pro Arilaro mendofe Quid enim incolume relinquit Medicorum imperitia f ELECTIO eius fecundum M E S V E N Melior pars pIanuceftradix:&meIior radix eft qua:craflior, deiifior exriterit, cuius odor lubtiiis,fapor acutus,cum modica Ibpricitate T EMPERAMENTVM. Excalfecloriam uim habet, eandem<^ ficcitatem in tertio gradu, ut uo cant.Sunt qui calidum in fecundo confticuant,liccum in tertio.Extenu^ . . , . . , : :, , . , eorum, T o M V s Primus, atcj,aperit,rerolmt,&:impeIIit. RECTtFICATIO. Adlaxandamaluum, corroboratum cum aqua cafe, cum fpica, &a^ qua mellis Suftinec mediocrem contufioncm,&^conco Vtuntui'Cp ea potione adhydropem,& lienem . Quale autori pandectarvm uideatur Alarum, Alaru eft Vulgago,uel GariofilataagreftiS,Centi5neruia,Cenucerria, VIRES dcluuamentaeiusex DIOSCORIDE, Ccilefacic,&: urinam at Ideocplubeumibus cutem aquis accommodatum eft Vdle 8C diutinis coxendia's doloribus Ducunt menfes cum mulla aqua potg radices eius,pondere drachma rum leptem,purgant<^ Veratri albi modo, EX M E S V E. Mouec uomitiones , Elicitt^p 8C choleram, phlegma , Reducit humores pemiciolbs ex remotis membris. Confert dus decodlum omnibus opilarionibus hepatis , limis ,8cinf teraneorum omnium, Vnde datur hydropicis, i(5lericis,fpleneticis,& febri, Eli ex his qu2e lperma,&lemenaugmencant D O S t s. Eius doOsinfuli potio, ell ab aureis duobus, ufc^adunc.iiq.SCpulue ris ab drach.x.uf<^ ad aureos.fj. EX ZAAGRO AE MILIO. Eli Alarum gra:ce Vulgago dicfla iatine Hxc calid» &: ficca: uircutis dicitur elle, Tertius ell illi gradus,ut dicunt,in utroc^ Jecoris medicatur liimpta dolori Et uulua: morbo deco(ftio llibuenit dus. Dicitur Iclericum potata repellere morbum, Helleborit]p modo uomitu praecordia purgat Sed non ell huius purgado tam uiolenta, Necmetuenda quidem,fi fiat taliter illa. Regu’a gene- Aetatem , SC uires eius drcumlpice primum ratis in mint- purgare uoles,& tempus quale Iit ni. Quem an ftrandis Sim- Et fi fit regio feruens,uel frigida ualde. plicibus , Aut fi temperiem medium tenet inter utran(^. r^am lenibus, puerile^ parum donare licebit; Aetatis media: plus qs,iuuencl<:^ requirunt Pinguibus dc ualidis plus dandum,^ madlends Debilibufc^uiris: magis in gelida regione g 5 . . .:. , . 7 Quo fit danda modo proprie Vulgago docebo * Soluriuude Defolijs eius triginta recentia tollens, ATaro. Adde meri tantum, quo pofsint cuntfia recondi: Totanocle mero fiicias macerentur in illo. Mane terens uino,quo funt macerata,refolue, Ttmc olus excoctum, cum pingui camerecenti, Porcina,prius «egroto da fufficicnter. Et lumat uini uult quantum fortis,& albi Sic Al^ifuccum,coIatum,trade bibendum. Forribus S^maignis eft hic numerus foliorum Sufficiens, reliqufs(^ut diximus)eft minuendus, luxta quod uires,xcas,& catera pofcunt Exioanne vigonio. Radix macerata in Iixiuio,& fubinde lotum ex eo caput, uehementcr cerebrum confortatEX SERAPIONE. Quando mifcemr cum uino Sc oleo , inungiturcp in eo corpus , calefa atipfum. Eius quocpdrach.vfj.autaurei. 7.cum aquameIIis,purgantHellebo5 •rimodo. Admifcetur quo<^ confectionibus aromaticis Mixtum collyriis, attenuat tuniculam eam,qua:uocaturcomea,&cla rificatuifum. EX PEATEARIO. Vulnera mundificat. Et hydropem per urinam purgat Pro quo pondusEXdc femisAVICENNA.'ponatur Acori Aperit Sc ftdat dolores omnes interiores, 8 Aqua Afara,uel decoftum eius potum,fcctum pellit , 8c uiuentem 8C mormum:quareprargnanQbus propinanda non eft. Erefypelam refrigerat, & Hepar ardens immodice - AVTORES ET DESCRIPTORES. Diofcoridcslib.i. Aemilius Macer. Rmius,lib.Ji.cap.tj.lib.ii.cap.«. Aucor Pandectarum. Mefuein fimpliribus. Piacearius,cap.j». HermolausBarbarus. Serapion, cap.i<4. loannes Vigonius, . i , conim T o M V s Primus, 77 iDE OMNIBVS Confolidis. Rhapfodia Nona, A C Nomenclaturae ConfohdjEPetre . Graccanicar , Latina?, Symphyton Petraeum. Confohda Minor. Germanicae , . ScitlWCl € NOMENCDATVRAE Confolidae Maioris. ' Graecae, Romanx , Solidago. Confolida maior. Anagallis maior. Germanicx, . Cplacita &:pronundata v e t E R v M de Confolidis. DIOSCORIDES Iib.5i.de SymphytoPetrxo. YM,PHYTON PETRAEON nafcicui' in petris , Ramulos habet Origano fimiles.capitula ut Thymi.Tota eftlignofa, etodoi^ Srata planta, fapore duld,&{aliua prouocante. Radicem habet Ion gam fubrufom digitali craffitudine. , DE, SYMPHYTO ADTERO. Alterum uero Symphyton duum cubitorum altitudine ex fo mittit,Ic uem , craflum, angulofum , Sonchi modo cauum : drea quem foliafunt non magnis interuallis diftantia , hirfuta, angufta, oblonga, ad Lingux bubulx,quam Bugloflam uocant, foliorum figuram accedentia . Habet &r caulis fecus angulos illos,exiIium,8<^cauIi adiacentium foliorum afin gulis alaru in cauis eminentes produdtiones quafdam , quibus flores Iu? B tei font,RutxfimiIes,&femen quale Verbafous habet, p D £ N I V S lib. %7- cap. ff. Alum nos uocamus,Grxci Symphyrum Petrxum, fimile Bubulx fo Ifjs paruis,ramis tribus,autquaruoraradice,cacaminibus Thym/,furax lofom,odorarum, guftu dulce, faliuam dens,longa radice,runla. Nafoi? rur in petris. Ideoc^ Petrgum cognominamm. APVDEIVS. Symphytum nafciiur in petrofis.lignofiscp lods, ineundi odoris,fHi' uam prouocas,ramis Origano,aut capitelli Thymi fimilibus:radice Ion digitali ga , foiua , in robore : & habet thyrfum bicubitalem genicula^ , cura, inanem : in quo folia hirfuta,angufra,&ucluri longa , cum adnati^ onibus : flore nigro frueflu fine femine floccorum corticis fimili pruri f , , tum moucns,radicesAVTORexteriusPANDECTARVM.argilIofas,uirtutis denlabilis. Prteter Symphytum,eft alia Confolida, dic^taRubcajUelBiftortajUel Tormendlta Con- Tormencilla : habete^ uirtutem confolidandi. ^ ‘ HERMODAVS BARBARVS, de Petrxo Symphyto. SymphytonPetrxum, nos Alum Gallice uocamus, folrjsparuis, ra^ niis tribus, aut quatuor a radice.Nalcitur in petris. Symphyto aute Grx cinomeimpofuerunt,quodconfoIidet. Hanc Veneri Cotoneam appeb Cotonea. lant,rofe,ut inquit Plinius, radicis ^ibi albx, alibi nigrx. . . 7S siMPtyiCEVM Pharma# C IDEM DE MAIORI SYMPHYTO. Hoc Galenus Symphyton mcga,id cft,magnum cognominat, nccgu ftu dulce,ncc odoratu, ut fuperius.Herbarrj recenriores tria genera Sym phyti confticuunt, pncter Petneum, quod ne cognofcunt quidem . Ma^ gnum . Minus ,fed radice intus &foris alba, fere bulbi effigie rotunda. Minimum flore in {picam folio ut Pei^ , purpureo , nec quidem Origani tra:um,fed in humidisgen{tum,radiccIigno{a,fuperuacua,nec odorata, necdulci,nec {aliuam cicnte:qua:funtmPecnro omnia. MARCEEDVS VERGILIVS. Ia(Sanc{upraDiofcoridenoftnca:taris herbarf) plura etiam aliaCons folidic genera fe muenine,qua: medicis,& illis cenfenda relinquimus. ERROR AVICENNAE CIRCA SYMS phycum SirSucutum quem deprehendit Mas , nardus. Epiftolarum lib.6.Epiftola.5. Ad id, quod tertio loco, de Sucuto petis, nemo qui Auicenn» caput.». lib. C4i. ubi de Su- cuto agit, capiti Diofcoridis de Symphyco comparauerit,ambigere pocerit,idem efle Auicen- naeSuciitum, & Diofcoridis Symphyton ; errorec^ udinterprcris , uelipliusmet Auicenn* conrigifiejUt dicatur. ErraiTc uel potius nefctlle quideffet, Error Aui- Semperuiuu autem Auicennam , cennx esreo conftat:q>uarias de eo opiniones &.». Sf.j.lib. affert, nec uni pneaitjsadharret.Secun D do enim lib. alios exiiamafie,q>e(recSemperuiuum, alios q> Mandragorae cuiufdamfemen, alios aliam rem . Lib. etiam, j.cap. de fputo fanguinis , duas de ea fententias affert . Nam poli ^ dixerat, q>eft Scmperuiuum, aliam cuiufdamAggregatorisfubdit opinionem. Non enim lacobus de de alia medicina Ioquitur,{icuc!acobus cognomento de Partibus eil arbitratus, feddeeodem Panibus. Sucuto ait, fcripflfieuirumquendaminfuisaggrcgadonibus, effeCalamenti, ideft, Origam' dici fpcde , hoceft , llmilicudinc . Origanum autem ab Auicenna Calamentum.i.lib.manife.- ftarur, cap. «s. ubifubCalamenri nomine,deomnibus Origani fpeciebtts pertradat. Deinde fubdit eundem uirumdixifle, qjnafciturinter lapides lumimcp autem prim^ Symphyrifpc- cieiadfcribitDiofcorides , nafciuidelicctinterpetras, & Origani trahere fimilitudinem, ter- ttum<^cum his fputo fanguinis prodelle . Melius igitur Auicenna conicdfci Sucucum , ^ , & effe Symphytum , & utramqj eius fpeciem uulgo did Confolidam . Qiiarum Maiorpaflim Lucanka apud nos nafcicur, & a Itmilicudineradicis, Lucanicam uocant : Mirandulen. Alam nomi- Ata. nant, Alum uolences , uel potius debentes dicere. Ita enim primam eius fpeciem nominat »s. Rinius lib. &. »?. in faxis nafeentem , ramis Origani tenuibus , in cacumine thymi capiti- bus, furcuiofam , odoraram, guftu cum dulcedine, faliuam ciente, radice longa, rutila, di- gitum craira.Quamli( utferibis ) confpicaruses , & apud lehabes, rem mihi pergratam fa- (frurutn fcias fi uidendam mjferis , CENSVRA NOSTRA. Nemini dubium efi: quin ab efe(fhi nomen inditum Solidagini fit. , Nempe a glurinando figcndocp quod prx multis alijs in primis facit. , , Nihil itat^ uetat,quin et alrjs quoc^ herbis poflit competere id nominis, quibus uires pares,5if temperamentum arqualc. Quod fi donamus,nihiI eria hallucinari mihi uidetur, qui hodie quamor , uel quinq; eius Ipecies oftenduut,fimaiore,minorem,media,5Cregalem.Libenterigiturautori Pandeiflaru permitrimus,fua TormcnriUam,triuialibus Herbanqs fuam Confolida rc^aIem,uulgo, ^ittcrfpOtClt , alfjs fua Anagallida. Agnolci Tflcobaldus mus quoc^fub eo nomine, quam O.Xheobaldus Fetrichius nobis exhi Femchius. buit,rninufcula, & humi le propagante Solidagincm qua ille appellat, , indiciu tltAflicbjUel Scitlo^Iitl.Cuius ego malim, cp ceiitufbmniatORt, qui praeter eruditione Sc experien tia,de qualibet herba pronunciant. . . eorum T o M V s Prfmus » 7P TEMPERAMENTVM. A Ex contrarrjs potentris conflat,ut inquit Galenus. Habet namc^ uim fecandi,qua comprehenfum in thorace & pulmone pus purgat * Habet hocpariter,utedu Ad profluuium mulierum , herba: ConfblidjE pulueremmollifsime contritum, potui dabis in uino , &r reftinguet. Radicis cinerem tepidum coquito, et ex meile ieiuno da,medebitur(^ conuulfisjuel intus ruptis, SC ex thorace laborantibus Ad ftomachi dolore, fi cum oxygaro edas,magnu beneficiu fenties, B Cotra tuffimjherbf Confolidte radices in chaldari decoques cu meile & pipere, 8^ caftoreo ad quartas,&in uino ueteri,ieiuno dato in potu. Hcc herba hoc augmentu habet,ut carne bubula concifa, & in cacabu mifla,eius radias fi miferis drachmas.q . coda caro in unu coharebit, lOANNES VIGONIVS, Omnes ConfbIida:,uirtuce habent confblidandi, S>C conglutinadi uul nera recentia. experii^ienta. Oris ulcera,rimas,& condylomata mirabiliter reftituit. Item uulnera recentia,infperfa cum panno illius aqua,uel fucco, pon? dereuue. i 5. potaquotidie,fanatuuInerainterna,6(rrupturas. Conuulfiones fufferuefeentes copefeit , fiue quafcunt^ alias etia uftu^» Succus,cumoIeo mixtus,{anguinem{jftit. (ras,et ardores, Breuiter,uulneribus omnibus commodiTsimcadhibemr, DESCRIPTORES SODIDAGINIS, Diofeorides lib.^.did:. »v>;9.T«r. Plinius lib.ir.cap.s, Galen.lib.S.fimpIi.cap.u5.u6, Idem lib. 25 .cap. S, Ad Paternianum.155- Apuleius did.Confblida, Georgius Valla.dicl.Symphyton, loannes Vigonius, Simon lanuenfis. Autor Pandectaium, Hermolaus Barbarus. Marcellus Veigilius. Hieronymus nobilis Empiricus, . , . . . , eorum, T o M. V s Primus * DE sanicvla. CnohenclatvraeRhapfodia Decima Latina:, Diapenda, Scnnicula, Sanicula* Germanica:,scriptorvhpl-acita*©rtiticfel. Senccntenria H erm^oi^aibar#* B A R I , de Sanicula lib.^. dioscor. dicatione. Peplis, V N T A p V D Grgcos,quiPepliumproSennaacdpiunt:intef quos eft Ifacius.Ego diuerfiim puto genus : cum Senna filiquas , 8C in his femen ferat. Peplis non:tran{aIpinaherba,folio Viris , aut Aprj ru bentibus.In fine fe lis, fubnigrife^. Huius fliccum in uuineratis in potum commendant, SENTENTIA PANDVLPHI COELIS N V T 1 1, de Sanicula, lib.defenfionis Plin, dic'h'one Pentaphyllon Eft Vcnctfjs.in eO uieo,qucm Speciarium appellant , feplafiarq cuiuf dam non ignobilis taberna, cui pro titulo, infignic^ fit, Aethiopis caput In ea liber eft herbarius, tanta arte ac diligentia pieftus , ut natas paginis il lis fuis effigiatas,credas.In ea ijfdem herbas,non pidam uidimus , pror ^ Q fus,qua: hicdiximus,fignis herbam, folijs quin<^, que Sc ipfa quinqj, uc pinximus porrcifriores angulos finuatoft^ haberdifed & fruiftus, quos , fraga dicas:tum ad ipfam herbam, latinum nomen, Sanicula, Germani^^ cum eft.Ciranturcp inibi Sanicula hgcfci , @4lttC0cl , feriptum de iben tes, in dinamidr)s Galenus. Et Petrus HifpanuS, is qui poftea Ponrificas tum gefsit, & loannes uic€fimusprimus,nuncupatus eft: : cum de medici na librum fcn'pf! t,qui Pauperum ihefaurusinfcribicur. Tum Ceruienfis cpifcopus quidam. Et laudenfis Maphgus.EtGilbcrtus anglicus, chirur gicus. Ea Sanicula Pentaphyllum nefit, cur affirmem no habeo, cur nci^ gem non uideo Ex uulgo Herbariorum fententia Diapenfia gra:ce,Iarine, Ferraria maior,fiue Confblida minor,Gue Sa nicula. Nobilis Herbarius HIERONY^\vs, Sanicula latinis dicfta,Ferraria maior, fiue Cofblida miuor,hcrba pal ^ ma: alrinidine,uel amplius paulo , uulneraria, Eft & altera qua?da fpeci^ es,agreftis,rariorc^ 8C minus perfpecfta herbarijs,fbloMaio & florens, et apparens,fiofculis albis,hft^ lepidis admodumiindeq; enim paulatim di fperic,abditcp fefe . 8J' siMPbiG ivn Pharma# C IVDICIVM NOSTRVM. fit Plura de Saniculaapud probatos aiitores non lego , nec quae di(fla Grarce.uelapudDiofcoridem^aquo^compcri- Diuinadfumusultro, citroi^ multa, uerum cum uanafit eadiuinatio,quam no firmat certa ali« qua fcriptoris autoritas, nihil temere uoluimus pronunciare. Dq potius malefedanr ignauis malegrads prioris feculi hcrbarfjs qui in deleri ^ SC , bendo tantopere illam pofthabucrunt, uel nome podus ipfius genuinu, germanumc^ ,in barbarum commutauerut. Interim uehementer probo uulgi herbariorum lentendam, qui hanc minorem Solidaginem confti f 9 > tuunt. Dicimufe^ id cum Galeno,facelIent nomina u erba, rem teneam mus.Dercitac^&eiusefFcc'libus,cum iam multa experienda coftet.grg cam eius nomenclaturam, Sd quibus fub nominibus apud Diofeoridem 8 V . . . siMPc. icivM Pharma# DE CONSOLIDA REGALI, Rhapfodia Vndedma. ^NOMENCLATVR AE» Latinai, Confolida regalis. Teutonica;, VIRES ET IVVA MENTA. B s TERGVNT ruborem oculorum flores cius trid , atc^ A in aqua roiacea macerati: adeo^ tota odilaria herba eft, qua;, malis medicatur quibufcum<^ fecile oculorum , & qua; uel confpedaeti am crebro fanet. Ab ftudiofis in precio habenir,una cum Ruta . Siquidem credunt illi crebro fe us intuitu , nun^ ex oculis laboraturos . Quare in mufaeis fuf^ penduntfuis. Aqua illius,uel decoc'to florum utuntur experimentarores , contra a ^ tram luem,ardores et3Eftus,tufsim,tumores,uenena,uomitiones,S^cho lericam pafsionem,aduerfus ftranguriam,calculos,ifchiada, & coxendix cen.Item ad deqciendam aluum da; Sc continuo refocilJabitur T E M P E R Calidi 8C ficci temperamenti , eorum T o M V s Pr/mus* gy TORMENTIL-DA* De TORMENTiL-L- A, ^nCueroPenraphyno» Rhapfbdia Duodedma» c NOME NCLATVR AE, Gr«C lib.^i. Dioicor. dicHone , Sarxiphagon LII TRITICI foliorum figuram Saxifraga alfj , marina; A Baufimilcm dixere.aliiTormentiUajuuIgodictaj.Eftautem, u£ uoluht.Tormentilla, Quinc^folio herba: £imilis,nifi quod ieptem habet fere folia, non quim^ * h 3 , . . . . 8« siMPi/iGivM Pharma# di(fli'onc C EODEM LIBRO , Pentaphyllon Hippocrates diiouidecurnouifieQijintJjfolia. Candidum , c|uod& herbaceum,&:; procerius eft a terra.Nigrum, quod humilius . Et eft qux Tormenulla uulgo dicitur,Quincpfolio fimillima, nifi quod feptem, no quinc^ folia habet.Poteft a nobis Heptaphyllon uocari,hoc cft,Septem ^ folia, ex cuius radice paftiUos thcriacos,fi Dqs placet, officina: pro uipes rarum carne fubfjciunt, quoniam uiperar modo,ut ipfi putam, nonnuns ^ uifitur. SiMON I A N V E N s I S deTormcntilla. Tormentilla,PotentilIa,Confolida rubea,fperies Heptaphyllon, fimi nifi lis Pentaphyllo , quod habetfeptem folia , ficut illa quin<^ , radicem rubeam Sententia lOANNis MANARDl deTormentilla Sc PentaphyIlo,Epiftolarum lib. In Epiftoia ad Francifcum Graballum Tormenrida De Pentaphyllo ego libenter intelligerem , uulgarem nehancpaflim in uqs etiam ftratis nafcente acceperitis . Ego non huiuS radicem acapi<* dumManar- cndam puto,{edeius quam Tormentillam uocant, quam licet SeptifoU dum. am maiore ex parte initalia uideamuSjhic, hoc eft,in Pannonia, fepius uidi Quint^foliam Sententia Autoris pandectarvm. Biftorta, uelConiblidarubcalarine, uelTormentilla, Arabice Bufe^ utrinc^ ke. Eft herba fimiiis Pentaphyllo , nifi quod habet feptem folia , D pilofii:&ideoupcararHeptaphylIon.Cuius radix eftrubea,ettortuora, fimiiis Galaiige,fed non habet acumen. Flos eius aurofus. Sednotandurn,quodeft{pecies Biftorte, habens folia fimiliaLapa^ tho acuto,nifi quia color foliorum ex uno latere eft cccleltis, & ex alio ui ridis.Flos eius rubeus,S^ radix rubea que ab aliquibus uocatur Bardae : na maior, et ab aliquibus Lappa minor, Virtus eius,in omnibus eftficut prime fpedeijftd remiffior IVDICIVM NOSTRVM. Nihilhabeo quodrelpondeam.Nifi,fi non Heptaphyllon eflet Tor-f mencilla, facile me pertrahere finerem in fententia Barbari , ut crederem efte congenerem Pentaphyllo : tam quadrant enim in eam Theophraftt Sc Plini) deferipnoes, ut nullus piefior feftiuius ac curiofius potuillet acu Pii.lib.»j,ca.{> pingere. Pentaphyllon inquit Plinius cum effoditur, rubram habet radi ce:hecmacurefcens,nigrefcit,S(rangu!orafit.Nomcn a numero folioru habet. Et ipfaherbaincipit,8(;! definit cum Vite. Que ex Theophrafto Plinius mutuams eft. Siquidem torta eft Tormctilla: dein rubea: nec ma ture prouenitjftd cum uites iam floret. VndefortalTehcrbarij etiamjBift tortam uocauerunt.Et quia uuliieraria quoc^ eft , Confolide quocp no^ men addiderunt. Quan^ que de folijs controuerfia eft, fedle etiam elui in locis, poteft, quodquibwfdam non {blum Heptaphyllon , uerumeria . . . . eorum T o M V s Primus* 87 qum^folfjs uifitur. Confirmanthociudidum noftrummulderiam alfj A doc~D uiri quibus , cum contulimus IVVAMENTA ciusexautorc PANDECTARVM. Habet uirtutem confolidandi,&confortandi conceptura DaturSC contra difluriam,cumfucco Plantaginis. cohibet uel pluuiali, Menftrua ex ea fomentum , cum aqua fluminis , & puluere friato I dem operantur pulueris partes due. Spice una,fi cum meile interaii tur, Sc uentri in modum emplaftri imponantur. Ad conceptum iuuandum fit emplaftrum ex puluere, & pulueribus alijs.que matricem &fcctum corroborant Vulnera fanguinem fudanriaftringit,Sc gludnat. Cum albumine oui puluis mifixis , Sc in tegula co Aqua Tormentille , uel eius decoeflum, omnibus fadle ueneni s refis ftit. Vnde & ad preferuandum, 8C pellendam atram Iuem,temporepe^ ftifero datur. Ec hominum, SsT pecorum tumores potenter repellit. Dyfenterias.&omnes ianguinis fluxiones compefeit. Potafingulis diebus aqua une. fj. pondere,uulaeraJ&nat,abs(:^omm busprorfuscataplafmaris. v “„ Eadem iniedia oculis caligantibus, clarificat ea, fi fepius inlpergatur, idcp no Cancros , fifrulas , cardnomata ficcat&T fanat. Breutter,quocun . . , comrii, T O M V s Primus, de betonica, Rhapfodia Duodeama. A ^ Nomenclarura?» Grxcanicx, Larinas, Veionica. Betonica, Radix diuina. Chiron. Serratula* Germanicx , Betonufi hdtlt . Bmtt BctOtliett PLACITA AVTORVM, de herba Betonica, Epigraphe DIOSCORIDIS Betonica? lifa.ii. E T O N I C A herba eft, quadrangulum, tenuem, aldtudine longa, V cubitali, & aliquando minorem caulem habens : folia Sc mollia,QuernisfimiIia, per ambitum incifuris diuila, Sc odorata . Inter que maiora funt, qua; ad radicem uiuunt.In fummo caulium femen eft. Saturei» modo fpicatum. Carpuntur folia eius,&: ficcantunquorum fre qucntior ufus eft. Radices illi funt gradles, quales Veratri, qu» pituito^^ fas uomitiones cienqin dulci aquapot». Piduratio BETONiCAEex PLINIO. Vetonesin Hifpaniainuenerunteam, qu» Betonica didtur in Gal? Dcinucntorf- busBetomcf. lia ^ in Italia autem Serratula, a Gr»ds«{j^«, aut anteeundas laudatifsima. Exit angulofo caule, cubitorum duum, a radice Ipargens folia fere La pathi,feiTata,{emine purpureo. REPREHENSIO PLINII per Nicolaum Leonicenum, g BetonicamaRomanis didam, a GncdsCeftrum, pingit Plinius, fo^ Lapfus Plmfj lio Lapathi). Dioicorides aute,cui magis adftipulatur {enius,foIio Quer «« Bctoiuca. cus . Alleram uero Betonicam, qu» alio nomine Britannica appellatur, folia Lapatfj habere idem Diofeorides tradit: ut uerifimile fit,PIinium alteram pro altera pinxifle PLINI DEFENSIO P. COL5 - linud) contra Leonicenum Pari quoqiiinpuiiervtia fertur, cumerrafTe Plinium uerifimile fibiefie dicit in deferibenda Betonica, *qd folio non quercus (ut Diofeorides ) fed Lapathi fimilc Betonica pinxit: quodc^ ea pictura Britannica: herbee exDiolcoridis Anteiitia,magis ccSnuenireuideretur . Sed mirum prorfus,iitind!ligens3ccufatorapparuic,homoaiioquinhaudindo(Sus,qui Plini) uerba, nec peiifcr, nec referat. Betonica,inquit Plinius, Serratula a nofiris uocatur,aradicefpargens folia fere Lapathi ferrata. QuisLapathuipfum, Beronicamc^agnofeens ( nemo enim unus efi, qui ambas non norit ) non graphice defer/ptS a Plinio Betonica dicat: cum Serratula uocari, 8c foliafereLapathjj&ferratahabercillamuidcatjmeliuscpaliquanto^ quercus fimilitudine a Diofeoride defignara ^Cum folio quercus, no ipfaBetonica ( a quercu prorfus diffimilis ) fed Trixago magis, SrHierabotanedefcribatur. Non ei^oLapathifoliafimpliciterdixicPUnius, fed ferrata adiecir,quodfubticuit,autdifiimuIauicNico!aus. Cum inBricannicardcfcriprione norifilmae herb* folia nigra, oblongaqi, eodem libro dixilTe faris cflepucauerit:nec Icrraca ad iecitrquonia incifuris illis,quibiis Betonica diftiniSa non fint.Quid aut? aut frigidius,autini- quius dici porelt,>^idcO eirafle Plinium dicere, quiaDiofeoridis uerba, fimilitudinesq; in pin gendis herbis ADMIRATIOnon iifurpauerit,fedfignaaiia,&rquafaprioraHERMOLAIuidebantur,adhibukf BARBARI drea Betonicas. Illud mirum quibufdam, quod Plinius Betonica: folia Rumfafoibit .. , 90 SI ^'^PL.r ctvM Pharma^ c fimilia,hocDioC:orides Britannicscadfignat : cum Betonicx quema po rius uifancur. Necillud minus licet mirari, quamobrem mentiones duas Betonicameruerit. Nifi quis duo quocp genera Betonicx dcmonfbata nobisa Diofcoridecontenderit:duas&Paulus Aegineta Betonica^fas des intelligit,efFe«fiuSENTENTIAparili,ut praediximus.APVLEI de Betonica. Betonicam , Cue Britannicam , Gra’ci Ceftron , 8C Prioniten , rjdem Pyrinem Alianthon Pfychotrophon . Item Thyarizon , qdem , qdem Seropodion, &PandionaappcIlauerunt, Propheta; Hicrathiorine.Ro mani Betonicam, nonnulli Serratam, SdRufzmarinam. Hsce herba na= Superfticiora. (dturin prads , & montuofis locis opads circa frutices. Animas ho^ , nimis Betoni minum ScT corpora ciiftodit, Sd^notfhtrnas ambularioncsamaleficf)s,pe? cx ufs s riculis,ab iuftis etiam, SiCuifionibus metuendis tuetur ac defendit , 8C o mni rei faiuSa eft . Ceftron uocatur, & Plychotrophon : fiquidem fri^= thyr# dis reperitur in locis . Radidbus quidem tenuibus,^ rubicundis , fo tenuiore, ultra cubimm quadrangulo, folqs Quercui fimilibus , boai odoris, feminein fummitate thyrfi fpicato, modo Thymbra;. Haec fere Apuleius, ucl Antonius Mufa . nam de autore addubitant, quinuper Apuldo ex Bafilienfi editione uolumen de laudibus Bero<' , , nics appenderunt. Quanquam non abludit fere iofeorides in alteri? D D , us Vetonita: delcriptione quod tamen caput omnes adulterinum, no? : dnimc^ exifhmant. CONFVTATIO dcfcriptionis Apulfcina;,&: capitis in DIOSCOR. DE Betonica,pcr MARCEDDVM. VERGILIVM. Britannica; caput, in cun tonica; caput luperitidole , & imprudenter eft adicc'tum . In aniiquifsi? mis enim,quos habemus Diofroridis Grgeos SC Latinos codices,nul!i? bi legitur.Necuerifimile eft, poli tractatam ftmel totam Vetcnicam, in? tercedente alio capite,de eadem iterum agendu huic feriptori fuifte. Ac? cedit qs, quod nihil in hoc ftriptoremaieftate eiusindignius,neccuimi? Concraheita nus credere oporteat, ^ ubi fuperftitiorum aliquod, & ad religioncno^ rura fuperfti- ftram pertinens,ab eo docemr.Poteruntlegcntes,quoddicimus,ex his, tiones qux alij interpretes reddiderunt, ccnfere.Nobis non placuit,rcligionem natursemifeere, ScTqna; tam longo interuallodiftant a fcriprorehoc,ea5 dem facere. Vana hominn mortalitas, ha;c primu infert: mox impruden tia,& (Mutis ftudium excipit,exccptacp per manus diu feruntur. E,«5v Betonica; ex SERAPIONE. Kaftara, id eft, Beconica.cft herba, qua; iialcitur omni anno , habens uiigamfubrilem,cuiuslongitudoeftuniusbrachxj, autplus, &eftqua? drata: & habet folia longa, mollia, fimiliain figura (ua folqs glandium, &mfcifturisfuis,habenria bonum odorem: & folia qua; funtpropin^ . , . . . , . . eorum T o M V s Primus» 9» qua terra’, funt maiora folfjs alrjs : fummitateuirga, eft femen coI<* A lectum in fe prope colleiftionemlpica frumenti. affimilatur Satus , Et reiar, quadidturThymbra, Sihabetradices ficut Helleborus » Folios rum ufus eft tantummodo TEH.PERAMENTVM EIVS. terrio, Platearius . Et uirtus eft, Calida eft , 8C ficcans in ut inquit eius uulnera mundificare, incarnare, VIRES EIVS, &Iuuamenta EX DIOSCORIDE» FoliaBeconicaexhiberi debent, ruptis, conuulfis, mulieribus uulua: malo oportums,& ad laxandos uteri ftrangulatus, drachmae unius pon dere , cum hydromelite. Tres in uini fexcario drachmg, contra ferpentium raorfus ebibuntuf» Herba magna utilitate.illaris a ferpente uulneribus illinitur, Aduerfris etiam uenena,drachma ex uino pota,conuenit, Pr^lumpta ea , fiuenenum hauriatur, nihil nocebit, Vrinam ciet. Aluum fubducit Medetur comicialibus, Sc inlanis, pota ex aqua, Sc iodneris , lienis^ uierjs drachma pondere in aceto mitlfo Concodlionem adiuuat , fi quis ea fabte magnitudine fecundum cbe nam, cum meile cododeuorarit. B Modoconfimiliaciderudtantibus propinatur. Stomachicis eam manducare, dC fuccum deuorare proderit , fi poftea dilutum uino forbeatur. Datur fanguinem exfireanribus , tribus obolis, cum diluti uini, auC lac^tis cyatho. Ifchiadicis , renum SC ueficx doloribus ex aqua Aqusc inter cutem binis drachmis ex hydromelite. Regio morbo laborantes recreat Menfrs pellit , drachmae pondere cum uino pota Aluum purgant drachmar-iifj.potas in hydromeliris decem cyathis* Facit cum meile ad tabem, &purulentam exfereationera. Folia ficca tritae^ fidtili uafe reconduntur. , EX PLINIO* Fit uinum ex Betonica, 8^ acetum ,ftomacho & claritati oculorum Z Tancumcp glorix habet, utdomusinquafatafit,tutaexiftimeturafa piaculis omnibus Tanta uisinefleBetonicx putatur, ut fhclufe circulo eius ferpentes, ipfxlefeincerimantflagellando EX APVLEIO, FRACTVRIS. C A P I T V M fanandis. Herba Betonica contufr,& fuper capitis idum pofita, uulnus mira ce . . StM.PLiCiviw Pharma^ C leritate conglurinat 8c fanat. Eo<^ €fRcacius,fi ter dic refedlam hoc cfr, re , cenriorem frcquctius impofii eris, donec hincfcat. Eius poteftas tanta fer^» tur habere utilitatem,utofTaqua:fradtaconfo!idct,& ui fua extrahat. OCVI^ORVM. doloribus medendis. Betonica: herba: radices ex aqua ad tertias coquito, & ex ea aqua ocus los foueto.Ipfam,aut eius folia certa fuprafrontc.&C oculis imponito. AD OCVDORVM caligiucs. Betonica: drachmam unam, aqua: calid» cyathos quatuor, ieiunus bibat : deducit ad inferiorem partem cum fanguinem,qui caliginem ocu lorum fecerat. AD OCVLOS lachtymofos. Betonica manducata , aciem oculorum clariorem fadt . Item Betoni# ca: herba: tnee paululum falis adrjcito,digitis pollice quans , duobus, alias, to- tum tolli potueris ,fublatam '"'tormidulam fi * , formatam naribus infe# runduiam. mcris , idem effides A V R I V M doloribus fuccurrendis. Herba: Betonica: recentis folia, uel per fe, aut in aqua madefatffa . Dc« inde adieclarofaliquida tepefecito,8(r in aures ftiIlato,lana<^ fpifTatOjmi re proficere creditur. Ad dolorem D E N t i v M. D Herbam Betonicam ex uino ueteri SC aceto ad tertias decoiTtam gaj^ gariza, dolorem dentium difeutiet. AD V o n t T V s, &:furpmofbs. HerbxBetonic? drachmam unam, fumptis ex aqua tepida cyathis duobus,bibcndufi dederis.iuuac.Idemfufpiriofis prodcflc creditur. PHTHYSICIS, &ds qui purulenta egerunt curandis. Betonicx drachmas treis dato cu meile, glutiat ieiunus auxiliatur. SPLENE CVRANDO.& , Betonica: drachmas treis dato manducare per triduum , uel in aqua frigida cyathos dabis bibere. Betonica: drachmas quatuor, aqua calida: cyathos quatuor da, ut bi^ Herbam Betonicam cx uino decoefiam ,8ir pos ( bat per uiduum. tui datam , lienofis prodefle experti affirmant Betonica: drachmaADbinse cx mulfoRENES.cyathis duobus,bibcnte fanabit. Betonica; drachmas treis ex uini ueteri cyathis tribus piperis grana , calefacTta xxvf) . contrita , ieiunus bibat. VENTRIS DOLORI mcdcndo. Herba: Betonica: drachmAi unam in aqua calida cyathis duobus bi' bendamda. His autem dumtaxat hxc apta erit compofitio quibus non , ex cruditate inteftina torquebuntur. AD VENTREM condtandum. Betonica: dies bibendum drachmas quatuor, liydromclitos , ocio ...... eorum, T o M V s Primus 9$ datOjUentrem mouebit Ad LVMBORVM. dolorem Betonica: drachmas tres ex uini Amyngi cyathis tribus,piperis grana xvh .contrita calefacla ieiunus bibat, curabitur Betonica ex mulfo potui data,febrienti ex aqua caIida,iumborum do lores fanare creditur. Ad c o L V M. Herba Betonica, cum unio auftero a:que proficit. Ad T V s s I M.. Herb^ Betonica: undas duas ex meile aedpiat per dies osflo Ad typum dVOTIDIANAE. Herba: Betonice drachmas.ib Arnoglolfe unam ex aqua calida cya# this quatuor bibendum flib accefsione miniftra Adtypos TERTIANAE, atep QVARTANAE. Herba: Betonica: drachmas treis.mellis atrid unciam , aqua: calida: cy athos tres in unum milcebis, & ante accefsionem potui dabis, mire fanas bitur Ad V E S I C AE dolorem Betonica: drachmas quatuor,apri radicis fcrupulos treis decoquito:ra dices uero aprj in aquae fextario ad medium quum decocte fuerint , tum demum Betonica admifeenda, potuit^ exhibenda : dolorem ita extermi nantjUt poftliminio redeat nun^ Ad CAT CVIvVM. Betonica: drachmas trds ex aceto ^ optimo, Sd mellis 5c aqua: calida: c^^athos oc'io bibere confert. HYDROPICIS curandis,mulieribus item,qu^ P A R T V laborantjnecnon&qsqui FEBRICITANT. Betonica drachmaunaex aqua: calid® cyatho uno pota, medetur s Betonica: item drachma dua:, aqu% calidg cyathis quatuor , fi Gne fe bre fuerit: fi cum illa, ex uini cyadiis duobus miniftra,fert opem, AdPARADYSIM. Betonica trita et imporira,neruos etiam praecifos glutinare, & perfana re creditur. Contra horrores, Betonice drachme duc ex uinoauftero,cyathisduobus:item ex aqu» calide pari menfura,fub accefsione bibere dato. Pro mulierculis quibus loci frigore uexantur. Betonice drach.iq.ex aqua calida.totide cyathis g triduu bibere dato. Aduerfus eB RIETATEM, Betonica C prius fumatur,ebrietas uinum non comitamr. MORBO REGIO curando Herbam Betonicam ex uino fepius fumpta proficere piria dididmus. . . . . , . ,.. 9St. SIMPLICIVM Pharma# C CARBVNCVL-O fanando Betonica iii aqua: calida cyathis dyobus pota,carfaunculo medetur. His qui perfr! omnium quippe ferpentium morfus fanat . Betonicam quo^ uini nigri cyathis eribus conterito,& uulneri iniinito VENENIS dans expellendis Betonica; drachmae tres ftatim potx , uenenum difeutiunt. Admoiflisrabidi canis. Betonica contrita,& conmf^morlui imponitur. Ad FISTVLAS. D Ex Betonica contufa,&: contrita turundulas facitOj&Tpufillum Cilis ia feritOjfiftuIam obligato, expurgat p O D A G R AE fiiganda:. Betonicgradices,cufolf}s,coc'tasadterrias,in aqua potas, ipfam quoc^ . per fe tritam,et applicatam,mire dolorem Podagrg lenire exgti ahitmat. Ad PVRGATIONES. Betonica: drach ma purgationes herentes in uino expellit. Ex lOANNE VIGONIO, BetonicainterherbaSjqug capiti conferuntjobtinet principatum. Et folia eius impofitafronti,medentur dolori ocuIorum,&deftillatk> nes retinent. AVTORES ET DESCRIPTORES. Diofeorides, principio lib.^ . Plimus,Iib.a?.cap.8. Apuleiusjib.de laudibus Betonice Galenus.y.limplidum Sri:apion,cap.?22.&cap. 2o. Platcarius,cap.7. Betonica Hermolaus Barbarus,m Corollario. • Marcellus Vei^ilius. Oribafius,di(fhone , Betonica Aemilius Macer, dicl-Betonica. loannes Vigonius. Paiidulphus Collinurius, Nicolaus,Leoniccnus, J . . . . , eorum T O M. V S Primus, de consolida media. A Rhapfodia. xiIII, ffNOMENCL-ATVRA Teutonica, (^l}!be el/ Bjimel/obCEicojB Qv.' p R A teftati in Solida Folio.rs.D. LJgin/^gine fumus , mulcas efle Confolidarum fpecies,ex qui* bus S^prsefens eft, quam Me^ ^ diam , uel Minorem ConfoH damuocant , uulgo , (SulbCIt tefte H I Bronymo herbario. Qui Sc huius quoc^ triplicem differenuam facit. Et Prims quidem nomen indit germanum flore , ^:imel , pur pureo. Alteri,lBuIbc flore ueieto blAtt?. EcTertiai B , nomen Maiufcul^ , teutonice fine floribus ©iofis gnneci , ueronominefitapud Diofeo o ab boIicJagine,ingenue fateor me ignorare VIRES ET IVVAMENTA. Vtfijperiores ConfoIid»,uulncragludiiac. Sanguinis trombos,ex cafu,uel contufionibus coaeflos in corpore, dif ijdt,&dilTbIuic. Prafens remedium efl: alcolaj,5cr oris ulceribus ferpenribus. Decoiflum eius, uel aqua tumoribus illita, difsipac tumores omnes. Datur apopleticis deip eratis eius aqua, et ardore linguse laboratibus, fi fubinde ozimi feminis aliquot grana in eo macerenrur- Maiufcula? ufus eft ad in tertrigines,ad ulcera penis, pudendorum, ad marifcas,& ad omnes tumores a.tc^ abfceflus Sunt qui in dolore neruorum aqua eius fe obliniunt , at(^ inde melius incipiunt habere Vidi qui colicis bibendam propinauerunt , SC corrofioncintefianoru laborantibus Pharma# ps sinpi^tcivn c Herba paralyfis. DE HERBA PARALYSI, Rhapfodia xv» Cnome NCLATVR AE» Latina:, Herbaparalyfis, Margarita. Germanicae, Q.pctcrs fd)Iii^5d/ ©C^IwffS^J blfimcn/ lX>€tff5 Betomen MVLTA svBiNDE apudautores de Paralyfi herba iicftiga uimus,plurimacum herbarf)s conculimus,uerum necdum quic^ corti ^ perimus, quod ad ftomachu fecerit noftrum . Nomen ignotu ueteribus fcriptoribus. Barbari tam infcite, tam inepte, c5fufaneecp oia miC:eiit,iif eriam negociu fecerint. Sic em reliqt de ea Pandetflaru rhapfbdus. •.deoarius Herba Paralyfis eft, cuius folia florere indpiut tepore hyemis,qu9 fe exte duntxn terra, quafi alba&: criipa;ut Alisfagus.fiorem album profert. eorum T o M V s Prraus. Quiitus quidnbiuelit, non inteUigo.lSJamali&m longe hodie nobis demon{iraruntherb2rii,principio ueris (ubalbidam & /ub/ucentem,flQ ribus Betonica: fere folias erumpentem, cui tam fimilis eft , ut nullum lac !ac'li fit fimiliusrquod mihi fufpicionem fadt , Betonica: quandam Ipecie efle, albam lcilicet:tamerii refragante Hieronymo herbario. Verumtam!» en id conieclura efto, nulla dialeclica dignitas. Plura apud probatos au tores non lego,nifi in Barbari Corollario. Quiin^IuefhiCucumerede Paralyd quadam herba (ic meminit, Ahus quocpBosbabetur,BcUis nomine,prate{is,&candidus,S^qua^ fierrnoh^ damtenusrubeus, aduer{us{irumasefficax,ut Plinio uidecur. Sit autem Bellis idem qui SC Bdlius,fi'ue Bellio, 8i:ipfe flos pratcnlis quem Plint!> . , uS,quinquagenis quinis barbulis paffalli cantibus coronatum feribit, ani maduertendum puto.Quan^ enimIuteuS uideturaPlinio deferibi Bel Iio,uolumine primo & lecundo,BeIIis uero candidus,fcxto et uigefimo, non rame itain omnibus Plinianis codidbus luteum cum efle legimus...... , .,. pS s I w P u I G t V M Pharma# C Quidam luteum ci femen, non ipfum florem audmt,& Paralyfin dicflam uulgo mterprecanrur:qm & primus ueris flos, Sc Margarita cognomina tur,ee hyemequoc^ tota nafcit,ex Occidcte,utqdam exiftimant,m Iralri am conuedtus. Quinquagenas tn ei ternas, non qnas barbulas inuenio Laudat ad paralyfim,aqua& nomen.Itemc^ ad Podagras, & lichiada Paraiyfiuocattc flore habet fimile,paucioribus tn barbulis. FIos,quiqin a longinquo conipicuus eft,Paradelis uulgo dicit:folio em non admodu diucrfo,nifi q? ferratum eft huic,non Paralyfi . Sunt qui Buphthalmon SC Bouis oculum appellent. Nam qui Antipatrem uulgo dictum rentur Antipatcrher eum efle,liquidofallun£:cu fit An t3pater(urculofus,&flore luteo qua baBuphthal , fi Cunilaginis minore. Folia Roris marini,Iatiora , minufe^ • Chris Chrifiophori ftophoriana,&oculu Confulis nonnulli uocanc. Huius illa proprietas, quod flores poftnafcentes, altius tollunt,^ prius nati. De cuius reiaigu Oculus con- fulis. mento uideripolTecaliquibus,hacherbaene,quaPlinius Impiam uoca^ Herbalmpiat ri tradit. Herba inquit Impia uocacur incaua,Roris marini aipedtu,diyrfl modo ucftica, & capitata:inde alij ramuli affurgut , fua capitula gereres _ Ob id Impiam appellauere liberi fupra parente extollant. Aii} pori , qm us ita appellata, quod nullu animal eam attingat,exifbmauere . Harcins quit, inter duos lapides trita feruet,pcipuo aduerliis anginas fucco . Nec tentati un^ eo morbo interiere. Sunt et qui in auium nidis inferi aliquid cx ea putenc,iam<^ ita non ftraguiari pu!los,auidius deuorates. Hxc Pli D nius.Cgteru,quan^ fimilitudo in ea proprietate fit, multa funt inter utra dilcrimina.Primum,quod Impia incaua eft herba, Anripater non elL Alterum, quod trita non feruec.Tertium,quod neccapitula, nec chyrfos geritjfed flores dumtaxat. H*c Barbarus. L o C V s. Prouenic ultro in pratis uirentibus COLLECTIO. CoIligitur,partim(^inaIembico exftillatur,parrimliccatur in umbra, in prindpio Marj VIRES ET IVVAMENTA. exHIERONYMO herbario Eius decocaim,ueI aqua illita capiti dolenti, dolorem reprimit Stomachum calefacit, &:hepar,&matricem Quamobre conuenit 8C grauidis laboratibus , menftruac^ prouocat Serpentium quocp morfus fanat, & uenenatorum omnium. Tumores capitis ftdat , &repercutit, lineo panno in eius aquaintin# cto,&fubinde cataplafinata Macerantur flores eius in oleo oIiuarum,et fit ex eis unguentrm ad pa alyfim,& neruos frigore,&humoribus refolutos Viriligines exterit, & in fede Sc in reliquo corpulculo Humores parientesIfchiadarefoluit,expeIIit<^,8d per urinam edudr. . , , DE c A P N o, id eft. Fumaria herba, uel Fumo terra:, ^TnomencdatvraeRhapibdia Decimaquarta» GisEca;, K«TycV. xifitt, Mfvjla^tr «V/'*y> uaTcjirif firig. ««yrvo/c^j.,», . »"“/*. vtfislfity . Ktiisfif. Latinse, HcrbaFumaria» Fumusterr», Capniris. Apium. Germanica:, ^ EiufHem deliniado ex p d £ n i O. Capnus prima, quam Pedes gallinaceos uocat, nafcens in parietibus, Capnus &fepibus,ramistenuiisimis,fparfis<^, florepurpureo,uiridis.Succo ca liginem diicutit. Ica<^ in medicamenta oculorum additur. i Si . pp SIMPI^ICIV M. Pharma^ c Similis & nomine 8^ effectu eft alia Capnos fruricofa piartcnera, fbs , lijs Coriandri, cincraceicoloris, florepurpurco . Nafciturin horris , & hordeaceis (egetibus. PARAPHRASIS HERMOI.AI Barbari de Herba Fumaria Capnos,fiueCapnion,hcceft,Fumus,duplex.AIiahicdercripta, na ffcns in hortis,et fletibus hordeaceis. Alia & nomine effcclu fimilis, Pes Gallina- quas Pedes Gallinaceos uocant, in parietibus & Cepibus genitam, ramis ceus conge- tenuifsimis,ip aiCiscp, flore purpureo,ut inquit Plinius: quam nonnulli nerFumariar. Cimbalarem dic'ia,nefcio Cimbalaris modo uulgo ^ re(fteinterpretant,folio Hede^> herba qu*. ra: prgtenui:utin Cotyledone comonuimus.HancautCapnon, qua: na fcitur in fepibus,Chelidonia phragmitem uocare moris eft Aetio ,ad ex inanitiones partiu in iocinore curuaru utilem ditfta : ut puto,quonia fuc'^ co difeutit caligine,ut Chelidonia : & ob id i n medicamer ta oculoru ad# dicunucin Collyrium Marciani, eam Chelidoniam Capnitida cognomi nantis.Quodfi eadem probemreffecum Cimbalari,ucquida coniiciut, etia illa fimilicudo confluet, quod foliu Hedera: habuerit, quale Chelido nio minori contigit. Propterea confyderari cupio, nunquid non limilis, fed eadem omnino fit Capnos hgc,cum Chelidonio minore. Multa cer# tepariacomperio.Ca:terumexeo,q>CapnonPlimus a noitrisPedes gallinaceos uocari fcribit,magnus plgrofcp inuafiterror, exiftimates Ca# pnon a D iolcoride monftratu.non aliud genus efle qua; uulgo San# D , ^ guinaria,&rgaIH Crus dicitur.Pudenda&pocnitcndainlatiatnilifrons attrita multis effet. Quandoquidem ea qua: galli Crus uocatur,Gramini eft cam fimilis ut eo forte non admodum ftiungi polsit : nifi folio , ab qj minore cernitur, ScT fibris potius ^ radice nititur. Id autem quod in utro# quefummo fruticeTrifarin, gallinacei Pedis imitationem habet, candi# dius in hac,^ 111 Gramine conlpidtur. Vnde diefia eft Fumariaex MARCE VERGIL^io. , Fumaria: hcrbccnotifsima res fornus, quondam nomen fecit: haud fit ne, quia triclihioR: parietibus, eoru<^ cameris mduc1a,nigredinenoceac, aut quia, ut Poeta cecinit,fufpenfiim exploret, duretep ad fabricam mare riam , fed quOnia uis illi contra hominis oculos lachrymofa fit, qualis in fumo eft. Obquamcauflam Flaccus .lachrymofum incarminefuofo# mum appellauit: 8c Ariftophanis feruus, in ftanam rediffe (edicebat, fumo coacftum , nec potuifle domi cum ca:teris elle, snU^cKn t# ivT«, quod eft, quoniam eroderet palpebras eius & oculos. Quod maximum a fumo huic parci ta:dium eft :cui potens idem Fumaria: herbx fuccus a fumo indicata in graccis fuit .'Nec tantu Capnon ecquali fumo appella^ none eam uocauerunc, fed Capnitim etiam, id eft. Furnariam dixerunt. Quemadmodum a fimilicudine Coriandrum : qua: uox in fcnptore hocmulriferiamcreuit, alfis fimpliciter Coriandrum , alijs agrefte Co# nandrum , alijs diminutiua forma Coriandron uocannbus , Nafci hic . . . . » * eorum, T o M V s Primus * loi in fegete hordeacea ait,PIinuis tamen adiecic,8d hortis; necmale,quonia A frequenrior in hortis,^ in {egetibus inueniatur. SERAPIONIS de Fumaria. Scehirerig , id eft , Fumus terrsc , eft herba fimilis Paftinacse agreftis : nifi quia eft magis minura,& amarior, &habet radicem, cuius color uer^? gicadalbedinem LausFumarieex M E S V E, Fumus terra eft ex medicinis benediais, uerum exuberantia eius ,Sc » nimiacopia,exemiteamenumeromedicinarumprecio{arum.Cumhoc »» enim quod aluum foluit , edam uehementer confortat catera membra Nee eft in ea aliquod nocumentum apparens . Eft alia eius fpedes, cuius flos eftfubalbidus,dnericeus:S^aIius,cuius color eft pallens, uiolaceus. E L. E C T I O. eft, Melior qua uiret,foh]s teneris, planis , & uiolaceo flore. Crifpior ignobilis eftTEMPVS COLLECTIONIS Colligenda eft,aTEMPERAMENTVM.principio Veris herba,femen afine. Calida SsTficca eft complexionis in fecundo . Acuta fimul ScTamara qualitads. Necprorfus ab acroreabeft. Subtiliac,&penetrarefacii,ape^ ritoccluia, relbluit.RECTIFICATIO. NihiIquidemhabetnoxr),uerumtamenexacuationemdigct,utuehe mentius operetur. CenietigiturMefue,inlaxandaaluo,adfjciendamiIIi aquam calei,mirabolanos,u€l lenas. Item palTuIaSj&mel. Succus eiusg^ quiparatur lucco Abfin thrj , Et fi repleantur ex fucco eius uitra anguftis orifi'cijs,fuperinfulb oleo oliua, duratintegro anno VIRES 8(riuuamentaeiusex DIOSCORIDE Huius fuccus claritatem fecit oculis, delachrymationemt^ t unde nos men traxit. Illitus cum gummi,euulfes palpebras,renalci prohibet. Commanducata herbajbiliofam urinam cit. EX M. E S V E. Soludonem fecitfedlem,edudt<^ choleram, 8C humores aduftos. Etuirtus eius extenditur ad ucnas,&mundificatfanguinem, Eft medidna benedi«fla,{uxta omnem modum adminiftrarionis eius, agritudinibus, SC infecTionibus cholerse , &humorum aduftorum : eu- »ufmodifunt,lepra,fcabies,&impcrigo. Salubris quoc^ eft medidna opiladonum omnium. Confert ftomacho,hepati,&inteftinis. Vfuseius etiam eft in febribus choIcrids,8 DE D O S I, & miniftratione eius, Poriofucciipfiuseft,abdrachma ?,uf<^ ad.q. Et dccotfHonis eius ...... , . , , toz sir^Pi^iGivM PIiarmTi# ab unc. x.ufc^ ad.xv.SC pulueris eius ab drachm. ii], ufcp ad. v» ! EX lOANNE VIGONIO. Succus eius infpifiatus fucco Lapathi acud, & modico oxymellis , us namquanc^ morpheam curat. acuti Item dcco<^o Fumi terrae , maluarum , uiolarum , 8C Lapathi fcabiempotentifsimecus cum furfure hordei ,& nepica > unamquanc^ rat, mundat. EX A E T I O . Vino fubactaFumaria,mixtacp ,ftomachum roborat:dato(^ , inquit Actius quantumcuncp febricitantibus , EX PL.ATEARIO. Contra hydropifim,& praecipue contra leucophlegma , fuccus eius addito puluere Efulx drachm . fj . cum aqua calida . Vel fiat fyropus ex fiicco Fumi teirx apfj fccniculi decocti puluere efulae addito fac , , , , charo Contra arcethicam dentur drachmx.ii.hermoda<%lorum, cum (uc co Fumiterrse Herba autem ipfa inuinocoaa, Si^cataplafmata fuper locum podas gricum , multum ualet Ad melancholiam ,uel phlegma, &naufeam in ore ftomachi, datur fuccus eius cum aqua calida, addito zucharo D INIotaquod quidam in mane, quidam fero, quidam {Impliciter, quids am cum adiunefto miniftrant Vefperi femper porrigitur cum aliquo , uentofitatem reprimente , & difToluente: ut femine fbeniculi,uel mafti ese. humores enim uentris difrjs cit, & exinde tormina cauflat EX HIERONYMO Herbario. Fumari» potio, medetur pefti,oris ulceribus,reprimit tumores illita purgat menfes,&:pulchritudinem inducit. AVTORES, &:descriptores Fumari» Diofeorides lib. Plinius lib. 25. cap. Hermolaus Barbarus in CoroIIarrjs, Marcellus Vergilius. Mefue,defimplicibus. Serapion cap. 71. loannes Vigonius Aerius defimplicibus. Galenus. e.fimplicium cap.pj. Platearius cap. 5. Georgius Vidla di n Pharma# mas Cynoforchis . . . . . , . » , eorum, T o M V s Primus. W7 DE SATYRIIS, Rhapfbdia. XVI* A Cnomencl-atvrae. Grxcx, Latine, Satyrion, Leporium, Xefbculusuulpis. Teutonicx, ©tmbcItriuc^/^nAbcfcuti PLACITA AVTORVM,de Satyrio SENTENTIA THEOPHRASTI de Satyrio lib.p.cap.t?. HV M. A N I S corporibus,ultra illa qugfanitatem, morbos, mor temc^ fpectant,al!aquocp herbas afferre luis uiribus pofTe affirmant: ut^ puta,generandi feminis facultatem,atq?fteriliratem:utquafyam, ex eo^ dem facere utru<^ ualere;ricutqui Tefticulus appellatus eft. Cuenimge mini lint,alter magnus,alter autparuus,magiium, efficacem ad coitu , da , tum e ladte caprino traduntmiinoremueroobefleacinhibere.Habetaut , foliu Laferis,ueru leuius,at(^ mmus,caulem fimillimum fpina:,quam pi rum uocant. Mirum ergo,ucdic'tum eft,abuna,eadem<^ natura, diuerfi# taiem tantam uirium proficifei Sententia DiOSCORiDis lib.j.deSaq^^rfjs. Deprimo satyrio quod »v»eV «/x‘? di citur, id eft, Tefticulus canis Tefticulus canis,quem Greci Orchin,aut Cynofbrchin appellant, fo B lijs drea caulem mollis, Ole» fimilibus,m terra ftraris, longioribus , an ? gufti's,Ieuibus,caule dodrantali,floribus purpureis,radice bulbofa ,oh^ longa,01iucmoodoangufta,dupliciordine;ruperiore,qu«pleniorcft: iiiferiore,qua; mollior acrugofior Explicario hermolai barbari. Cynofbrchis inuenirifblet fere in U!neis,fo!rjs ternis, paruis , femipeda libus, radice ad formam teftium hominis, alternis annis inmmefcente ac rcfidente,arcp hic mas eft,&fccmina eiufdem noministqua: diftinguun^ turinternodr|s,etramofiorelfuace,radicefardni.Nafcicurfereiuxtama re,8C Satyrion uocatur,minus proprie. Aliud enim genus eft, quodpro prie Sacyrium uocatur De altero satyrio dioscor. Tefticulus q alio nomine Serapias, Andrea autorc,uocac,qm inter pau ca radix ucilisrit,folr)seftPorriIatioribus,obioga,pinguibus,exalai^fi^ nu inflexis, caule palmeo,florib9 pene purpureis,radicetefticulis fimili De Tertio SATYRIO. Tertium Satyrion trifolium, quod tria fert folia,ad terra in{fa(fta,Ru s mid,auc Lilio fimiIia,minora tn,acrubea:caulem cubitalem,nudu, flore Lilq effigie, candidi5;radice bulbofam, mali magnimdine , fuluam intus ut ouum, candidam,guftanti dulcem, & ori non ingratam De Quarto satyrio Erythronio Satyrion Ery thronion,ali) Erythranicou,alij Mclion aqueurn.alij Eu * k z . 1 1 . . . . . loS SIMPCICIVM Pharma^ '/ C taticon, alij Priapicum , aut Satyrifcon , aliqui (atyri Tcfticulum appel lant.Latini Molorriculum Ven€ris,femine lim,maiore,duro,Ieu!,fplen dente, quod fertur non fecus atqj Sdncus libidinem excitare. Cortice ra« dicis gracili,ruffo.Intus autem album includitur, faporcduIci,non ingra to ori. In montoiis apricis nafcitur BARBARVsde Quarto hoc s a T y R i O in Corollario. Satyrion hoc notum paftoribus: quoniam arietibus & hyrdsft^nio^ ribus in potu dat, & in Sarmatia equis , ob aisiduu labore pigrioribus in coiturquod uicium Profedamu uocant. In cotum quidem Graeci concita tionem hanc uolctes fignificare, Satyrion,et Satyrifmon,et Satyriafin ap pellant.Ideo &Ariftolochtsc genus unu,quodPolyrrhizon cognomis nantjSatyrion ex fado uocari cenfeo.Hei'bam quot^ illam Satyrion In ^ dam appelIauerim,Theophrafto allatam ex India, cuius contaiTtu libidi^' nem durare fepeuagdimo coitu meminerit, nec Ipeciem eius,aut nomen aliud reddiderit. Habent hodieqj Syri herba fimili efFec'ni,Buchddem<^ nominant, et Indicam SatyrioniformlTe cum ea, cuius mentionem Theo phraftum fecifle diximus, eandem,radice candida 8^ dura, commendati ore, quo crafcior,&rugofior,6£ albior, podagris utili APvi^Eivsde Satyrio D Gr^cis dicitur Satyrion,alrjs CynoIbrchis,aIi)s Eutaceon,Eraten, Pa nion,Serapion,alf}s Orchis. Aegypjq Menem,Galli Vram,Itali Priapi* ftum,alf) Torminalem, ali) Tefticulum leporinum nominant . Nafcitur in montibus, lods fblidis culris,in pratis item,8(: lods maritimis. Lege eam menfe Iulio Sententia p 1. N 1 de Satyrfjs lib.zj.cap.S. Comitatricem uim habet Satyrio.Duo eius genera. Vnalongioribus folrjs Olee,caule quatuordigitor5,flore purpureo, radice gemina ad ^ , formahominis teftiu,alcernis anis intumefcete,acrefid€nte. Altera Saty^ rion Orchis cognominat, & fcemina eile credit:diftinguit internodijs,€t ramofiore frurice,radice faldnis utili. Naicimr fere iuxta mare Gr»d Satyrion folrjs Lilfj rubri minoribus, & cribus,non amplius c terra exeuntibus traduncauleleuf, cubitali , nudo,radice gemina. Cuius inferiorpars&!!maiormaresgi’gnat,inferiorfccminas.Eftetaliudgenus Satyrion,Brythroneon appellant,fonineuitidsmaiore, leui, dura: radii» ds,cortice rubro,intus album includic,IaporefubduIci. Ferturin mon* tofis inueniri. Sententia Serapionis de Satyrio cap. po.8(^ pi.cap. Chafialehel Satyri) duofuntgna.Vnu habet radice feu tefticulosalbos,&uocatur Chafialehel. PrimugenusSatyrioisuocacTefticulus canis,&rgrgceCy noforchistSiTeft planta, qua: habet folia exceniafupcr terram, &prope iplam , & orms eft ex radice unius ftipitis : & folia eius funt fimilia folijs Oliuf .iiiC quia funt fubtiliora eis,& longiora, fuper terra extenfa:& Ion . . . . . coram, T o M V s Primus» lop gitudo eius eft fere m logicudine unius palrrii, Sc flore habet coloris pur^ A purei.Radix eius eflrfimilis radici Bulbi , nifi qiiia eft tendens ad longitu dinem Sc fubtilitate.Et eft duplex,{icutfunt duc Oliugiii figura .Vna in Genera Saty- ferius,alia fupius:unaplena,&r alia uacua etrugofa.Et comedit radix eip "oius. eltxata ficut Bulbus:et iftud eft Satyrion quo comuniter utunt. Secundu uero genus Satyrionis habet quoc^ duas fpecies:una eft,quf uocat Ara^s bice Chafiaalhabefideft.Tefcculus uulpis:et nominat hfcin Grgeo Tri folium quia de eo nalcirur, eft habes tria folia declinari : plurimum quod tia uerilis terram:& Cmilantur folfjs Acetofg maioris , aut folfjs Lilfj , ni C quod ftint minora eis : 8 ni languinis. Et habet fiupitem fubtilem , logitudine unius brachi] .Etha bet florem fimile floribus Lili) albi in figura. Et radix eius fimilatur cepa: Bulbi in figura. Et eft in magnitudine mali, exterius rubei coloris,interi s us albi ficut ouum:&quod de ipfa admmiftratur,eft radix AVTORIS PANDeCTARVM.» Sciendum,quodeftaliaipeciesSatyrionis, quae uocat ha:rbaBafiIica Satyrionfoe- grece,arabice,Dfgiti cimni,uel Bucheidem,Latineuero, Palma Chrifti, cuius folia funt folia primse ipedei Satyrionis , fed graciliora, cum nigris piincftis.Radix eius manus fimilitudine, brancgmanus,uel palme habet ^ floris crocei.CumuinouelTEMPERAMENTVMaqua tritum,crocatumefEdtur, Humidum eft & calidum temperamento in primo: ideo etiam guftan B tibus apparet dulce. Redundantem ac fujfHaiitem humiditatem obtinet» Vnde proter fiiam inflationem libidinem citat VIRES aouuamenta primi ex dioscoride» Maiorem radicefi edant uiri,mares generare dicuntur:fiminoremfoe Eiusqti*uo- munse,alterumfexum» ‘*’‘ Addunt,in Theflalia molle mulieres in lade caprino bibere,ad ftimu landos coitus:aridam uero,adinhibendos,&alteru alteri? potu rofolui, s E C V N D I» Illita tumores difeurit. VIcera purgat,& ferpere eadem non patitur. Abolet fiftulas. Et illitu inflammationes lenit. Aridg radices nomas inhibent,fanant<^ oris putredines,8^ ulcera Ca# eberhe. Aluum riftunt,c uino pota: De hac,eadem qua: deTERTII.Tefticulo canis produntur conucnit,contra Eam in uino nigro , auftero,bibere opifthotomum Vtendu ea dum concumbendi inceflit cupiditas, Q. V A R T I. Venerem, ut produnt, fi omnino manu teneatur radix ftimulat: co»^ magiSjfi bibatur uino k 3 ...... iio sii^PccCfVM Pharma# EX PLINIO. Arietibus & hyrcis (egnioribus in potu datur a Samarris Bquisin potu datur, ob affiduum laborem pigrioribus ad coitu : uim eius reftinguit aqua muira,auc laduca fumpta. ExORIbasiO. Radices trit», cicatricesExapvl.eio.nigras tollunt. Vlccribus difficilibus,hecrb2e Priapifti radices tufas impone, 5^ repur gat,& cicatrices claudet- Herba: Priapi fti fucco oculos inunges,& lippitudines , & dolores tol let fine mora Si quis mulierem fubagitare non poteritjba^rbat Priapifti radicem , id S>C piperis eft , tcfticulum dextrum,quia maior cft , albi grana, fir/. mellis unc-iii-in uino oprimo diffoluac , Sc de hoc medicamine pondo fcropuf forum.p.per triduum fumat. Exioanne vigonio. Vinum dcc0(flioniseius,uel radix in gallinarum brodio decolla, libi« dinem plurimum excitat Exaggregatore Herbario Mulieres Italia:,radicem tritam miniftrantcum lacTte caprino, d exd# tandam libidinem. Rcfoluitapoftematainflata. Cum meile rofaceo mundificat uulnera. Curat Heryfipilam, qug cft dcfccdauo cutis uirio cholerid fanguinis Et in ipfa eft parum mptidtaus.ideo retinetuentrem, potum. Satyrio. Quod habet flores purpureos, cum fale aperit hgmcrroides Et quando admi niftratur ficca,prohibet dilatationem ulcerum ,& ab# fdndit putredinem . Vlcera oris lanat. Ex HIERONYMO nobili Empirico. s Decodium , uel aqua Satyrionis mafculi , confortat ftomachum po tum pondereunc.i j.EtIcleridam profligat, furinam dt. Sanat omnia Sd externa. & interanea uulnera potum pondere unc.i 5. DESCRIPTORES Satyri) Diofcorides,Iibro.5. Plinius libro. 25. capite. S. Theophrafinslib.p.cap.x^. Her.Barbarpin Corollarqs. Serapion,cap.po.&.?>i. ApuleiuSjCapite.ty. AutorPandeftarum Georgius Valla,diclione Satyrion Galenus lib.S.cap.28.&:.2^. Ad Patcmianum cap.220. Aggregator. Oribafius,lib.3. Hieronymus herbarius . loan. Vigonius didHoe, Satyrion, . . .. WA SiMPDiCivM Pharmaj c DE BORAG£NE, ET BVGLOSSO. Rhapfodia Decimarcprima Cnomenclatvrae Grxe^, >0Hir aiXtv/s» Latina: , Linguabubula , Euphrofynum Germanica:, (Dcbpcn5»»0/ Problemata Marcelli Vergili^ HermoIaiBarban , dc Nicolai Leoniceni,de Borragine & Bugloflb. Sententia mar.CEDl.£ VERGiL-ilin Capis culo Diofeoridis de Cirfio lib. cap. tzo. t R S I O N, grandcBuglofium, dequo mox dicendum erit, aliqui uocauerunt, nonleui inter hanc, d^illamdubiiarione, utra ucrum BugloiTum &qua?namBu- C , BuglofTon & giolFo congener CirConhjecfit.Sunt enim multae in ter fefimiliiudinisCirlion, et Bugloflum; Cirfioffgura licet illa a boum linguis indicata fuerit, haec a uaricibus: de quibus paulo ante diximus :no- (ere non difFe tumep omnibus modo BugloiTum eft. Quxrff fit qualis in hortis 5^ agris foditur, neceffariore runt. linquicurefle Cirfion, quam noftra aetas ,Boraginemuocac. Verum,quemadmodum Nico- Cir/ion eft laus Leoniceiius in hacipfa recomentatus iampridem eft, non importune dubitaucrit aliquis, Borago. comutacas inuicem duarum herbarum appellationes fuiffe : efTecp andquam BugloiTum , no- Permutatio firamBoraginem,Cirfionuerohoc,nouam,&noftramBug!offum. Quae enim huic &iilino nominum in iac,u!resq:tribuuntur,mutacis hac ratione plantis, magis conuenienc. Purpurea enim florum Boragine& cacumina, quaeinCirfio hic deferibit, eius potius funr,qua^BogloiTumnunedicitur,^ Boia Bu^offo. ginis,quae cerulaeos habet flores. Quodep Bugloflb hic paulo poft tribuet,laetidam & hiiarita tem facere in uini poculademilTamjBoragini paflim rribuitur:ia praeter haec alia etia, quibus fignifleari id poterat : fed ih reiam pridc trai^ata, fatis haec fine. ET RVRSVM cap. u?. de Bugloflb, eodemlib..fi. dioscorides. E^ollicitifumus in Bugloflb, addituros nos eiTc aliqua, quaenuUo modo alia funt, cp pro- Vulgata Bu- penfiorescontinueineam partem fieri, ut credamus quam ueteres Bugloflbn dixerunt, no- g1onus,eit , ftrac aetatis BoraginemelTe . Vtimurep ad eam rem hac etiam conieciura ; cp M. Cato. 40 . ca- Borago. pite operis fui de re rultica,in(itionem arborum docens,cum inftituiflet quatenus, & quomo- M.CaiO- do furculos inferuifle &'drcumligafle oportcat,addidic.Infuper Linguabubulaobregito 11 pluat,neaquain librum permanet: eam Linguam,infuper librum alligaro, ne cadat.&c.Veri fimilecpeft,in operiendo truncae&iiifiGefiirpisrorundafc(fnone,rotundiorcpocius^ longi- ore folio uripracaepifle. AtBoraginis caleeA. Bius uero quae nunc BuglolTushabeturjIonga folia funtiideocp operienda rotundafftirpi minus apta. Scimus quidem, non pofIe,necdebL re certam incertis ambiguis ueftigrjs niti pocuifleepantiquos infltores il- rem docentes, tam & : la etiam uti: quoniam Ibtisefletfnficamitirpcmquocuncpoperimenco a pluuia defendere: 5£ quod primum inferenti fe obtu!ifler,luto,palea,aitjscj;huiufcemodi uti.Non tamen n^ligen- dum,qualecunq: idfuerit, ignota? rei ueftigium. Nec nos alio confiiio id retulimus,^ ut habe renticgenteSjhancetiam erurcandaeueritaris anfam:fcirent l'-i ngirurhuicBugIoflbsboumLingujffimilis:cuiprxcipuum,q5 in uinum deie(fta,ammi uo luptates augeqS: uocaturEiiphrofynon . Mox.»«. capite. >i. Bugloflbinarefccnte, fi quisme dullam e cauleeximat:dicatcpad quem liberandum febreid faciat,eralliget ei feptem folia an- Paulus Aegi- te acceflionem,aiunt a febreliberari. Quod amuleci potius^ medicina? ratione habet. Pau- neta. lus itidem Aegineta in fexto de Bugloflb haec tantum monet, pi^yy-umi iypovn tI kfdftj . Siif Ttif tM 6«xxo(A'-©-'ivp/»rv'»«r Tteitir xb'"'»' • Quodeft . Humidum,calidumc}: tem- peramento BuglofTumcit. Eamep obeauflam uino iniedtum , laHidam animi facere diritur. Galenus. Nec ulcrahaecquicquamde Bugloflb tradidit. Galenus etiam iithil didis ab alijs aliud addi- . eorum, T o « V s Primus» n? dit tufsibus 8C faucium afperitatibus utilem effe-Nulluscj non csanriquis, laetici* & uolu 5 ^ A ptatis fpem in Buglofsi ufu legentibus proponit:quodin Boragine nuncpalsim fertur. Veri- iTmilccp eft,quali per manus traditam, feu opinionem,feu famam ad nos peruenilTe, Sc adhuc feruari. Non utimur ad hancrem populari omnino fcnfu,5ciudido plebis: non tamen negligi mus penitus . Quod^nos magis urget, Ciriq hiftoriaeft, inquaflores , ideft, in furamo purpurei deferibuntur quicoior proprius floris cius eft quam Buglofliim nunc paf- : limuocant.Vrgenilongiorafoliaquaein Boragine decurtatae rotunditatis funt. At dicet ali- ObieAia quis : boum Linguis fimiliornoftrae aetatis Bugloffus ^Borago eft. Non negamus id. Veru- tacita. tamenilluderiam monemus , nefdre modo nos quse fuerit antiquis Graecis comparationis &C huiusratio ; quid nam boum Linguae illi comparauerin t : uerbi caufla afperitacem , latitu- dinem, colorem, longitudinemue. Pro nofirse aetatis BugloiTo longitudo praecipue &: eoior eftrpro Boragine contra tammultaliacrenusnumerataindicia, quse diligentius caeceri etiam excurient. Nos enim pro deprehendendaueritate, cogitanda ali^s haec tantum proponimus . Nec laboramus pro re ( cuneftis enim nota eft ) fed pro medicae materiae antiquis nominibus &hiftoria: quae a pofterioribusgraecis toto hoc capite male habita eft. Credimus^ nos, ex obferuaris hatftenus, nonefTeDiofeoridis quae a principio capitis longius leguntur, ufep ad, V’crbafcofimiIiahabetfoIia.&c.Quaecunq;enira a Serapione, antiquaferiptoris huius inter pre:arione,Sr aliquoegraeds BugloiTo huic tribuuntur, nulla aliafunq^Verbafcofimiliaha berefolia. Folio in terram deciduo efTe: eodemqtafperOj&uigrioreboumLinguac firailitidcp in uinum con{e tertianas qusequatuorjad quartanas . Accedit his aqua ad prodelfc : etiam carpendi Buglof- fumhancIuliomenfepnecfptumiquemhicfcripcorRomanauoce lovx/e» uocat:quodin grae ds antiquis feripeorifaus nun^ , aur raro inuenitur.Dico aucantiquos,nondS penitus oblite- racagrxcoru re:quoniam poft Cxfarcs Romanos, ladnis menfium appellationibus potius,^ grarcis,fuad5ce id fortuna eius gentis 8c maieftate,ufi omnes funt. Quodtj coniunAu huic eft, B non confueuilfeDiofcori.temporu notas exmcnfibusacdpere,fedexannitempeftatibus:ucr fai cauira,folftitT}s,ucre,aututnno,hyemccp,&*ftatc. Scimus mcdicinsehsec nihil, aur pannn confeiTC.Scdnos herbaria tra 116 sjMpdicivm Pliai-ma^ c fcoridis autoritate dcBuglolTa loquentem. Montagnana uero in quodam confilio fcribit Iiaec Barrholomae ucrba.Borago autem non placet, quia planta inultiimuentoiabiiiS,& uentoliciua:qtiod oOen us de Moiitc- ditur propter multitudinem eructationum quas efficit. Et licet ponatur temperata, quia cft fp< gnanaincon- ciesBuglo(Ta:,qiietcpcraraeft,de eatnparumabautoribuslcnbitur,ctpluiadeca creduntur, ^ratione& autoritate uerificaripofltnt.Auicenna tamen de ea niliil dixit. Vide quantafit «fio iilijs . autorum difcordia.Alter dicit autoreni utraq: Icilicet Boraginc, de Bu- DeBuglofTo rum nullum dc , de plura crcdun- glonaloqui:alcerfuper ambabus herbis citacDiofcoridcmtalterfacirBuglofiamlpccicBora- ginisfyluefh-isialterBoraginemBugloflactan^generifubrjcit.Auicenna quotpfecfidocano- rur,^ fir. Pugnaria Ne- re,capitc de Lingua bouis,notarfui temporis medicos, qui non ucraBuglofia uterentur, fed otericoru in alia qute non habet eafdem utilitates. Quarein tanta medicorum, tum lannorum, tum etiam Boraginc & ArabumdeherbaBugiofla controuerfia, quid mihi uideacur,aperiam. Primum illud pro con BuglolTo feffohabeturjBuglofiamgrseco interpretamento Linguarbouis alii milari.Duaeautc funther- Duaeherbsc beeLingu*bubuIse,atcf ideo edam inuicem ITmiiestaliera a nobis Lingua bouis, altera Bora Lingua; bo- go nominatae. Sedduse quocg herbte itidem Linguae bubul® fimilcs celebrantur grarcis notni Gra?cos,alteraBugloil’um,alteraCriGonab eifdemgrjcis mi uis timiles. nibusapud nuncupatae: adeo, ut nime dubitem, duas ilias herbas, quarum alteram Linguam bubulam,alt€ram Boiaginem fer mone noitro uocitamus.ad duo capita apudDiofeoridem debere referri:quorum alterum eft deBuglolTojalterum deCrifio.Nam & hoc propter magna quam habet cum BuglolTo limi- iitudinemjBuglolTummagnum pariter a Grxeis appellatur. Verumdiligenrius con fiderant! Explanatio buSjdefcripdo BuglolTi apud Diofeoridem plus Boragini conuenit : deTcnptio auteCrifjj,li- Diofcoridae. ueBuglolfi magni plus alteri quadrat, quam nos uulgo BuglolTam, feu Lingua bubulam no- minamus. Siquidem idemDiofcoridesinquitfolia CrifrjelTe longiora foliis BugloiTi.Quati^ apud PIiniu,quiCriUonlib.^?.cap.?.fereeoderaodo quoDiofeorides dcfcribir,eandemCri- fion habere folianonlongioraBuglolTojleu ut ipieinierprctaiur,Linguahouis, fed potius mi nora.fcribatur, Quem puto errorem ex uocabuli Graici fimilitudine, & codicis mendo,quem Plinius habuit, conrigiflerquoniam pro macrorera,quoduerbumlignificat longiora, micro- tcra,ideft,miiiorafcriprum inuenic.Ego uero inmultis codicibus grateis, non folfi imprefiis, fed etiam manu fcripris,apudDiofcoridem,ju<«j>cTi(>ff, id eit,longiora,non aurem id P eftjminora reperi. Liquido autem fenfui fubrjdrur, folia herbae illius, quae uiilgo Bugiofia di- citur, cITefolijs Boraginis longiora . Item idem Diofeorides inquit, in lummo caule Crifrj ciTe capitula purpurea,quaefoIuuntur!n Ianugines:quod etiam in herba BuglolTa a nob/s appd- Utautfudeprehcndirur.Contrain BoraginecapieuIacerulea,non aurem purpurea corfpiciCf- cur.In autore autem de Gmplici medicina leguntur hxc uerba. Bugloflam Romani Linguam bubulam,Litcani Corago.NafdrurIocis cultis &fabulofis.Forcc autem pro borago uerbo, coragouidofefcribitur:autnomecoraginis,unaliferauariata,cltinBoraginc uerfum.Quod Pandedarius autem inquit, nafei locis cultis &‘fabulofis,hocideindefuo BuglolTo Diofeorides tradit. Pan notatur. dedrariusquoq;, fi qua eft hiiius hominis autoritas,in Utera,!, Lifinalcaur,quod nemenapud Arabes fignificatlinguam bouis, ipfe Boraginc interpretatur. Quare forte melius fuen'r,cum BuglolTamjdequaDiofcorideSjGalenuSjdiautcres Arabes utrumq: allegantes, adufum me didnsc adhibemus,Boraginem potius, quam illam quxpalTim BuglolTa nuncupatur recipe- Error Monta re. An^ ita falfum eri t id,qnod Montagnanaexiftimauit, AtiicennS nihil de Boraginc dixilTe. gnanae. Nam, nili meamefalIitopinio,caputdeBuglolIa,feuLinguabouisapud Auicennaro, eftea ignauia Si- putdeBoragincjficuti etiam apud Serapionem.Falfum etiam erir,id quod Simonf eorum T o M V s Primus, 117 H E R M o A V s B A R B . in Capitulo de Cirfio Cirfion potius ^,ur quidam legunt Crifi'on,auaridbusdi(ftaeft,qui^ bus utiiis exiftimatur-Ita enim uarices ab Hippocrate dicunt. Quas Ari ftoceles fxias uocauit. fimilis eft Hircina lingua uulgo Huic herbx , qu* dicitur, icd caulem rotundo, no anguloib ut Cirfion : necdifsimilis huic uidec,quam Boraginein,fiue Porraginem olitores noftri uocant, flore in Borago terim purpureo, Cirfion interim ceruleorqua: fi Cirfion non eft,mirum, quamobremfitindi{rtaueteribus,qua:fit&uulgatifsima, Sdcibograrifsi ma.Nifiquis Buglofla; generibus contribuat. • Verba DlOSCOR.dequibuseftControuerfi'a,Cap.deBuglofIb, Bugloflum nafeitur in capeftribus, SuT uaporofis, Verbafcofimile eft, folium in cerraiparfum,nigrius,afperum,bubulas imitans linguas, EI V SDEM deferiptio Cirfif, qua contendunt Boraginem. Crifion aliqui Baglofliim magnum uocant, Romani Spumam moH lem. Caulis eft tener, duorum cubitorum, triangulo fimilis, anguli Ipino fi,perincerualla mollis;foliaBugIoftbfi'miIia,maiora,fubcadida,modice hirfuta,hifpida,in quo capitula purpurea, quJE fbluuntur in lanugines, IVDICIVM NOSTRVW, lam penes ce fit,Le Ea in uino decoquitur , Herbam ^fteflibus utilem efie uolunt Proinde in uinum deie(fhim,animi uoluptates augere. ExAEJAILIO iAACRO. Lingua Bouis,graco fermone Buglofla uocatur. Hac choleram rubeam, nimio feruore peruftam. Purgat, cum uino fuerit fi fumpta frequenter Cordiacum, cholera quem feriat copia nigra, Confimili potata modo, curare ualebis. Humores nocuos pulmonis detrahit haufta Mixms aqua tepida,fi fiiccus fumitur eius. Illi qui pafimrfchiafim,miremcdicatur. Vim memorem cerebri dicunt fa-uare pen/i. Vinum potacum,quo fitmacerata Buglofla. Latos conuiuaSjdecodio didturdus Reddere, fi fuerit inter conuiuia ^arfa I . . . . . , «s s I M p D t c I V M Phamia# c Ex G A I- E N O» Congruit ob gutturis afperiratetufsientibus coiflu Buglofsu m mulia» Exioanne vigonio, Buglofsu generat fanguinebonUjScTuirtute habet fimilcmBoragini. Et eius radix fub prunis decodla, cum panis madefa(fHs pifara , cum quali portione pulpg pomorum,& fub prunis deco fa, alperiratem ,&r ficcitatem lingux febricitantium mirigat,& fitim refttn guit,nec ingrata etiam infirmo. Exapveeio. Herba Buglofla,ex mclleet pane pifara,uice malagmatis mirifice rupit. Ex SERAPIO NE. Siquando folium eius comburitur,confcrt fluxibilirari dentiu &rgins giuarum ad aIcoIa,5<^ proprie qua: accidit in ore puerorum, 8C omni f bus caliditatibus qua: fiunt in ore Proprietas eip eft,purgare cholera:fed fumeda eft cu bolo armeiio. Et dofis eip eft ab drach.iq.ufi^ ad.v.cufaccharo, etcudrac.i. boli armeni. Ex HIERONYMO herbario Aqua Bugloft^ diffipat Ifteridam, mundificat lepram 8c fcabiem , 8c D fluxiones capitis mitigat. ExIOAN. VlGONlO, Virtus eius eft,fanguinem bonum generare. uerfaliter uulneratis conceditur in ferculis, petroGIeno Et uni cum , SC mentha,pra:fertim in iure gallinarum decofta. Explateario. Conualdcentibus ex ^ritudine ualec. Item iyncopizantibuSjCardiacis, melancholias , comeftacu caniihus uel condita cum fagimine. Contra iyncopim talis eft ufus.Ex fucco Boraginis cum laccharo, fiat lyropus ,additoofte de corde cerui. Contramelancholicampaffionem, & epilepfiam fic fi^atdecoftioin fucco eius de fene, & in colatura fiat fyropus . Si deeft herba , femen cius decoquatur in aqua,in cuius colatura fiat fyropus , Et nota,quod femina per duos annos poflunt feruari in multa efficacia Radix competit ufui medicina:. Contra I(fteria'am comeditur cofta cum carnibus & fticco aus,&fi:ariola:, utatur in potu. AVTORES et descriptores Buglofla & Boraginis Hermolaus Barbarus, Mar. Vergilius. Diofcorides,lib.5J. . Platcarius,cap.^i. Serap.cap.Sj, Apuleius,cap,iii, Aemilius Macer. Manardus . , D DE VERBENA,wciblin. CnomeRhapfodianclatvrae.'Dedmao^Ttaua. GraJC®, Itifjstfxat \'Aif . Kfiyuiif. fiAjifIrir, Kivf‘Tie,THftifoTstt. Ate hXftirt, KffXXsfir. t-nnifieiv. /.KiJMTfiif. . Larinar, Verbenaca Tupina. Sacra herba. Verbena. Sidcrins.Cu^ ricis. Demetrias. Eryfifceptrum. Cincinnalis herba. Lachrymaluno*» nis. Herba Sanguinalis. Sanguis Mercurfj. Muflelxianguis. Hiero^ botane. Licinia. Luftrago. Columbina, Militaria, Vempedium, Crifta gallinacea Germanic®, yfenfmt, AVTORVM PDACITA de Verbena. Sententia DiocORiDisde Verbena CVBITADes hacc Verbenaca profertuirgas,ali eorum T o M V s Primus, izi Praeconium Verbenjc ex p l i n i o, A libro. 25.cap.p. Nullaberbarum Romane nobilicatis plus habec,^ Hierobatane, A s liqui Perifterion^noftrl Verbenacam uocanc.Harc eft quam legatos fer Superfticiofa , herba Ver- re ad hoftes indicauimus. Hac louis menia ucrricur domus purgantur _ , bena. luftranturc^. Genera eius duo funt.Foliofa,quam focminam putant . Mas rariori ^ busfolqs. Ramuli utriui^ plures,tenu€S, cubitales, angulofi. Folia mis glaucus, ^ nora ^ Quercus,anguftioracp,diuifuris maioribus . Colos ra Terentius m dix longa,tenuis.Narcimrubicpin planis,aquofis. Quidam non diftim Andria Exarahinefu guunc,fed unum omnino genus feciut quoniam utracp coiHem effeiftus , ine Verbenas circa, habeat. Vtracp fortiuntur Galli , & precinuntrefponfa. Sed magi tibi. hanc infaniunt. Hac perun(ftos impetrare que uelint, febres abigere, ami Vcrg.e^o.?. Verbenas ad citias conciliare.nullicp non morbo mederi . Colligi circa Canis ortu dei' bere,ita ut ne luna,aut ibi cofpiciatur.fauis ante Sc jnelle terras in piamen ecnnarculatliu tum datis. Circumferiptam ferro, effodi finiftra manu, &in fublime tol Confugis ut Ii:ficcariinumbra,feparatimfoIia,cauIem,radicem.Aiunt(^,fiaquafpar magicisfanos gamr triclinium, qua maduerit,la:tiorescouicius fieri, Adueriusierpen<» aucrcCTefacris tes conteritur uino.Eft Cmilis Verbafeo hcrba,que fepefalIit,pro ea ca^ fiis, nihil hic pta,foIfjs minus candidis,cauliculis pluribus , flore luteo . Harcabieefla nili carmina blatTtas in fe contrahit.Ideoc^ Rom^BIacTtariam eam uocant. defunt. Idem Iib.22 . cap.2. Autores imperrj Rom. conditorefq? , immenilim & . quiddam Schine fumpiere : quoniam non aliunde fagmina in remedfjs publicis fuere, SC in facris legationibus,^ Verbena:. Certe utroc^ nomb ne idem fignifi'catur,hoc eft,grame ex arce, cum fua terra euulfum . Hoc femper 6C l^ari, cum ad hoftes,clan'gatumcp mitterentur ufi , id eft , res raptas clare repetitum, unus utic^ Verbenarius uocabatur. Pifturatio Verbenteex A P V L E i O. Nafcicur ubicp in planis, 8c aquofis locis Verbena.Folfjs fubalbis , Sc Sty-? uclutincifis, radice fimpliciacq? thyrfo , uirtute redarguenti quam pticen uocant . Eft qua? uulnera conglutinat , atq; putredines abftergit Eft autem columbis efcaiucunda. Autor PANDEC TARivsde Verbena - Species Hierobatanos eft Centrum galli , 8c eft fupina. Secunda eft Centru Galli. Gallinacea, Verbena,qua: dicitur Gallinacca,8c eft reclajSc ideo uocatur 'ifu» Verbena undeficdicfta eft, ex H E Rs ^ ^\OLAOBARBARO. Periftereon a Gra:cisuocata,quodcolumba:ineamanficent.Vnde Columbaris Columbaris uocatur. Item Lucinia,SC Luftrago , 6c Militaria . Sunt qui Petonomon, Pctonomon,auolucrum paftu nominent, 5c a colorum uarietate Pan? Fanchronos. chronon.Anoftris Vcrbcna,5c Verbenaca, fiuef utarbitror)corrupte Verminaca dicitur.Item Ferraria, non feria, eiiamfi Diofeoridesitano^ Verminaca, minalTe uideatur. Quandoquidem fteundu huius herbe genus.ab ipfb ? . . , , ..., ,. . s 1 M p D I c I V M Pliarmasf C met DiofcorideSideridsTEMPERAMENTVM.appellatur. Virtutem habet exiccandi,S(: uulncra confolidandi VIRES ET IVVAMENTA eius exDioscoRiDE. Folia cum fuillo adipe recenu, aut rofaceo impofita , uulncris dolores finire putantur. Ignem fa erum, illita ex aceto reprimunt Putrida ulcera cohibent Vulnera glutinant Veterat^ ex meile,ad cicatricem perducunt Exaemieiomagro. Vcrbenam,Hierobotanem,Periftereon<^ AppellantGrscci,ipeciesha:c fertur habere Binas, effecatus eft idem pene duabus. Vires Verbe Cum uino iuuat i(flericos fi Cscpe bibatur. Peftiferos morfus curat,{uperaddita trica: Cum uino renouanda quidem per quatuor ifta Eft medicina dies:oriS bene uulnera purgat Illius fticcus tepidus fi uoluitur ore. Hoc qupe^ recens hgrbae decoc'tio prcftat. D Hac eriam quxuis putredo repellitur oris Si tepefaefra diu uoluatur fauce fbnora. Glutinat herba reces uulnus, fiiperaddita trita Occurrit cundtis cum uino fumpta uenenis Qute fuit alternis febris accedendo diebus. Pellitur hac, tribus fumpus radicibus eius. Cum totidem folrjs potentur aqua Ibluta, Iftaprius patiens,^ frigus fenfrrit ullum. Hocc^ modo febribus quartanis illa medetur. Bis binis foliis,cum tot radicibus hauftis Illius in uino fi fitdecoiftio facfta. Conuiuas hilares inter conuiuiaiparia. Reddere narratur ut iam praeferipta Buglofta. , Superfiitiofu Hanc herbam geftado manu,-fi quiris ab aegro. Dic frater, quid agis C" bene, fi refpotiderit arger Viucnfiuero, male,{pes eft nulla falutis. ^ Ex hac compoCtam quidam iulTere coronam. Apponi capiti caufaquacumcp dolenti. Sic dicunt diam celerem conferre medelam Plinius affirraat.hanc omnibus efleiMubrem Vifccribus, lateris morbis,iecorifi^ quxrelis, Pcc”toris Sc uierj s,5C prardpue medicari . . . : , . eorum T o M V s Primus* »23 Pulmonum cauffis, hancaflOT£iIIe,phthifi<^. i Parotidas reprimit,adipi commixta uetufto* HerbairijCui nomen folfjs de Mille dedere. Betonicam*^ pari Verben^pondereiunge, Harc mixta potentur aqua,nullum medicamen Vnlius credunt illis,quos calculus angit. ISJon modicum laudare magos hanc aflerit herbam Plinius.hahc cunefus dicunt obfiftere morbis Et quod quis<^ petet, hac impetrare perunctum Sic&amiciuas captari polle porentum, Etpellifebres,8c plurima talia fingunt. Qux quamujs natura potens concederepofler, Vanatamen nobis,&raniliaiureuidentur. -7 EX APVL-Eio cap.?.&.^^. Nam duobus capiabus,eandemremfereagit. Ad VLCERA, SCPAROTIDAS, Herb« Va-benaca: radix in collo ligata, fumme proficit. Ad s T R V M A s, & Parotidas. Herba Verbenacatula,&rimpofi£a,mirifi'celanat. 'i Ad eos qui indvratas venas ha<^ bent,& cibos non recipiunt. Herbae Verbenacae fuccus datur bibere led co Herba Verbenaca Iblftitio Ie{fia,in puluerem redaefia , robufto dabis cochlearia quinc^ , ex uino ^oprimo cyathis tribus potui fumpta, mire proficere creditur. Csteris pro cuiusc^ uiribus fic dabis AD CAL.CVDOSOS. Verbenaca radix contula ex mulfo oprimo, tepido data incredibilis , ^ ter caJculofis fuccurrit : nec Iblum ipfis calculofis , fedSi quicquid cflet, quod urinam impediret, celeriter reducet. Ad CAPITIS dolorem. Herba Verbenaca corona fada, Si capifi impoCca, dolorem capi^ tis tollet Ad SERPE NTivn morfus. HerbamVerbenacam cum luis folqs Si radidbus,quilquis offultam, dnclamt^ lecum portauerit,ab omnibus fopentibus tutus erit. AD MORS VM ARANEORVM, quos Graci Phalangios uocani. Herba Verbenacaramulosexuinodecoclos Si contritos : deinde acetaueric, plaga impones, adaperiet poftea mels^ quod Si : crudam cum le connitam in ulcus audadter inftrtam , mature ad lanitatcm perducere certus auror affirmat . . . IZft siMPt/iGfVM Pharmai C AD MORSVM RABIDI CANIS, Sihydrofa hydri. Herbam Verbenaca in uuliiusadponito, triddquo^ granamtcgra# indita uulneri donechumore remollita expleant:iam tumidas prorjcis to illas gallinx : fi non appetit, fimili modo alia grana confjcito : fi fic efle coeperint periculi fliblad fignum erit , AD vvlneRa recentia. Herba Verbenaca contrita cum butyro uulneri imponitur. Admorfijm serpentis. Herb» Verbenaca: ramuli ex uino dccotfH 8C contriti, fi caeca erit pias ga, tumore impofiti adaperiuntpnmu : exulcerant deinde poftea cum : meile contriti Sc ulceri inferti, crudi cum , donec ad fiuiitatem ( quodces leriter fit perducunt imponuntur. ) MORBO, REGIO LAS borantibus , auruginofisue Herba: Verbenaca: drachma una,& nardi obuli tres,bacCce crudaefo liorum expreflus fuccus , d>C paululum myrrhx contrit» , ex aqua cya # this tribus potui data expellere morbum creditur. D AVTORES,, ET DE# fcriptores Verbenacae Diofcorides lib. ii. Plinius lib. 25. cap. 9. Galenus. 8. fimplidu phar# macorum, cap. iiii. AdPaternianumcap,.222. Apulcius,cap. 5. Aemilius Macer diiTt.Vers bena. Autor Pandeclanim. Hermolaus Barbarus. PauluSjCap.dePeriftereo* , . . eorum T O V s Primus. uj Chamedrys DE GAM.ANDRAEA, Dedmaiiona. NOI^ENGL^ATVRAERhapfodia Larinx, Gamandrja. Trixago minor. Qiiercula minor. Germanicx , ©dmcrtbctltft PLACITA AVTORVM. cleTrixagine. Hiftoria trixaginis cx DIOSCORIDE hb.?. A S C I T V R afpcris.&petrofis locis, eftcpbreuis frutex, alci^ tudine quantum a flimmo pollice, ad extremum minimum digitum pa^^ tetexplicita hominis manus. Foliis paruis , figura diuifurilcp quernis fi? milibus, guftu amaris, purpurefeente flore, ScTipfoeaam exiguo. Car«^ penda eft fuo femine prxgnans herba. PLINIANA Trixaginishiftoria,Iib.2ii.cap.if. Chamxdrys herba eft, quxlatineTrifl^o dicitur. Aliqui Chama^ dropen, alq Teucrion appdlaucre . Folia habet magnitudine Menthx, colore Si diuilura Quercus. Ali) Serratam,et ab ea ferram inuentam efte Semta . . ii6 sinPL.icrvM Pharma^ c dixcrunc.Flore pene purpurco.Carpicur pra-gnans fucco DeNomcnclaturaTrixaginis M A R. v E R G i Trixago. Coaiftaibreuitatis quercus qua-dam Trixago eft, 8c inde illi a Graecis Chamxdrys nomen, necp enim Chamardrys aliud, ^ humilem 8C tcrrcllrc quercum Chamxrops. fignificac . Ab eadem breuicate aliud Chamxropis nomen illi ab aliquid bus fiicTu eft . Sic enim ex ueteru Graecorum Latinoru fide legendum efte exiftimamus, erfi hic Chama:dropauocan' tradat . I^linq enim codiV ces omnes ante Barbari caftigatione,Chamgropen,non Chama-dropen uocari Tnxaginedicebant.fcam uoce (criptoris huius Ictftione illc em en dauit. Is etiaquem nos habemus Lor gobardis literis Icriptu lacinum ue terem Diofeoride, Chama?ropa,non Ghamadropa Trixagine dicitefta tur. Nec nos rarione aut cauftam habemus cur hocmagis illud cUd , , ^ oporteat: ecfi excogitanda aliqua fit,nu!lauerofimiIiorerir,^, quoniam humi ferpaqfic dicla quonda fucrit.Et fi id recipiac,tunc Chama?rops di cendaporius erit.Nos in ambiguo plures ueluti tcftes fecuti,Chama:ro^ Teucrion. pem potius diximus. Cur aut Tcucrion hgc etia diceret, cauftam hic ipft ondit:ideo(^ a nobis relinqueda eft, qui multo labore qua?fita Romana appellatiois oijigine,nondu inuenimus.Nihilcm Plinius aliud inquit,^ Trixagine ladne dici Chamgdrynherba.Defcripfittn ea: Si^qughic, fo lia parua dixit , ille Menthse magnitudine qua: hic figura & inciluris : quernis fimilibus, ille colore 8c diuifura quercus. Adiedtpreterea,Serra tam ab alqs hanc herba didrSsT ab ea, id eft, ab incifuris illis quas per am^ D bira habet, eode quo nunc modo in lerrauidentur dentcs,muenta fuifie Theophr.de lerram . Theophraftus cum lib. p. de Plancaru hiftoriaeius meminiftet, Trixagine. de notis pardbusq? eius breuicer egit : ftd quas habet in medicina uires , multas numerauit alias ab hoc ftriptore, ideocp repetedas hoc loco anos Medidn* bis: qua: huiufccmodi funt. Trixaginis autem folia rupris.uulneribusc^ Trixaginis. profiinnin que ufum ex oleo trita -mponutur.Profuni Sc depafccntibus ulceribus.Purgat femen bilem. Confert idem oculis:oportcic^ tritu foii<^ iim ex oleo illis admouere . Habet Trixago quernis fimilia folia : totu<^ eius incrementu dodratale eft: quod a nobis fn Diofeoride expanfiema nusmenhirafignificatu eft. Adiecit praeterea Theophraftus, odoratam, fliauemc^ Trixagine hanc efle, facilem inuentu, & ubiqjex his notis cos gnofcedam herbam. In cuius menflira Barbaro non leniter nos ScTalff , a difcTepamus.lIleenim quatuordigitoru altitudineeam deferibit: nos, ut fblemus , femper ubi fphiramc fit, quantum tota hominis explicata ma^ patet. Id enim obferuauimuscamfignificareuocem Quaruorucro nus . d!giti,quosillein fphitam e numerat, palmi menflira funt, qua: longe mi nor ^ dodrans eftiquauoce priuarim Plinius grecam fphitamen in. vij. manifefteconuertit.Siceriamquem illc florem exilem dixit, nosfimplis citer paruum uertimus . cnim hic ait. Qiiodpnrrerca Diofeorides ait Vt/»* ad abortus perrinens , illc ad partus fecilitatem pertinere os pinacus partus ciere dixit. , ...... eorum T o m v s Primus. 127 TEMPERAMENTVM. ^ Eftilli calefaciendi uis,firaul Sc ficcandi,u{<^ in tertium gradum,ut in ejuit Galenus Sc Macer. Nam in qualitate eius diflbnant feriptores. VIR.ES ET IVVAMENTA eius ex Diofeoride. Decoquitur uiridis in aqua,bibicur<^ utiliter conuulfis decoclu eius. Tullientibus itidem, duratis li enibus,urina: anguftijs, SC cutem inci> pientibus fubire aquis, Menfes eadem trahit 8 Item ftomacho,tufsi ucteri, pituita in gula coh^efeenti , ruptis, com» uulfis,lateris doloribus. Ivicnem conilimit Vrinam dc menfes de. Obid indpientibus hjrdropids efficax, manualibus fcopfs eius, in tri bus feminis decotfhs,uf<:^ . paftiUos te? aquae ad tertias Fadunt & ex ea , rentes eam ex aqua fupradicta s Sanat SC uomicas,8^ uetera ulcera, uel fbrdida , Cum meile . Fit &ui B num ex ea pectoris uitqs. Fcliorum fuccus cum oleo, caliginem oculorum difeutit. Adfplenem ex aceto fumitur. Excalfacit peruniftione EX AEM.ILtO MACRO. D epellit abortu, fi mixta potetur aqua unc- fj Ctetera^qualicerEXcuPliniOjUcIAPVLEIO.utinqtHicronymus,pondcrcunc.fj, Ad Rupturam. Impendio prodeft Chama:drys herba contufa de ligno in lignum,ad iecla uino, potui datarcum mira celeritate ruptos fanabit, AD MORSVM ferpenris. Herba Chamxdrys in puluerem moUifsimum redacla, in uino ueteri potui data,uenenum uehementer difcuric. AD PODAGRA M. Herbam Chama?dryn perinde dabis utfupra, calidam, mire Pona# goriam pra:ftat Legenda uero eft nienfe Augufto, . 128 s I M P L I G I V M Pharina# c EX AVERROE Qlimt0C0lllgCt.i7.Cap. Chama:drcos eft calida Sc ficca in fccudo gradu. id fignificat amaritutf do cum acuminc.Inddithumores groflos^Sd exopilat mebra interiora. EX PL/ATEARIO de C ham^dry & Cham?pithy. Chamardrys calida eft , & ficca in quarto gradu , fimiliter Cham^pis Error Platea- thyos.Chamgdreos quercuIamaior,Chama:pitheos quercula minorap pellatur. Virtutem^ habet dureticam,&rmundificariuam. * ni*pithy. Contrauomitumfacfium ex anatropha, uel cx aliqua caufTafrigida, coquantur herba: ipfe diutilsimc in aqua falmacina,uel naturaliter felfa, Sc addito oleo,& modico aceti : fiat cataplafma fupra pedlus. maximum remedium eft contra uornitum quemlibet ex fngida caufia. 3 , - Puluis etiam eius cum melledatus, lumbricos occidit, j , Contra catarrum ponantur pulucres calidi in (acculo,& capiti fiiper# ponatur, optimum remedium eft. Ad furfures capiris,uelbarba:,farina lupinorum decoquatur in aqua falfa, addito aceto, & in colatura addito puluere utriufi^ , uel alterius , ea poftea caput lauetur. Contra paralyfim,in uino herba: decO)ffae,loco dolenti fuperponant. Vlcera SC uulnera confolidat earum puluis Ad matricem mundificandam , eam infrigidatam ex fuperfluitatis bus phlegmatum calefaciendam, coquantur herbe ill3einaquadiu,&fo 0 mentetur inde mulier, herbae ipCse cataplafinentur llipcr pudendis. Puluis earu in oleo decoquatur , & bombix intintfrus fiiperponatur J uel puluis conficiatur cum fucco Mali terrae, 8^ fuperponatur. EX HIERONYMO HERBARIO. Gamadrea: aqua in ieiuniopota,{anguinepurificac,&fcabiempellit. Sanat eadem alcolam, 8c oris ulcera. EX AGGREGATORE Herbario. Huic herbx cognatum ferunt, ut qui eam geftaucrit in finu,palam os nimbus peroftis habeatur. Caligine quoi^ oculoRt clarificat, inditus oculis illius fuccus,uel aqua. AVTORBS ET DESCRIPTOES. Diofeorides lib.5- Plinius lib.z^i. cap.ij, Apuleius 'cap. Zii. Theophraftus lib. 9» Macer dift.Chama:drys * Auerrois Qiiinto Colliget, Placearius i8. cap. Serapion cap. 180. Galenus. 8. fimplidumcap. 133. 8c,€&» Ad Patemianum cap.7*» Georgius Valla,dttft.Cham«dris, Hieronymus Herbarius, . . . , . eorum, T o w V s Primus N AR. CISSVS. -A De NARCiss o,Sc Hermoda^lj"!© , Rhapfodia Vicefima ®;nome nclatvr ae. Grarcae, r«j>*r«r«(r. fiMif i 'mtTiKir . Xufin. aruJlftf. Larinaj, Nardflus, Hermodactylus Germaiiicg , in MardQ,^Om«tt0S blum .In Septembri, 5:e5;tI\5^U‘tt. PLACITA AVTORVMde Nardflo NarcifTi fecundum dios Hiftoria , s C O R I D E M,lib.R. A R C I S s V S foliaPorro(i'millimahabet,tcnuia, multo mt^ Nnora,&anguftiora:caulis uacuus.&finefolfjsXupra dodrantem artolli^f turrflos albus in medio,intus croceus,in quibufdam purpureusrradix in tus aIba,rocunda,buIbora;femeu uelutin tunica, nigrum,longum. Pro^ badlTimum nafeitur in montibus fuauiodore.Ca^tera Porrum imitatur. ha:rbaccum uirus olet ac« m . , I P t I . - Pharma!» 150 s L G V M , c • Hermolai Barbari ludicium de NARCISSO. E:»i, Narcifsi Narcillb folium Albuci^, terra: proximum, fcd latius, ut Lilio pingue, frequens, anguftum .caule finefolfjs haerbaceo . Flos in cacumine, poft Ar(rrurum,& circa a;quino Flamca uocata, membrana inclufus ceu uafculo.ampliulculus , nigricas, oblogus:qui defluens,fpontegerminet:pra:fertimcp defixus in tcrra:ma nuferitnr:&radiceampla,rotunda, carnofa. Caulis &cu eo floserums pit,utin croco, ante^ folium :quod non ante^ refloreftat, cernimr.Cau Iis cum flore ftio emoritur. Radix Bulbo affimilis, nifi cp non eft (quama NarcifTus fse- ta. Narciflus toties florcndo,tria{acionu tepora demoftrac. In coronamc piusfioret mi taflorcueniens. A Narce,hoc eft, torpore dieftus: qm caput grauett.non raculo nature, fabular, Plinius NarcifToqua- ut apuCro. duo genera conftituit. Vnum flore candido , reficdiciTiis. calice purpureo. Alteri cetera eadem tribuit, fed calice h^rbaceu.Omnes Duo genera inquit ferotini. poft Arefturum enim florent, ac per arquinoftiu Autum ^ Narcifsi fccu- duro Pliniu. ni.Duo harc inquit genera medici pr5cipi5t,quafi Sc alia fint, qua: non re H*c oia adfti cipianr,hoc eft(ut arbitror)genus illud quod uere.aut zeftate nafcitmtex pdanturopi- Theophraftifententia prardiximus. porro eft, cum florem rioninoftrse. Sciendum a NarcilTusqua ius nigrum a Theophrafto dici Icgimus,n5 de flore ipfo candidu , quem re uocatur effe conueait,mtelligi,fed de femine: quod &C membrana contegi niscr. D grum.acprxlongumefTeconftatrquoin terram cadente,propagatfe,at^ ferit Narciftiim.Eumachus cyrenaruS in Rhizoromico etiam Crota# Crotalos. , Acacalis. lon,6 Idem rurfus in COROLLARIO LILIORV^n. Q^uaniorge- LILII Q.VADRVPLEX genus in Theophrafto . Primi neraNarciisi. . flos nere cum Viola fa:peaIba,pauloue poftea erumpit . Hoc ab eo pro# prie.Crinon.hoc eft, Lilium uocatur. Alterum genus Lirium appellar,ucre quidem omnin o flores , uerum ferius cum Narciflb . Fortecp hoc fit quod a Plinio Lilium trans maria Lilium rrans , mana. nuncupatum eft. Tertium xftate floret , Sc Cerinthum priuatim Cerinclius uocari puto ; quanquam Sc alias res Cerinthus fignificat, ut inferius . , . . , Corum T o M V s Primus* 131 liquebit. Quartum genus,quod item Lirium gr?d appellant. Autumno A floretremicatc^ primis hymbribus. Eft 8C rubens Lilium,dlfFerens (^ut ar Lilium bitror)a Purpureo,uifum a nobis Patauii in Fclids horto. Probariffimu in Anaochia,&Laodica:a Syri^tmox Phafelidejquartum locum obd? nente, quod in Itaba nafcitur . Hoc genus proprie Crinon a Grarcis uoca Crintsn. ri,&^ florem eius Cynorhodon.autor eft Plinius. Hoc & Hippocrates ac CynorhodS cjperitjCum rubenda Cynorhoda f fum etiain Diofcoridekgicurridcp nos fa nafdc.Etfi idem fcriptorfiatimtefletur,colligf femen eius, feri iqs opere humano,nec minus etia, ut in ceteris Bulbis plantari radicem.Vocari a quibufd^ eoa Vomitorium Bulbum in Diofcorideaudimusrhaudfanejquiaidem Vomicorio6ulbolic,qui.i.uolummedefcnptu9 eic,fed quiabulbofte radicis, limulcj! Vomitorius ut ille cft:qu? in antiqua medicina habet pre dpuuufum.Serebaiquondainhortisad coronamccaNardmistnucmonEanis Iods,in qbus nafac^quatrendus eft;nondifficilis inucn,i,li diligentius qupat. Totam em,exc3rpta caulis ald m 2 . ijz s I JH P L- i c £ V M. Pharma# c tudinc,&’ cSathi aiiibitii,quae duo minora, ^ in Lilio funt,Lilioi^fpeciem referre eum teftati Alia pifiura ocsfunt.Ecpratteridferocinusflos (poftarduruenim Augufto nicnlej&ad Auiumni^qui- Narcifli. nofliu floret) inter Lilia florefcj alios, qui fere ocstuncdefcccrut,larere no potefi. Habet Sali- as in fcripcore hoc notas, gbus deprehendi poflitiFolia porracea; quae Plinius in radice efle illi ait, minora tn&: anguftiora;Concauu caulem, 6^*Iincfoltjs dodrantali altitudineiFoiiremocj florem candidum,in medio croceu:& quod alteri eius generi copetaqnecefle eft , in aliquibus purpureii. In quadeferiprione, nifiin eundis graecis,qshadtnusutderelicuit,uiriu fit, ratioci Plinius in narioportet, duplicem efle NarcilTum, Quod Plinius fane manifefteindicat duobus locis. Pri Nardffb cef- mum.it.uoluminc, capite. f. in Liliorum hiftoria, dicens. NareiiTumuocant, huius alteru ge- pitac. nus candido flore, calice purpureo. Mox eiufdem libri, cap.ij.Narciffi duo genera in ufumedf dredpiunt.Vnupurpureoliore:& alterum hfrbaceu. Non leui, ut uideturin docendis hisua rieta te. SiquidSin priore illa defcriptione,3lterQ NarcilTum flore candido, &calice purpureo: in pofteriorcaiteruni purpureo flore, alterum uero herbaceum efle dixit . Theophraftus quod Theophrafij. hactenus ineoobferuauerim, cum fsepiusNardili meminerit, nulla huiufcemodi genent di- uifione ufus efitfemper,^ ran^ unus KarcilTiis fit de eo docet,nunc folia,nuncflorendi tepus, nunc caulem deferibensta quo credimus Plinium alterum genus herbaceum uocafie . Siquidc hi/toriaintcrcattera auditur, t«V JCi ««.,>.«> /.l in eius gfvM.o, Trt&A . Quod eft . Caule quide finefoliisjuenimcamen herbaceum. Ex quo potuit Plinius non a flore herbaceum alterumid genus appclIare.Non ideo tamen non recipiendum duplicem NarcilTum elTc.Hoc enim aDio fccride,Plinioq:,& ab alijs traditur. Sed qua: eorum dilcriminain flore docentur, non fads & in feViptore hoc, & in Plinio certa fun t.Csetera quidem,u t ex Theophrafto patet, eandem ha- bent hifiotiasueritacem. Ille enim. 6. de plantarum hiftoriaNarCiCum his uerbis defcripfit.Nar ciirusuero,auiLirium(funt enim qui hoc, & qui ilio nornincappcllent) folium Afphodelifi- guraterr» proximum habetilatius tamen ^Afphodeli,&' quafi liliaceum. Caulem nudum g dem foliis, uerumtamcnherbaceum:in fi;mo cuius flos eft. Semen ueluti in uafculo membra- na quadam ciaufum.grandcjnigrum, & figura oblongum. Id decidens fpontefua germinat. Verumtamen id colligentes, etiam in ten^-a depangunt. Serunt & radicem qua rocundara,OT , nofam ^grandem habet. Serotinus flos eft . Poftarcturum enim & circa aequinocftium floret. Narciffum an Idem eodem libro in folioritmdifciplina aitjNarciifum angufio,numerofo,etpingui Eolioef- guitO,numc- fe.NecmuIropoftdecaulibusp!antar5agcnsait.A\irabilcaucincudt/s quod in ScyllaSi Nar rofoetpingui dflbaccidit.In altjs enim Si qute a principio conferunt, 5^ per fe regerminant, ucre folia primu folio effc. pi odeunt,dein caulistin his autcra,!d eft,ScyIla & Narciflb caulis precedit > &' in NarcilTo flo- D ris cantum caulis. Poftquecuni longius defcripfiflct Scyllae caulis &florisortuib,fub!ecic. C3 autem caulis hic confenueric, tunc poft aliquot dies folia prodeunt. Simiiitcrc^&in NardlTo aiScr aVa t5 k«vXS xaT«?’Jlvii xjlj oVav ava,{« ri-rt ra ipA>.a ercrrlxXti, ideft, VerumtatTien nullualt um caulem prfcer^floris caufa prolatum, ut prcmonftrauimus,Nardflus habet. Mar.ifeftum' iridem non habet femen.Flos autem ipfe una cum caule atefcir,& cumaiaierit, tunc folia enier gunt.Prtetereaflorei-e prius Scylla, poftea uero Narciflum , idem paulopoft ceftaturfcriptor Nofq; tam multa exeo coll^mus, ut facilius & certius deprehendi polhtcanri nominis in an flos. Quae Plinius diuerfislocis tradidit liquorum coronamentis enim de eo , ex Theophrafto quidem deflexa funt : fed tanta breuitate ab eo cradata, uiobfcuriora legetibus aliquado finn ^ ucrefponderefibimuicem Theophraftus &Diofc.uideancur.Cun bus,& femine ambobus eadem funt . Floris color. Si coloris diferimen in Theophrafto cant5 defyderaturridcp obferualTe &" difereuifle legentes oporretiprgferrimq: quod hic croceii Si pur puteum in medio defcribic:quod Plinius florem appellat, non fatis certo intelleiSii , toturane florem ficuocet. an qu? crocata in eo funt & purpurea,uthicmanifeftedocet.Poteftenimuera cjtparsflos dicirquemadmodumin Violanigra deduplids floris exdifdpIinaTheophrafii flo NardfTus ribus diximus. Nos in Apenninis montibus his noftris, frequentem uidimus florem Augufto qualis uifus & Septembri menfibus florente, figura Lilii, dodra tali alti tiidine:folrjs qualia in Narciflbhoc Vergilio in delcribunturrfinguiari caule, rifdemq;aliis omnibus,excepto colore, qui nec caiidus, nec pur Si Appennino pureus utPiiniusdocetfiqfedintercandidum luteum colorem nullius , autexiguiodoris. monce, Vidimus Si in mitioribus collibus narum,iednon iamfpedofiim,&' magis albicantem :diucp credidimus NarcilTum cum efle: necp ab opinione ea longius adhucdifeedimus. Inclinat eniai NarcifR no - animus.potuiiTeaniquis uagum Narcifsi nomen efle : Si ut in plantarum difdplina farpe ali.i* teftaci men uagum, fumus, congeneribus, fimilibufq,- multis comunem eam appcilarionem fuilTe . Tanttt| abeft,utconftiruamus luteo colore NardlTum eflc:uriiiueniendum hunc florem legeniibusre multis cornu linquamus,g candido colore fit, croceis intus ftaminibiis,et in aliquibus purpureis: quod unu nc floribus . in colore eius aDiofc.djfcrimcn cradif. Nobis enim hadienus uidete non licuit candidos Lilio ...... coram. T o M V s Pnmus. t3f figura - ^ nim flores, capiilamcnns, au tftaminibus intus purpureis . Reiinquimus eriampaiao ribus cogitanduin,pi-obauer!t nc hicfcriptorNardflTum fimplidcer montanis lods naicccem , urafanuo&rhortenfifecemerenandery'd«^riulcraaligdponic,qualefdilcet PHniusaitpro- bariffimumnafdinLydaemondbusiin quam partem propenfiores trahimur. Superladuum enimillud x Herm. Barbarus . M . Vergilius m 3 W Pharma# . eorum, T O M V S Primus. riT" DE VrODIS RHAPSODIA XX, Nomenciamrx’, Viola? Nigra:. Grxcx, . lir ayfiM . nfimiti . KvelXlti Launir, Gedalis. Muraria Viola. Viola nigra, V^iola purpurea. Germanico: - ^cl IdKB. gdlfiUiOliltfll. rCilbPwlflK». m si . . . : 13S siMPLiciVM Pharma# ’ c PLACITA autorum Viola pur- I O L A M purpuream, aliqui Dafypodion, alii Priapeion, alfj purea. Ion fylueftre ali) Cybelion Romani Violam purpuream uo = V , , eant. Folium habet Hxdera minus, tenuius, ac nigrius, nec mulco difsi# mile.CaiilicuIus a radice prodit, in fiofculus fuauitcr olens purpu^ quo , reus. Opacis & afperis nafcicur. Paraphrafis HERMOLAI BARBARI fuper eifdcm purpureis Violis Viola, quare Violam Grxcilon pro flore, Violariu Ioniam.pro frutice appellat. Nicander in Georgids dicia i» lonuocata credit Viola,quianymph2equa:da Ionix.floreeiimIouiprimuded_eremuneri.Na feituirismodo e fupernis, quali e puppi dicas,non prora, ut Ruta,Sifymbriu,S€rpillum:coq? Phrygana, ofs Phrygana,hoc elt,furcu!!,fiucCrcmia Violxdicunfrexcepta Nigra, qux hoc capite defen' bit. Viret hxc perpetuo, ut quidafcruntjfi certo gnecolaf,anno toto. Sertf piannsut olus. florec,polt Leucoion, Vere &r ante Flameatn.Cu Ion Graeci did5r,N/gri , feu Purpuream fere intelligut.Huniilis hxc, & latiore folio, ftatim ab radice mulca carnofocxeunte,fine ramis: ob Loripes id uulgo Loripede V iola uocamus.Hx noie a exteris diftinguunf, folc Ia appellatx Grtecis Viola. ut ab ijslanthinauefiisj&uiolacea diceret. Alia uioIaR: genera inLcucoioreddidims». Violas Viola: Sar- Sarranas,a colore , cu purpureis eafdc efle apud Columella arbitror. Purpureas, Vacdnia,& rana:. Hiacynthu dici,Seruius Gramaricus exiltimat. Diofeorides quocp Hiacynthii , larinc Vacci- Vaccinia. nii! appellari feribit. Admonendi funr,qui bxclegiTr, purpureas Violas duoi^gencru haberi. Hiacynthus. Alias inter Loripedes, flue Sefsiles, de quibus hic agii:aliasinterLeucoia,odoratascf oSselTe. SefTiles violf. Sed &cadidaKqq:geminahfcdircrimina cernunt. Alij Loripedes:a!if Leucoia, Leucoiainrel Leucoia. ligo, qs Mauritania Chieri appelIac:Loripedes,q uulgo Claudenorant,ecMauriceSenephigi. Chieri. Annorario VERGiLittn purpureas Violas. Violf clauda: Queferrugineos Hiacynthos,5c nigra Vaccinia uocari a larinoi^ potris fecit nigricaspur Senephigi. pura,uel ut aptius loqHamur,in nigro purpureus color, cad5 Theophrafto,grfcorutjaliis feri D proribus caufrafuit,ucViola,quxnuncfra«anda a nobis cft, nigra diceret: tam frequfri,rece ptocppafsim in ea coloris difcriroinehuiufcemodi,ut multis lodsTheophrafti inplantamhi- ftoria,nihil certius mrelligaf,ubiq; i^lxar ’Ur dicenti Viola,qux nigricante purpura,ad muro rum radiccs,horco}p marginibus, etfepibus, florens prim^,aut cu primis aduencu ueris morca libus nunciac:nota uulgO;!?!: ubicjinueru faci!is,qux roto anno uireat, & flores renui quidem, fed longiore coliculo altius a terra inrcr folia erigat. hiemerito Hxderecoparauit Qiix : quo- Murar/a nia proximead eam figura accedunt.Muraria Violam a laiinis uocari in Diofcoridelegif.Ne- Viola. fdmus tn j^uetuftaeauoxlitrfed quxcuiic^ea eft,naturxeius rndec: quonia,ut diximus,ad muroi?! radices, umbrofis lods freques & fpeciofa nafdt.Eadecaufla fuit, cur fyludtris Viola itidc diceretur:qifi locis no cultis nafdLnec uiolarta in horc/s,u t ccrerx illi cognoies habet. Fo niitquondaeria religione aliqua, & numinis gratia comendari,ideoq:CybeIios Viola,aba^- Cybelios riquifs^madea Cybele dicta laude potius nomen id inuenilTe. Sed nobis nulla elt eius nois Viola. , ^ ceita ratio, aut conieduratqucadmodu&^reliquxalix penitus ignotx.NifiPriapdos non dif- Priapeios. jimilirarione,cf Cybelios,ab antiquo ruris & hortoiu numine dida fuerit. Defcripfitea Theo phraftusIib.(r.dcpIltaruhiltoria,dixirq:. X5^ «ii^vxxo» rinr ?««•;, fiitui fifiir To' rfivtt t;v! 8sj; foiijs,niedidnx toro anno ctiainferuire.Adicdtprxtcrea, teftariquofdam , poflehanc Vio- lam continue toro anno florere, fi aliqua ratione curetur: quam tamen ille non rerulit,necqiii- bus locis id excogitauerinc homines. Adiecit code libro fcriptor,differre hanc a reliquis Vio- lis oV» i»iic}lvXXcr, in reliqua natura : prxcipueaucem -sXttTifKXX©-, Xj4 eiKOfvXXcf wir, quod fcilicetlariorcfolio^rcliqux Violx fit: in teliigitq: reliquas Violas Leucoia abomnibusap- pellatasrcodemcf folio fit id erc,rerrefm, quod arerranonfurgar,^: pixteridfarnofo& pingui. Quxomnia longius forte dicta aliquibus uideburt.Sed uos rerucemcudini confuien ies,obfcuriores breuitate nolumus fieri. Quo confiiio, in Violx huius fignado colore, a prin a’piofiarimuCfumus:&'contia aliorum in teipretil editiones. Nigram, non putpuream Vio . . , . . eorum, T o M V s Primus » 157 lam . fi diceremus diucrfi coloris flo - propofuimus Ne purpuream , miicerentur congeneres A res.SunteniminLeucoiorumgencrepurpurea? Violw, quas Columella Sarranas ab eadem Sarranx^. purpura, (3^ Sarrano Oftro appellat, incenfu earum & ordine quaefurculofieluntrinparica- busep &horrisnalcuntur, aliter ha?c,di/pofirisin Flore folqsj&plures uno pediculo pen- dentes, quae proprie &uerfuspurpure£e uocantur.Et Iiaec pro noursimi floris hifloria faris fint. Quibus adijdeinus,mucafle nos rirulumcapiris huius, Sfde nigra V/ola infcripfifle: quoniam res id exigebat: &in melioribus graecis, aut nulla coloris nota addita fuerat, fira- is» pliciterc^ de Viola caputinferibebatur : aut |UrX«» , in aliquibus legebatur. DE ADBIS VIODIS, SEV CHE^ iri textus Diofeoridis Leucoion ex Gnccis aliqui Bafilion uocaqLatini Violam alba,aliqui Auguftiam,nonuUi Violam autunalem,autPaflarina. Vulgaris eftno# fida: , ied in floribus differentia quaedam . Nam<^ aut caerulei , aut albi aut lutei inueniuiifur . i- purpurei , aut Luteae uero pra:dpui in medid na ufus. Huius aridi flores feruefaifri in dei&fsionibus,ualent contra uuls use inflammationes. Et menltrua expellunt. Sanant oris ulcera cum mei Ic. Cum carrato rimas fedis . Semen duum drachmaru pondere ex uino pomm,auccum meile inditu,menfes,{ecundas,& partus extrahic.Radri CCS cum aceto il!itse,lienem reprimunt, Sf podagricos iuuant, PARAPHRASfS ALTERA H E R M O? lai Barbari in albas Violas Diofeoridis. Leucoion, etfi candidam Violam ipfb nomine fignificat , tame & pro B Iutea,8^ cerulea,&purpureafa?pecapitur.Hincapud Columellam cans dida Leucoia, quali Sf nigra quxda fint.Hippocrares certe, nigra inquit Leucoia qu®rantur.Paulus,Ioton inquit oleum,hoc eft, Violaceir, mo 158 siMPt^iciviA Pharmas' c quetibus apertirsime Iiqucbit.Theodorus Flamma uocauit, colore com mendabili, odore nullo, femine proueniens coronis. Non eft ha^cautem fouis Ros. louis flos, aut quod idem eft,Iouis flama, hoceft, Diofanthos. Idcpneu louis flamma fit, dubitem, facit,q3 louis flos licet fine odore fic coronarius , & obferuas Diofanchos. turfemine,camena:fl:ateflorcE,no perhyemc, utFlamea.Pliniusquocp, louis inquitflos, colore tm commendatur, odor abeft,ficut&illi,qui a Lychnis. grgeis inquit Flox uocacur. Diximus 8c Lychnin uocari quadocp Fiam meam,fed inter rofas potius ^ Violas. Aliud eft apud Grajcos Phlogis. nam Sc ueftis genus fignificat,quod nos flammeam, 8l flammearios opi fices in Plauto uocamus,&r carnem toftam,ut eft apud Stratidem.Viola rum ergo alba Sc flamea plurimu durant . Sed fatiuis maxima autoritas Luteolis,qui colos in nuptialibus flameis qua:fitus,ritu antiquilsimo,& focministocusconceflus traditur : ideoCp fortafle non numeratur inter principales,hocefi:,comunes maribus &fceminis,quonia coloribus fo^ Viola Tufcu ciecas principatu dabat. Genera Lutearu, Tufculana: & quae appellatur lana Marina,foIio aliquato latiore, fed minus odorato, in totu uero fine odo? Marina. Calathiana. re, acminuto folio.Calathiana, munus autuni. Csetera; Veris -Proxima Caltha. d Chalta eft, concolori amplitudine,uincit numero foliorum Marinam, Scoparegia. quint^ folia non excedente:eadem odore fuperamr. Eft em grauis Chal ta,non leuior d,qua Scopam regia appellant. Quan^ folia eius oleant, D non flores,ut inquit Plinius. Quod aute genus ei fitinter Violas Scopa Napi. regia,parum Iiquet.Diofcorides Scopam regia Naporum generi connu SideriDS. merat.Plinius alio loco Sideritin,quac latififimo folio fit,Scopam regiam a noftris did uult.Viola: odor a longinquo iuauior,propinquus hebeta tur.Vitalongiffimacandid Lcucoioip no fcriptorchoc numeratur,& uno excapto a eundis pafsim quotannis uidentur . Leucoiorum minequfVi- enim nomincingrKds o5s indicantur Viol3chae,quf primseftoresfuos proferunt, ubi midor olfe ueniant. & tepidiora6'rfueritabhyeraeitarim,ubiafperior&frigidiorpoftea: ubii^aittper Verprimf noui anni aducntununciantes.plureicp non uno ramulo tantum, fed uno pediculo florentes Polyphxrae. quatcau(rafuit,ut a quibufdam Polyph^rst inter alias appellationes dicerdur.Idenimeauox fignificat.Florenthaepafsim triplici colore, candido, luteo, 8r purpureo. Qui quartus deinde ab hoc numeratur, ceruleus in Violarum genere hoc,quodfdam,in Italia nullibi uidetur. Ex eo oborta nobis fufpicio eftjpoiTemGrsccis abundareeamuocem, et fiin eundis pariter lega.- lur.Is edam quem nos habemus egregi»an tiquitaris,&; fidei Ladnum Diofeoridem,Longo- bardis literis fcriptum,trcs tantii colores illos notos omnibus numerat . Quartus hic ceruleus nullus incoeft.Nccnos tanta ilii deferimus.utunuuelimus pro eundis aliis nobis eflejfed ac- cedente rei naturatejr 8c fufpidoni huicnoftraehoc ueluti teflcjquaiifcunq; ille eft,non fore cre- didimus inudlehoceuSlegencesmonere.Praei^dmnuUibi,utp3uloantedixinius,oltendcR- : . eorum T . o r?i v sPrimus, np te inhoc flore cumcolorem natura. AHoquin oportebit, quee primo uolutninefn lafmediAa ^ a nobis fuerunt,meminiflc : 8c quae longius illic de V iolis docentur,in hunc locum referrc;o- pinariq; in ceruleo colore hoc,autalijs locis nafci hunc florem. Late enim pacer natur» uis, Sc admirabilisdus maieftas:quapoceit multa ubi<5 uariare,&qu*nobis, &noftro orbi nega-, uic,alrjsdedifle. Aut Violarum appellatione alia etiamcenfenflorunigenera,qualesIelimi- nos omnes tuncefle diximus,modo magnteudine, &forma pares, Sffitniles illis fine: Srincel- lexifleinDiofcor/de nccetle erit, florem quempiam alium cerulei coloris, qualis uerbicaulTa Cyanus eft, fic a Graecis a colore dictus, uulgaris flos, omnibus notus interfegeres,Maio & lunio Menfc nafeens uocanqcriplid SC ipfum . Qu«m rura nofira florem Alyfum colore, can- Ros Alyfus. dido, purpureo, plaerumcp aucc CCTuleo . Nobis tamen in priorem illam fententia inclinat ani- mus.Credimusc^quarcu illum colorem huieferiprori temere accreuifle.Vrimurcj ea ratione praecipue, non uerifimileeft,mifcuifl'ediuerfa!imulgenera Diofeoridem:^ cum deLeuco- ijs certo fcilicet genere priuarim ageret, decuniSis Violis, quae Grseci Ia,nou uocanr, agere cogitafTe.Obferuauimus enim tS» ”«», id eft. Violarum latius patere appellationc,plu- resq; complecti flores : Nigram, feu malis ferrugineam Violam,Iefiminos omnes , Calarhia- Ferrugine* nam,& quam Graeci Phloga,Plinius fiameam uocaqplurescf alios qui figura, quantitate, fo- Viola . lior2pofitura,aIiacf huiufcemodi ratione aliqua proprie ditftis Violis fimiles aequalesue fint. Phlox XtvmiBj autc triplex cantu hoc genus,quodfolo colore differt, quodqt iiospaulo ance exTheo phraftodefcripfimus. Solae enim hae Viol* Leucoia dicuntur. Accedit &illud,q) fi Cyanus in hoc generein telligcndus erit, ex qua uoce nos credimus irrepfilTe eum colorem inhas Vio- las, uidebiturtemeremifeuifle Diolcorides,quaenon eodem temporeflorent. Cyanus autem &" p.rima aftate tantum, ille fponte ftia in parietibus, murorum pinnis aliquando, ilii inter fege in hortis tes pafsim narcuncur.Pofluncquidcm ambo conferi , fediios fimplices naturae nata- les ¬as,noncoada artis opera tradamus hoc loco. COROLLARIA HERMOLAI BARB. & Vergitii in lafminam confectionem. Vnguentu hoc & lafiminu, 8^ lafme dicitur. Qu* uox admonet me, ut ex ea fere Viola compofitu tntelligam, qua^uulgolefiminuuocatur, diftincrtioneS,& harundineos parietes in hortis opere topiario conuefti^ B ens,Flore candido, prgcipugfuauitaris, folium in uiridi nigricans, oblon gum,faftfgiac5,mucronelanguido,magnitudinerofacei,fed anguftum. Hoc Violae genus Perheum &Part!Cum,& omnino peregrinuuocaues ( utarbii' rim,ab alba Viola noftrate iongo interuallo diftans , ueteribus cror ) incognitum, faltem Italia’- Rccennores tria lalmes fiue lefimini ge^ neraconftimunt, albam colore, ceruleam, in Aegy’pto luteam, qua^» lem & in Venetia nalci modo cernimus. ETMARCELLVSVERGILfVS. Florem quem omnes lefiminumdidmus , colore candido , Violis figura non difsimilcrn Violaro antiqui uocabant, ignotum diu Italiae, utuidetur, nunc autem pleb*is hortos eti- am grato odore commendantem , tam notum omnibus , ut nulla deferiptione noftra indi- geat. Credimusc^nos deeo egiflehunc feripeorem , cum communis Violarum hiftoria ter- tio uoluminc abeo tradarecur. Numeratis enim albis luteis, feu puipureis Violis quaeco , , munes ¬3eomnibusfunt, quartum genus colore ceruleo addidit: quaenulise in Viola- rum genere nunc cognofeuntur, neceficcf eft adiefimini huius florem referri ccrulcum colo- rem illum . Poftcrioresenim&intereosSerapion, tria lefimini ex colore difenmina, ge- nera fecerunt. Candidum, luteum, quem ille Citrinum,& Ceruleura,quem ccclcftis co- loris uocat, omnes quondam peregrinos, 8C ItaUar ignotos, nunc omnibus communes uidetq: Italia, & habet iam non candidos tantum , fed Luteos etiam leCminos . Nec fn alio Violarum genere lafmc haec, & lafminum unguentum, intelligendum eft. Nam quod PALLADIV S Violaceum docet a Graecis "«T«r didum, ex Violis proprie runedidis, conficiebantur, V I O L A Sepnos GratcorummoredicimuscaSjquaepri- mae Ver nunciantes, plures uno ramulo florent, paucis &exiguisfoliis, coioretriplici,can- dido, luteo, &purpureo, praecipui in medicina uTus. Qua enim Theophraftus Nigram di- . siMPi/iGiVM PhaiTnaf dr,in a!io gei\ere ab anriquis numerata eft^dccjuafuo loco dicemus .Videntur poflrcmo no- c bis male libi inuicem rcfpondere,in lefimini huius confeifbonc,olci fexrariura,& flores unci* in flore, olei duae , credimusq: florum pondere uirium ciTe, nec tam exiguo tantam inenfuram fatis pofle odorari EX PLINIO lib.2t. cap.ii. Flonim prima uernunciantium , Violaalba , tepidioribus uerolocfs etiam bycmeemicat-Poftea appellatur purpurea, proxime Flamca,cju«B & Phlox uocanir, iylueftris dumraxac.Et ruriiim eodem lib.cap.d. Vio lis hones proximus.Earu plurima genera, purpurea?,Iurca:, alba;,plan# tis omncs,ut olus (acc-Ex rjs ucro,qug fponte opacis,& macris lods pro ueniunt,purpurear,lauore foIio,liadm ab radice carnoio exeunt , fo!a'cp grgeo nomine a ca:teris difccrnuntur, appellata la:ab his lanthinaueftis. Sed fariuis maxima autoritas luteis. Genera ijs, Tufculana, &qua:Mas rinaappellanmr, folio aliquanto lauore,fed minus odorato , in totum uc Calathiana. ro fine odore,minuto<^foIio.CaIathian a, munus autumni,egtera; ueris. Proxima ei Chalta eft, concolori amplitudine. Vincit numero loliorum Marinam, quint^ folia non excedete. Eadem odore fuperatur. Eft enim grauis Caltha, non leuior ei quam Scopam regiam appellant. Odor ei cy namomo proximus,gracilifolo,ncchumidoproueniL. THEOPHR.ASTVS DE VIOLACEO genere, ex quo fua mutuatus eftPlinius,Iib,5, cap.uirimo hiftoria: plantarum. D Florum prima, Violaalba, feleoftendit. Emicatob ccelum clcmraus ftatim etiam non hyemeexai5^:ubi uero immiaus,poftca : uerc nonun» ^cumVioIa alba, aut paulo poft Lilium exit,5irqua: Viola flammea uo catur,fylueftris dumtaxat. Ha;c caireris omnibus.quibus coronari) ucuti tur,longe prgeurrut. Poft hxc NarcilTus,8d Lirium exeunt. Ad ha?c bul bi flos quidam enim coronis hunc etiam inferunt • Sequitur Vitifiora, . S^N/graeuam Viola.Et e lydueftribus Aurelia, &genus Frcmfj. DESCRIPTIO VIOLARVn ex Serapione. Viola herba eft , cuius funt folia minora folrjs CilTos , & nigriora , & 'non elongantur multum ab eis in figura fua habet ftipitem cgrediai tem abunaradice,&rcftfupereupflus, 8Cmfummitaribuseiusflosbo5' ni odoris, coloris purpurei,^ nafeitur in umbrofis Sc afperis. Ali^lpecies VioIarum,utinquitPandectarius,funtfpecies Cheiri. PRAE STANTIA omiiium, & Elcctio, autoritas inquit Plinius, quae Satiuismaxima luteis , uc fcd melior eft purpurea,ut contendit Galenus. Subinde,qugcun<^eftexprimis,& quam nec folis calorTEMPERAficcauit.necpluuiaMENTVM.nimia tabefecit. Frigida: runc& humida: in gradu primo. Qua^cucp tamen ficcata:, & .frigida:,&humidtcfuni,minusinfi-igidant.Scdantdolorcscalidos, leni unt, refoIuuni,8c inflammationes cohibent...... eorum T o w V s Primus. VIRES ET IVVAMENTA A Purpurearum cxdiocoridb. Folia per fe, & ex polenta, illinuntur apriflime ftoma,cho aiftuanti SC , oculorum inflammaaonibuSjfedic^ procidenti. Aiunt, quod purpureum eftin flore,anginis et comicialibus auxiliari, maxime pueris in aqua potum. IVVAM.ENTA Alba: $C Lutea:.. Huius aridi flores feniefadi in defcffionibus,ualent contra uulu« in flammationes Et menftrua expellunt. Sanant oris ulcera cum meile Cum cerato rimas ledis Semen duum drachmarum podere ex uino pomm,autcum meile in^ ditum,menles,fecundas,ScpartuS extrahit. Radices cum aceto illit»,lienem reprimunt,8^ podagricos iuuant. IVVAMENTA Purpurex^& Fiam ^ me^ex M E S V E. SolutioneeducuntCholeram,reprimunt<^. Conferunt in flam‘marionibus omnibus. Sedat Soda calida, la Ciunt fomnum,&C leniunt pecluSj&T guttur , Conferunt uuula:,&angina:. Sedantfitim,&opilationes heparis aperiunt, B Diffipant Icrtericiam,& febres inflammatas , Ex SERAPIONE cap.tAO, Quando fit emplaltrum ex Iblisfolfjs, aut cum lauich, infrigidat, 3>^ confert inflammarioni oris ftomachi , &apoli:ematibus calidis oculoru. Et dicitur, q?flos eius a proprietate lua bibitur cum aqua,& confert e^ pilepfia:,& angina: puerorum:& ilia efl:,quam uulgares nominant,Mai^ trem puerorum Expl-ateaRIO. Zuccharum Violarum fit ut Rolarum SedSyropus Violarum fic fit. Violae in aqua coquantur: & ex colatu Sympus Vi- oUrum ra, zuccharo fiat colatura . eft,ut Vel lic. Melius Viole dimittantur in aqua per notflem , & fiat ly ropus. Si autem ex fucco &zucharo,tanto melius Oleum Violarum fiachoc modo .Viole decoquantur in oleo , &co^ OUumVio- lenturtuel fiat decoctio in duplici uafe.Vel eriam fic, quod melius eft.Dc laccum coquantur,S(r co!entur:&r colaturae recentes addanrur:& fic dimittantur per.15.dies ad lblem,&coIetur:8iCficlecundoBif tertio fiet,at<^eritele isii s 1 M P L/ I c I V H Pharitia^ C alioqui corrumpcrctur,&: tabefceret DOSIS EX MESVE. Porio earum eftabunc.iiii.ufcp ad. virj . Htfucci carum ab unc.i. ufcp ad.fj . Syrop.earumabuiic.ij.ufqjad. ui) . Bt condiri carum ab unc.i. & drach.u{c^.iij. Exioanne vigonio. exulccratar iecundum omnem modum admini Viola eryfipeIa:non , ftrarionis eius,eftoptimamedidna. Defatu V £ O E A R V M, ColumeIIalib.13.Et Palladius Menie Februario, cap.ai. Violam qui laifturuseft, terram ftcrcoracam,etrepafti'natam,minimu alte pedem in puluinos redigat, ate^ ita piatas hornotinas , fcrobiculis pe dalibus fadis ante Calendas Marrias dilpofitas habeat. Seme autem Vi^ ola: ficut oIeru,in areis duobus temporibus feritur. Vere, uel Autumno Colitur autem eo modo,quo Sc catera olera, utruncetur, ut farciatur, ut interdum edam rigetur Dcoleo&Cuino VIO L-ACEO faciendo, ex Palladrj Menfe Maio. Tot Violx uncias infundas,quot olei libras miferis,& diebus.iio.rub dio habere debebis.Viola: purgata:, ut de rore nihil habeantrlibras quin uini ueteris.x.fetarfjs debebis infundere Sc poft.xxx.dies.x,mellis D ^ , ponderibus temperare AVTORES ET DESCRIPTORES* Diofcorides,lib.3i, Plinius,Iib. 21. cajate, . Theophraftus lib-tf.capiteulrimo Herm.Barbarus M. Vetgihus, loannes Vigonius. Mefue in Cmplicibus, Serapion, cap.i^io, Platearius Macer , didnone , Viola, Galenus adPatemianum , cap.z. > . , Primus eorum. DE PEDEKlctttci: CORVINO, xxiii. Cnomenceatvrae,Rhapfbdia CjraeC3B, asfmt Latine, Pescorui. Silago. Cafiatrix. Sangumaria* Germanica, PLACITA AVTORVM. de Pede Coruino • Sententia DioscoRiDisde Pede Coruino,lib.i. ORONOPVS oblonga hgrbula eft, per terram ftemitur C , & (blia mcifuris diuifa habet > In eandem fentenriam & Pliniuslib.za.cap.i^. Coronopus oblonga Jigrbae{l:,cum fifluris. Seritur interim. quoniam radix cceliads praeclare fadt,mdneretofta.Etrur{umlib.2i.cap.i5.AcuIeatarum caules aliqua# rum per terram ferpunt,ut dus quam Coronopum uocant Apuldus de herba galli CRV# R E cap.ii;i. amat herba locis Nafd Galli crus Iblidis , 8c drcaiuas; eius cacumen inilar pedis Galli * . Pharma# j^6 s I w P I C I . V M c IVDICIVM NOSTRVM. MiraeftfcriptonnnuarieEasmCoronopodehac.AlifsBatracl)ion,a!nsFIamulam,non - nullis aculeati generis , rurTum aliis fine omnibusprorrumaciilcis camrufpicancibus ^con- tendentibus.Vndepreciumopere faduros nos arWiramiir,fi paulifper figentes hic pedem,Le onicenicam difputarionem fubfcribamus quod ex omnibus nemo pruderius philofophatus : uideturdeeahserba, mea quidem fentenria. Siimcf&ego in caopinionc, ut non aliam creda efle, quam quf hodieCrus Galli uuigo dicitur,ucl pueris etiam nota, qui eam luentes mutuo uefficascient.Neq; una tantum eius Ipecies.Eit enim rylucftris,qusein cimiterijsjpraris, 5^ cir- ca fepes oritur.EIt domeftica & hortulan3,/atiua,foliaris, luteis, & repleris floribus, qua ad co & ronas utuntur nympliat . Eftquot^qiia? ueneto , flore & colore Germaniae matronis in lior ris aIitur,prorfus galli, ucicomias pedem referens, trium cubitorum ubi excreuerit: uuigo uo Ifenhyetfin eant Ifenhpetlin,quam,iii quod aliud quoq? genus recenfcam,^ Coronopodis, non habeo. NccaliquismihidemonitrarehaAenusualuit. Verum quamharcre«€conrjciamu$, aliorum seltimarioni perrajtrimus,OracuIum nullum, uelSibyllxfoliumfunto. NICOLAI LEOtf N I C E N E iudicium de Herba Coronopode De fecunda herba, Pede alacohen ab Auicenna uocata . idemexpofitorferibit , exiltimare quod fit herba amedids uocata Pes corui,dequadidt.i.huiuscapite,depedcCoruino,quod radixhuius haerb» cumdecoquirur confert folurioni huius hei bat qua antiqua*:fed radicem , noftrfherbarri uocanePedemCorugefle cauliicam,ulccratiuam,& de ifianon loqui Prindpe. Hic quod deinceps dicit,qu6d aliqui dixerunt, q? per alacohen Hippocrates intellexit folia fi- cus:qutein nullo feruiunt cafui prtefeiiri , quia pungunt & excoriant per laoidnium occultatu in ds.Hfc omnia ad uerbum fere nouus cxpofiior Auicennse quifuaexpofitione non magis D , hanc,^etiam priorem nobis hfrbamdeclarau/t.Forteaucem fitiUi minus pudendum,hanc fe cundam.f.PedemcoruinUjdequo AuicennaloquiturjignoraiTe: quando Stipfe Auiccna,tan tusalioquinmedicinacmaglter, ueidubitauit,ueleriamnefduitquidefret,utplaneinmulris alijs herbis ipfemetfuam faccturinfdtfam : uteriam fecundo Canonis de hacipfaherba quas , Pes coruinus nominatur, non modo ambigua,fed etiam contraria loquitur. Sun t autem htec Auicennade Auicennsede Pede coruino inibi uerba;Pes coruinus membra expulfionis , radix eius hxrbae PedeCorui- confertfoIutionianriquar.EtdixenintPaufus &alij,quodconfertColic3e, &efFicitoperatio - no. nem Hermoda Prim^ compofinonis infoiprio , atep deferiptio hsce eft, PODAGRICA per Hcrmodaftylum. Hermodactylouj, m, aneC, cymini athiopid,ameos, corymborum, thymi, pipe- n A us siMPDiciVM rharma# ris longi zinriberis obolos ires . cpfchymi unciam mediam, dolis oboli, itu. aut vi. da- c , , cur mane cum condito, uel hydromellc. Secundaeaucem corapoltrionis per Pedem corumtiminfcriprio,atcjdercriprio talis eft. PER PEDEM CORVINVM compoITtio,quxfacjtadeaadquae& altera per Hermodaftylon, ftomaclio utilis. Zmziberis oboli duo, piperis oboli tres,agarici obolus unus,cnid interiorisoboli quatu or,radicis Pedis coruini oboli fex.Dolis oboli Oiflo . His autem quibus uenier non £acile lolui iur,filiquae.xxiij. facit omnino feptem, uel odo fere aluideiediones. Harum duarum compoficionum,Paulus libro fui de medicina uoluminc terrio,recundam per Pedem coruinum nominatam,didtex Alexandri autoritate prima efTemeliorem, ut qu* eandem fadateuacuarionem,&jquefed nec{! quidfit Pes coruinus,de quo Paulus, quantumuis male ab Auicenna allegatus , intelle- xit. Liquet enim exijsquteantea diximus, efle herbam Pedem coruinum a uetenbusdichim, ex cuius nomine compoiidoiotafuam habuit appelladonem: nondum tamen quse.aut qua- lis nam fiqfuit declaratum. Cum ei^o&qu* nam, aut qualis Iit herba T/nAorumab Auicen na di na eam fcripfit, cuius Pes coruinus eft pars : ne qui uolunt totam facere compoiitionem, inPe decoruino dubitent, uelud quidam Auicennse expolitores harfitamnt : aut ficuri ali) radicem Diofcorid. de perniciolain,profalutarirecipiatCoronopus,hoc eft. Pes coruinus, inquit Diolccridcs, her- Coronopode ba paruaeft,oblonga,humi ftrata,fb!ijs fifsis. Hsecquocp pro olere dixacur. Aliqui amoneos, aliqui aftrium, Afri atirlItte,Romanicadacricc,nonnulH ftillagine, nonnulli fanguinaria iio- eant. Huius radix in cibo fumpca,facit ad caliacos.Nafcicurin locis inculris.Srindumeris,^ inuijs.Omifsismhacherba barbaris appellarionibus,dcquibus non poflumus,fint nerede, an perperam feriptx, d^udicare, Romana nomina diligendus infpidamus : ut fi qua eorum nncdeprauaia,corrigamus,atq:inde ad eius quam quxrimus herbae noriciam pcrucniamus, Coronopus Cadatrice fane uidetur didio corrupta . neq: enim eft graeca,neq:Iarina quare puto gallicri- : cll Pes Galli. cemefle legendum : uel quod magis grtecacappellarionirefpondear, Galli crus : ut licud ideo apud Grecos hsecherbaCoronopus cftnominata,quonii coruini pedis effigiem reprefentat, fimili raooneapudRoitianos Galli crus fuerit nuncupata. Eft enim herba apud autorc de Cm Apuleius. pL'draedidna,qu£aliqui putant fuiOcApuleium, Galli crus,at<^ed3 Sanguinarianominaca. . . . , comm, T O M V 's Primus* w? Quod etia nomen uiriatiimcft,feu decurtatu apud Diofcon'dcm.namfanguinari,pro fangui- A t naria in multis codicibus Icgicur.Deliacautc herba idem aucorde Omplici medicina, quiciint^ 11t,refcrt eadcra,qttxdc CornopodeDiofeorides, quod uidelicet in locis afperis , & circa iiias nafcarunadditaut & rationc,cur tam Galli crus,i^ etiam Sanguinaria nominetur,co Iciiicec naribus impofita,fangiiinem fluere fadt,& habet ( ut inquit ) in iiinunitate pedem Galli. Hxc ipfajfi autc herba quam fituulgp nota,8f fimui eius nomen uulgare manifelJaucro , ucrcor ne Auiccnna;,at^ cius expoficoribus magna partam ignomini J,qui in re notifsimapueris,ha?fi- tarint. Verumiftacdare,noneit tam parcere antiquis, qiuicamncgligcre, quacutanceadixi- musjfub Auicennaeacq; eius expofitoruauroritate periclicatur.Hxc proculdubio illa eft, qua partim Sanguinaria ab efFcclu iam didcOjparrim Capriola uulgo appellamus. Plinius una ipe Coronoptts ciera Graminis facit, et Gramenuocat aculeaiG,quoni3 ei in acumine |cuiei fine plurimi, quos Sanguinaria ut idem Plinius inquit, couolutos naribus inferunt,cxtrahunt ScripfitdeCorOnopQdeliaciampridem mulca Leonicenus,uirnofira aetate dignus, cui Laus Nicolai mulcuindeferanibonarum liccrarum cupidi, in commentariolo eo, quod de Plini) erratis ali- Leoniceni. quot edidit. Conacuscg inter ca:teraeft,qua hic Romana appellatione Coronopodis Caciatri cem efle dicit, oftendere, ab Apuleio Galli crus diftamfiiine; ST cxGalli crure ab imperitis Galli crus* Graecorum librarijs, Caciatricem inhoeferiptore faiSam effe. Quod fi confirmare egoaufim, uaticinari magis, quam cenferemecredam.N ulla enim eius uocisueftigiainhacfuperfuntrncc coniedura aliquaineafeofFert,quaquodignoratur&!atetm lucem trahi pofsit. Illud potius admittendum, quoniam Grxei a comicis Pede eam uocauenint,uerifiniik efle, Latinos a Galli crure, congruentibus alrjs notis, ob fimilitudinem,nomcn illi fecine:quemadmudum ab aliquibus etiam, non cornicis,fed coruinus Pes hatcipfanominatur.Idem praeterea, eandem a Plinio ait,lib. »4 . Gramen aculeatum appellari. De quo dubitandum nullicflec,!! hic aut acu- dixiflet illi leatam Coronopodem , aut quod aculeos indicaret aliquid adiedlTec . Quam ob caulTam, non fine ratione fubfirtecin Plinio aliquis, audiens inter aculeatas lib.u. & fecundo Coronopoda ab eo numerari. Nec nos Plinium arguimus, fed uariecatetnhifcorix demira- TlieophraitP. mur, poffecam notam Diofeoridi dceffe . Theophraftus lib.s.de ea tradidit , humi caulefcc- re,quodhic ait per terram ftcmitnumeratq! inter aculeatas -& iponte nafcenies. Vulgaris & ubic^ fere nafcsns herba hxc cfi. . . . »50 s c M p I c I V M Pharma# HERMOLAI BARBARI OpllllO aliadeCoronopodc. Boirachton. Batraehion,fiucRanucuIiis,fiucScrumea: quonia medetur Stnimis, Ranunculus. Nam Strumus Solani genus eft. Dicitur 8 les,ut Plinius inquit, alti,utDio{corides,minores cp priori : nifi librarios mm culpa fuerit fcribenciu.Genus ab his di Polyanthc- uerfum in totum uidetur,Batrachion,cognomine Polyanthemos, caufti mos. ca ui exulcerans cicatrices, & ad colorem eas reducens, & uitiligines con corporans.Neq; aliter indicatur aPlinio quale fit. Nifi quis&hocin u<' nam quatuor fpecierum contribuat, ac reponat, illam uidclicet, qua p!u# rimis foliorum diuifuris,S Sardaeaherba banafdtur,qua: Sarda?a dicitur, Apiaftri fimilis . Haec orahominum Bc ritftus dolore contrahit, 8 Meminit & Plato in Republi . Timxus aliam originem prouerbio huic VidcErafmi reddidit,aliam Clitarchus, aliam Sophocles Sc Simonides poeta:: nos id Chiiiadcs. in annotationes Plinianas diftulimus VIRES ET IVVAMENTA ex Diofeoride. Coquitur in olere Radicem habettenuem,adftringentcm,qua: in cibo cccliacis jfacit. AVTORES ET DESCRIPTORES. Diofeorides, lib. i. Plinius, lib. 22. cap. tp, Lib. 21. cap. i&. Apuleius, cap. its. Nicolaus Leonicenus. Hermolaus Barbarus. Marcellus ergilius . , siMPi^^ciVM Pharma# DE VRTFCis, Rhapfodia xxnii» <[NOMENCE.ATVRAE GrXCXy gkttXvps. «i/#. b/jxJ. Latina:, Vrtica. Germanica:,PDACITA AVTORVJA de Viticis. ,,, DIOSCORIDES . DcVrticis. DV O V R T I C AE gene Ta,falicet,Sylueftns alperior , latiori# ' busnigrioribi^<^foIrjs,iemineLmi, {edminorc. Alteranongquealga, mi nuto femine Periocha h E R M. b a R# B A R I deomm'# bus Viticis. D Vrtica ex omnibus aculeatis gene^ ribusnotiffimaeft. Acetabulis in flo re purpuream lanuginem fundenti # bus. Sepe alti or binis cubitis . Mirior fceminaeft, inter iylueftres,qug dici# Vrdca Canta tur Cania,acrior, caule q<^ mordaci fimbriatis folijs. Qua: uero etiam os I-' mm , fine uillis Ipinarum , aculeis las nuginem ipfam noxiam , Sc tacbi tan tum leui pruritum puftulaft^ adu# , , fto firailes exiftere. Notum eft reme # dium olei . Sed mordacitas no prori# nus cum ipla h»rba gignitur.nec nifi fblibus roborata . Incipiens quidem ipla nafei Vere, non ingrato, multis etiam religiolb in cibo efl: ad pelkn , ,s:;S!rv vi f dos totius animi morbos . Syiueftri s um quo(^ radix , omnem carnem te# neriorem fadt fimul cocfta. Qiic uero ex ijs mitiflima, & foh]S non mordes Vrtica ina^. tibus,Lamm,liue Aononiu uocat, a quibulda VrricaiiierSj&mortua. Albii hec habet in medio folio,{acris ignibp utile. Quida e noftris dilcre ueregnateporibp.AutunaleappcIlado.&reliqs ad eande ratione.Ccle# . «r. eorum T O M V s Primus* 15? Plinius brat &: Marinam cognomine ad ucfica; uicia . Condit laudes V A rtica^: ticas Phanias phyricus,utilfflima cibis coctam , inueteratamq? profelTiis V lau* Si quadrupedes foetum non admittant, Vrtica naturalia carum fricanda monftrat. Ex Vrticain Acg^’pto fit oleum . Semen colligi meflibuSO'' portet. Alexandrinum maxime laudatur ad omnia. Vmcam Hippocra^ cesNidam uideturappellafle, cum ali) Cuidam uocent. Eftubi Clidam VrneaNida, legas corrupte,ut cenrco,nifi aliud genus fit.Grana inquit Clidj fexagin Cnida Ciida. ta,dyfterauuluis inr)ciantur,quaS bilis infeftauerit Decadem quocp VERGII-IVS. Vrrica nihil in cenfu olerum inuifius nalcitur,igneo pruritu urens: Sc i'ndefa(fto nomine. Velcebantur nihilominus ea antiqui . SuntCp eiusiii Vrtica^ ufus cibo ufus.teftes antiqui in laduis Poecte quibus iocundum erat Ocimo : fe Sc Vrtica recreare. Vbicp.&T omnibus tam nota harrba eft, ut nihil mo nerein eaopus fit. Praetet^aGrarcis Cniden, ab eorum iierbo «vifov di^^ (ftam fuifle:fignifi'cat id cumdolorepungi.uexaric^. Vocauit Acalyphas Acalyph*» etiam Ariftotcles in mari Vrticas,taflu eadem in urendo ui. Medetur ea multis in humano corpore morbis.plurimifcp fcatet remedfjs.Eamc^ ob cauffamnon minus ad medicinam ad cibos medias SsT olitoribus cus , ^ randa * De GALIOPSI fimili Vrticis herba ,dioscorides. B Galiopfis latinis Vrdea labeo dicitur , Frutex in totum caulem Vrtica labeo» Iia habet Vrrica:,l5mpra,5Cqua:grauem odorem trita reddat. Flore pur pureOjteiiui.Nafcitur circa fa:pes,tedificia,ac lemitas ubf<^. Vrricarum ex P l i n i o diuifio. Vrricarum plures difFerenria;.Sylueftris,quam fceminam uocant, mi Vrcicarutn tior.EtinfyIueftri,qua;diciturCania,acrior,caulequoqj mordaci, fimf briaris foIt)s.Qua:uero edam odorem fundit, Herculanea uocatur . Se fi men omnibus copiofum,nigrum.Mirum,fine ullis Ipinarum aculeis,la2: « nuginem ipfani eHe noxiam , & ta(fhi tm leui prurimm, puftulalcp con feftim adufto fimiles exiftere.Notum eft remedium olei . Sed mordaci s tas non prodnus cum ipla hxrbagignitur,necnifi folibus roborata.lnci piens quidem iplan,afci Vere, non ingrato, mulds etiam religiofo in cibo cft,ad pellendos totius anni morbos.Sylueftrium quoq? radix , omnem carnem teneriorem facitfimul coifta. Qua: uero innoxia cft,morfu cares^ Lamiumte?\peram.entvm..uocatur. Calida: funt Sc ficca; Vrtica: in tertio gradu, (ecundlim Serapionem VIRES ET IVVAMENTA ex Diofeoride. Foliautriufi^ illita, canis morfibus,addiro{ale,medenfur. Gangrenas,cardrK>mata,{brdididaulccra,&quccacoetheuocantur. ltemTuxata,panos,tubercuIa,parotidas,fuppurarionefc^lanant* . ., , . . t'6 s. I M P D I c I V w Pharmaf» C Lienofis cum ca^rato imponuntur. Faciunt ad profluuia narium, cum fucco trita, & naribus indita. Menfcsdunt,eadem recentia detrita cum myrrha, ScTimpofita. Procidentes uuIuas,conta(fturefiIire cogunt. Semen potum ex pallo, Venerem ftimulat,uuluam aperit. Cum meile delincftum^orthopnara:, 8^ lateris, &C pulmonum inflam# Hiationibus prodeft. Thoracem expurgat Erodentibus medicamcnris ammifeetur. Coc'la cum conchis foIia,aluum emolliunt, urinas mouct, inflationes difcutiunt;decocffei cum ptifana,uitiape(rtoris extrahunt. Mulierum menfes euocant,cum myrrha: modico pota. Inflaihationeturgcncem uuam,gargariratus fuccus reprimit. Ex SERAPIONE cap.ijo. Oleum Vruese eft magis laxatiuum,^olcum carthamf Mouet coitum, quando comeditur cum cepis,& uitellis ouorum. Et de proprietate eius eft,efl ccre phlegma crudum Quando excoriaturfemenVrucc,tcritur<^,8sCmifceturcum mcllc.lw> D xatforriter. Eteauendum eft,ne contingat linguam,8ir caput meri: neadurai ea. Et dofis eius eft, au/gniri granis,uf<5 ad.xxx. Exaemii^io macro. Grxeus Acalephen,nos Vrricam uocitamus Feruida non modice uis illi dicitur elTe, Vnde nec immerito nomen fumplille uidetur, T a Et cuffim ucterem curat, fi farpe bibatur. Frigus pulmonis pellit,uentril<^ tumorem. Omnibus his prodeft puluis cum melleiugatus Aut fuccus uiridis cum uino larpius hauftus. Cumfale de folqs cius fa. Omnibus SC morbis fic fubuenit articulorum. , Omnibus his prodeft fuperaddita.uel fibi iun«flo Si coquis hanc olco,foueafc^ hoc unguine membra • , . . eorum, T o M V s Primus* Naribus impoficus fuccus,foIiumuc,miorem Elicitjfnnataeft ilH uis tanta caloris. Quod fi manantem cupias retinere cruorem, Vrricx fucco frontem line, reprimit illum. Sifupponaturcum myrrha,menftrua pellit: Si claudit uuluam matrix,humore grauata, Vrties folias reuocabitur illa fricata. Cum uino bibitum uenerem lemen moucteius. Et melius trita:, fi iungas mel(:p, piperi^. Et fic cum uino pr»didlo more bibantur. Pleuriticos, pe(ftus,pulmones,adiuuateius Semen, fi fumptum fuerit cum melleiugatum. Cum mulfa bibitum , lotium producit abundans H^ba recens eius olerum fi more coquatur, Denir &illius decoctio,mollietaluum. Ore diu claufus (iiccus fi uoluitur eius, Vua: non modicum poteritfedare tumorem. Sudorem mouet ex oleo decoeSa peruniftis. Si quadrupes quxcumc^ marem perfeirereculat, Vrcica: folfjsiUius uuluafricetur. Sic naturalem calor excitat ille calorem. Defluuium capitis, C fucco feminis huius Vngas fepe caput, reprimit, dodlore Galeno. Illius femen coIle M . Vergilius - , . . . . 1^0 siMPLtGivM Pharma# c DE MARRVBIO rhapsodia XXV, i[ Nomenclaturae IjrXC®, \v 7r«T(»j>to» . rfnsiAi\tt ii«/*jiX*jr»Aov. Slutrifftt ttfiAf®- . }0 tauri . Vlceraria Germanica, SltlbOJIt. C^OttCSVergcfij. PDACITA AVTORVM de Marrubio. MARRVBII deferiptio fecundum D I 0<5 SCORIDEM iib.5. FRVTEX EST ab una parte ramofus,hirfutus,aIbefccns, quadrangulis caulibus,folrjs humano pollici Gmilibus, paulominus ^ rotundis, hir{utis,rugofis , faporcamaro . Semen perinteruallain cauli# bus illi eft. Flores a{peri,ucrticillorum figura.Nafcitur circa arcas domo rum , & inter rudera Pidura Marrubii ex THEOPHRA* STO libro. 6. cap. 2. Sunt Marrubii genera. Aliud enim folio herbido foratiori , inci# D furis<^ profundioribus, Sc proinde confpetfHoribus difcrcto conflat: quo unguentarii uti ad nonnulla confueuerunt . Alterum rotundius, * idcft» fqualens(Suehemeter,Gcut * iphaceli, incifurast^ habens obfcuriores, minusf^ ferratum. p D I N I V S de Marrubio Iib.20.cap.22. Caftor genera tradit . : magis # Marrubii duo Nigrum & , quod pro bat j Candidum ERROR PLINII in Marrubio,obferJ Uatus ab Nicolao Leoniceno libro de erroribus Medicorum. Multa; hcrb* Multas herbas acfruriccs,folr)s Marrubio Gmilibus feribunt Diofeo PraGo nmiles , rides,Galenus, ac Paulus, quas omnes Plinius, non PraGo, fed Prafb,id efti Porro folia traditGmiliahabere.Sic Horminon libro.22. dixit femen habere Cymino GmilejCgtera Porro. Sic Balloten,qu£ alio nomine Mar? rubium nigrum Gmilitudine foliorum appellamr. Plinius libro. 27. feri# pGcalianuncupattone Porrum nigrum a Graecis uocari, ac folqs quam Porri maioribus conGftere.Sic Stachyn Porri habere Gmilitudinem, Ion gloribus foIfjs,pluribuscp lib.zs.iiotauit. DILVTIO CALVMNIAE LEONI# cenies per Pandolphum Collinucium. PraCum grarce efle, quod nos Marubium , Prafumuero quod Porrum dfdmils, prftnam Leonicenus edocuic.Didicic ( utopinor ) & ipfc boni cuiufdamuiri pocDcam medicinam , in quaitarcriptiimeit, Folia MarubijfuhtPrafiajPrafaq; Porri. Quae quoniam Plinius diftmguerenefciucrit,Hormmum, Baloren, Stachyn Porri folijs, non i^larubij, ut oportuit, conftaredixit.Tum tres illos teiles, qui unus funCjquodrupradO" , ' eorum T o M v s Primus* 1 « cuifnusDiorcoridcm,Gaienum,PauIum,opinionifuaead(iipulantes citat. Vetat Hadrianus A Imperator, his teftibus fidem adhiberi,quiununi,eundemqjlcrmonem (utdccompaiSo ) af- fcriint.VeruniipfeneCferrafrc Plinium patiar, qui Marrubium gratcePrafsium dici. »o.lib.& Porrum Prafum. '.&r. 10. aperte monfirauerit; necp Diofeoridem crediderim, fedhuncipfuin Pliniomaitigeniqui ideo Diofeoridem Marrubium intellcxifleopinatus cft^ ipfe qu:e nam ii iae fine nefdat placetcj: hominis infciriaepotiuSjUel codicis uitio,^ Diofeoridis herba? : adferi- bere . Ita enim a Leoniceno noftro fieri oportuit, cum Plinium emendaturus iiideretur,non quam herbam RiniuspinxifTet, negare efle illam, fed quar, qualiscj illa nunc fit docere: non quid unaquaetf res non fit (quod deDeo dici folet) fed quid ea fit dicere: non deftruerc, fcd adftruere : non ex Diofeoridis fentenria,in re nonmanifefta Plinium euertere . Pariter enim & Diofeorides poreft Plini) 3utoritatcfuperarj,fed uel ratione, ud rei ipfius euidenria. Nihil mi- nus philofophi eft, ut diximus,^ aliquid fine ratione dicere. In herbis quoq? defignandis, non feribentis autoritas, non Leoniceni cenfura, feduis & figura, &res ipfa confyderanda funt, palamq; exhibendum quicquid id eft medicamentum,de quo difputatur. Quod fiigno rctur{ne(^enimfcire omnia mortalis elt)falua apud nos feribentis autoritas fit, & humane potius ignorantiam noftram fateamur, erraffe alrerum impudenter iudicemus . Sk nos quocf de ijs, quoad fieri poterit, primumq; de Honnino tranfigemus. DE HORMINO. Horminum,qute&GeminalisIatine dicitur, frumenti genus efie. Spinter frumenta connii Horminum merarijTheophraftus Plantarum, s. Plinius uero naturalis htftoriae.i s. aperte indicant . Nam Geminalis. frumenta ex fatis tempore diuidi , Theophraftumfecutus Plinius inquit,cum Hyberna facit, uttricicum,fer,hordcum: Aeftiua uero frumenta, pannicum, milium, horminum. Galenus Galenus. quoqjalimentorum primo , quando Horminum in pollincm redigi affirmat, inter frumenta pofuiITc uidetur. Veruitifruntetacea omnia harundineo folio conftare,tam Piiiiius, ^eodem loco Theophraftus de frumentoru Sfleguminu differentes differenSjfcribit. PHnius Homiinii Porri folrjs conftare dixit;utruergo harudfneis folrjs fimilius habet foliu C Porru ne,an Marru bfumflamfi ratione certandu eft (ubi res ipfa non exhibetur) Horminu inter frumeta eft, fru folio menta harundineo conftant, Porrum hurundini fimilius habet fcliu . Qni ergo HormU num Porro fimilia habere folia dixit, ueriora certe enunciauitj^qui Marrubio, cui nullapror B fus cum Harundinecognario.Pari fimilitudine quoc^ Plinius ( ut eft in tradendis herbarii no- tionibus acutus ac diligens ) in Oriza ufus eft. Oriza etenim &ipfum frumeti genus eft>quod Oriza Rizum uulgo dicimus, nulli ignocii.Hanc.is. deferibens Plinius, Porro fimilia habere folia di Rizura. xit: nulla alia ratione,^ qua Horminu quoq; Porri folrjs conftare fcripfit. Porracei enim fo- lij, ad harundinaceum (quo frumenta eifdem cenfenturaucoribus ) nulla aprior eft propor-- do. Adde,quod Horminu Hinius,Theophraftusq; Pannico, & Milio arifiuts frumentis adnit merant:atfi Milh,Panniciuefoliadcfcribendafint,nulIiusherb3emagis,^ Porri fohoru pin- gentur excplo. Sic Hormini quoq; folia Pannico, Miliocp connumerata,Porrifolqs,nonMar rubij ( qiKj nihil in frumetaceis figuris ineptius ) effigiari oportet.H3ecdeHormino,fadoncm fequutusjreiq; ipfius euidentiam fcripfi,qua: fi Nicolaus penitus tnfpexilTet, nec nodfsimi frit menti Plinio, nec Prafij GrseciDEuocabuli BAL-OTE.ignoradonesn obieciffet. eft Prafi uicinitateerralTe In Balote uero deferibenda , quid qiiodPrafrj, & Plinium creda- mus,quemqua:ueraBaIoteefret (ut quae plurima ubicp nafcaair)ignorafrenonnifi ignoran tifsimus crederet Qui libro.io. Marrubium inquit, Graeci PraitonuocantrSr ex Caftoris ma- giftri fui fenten da, nigrum etiam Marrubij genus effeferibit': utfeiamus etiam Marrubium ni- grum dicere potuiire,ficut Porrum nigrum dixit, cum de Balote ageret. Baloten inquit Plini- Balote. us, Gr^ci Porrum nigrum uocant, folrjs maioribus ^ Porrf. Addit. Et ueftienribus, Srgrauc olenubus, canis morfibus efficacem. In nullo Marrubrj genere folij ueftiunnatin Porro, Allio. Harundine uelfiun t. Maiora mquit,funt ^ Porri.M^naefTe Porri folia,non ignorabat Plini- us:ideo maiora,adiecft.Graucoientiam in nullo Marrubij genere ( nifi manu teratur) eire,cer tum eft . Ea quocp genera fi cerantur, nongraueoIenDa,fed acrem, neqiiniucundum inter Ab- rotanum atq; AbfintUium odorem reddunt.In Porro nigro reifte graueoienria dixeris quip- : pe, quod feddum, grauem,5fcap \6i siMp-digivm Pharma<> c cx eo quod purem, diiflam,quod canis morfibusadiicrfctur, ncc tamlicrbxlimilis, poie- ftatis nomen refeiac. Quid autem Diofcorides ,qiiic|; eum icquuntur crediderint, Nicolaus uiderit.Nos Plinium Romano ilia penfan tem iudicjo,rcniC]: iplam audiamus quam^ & Dio : fcoridcs quidem,cum mulca Balutes nominaeniirocr«t,interqux Q( Marrubium nigrum cfi, liionis fan- & magnum Mamibium,et Ifionis fanguts.Alios tamc Cynolprafon dicere Balu ten affirmat guis. quod aliud nihil ^ caninum Porrum ffgniffcar, ipfumi^ nomen adrufficani ffmplicitatem ma Cynorprafon nafie iara diximus DE STACHY. StacI)yn,qu3etandemlTtignorareme fateor: pari qi!Ocp,uel certe maiori ^noraniia uer- rariLeoniceiiumarbiiror. quippequietStachyn ipfam ignoret, 8i unius,uipofemomen_ ti, Plinium credat errafie : necPlinrj uerba, mentem*^ confyderet.Scripferat.io.uolumine PIf_ nius,Marrubium a Grxeis PraGonuocarij&nigrumMarrubij genus inuenmznotiusqtillud Ampelopra- dixerac, ^ ut indicandum eflet.At.+.^d^.io.lib.cum Ampelopralum,hocefi,uirigneimi Por- Porraftellumuccamus Porri conftaredixifler, fon. Viri - rum, quod nos uulgo , folrjs continuo adne- gnefi Porrum Aensuibijcit.Ea quoq: qu» Stacliys diaitur. Porri fimilitudinem habet, longioribus folijs, inquit Porraitellutn. pluribuscf. Stacbysquo^, Plinius, ut Ampeloprafus Porri fimilitudinem habet,lon gloribus folffs.Si GrteciP«fio,idelt, Marrubio fimilem Stachyn dixifiene: cumexplorarifsi- habuifiefe Plinius Marrubiureifera t folrjs confiet, mum , quod paruis,& obrotudis tunc enim crraHe Plinium credibile aliquando fuiffecrfi Stachyn ut Ampeloprafum Porrononcorapa- rafleCjUd fimpliciter Porro fimilem dixifiec. Verum quando porraeexherbx Stachyn adnu- merat,Srlongiora illi folia ^ Porro facit, quis iam dubitet,non errafie Plinium inherbae fimi- licudinc>quamcompercam habuiflete’ Porro etenim, non Marrubio nulli (ut ipfe inquit) igno to,longafuncfolia. Accedit, quod qui occauum Galenilib.de fimpli.medicamenris lacinum fe cic,Scachyn Porro fimilcraeffeinterpretatusefi. Magnum ucritaris argumentum . Plinius, euni,qui Galenum interpretatus eftfqualifctincj ille fuerit) in eandem de Scadtyconueflfflc ienceiiriain ludidum h E M o d A r Barb.dc marrvbiis. Mamibium Marrubium dupIex,foiio herbaceo,& incifuris alboribus ferrato, un candidum. guetarf)s,ut Theophraftus ait,quscfito ad qusdam. Hoc Caiudidum Marrubium & nigrum. appellauerim . Alterum folio rotundiore, uchementer fqualido , ut Sal# Balloten ipfam, D uia,6Cobfcuriusferrato quod quidem ego , aut de qua : diximus aut ei ualde fimilem interpretor . Nam SC medicina congru ' , unt in Plinio ludicfum MAR. VERGILII deMarrubifs. Fecit Theophraftus lib.e.dePlan tarum hiftoriaMarrubq duo genera. Alterum quodnia gis herbaceum,magiscpindfuris diuifum folium haberet: quo qui pharmaca , & morborum remedia tra(fiant,in .diquibus uterentur. Alterum quod rotundiore d^Tqualidiore folio eflet Sphacdp Sa! quale in altero Saluia; genere, quod Sphacelum nominant, uidetur, 8fin eo tenuioribus inci- uix Ternus. furis. Vidccurc^diuifiohxc inhoc tantum Marrubrj genere fafla abeofuifle. QuamueroBi nius,autoreCafiore,inni'griim,5i:candidumiradidir,Ballotfn paulo anredefcript3tT»,&hoc manifefiecomplecHtur. Nififorre,quodhic colore tantum difcreuit, Theophraftus incifuris foliorum tndicauit, dirprapcerincifuras herbaceo colore ^Tqualore: ut ex his niger color, 8C candidusincelligeretur.SiquidemnfgredoinpIantarumfoliiSjplenior&obfcurioruiredo in telligenda eft,&in Iquaiore cinereus & albicans color in planris plserucf uidenir.In quam par- reminclinatanimusnobis:necaHud,fedaIiter a Theophrafto ST Plinio didi! fuiffede utrotj Honos Mar- Marrubio exiftimanius.Fuithocolus in multo nominum honore apud uercres,qiiemadmo in ufiis iecore,curadisq5 totalijs rubii 3pud dum multus medicina eriam , prxferrimcpin laxandis liene& ueceres morfjis&uitijs,qu3ehoccapice a Diofeoride numerantur. DE BALLOTE HERBA, IcU Mat rufalo nigro dioscorid es lib.3. Balfoten,nommealio nigrum Marrubium, aut magnum uocant,aIi^ qui Nophchan , alfj Norianofeemin , alf) Nofpraflbn, alrj Nothera, alif NQchlin,autNofteIim, alij Nophrim, ali) Gnoturim, Romani Vlcera# . .. . ^ . U comm, T o M V s Primus» kjj riam^aut Marrubium nigrum^ali] Cantherinum, Aegyptfj Aipho,Ma? A giI{ionisfangumcm.CauIesedicquadranguIos,nigros,fiabhir{utos,coi> plures ex unaradice.FoIqs maioribus Marrubi),liifpidis interceden ^ , tefpado,fubrocundis,graueoIenabus,Apiaftroproximis; unde aliqui Apiaftrum eam uocauerunt Corollarium b a R b a R i de Ballote. Ballotefruricofa eft haerba.Nec uideo,qui poffim tueri Plinium qui Barbarus con , fennccum aii,Gr2eciPorrumnieruniuocant.Etinfra,BaUoteinquic, foIiiseftPor^ n maioribus, nignonbulc^. At Grara non Porrum nigrum , led iMarru^* bium nigrum BaIIotem,fineullacontrouer{iacognominant.ISIccfoliaei funt porracea , fed Marrubrj Sc Citraginis. Deceptu affinitate nominum coftat.Praibn melan, pro Prafion legentem. Eft autem Prafon Porrum, Prafon Prafion Marrubium. Idem error a Plinio committitur in herba Scachye. Prafion. ludicium M. VERGILII de eadem Deprehenderunt iampridem $C alrj turpem Plinrj in Ballote lapium VergiUusf» Iib. 27.cap.s. Porrum nigrum eam appellantis . Diu(^ia bio,Porru aliquis alios doceat . Nota omnibus modo etiam Ballote eft , Ballote, a foliorum fimiiimdine Marrubium , a coloris diuerfitate nigrum dicla: Marrubium, fiquide candidus Marrubio, Ballori uero niger caulis eft, reliquaomnia fimilia et aqualia habentibusrut ex utriuft^ hiftoria cognouiffe fecilc eft. HancMarrubium, alterum Marrubium, id eft,iecundum,aliqui manife fta indicatione dixerunt: quoniam illud prius,hoCpoftcrius fit : non na'? mrseordinc,fed hominum honore & appellatione . Habet SC Vkeraria VIcerarla. appellatio alia, certa ex ufu Sc uiribus cauflam: quemadmodum & Mar^ rubium Cantherinum a Romanis did potuit,q> eo pafcerentur catherij, CandicrinG, temperaMentvm Praftrj ex loanne Serapione cap.Farafio.ip8. Virtus dus prima eft calida in fecundo gradu, ficcain terrio,in medio eius uerfus finem. Et fecunda uirtus eft,queabftergit8i:IrefbIuit.Terria, qua: aperit opilationes hepatis 5^ fplenis,mundi{icatc^ pulmonem & pe c^his.Et quando ab extra abftergit & refbluit Edulium cx Marrubio ex P l A t i n ae lib.j.de honefta uoluptate MaiTubi3cft,quodGrxcipropt i xime ad tuffim.Cum uindemiam facies^Mamibij caules teneros , maxi# mede locis incultis 8C matfris legito, eolcp in fole ficcato . Deinde fefcicu# los facito,tomice palmea,aut iuncea ligato,6 culum extet:m mufti dulcis fextarios. 200, Marrubij libras. vip- adi)cito, utfimulcum muftodcferuelcat.Poftea eximito Marrubium, purgas tum uiiium diligenter oblinito Eiufdemuinidefcriptioper DIOSCORI-^ DEM libro ejuinto Marrubi) adulo folia tundito, fextarios o mittito,&relic[ua conlimiliter facito . Conuenit hoc uinum pedoris ui f omnibus quibus Marrubium. Genuina pidura M A r R v B 1 1, ex perito herbario Hieronymo. Marrubium Marrubium Germanis dic^him quod morbo eius nominis, , quare ficdi- pueris admodii procliui ac familiari auxilio fit. Et habetur duplex. Mas, Aum. Marrubium & Fcemina.Mas fubniger, fimilis maiori Vrticae, nifi quod in uiroreob n)as& fcemi fcurior apparet, 5(rminimecomburit.Eccmina,fohjs rotundis, pallidis, na. cauIerotundo,cubirali D Medicorum obferuantia eft ut in Marrubq appellatione ei nullus ad Marrubij no- , mine, quae fe- iungatur fexus,&: frequenter fa:minaintelligant,lnterdum marem raaf# xus ineelligal culis,femellam fceminis adminiftrant De MaiTubf)pKcparadoneex SERAPIONE. Marrubium quando eftficcum , decoquitur in aqua cum lerainefuo; fed quando eft humidum, teritur & exprimitur fuccus cius. Et fucaisil# le quidem,qui accipitur ex folqs efus,poft^ eft deficcatus in fole,relbIui tur in meile, & adminiftratur ad uifum acuendum . Et fit cum eo ftemu* tatorium ic'terfcis,ad mundificandum colorem cutis. Et admifcccurcum medicinis ad dolorem auris antiquum VIRES ET IVVAMENTA ciuS exDlOSCORIDE. Huius foliaficca,cum femine decoda in aqua,aut uiiidium fuccus,da tur cum meile fufpirioCs,tuffientibus,S^ ad tabitudinem redadis Craflam e pedore pituitam cum ficca Iri ei^cit Mulieribus a partu non purgatis datur, ut menftrua & fecundas ex # trahat. itemin difficili partu, Sihis qui uenenahauferunqauc a lerpentibus demorfi funt Vcficam,renefc^ Ixdit Folia cum meile illinuntur fordidis ulceribus purgandis Pterygia,nomafe^ fiftunt . . . . , , ». , . » 5 eorum, T o M V Primus Laterum dolores miagant. A Succus foliis conrufis exprefTuSjS^ (ble coa(fhis,ad eadem pollet. Cum uino 8c meile illitus, oculorum claritatem adiuuat Naribus,regium morbum expurgat. Aurium doloribus conuenienterinftiIlatur,pcr (c,auc cum rolaceo Ex A p V L E I 0,adgrauemcunim. Herbam Marrubium coques cx aqua, et dabis eis bibere,qui grauiter tufiiuiic, fanabit mirifice Ad STOMACHI dolorem Herbae Marrubii fuccus potus,ftomachi dolorem tollet : fi febricitat ^ cx aqua potus, farif^ eleuacle. Ad L. VMBRICOS, Herb^ Marrubf) , Abfinchrj , & Lupinorum paria pondera,m aqua mulfa co dies in uino &oleo:pofi:modum fit decodio , & colatura? additur ce ra,&r oleum,fit^ unguentum. Contra ftranguriam 8C difuriam datur uinum decoctionis eius: ucl fif emplaftrum ex eOj8^ imponitur fuprapedinem P ...... \ 6€ sim,pl/ICIvm Pharma^ C Idem fieri potcft in colica paffionc cx frigida caufia Contra ha’morroides inflatas, 8^ non fluentes, fiat encatifina, ex aqua falmacina, SC iiino decocflionis harbx . Poft fiat fuppofitum ex pulucre eius,cofe(fto cum meile. Vel fiatdccocfrio pulueris eius, uel eius fuccus in oleo nmftellino, & bombyx intindafuperponamr Exioanne vigonio. Recipefoliorum Praflq, florum rorifmarini manip.^.dulcis radicis fe. pecroGleni,ana. m. 5. liquiricij mundata* drach,x.pafIularum,prunoru, iuiubaru anaunc.t.fe.comunium drach.v.dc duabus radicibus unc.iiq. cum aqua,& parum uini granatorum . Bulliant omnia ufep ad confum f mationem mediae partiS:demde colentur, Sc dulcorentur cum zuccharo fufficiend, & fumat padens ad quantitatem medi) cyathi quia mirabili * , ter fanat colicam & fttanguriam Ex HIERO NYMO Herbario, Aqua Marrubi) confortat fcetum in utero Purgat SC mu udat uulnera Pota,pellitphantafmata,&:malamfbmnia. Sanat omnes tumores illita O Et hydropifi laborantibus {libuenit,fi contineatfeab humidis, & alia nimiapotione. Ingenium, SC memoriam confortat, & acuit AVTORES ET DESCRIPTORES. DiofcorideSjIib.?. PIinius,Iibro uicefimo,capite.22. A P V L. E I V S. Theophraftus libro fexto, capite. Serapion,capice.ip8. PDATEARIVS. Macer, didtione Marrubium. Platina dehonefta uoluptate.lib.j, Marcellus Vergilius Hermolaus Barbarus. Nicolaus Leonicenus Pandulphus Collinutius, loannes Vigonius Hieronymus herbarius . . , , eorum, T O M V § Primus. (^«rtbclreb DeHEDERA TERRESTRI, Rhapfodia XXVI. HEDERAM. cerreftrem,uulgu8 hodie herbariorum grarceuOs car, .id eft, no attollente fe a terra. Item , «;««. s««j>Tov Latine terreftrem Hederam . Hederam pluuiaticam . Sterilem Hede # ram,S^ terr^ Coronam Gr«Ce, W^-rUny. Latina: , Hederam terrefixem Vulgariter, (Suttbcl teb. Chamgdffbs deferiptio apud Diofeoridem SC Plinium fic habet. Cha PIi.li.i4sca.i? meciflbs folio eft Hedera:,tenuiore,longiurculo .ramulis quinis.fenifue, dodrantalibus,foIiofis,flore Viola: albse fimili , candidiore,ac tenuiore guftu fupramodu amaro,radice tenui,cadida, inutili .Nafeitur in cultis * E L A T I N E hiftoria* Elatine folia habet Helxiue, minora,rotundiora, pilola, femipedalx? ...... 168 S I M P t/ t C I V M Pharma# C bus ramu 1 is,quinis,fenifuc,a radicc,foliofis,guftu adftringcntibus. Nas fcicur m fcgctibus Sc cultis . Nec ali^ fere Plinius lib.z7.capitc.9. utra defcriprio ucrius propius attigerit fco ^ lam rcfpondeac , quequc •pum,barbarommnefcholac,anneothericorum hodiepriuataiudicia.in tuoefle arbitrio le^ftoruolumus. Nobis fane, ut in iuniorum fententiam inclinat animus, ita cum non habeant,nifi paudflimos,quieum errorem primi fibi perfuadent deprehendifle {e,proprcr unnm inquam 5C alteru, iieterum fidera,tot feculis receptam, temere damnare nonpofliimus.Ve •rum dehijsTEMPERAMENTVM.& in Hederisplura Frigida? Suffice» ferturede complexionis . Et uimitcm habet mundis ficandi,exiccandi,incamandi, 5^ uulneraconfolidandi IVVA MENTA eius qua: infcribitur Chamarciflbs Bibunt conuenientiflimcifchiadici obolis in # folia , tribus , aquajcya tricenis,quadragcni( Eadem cO(fta,forbitionis ulli.dylenteriarn fiftit * Vulgata: Hederas terreftris iuuamentaex iOANNE VIGONIO. Sanguis hirci ex ea diutius nutriri, calculofis potenter medetur Et cum Larido,Eileboro<^ contufa,unamquam<^ tineam capitis des pellit Ex HIERONYMO herbario Aqua, aut dccotSio terreftris Hedera:,pondere unc.fj. confert mulieri bus, tumore membrorum, aut uentris laborantibus. Idem pr^ftabit fi epithimecur,id<^ bis in die . eorum Primus* Rhapfbdia xxvii CjirarcJc, ipstXfxMi. Latina:,Eufragia. Germanica:, Barbarus in Sarxifego Diofcoridis fic EV fR. A G I AE Hermolaus , meminit. Pampinulgfimilis eft,folio tantum minore,acmagisferraro, ec lentiufculorquam noftri herbarii Eufragiam appellant, minus fruticofa* viiria oculorum. Eufragii flore luteolo, prccipug claritaris ad omnia Veteribus in^ compertam exiftimanttquemadmodum illam, qu^ Cartofilago diciV uocadam putamus quia partem tur a uulnerarqs.Nos Ceratophylacen : oculorum Caacoiden,hoc eft, Corneam defendat, falutic^percuflam re ftituat:foli'jsScriphn,uel potius Roris marini, aut Lini quo»^, capitulis arentibus,drris fubluteis.Pluraapud receptiores non lego . . 1 170 SlMPI^lClV C DELINO. Rhapfodia xxviii. NOM.ENCL.ATVR RE Grsecse , . x.. euttXa^f. Xirer a^^ier. Larinac, Linum. Germanicjc , fiinfomeii* ^ I N V M a gr?cofumicur,unnquitBarba<^ rus. Semen eius,Linofpermon uocafur. Oleo • feminibus expreflb,fraces, &retrimentaquo^ cp ipfareponunturriaginandoiumetorum ge^ ncri,prKdpuebubus,obcfitateiblainfignibus futuris Uni gensra. Lini genera Cholordum,quod tamen Sar^» donicuuocantGrcci. Eft&Aegypiiu:a quo Xylinae ueftes quas Sc Gofl^pinas dixere. , Hociurifperiti Laneam ligneam -appellant. EncomionLiniex p l. i N 1 des praefatione , libro dmonono D Vtaconfeffis ordiamur utilitatibus, quaet^ non folum terras omnes,uerumetiam maria re pleuerc, foitur , ac dici nec^ inter fi uges , ne<^ inter hortenfia poteft Linum. Sed in qua non occurret uitae part^ C quodue miraculum ma s ius,ha:rbam elTe quae admoueat Aegyptum h talig,in tantum,ut Galerius a freto Sicili® Alei> xandriam feprimadie peruenerit,Babillius fe ^ xia, arabo profofti , ®ftateuero proxima Vale rius Marianus ex pr®torqs fenatoribus,aPu # teolis nono die leniflimo flatu C H®rbam efle, qu® Gad^is Herculis columnas feprimo die Ofbam afferat, &C citeriorem Hifpaniam quar to,prouinciamNarbonenfem tertio, Africam altero etiam molliflimo flatu cotigit C. : quod F L- A C C o legato Vibi) Crifpiprocon fulis Audax uita , fcelerum plena, aliquid feri utuentosprocellafque redpiat : , & pa^ rum eflefludibus Iblisuehi. lamuero necuela fatis effe maiora nauigns , fed quamuis amplis tudini antemnarum fingulc arbores fufficiant, fiiper eas tamen addi uelorum alia uda, prgs , . eorum T o M V s Primus. 171 alta alia in ^ ter<^ m proris , Sc puppibus pandi , ac tot modis pronoea A ri mortem. Deiiiqj tam paruo rcminenafci,quod orbem ten-arum ultro, Miraculum cicrot^ portet: tam gracili auena, tam non alte a terra tolIi:nei:^ id uiribus Lini luis neA',fcdpaliIum,tufumcp,&in molliciem lana: coaclum .iniuriana tura:,acrummaaudacia,&quoperuenirenulIaexccratio fufRcit, contra inuentorem di(ftum cui lads non fitit hominem iti ter? fuo loco a nobis , ra mori, nifi' periret 8^ inlepulcus . At nos priore libro imbres & flatus ca uendos, frugum caufla.fruclusq? pnemonebamus : Ecce ferimr homi«» , nis manu: metitur eiulHem hominis ingenio, quod uentos in mari os ptet. Prxterea ut fciatnus fauifle pcenas, nihil gignitur lacili us: ut fenria^ mus nolenteid fieri naturarurit agriim.decerioremc^ iplum fiicic. De I N I fatione, &r generibus eiuSj&T quomodo perfi:» ciatur,&de Mappis, & Linononardente:8C quando primum in Theatris V eia. Seritur {abulofis locis maxime, unocp Iuleo, nec m^’s feftinat aliud. Vere fatum, ajftate uellimr: & hanc quoc^ terra: iniuriam fecit. Igno? icat tamen aliquis,Aegyptoierenri, ut Arabiae , India:<^ merces appor^ tet : ita ne & Gallix cenfentur hoc reditu C Mon tes<^ mari oppofitos elle efl: ^ non fetis , & a latere Oceani obftare iplum quod uocant inane . Ca duro, CaIeri,Rutem, Bituriges, ultimi*^ hominum exiftimari Moris ni , imo uero Gallia uniuerfe: uela texunt . lam quidem &rtranfrhenani B hoftes , nec pulchriorem aliam ueftem eorum Iceminae nouere. Qua ad? Germanoru ueftes monitione iuccurrit,quod M. Varro tradit, in Saranorum familia gen oiitn exLiuo. tilitium elle, foEminasIineaueftenon uri. In Germania autem defoisi Texfoiia a- piidGernja- & fub terra id opus agunt - Similiter in Italia , ratione alia . Nam inter Padum , Tidnurav^ amnes fubiacentabiterna . In Europa Lino palma Quoe olim ha fecunda . In uicino enim Hallionis capeflunt retouina , 8C in Aemilia bita opeima uiafeuenrina candore . Hallionis femper crudis feuenrina pra;feruntur: lina. retouinis tenuitas fumma deniitase^ . Candor a:que ut feuentinis fed , , lanugo nulla. Quod apud alios gratiam, apud alios olfeiTfionem habet. Neruofitas filo a:qualior pene araneis tinnimscp cum dente libeat ^ , experiri : ideo duplex quam cacteris precium . Et Hiipania citerior ha? bet^Iendorem Lini prcccipuum, torrentis in quo politur natura, qui alluit Tarraconem . Et tenuitas mira, ibi primum carbafis repertis : nam dudum ex eadem Hifpania Zoelicum uenic in Italiam plagis utilifei^ , mum . Ciuitas ca Callecda: & Oceano propinqua. Eft fua gloria & Cu-f in Campania pifeium alitum . plagis mano , ad & capturam Eadem & materia - Necp enim minores cunelis animalibus infidias nobifmeti? Ex Linoinfi- , ^ dise .luibus, ipfis Lino tendimus . Sed cumana: plaga: concidunt apros, & ha:, cafe piTcibus dt fesue afperi ferri adem uincunt. Vidimusc^ iam tanta: tenuitatis,ut anu? feris. Ium hominis cum epidromis tranfirent, uno portante multitudinem qua faltus cingerentur. Nec id maxime mirum , fed lingula earum fta^ P ^ , , i7i sIMPliCivm Pharma^ c mina centeno quinquageno filo conftarc: fiaitpaiiloantc Iulio Lupo, qui in pr3efcc'tura Aegypti obrjt . Mirentur hoc, ignorantes in Aegys pti] quondam regis, quem Amafim uocani, thorace in Rhodiorum fula oftendi in templo Minerutc.ccclxv. filis fiiigula fila conftarc.Qiiod exemplum per fe expertum nuper Romar prodidit Mutianus tcrconiJ fui reliquias cius fuperefle iniuria. Ita« , paruasepiam hac experiendum lia ex Pelignisetiamnum Linishonorem habet, fed fullonum tantum in ufu . Nullum cft candidius lanaruc {imilius ficut in culcitris pra?ci # , , puam gloriam Cadurci obtinent. Galliaium hoc ad tomenta pariter ins uentum Italiar quidem mos etiam nunc durat in appellatione ftramens Linum Aegy ti . Aegyptio Lino minimum firmitatis plurimum lucri Qiiatuoribi pdum. , . genera , Tanicum , acPekifiacum , Buricum , Tentyriticum , cum regi^ onum nominibus in quibus nafcuntur. Superior pars Aegypti in Aras biain uergens gignit fruticem quem aliqui Goffipion uocanr plurcs , , , Xylon ;& ideo Lina inde fec'ia Xylina. Paruulus eft, fimilemc^ barbas ta: nucis defert fruiftum , cuius ex interiore bombyce lanugo netur. Nec ulla funt eis in candore, molliciauepra'fercnda. V^cftes inde facerdotis gratifsima: appellant, fit bus Aegypti . Qtiartum genus Orchomenium e paluftriuelutharundinc, dumtaxat panicula eius, Afia e genifta facit Lina,ad retia prxeipua, in pileando durantia frutice madefatfto decem D , diebus. Aethiopes, Indic^ a malis, Arabes cucurbitis, in arboribus, Lib.ii.cap.io. ut diximus genitis. Apud nos maturitas eius duobus argumentis inteb , Maturitas 1/gituf : intumefeen te femine aut colore flauefcente . Tunc cuulfum, & Lini, , in fafciculos manuales colligatum, ficcaturin fble pendens , conuerfis fu perne radicibus uno die : mox quin<^ alijs , in contritum inter le uerfis fafeium cacuminibus, ut femen in medium cadat. Inter medicamina huic uis , Sc in quodam ruftico , ac praedulci Italite tranlpadana; cibo Prjpparario fed iam pridem facrorum tantum gratia . Deinde poft meflxm triticeam uirga? ipfa? merguntur in aquam folibus tepefaciam pondere aliquo , , deprefLe. Nulli enim leuitas maior. Maceratas indidoeft, membrana laxatior. Iterumcpinuerfe,utprius,foIeiiccantur. Moxarefacl«e, in Stuppa, fixo tunduntur ftupario malleo. Quod proximu cortici fuit, Stuppa ap pellatur, deterioris Lini, lucernarum fere luminibus aptior. Etipfata^ men pectitur ferreis hamis , donec omni membrana decorticetur . Me^ Nere Linum, dulla? numerofior diftinclio . Linumcp Jierc& uiris , candore , mollicia & uiris deco- decorum eft . Cortices quocp dccufti, clibanis furnis prarbcntulum. rnm. & Arsdepecftendi , digerendi<^ , iuftum eft,cquinquagcnis falcium libris quinas denas carminari . Iterum deindein filo poliiur, illifiim crebro in filice ex aqua : tctftumqj rurfus tunditur clauis , femper iniuria melius, Linum uiuu inuentum iam eft etiam, quod ignibus abfumeretur. Viuum id uocant: ardentest^ in focis conuiuiorum ex eo uidimus mappas Ibrdibuscxu^ ftis,Iplendefccntes igni magis ^poftent aquis. Reguminde funebres tunica: , corporis fauillam ab reliquo feparant cinere . Naftiturin dcfcri* . , eorum, T o n V s Primus. i7j tis Indiae diras ferpentes A , adufiisep Ible , ubi non cadunt imbres , inter aflueicitcp uiuere ardendo . Rarum inucn tu .diflicile textu, propter bre uitatem . Rufflis de caetero colos fplendelcit igni . Cum inuentum eft aequatpreciaexcellendummargaritarum.VocaturaucemaGrarcis Af^ Linum' Asbefunum beftinum,cx argumento natura:. Auaxilaus autoreft, linteo eo drcuni= datam arborem,{urdisi Lino principatus in toto orbe . Proximus ByfTino , mulierum maxime Byflinuoi. delitqs circa Elim in Achaia genito quaternis denarfjs ftipula cius pers , mutata quondam, ut auri : repertaqj linteorum lanugo, e uelis nauium, maritimaru maxime , in magno ufu mediana; eft , Sc cinis Spodfj uim habet.Eft:&interPapauera genus quoddam, quo candorem lintea pr« infanii cipuum trahunt . Tentatum eft tingi Linum quoc^ , dC ueftium am accipere in Alexandri magni primum claisibus, Indo amne nauigan tis : cum duces eius ac prtefedti iu certamine quodam uariaftent infignia nauium , ftupueruntt^ littora flatu uerficoloriaimplente. Velo purpu^ reo ad Actium cum M. Anthonio Cleopau-auenit, eodemc^ effugit. Hoc fuit imperatoria: nauis infigne . Poftea in theatris tanmm umbram fecere: quod primus omnium inuenit Q. Catulus , cum Capitolium de Vdalineas dicaret . Carbafma deinde Vela primus in theatro duxifle traditur Leii^ tulus fpinter Apollinaribus ludis . Mox Ca^far didtator totu forum Ro? manumintexit, uiamt^ Iaeram ab domo fua adcliuumuft^ in Capito^ B lium :quod munere iplb gladiatorio mirabilius uilum tradunt . Deinde Sc fine ludis Marcellus, Oclauia forore Augufti genitus, in a;dilitate fua, auunculo.xi.confulc, Calendis Augufti, Velis forum umbrauit: ut fas lubrius lirigantes confifterent mutatis f . Quantu moribus Catonis Cen Ibrq.quifternendum quoc^ forum moricibus cenfucrac. Vela nuper co lore cceli ftellata per rudentes terra; etiain amphitheatris principis Ne# , ronis rubent, in cauis ardium , SC mufeum aefolem defendunt. Ca?tero manlit candori perrinax graua. Elonor eria Sc^Troiano bello. Cur enim non SCpraelqs interfit, ut naufragfjs^Thoracibus tineis paucos tamen pugnaffe , tcftis eft Homerus . Hinc fuille 8C nauium armamenta , apud eundem interpretati funt eruditiores quoniam cum Iparta dixit figni i : , ficauerit fata DE DINI SATIONE ex Palladrj. 11. libro. Menfe 0 fimo Sc modice humido feretur , in iugero.vifj . modf)s . Aliqui macro io IpilTum ferunt : ita adfequuntur, ut Linum lubtile nafcatur. temperamentvA eivs. Semen eafdem, quas Fcenogrxcum uireshabet Eftc^ calidum fe# , rc tn ordine ariditate fere in primo , Et humiditace , SC , medio con# ftituitur. , , . »7A SiMpi^fCrvM Pharma# c VIRES EIVS, ET IVVAMEN? taexDlOSCORlDE Iib. zi. Difcudt&rcmollicomnem intus forisqj inflammationem , cum mcl= lc,oleo,exiguaq5aqua decocium,autmcllcco(fto exceptum, Vida cutis in facic,uaroscp crudum exterit. Illitum cum nitro,& ficulneo cinere, paroridas duriciascp difeunt. Vlcera qua: ferpunt,fauosc^ cum uino dccocftum expurgat. Vngues fcabros eximit, cum pari modo ISiafturtr),& mellis. Vida pedoris extrahit, fi ex meile in eclegmatis uicem fubftiiuatur. Tuffim lenit, Venerem ftimulat,fi farina piperis, 5C meile exceptum, pro placenta largius adfumatur. Huius decoc'tum,interancorum,uuIux<^ erofionibus immittitur. Alui excrementa euocat. AduuIua:infiammariones,m defefsionibus perquam utile. Ex Mifcellaneis serapionis cap.zt. Meflic.Proprietas feminis Lini eft fit ex Ex . Quado emplaftrum eo, mixta cera 8^ meile,confert alboribus unguium. Ex Albugerig. Confert ulceribus uefica%8(^ rcnum,&r mamratapofte ma, quando fi t ex eo emplaftrum. Quando bibitur torrefadum,confert tu fli calida &rhumida;. Ex Mefitrugie.Expellit ftxtum dtOj&T aquam. D Et decodao feminis Lini mifeetur oleo fit inde clyfter ulceri# cum , & bus mteftiriorum confert magnifice. Ex Rafi. Confert doloribus, & pundurisinteftinorum. Ex Paulo.Linum quado comburitur,confertfumuseiusfubdlis cor# rizx & fuffbcationi matricis Lini NOCVMENTA, ex Galeno lib.i, de alimentis cap.27* praeterea fri* Eft autem malum ftomacho , Sc difficulter concoquitur: diun uentrem uehementer fifttt : & urit agrum in quo (eniur, deierios , remc^ ipfiim fecit A V T O R E S* Diofeorides, Iib. z. Plirius, Iib. 19 . cap. t, Palladius, Iib. n. Serapion, cap. zu Galenus.t. alimentorum, cap, 2$» Septimo fimpli, cap. 81. . . »7« sxJ^Pi^icivM, I haima^ Q Cynoglofla minor. ^Uytt ^uiibt85«ng. D de cynogl-ossis Rhapfodia.xxviit. ^ Nomenclatura. GrarCX» xuti-,>,tnset . Hteetwiric. #XBXvn*r. Latinae, Linguacanis. Linguacanina, Cyiioglol^ Germanicae, ^iinbtSSUlig. AVTORVM PtxACITA de Cynogloffis DIOSCO-RIDIS «rx,>;.px de Cynogloflb. A N I N A Lingua.folialarifolia; Plantagini fimilia habet, angu# per flioratame, minoracp , Sclanuginofa. Sine caule Canina lingua eft, terrasncp fieniicur. Nafcitur.fabulofis loc/s Cynoglolsihiftoha Pliniana Iib. 25*cap. 3, lungiturPlancaginiCynoglofibs, caninas imitans linguas, topiarrjs ra^ operibus graaTsima . Aiunte^ quar tres thyrfos feminis emittat, eius , dicem potam ex aqua ad terrianas prodefle qua: quaiuor ad quarta * , : , tanas . Eft aliafimilis ei qua: fert lappas minutas . Eius radix potae* , & aqua, ranis Siferpentibus aduerfarar...... eorum, T o M V s Primus. 177 Explanatio Cynoglofli.per M.VERGidivM. A Canis lingua i:erbam,nouitEthrucia ois . uritur cm ad ulcera, &mmorauulnera, often- Cynoglofla dit<5eamfinecaulc,&paulominus^cun>Sisijfdem huic feriptori noris . Nafciturplacruniq! quare lic inrcr uices,uirctc{! tota hyeme . Nos eam iaepe uidimns foliofo cefpite, radice pollicis liumani dic^. craflicudinc, albicante colorc,&fupercurrentealperitace;quam credimus nominis &rcompa- rarionis ad caninam linguam cauffam fuiffe.Eft enim cani, qualis pixrifq! aliis animalibus, fcO binae modo afpenor lingua PANDEGTARivsde Cynogloflb Lingua canis eft fimilis Amogloflb.nifi quia funt ei coftx apparentes infolqs eius,fedfunt leuia, 8sCeftin eis borra apparens IVDICIVM NOSTRVM. CynogloflWduas fpecies dedimus.Vnam,folio Plantaginis, ueram ac genuinam a Dio - (coridedefcriptam.Alteram,quamhodicoffi'cin 3eBuglofrofyIueftri(fiDliis tenuioribus,core- aceis)peromnja£erelimilemoltcndunt. De qua tamen uchementer dubitamus . Inierit nobis huneferupum ^lichael Herus medicus,& idem amicus nofter, qui &monris PefTulani medi - Michacl Hcr? coSjaltetamBugloflbnhancfeccreconftanteraffirmat.Ecquodidfadic credam, facit, quod Diofeoridis deferiptioni refpondcre no uideo. Proinde tam iimilemBugloiTo, utappareaeex- cifa.Quse ucroTEM.PERAMENTVM*fitPliniana altera.qutelappas minutas fert,nccdum comperi Frigidi &ficd temperamenti eft VIRES ET IVVAMENTA exDIOSCORIDE lib.il. Conci{a,S«f cum ueterefuillo adipe cocTta folia eius, rabidorum canunt fnorribus,capiIlidefluurjs,qu» uocant , SiTambuftis medentur. Aluum mollit,elixa eadem,& cum uino pota Ex IO ANNE VIGONIO. Cynogloil» fuccus , cum fucco Plantaginis , &:uino granatorum , & B parum Licq, ad ignem cum pra^diftis aliquantulum inipiftatus , ulceri# busoris, 8«^narium,gingiuarum,&genita!iumuaIet. Valet quo(^ admixtus cum meUeroiato.ecterebinchina, ulceribus ab humoribus frigidis cauflatis Igitur ut experienda nobis demonftrauic,aduerfus morbi gallici ulces Experimenta ra antiqua potentiffime larir,eacp ab omni trumboftate grofla, & radica ta,ad modum fortis ligamenti cum facilitate moIIificat,purgat, ate^ mun dat : maximefiprgdidusfuccusinipiflatusfuericadignemaliquantulu cum lyropo rofato,ueI oxymelle fquillicico : liuelis , ur fortiorem habeat operationem Item folia prodici* ha^rbse ulceribus frigidis , fiue frrophulis impofi 3 ta,a proprietate medentur. Ex nobili Hieronymo hxrbario Sanat hajmorroides Cynogloflaaqux potio , fifintuitemxtuelearu ablutio cum Cynoglofl^ aqua , fi foris promineant Nihil seque uulnera ac ulcera omnia abftergit AVTORES ET DESCRIPTORES. Diofeorides. Pandeclarius. Plinius, lib.ay.ca.S. loaniies Vigonius. M. Vergilius. Hieronymus herbari^. q . I C I V M Pharma# jp^ttgeyctt. DE VINCA PERVINCA, Rhapibdfa xxx. €[ N O M E N C D A T V R AE. Latine, Chamcdaphne- Alcxaadna. Laureola. LatTrago . V^inca pcruinca. Daphnicis. , Germanica;, ^jtgtycsi* PLACITA A T R M dc Viuca pmiiiica V o V , HiiroriaCham^daphncsreciinduin D i S C o R I D E _/h A>\AE DAPHNE uirgas emittit cuhitalcs,fingulari raruo coiift,ites,recrtas,tenues,leucs,FoIia Lauri fiinilitudine^leuioraniulco ac ...... eorum T o w V s Primus* \79 uiridiora.Scmenrotundum,rubens, annexum folrjs . A Eadem per P i- 1 n i v m. dcfcripta,lib.2ii, capite decimoquinto Chamaedaphne unico ramulo eft,cubitalxfere,folio tenui. Lauri firti» iicu Se medicina? quocp nonnihil uariant. Hydropids. Se auribus ^ Sealuinis # prodefle Vincaperuinca dicitur; Chamgdaphne capitis doloribus , uri na?,menflbus ciendis,ardoribus ftomachi, torminibus MARCELLI VERGILII iudicium de eadem Humilis &terreftriS Laurus Chamaedaphneefi:,folafoliommfimilirutiincgraecorumad- oprionein nomen Lauri & honore adfeica; topiaria haerba,!? Plinio credimus, &raLarinis harr bariisfua*rate Vincaperuinca appellata. Qua? fieaeftquamEthrurianunc Vincam hfrbam uocar,qua defunct»uirgines,ingencenolrra,adfepulcuramcoronataeefferuntur:&’ qua fami liat apudnos aliquf,genciUu!refuo,primum ingredientem urbem Archiepifeopum, coronatg ad portam excipiunc,itipantcj & per urbem comitantur, cognitu facillima e(t:inhorris paffini naicenSjtenuiQirais uidcuiis,podus per terram ierpens, ^ uirgis, tu Diofeorides ait, a tenafe q 2 . . ,. i8o siMPt/lGiVM Pharma# extollens: folrjrfp Oleaginis magis Laurinis ^ ITmilibus . Verum a DiofeoridisChamx da- phnes hiftoria loge ea differt, obeas quas paiiloatcnumcrauiinuSjSrpljrafcp alias no eas, quas uolcntibusobreruairc facillimum crit.MeminitTheopiirafiiisChamxdaphnes ad extremum terti) de plantarum lurtoriauolumcn,fed eam breuiter, ut niliil polTitabco aliud ineelligi, ipfer re Chamaedaplinem frui^um foliis adnatiim:quod a nol^rac aetatis Vinea longifiiinc abcIt.Ea «tiam in nullo cft in fuifse ciborum ufu modo , qiioduetcrcs graecoru medici Cham«dapline quondam tcftantur. Siquidem Paulus Aegincta in fexto de ea agens ait, lefiiTui quod dl ^ . Hfcetia comedit. Prjtereafubpriroo, quo capite docet dcomniiioleruaiparagis,cum longius de pluribus egiirct,fubiecit,»«/»:TX>iri».)e /t xs^ 4 rSe aartr^orytir, id cft, Nutrit liinilif eda & Chamsedaphnes afparagus.His nos indictis, au toribufep periuademur , no efleChamae daphne Ethrurif Vinea hjrba. Et nihilominus quae a HinioVfncapcniinca.2i.uoInmine,C3p. ii.defcribit.nofirf gentis Vincar fatis rndct.Sigdcm VincamperuincSaitfcmp uirereinmodu Unc3e,foIiisgenicularimeircumdaram,topiariamh*rbam, & inopiam fiorumaliquandofup folio uirgis plere.Qu^omnianoftr*Cham»daphnefit, Lauri, cubitalibus , frudu rotundo rubente»^, &’folfjs adnaro,cuius afparagus in ciborum ufu efTepofiir Reprehenfio Plini) , ThodoriGazg,Herm.Barb. &M. Vcrgflij, per Nicolaum Lconicenum.iib.de erroribus Medicoi^. Idem Theodorus Chamardaplinc Vincsmperuincam apud Theophraftutn interpretat, Quf uem Per cum mChamedaphnealtafitplanta,cuiusdcfcriprio aVincaperuircaapudDiofcoridcpluri uinca apud ni3alienac,ctii£>etiaVincfpcruincf natura, imagineq; accuraris c6icplaniibs,illacfreuidcbif, Diofeoridem que aDiofc.ac Plinio parit’ Clematidis, atqiDaphnoidis, et Polygonotdis nominibsdefignaL Et idcrurfumalibi.fnChamaidaphnelib.if.Veterem lectionem difiin^fiorero putas, fiia feribat. Eft&Chamjdaphnefylueitrisfrutcx,& Alexandri na. ut duogeneraintelligantur. AI ten.ttnCham«daphne,quaLarim Laureola, ut tu inquis appellant: cumrneaquaehodieLau rcotalarinedicinir,nonlitCham3rdaphne,fed Dapbnoidesporius,rEarimpoftea a Hiniode- feripta. Alterum Laurus Aiexandrina,ex Plinio, Galeno, Diofcoride.Tu gdem Pliniu hocpa Daphnefeorfim , necf Alexandrina, fed hoc torum,utdiximus,Daphne Alexandrina Ecicerum.Plinius lib.K.Charafdaphneicadefcribir.EfletChamedaphnefylueftrisfrutex, &AIexandrina,qu5aligIdseS. aliqui Hypoglotton,alij DaphnenjalrjCarpophyllonjalijHy pelaten uocant.Ramos Ipargit a radice dodrantales, topiarij ac coronari) operis, folio acutiore qua myrci,molljore ac candidiore, maiore femine inter folia rubro;plurima in Ida,& drea He raclea Ponti, nec nifiinmomofis. EandcChamgdaphncpoltmodu Plinius inlib.14.1ta deldi- bit.Cbamgdaphne unico ramulo dt, cubitali fere folio , tenui,Lauri firailicudine . & reliqua Quis non uideatPIiniu,«d5p!ance differentes deferipnones afferre^Efiem prior defer^tio in Daphne Alexandrina,non autem inCham*daphiiciib.4. aDiofeoride tradita. EfleueroCha uifdaphnemaDaphne Alexandrina differentem, non folumDiofeorides, fed Galenus pari- ter, &; Paulus infuis de fimplicibus medicaminibus libris offendunt. Apologia Pandolphi ColHnutrj Neotherids Plinio, contra NICOLAVM LEONICENVM.pro Sc Quo plura in Pliniu cogerereNicolaus nfric,co fe plXi ribp inlcitig notis comaculat:ut^ nec Plini) uerba,necfcribedi ordine, nccrcru conlyderct differetias.Itat^ manifcftas ineptias ia fatfus eftridcrc ^ refellere. Eidem piante Pliniu, hoc eftjChamgdaphnediuerfas dcfd-ipnoes afFerre.Lcom’ cenus dicit. Sed ^ diuerfus fi t ipfe ab eo que putabamiis,ex hacipla Cba mfdaphne cofyderemus.Plin.i^.in deidibcdis Lauri arborisgnfbusm== quicEltetCham^daphnelydueltris fmtexincqjiilira dcChamcdaphnc uerbaiacitmecg illa pingit (ut Nicolaus prius arbitratus e) ex nomine ui^ , , . eorum, T o M V s Primus, isi dclicet addubitas, ne herba ellet,qua frutice nominauic. Hic igic uerboru A Plini) textus pu«ftO(.){jgnadus c.Tii pergit enumerado Plini? Lauri gha atcpin^t.EcAtexadrina,quaaliquiIdca,alii Hippogloctin, alij Daphne uocat. Hanc uero Alexandrina Daphne pingit. Ha:c<^ illa eft,qua Dio '' fcor.qc^,cgteri<^ defcribut.Ac.?.&r.2o.uoIuminis.t?.ca.cu fruricu,fubs fruticucpgha multa defcripfilT«,His {ubnecftemus. inquit, qug Grgci cos t municatioe nominu in ambiguo fecere, an arbores aflent.Tu ^ximo ca pitecotinuo deChamgdry, Chamgdaphne,Chamclea,ChamcCcc,Cha mgciflb,cgtcrifc^huiufmodiuerbafacit.Atc^inibiCham£daphnedefcri bit:quauoIum.i5.tm attigerat. Hgcigituritafehabent.Enumcrat.io. Pii nius Lauri feptem gna:tu tres Laurei fruticis fpecies.Chamedaphne, A ^ lexandrina.Daphnoiden: cc Alexandrina quide,&Daphnoide pingit: Chamgdaphne uero,qm in ter illas relaturus erat quas nominu comunis catio(utipreiuquit}dubiasfecerac,anarbores eflent, anha:rbjc.^i.&r.2o, libro pulchre defoipfit: in quo de fimilibus herbis fuo ordine loquebae Vides, ut ob punclu^quodin iocis quot^ dicit) Leoniecnus captus eftr PunfSorffra- Si inf duo ifta nomina,Chamgdaphne,& Alexandrina.ij.illo libro,mo “o & utilitas, ra: aliqd jpunclic^ interiecilTetiqnod uel ipfa gramaric^ ratio per,&, cos pul^interuentum poftuIabat)non in hos laqueos incidiflet. Miru fubit boni huius uiri, & amici quidem Leoniceni natura conlyderanti: quem fi ambulante uideas,lentu magis et tardu,^ citatum uel celerem dicas:in g accufando uero Plinio adeo prscipitem currere, ut in eo legendo,perce^ ' fendif^ accufationis capitibus, mora omne, tarditate^ oderit : non fpm teneat.non anima,nihilinterpungat,nullo punefto confiftat. In hoc quo <^fagacifrimiingenfjuirPolirianus,ineaquadeCiflb Cifthoadhuc ipfum Leonicenu fcnpfit epiftola, egregie notat,cum. A.&.2o.uolumine cap.jo. quia no interpunxit Nicolaus inter jrpocifthis ScT inter H , , quam hicrbas dicemus parumiapereuifiis effc: malec^eoioco fenfilledeCi? , ftho:ita ob punclum , ut diximus, fa:pe conuincitur. Sed ne Chamedaphnes nomen dubium aliquando luentibus inge? Du» piant* rat,duas elTe plantas fcire oportet: qua: Chamgdaphne pariter nuncupe Chamjda- " tur. Hanc ipfam.f. de qua agiinus,qug uulgo Laureola dicic:S^ eam qux hinwrf Vincapeniinca dicimr coiugalibus coronis expetita; folqs Lauri Ion , ^ ge minoribus:humi ad ferpilli morem rcptans:flore ceruIeo,inodoro,ro tundo,foliufculis quincp,fed continuis diftintfto luuamerita Vinceperuinegex P L i N 1 1 lib.21.cap.27. hydropicis datur in Vincapeniinca , fiue Chamgdaphne , arida tufa , aqua, cochleari menfura,celerrimecp reddit aquam . Eadem deco aa in cinere,fparfauino,cumores ficcat. Auribus fucco medetur, Aluinis impofita multum prodefle dicitur A V T o R E S. I3iofcorides,lifa.4 . Plinius,lib.i4.cap,if, Apulejus. ca.ir.St.sS. Theophrafl9,l!b.j. Hermolaus Sarb. . Vergilius . Nicolaus Leonlcenus. Padulphus Collinut. q 5 eorum, T o -M. V s Primus. »Si ^ Perfoliata fccmina . DE PERFODCATA Rhapfodja XXXI. VM in ipso medio opere hxreremus , acq? nuncillec, nuncaliae nobis adfcrremr herbx, dtra omnem prorfus dde D dium SC ordi nem { Nam alphabet^ feriem obferuare, neCp ope^^ ris noftri arcbitecfli pictores 5c iculptores obieruare poterant , ne<^ tummnoftrum hocferebac ) etiam Perfoliata quardam , inter alias nobis ofFerrur.Sic enim illam appellant offidnx. Circa quam cum multum, ac diu nos torldimus,nihil tamen certi expilcari licuit , nec^ ab dodtoribus medids,ne<^ ab ofFicinis, ne ab uetulis etiam & herbarijs,nifi quod Per^ Pharmacopolas i^s foliata diceretur, noftro idiomate , , turlecuri, nos enam Perfoliatam illam inlcripfimus , carterum adulte^ rinam.Exhibuit enim St aliam nobis Perfoliatam Lucas pharmacopo^ Ia,Iongeab hac diuerlam, coliculis fdlicet foliola penetrannbus,non ad^ modum abfimilem , catapotiarum generis , uel Efulx maiufculx, alritus dinedodrantali,tamadpropriatx relpondentem nomini Germanico, ut exiftimem plane fellbs herbarios qui hanc nobis quam dedimus , , q . . 18^ s I n f’ Lv t C t y K Pharma# C pvogenuma&gcrmaiiaobtruferunt.Quaciicro fit apud Diofcoridem, inofticmisaus 6^ cjuis porro eius ufus , necdum animaduerd , nifi quod ^Jic.Capico. dio admodum familiarem elTe , Sc in precio habitam D. Nicolao Capi* toni medico , id<:^ ad rupta tantummodo, dc uulnera glutinanda . Plu# ra non comperi NarcifTus Martius DE NARCISSIS MARTII S. Suprafotti>9> ESPONDENT flores , folia, bulbi, denicpomnia ferecurt ^Narciflb fuperiore . Vnde fufpicio nobisfubrjt fortafle autilU Ri , eflfe germanam , aut certe quandam eius fpeciem * Non enim habeo , in tandem aliud genus referam . Sed quod fepius moneo fufpido quod , , tantum fithoc nullum ex tripode rcfponfum. firmius alf) com* , Si quid pertum fuerit, adeo non recufamus doceri,& moneri,ut nifi id data qua^. dam opera moliremur magis eruditiores prouocare qua alios docere, , , adiUamautconiuifTemuSjautuelucouem non fignatam , ex reliquarum albo,exculcauilIemus,S(lprofcripfiflemus- . eorum. T O M V s Primus. iSj: Saxifragia - A De omnibus Saxifragis Rhapfodia xxxi ii. AVTORVM Pt/ACITA. Defoiprio Saxifraga exDlOSCORFDE ARXIFRAGON, aliqui Sarxiphagon , alf) Empetron f , Ro mani Saxifragiam uocant . Frutex eftfiirailofus in petris S , afpes ris locis nafcens Idem in Capitulo de E M P E t R o, cap. i$u Empetron aliqui Phacoides uocant. Nafdturin montibus &mariri^ futu/ir. . . i8 timis fere in faxo propius mari fucrit,minus falfa cft. Saxiffagiac , . Qiio porro meminit lib.22.cap.2i.m partitione Adianthi Excuflio HiftoriaeDiofcoridispcr hermoeavm BARBARVM cap.2.Sarxiphagon. Saxifragum,& Saxifraga larinedicitur.Item Calcifraga, fi modo h»c eft quam dC Plinius & Diofeorides alio loco Empetron appellant, Paii , tus Sarxiphages.Empetrum, inquit Plinius, fere irt faxo nafciiur. Recen : -f ti uires funt ueaiftatc perdit eas . Lapillos qui fufferuefiant , una rum affirmant . pi Habetur Saxifragi genus alterum , in Adiantho a nobis expIicandum.Corrofi &ambuftifunthacparteGra:ci codices, nec qua le fit huius herba; folium animaduerri ullo modo poteft : Si in ipfo ucr^ Pi ex interuallo condiris, nec frequentibus : in cacumine furculoi iim flocd ceu arentes potius ^ flofculi:fubrudida radicc,non fine fibris . Romx ta lis offenditur in maritimis , ac montofis tanmm , non rubida radice , fed D candida : flofculis quoc^ candidis. Recentioribusde hac herba parum conuenit. Alq Tritici fohonjmfiguram,alfj marina: Bari fimilcm dixes TormennIIa. re, alrj Tormentilla:uulgodic'ta:. Eft autem ( ut uolimt )TormenrilIa, feptem fere Quinquefolio herbz fimilis , nifi q? habet foIia,non quinc^. Caiyophyl- Quarti herbam qua: florem Caryophyllou uocatumi, ferat, de quo ali f , los. ei ubi dictum eft . Quinti Saxifragam eandem efle , aut proximam qua: Pampinula. Pampinula , Pimpinella , 8<^ Bipennuia, Sanguiforba ruri didmr: Pitnpinclia. quoniam uulneribusiniecfa, ferrum Sc fpicula facile acdtrafcnfumdo Bipennuia. . Folio orbiculato Sanguiforba. loris exigat paruo , , & extremitatibus ferrato quod : & mandi foleat paratum oIeo,frle, aceto : furculis ab eadem radice plu' , rimis atcpdenfis, rubentibus cumradice,utferunt. Quibufdam locis uenniculus eruitur, qui curams , fericis pra:dpue ringendis, Purpu# ram facit incomparabilem , CeCteros colores fplendore quodam , 8c hi^ laritate fuperans. t D E M in Capitulo de E M P E T R O. Prafoides. EmpetronhocPhaconides a Diofeoride, PrafoidcsaGa!eno,S: Pau lo cognominatur.Fere in faxo nafeitur. Recenti uires funt,uctuftatepcr dit eas. Lapillos qui fufferucfiant.una rumpi affirmant, quod 8^ in Saxi> fraga quo<^ diximus ex Pfinq fentcnria, ucqui nihil differre ab ea indica Plin^ lapfus. rinquandoquidem medicinas,quas feorfum in utrac^ mcnrionc Diofeo rides enumerat,ip{e uniuerfas Empen-o huicaflignat. Aut igitur ita fcuf tiendum eft : aut Plinium errafTe confitedum . Paulus certe Diofeoridem fecutus,menrion€s duas habet, quafi duorum generu . Galenus unicam . eorum T o M V s Primus. 187 Empetron, Aedus edam Empciron uocari folitum afFirmat. A IVDICIVM M. VERGiL-ii deutracp de Saxifi-agia , 8C de Empetro Nafd in petris Empetron fatis indicat nomen . Epipetron eadem fignificarionc exanrf- Epipetron. quioribus aliqui etiam uocauerutK. Necfolum, quia lentis Pguram &fpecicmrefertPhacoi- desjfed Marrubio fimilem Prafibides etiam, Plinius Saxifragam a Ladnis uocari aitrmi- fcetacumea, quacpriuadm &feorfum a Diofeoride SaxifragahOtipfo uolumihedefcripta eft. EX quoiterumfufpicari cogimur, quod in Saxifraga dicturtihoc ipfo uoiumine ano- biseftjnonelTealiudiiihocfcriptore eo nomine recipiendum: aut fi fit, quod uerifimilc ta- men non eft , uariantibus hiftoria& medicina, bis de eadem adumfuifle non multo ante fub titulo Saxifragas, quae larina, & iterum nunc fub Empetri, qiiK tota uox Graeca eft. Paulus breuitateexfcripfifle quidem Aegineta , qui totum infexto fuaemedicinaeDiofeoridem multa tiidecur, Empetri manifefte meminit. Saxifragae aurcmnufquam: quod non rdiiiqucnduna ab eo fuerat, fi tunc in Diofeoride Saxifraga legeretur, aur ipfeprodiuerla eam rccacpiflet. Crederemus nos edam eandem Saxifragam &' Empetron dTe, nifi diueriapenitu’ utriiifq? htftoria & medicina efiee . Ob eam caufiam peritionbus hoc relinquemus, cerdus de Saxifra- ga inuenturis , quod recipiendum , conftieuendumcp fit, Reprehenfio Piinr| iti df)udicanda Saxifragia, 8^ Ems peiro,per nicolavm deonicbnvm. Empetrum ubi iiafcamr,et quas habeat uires in trahenda bile ac pituf ta,icribit Plinius lib. 27. eodem quo Diolcorides modo : alias tamen ei^ dem fubiungit facultates, quod urinam cic,&: calculos frangit, qux a nui lo alio autore de hoc Empetro traduntur. Quin cor tra Galenus , Empes B trum,quod etia PralToides appellatur, folis purgationibus. 5. libro utile efle teftatur. Atquos in altero Empetro, quodetia Sarxiphages dicitur, Plinius legerat effecftus, a Grarcis autoribus, ac praefertirh Diofeoride tra ditoSjhuic Empetro a Sarxiphage diuerfo quod uim purgatoria habet, , nominis aquiuocatione deceptus , alTcripIic, PETR.I COLLI NVTII Apologia pro Plinio. Empetrum a noftris Calcifragum uocari refert Plinius , calculose^ frangere: ac non id-, eo calculos nonfrangic,quia nullus ex his, quos Nicolaus legit, hoc fcripferit. Hancei her- bat uim elTe Plinius dicit magnus atiror,atq! abundelaudatus : cuius neram efie fen tendam, & experimento compertum eft , & hominu opinione reca-ptum . Eft enim Empetrum ( quod Empetrum, nofterLeonicenusignorauit ) ea herba, qua; acedarrjsgrarifsima nunc habetur :&quam Ve- neria omnis,una addita, immucatauelitera, Sampetram herbam uocitac: Bafichiam multi di Sampetra. eunt: alqBaticuIam, Picentes ab herbse ipfiusfacuItateRumpifaxumuocant, fbirjs ad Ru- Bafichia. tamferme accedentibus, uerum crafsioribus, acutioribusi^: flore, leminecjt, qua; cum A- Badcula. niG, tumforniculifpccicmin mufcarijsreprefentent; odoreiucundo: faporeinteracidumfal- Rumpifaxu. fumq: dbi appetendam proiiocante. Nafciturcp( ut Plinius quoqi docuit) in montibus ma- ritimis fere in faxis quod toto illo tra iS8 SIMPL.IGIVM Pharma# C Sententia: neotericORVM. Deferiptio SIM.ONISGENVENSIS. Saxifragi^ herbam,quidam accipiunt herbam, cuius folia fimilia funt folqs Pimpinclla:,maiora tamen , 8^ ramulos fuper terram expanfos ha# Alfa quaedam bet. Alia tamen oftenfa fuit in partibus Romae, per omnia Cretano ma # Saxtfragia. rino fimilis , nifi quod tenuior SC macrior: eo quod in montibus apricis nafcitur,&r de feifluris petrarum exit: Bc propter hoc uocant eam incola: Petra SnduJa. petras feindere fa # Petra findula , eo quod in fuo ortu uidetur , odore & poreCretano appropinquans. Secundum Butanicum,primaeft illa. Pimpinella Nam de Pimpinella dicit quod multi Saxifragum dixerunt,& quod fit , quibiifdam fimilis ei,uelut Saxifragia tyraria ab antiquis dicebatur. Saxifragia. PANDECTARII- San{ifragia,efr herba fimilis PimpineIla:,non differens, nifi in pilofi# tate quam habet Pimpinella - , HIERONYMI herbarp Quatuorfpcs Saxifragia multorum generum eft.Scilicct Maior,floribus albis, caule Saxifragi» fubrubicundo , radice exili, cui uelut Lentis, uel Piforum noduli adhxs rent:quod femen eius efle ferunt . Minor omnibus agnita,humi repens, Ifchiadi in petrarum fummis , cui uulgo nomen , eo quod prgcipuemedetur.T erria Alba,qug Miliu folis, germanice,tnc«:I>yt?» Alfafcitgf. apud Dioicoridem lib. 3. Qiiarta in Alkakcngi , arabico uocabulo no# D men fecerunt, Germanice, de quo in Solano plura. TEMPERAMENTVM SAXI# fraga: ex Plateario. 28. Calida &ficca eft in tertio gradu, uirtucem habet durericam , expulfis uam, 5iC extenuatiuam.CalcuIos arrodit,&conterit. Vires & iuuamenta Saxifragis ex DISCORIDE. Codla in uino,&mox pota, febricitantibus opimlatur» Stranguria: prodeft Singultum fedat. Calculos uefica: frangit, Spurinam det. Eius qu» Empetron uocatur iuuamenta ex , , eodem DIOSCORIDE. Trahit bilem pituitam Sc aquam fi bibatur in iurc aliquo , aut hy# , , , dromelle EX PLATEARIO. inuefica, contra Contra Iapidem in renibus , & Iliacam pafsio# ^ nem , ftranguriam, Sc diffuriam, ualet uinum deco(5iionis eius, uel pul uis eius pondere drach. fj. in fbrbili:fomentu quoc^ ex ea , ouo fadum» multum confert praedidis . . . . . eorum T o M V s Primus. 1S9 CondicuraSaxifragisex p a t i n Alib.de A Honefta uoluptace.ii. Appellatam Saxifragia Apuleius adfoitjquodiapillos in uefica fian^ gat,atcp commuat.Eius radix,PetrofiIeno adfimilis eft: qua: ablata, iou, at(^ in fruftaconcifa,cum fale,oIeo,& aceto comefta, ob cius caliditatem &ficcitatem,lapidem(utdiximus)frangic.Renes8(i^ueficam purgat. Co quicur tarde, propter ficcitatem,quae cocoftioni contraria eft, quam coit tra, humidum Sc calidum adiuuat. DePIMPINELDA, PimpineIIam,uel Pampinulamjquiutam efTe fpeciem Saxifragic, pau MaccrLb.r. Epistolarum loante ex Hermolao Barbaro teftati fumus . Arbitror SC hanc ueceribus neglctTiam.uel incognitam potius. Interpretatus eft hanc ex lib.y.planta ru Theophrafti cap.io.Theodorus Gaza his uerbis.Spicofa igitur Ocu Ius caninus,&CaudauuIpina,et Plantago, que Agnina lingua a quibuf dam uocata eft, & ab alqs Coturnix. Huic quodammodo fimilis eft, que Bibinella didtur. Ceterum quam uelitintclligi , &an de noftrauulgata Pimpinella dieftum uelit, necdum faris aflequor. Calidi SC Cicci efletempe Temperamc- ramenri,utSaxifr^am,compercumeft:,6Cperomnia ad eadem ualere, tum. EMPIRICA qusdam deP impi necea, Quze priuarim de ea ab empiricis acc£epimus,ha:c fere funt Quoddeco(Sum eiusfebrem continuam, &quartaquoc^dicrecur<^ B rentemleuat. Succus certianam,id(^ ante acceflionem,potus Contra phtisimAc uritor . - Recipe Pimpinella: ^ tenuiffime pulucrizatEc unc.fj .aqus PimpineJ !a: recentis, facchari quantum fatis eft, et fiat inde EIeduarium:dc quo fume quotidie drach.q. Conditura Pinipinellae ex P L> A T i N AE lib.^ De Honefta uoluptate Pimpinella qux SC Bibinella graece dicitur uis calida Sc ficca eft:ob , , hanc rem tarde concoquitur:uoluptatcm edentibus adfert . Colledta , ac Iotainparinam,acfuomet caule,fi tenera eft, reponi debct,faIe,oleo,ctai* ceto condiri.Si pra:dura fueric,folia tantitm fumuntur . Aperit hic cibus iecinoris fibras, urinam prouocaqac lapides,ut Saxifragiatnon tamen a^ deo comminuit r . . , iMPDiCivM Pharma# hepatic a. D iBb?! ^yrp£l«. Rhapfodia xxxiiil Grxca, XijXxr. Latina, Hepatica, Hepataria, lecoraria. Germanica, HivPJ^TARiA M, fiue Hepaticam, omnes Lichen interpres tantur eam qua: eft apud Diofcoridem libro. ii. cap. . Verba Diofco ridis iunt. Lichen, qu® faxis eft familiaris , aliquibus Bryon appellatur aljjerginofis petris adh®ret Paraphrafis B A R B A R i fuper DIOSCORIDEM., , Lichen,fiue Lechen, eft mufcus, ut hic, item cpharba alia nafcens in petroGsmominc urricp inuento,quoniam contra Lichenas, rcmedqs o ^ mnibus anteponuntur. Folium unum ad radicem latum, caule uno par^* uo,loogis foliis dependentibus • Vrram^ recentioreshcrbarrj Hepatica Hepattca uni appellant. Appulih®rbam, cuius unum ad radicem folium habere dixi^ folia. Ficatelia mus,lecorariam,fiueFicatcllamcognominat,foliQfuccipleno,& crallb: . . . . . , eorum, M. s T o V Primus tpi lECORARIA, A Ita nominatam, quia lednoris fibr«e fimiiis aCpidtur . Diuerfa efl: eodem nomine apud noS,in litore paffim nafcens , Sc olitorio foro , ieiuniorum tempore ucnaliSjhxderaceo fere folio,flore purpureo, lilp pufilli effigie. Conuoluithcrbaie quibus appropinquat. Soluitaluum cocta,6(r cruda, olerum modo aeexpta SERAPION Ifb.Simplidum,capitc,n5. B de f-fepanca Hazez alfacher, id cft,Hepatica, G. Naiciturin lapidibus humedis, & cadit fuper eam ros.SiC fimiiis eft lenticuli aqua: PLATEARIVS, cap.5. Hepatica ha:rba eft in aquofis,& prxeipue in lapidofis lods naftenS folia, lapidibus has minuta habens terrx & adhaerenda . Quanto autem bet maiora folia, tanto melior eft, Sc dicitur Hepatica, quia pra:dpue eft hepatis iuuatiua HiERONYMVS herbarius, de Hepatica. Hepatica in triplici habetur differentia.Prima, qua: in obfoletis Sc rui nofis fontibus fub dio,petrofi's quocp lapidibus adhaeret , folrjs inuicem pinnatis,fibiadhxrciinbus,non admodum abfimilis ei,quxPulmona5 riauulgo uocatur. Altera quam nunc paffim Matrisfyluam uel Stella ^ , , rem ha:rbam uocant,Gcrmanice, VOdltttltyfiit : tametfi Campifolium uulgo etiam Matrem lyluac fadunt.Terria Trifolium aureum , Teutoni . . . . , ...... ipi SIMPLIGIVM Pharma^ SUe.quod ipfum (yluis.S: aiperis. C cc , nafcitur m IVDICIVM NOSTRVM. Id folum comperi apud receptos autores de Hepatica, quod equidem memini.Dua:prima:,dumhas pingeremus,a nobis dcfyderaban« tur.Ternam dedimus.Daturi 8c priores,fi uita fuerit comes, in pofterio ribus Tomis.Saneprimaertertiadefcriptioncnon abludunt,pulchrc<^ cum BarbariTEMPERAdC Hieronymi deferiprioneMENTVHconcinunt - ex SERAPIONE. Virtus eius prima,eft,defjccare,idc^ inmodice Altera eft abftergere.' Tertia uctare impCTigincm,S(r quaelibet apofte ornata calida VIRES ET IVVAMENTA Emptaftrum ex ea,cohibetmeftrua,&fedatapoftematacaIida,&rim5 petiginem Linguse quoi^ apoflemadbus.&T omnibus humorum fluoribus, pro pter fuam ficcitatem,6iExplateario.ftipticitatem plurimum confert Va!etconcraopiIationemhepatis,6tfplenis,excalidamatcria, &hes pads calorem D Syropus ex decoc'iione eius,& rhabarbaro, fanat IcTtcriaam fyropis contra opiladoncsheparis. Etaduerte , quodin omnibus Si calefactionem eius, debet indi Hepadea Contra calida apoftemata fuperponitur trita in prindpio . Operatur enim repercuflionem materia: influentis Exioanne vigonio.. Hepatica eft frigida Sc ficca in primo. Et eius folia contrita, Sc a:m fa.* in rina ordei uino granatorum contrita , & parum fandali albi cum oleo rofaceo,omphacino,heparis calidum apoftema repercutiendo fparguni Sc refoluunt Et decoefrio eius fatfta cum Endiuia domeftica et fylueltri,et parum Ca pillorum Veneris,pa^-um(^ Cicore^,cum aqua SC zuccharo confec'ta,cc cum modico umogranacorum,Iaboraribus hepatis diferafia calida, opti^* me medetur. Et propterea dicitur Hepatica quia ^gritudinibus hepatis , ualde opitulatur A V T O R E S. Diofeorides. Hermolaus Barbarus M . Vergilius . Platearius loan , Vigonius , Hieronymus herbarius . . . . . , eorum, T o M V s Primus* f[DeLinaria, Rhapfodia xxxV* A Cnomenclatvrae 4-^vAlXiyti/ GrSJC® , •XifiTifliir . . Ladne, Litiaria» Pfeudolinum. Efula adulterina ; Her ba urinalis. Germanica:, SyttfrAWt. L I N A R I A M hxrbamD-IoaanesLotzerusmedicus,in colles D.lo.Lotzer^ claneisfuispharmacorumfimplicium gra:ce, Sdlatirte Criftam galli nobis traduxintametfi habeant SC Verbena: quadam eius nortiinis fpecies.Nec plura edam apud probatiores lego, nifiquod hanc 4ti-/ex;r»r SC Efulam quandam adulterinam faciant Pandectarius,ct Genuenfis ille Simon, incercp utram mediam fcilicet quandam ipeciem quod Efula ; quidem ladi:efdt,Linaria uero fine ladle fit temperamentvm eius Temperamento frigido & humido deprehendimus in fecundo gra ^ du, habere^ uires diflipandi,incidendi,extenuandi,SCperpellendi. AB HERBARIIS Vires S^Iuuamentaci nun # cupantur huiufcemodi Eius,fimulatc^ Pimpinella fuccus ctyfipelata refrigerant * Cancro quoc^, & Caranomatis nihil eft quod aque medeatur. Per Te indita harba calciamentis,fertur totius corporis laborantis dos B lores reprimere & fedare Aqua Linaria cum media cortice Ebuli pota quantitate nuds auella , na,hydropids mirum immodum ei}dtaquam per urinam. Eadem oculis rubentibus falubris eft, fero, & in ieiunio indita modi fi ce. Crebro id compertum haud parum multis . . . . Pharma# i9Si siMPLiGtVM c DE ESVLA, Rhapfodia xxxix. |[nomencl.atvrab Grtecte, Latina , Efula Germanicai^ IPoI * O N con{enriocumSimoneGenucnfi,quihcgathancmterfe# N ptem Tithymalorum ipedcs confcribi debere . Exiftimoc^ efle, aut Cyparifliam Tithymalum ,autcertePityufamillamapud Diofcof ridem . Nec ea fiifpido eft tatum ,uerum in uetuftiffimo libro,a Bo noniciifi qnodam medico de fimplicibus Diofeo. inferipto quomodo , adnoftras officinas refpondcat,itafcriptum inuenimus. Frutex Tithy# malus Laduca marina , fen Caprina,& Ladaria harrba . Eius plura funt genera; ex quibus unius frudum bfficin^ uomicam Nuccm,altcram Efu lam minorem uocanttPityufam uero Maurifebram uocant, offidnequo Efulam maiorem, quxubic^ crefeit Quadruplid differentia cemimr. Quedam tenera. Quaedam crafliore radice Qujedam maior Quaedam minufcula Qu* autem uera Rfiila . . . hodie hafaetur^Linarix herba: fpecimen prgfefert» Eledio eius ex M E s v E D Magnum eft malum,abfdndens uifceratparuum uero eft illud, quod eligitur.Et melior pars planta:, eft cortex radids eius:& lac eius eft acutis us & fornus- Et melior eftradixipfius, habes proprietates quint^ bonas fcilicencuius cortex eft fubrilior & leuion 8C fadic frangicur;& eft habes de rubedine aliquid , ficut Caflia proprie: et fuper qua iam preterrit mes dium anni.Rccens uero menfis foi tantum,eft mala. Nigra uero eft per'» nidofa. Et orta in locis thermarum fimiliter . Et melius tempus coUedios nis radids ipfius,eft principium ueris,&^ ladis eius,in fineipfius. Complexio Sc proprietas Calidse complexionis eft & ficc^ in principio terti) . Et lac eius calidis us.Et eft compofinim ex fubftanda ignea,acuta,8c fubtili, 5c ex fubftan# tia terrea ftipticat&Teftincifiuum, fubtiliatiuum , exiccatiuum inatCTiaru (ubmerfarum, liquefediuuin apertiuum , difruptiuum orifidorum U£narum« RE-CTiFiCATio Nocumcnto S rum Efolse. NOCET CORD I, hepati &rftomacho , &difiumpituenas,& excoriat uifceraiderelinquitinflammanones , fadentes cadere in febres. Et emendatur primum nocumentum quod ex eo rimetur, miicedo ei ali'’ quas ex medidnis cordialibus & ftomaticis, & heparids cu eo. Et focudu et tertiu nocumentu corrigimr,acqrendo d bonitate cu medidnis coglu^ . eorum, T o M V s Primu*. rinatmis,8!: coadiuuatibus et conrolidatibus:ficut efl: di-agagantu ^priet pfilrj $C gumi, de bdelliu,& mucilago ,& fuccus portulae? , SC fimilia . Et nocumentu eius tollit permilceiido ei ex rebus refrigerandbus, quartu , &exringucnnbp aliquas.Etex hoc lacientibus apudmeeft,utin64ndai‘ turinfucco Endiuia: ex Alraraxacon, aut infiicco pauco aceto , aut in llicco Portulaca: , aut Solatri &aceto. Et fi fuerit acetum decotftionis, aut infufionis citoniorum , erit melius. Mirabolam quoque figillant ei bonitates notas, &:abfinthiumfimiliter,8i aloe. Et dixit ludarus. In# latife s fundatur in dulci , aut aceto, 8e renouetur in eo lac multotiens , ex ficcetur. Reprimitur enim fic a fuamalicia. EtdixitRuffus, Si folutio peripfum Tuperfluit, aut laboriofe fiat,fedeat Iblutus in aqua frigida. Mihi quo(^ uidetur uerbum inconueniens. Circumftans enim frigi# dum includit 8C cbadiuuat uirtutem medicina; corroborat , , dC eam medicinas Necnon & adiuuans, ad uias expulfionum , repellitmate^ rias,fi'cut te Icire fecimus. Succurrendum eftigitur tunc , ficut in canone diximus . ConfecTio pilularum de Aliebram conferencium hydropifi Acripeeius prarparati partes quamor, mirabolanorum dtrinorum par tes quatuor, aloes partes quin«^ , confice cum fucco feniculi : aut Endi # uia;. Et eftdofis earum a dracnma una , 6^ femis, ulcp ad tres. Et quis dam ex lacfle eius , 8»^ ferina fecxuncoblatas, 8(:lbluuntcumeiS.Efqui? dam faciunt cum aceto & ruccaro, 8c lafle ipfius . Et quidam cum carne cieoniorum,& maftice faciunt foluriuum bonum. VIRES, ET EVVAMENTA* Solurionc educit flegmauehcmenrcr,& aquam dtrinam, Sc humores melancholicos, &materias a iunfturis, SCconfertdoIoribusearum.Et eft ex medicinis magnis ad hydropofim. Verumtamen nocet hepari , SC deficcac uehei corpus urenris ipfo.Et confumii fpenna , lac cius hoc mentius fadt.Et facit cadere in febres. DOSIS EivS. Corticis radicis cius a Cara^s.ij.uf<:^ad.vq. Etlacliscius a Cara Bfula calida Sc ficca in tertio gradu . Frutex efl, cuius radix lautum a# fui competit mediana;. Cortex radids eius fi in uere colligitur perbi* , enniam in magna efficacia feruatur . Melius eft tamen , ut fingulis annis renouetur. Virtucemhabctpurgandifl^maticos humores principali^ ter. Vnde ualet contra Kgritudirtes fecfcas ex flegmate. Nota, quod leniendam fiio acumine purgat. PoftScamonea utilior eft Efula, 8e fteurius poteft dari, non enim eft multum abominabilis, uc quafi ind/gneturinde ftomachus quandot^ : ftd tunc tegula calidafus perponatur. .. . sIMPi^igivm Pharma# C Contra quotidianam dc flegmate naturali^artcricam podagram, cliir , agram paralifim iliacam pallioncm, 6ik-ucoflegmatiam detur puluis , , ilte Petruncelii . Recipe fcmpul .v. Efulac , & modicum cinnamomi . fo men feniculi, anifi, mafticis. Sanis leucoflegmaticisualetadprsefeiua# calida uel datus in donem cum uino calido , uel aqua , cum ouo forbili brodio , uel cum iulcello. Benedicfta Efulata ualet contra pradicTtas , dC maxime contra paflionem colicam : inqciatur per clyfterecum aqua faU fa,&:oleo ,& meile: optimum eft Contra leucoflegmatiam prxcipue talis fitufus.BuIliatfuccusfenicu* li aliquantulum, SsTpoftearefideat: &aquam claram fupernatantem aes puluere Efulg, zuccaro, el fiat Cipe , ^ addito & demr . V fyrupus ; mul# lum prodeft Delicatis uero medianas abhorrentibus ponatur puluis eius ad de * , coquendum cum carnibus . Vel ipfi cordees , Sc carnes illas comedant, dc brodium accipiant Contra prsediebs pafTiones ualet , C fiatclaretum ex puluere eius, in uino SC melle,& alrjs fpeciebus.Non eft enim multum abominabile. Theodoricum anacardinum , uel hieralogodion competenter acuun turex Efulaprxdicia» Q EXlOANNEVlGONtO. Efula: uirtus efi: purgare Melancholiam 8c Phlegma. Et cius lac uer» , rucas,& porros potendflimecuellit,eorum radices exiccans» . A V T o R E s. Diofcorides,h'b.jt.di(fl.pityu(a,6^ capite de Tithymalis. Mefiie, lib. fimpli Serapion cap. ccclxxi. Scriptor Pandectarum, . . . , eorum, T O M V s Primus, tp7 DE OMNIBVS MADVis. Rhapibdia XXXY» A e Nomenclatura: Malua: hortenfis, Grxea:, HtnUx”- Muris urina^ Larinx, Malua horcenfis . Liencapra:, Vulgares, Srtppcleit. PL/ACITA AVTORVM deMaluis. Hiftoria hortulanae Malua: ex P d l? N I O lib. 20. cap. at, N MAGNIS laudibus Malua eftutrac^,& fatiua,8iC lylue^s- I Grxci amplitudine folfj difeernuntur . Maiorem Duo genera earum , didam pu ^ fatiuis . Alteram ab emolliendo uentre Malopen uocant , in grandefolium,&radicealba, Althea tam Malachen , e fylueftribuSjCui ,, quibuidam Ariftalthea . Omne fo uocacur . Ab excellentia effedus a Ium in quo (CTunnir, pinguius faciunt. THEOPHRASTVS DE MAI/VA, qux ibifeus uocatur,lib. p. cap. ip. Spinam quandam enarrant, qux aquam inieda congelet. Et radicem B pos Ibifci pofleaddenfare aiunt, fi tritam inieceris, fub diuocp humorem maiori tamen pilofioricp caule fueris . Conftac Ibifcum folio Malux , , , mellino, Malux, caulibus proxima .Vfus eius ad rus molli , flore frudu pta,& tuiTes,uino dulci, & ad ulcerain oleo Decadem apvdEIVS cap.jS. alrj Acleomolochen alrj A Graecis appellatur Althea, alq Ororiza, , Sycophyls Molochen agria, aut Crcticen, alq Anadendramalachen, alq lon.Itali Ibifcum uocanuNalcirur locis humidis 8C campis, IDEM de Malua Erratica Malachin agriam uocant Grsdjalq Aelcomalachen,aIfj Acopon,alfj alq Ofyriacam, alq Maluam rufticam, Malachin , alfj Helionftrophon, cultis. alrj Maluam erradeam-Nafeitur ubi<^ in locis ADIA ADTHEAE histon ria ex Diofeoride lib. uocant, in fylucftrium AUhea,quam alij Alchiocon,ahi Ibifcum Ma^ rotunda lanugine crefeunt luarum genere eft : cui folia ut Cyclamino , appeilatun flore roiaceo, bicubitali caule, radice Ienta,intus alba, Althea polleat remedijs. quod interprimas fit utilis, & pluribus Dcea,qux A D C E A dicitur,quam ego puto eam cfTe, uulgo ©tgmiinbtS q’ux hodie herbaSimeonis , uocatur. Ex eodem D i O s c O.lib.?. Folia habet Alcea fylueftrium Maluarum generi adfignatur . diui# quatuor cortice cannabino proxima : caules tres , aut , fa , Verbenaca: ueftitosrflorem Roficparuum,radices albas , Iatas,quin<^ autfex , cum plurimum cubitales . . •ps siMPdicivm Pharma# C Sententia: neoterico rvm, deprxdiiftis fpcs ciebus Maluarum,^ amorum explicationes. Ut primo HERMOLAI BARB. ili Coiollario. Malua,inquir,cultura: opera,mtra {cxtum,(eprimumc^ menfem gran delcit in arborem , haftarum , baculorumcp ulu in Arabia, Mauritania quoc^ Lixi oppido a:ftuario,ad Hefperidum hortos,& iuxta delubrum Herculis.Duo genera earum fumma qu3c amplitudine folij difeemuns: : tur. Maiorem Gra:d Malachen uocantin fariuis . Alteram ab emolliens do uentre didam putant Malachen c^lueftribus, cui grande folium , & MatuaMono radices candida:, Althea nominatur. Eft &qua: unicaulis nafeitur, Mos caulos . nocaulos ex fa pinguius faciunt . De Althca, qua: item D endromalache,fiuc Anadens dromalache dicitur. Si ibifeus , uolumine tertio difleritur . Eft 8C AIcca, huius fere generis feorfum indicanda. IDEM rurlum inALTHEAM. Medici Altheam uocando , ut Theophraftus inquit, Maluam fylue^ ftrem intelligunt. Ab excellentia effecfus, a quibufdam Ariltalthea dicis D tur, Anadendromalache aGaleno.Itcm Ebifcus,fiue Ibifeus. Qiaanqua Plinius Altheam ab ibifeoieparauit, inmedidna:uru. Ibifeus inquit a Paftinaca gracilitate canmm diftat: damnatus in dbis,8i medicina; dum raxac utilis quam Gra:d ^isXiV^dnquit uocant, Si aliqui Piftolochi : am . Althca: folium Malua: a Theophrafto reddirur,fed grandius Sc lofius , cauliculi molles , flos luteus , radix alba , neruofac^, femen Mals ua: guftus quo<^ caulium ut Malua: , MARCELLI, VERGILII explicatio Althe». NihilAlcheagrafCis aliud eft,^ fi a medendo rnedicam Gmplidrcrdkas quibus «Uor in : niedidnapharniacQ,remediumq?, 3i cXSiirn», uerbum, mederi eft. Nec alircr in Theriacisfuis Nicander axe»srTa, atiquidfsrpeappellaE . HancPalladiusin OcfTofarimenfeIbifcumdici,his uerbis ceftarur. Akhea?, hoc eft, Ibifci folia. d^c.VcicurqieajUcuerbiseiusuramurjUtexmol li forte uinumfiat.TheophraftusfyluefcremelTe Maluam lib.p. de Plancarum hiftoria confir- mat his uerbis. Eceara quam hi AIchcam,iHi nero fylueftrem Maluam appellant. GalenusA- nadendromalachen uocauic, quafi arboream, fiuearborefcentem Maluam. Plinius diuerfis Io cis. 19. »0. &.»i. uoluminibuSjpIiiraMaluarum genera deferibens, non fatis ccrtani earum hi- ftoViam tradit . Nos Graecos, ^huncprxfertimfcriptoremfecuti, praecipua duo Maluarum Malu» tuncin Maluaecommencauonibusnoltris longius diximus . In pofteriorehacfylueftrem efle quaeduafaus iliis undiqj procerior fit, altiuscp a terra erigatur, & in hortis confira arborefeir, mulcoq; maiores flores, necminore ambitu Rofarum profert. Verumtainen quae artifido Si operehumano meliorefcut,diuerli generis ob id cenfenda non funt. Defcripfit AI theam hanc Theophraftus eodem libro . Quodqiin nullo Maluae flore, quodhacicnusipfe uiderim ,auc alijs Si ab audierim , luteum illi florem dedit . Nec nos fcimus , quo modo natur* , alqs feri- — ptonbus in Malua color illerefponderepofsit . Oficndit quotannis in omni Malua natura in ter ruborem, & purpuram fplcndenteni florem. Hic etiam Rhodoides, quod eft, Roiae fimi- Icdidceire,net^adformanimagis,^adcoloremrcferri id oportet. Quofit,utperirioribu» dirimendam inter Theophrafium,fcripcorescy alios tam grauem litem relinquamus . . . . conim T o M V s Primus. tp5> ExplicatioBARaARVM.Alce» per heRMOlavm A Alcea caulibus foliofis.Nafcitur in pingui folo.nec ficco: quam Si Pe riftereon cognominat.a fimilitudine foliorum, ut confjcio. Ipfafn quocp Leonis caudam,quamuIrumpoIlecanimaI id, Homero, Catullo, &Pli^ Leonis nioteftibus, appcIIantCrsed Alceam. Diffeientiain eo, utquibufdam cauda, placet q? herba diphihongum non habet in pcnultima. Dicitur.SsT Cer : ds cauda eius. Qiianquam SC herba quadam Cereis eft,e qua radq fiant Cerds textoribus: unde&nomen. De eadem rurfus MARCELi^VS VER'GEL/rVS. Breuismanriquis Grfcoru medicis Alce* huius hiftoriaSr medicina efi. NecRinius aliter a Diofcoridelib.ir.cap.4.deea agi't.Noseciam,quodiili adiiciamus,non habemus. IHudtan tum tacuilTe nolumus , in anriquifsimis Latinis codicibus coniundam fupei iori hanc efle, u- ncxfcapitedeutrat^ agi. Quod fedfiecongener carum naturauidetur. De eius temperamento. Agreftis quidem diftrahen di, &r molliendi dementer particeps eftpo tenti».Hortenfis uero,quadarntenus plus aquofie humiditaris admittit, eacenus poteftate imbecillior eft - A barbaris frigida in primo , humida uero in fecundo pronunciatur. DE IVVAMENTiS MALVARVM Si uulgat» Malu» ex Diofeoride lib. 2. Sariua efui longe aptior fytueftri , Stomacho aduerfatur . Aluum iu ? uatjfed malto magis caules. Interaneis, & uefic» utilis, B Cruda folia cum falis exiguo manducata , xgylopas ex meile fanant Verum cum cicatricem trahere cceperint, ea demum dtra falemuteni^ dum eft. Contra aculeatos apium,uefparumcp i Prodeft erofionibus uefic» , Si inteffinorum, uulu» , fedist^ , clyftej= re infufum Ius decodi» cum radice fua, contra omnia uenena auxiliatur, fi conti* nuo a bibentibus reuomatur. Contra phalangiorum morfus remedio eft. Lac euocat femen in uino potum : addito Loti l^lueftris femine, uefi* C2e cruciatus lenit IVVAMENTA eius,qu»Althea dicitur, exDIOSCORIDE lib.?. efficax eft Dccolfta in uino , aut aqua mulfa , in potu contra uulnera,, . zoo siMPt/lCivM Fliarma<’ C paroddas,abfeflus, mammarum inflammationes, attritus fcd/s, inflatio;» nes,neruorum rigores.Siquidcm diicutit,&: excoquit,rumpit,& ad cica tricem perducit. Co ue, ut malagmatis leiicor fiat, facit ad uuIuk inflammauones pra:cIufio# , nesep in peflis fubdita I>ecodum eodem fungitur munere. Onera uulua:,reliquiasc]p apartu extrahit. Deco fimiliumc^ aculeatos itflus, Folia cum olei momen to,morfibus SC igni ambuftis illinuntur. Conftat,aquam trita radice addita,fub diuo addenfari. IVVAKENTA Alcete exDIOSCORIDE. D Cum uino,autaqua potat radiccs,dyfentericis,ruptis(^ medentur. Empirici in ufu habent ad Collyrin:dicuut<^,ueI fufpenfam eam a pe dtore, caligantibus oculisprodcfie. Maluarum omnium rvVAMENTAex PLINIO lib. 20. cap. 21. Huic contra omnes aculeatos iclus efficacior uis pi^cipue fcorpio « , nura,uefparum,fimiliu<^, muris aranei. Quin trita cum oIeo,qua# libet earum perunefti ante,uel habentes eas, non feriuntur. Folium impo fitum fcorpionibus torporem affert .Valent contra uenena - Aculeos o# mucis extrahunt illitat cruda; , autaim anetho potg. Decodt^ uero cum radice fua,Ieporis marini uenena refi:ringunt:& ut quidam dieunt, fi uos . fi j , matur. De cifdem mira&alia traduntur Sed maxime , quotidie quis fucci ex qualibet forbeat morbis ca , , earum cyathum dimidium,omnibus ri turum. Vlcera manantia in capite fanant, in urina putrefaclsE licherias, Sc ulcera oris cum meile. Radix dccocTta furfures capiris,&r dentium mo? bilitates. Eius qu$ unum caulem habet , radice circa dentem, qui dolcac pungc,donec definat dolor.Eadem flrumas Sc parotidas, panose^ , ad# dija hominis faliua, purgat citra uulnus . Semen in iiino nigro pOtum, a pituita&naufeisliberat. Radix mammarum uitfjsoccumt, adalligata Ia rum manus plena: menfura , in oIco 8C uino fumpris. Vricp conftat,par# turientes folqs fubftraris celerius folui protinus a partu ne , reuocanda , . . . . , comm T o M V s Primus, 201 milua Crquatur.Dant SC fuccum bibendum parturientibus ieiunis, in ui A no dccoifta hemina. Quin Sc feme tritum addiigant brachio, genitale no continentium. Adeoc^ esc Veneri nafamtur, uefemen Vnicaulis afpcrs fum genitali fceminarum,auiditates augeri ad infinitum Xenocrates tra? dat.ltem tres radices iuxta adalligatas , tenafmo Sc dyfentcrids utiliflimc infundi. Item fedis uitfjs uel fi foueantur. Melancholias quo<^ fuccus da tur cyathis ternis tepidus, Sc^infanientibus quaternis. Deco ad fpiffitudinem fblidam : deinde pifbta cum duorum ouoru uitellis oleo Violarum in quantitate fuffidaiti parum croci omnia fimul , & , mifcendo,apoftemadbuscholcrids,8(Cualdecalidisoptimemedetur, ta in refoluendo,^ in maturando, fi natura maturatione teruare uoluerit. - Ex P L A T E A R I O. • Contra calida apoftemata in principio folia Maluac terantur, Sc fuper^ ponantur. Ad maturandum terantur cum affungia pord recenti :ScBi^ per tegulam calidam ponantur. Hoc autem ualec contra duriciemfple^' Ilis Sc hepatis Fomentum ex aqua decocrta,circa pedes ualet. Ad fbmnum prouocandum in acutis febribus Malua cofta SC come ^ ftafolufcuentrem. • Valet in febribus,propteruentrisconftipationem. Ex aqua illius fiatclyfter mollificatiuum competens Ad menffruaprouocanda certum experimentum . Radix ipfius ad modum digiti grofla Sc longa, uel etiam longior , radatur aliquanralum. Si fuperfpergaturpuluis fcamo , SC fuperpqnatur : ungatur' tamen prius cum meile, fi uolueris Maluauifcus plus mellificat SC maturat, fola folia SC magis radix trita . , 201 siWPL-ic [VM Phaima;» animgia aliquantulum calcfacfta rupcrpofira,apoftcmata matu^ C cum , 8c rat,duridem relaxati mollificat.Hj3crba etiam cocfta cum radicc,fcrcad confumptionem aquar, apparebit quafi qujcdam uifeofitasique Tuperpo fita apoftema maturat,duruni relarflpt & remollit Ex aqua, addita cera&^ oleo,fit optimum unguentum ad preditfta Aqua dccoiflionis feminis ipfius herbj, ualet contra tuffim liceam Confert ethicis . SeminaautcmlacelIata,&rinoIcoco gitudine reprimetur. Loco pingui delectatur, & humido gaudet . Leta^ mine transferuntur plantar eius, cum cceperint folia quatuor habere, uei quin<^ . Melius comprehendit planta eius, qua: tenera eft: ntaiorenim tranflata,languebit. Sapor illius melior, C non transferantur : fed ne cito erigantur in caulem,iu medio earum glebulas conferunqautlapillos.Ra D ra ponenda eft.Sarculo delectatur afliduo.Sic liberanda: funthaTbis,ne morum fentiant in radice.Si transferendis plantis nodum fadas in radi# ce, fefiiles fient. CONDITVRA Malu« ex P A T l N AE Iib.^s.de honefta uoluptate Mirabuntur fortafle qui naturam Malua: ignorant, me hanc ha:rbam inter cduHapofui{re.Seddefinantmirari,&f quantis laudibus extollenda Malusc gene- fit animaduertant.MaIu 2e duo genera, Satiua,& Sylueltris,^ utra<^ lau raduo. danda.Quae Altheadidtur,q:altefurgat. Amplitudinefolfj difeernan? tur.Satiua minor,hacGra:ci a molliendo uentre uocauere.Omne folum in quo feritur Malua pinguefeit. Valet ha:c haerba contra omnes , aculeatos i um beftiolarum defendit. Cruda illitauulneri , aculeos omnes extrahit. Ferunt hominem omnibus morbis cariturum , fi qualibet die ex fucco Malua: aliquidforbeac. Valet item hic fuccusfquan^ ftomacho aliquan tulum inutilis)contra bilem atram, & eam maxime, que iam ad infaniam dudt-Elixaturtenelte Maluse caulis ablata dma,& in patina morcafpas ragi poficus , cum fa!e,olco SC aceto comeditur. Condiuntur & code mo do flores. Nec iiifalubre hoegenus conditurghabetur:cum SC calculofis, inflationi, & torminibus,& facris ignibus medeamr. . eorum T o M V s Primus* loj Coriandrum CoiiDitbec. Rhapibdia xxxiill. Cnomencl-atvrae Grajc* , . ufim, Ladng , Corium . Corianunl v Coriandrum * Germanic», CottVtnbet* . De ratione nominis Coriandri M * g I VERGidiVS. M .Redidmint Coriandro alfg iri Graecis nomenfcdfleCimices , qs folia caules olent. Et qm infeftii idgrfci Corin uocct,i'd«> olencSeOs planta Corion nominauc- rint.Sunt contra,qui qj Corian no grfci frequendo ^Corio Coriaridruuoccniiiw a Cimici-. bus,fed qualiCoriambIon.i.hebetic£oculoKpupulasdid3fuifleueIint.*oj>Bv em oculi pupu is,& «AtSxm'» hebetare ijdcgi^d dicunt. uerufitjperidores inrelligent.Ab hoc em nihil quod ad oculos perrineat priuadm in Coriandro decernit. Omniu eius appellatiotiu prior illa in hoc, &alijsniedidnsefcripeorib9frequentioreit. Altera illi in comuniorefermonisufufuif- fe,indicat in egdbusfuis Ariiiophanes.QuOcuq! aut nomine uocef, nota omnibus planta efi# femcni^pdpueudeoqjno ultraanobis tra(3ahda.Numerafabhociprolcriptore.ff.uoluniind ...... , zoft SIMPL.ICIVM Pharma^ ni ter uenenatodorecf prerdm dcprehcdi,g ITmilis uiuenti Coriandro toto corporefcntiaJ.Me minit Nicader in Alexipharinads fuis quo loco interpres eisfylucftri Coriadro ucneni & , ma lefiduinefTcaitiqdab eo deferibie latioribus longioribu% foliis, multis adnatis.&numerofa radiccjcopiofocf flore. Quodnefrio an «erum fitrteftante Plinio.io. «olumineeiufdcmnumc ricapicc,nonin«eniriinterfylucftriaCoriandrum.Uceoiteruni in. c. agendum nobis erit, E«i, CORIANDRI. Radice breuiufculahgrba eft,admodu fibrata,caulibus,rami{(:^ mul# tis,mido femine, ac firmo Sc diutino.Sub canis ortum falefeit De fatu Coriandri COLvmedda lib.u.capitetertio Sinape, &r Coriandrum , nccminus Eruca & Ozymu ita uti fata funt, fuafede imotapermanentrnet^efteorumcultusalius, ^ utftercorata runcctur.Poflunc autem, non folum Autumno,red & Vere confeii Eadem fere palladivs Martio mcnfc Ab hocmcnfe, ufepin Oclobrem totum Coriandrum feritur. Amat terra pinguem. Sed SC macro folo nafcitur.Semcn melius putatur, quod uetuftius fuerit.DeleiSatur humore. Satum bene, cum olere quocumt^ nafdtur.Semen melius putatur quod uetuftius fuerit Dc Coriandri TEMPERAM.ENTO. Vim refrigeratoriam habecrut inquit Diofeorides . Galeno SsTalrisap paret ex contrarfjsuirtutibusconftare. D V I R E S & iuuamentaeiusexDiofcoridc. Illitum cum pane,aut polenta,ignibus facris,S^ ulceribus qug ferpunt medetur. Epinyc^Hdas cum meile , uel uua pafTa , teftium inflammationes , car? bunculofc^ fanat Cum faba ffefa, firumas & tubercula difeutit Tineas interaneorum expellit,femen cum paflb potum Genituram adauget. tamen fine periculo Largius lumptum , mentem non mouec . Quare continuo&copiofioreufuabftinendum Succus cum cerufa,fpumaue argenti , necnon aceto &C rofaceo illitus ardentes fummx cutis inflammationes emendat. Ex P D I N I O Iib.zo.capite.20. Valet contraferpentium genus unum,quod amphifba?nasuocat,po tum,impofitumc^ Sanat alia uulnera,epiny Sic Sc omnes tumores,coUe(ftionef(^ cum meile,aut uua pafTa . Panos uero ex aceto tritum . Semen ex aquapotum,rolurioncm uentris ftringit. Seminis grana tria in tertianis deuorari, tubee aliqui anteacceUioncm, uel plura illini fronti Sunt qui Sc ante folis ormm ceruicalibus fubijci efficaciter putent. Vis m agna ad refrigerandos ardores uiridt . . . . , eorum T o M V s Primus, aoj VlceraquoqjquxrcrpUntjianatcummcne^ueiuuapafla. A Item tcftes,ambiifta,carbuhculos,aurcs,cum lafle mulieris , epipho i- ras oculorum^iientrisSiT iri tcftfhorum fluxiones. Semen ex aqua potum bibitur in choleris curii Ruta Pellit animalia inccraneoRt, cum mali punidfucco, etoleofemepotu; Xenocrates tradit re rriira,fi ucra e(t:mcnftrua contineri uno die, fi u ^ granurri biberint fccmiha: : fi duo:8(i totidem diebus quot num biduo , , ^ grana fumpfcrint . M . Van-o, Coriandro fubtrito cum aceto, car nem incorruptam ajftate feruari putat. - E X M A C R O. Depellere uentre Lumbricos, tineafi^ folet,fi tritabibatur Cum uino:ucl fi mixta fumatur aceto Exioannevigonio. Coriandrum quidam dicunt efle frigidum Sfficcumtquidamuero calidum. Abeffcftu em cognofeintr calidum efTe quia uctoiitacem & fcbrophiilas refoluit . Ex alio enim latere often - : dunrefle frigidum ficcum. Quia fumpcumpofl cibum, cibi uapores compefeie, di" uapores ad caput afeendentes, prohibet . Ideo decoftio eius,cum farina fabaru,Sr oleo roiaceo, & myr tino,ad ignem de omnibus faciendo emplaftrum folidum, apoitemaca leiticulorum calida po tcntilTime refoluit, dolorem midgando; Et fuccus eius, cum fucco Laefiucte Si Piari ta^'nis,Sralbuniine oui,&oIeo rofato ompha- dno,omnibus fimul conquaflacis,apoiteinatibus calidis Sc herefypelaris,uchemendopituIat ExAPVCeio capite.ioja* Mulierut cito pariat,Coriadri feminis grana.u.aut.i^. in linteolomun ^ do de tela alligato, puer,aut puella uirgo ad femur finiftru ingueri , , ^pe teneattet mox tit peracltis fUerit partus, pueri remedium citofoluacur,ne' intefbna fequantur De NOCYM-ENTIS Coriandri ex Diofeos ride libro fex ro; Non potefi; ob odorem latere Coriandrum .Vocem hauftum exafpe rat,& ebrietati fimilem cum turpi loquacitate furorem fiidt.Toto corpo’ re eius qui id haufit, Coriandri eciarri odor fentitur De eius CORRECTIONE. efl:,cum Irino oleo, in alrjs prgrnoftratum cft modo id Remedio quo , eduxeris, curri abfinthio meracum uinum : nec itidem per fe potum utile elLBibuntur contra Coriandrum utiliter etiam ouorum putamina infes confTa(fta,tritac^,8C diluta ipfa cum muria . Quineriam Muria ipfa per fe bibitur,falfum<^ gallinaceorum,anferi{ue cfculentum ius,& cum lupina paflum A V T 6 R E S. Diofcorideslib.5.cap. 6^. Palladius. Pliniuslib.io.cap.id; Apuleius cap. losi. Macer. loan . Vigonius i Columella lib.u.cap.ji s 3 » I Pharma» s [ m P L I c V H BASIL-ICVM. DE o z Y M o Rhapfodia xxxv* CNOM.ENCL.ATVRAE Cjraec®, «xvm»». Latinas , Ozymum , Bafilicum GermanicjB, PLACITA AVTORVMde Bafilico De radone nominis Ozymi Baptifta Pius,commentarrjs fuper horto Columellas. NO N O C I M. A legendum eft,fedOzyma,pro herba odora# ta &-condimentisidonea, qusederiuaturab «^«K^quodelt^redolere. In hortis fotorum celerrime nafdtur Ozymummihil illo fcecundius - Cum niaIedi coi-um T O M V s Primus. 407 nius libro uiccfimoprimo.CoIumella item libro duodecimo. Circa Idus A Maias Ozyrtia feruntur: quorum cum femen obrutum eft, diligenter inculcatur pauicula uel cylindro . Nam fi terram fufpenfam relinquas, , pla^rumcp comimpitur.De hoc quo<^ Perfius. Cum bene difeindo cantauerit Ozyma uemse. Nunc error eorum corrigendus, qui idem putant Ozymu elTcj quod Odmum. Nec refert Plinium dicere, Ozyma celeriter prouenire. Non Osymunii enim omnia quseprofpera eueniunt. Ocima dici debent. Nos Ozy ^ mum lingua uernacula dicimus Bafilicum: Ocimum uero inter pabula^ Ocimum ria numeratur : tantum ab Ozymo diftans quantum ab Eridano Hypa , nis . De Ozymo Plinius meminit lib. 21. inter hortenfia : de Ocimo ue ^ ro libro decimooclauo Controuerfia de O c l jv\ o ex PLINII lib. 40, cap. 12. Ocimum Chryftppus grauiter increpuit, inutile efle dicens itomac}io,urin3#,ocuIonim qiroc}: claritati prscterea infaniam facere, Sc lethargos 8c iodnoris uiria: ideo« capras id : , cenfet afperhati . Hominibus quoque fugiendum . Adqciunt quidam , tritum fi operiStur lapide, feorpionem gignere. Commanducatum,&in folepoffcum, uermes afferre. Alij uc- ro,fieodemferiaturquifpiamfcorpione,qui ederit Odmum, fanari nonpofie. Quinimo tradurttaliqui, manipulo Ocimi cum cancris decem marinis , uelfluuialibus trito, conue- nire ad eum fcorpiones a proximo omnes . Diodorus in empirids etiam pediculos facere Odmi cibum. Secuta *tas alacriter defendit. Nam id efle capras, nec minus quam Mentham 8c Ru- tam , feorpionum terreftrium iAibus , marinorumepuenenis mederi, cum uino , addito acc- ' to exiguo. Vfu quoque compertum, defidentibus ex aceto odoratum falutarem efle. Item ^ letIiai^cis,&inflarrimads,5Crefrigerariont . Illitum capitis doloribus, cum rofaceo,aut myr- teo , aut aceto . Item oculorum epiphoris impofitumex uino . Stomacho quocf efle utile. In Bariones, &ruifium ex aceto diflbluerefumptum.Aluum fiftsreimpoCntrn, urinam dere, fic & morbo regio, & hydropicis prodefle. Choleras eo & deihilationes ftomachi inhiberi. Ergo etiam Coeliacis Philiflio dedit : Sfcodrumdyfencericis, &CoiidsPliftonicus . Aliqui &tcna- fmo, &fanguineraexfcreantibusmuino . Extinguitquocp lactis prouentum . Auribus ud- lifsimum fter- infantium , prateipue cum adipe anferino - Semen tritum Schaultum naribus, nutamenta mouec, 8c dcrtillationes capiti quo<^ illitum .Vuluas pui^at in cibo ex aceto VerrucasmixEofutorioatratnencOjCollic. Venerem ftiraulattideotj & equis , aCnis^ ad^ tempore ingeritur. miflur* DE ALIO OCIMO, Q.VOD eftpabuligenus,idem P l I N I* V s lib. iS. cap. 15. Apud antiquos erat pabuli genus, quod Cato Odmum uocat,qu6 fiftebantaluum bubus. Id erat epabulis,fegeteumdidele(fla,antequam gelaret . Sura Manilius id aliter interpretatur , 6^ tradit feba: modios de'^^ cem uiciac duos tancundem eruiliae in iugero milceri , , SC autumno , SC feri folitos . Melius auena grxea , cui non caditfemen admixta . Hoc uocitacumOcymum ,boumc^ cauflaferi foIitum,Varro appellatum a Gcleritate proueniendi , a grscco quod eft £x«v dicunt. IDEM DE OCYMO lib. 19 . cap. 7. Nihil Ocymo fecundius , Cum malediftis ac probris ferendum prte# s .. , , . , 108 siMPDlcivM Pliarma# cipiunt la-tiiis proucnict C s Dediisfatu, COLVMELtA mhoitudio. Tum quocp prodfib,nguoc^infpcrfa nouali, Ozymacomprimito,etgrauibusdcnfatocylindris, Exurat (ata nc refoluti pulueris arftu, Paruulus aut pulex irrepens dente laceflat Neu formica rapax, populari femina pofTit. DeOzymofcituqu9damdignifsima,ex HERMO# LAI BARBARI CoroHario. Odmum prorumpit e terra celerrime, floret parti cularim, contra ^olus : catterum, pri- mo parte inferiore, demumfuperiore; quo fit ut diutius quotjfioreat. QiiemadmodumFa- ba,&Heliotropiiim. Radixunadefcenditinalricudinemcrafl‘a,&admodum iignofa. Ce- terae a lateribus exiles ac prolix». Semini cortex obducitur. Vini Ocimoaqua datur meri- die: cum CKtera matutinis rigentur . Feruenri quocp aquafparfum , maturius proueniredid- canem exalbefeit . Differre uidetur ab Ocimo pabuli far- Ocymurrii Ocymum , q^ Ocymum & raginis quoddamgenuseftuocatum : abocysuerbo,quodualetcito , ut Varroni placet: fl- ue abeo quod citat aluum bubus, Scideo tjs datur, ut purgentur. Pabularium & Catoni e- rat Ocymum,fedGftebateobubusaIuum.Iderat c fegetcuirididefeifla ante^ gelaret. Qua- ^ manibus carpendum,non falcula fecandum, ut renafeatur Ocymum,Cato prsedpit. Sura Manilius,a!iterinterpretatur, & tradit Fabae modios decem, uiciatduos, tanrundem&Erui- : melius 8r lixin iugerum auena Graeca, cui non C3ditfemen,addita mifceri , 8i autumno Bo- um cauflaferifolitos: hoc apud antiquos Ocymum uocatum. De Ocimo fune qui fcribanc capras idafpernari, Sfinfaniam facere. Tritum floperiarur lapide. Scorpionem gigni. Ma- nipulo eius cum cancris decem marinis, uel fluuiarilibus trito conuenireadeum Scorpiones D , a proximo omnes. In cibo pediculos facere. Capras id efitare,alr)uoIunt. Habetur &fylue- Ocfmuirt ftee Ocimum, quodaliudeiti^ Acinos. Acinos,quemadmodum &Odmoidcs a Ro- fylueftri fylueflre. inanis Ocimaftrum uocariDiofeorides res Grarci ,quideRuriica re fcripferunt, Bafilicon 8c Mifodulon appellant Ocimum : tan- tamqjcutti eo fccmmaedifcordiamineficprsedicant, ut G pultario fubiedum fit, necmulierid fciat admoliatur fubduftumfuerit : ut fortaffe , futurum , ut nun^ cibo manus , prius^ huc alluferir Perflus poeta illo uerfu Dum nedeterius fapiat Panuda bauds Cum benedifciniSocantauerit Ocima uern*. Pro, excantauerit, hoc cftjCantandoexcluferit. Nam 5r Varro, Plaufusc^, ut ait Nonius, Excancareufurpant pro excludere. Meretriculam quandam Corinthi Odmumuocatamlegi mus in comofdijs:ficuraliam Abrotonum: quo &Themiftoclis mater fuit nomine. Quanqs funtqui Eutcrpemuocatamfcribanc,8f aliam Thryallidem,6ir aliam Sifymbrium: &aliani Meconidem , &aliam Herpyllidem , & aliam Myrrinem Ozymi explicatio per MARCEDLVM Vei^lium. Efi Ocimo quemadmodum Sfplserisc^ aliis, in ruris&hortorumdifciplina, eadem quae uirturis humana? fortuna di rado . Maleficio enim 6i:iniurijsmeIiorefcit. Vtq; illa infomi- uio aliquo c^ruta, aut a PrincipibusnegleAa,maIeuchabita, nihil ex fuocenfu amittic,fed quod in ferro, metallisq: alrjsfit, longo attritu fubinde magis nitet, & fpeciofiorplaeruni^ emergit: Sic etiam non difsimilirarione Afparagusl*tior iiicenfus prouenit. Gaudet cal- cari atteri pede crocus, pereundocplseriorprouenit.Crifpum nunquamin hortis fiet A- plum, nificumell natum incrementum eius, fuperuoluto cylindro coerceat olitor. Rutam dumconferitur,malediAisprofequunrur qui adfunt: nec aliter maiore bonfrate nafei id o- lus antiquitas credidit. Ex hoc genere Ocimum eftrgaudetqi & ipfum cum obrutura terra femen eit diligenter inculcari , pauicula, uel cylindro . Nam fi terramfufpenfam reliquaii O- litor,faciIlimc totum con-umpicur &perit.Quodcj uix credat aliquis,feruenii aqua confpCT- fum, celerius edam prouenit. . . eorum T O M V s Primus, ^o9 Pronunciata Barbarorum de Ozymo, A ludicmm siMONis genvensis, Ozymum, id eft, Bafilicum , multas habet fpccics . Nam eft commu^ ne, quod ubicp inuenjcur,laris folqs.Et eft Gariofdatum,ftri(frionbus fo Ifjs, minoribus Stl! citratum, omnibus Ia Gariofilis, redolens , folqs rioribus,odorem habens citri quod Arabice Turungen uocatur.Qui^ : dam Fluuiale uocant PANDECTARII, Ozymum quoddam eftGariofilatum,quoddamcomune, Scquod^ '/ dam latum. Plus alrjs quod Citrarium uocatur . Ozymum Gariofila KruIsBafiHen , tum, eft illud quod ab amoribus laudat : Citrarium, & commune ui 5: GrofljBafi- • - : tuperamr Gariofilatum competit medidnse , & herba , bc femen cum autem {impliciter ponitur in medicina, femen debet intenigi,8iCpotifsi<» mum in eleduarqs ; fed in unguenris 81^ emplaftris herba intelligitur, HISTORIA OZYMI EX Serapione cap. i ? Ozymum Gariofilatum fecundum lfaacEbenamram,foha habet par KruflBafilien ua quoiE?2 color eft inter uirorem glaucedinem: & odor huius herb^ , eft firailis odori Gariofilorum : ftipes eius eft quadrangulus , cuius coloreft,ficutcoIorfoliorumipfius :& femen eius eft minimu,n]grum, & colligitur in menfefunio. C eft arbuftum Ozymum non Gariofilatum , paruum , & habet fota Cap.ifT-, coloris nigri , fimilia folrjs Herendarog , maiora latiora. Dqmefticum Ozymu,habet latafolia,ramulos uirides quadrangu;? , lostSc: color floris eius eft albusi &femen eius eft, ficut femen Ozymi,6iC eft calidum 8c ficcum in fecundo. Aperit opilaciones cerebri, SC confors tacincatarro. Deeius TEMPERAMENTO. Tefte Hippocrate lib. de roneuic'tus,&rlib.i. de paffionibus, qua: acci dunt homini extra corpus, ficcat, calefecit, &fiftit:cenretur inter ea qutc confortant cor. T E M P E R A M E N T V M, &complexio eius ex AVICENNA lib.de uiribus cordis Bafilicon eft calidum & ficcum in primo. Habet aut aromaricitatem et ftipticitate, cum fubtilitace. Prxter ha:c etia eft in ipfo fuperflua humidi^^ tas. Lgtificatautcum proprietate: quam adiuuataromaticitas,fh'pDcitati Sifubriliacioniaflbdara.Finalitertamen ufuseius,noneftin l^tifitatione Iaudabil!s.Quoniafubftancianutrifiua,qugeftinipfb,contrariatipfius medidnali fubftantia:. Etenim fubftantia medidnalis effidt qusedida funt : nutrimentalis ucro fenguinc nirbidum atCp melancholicum gene^ rat: & illa fliperfluitas infuper qute eft in ipfo,caufIac inflatione in uenis. Vireseius,5ciuuamentaex DIOSCORIDE. In copioflore cibo oculoru adem hebetat. . . ,...... 210 £ s M p C I c I 'V w Pharma# C Aluum moUit Spiritum mouet Vrinam pellit. Lac euocat Aegre tamen conficitur. Illitum cum polline polcnta:,aceto&roracco,pulmonum inflamma# donibus auxilio eft fcorpionis iAibus fe Draconis marini , 8c per prodeft , Sc cum uino Chio oculorum doloribus Succus uifiis caliginem abftergit Deftillationes exiccat Semen potum conuenitinfanienubuSjdiflSciliurinsCj^uflatist^, Naribus hauftum,{ubinde mouet ftcrnucamcnta. Quod idem herba efficit. Sed oculos prarmi nccelTum eft:cum ftemutamentum urget. Sunt qui in cibis abdicandum cenfcant , Quandoquidem manducas tum, 8^ in fble pofitum.uermiculos gignat. Aphri autem adfjcium, fi feriantur afeorpione, qui Ozymon ederi^ nullo conflictari dolore. EX SERAPIONE. Dixit Ifaac. Confert ftomacho frigido, & fadt digeri cibum grofium. Et confert hepati SC cordi. D Dixit Alenmefuai . Aperit opilationcs cerebri, & confert cardiaca qua eft a phlegmate 8c melancholia. Dixit Sindaxar. Auget cholerasr&T confert hamiorroidibus Dixit AIcalame.Et magis temperatum ^Maiorona, nec eft in eo de Cccitate tantum. EX Pt/ATEARIO. Contra fluxum uctris ex frigiditate finftu ualet,cu modico puluere A' cacia, & decoctum in aqua pluuiali, Bc potum. Matricem mundificatj&menftruaprouocatdecoiftioipfius herba in aqua,& fi fiat ex ea fomentum circa pudenda Idem facit cocla in uino Bc oleo. Eadem fere Cataplafmata,ualet contra tenafmonem Conftaunus. AVTORES, ET DESCRIPTORES. Dio{corides,Iib. 2. PIinius,!ib.20. cap. 12. lib, iS. cap. Columella in horto fuo, Simon lanuenfis. BaptiflaPius. Scriptor Pandeeflarum. Hermolaus Barbarus. Serapion, MarcellusVergilius. Auicenna dc uiribus cordis. Platearius, Platina lib.de honefta uoluptate. comm T o M V s Primus» au Lilium Conuallis, uelfylucftrcLihuirf» A tneyenbMmlitt. DE DILIO CONVADL.IS, VEL LI iiofylueftn'. xxxvi» Cnomenclatvra»Rhapfodia Larina, LiUum Conuallium. Germanica , • ILII Conuallfj nomen apud Barbaros tantummodo lego,apud Diofcoridem nufqua quod equidem obferuarim Quamobrem L , . tantifperhicuulgata Herbaria morati (limus, donecuelexletfHoneno^^ ftra , uel ab dodis herbarfjs , fide aliquid dignius ac certius perdifcere f mus.Maluimus enim ingenuelaceri,quod ignoramus, quam temerario aufu,nouarequicquam , ue! priuato nomine infcribere, cuius non ante, aut certas rationes, aut probabiles faltem coniedaras haberemus . Vt di^ cam tamen quod fentio,mihi unius generis mulc«ipecfes elTe apparent, Narciflus, Flores Martri,alba illa Liguftra referentes, & Lilium Conual lis, omnes liliacei generis: quafdam lylueftres,qua{da quoc^ domefticas, qua(damodoratas,aIias odoris expertes. Licet id conrjcere,parcim ex . ' . . nz siMPL-iCtvM Phamiao Theophrafti liiliorum parritiohe parum ex Marcelli Vergili) annotas C , rionibus,& barbaroioim commentarps. Medicos quos fiipcrhacre con fuluimus, magis mutos rcperimus^pifces. Mirum , tanta fibi polliceri », purpuram , experimentacppcr mortes agere , &C tamen ha:c minima, ac , , uulgatifsima naturae ignorare. DeTEKPERAMENTO Lll,!! Conuallis Omnes jfrigida^ac humida: complexionis affirmant,rcfrigcrarct5^ , & confortare, ut Violas,Lilia,&Rofas. VIRES EIVS ET I V V'A M E N T A. Corroborat cor,cerebrum,hepar, carteracp fpiritalia membra , ut uos eant. Vndeexhibetur cardfads, uerrigine correptis, epileptids, apople^ ticis, phreniticis, Sc crebro in fincopim procliuibus Item his qui patiuntur tremorem cordis, 8 Scabiem &impeciginem rcprimit,illitum: idcp fi uidbus aliquot fad^* as cum illius aqua D Eadem uenenoforum animalium , Sc aculeatorum hfhis retundit , nc extuberent tueluti funt uelparum, araneorum,apum,&: id genus cjctero rum,fi fubinde illinamr. Partus accelerat,&menftrua:{ed remiffius,adeocp fine negocio. Oculari) etiam medid ad oculorum inflammationes, caligincseo utuntur. VINVJVt V l V T l CONVALLIS fic parato. Recipe uini ueteris opnmi, at<^ plenilsimi menfuram unam , florum Lilrj Conuallis lib . unam quos cum indideris uitreo uafi in fole exeo# , , quito diebus.iio.Vbiinfblaueris,pcralembicum extrahito, femel&Tite# rum. Extrac'tob'quore, adde aqua;L.auendulgmodicu,piperis tritiiden? tidem.Nihil hoc uino preciofius. fedat, j , Cerebrum confortat , apoplexiam prohibet, colicum dolorem SC uires cordis in coadiuuat. . , mirum modum . , eorum, T o M V s Primus , aiy ficaria. ^ DESCHROPHVLARIA, l3 Rhapfodia xxxvii. <[NOMENCEATVRAE Maioris Lating, Schrophulariamaior. Caftrarigula. Vrticamortua. Germanic*, M. I N O R I S« Latina’, Ficaria. Millemorbia. Germanica?, pfrtffett^oblm, MEDI AE. Lating, Schropliularia media. Germanice, 5ott5t»An0S. (SflwcbgcyL IVDlCIVjyi OTHONIS de Schrophularia ROPHVDAREM hjErbam qu* fit apud Diofeoridem , uc S , pronunciare temere no aufim,itaradixpaiamindicat,intertefticulares-, SCglanduIofas cenfendam . Nulla tamen tefticularium apud Diofirori fatisfecit dem defiriptio adhuc mihi . QuareBarbarostanrifpermorari fumus, donec certiores de nomine eius proprio fieremus,uel alius quiipi am certioribus indieps apud eundem nobis depinxerit . Animaduerto autem trium generum haberi.f.Maiorem, Minorem, Mediam. De & gfrtion lanu Maiore Simon lanuenfis fic. Schrophulariaherbaqutedam didtur, uel cnfis. t z . , . , . . . . . , , iio s r M P L I G I V M Pharma# c ideo,quia circa radicem quafdam tubcrofieates^uefut fchropliulas habe# at:ut-l quia ualetad ichrophulas delendas.Habet folia fimilia Vrtic^, fed maiora,5^fobnigfa.Siiniliter6(rtota planta,ftipitcm unum rc Germanis uulgo uocatur , Obcc (Sdud^ ^eyl.quan^ eft & alia herba eius nominis, obCC 6- niam definit, et apparet afeftoD.foannis,abditcp rurfum in terram fe.ld itahabere, emperico illi lubens crediderim .Tametfi me non fallat, ali# os inter Cofolidas hanc refeirerScT item alios inter Portulacas, cx quibus Thc.FetdcH eftTheobaldus noftef Fettichius us. TEM.PERAMENTVM, Vires habet refoluendi D Minor calida eft,8>::Ccca,utinquicVigonius,IVVAMFNTA. Htemorroides exterunt, &maior,& minufcula,tam illita? ^ pota?. Maiore etiam,rubedo foeiei depellitur ea, que leprg quendara afpedu habet Puiuis radicis Maioris, melli intritus,uel pollini faring triticeg mixtus, cum oprimo uino ueteri,fimulat^ glutitus,fi mox in lc(flo decubas pri^ , mu fudores elidet, indcfchrophuIas,quxin collo apparent,uel in inter# foribus partibus ani. REMEDIA Medi» Schrophularia?. Mediauulnerariaha?rbaeft:nam uulnera recentia prarientiffime^u# tinat Sc confolidat Proinde ianguinem Cfbt illius fuccus # Et coniedb in ollam , in qua carnes deferuent & frixantur , facit con crefeere carnium frufta concifa Certe empcrici ad muliebria pudenda conftringenda, quo uii^iita # tem reftaurent corruptis, ea uruntur eorum Primus, Kil4>ei)fc&tU. 6 cum formarum deliniatores 8(r fculptores , uehementernos remorarens tur,neinterim ociofe agerent SCpr^ta.coaifii fiamus, quamlibet proxime arripere.Statuimus igitur nudas herbas quarum tantum nomi obuiam , na germanica nobis cognita fiint,preterea nihil.Nam latinane<^ abmes dicis,ne(^ ab herbarijs rimari ualuimus(tantum abeft,ut ex Diolcoride, uel aliquo ueterum hanc quiucrimus demonftrare)magis adeo ut locum fupplerent» Sdoccafionempreberent doctioribus de fjs deliberandi, ^ t 5 . . . ii8 si^VPLiCivM Pharma^ c ut catalogum noftrum explerent, quem oportebat efle notiflimum De prima hac ab cmpcricis id compertum habemus quod uulneras , riafitherba. Secantur folia eius nonfuie acore quodam,ha ut oculos quemadmo* dum alhum,aut cepe feriant.lllacp per alembicum dcftillata , aquam uul neribus mundificandis,curandif<^ utiliffima proflant, quae dC putridam carnem erodant (StAitc^bldm. Incognita ueteribus ha:c haerba , tamet fi paflim in Germania nafeens Pedicularem funt qui uelint, quod pedibus inimica, illos pellat, dum dus lixiuio caput lauatur ^ , . . , eorum, T o w V s Primus DE CAPtDDO VENERIS Cnomencl-atvra a^jarvrav* 7rcXyT^/;^cr • Tfu)^9u^rif Ladna, Capillus Veneris. Coriandrumputei. Capillus pordnus. Germanica, VETERRVMCTIailtlHtclI . ©tcyitrutctiAVTORVM placita de Capillo Veneris adsertio, CAPIEOORVM Veneris, ex Diolcoride lib. ji. A D r A N T O N pufilla gerit folia, fimiiia Coriandri, ferrata» Cauliculi quibus exoriuntur, nigro colore nitent pr«tenues palmum , , alti : folqsbilicisjadmodumexilibus, radice fuperuacua . Necp caulem, nec^ fruiTtum , nec^ florem profert. THEOPHRASTE hiftoria deAdianto hb.r.cap.i^. Adianri,id eft. CapilliVeneris, foliu in aqua nun^ madelcit,necquic qtta adharfifle humoris conftat : unde&T nomen herba accarpit. Genera ciUS duo. Candidum, at<^ Nigrum. Ambo addefluuiu capillorum uti> lia,oleotrita.Nafcuncur maxime locis humidis. PLINIANA ADIANTI ADi> fertio lib. zt. cap. zi . Aliud Adianto miraculum. Aeftateuiret, bruma non marcefeit. A' quas reipuit perfufura, merfumcp ficcofimile eft, tanta diilbciatio def prehenditur:unde&nomcaGr3ecis,alioquin frutid topiario. Q_aidam Callitrichon uocant, alrjPoIymchontutruc^eft ab affecflu. Tingit enim capillum, & ad hoc decoquitur ia uino,cum femine apq,adie(flo oleo co piofe,utcrifpum dcnfumi^fadar.Defluereautem prohibet. Duo genes ra eius, candidius,8ir nigrum breuiusep. Id quod maius eft Polytrichon, aliud Trichomanes uocat . Verit^ ramuli nigro colore nitent, foligs Fili# . ' 210 siWPcicivM Pharma^f C cis, exquibus!nferioraa(pera&rfurcafunt,omniaautemcontrarf)spe dinilis denfa inter fc ex aduerfo : radix nulla , umbrofas petras, paries tumcp alpergines, ac fontium maxime ipecus fcquitur, S^faxamanan tia quod miremur, fentiat . Calculos e corpore mire pel : cum aquas non Itr,frangitq5 ,uti tnodi . otXf“‘e\T’ aJlixtTCT or «vk Xi-7?«xiy wl7?eve« TrireXnn» . Quodeft, Purumq: Adiantum, in quo nec defeendente imbre, minimfi e ccelo cadens ftillicidium folijs inEdet. Docuit idem Theophraftus. a. de Piantarum hiftoria. to' « itiI toJ iAixtTcS cv^iCeTur. u>ji«iytTet/ to' ^/t;^e>isycy ok^' tyrlAiXer 'tr! «/lii to' lyri^jiyliy e#iy >i Try*- •v/l yif fAXoy , , Mm Zrm Jijii ffujo/ist foliii . Quorum fenflis efi.Etquod in Adian to accidit . Ncq: enim madet eius aqua con fperfum,necj: humoris aliquod in eo ucitigium remanet. V nde & nomen illi fadum cft. Plini- us criam.ji.uolumine,ca.ii.Aliud Adianto miraculum. Aeftateuirct, Bruma non marcefeit. Aquas rcfpuit perfufum; merfumcj ITcco fimilc cftrtartta diffbciaoo deprehendit: unde &' no- men a Graecis.Omniumgrsecorum, ladnorumcf eadem in nominis origine rado &feritenria eir. Vox ipfaetiam indicat. Ncej? enim Adiantum aliud efq^quod ow JiixUirai ,id efi,non ma- defcit.Teftarus idem Plinius cltPolytrichon,& Callirrichon Adiantum dicirfed diuerfa rado- Polytrtchon. ne.Poiycrichon quidem,quiacapilIidcfluuiaexplct.CalIitrichon aute,quiaeosringit, & fpe- Callitrichon. cioCores reddit: umintf enim efredum habet. Theophraftus nihil ultra,^ XJ”*''*** ’‘h«' «Mfert- fu Tfttixpufit «paxJn T^iXSy t» sXato) Tj5iCe'.uiyo:.Quod cft. Vtilia ambo genera cius eflead expleti D dum capillo caput ex oleo inunda. Sequitur appellationes hasTrichomanes, quae fecundo ge neri, de quo moxagendum a-ic,priuarim comperic.Succedit illi edam qu* in eundis grecis pa rirerlcgicur,Ebcnotrichon:exquanos credimus in larinis fadumnome, quodin comuniufu eft Capillus Vcncris.Idin anriquioribus inuentu hadenus a me non cft.Dico autem antiqui- ores, Thcophra/tum,huncipfuni, Plinium, &his aequales alios, ideoepoborta fufpicioeir, ex corrupta uoce ilia Ebenocrichon, Veneris Capillum fadamfuifle.Bcenim fyllabain, greri,ue pronuncianr. Faciliscppotuit lapfus e/Tc ab audito Euenotricho,in V eneris rrichas,id eir, ca- pillum. Suijjicionem tamen hanc, non decretum uolumus efle.Alioquin ex Ebeno qiite ni- , gro colore eft,fadum id nomen fuit;& ad Adian ti Trichomaniscp nigres coliculos tranilatii. Ebenotri- Neepenim aliudEbenorrichon ^Ebeni capillum,id eft,nigtum,&quali colore Ebenus eft,fi- chon. gnificat.C*cer« Adianriappellariones quae in Dfofcori.legutur, faris certa habent caulTamSi originemrideocp a nobis rclinquuntur.Sed non relinquenda quaeTheophrafius eodem hbro /5»«/’ to' Xinxey T«‘ A\ ^lX«y . CTij>« iryo» ueir m^otxf^ ty retulit . KVTcS /fu , (.8^ , ikf Tfi^uw lX»oj . 9'jtcSai liihjsx nfsr ta IVly)iX«,oe Al 'ciiitxi TJriejUjl, irtU sftyytvfiet rc X0K7y,“x'‘V Ai Toy xttvXoy o^tsyoy to etA£iyTM,TS (uiXoryj . f fxX« Ai xji 7ry«vff wifmo- n»T/K^i? ./I^« «At ‘oVsyi efi. T« ««t' «xxsxoy ov^ . yfiifU /t fiXi' exhfi . Quorum fumma h«c Genera autem eius duo. Alterum quidem candidum, alteri! nigrum. Vtrunq: tamen explendis in ca pice capillis urileiin quem ufumexoleo confricatur. NafcunruraquolTs locis, &^ut opinantur mulrijfaciiaduefficaeihllicidiaquodTrichomanesuocaturrhabett^caukm nigro Adianto fi' milem:foliaparua,denfaq;,concrarrisinterfepedicuIispendenda.Radix illi null.a eft: amactp umbrofaloca.Ethccpro Adianto&’TrkhomaneTheophraltus:que a Plinio rjfdem fere uer bis redditafunt quo diximus !oco,Ioiigediuerfa ab his quae Diofeo. tradit: qui Adianrii CO' riandri folio deferibitineepin eo candidum aliquod genus numerat, fednigris coliculis S" hoc & Trichomanes delcribit.Sed nec Theophraftus etiam in quaparte candidum idgenus fit,re- tulit. VenimtamenutobferuaiTclicuiCj&cxhis quae Theophraftus fndrcat,cotius generis no- men Adiantum eft . Idcp fiarim diuidmirin candidum, & nigrum.Vocaucrunctp candidum, ge-- quod comparatum alteri albicantibus folijs fit . Quod enim ad coliculos perrinet, cotum . : cOrum, T o M V s Primus» 2u mts nigros liabetria candido tamen augentibus fccoliculis continue minus ni'grcrcunr,dcR- ^ Runce^infummo colore uiridi. Sed certius difcrimen in foli>seit,quf in nigro minora, penna- Ki,&r Filicis modo difpofitafun t:in candido qualia in Coriandro, incertis interuallis prodeuii tia,5ifin excremitaribusincifurisdiuifa.Longius iddem candidum nigro cft.Hancq? rarionem iecutus Plinius ait.Duo genera eius,candidius,iSf nigrum breuiusc^. Id quodbreui us eft, Po- lytrichon, aliqui Trichomanes uocant. Quae rota eithuiusferipeorishiitoriaTqui primo candi dum hocAdiaiuiappellarione,mox nigrum Trichomanis indicat. Non eftdimcileutrilq; in- ueniiTe. Sed quoniam frequentius illudiiafc/rur, habet^ cafdem huic uires , ideo notius & in frequentioreufutidq: tantum Veneris Capillum nunc uocant. Facillime in Diofeor. omnia in- telligcr,qui oculatus teltis,fidefenfus ad eautetur. Neq: enim dubitare poterir, quaiiain Adi- antoCoriandrifoliadicanfi&quomodo W quf alrj interpretes,i'errara5^cacu minibus diuifa dixerunt. Cum tamen impares foliorum incifuraefint, Sfalicerfetiise in ferra dentestneepin cacuminibus tantum, fcd undicjt per extremitates diuidantur.Crcdimuscp nos, quod jn Adianti foliis legit, Filici fimilfaabundarc,&’ ex altero genere ad hiftoriS huius transia tum efle.ideoqiuicij nota eo loco adie‘fiaert.Nihilenim Filicis folio AdiantShoc fimilc habet: necjfitotaiblia, aut earufegmenta inuicem compares.Fuerat obeam caufiam animus, duas» • • tresue illas uoces tanep inutiles relinquere: fedin cunelis grafcislatiniscpinuenras feruaiiimus; pratfernro dicente Plinio, Vtricj? ramuli nigro colore nitent folfjs Filicis. VcrCicam en, ut paulo anteproemonltrauimuSjiion poflunt fimul Coriandro & Filici eiufdem plantas folia coparari, SufpicaricffumuSj^ir adhucfufpicamur, efTe integra prima huius capitis parte perfjlTetj non : noces a!iquas,qi!asccrdorc totius Adiand hifioriafacerentriSrqu* nuncram incerta teguntur, reliquias illius cire:quartruncaM'ncelIeifl:ummifcenr,cogunct^legentes,«ncernsanimisint€rA- diancum & Trichomanes efle. Sed quale nos diximus paulo ante,ut credimus, utriufqihilto- ria eft. Adiandappellarionem toto hoegenere antiqua medicina ufalempereft; et q? generis ea uoxeft, et^omnfs Adianti exdem uires ad omniafunt. PaulusqiAegincta cum de Adianto egifletjde Trichomane nihil tradidit, prsefatus, in Adianto dictumdeeo fuilTe. NEOTERicoRvn placita, B de Capillis Veneris* M E S V E de Capillis Veneris. Capillus Veneris dicitur apud quofdam. Capillus fontium. Et did^ tur. Capillus hominis nemoralis . Et ab ali^js dicitur Coriandrum putei. Et elt herba cuius folia funt fimilia folijs Coriandri , uiridia , & tenuia , cuius ftipes cftin longitudine, circiter medium :&{untficut pili pord:* ni:&funt incolorcintrarubedinem, &r nigredinem, fod magis declis nantad nigredinem proprie iuxra radicem eorum : 8C quanto magis , & proccdunt,adn3gredinem declinant: Sdfunefinefloribus: &C eorum or^ tus eftin fontibus & in putds PANDECTARII. Stephanus de Capillo Veneris. Ab anoquis uocabatur Adiathon,fo ue PoIytrichon:ut patet per Diofcoridem,eD per Alexandrum. Vndeo^ mniailla,fcilicet Capillus Veneris, Adfantho,&rPolytrichon aedpiutur pro eodem quiaommaha;c nomina qua: in triebon delinunt, capillum : Bellx grwaf. fonanc: inde thris gra?ce capillus, thrica capilli : unde Gallithricum , Po^ ly thrichon,& Adianthon,omma illa ab effectu idem font, SIMONIS GENVENSIS. Moderni diftinguuntdiuerfas herbas per hxc nomina. Aliam fdii# cet per Capillum Veneris > aliam per Adianthon , aliam per Adianmm, quamuis tres prima: fpedes proxima: uirtutis funt - IVDICIVM, N.OSTRVM. Vides Le«or, ueterum defcripuonemnonconuenire cum ea quam hodie monfiratofR- ...... , .. . . . : zzi siMPt»ictVM Pharma^ cin» Veneris Capillum, proinde neotericos etiam pugnantia difcrc : ut nihii minus etiam ho diccognofi:amus,^uerum Adiartrhon. Vnde apparet potius Saxifragi* fpedemefreCa- piiium Venereum hunc, quod & Pliniusctiam nis iaiifiamus,^ capillum Veneris .* tamen quando alia adnianumnonTuppctebat, uulga- tam adpinximus, donec aliam demonllrauerimus ELECTIO ET PROBATIO melioris ex Mefue Meliores funtfjmuiridia habent folia, qui uberiores funt fecundum omnes partes planta: iplbrum .Subtiles uero 8^ generales,8^ decimantes addcrinicarem,n6n habentlpiritum. TEMPERAMENTVM EIVS EX Auerroi , 8^ Galeno Galenus, e, Cuftaralber,id eft, Capillus Veneris, dicit GaIenus,quod temperatus Cmpli.cap. 7. pyjg uirtutibus primis quamuis habeat multas operationes fecun : das SiT tertias Quarum quardam funt confortatiua: SC repercufsiux , . , quxdam diflbluriua:: 8^ qua:dam faciunt nafei capillos; Sc quatdam dif* (chrophulas lapides foluunt : & qusedam qua: frangunt VIRES c/us&iuuamentaex DIOSCORIDE. Decotftum herba: potum prodeft Ipirandi difficultati fulpiriofis, , , li eni , & felle (uffixfis urina difficili , Calculos frangit Aluum fifrit. D Serpenuum morfibus auxilio cft Contra ftomachi fluctiones in uino bibitur» Secundas det ^ menftrua Sanguinis reiecliones inhibet Contra fopenrium morfus crudum illinitur * Alopedas denlat Strumas difrutit, furfures in fade, 8f manantia capitis ulcera cxlixfr uio emendat capillos continet, ladano Defluentes cum Sifmyrtino , & fufino, aut hyflbpo , uinoc^ Decocftum eius cum lixiuio SC uino infu{um,!dem pncftat. Coturnices,&r Gallinaceos pugnadores fadt, in cibos eoru additum. Seritur grada utilitatis pecorum. afpeigincs,8£ In fpeluncis , umbrofis , Sc paluftribus , circa parietum fontium fpecus enafritur. EX M E S V E. Solurione educunt choleram & phlegma, 8^ humores groflbs 8C inbi bitos . Et mundificant pectus 8c pulmonem, 8 tas in eis,8^ mundificant fanguinem , SC pulmonem , Sc clarificant colo^ rem,et faciunt acquirere bonitate anhelicus,8^ mundificant ftomachum &ucntrem,Si^hepar,8^ conferunt dolori eorum. Etfuntmedidnabona opilarionum hepads , Sc (plenis , 8C Idlerica:, dC proprie «egritudinum . , . . . , eorum, T o M. V s Primus * 22? ^ omnium Sc proprie infufio in Sc Endis opilationum: eorum aqua Apfj , ui^,aut in aqua Cicerum nigrorum , aut in aqua feminum quatuor , aut in aqua ladis proprierS^ delent cum oleo chamomillino fchrophulas. Etualetfyrupus eorum plcurifi, &peripIeumoni»,8^ funt prouocas tiui urinjc Et ufus decoctionis eorum frangit lapidem , Sc purgat matrices fccta^» rum, 8f hoc de pofle eorum, & hoc quod pertinet ad eos de partibus ca^ lidis eorum . Sed ex parte caliditaus prohibent curium materiarum, & abfcindunt{anguinem, 8<: confortant ftomachum Si. uentrem.Et prohis bent calum capillorum, & confortant radices eoru. Imo fadunt eos cref^ cere,8^ multiplicari eos locis ubi oportet, SC proprie cum oleo myrtino auroleo Laudani, 8Cuino ftiptico.Etpuluis eorum etiam aduftorum, fa Serapionca.* citfimiliter . Btabluitureriamexdecodioneipforucumuinocaput, SC ablcindit furfures. Et fimile fit ex cinere ipfbrum . Et cinis ipforumfa? natfiftulas lachrymales D o s 1 s. Potio decodlionis ipfbrum,quado qugriturper ipfbs fblutio per uen^ trem,eft circiter libram unam Exioanne vrcoNio. Capillus Veneris,eftfrigid^ &Cccaetemperatg natur?, yabetuirtu f temdiureticam,ualetcg fpleneticis Sc hepaticis. Etfuccus eius cum fucco Abrotani,Si Alteae.SCmucillagineNafturri} , Schrophulasrelbluit,&: in Alopecia capillos refblmt . g RECTIFICATIOex Mefuc . Non eft in eis malicia, debiliter tamen purgantrfed confortant opera ^ tionem eorum uiolse.f. cafliafiftula, SiCtereniabin: 8^ infufio eorum in aqua cafei uigorat eos in foluedo. Decodione autem modicam fufhnet A V T o R E s. Diofeorides libro.ii. Pliniuslib.22.cap42i. Serapion. , Mefoe. Simon lanuenCs Pandedtarius. loan. Vigonius Theophraftus hb.7.cap.5. M.Veigilius. Herm. Barbarus, Auerois quinto Colluet. I M Pharma# P L. t G V 22^1 S £ M e Rhapfbdia x i x . C D HyoGyamo , X X Cnomencl-atvrae Gra^CSE, ««/«^1«^. xuSeivu», »jr*«T»xoV. Latinae, Hyofcyamus. Herba Apollinaris . FabafuiUa. Teutonic», . . . . ,: eorum, T o M V s Primus, ijy YOSCYAMON gncciuidcnmrappcllane.tiOceft.Fabam A fuiIiam,propterea,quod,utHfIianus ait,paftucfus herbe, rcfol Huanrur&conuellanturapri.Sed remedium nouere. Aquas cm ftarim adeunt, & cancros uenantur, ate^ ita protinus fahui reftituuntur EtH»r Hyoicyami fecundum dioscoris DEM libro Quarto Frutex efl caules emittens crallbs,fblia lata, oblonga, di uifa, nigra,hir futa. Flores e latere caulis ordine prodeunt,tan^ punicorum Cydni, fcu tulisfeprifeminumplenis, ut Papaueris . Tres eius differenda: . Vnafei» mine nigro, floribus pene purpurcis,rmilaceis,folfis cyanis prgduris , 8C fili s fpinofis. Alterius femen fubflauum , ut Irionis. Flores lutei , folia & quae fimpliciores. Ambo infaniam gignunt, Sifioporem. Ideo in commu mufudamnantur.Terrium genus, ut quod midffimum efl^, medici res # cepere,pingue,lanugxnofum,molle, candidi floris , feminifep , in marid ruderibufe^ nafcens.In cuius ^ mis defidends uicem , ruffum ufurpari o portet. Niger ut decerrimus,improbatur * De COLLECTIONE eius &: V s V, Colligitur ex tenero femine,folqfc^ et coliculis fuccus . In quem ufum tunduntur omnia, expreflufcp in fble ficcatur fuccus .Verum non nifi an no uno duntaxat durat. facillime enim putrefeit. Colligituredam priua? calida tim fuccus , idc^ ex femine tm iam ficco , adfufa cu tunditur aqua deinde contufis omnibus Sc expreffis, Eft autfic expreffus fuccus priore illo innocentior, et ad arcedos fomno dolores prgfendor.Ipfaedam tuns duntur folia, infperfat^ ex trimeftri tririco farina, in paftillos coforman tur,& conformata,feruanrur De eius temperame nto. Et flos, 5Cfemen albi, ex terno funt ordine refrigerandum , ficcantium uero fecundo. VIRES ET IVVAMENTA Succus illeurilis eft, ad arcendos fomno dolores Vtilis & contra acres , calidafi^ in oculis deftilladones,dolores auriu, &rmuliebriumlocorum uitia. Cum farina autem, polentaue, contra podagras. Oculorum dolores, emplaflri modo impolitum lenit. Facit ad eadem 8(C femen, Mifeetur utiliter 8C alqs ad arcendos dolores # , qux fomno conficiun tur,cataplafmads. f Recentia autem folia emplaftri modo impofita , omnium aliorum re mrdiomm,efficaciftime dolores omnes necant. Radice eius utiliter in dolore dentes colluuntur, decodfa,SC tenta. Aurium dolorem mirabiliter mitigat. Omnes facile tumores pellit, 8cfedac,pcdum,inguinum , tefticuloru, pecliniSj&femorum u . ,. . . . , . Z26 siM PiyCGlVM Phai-ma# C NOCVMENTA eiufdcm cx Diofco # ride libro Sexto. Pota in cibo potuue flimpta ApoUinarts herba ebrietati nmilcm zf , , mendam fecit Fcrui pr5terea,fi quis ulcus in craffiore inteftino quoduocat Colon, , habuerit, eic]^ per clyllercm infiiderit,eandem fieri infeniam, R E n E D f A. Succurritur ex ea laborantibus aqua mulfe , & lade.inprimis ucro afi nino:fin niinus,caprino,buboIoue.Profunt,& pinei nuclei, uel cucume rum femina cum paflb fumpta, Salfum prgterea uinum,cum recenti fuillo adipe datur, paflb. Item Vrdea: femen,Cichorium, Sinapi, Nafcurcium , Raphani, Ce * pg. Allia,flngula cum uino fumpta Quies quo(^ imperanda eftqs,ut potum uinum Ibmno concoquant. Ex|plateario. Obferua.cu in receptione reperic Hyofcyamus, ore redpienda,poncn dum eftfcmen:fi exterius, herba.Maioris autem efficad^funt femina. Ad fomnum prouocandum in acuta argritudinc, talis fit ufus. Fiat fo f- mentum ex aqua decoebonis illius herba,circa pedes & frontcm,& tetn pora,&r fiat ablutio prius. Poftea fiat hoc cmplaftrum . Subtilis feminis cius cum albumineoui, Sc lademuliebris,8i:cum modico confice aceto, Sc fronti 8c temporibus apponatur O Ad lachrymas coftringedas, fecit ide emplaftrum cu modico olibani Contra calida apoftemata,in principio fiat emplaftru ex ipfa herba tri ta,8c fuperpo{ita,ueI ex femine eiufdcm,& oleo roferum. Contra difluriam fiat emplaftrum ex femine eius, & albumine oui,8i modico aceto:fuper petfiinem & renes ponatur Ad dolorem ex calida materia fiibitum medicamen . Herba ipfa trita aliquan culum, Sifiiperpofita,dolorem toliir. Experimentu Ad dolorem dentium fiiper carbones ponitur, ut fumum recipiatpa^ tiens per os,id(^ per cannam :inde aqua abluuntur dentes Seruatur femen ipfum ad decennium A V T O R E S. DiofeoridesPLATEARIVS»libro quarto,8^ fexto , . . eorum, Primus. polcy. DeP V L. E G I o Rhapfodia xli. ffNOMENCI^ATVRAE Grxea: , >X»X«v . }«XiV«^iir . oy, Lacina: , Pulegium Germanica:, poUyCft* VOTIDIANVS Pulegiu olim ueteribus in fanitatis ufu U cibustundemialeferuabatur.aliorum ialgamorummodo,utau - tor eft ulrimo operis fui Columella. Nota paffim herba Corollarium heRMOlai barbari de Pulegio PVIegium,ipfo brumali die germinat in carnarrjs,refioretq;. Ramulis etiam a parente ab- junctis ut Scylla, Nafdtur hoc etiam non fatum. Semel uerofanim, diutina aetate durat. Ma- gna cum Nepeta & Mentha Pulegio focietas.FcEminaftt eo efficacior, florem habet purpure- um,Mas candidum, Vrriuftj recens incenfus pulices necac:unde nomen Pulegio. Habetur Sc U 2 ...... 22$ s I M P L I G I V M Pharma# Q Pulegium fyIueftre,Origanofiniile,folrjs minoribus cp fatiuum,fl^aquiburdamuocaturDi- Calefacit, Si’ uehementer Quamobrem ex thos attenuat, & decoquit . race Si pulmone,humida,craiIa,glutinofacp facile fecit exijauere» V I R. E s cius Si iuuamenta exDioscOs RIDE libro tertio Menftrua,fecundas,ac partus cq cit. Pulmonis uitia ex meile Si aloe potum extrahit. ConuulOs auxiliatur. Nau(eas,itomachicp intercifiones,cxporcapermulcct. Atram bilem peraluum exigit Bibitur in uino utiliffime contra ferpentium morfus. Defectos animo recreat,cum aceto naribus obiedum Gingiuas arefeifti cinere corroborat. Illitum cum polenta, inflammationes omneisfedat. D Podagris perfefubuenitjimpofitumuft^ dum rubefcat locus. Cum cxrato uaros extinguit. Lienofis cum fele utiliter illinitur. Decoc'tum eius ablutas prurigines mitigat. Conuerfes uuluas corrigit. Contra inflatioes duriciaf(^ uulue.in defeffioes conuenienf adricitur. Ex P D 1 N I o Iib.20.cap.iii. Magna fodetas Pulegio cum Mentha, ad recreandos animo defedus, cum furculis fuis in ampullas uitreas aceti utrifi^ ddec'Iis Qua de caufla dignior e Pulegio corona ucrtigini e Rofis, cubis , ^ culis noftris pronunciataeft Nam Sd capitis dolores impofita dicitur leuare. Quin 5C olfetfiu capita tueri contra frigoru jeftufc^ iniuriam , SiT ab firi traditur: nec^ teftuare eos, qui duos e Pulegio furculosimpofitas auri # bus in foleh^eant. Illinitureriamindoloribuscum polenta &: aceto. De Pulegio Fceminaefficacior. Eftai5tha’cflorepurpureo:mas candidum habet, foemma. Naufeas cum fele Sc polenta in frigida aqua pota inhibet. Sic Sc pefloris, SC uencris dolorem Stomachi aut ex aqua ite roiioes fiftit,etuomitiocs cu aceto, et poleta. Inteftinorum uitia meile decocia , 8C nitro fenat # Vrinam pellit ex uino. Si fi Amingum fit, ec calculos , Si interiores o mnes dolores. . . . . eorum T O M V s Pnmus. 12^ Bx meile BC aceto,(edat nicnfi:rua,6(: fccnndas . VuJuas conuerfas cor A rigit.Defiin(ftos partus cfjcit. Semen obmutelcenDbus.oIfatfht admouetur. Comidalibus in aceto cyathi menfura datur. Si aquae infalubres bibendxfunt, tritum in{pei^'tur. Salfitudines corporis,fi cum uino tradatur,minuit. Neruorum caufla,8im contraefiione cum fale,& aceto, &melIecon# fricatur opifthotono. Imbibitur ad ferpentium ichis decodhim ,ad feorpionu cum uino tri f tum,maxime quod in ficds nafdtur Ad oris exulcerationes Sc ad tuflim efficax habetur. , Flos recentis incenfus, pulices necat odore. Xenocrates Pulegq ramum lana inuolutum , in tertianis ante acceffio ftraguiis in<> • nem olfadlandum dari , aut lubqd , &ita collocari a^um , terremedia tradit. RemediaPuIegfjiylueflrisexeodem p c, l n i O. Sylueftri eadem uis efficacior cft:quod flmile in Origano , minoribus {bliis^iatiuum:ec a quibufdamDijffiimusuocatur.Guftatu a pecore, caprili^ balatum condtat.Vnde quidam Gr»d literas mutantes, Blech^^ on uocauerunt.Natura tam ferues eft,ut illitas partes exulceret. In tuffi, ? Sc perfri Ilicco squaliter.Et uuluas corrigit . Priuatim ualet contra omnem mor ^ fum. Radix contra increfeentia ulcera. Recens potentiffima. Arida uero dcatricibus decorem affert.Item Pulegio efi: Nepetx ibciccas EX PLATEARIO. Pulegium eft calidum &C ficcum in tertio gradu . In tempore floru coi * 1/gitur , Sc per duos annos feruatur . Folia cum floribus abiedis ftipiti bus in medicinis ponuntur. Valet contra frigidum reuma fli(fla lacellarione capiti ex Pulegio. GargariCnus fiufms ex aceto deco id uinum ualet etiam dolori ftomachi 8dintcftinorum , ex caufla frigi da. Similiter SiTemplaftrum ex eo in uino decoifhim Fomentum fa-^lum ex aqua decodhois eius , humiditatem matricis de liccat,& uuluam mirabiliter coarclat. Hoc fomento utuntur mulieres fa# lemitanx u J . . . . . I M 230 s p t, I C I V M Phama# C decaitapvcia, Rhapfodia xli. " Cnom.enci^atvrae Grarc^, Latince, Catapuda. Lathyris. Granum regis. Sponfafolis. Germanica:, 0p«nc5fo?IKC. 0C^ey^fQ:tteC, -_ P.COL-LINVCIVSdc • Cacapuda C T A P V c I A eftherba,quamuuIgusperha:ctemporanuc Car-apuzolam.nuncGuardalhortum uocant. Proprium ueroeiusno men Lathyris,cuius quarto uolumine Dio(corides, 8C. 27. Plinius res & figuram fcripferunt HiftoriaCatapucia: ex Diofcorideli: bro quarto D t-ATHYRi s, quam aliqui Tithymalum appellant, eam<^ Tif chymalorum numero adfcribunc,caulem emittit cubiti altitudine , 6cdi^ gitali . folia craflitudinc , inanem Gignuntur in cacumine alx , & in cau le oblonga, amygdalinis proxima , latiora , Sc Izeuiora . Qua: autem in fummis ramulis exierunt , minora confpiduntur , Ariftolochia: , aut oblonga: Hgder» figura. In cacumine frudum fummis furculis gerit, tris ceu plici concjeptaculo iufignem , rotundum , Capparin , in quo grana intercur&ntibus membranis diftinda continentur. Eruis maiora, ros tunda, quae dum corticibus exuuntur , candida funt , &guftudulda. Nullus radids ufiis . Totus frutex ladeo fucco turget , uti Tirhymalus Grana fex, aut fcptem in catapotio , aut cum fids , au t palmulis deuoras ta , aluum purgant . Sed aqua frigida poftea forbenda . Trahunt autem bilem,pituitam & aquas . Succus Tithymalimodoexcxpms, eundem efFedtum prtebet . In gallinaceo iure , aut oleribus folia decoquuntur ad eofdem cfFedus Sententia siMONls Ianvensis, & Autoris Pandedarum de C as T A p V C I A. Catapuda Catapucia: dux funt fpecies.Nam eftmaior,Sfmmor.Maioreftficut duplex. arbor ficus, licet minora folia eius, fimilia fblrjs Piatam. Semina eius ftant in arbore, ficut uux , Minor habet haftam duorum palmorum dC . , . eorum, T o M V s Primus* 251 inanemtfoHafimilia amygdalis, fed longiora: femina ausfn cacumine A uirgxrotundum,deforisnigrum,demtusalbum.Suntenimamb3cqua<= fi eiufdem complexionis 8C uirtutis , folicet calida: in terrio , & humidjc in primo : uirtutemc^ habent purgandi Phlegma prinripaliter, deinde , Choleram & Melancholiam OB PENTAPHYDLCi - Rhapfodia XL-li» ^[nomenci^atvrae Graeca:, ««Trffvuur. Latinse, Quinquefolium . Pentaphyllon* Mercuri} Her< ba. Pcntadadylus Teutoniese , AWt PLACITA AVTORVM» g de Quinquefolio HISTORIA DIOSCORIS dis , de Quinquefolio RAMOS FERT furculaceos, tenues, palmi magnitudi^ ne, in pediculis, raro plu^» quibus femen ; folia Mentha:, quina , fingulis ra, in ambitu ferrata : florem in luteo pallelcentcm , interdum auri a'niu radi# Ium . Nafcicur in riguis , 8c aquarijs thidibus . Subrubram habet cem oblongam Veratro nigro crafliorem* , THBOPHRASTI, hifloria , de Quinquefolio , libro nono,capite decimoquarto. QuinquefoUae.Cuc Quinquepetz radix, nam etia hoc nomineappel Vidc Tupra foL?«.quo- latur , cum effoditur rubra eft,inarefcens uero nigrefcic,aK^ quadratur. Habet foliitm Vitis, fodpufillum, Sd colore fimileuiagineo, S^auge# mr, & definit cum Vite. Folia omnia quinc^, unde Si nomen . Caules meuriii*rc- fpondcnc. prtetenues mittit , dc crdiris interhodijs conftat . u 13» s i M P D I G I V w Pharma# C PL-tNIVS DE Q.V[NQ.VEFOs lio lib. 25. cap. nono. Quinquefolium nulli ignotum eft, cum etiam fraga gignendo com* mcndetur.Gr*cciuocantPcntapctes,Chamtczcl€on,fiue Pentaphyllon. CumcfFoditur,rubramhabeti-adicem:haccinarefccns,nigrefcit,&angu lofafit-Nomen a numero foliorum habet, S^ipfahcrbaincipit&definit cum Vite. Hiftoria A P V c E I I dc eadem. Grxd Pentaphyllon uocant, ali) Pentapetes , Itali Quinquefolium. Nafcjtur locis pratenfibus culos, & mundis, guftatu arpero,ladc molli. Folia Mentham rcferunt,iingulisfarpiusquina.Florepallido,radicclc« fobrubra. ga,atcp IVDICIVM NOSTRVH. Vides fibi pugnare Thcophraftum,Pliniu,8d Apulcium, proinde 8C officinas hodie diflenrire ab fingulis,ut neceiTe fit aliquos hic labi ; illi ucs ro qui fint,ex controuerGa inter Leonicenu, P. Collinuciu, iadle lices bit dijudicare,quas fubiecimus.Tu cui palma debeaturjipfe conrjciio. NICOLAI LEONiCENi iudicium,deco loco Plinij,quo defcribit Pentaphyllon. D Simili errore Plinius Pentaphyllon,att^ herbam fraga ferente, pro eas dem accxpit,ac Pentaphylli notas,fimul ac uires.eidc herbx,pra?ter Pen taphylli nomcn,cenfuitad{cribcndas.Sicemlib.2?.dePcntaphynoretu# Iit . Pentaphylla nuUi ignotu eft: cum fraga quo^p gignendo comendet. Exiftimarem tamen in re tam nota,efle codids potius,^ Plinrj errorem, ac pro Pentaphyllo,Trifolium 1^ oportere:quoniam eD'am herba qus tri# fraga gignendo comendatur,SiC qu« nulli ignota eft, non quinis , fed nis conitat folfjs. Nifi Pliniuspofteaalia nomina grcca fubiungcrct,atq{ alia inferret indicia,qu£ non funt alterius herba:,^ Pentaphylli propria. PLINII defenfio per P, COLLINVCIVM. Egregie d«fenfum a nobis inHeliotropio Plinium, negabienemo, quod unius omniain-. terturbanris uerbi uitium,non RiniOjfed codid,ucparerar, tribuimus . Nam & eodem argu.. tnenco in Quinquefolio,utipre inquit, excufare Pliniu, paratus fuerat NieoIaus,niii delicatus nimiu exaiSor,quod omnia adnumerii opiiiioni,quS de Pentaphyllo exceperat, non rclpon- derenijfatisfadum Ubi non putauit.Sed tam in Plinio excufando nunc primusipfe,^ in accu fando (utfemper) errarcuifus eft. Quod in hoc de quo agimus Quinquefolio perfpicuu fa- ciam. In hocmaxime errafle PliniuLeonicenus credidit, quod Quinquefolium herbam.etiam fraga ferre dixerit, nam quaefragafertherba,inquit, non quinis, fed trinis confiat folijs. Ve- triplici in erroreuerfari fcire Primum quod rum Leonicenum, ante omnia oportet. quidem , Quinquefoliu illam eirearbitratur,qu3eS^ in hortis,& agrorum limitibus, tum fCTnids,ui)s<:^ Pes Corgf- pallimconfpicitur, qua: quidem uulgo,&Quinquefoliu,&'PesCoruinusdicitur.Hancenim nus Leoni- Quinquefoliu elTejdequaueteres medici loquerentur, affirmalTeillupIaerist^! conftatrcumde ceno eftPcn- noftrahacdefenflonejdecp fua accufatione fermo forte inddtfTet.Auulfuracp terra ramufeu- taphyllon, Ium ( nam & in hono res agebatur ) oftendiiTejdixiflcq: illam Quinqifolinefre, in qua Plinius tam euidctererrauerit.Deinde, quod perimperitia herbam fragaferrepolTenuIlf credidit, nifi cam, qu3e trina folia habet , melius Trifoliu did adreuerac,& quSdodi, uuIgusq;Fragari am herba nofcun t,pariter & appellant.Tcrrio,quodfolmquid fit.quoue modo accipi opor- ccac,inraluberrimaeherbxd Diofeorides dixit. Qux fi Leonicenus nofler, acrioribus ocu lis infpexiflct, nec uiiiflima herbam, cuius in medicina nullus ufus cfletjpro utiliflima & celeberrima demonferaflet, nec in- tempcltiue adeo in PliniuadlatrafTet. Herba uero ilia,qufdif- tinAa tria foliahabet,quamcpin Italiae monrib. plurima &cce nobiois hortis fatiua pailim fraga ferre uidemus , fuu nomen habec.Fragariaabherbarijs,a Plinio Fraga dicitur.Nec uerili mile cui^ fueriqhoc loco Quinq;foliu,t>>r appellationibus, toteria fignisdemonfirareuoluiiTe,!! Fragrariamintellexiflet herba qu» uulgaris eft,et qua ipfe fraga in fuperioribus appei laifet.Atcf ideo non fimplicitcrQuinqrfoliiifr^a ferre dixit, fed copulat eriSfcilicecadieAionedefcripfit, cum cSmendariil lam etiam fraga gignendo dixerit:neq;enim eria augentem cO pula addidifTeqiiifi & alia efie herba, qua? fraga ferrer, agno - uiiretuirquaipfeprioribus uoluminibusindicalTet. His illud adriciendiruidetur ( utminusmir51it,Quinc|!folii3quo c nili ramiifaifos quinc:|; ab radice emittere, raroc^ pliires.in qiiib. prima illa foliufcuIa dluidaRf, Duas ergo licrbasefle dicimits.Vnamquse fraga, aut certe fragis limiics fruAusedat, quae Pentaphyllon, Quinquefolium DiofcoridijPliniocJ uocenir, quaecp ad medicos ufus eximia iit. Alteram quae uulgariscli,& fraga ferat, nulloq: alio, fruchisiptiusnomincdcli- gnetur: cuius dccimoquinto primi & uigrfimi uoluminis capite Plinius meminit. Quodfi mc interroges, quid nam &’liodic Quinquefolium hanc cH'epiitem,qu3 mue cius appellatio- nem crcdamcDicam quid ue/tigans inuenerim, accp ut nihil un^ decernens, fic nihil rencen^ quodftudjoforii ingenia adueritatisinquifirionemouere,excitarccppollit. EftVcnetijsineo uico,qucm Specierium uocanr,fcplaliarr} cuiufdam non ignobilis taberna.cui pro titulo infi- gnkpfitAetlnopiscaput.In ea liber eft Herbarius,taiua arte acdiligenriapitftus, ut natas pa- ginis illis fuis herbas, non effigiatas credasiin eo pidiam uidimus ijfdem prorfusquarhicdixi- mus lignis herbam, foliis qiiincp,qu 3c&ipfaqiioc}: ut pinximus, porrctSioresanguIoSjfimi- atos<^ haberent. Sed & fru(ftus,quos Fraga dicas, tum ad ipfam herbam la tinum nomen Satu cuIa,GermanfcumSanicfeelfcriptumeft:ci[anturq; inibi, de Saniculahac feribentes, inDiadi- mfdiis Galenus, Petrus Hifpaiius is,qui po/teafummum Pontificatum gellit, & loannesui gelimuspnmus nuncupatus: cumdcmedicinalibrum fcripCt,qui Pauperum thefaurus inferi j3icur:tumCeniienlisEpifcopus quid5,&Laudenlis Mapharus,& Gilbertus Anglicus,Chi- rurgi.Ea Sanicula, Pentaphyllon nefit, cur affirmem non habeo, cur negem nonuideo.Haec habui de Pcnrapiiyllo,Fragis,Sanicula,quasdicerern,perqu 3c fateri oportere cenfeani,noner raffe Plinium, fediucundiffim* herbae nomen,poteltaccmqtdocuifle. ludicium HERMOLAI BARBARI de Pentaphyllis. Pentaphyllon , & Pentapteron inTheophrafio , Theodorus Quiquefoliaro, S;Quittque- pennaconuertit.AetiushancHermubotanem,hoceft,Mercurr) herbam uocari tradit.Aegy- pti) etiam Dillyphi cognominant.Daci Drocila.Itali PfyHitum,Solofam,& Thebeotin quan : quam corrupta puto nomina. Nam &Therumbros,&TheOneftrcnquoqT dicbminuaiio. Radice cum recens eft, rubente: nigra, cuminareTcir, quadrangula: folio uitispufillo: auge- tur, definitqueeumuite: caulibus tenuibus, crebris geniculis . Nomen a numero foliorum. Quidam Grarci Cham*zcleon, quafifruricem terrse uocant . Commendari Quinquefolrum fraga terreftria gignendo, Plinius exiftimat.Ego id, qui uerum efrepofsit,non intellfgo . Nam D herba ea quae fraga gignit,Trifolia eft, non Quinquefolia, flore candido, non luteo, in Rhed- ds & Vindelicis alpibus,eriamn.um frequens fecusuias . Hippocrates duo uidecur nouille Quinquefolia. Candidum,quod & herbaceum,& procerius eft a terra. Nigrum,quod huitH De hacfupra lius.EftSfquaeTormennllauulgodiciturQuinquefolio fimiltima, nifiq-fepterojnonquin^ habetfolia.Poteft uocari,hoceft,Sepiemfo!ia : cuius radice paftil- folio, sr. a nobis Hepraphyllon ex los theriacos (CDijs placet) officinae pro uiperarum came fubijdunt: quoniam uiperac mo- do, ut ipfiputant, nunquam uifantur. Deronenois P E N T aphylli. Annotatio M, vergilil Nouenintrura omnia Quinquefolium,folo<:f hocnominemaxime cognitum ubicf inho nore aliquo efr.Theophraftus.s.dePlantaifchiftorianonPcntaphyllontantuuocari fuaKcace Pentapetes. dixit, ueru Pentapetes eria, fado ab aliquibus illi nomine a pennis auiu, ut credidit Gaza : ut aut nos opinamur, quia in quincf folia fepand!t,& extendit. Fecit eadem eria folio?: forma,?t Pentatomon. Pentaromon,id eft, in quincf panes diuifum diccretur.Sic Pentadadylon.q? ut in hominis ma PentadaSum eriam, illi iliis lon. quod Apiii menciarur,ficq; in folio?: fedionibus quadatenus fimile . Quaeiddeniiili a Heudofeli- gentibus aliae appellationes fuerunr,aliquahuiufc€modicauffamhabuerut.Quales Callipeta non. ion,etXylopecalonfunt,a folio?:fpede&'duridefa<5ae.QuemadmoduuerifinuIeeft,inbar- baris illis latere incognita modo nobis,ex figura,aucuiribus eius ronem aliqua. De radice, fo Iio<^ eius Jib. 9 . de planta?; hifioria agens Theopliraftus, addidit, rigrcfcereQuinmfolii radi- cem effbffam,ficcatamc|:. Quod a Diofeoride ideo didu non elt,quoniafaris fore ubihiefot pior credidit, fiqualis ea effet cum foderetur, dixilTet. Poft id enim tempus medicis certo loco fignata.feruari relinquebar. Adiecit eria Vitigineum Quinqucfolrj folium cffe,non quanrita- te(pufillum enim eft )fed colore &'forma,&quafi natura Vitis fequerctur,augeri fimul-Sfta befcerecum ea, caules perterrafpargigradles,crebras,habent«, ut ille ait non crura, fed a cruris humani forma inter duos geniculos inierualla,quat k>>»uie ille, quadiximusraii- oneuocat.Videndum illud eria, quomodo hic Mentha?, illcVlris folio Quinquefoiiii eiTedi- cat.Nobismaleinuicc comparari poffeplanrarii illarum folia inter feuidenturtquemadmodfi & floris color in pallido albus,fimur&’ auri flauo colore dld.Hoc tamen non adeo diffici!e,«t illud. Videmus enimaliquandoinpallorehotninis ucrun^ colorem illum. . . . comm, T o M V s Primus 2?y DE PENTAPHYLLI temperamento. A Pentaphylli radix, ut inquit Galenus. 8, fimplicium,arefadtm tertia diftantia. At neutiqua acuta eft , ideo ualde utilis perhibetur. Eft nam<^ partium tenuium VIR.ES EIVS ET IVVAM.ENi' ta ex Diofcoride Ius radicis drcoita: ad tertias,fi in ore contineat, dentiu dolores {edat. Putrida oris ulcera,coUutione {iftiL Arteria? fcabricias, gargari zatu Ixuigat. Contra alui profluuia,& dyfenterias auxiliatur. Item articulorum,coxendicumc^ crudatibus potum. Cocflain aceto SC illita, ferpentia ulcera cohibet.Strumas,tumorcs,du ridas,abfdrus,& diftentiones dilcutit.. Ignes racros,rcduuias,condylomata,p{brasc^ fenat. Tenera? radidsfuccus conora iocineris pulmonumt^ uitia prodeft. Item aduerlum uenena. Cum hydromelite autem,uel diluto uino, etpiperis exiguo , bibutur folia contra febrium circumitus. In quartana quidem quatemum ramu# Iorum,in tertiana uero ternum, in quotidiana unius. Tricena quo(^ lolia, tricenis pota diebus,comitialibus profunt. Foliorum fliccus, tribus cyathisaliquotdies potus , celerrime r^'o morbo medetur. 6 Illita cum meile, & fale,tam uulneribus,^ fiftulis remedio liint. Enterocelids auxilium praftant. Quinquefolium {anguinis profluuia &potu Sc illituCilit. Ad expiationes,caftimonias,8(Cfanguinis eruptiones indditur, EX lOANNE VIGONIO. Pentaphyllon uirtutem habet exiccatiuam uehementert tamen c^idi^ tatem manifeftam,non uidetur participare. A V T O R E S, Theophraftus,lib. cap. lA. Diofeorides. PliniuSjlib. 2.5, cap. 9 , Apuleius. Ceonicenus. P. Collinutius. Herm.Barbarus. Marcellus Vergilius. Galenus.S. Simplicium, loannes Vigonius. , » ©c^^ltout. DE CHELIDONIO Rhapfodia xlii. Nomenclatura? GracCSPj 'TrKttTid K^trratK jXavai^, yrccv^er /i^«r Lating, Chelidoniu,fiueChelidonfa,hoceft,Hirundmariamaior. Gcrmanicf, ©cbiIfrftHt. Qcbi51»>»te.Sd)a>«InJ(ft:(lUt bSSWF' PLACITA AVTORVMde ChcIidonia. HiftoriaChelidonixex D i O S C o K. i D E^ib.^. HELIDONIA duplex eft,Maior, et Minor. Maior cauleeft C cubitaIi,autalriori,rurculofo.foIijsRanuncuIi,mulris, molliori^ prO'- bus tamen, & colore ca?fis. Flore Viol^ albx, fecundu fingula folia deunce. In ea fuccus croci,mordax,acris,8ialiquanmlufubamarus,gra^ ...... ,.. comm, T o M V s Primus, 257 uitcr olens.Radix fupcrncfingularis, iti multa crocea capillamenta fibra A tur. Siliqua ceu corniculati Papaueris,tenuis,longa, In qua femen Papa # uere maius recluditur DcM I N O R E. Minor hfrbuIaeft,ftolonibus conftans,fine caule, foIqsHederc, mul to rotudioribus & minorib9,teneris & fubpingibus . Radices habet co# plureS,pufiUas,in granoru tritici modu, aceruarim cogeftas qua^t tres , aut quatuor in longitudinem exeunr.Iuxta aquas nafcimr Theophraftus de Hirundinarialib.y.cap.t^i. Hirundinaria,qua: aduentu hirundinis fuum excitat florem , ha:c par cim naturalem,partim fortuitam habere cauflam apparet Hiftoria Chelidonia ex Plinio lib.25.cap. 8, Animalia quot^ inuenere ha:rbas,inprimircp Chelidoniam . Hac em uolunt, hirundines, oculis pullorum in nido reftituunt uifum , ut quida etia erutis ocults.Gna eius duo. Maior fruticolb caule, folio Paifinacc er raticaj ampliore,ipfa altitudine duoRt cubicorum, colos albicans, flos lu^ teuS-Minori folia Hedei-grocundiora,minus candida. Succus croci mor dax,{emen Papaueris . Floret aduetu hirundinum, difceflu marcefeunt De temperamento Chelidonia: Abftergendi uim habet, latis calefaciendi,6c fuccus addus eli Vires&iuuamentaeiusex DIOSCORIde. in cumelle prunis deco(ftus,oculis Succus a:reo uale claritateadfert . g Folqs , caule,radice fuccus exprimitur, ineute a;ftate,ecficcatus in um bra digeritur in paftillos Radix cum anifo, Sc uino albo pota,medecur regio morbo, Sc ulceri ^ bus que ferpunt.EX lOANNEImpolita cu uino, autVIGONIO.maducata,dentiu dolore ledat. Chelidonia eft calida & ficca iivtertio,^ ualde oculorum iuuatiua. I # deo uirtus eius in coUyrqs acueeibus uifum penidltter imponitur . Et ei? fuccus intra dentes impofims.eos intra fpadu teporis facit cadere.Et ra.f dix eius eft minoris exiccationis,uirtutehabens attrahendi, SCrelbluedi. Ideo dolori dentiu ex frigida caulla cauflato.prardicl^a radix aliquantulu contrita, Sc aceto irrorata, dentibuf(^ tenta, prelerttiffime medetur Ex PDATEARIO. Chelidonia eft calida & iTccain quano gradu Cum ii» receprione reperirur,radix,non hjrba poni debet. Radix per tres annos poteftferuari in magna efficacia. Ex qualitaD'faus,&’ fubftanda,ui'rcu- tem habet difrolucndi,confumendi,& attrahendi Adpurgandumcaputj&uuluatnrcplecamexfrigido humore, radices bene tritae in uino co quancur,&r patiens per os fumum rccipiat,inderdiquo utatur pro gargarifmate fpongiainfufain Contra colicam paffionem hfrba trica , & inuino cO s I M p L i c i V Pharmaf D Dcanagai-lide Rhapfodia xliii. ^NOMENCLATVRAE Gnerca?, s,aj.«n:/. Latina:, Anagallis. Afritis. Sauriris. Sanguis oculi. Germanica:, vemadMODVM. Confolida; nomen mulris adeo hgrbfs Sup.f01.7r, familiare e)R;(nominatim em quinc^ eius fpecies perftrinximus) &req. uel ^ ita & Anagallidis nomine quibufHam Auricula muris , Q , PiloCella quse Morius gallina: uel uulgo Ippia uoca s uenittquibufda ea , tur. Quidam alias etiam defignant eius fpecies, qua: me prgtereut.De ge nuina tamen Anagallide fic habet E.Kci. Anaoallidis ex t!)iorcoridelib.2. Anagallidis duo funt genera, qua: cantum flore diftant. Nam qu^cc^ rulco flore eft,fcemina dicitur: Mas, quse phceniceo. Frutices funt parui in teiTa iaccnces:folris in quadrangulo,caule pul2Uis,fubrocudis,ad Hel^= xine folia accedentibus:ieiiiine rotundo .. , eorum, T O M V s Primus. A <5rtuc|>|)cyl wcybim. Nec aliafei-ePIiniuSjS^Sei-apion.Herm. Barbari Corollarium,quoni Pli.U.i«.ca. am ad excuffionem prioris erroris facir,{ubfcr/pfimus CoroIlariumBarbari de AnagalUde Frutice tenero AnagalHdes,non altiores Palmo nafcuntur in hortis et aquofis.Priorfioretcerulca.Mirum fccminam pecora uiratraut fi de , q? cepta fimiIitudine(flore enim tantu diftant^deguftauere, ftarim eam quo a (^(aiyla,fiue,ut alq codices firipferejCafyla uocatur , a noftris ferus ocu Ius)in remedio quairunt. Prajdpitur effbfluris, ante folis ortum priui^ , quic^ aliud loquantur ter falutare carnatum fublatam exprimere,ita pre cipuas efle uires. Anagallin Diofeorides Saurion dici perhibet-Sunt exemplaria in quibus Gaurms,non Sauritis legatur. Hippocrates Anas galgalin dicendo, utilem mordendis aificcandis ulceribus Anagallidc uideturintellexilTe . Aerius Nydleridaherbam ad oculorum albugines comprobat, pro Anagallidc ut puto aedpiendam reliquitrquandoquide & Nyaeriris a Diofeoride uocatur . Errant qui Pailerinam uulgo dic’la florem candidum ferentem, Anagallidaexiftimant. Quemadmodum er qui Myofotin,id eftjmuris Auriculam pro Anagallidc compidam pra?* X 2 ...... , a^id siMpLiGtVM Pharma * Ferunt. Anagallidcm phocniciam , a colore Paulus Acgincta Corallium quocp did mcminit.De quo & compofirionidatum nomen quod Dias , coraliin.Quan^ Scpaftillus efthoccognomine:fedin eum lapis Cora# hus,non hacc herba fumitur De Anagallidis temperamento Vtra<^ &C mitigandijSnT abftcrgendi uim habet, quiddam etiamfubca lidum,8 Et naribus infufus, dolorem dentiu lenit, fi in aducrfam nare infjdat Argcma cummelle attico emendat. Retufas oculorum aciei auxiliatur. Contra uipcraRt morfus,iocmcris Sc renii uiria,ex uino bibere ^deft. Tradunt eam qua: carruleum adit florem, prociduam fedem reprime re.Quxuero phoeniceum,iUitu euocare A V T O R E s, Diofcorides,libro fecundo • Plinius libro, le.capitefeptimo SERAPION. Herm . Barbarus M. Vergilius. . , . , . . . 2StZ V l c V M Pharma^ Dc N I G E L A. Rhapfodia XLIIII. c NOAENCL-ATVRAE |i»kuv GrarCX , . Sffltl ^«xur jUtX«r . Laring, Nigella. Gith, Germanice, Placita autorum de nigella. Hiftoria Nigella ex D i O $ C O R -4 D -E libro tertio _ X t G V V s frutex eft,fccpe binos palmos ex cedens. Folrjs Ut Se <> nctionisminutiSjfrdmulto tenuioribp. Capitulo in cacumine tenui , ceu intercurfantibus Papaucris oblongo, intus membranis . Quibus femen includitur nigrum, acrc,odoratum,quod panibus infpargitur PLINIANA Nigellx hiftoria lib.ip.cap.8. bb.ao.capite.i7. Gith piftrinis,Anerum,ctAncthucuIinis5(:medicis nafruntur.Gith ex Graecis ali) Mclanthion, alfjMclanfpermonuocant. Optimum^ exdtariffimiodoriSjSLii^nigerrimuin. E7rf>fcr9» Nigella’ per Hermolaum Barbarum M Elanthion,quod & MeianfpermonjS^ Melaihc inteiiin ab Hippocrate uocai: & a Theo phraitOjUt Theodorus cxifiitTiac, An themOjfiiic An themibn,NigeliainrerpretatU5 Quan^ . Anfhemonoino aliafpecies eft, c|Melanthion,iiue Gith, fiue ut Palladius, Giddi. Nam 5f Me lanihemon Chamftnilon eft,Meiani5 ucro nigra Viola.Optimum Gidi, excitatiflimt odo & ^ ris,& ^ nigerrimu. Culices fuifitu necat, mufeas. Succum eius largius fumeti, uenenuefle, mirari licet: cii femen ipfum, inferiorem cruftam panis, ccreali faporc condiatgrarifllme.Aliud oino genus uidcrurefleGitb.i^din fegetibuspaflim nafei cernit : & Pfeudomelanthion uocari poceftj&Githago.foltjs fere Porri obiogis,ilorepurpureo,fcinineac toto frutice maius ^ Me Unthium,necodorari!.AtuerumGiih,de quo prcefensDiofcoridimftioeft, folium habctFa cra- niculi,Senerionifuc,florem ceriileum. Odor femini iocundus , necubic^ prouenfc. Hippo tes Cyprium comendae. AiiaefE herba Melandryum, in fegete pratifcf nafcens, albo flore, odo rata, cuius cauliculum iocineri tritum, ex uino uetere probant. x Marcelli Vergilrj annotatio in eandem Nigellam ' IdentMaiodi lunio mefibusinprafis,fepibus, limiribufq: omnibus narcentcniraoIaNi ge!ia:nihi!cpcofruricefrequecius,{imul&'uiiius . C^uondagratoraporepan? Nigellaefem«i comendabat.Infpergebaturemantecodturailli tritum, quemadmodu SrPapauerisinonaliter Sinos mododulciartjs potius paniAnifummifeemus Quod in Nigella merito mire- ^ . tur aliquis, fagacis natur* arrificiu eftjin conformandis eiusuafculis, quibus concipit,manjra rur,5ileruaffemen,coloremgru,Panici feminis magnitudinc.Sunteauafculalongepapaue- raceis minc'ra, nec mmenfurafua, ut illa longa. Nulla pratterea habent quale Papauerainfum mo fte!la,ied ladorem umbilicCitnecJ: intus eode modo difeurrentes membranas feminulocos diifepiences.In Papauere emfulcorit modo intercidente, quaii aggere quodam canales funttin N/gella per mediii tranfeuntes,qiiafi parietes, quibus loculamenta illa feminfi diuiduntur . Eft illuddifcrimen etii,qitod fingulain fingiilis Papauerii caulibus uafculafuiit.in Nigella nume rofiora:ucqiiod numero feminu in iingulis uafculis deeft , uafculorii numero expleat . Solaqj !i*cuafculiformafecir,utfylueftreSin!gr{t Papaucr a quibufdam Nigella dkeretur.Gr*da colore feminis Melanthion,&' eorum exemplo latini Nigellam nominauerunc. Dc Nigella temperamento Calcfadt, ut inquit Galenus feptiTno Simplic.&arefacitiuxtatcrtium ordinem, uidecurc^ ellc partium tenuium . . . » eorum, T o M V s Primus » isij Vices eius S^iuuamenta cx Diofeoride. ' A Capitis doloribus illicum fronti lubuenit, recentes fuffufiones infufum Difeunt oculorum , tritum ex Irino, & naribus ToUitlcprasdenugineSjduriciaSjtumorestjuctuftos cum aceto illitu» Circum icarificatos clauos excutit cum uetereuino impofitum. Dentium dolonbus deco^ftum cum aceto &tedaprodeft. Teretes uentris tineas expellit,perun(fto ex aqua umbilico. Deftillatione laborantes adiuuat,tritum in linteo, Sc olfaiflum. Vrinam 8£menftruaciet,mulcis diebus fumptum Et lac extrahit. Difficultatem fpirandi cum uino potum leuat. Phalangioru morfibus ex aquadrachmx pondere hauftu auxiliatur. Incenlb ferpentes fugantur. Tradunt largius epotum,cnecare, EX PLINIO, Medetur ferpentium plagis, & frorpionum. Illini ex aceto & meile reperio,incenfaqp ferpentes fugari. Bibiturdrachmaunacontra araneos.- Diftillationem mirum difcutit,tufum in Iinteolo,&oIfa(5hini. Idem praeftat radix manu tenta. Capitis dolores illitum ex aceto, & infufum naribus. B Cum Irino, oculorum epiphoras,^ tumores. Dendum dolores, cocirum cum aceto. Defficultates fpirandi,addito uino potum. DuriciaSjtumoresc^ueteres, &rfuppurariones illitum. L-ac mulierum augec,conrinuis diebus fumptum. Colligiturfuccuseius, ut Hyofey^ami. Similiter largius uenenum eft quod miremur, cum femen grarifrime , panes edam condiat Oculos quocp purgat,urinam &menftruaciet Quinimo lintheolo alligads tantu granis.? o.fecundas trahi reperio. Aiunt Sc clauis in pedibus mederi tritum in urina. Culices fuffitu necare, item mufeas. EX MARCO CATONE cap. lll. Si bouem, aut aliam quauis quadrupedem fopens momorderit, Me*» lanthfj acetabulum, 8C quod medici uocant Smyrneum, contrito in uini ueteri hemina : id per nares indito, SC adipfum morfum ftcrcus fuillum apponito. Et idem hoc,fiurus euenerit,homimfacito. EX colvmella, lib.de re Rufl:ica,lib. 5. cap. ? a. Interdum Sifaftidio ciborum languefciipecus.Eiusremediu eft,gc# X A .. .7 P zslii S I M [ C [ V M Pharma# C r*us feminis, ejuod Gith appellamr. Cuius duo cyathi U'iti adiunguntiir , olei cyathis tribus, Stuini feftaho,atc^ ita fiulcibus inRinduntur. ’ EX ViGONip. Nigella eft calida? SC ficca? complexionis in tertio : 8C contrita cum meile, & felle taurino, aloeqpjS^ more emplaftri fiipcr umbilico impo# fita, lumbricos puerorum interficit. EX PLATEAR-IO. decem annos feruatur. Semen Nigella? colliginir , & per Eft autem fubnigrum, & fubamarum, dc rotundum, & planifi catum : unde uirtus tem habet diureucam, ex amaritudine, diflbluendi, confumendi,ex qua iitatibus fuis EX AVERROE quinto Colliget. Scaunix, eft Nigella , calida Sc ficca in tertio gradu . Et fignificat hoc, quiaeftinultimitateamaricudiniscum fubilitate. Et ligata in panno iis : neo,uaIet odorata ad rcuma frigidum , Sc occidit uermes diflbiuit inflationem , 8C eradicat uerrucas , 5C producit cum paflb menftrua , ia cic erigere membrum D AVTORES. Plinius,Iibro. ip. capite. S, libro. 1 o. capite. 1 , Diofeorides, lib. j. iyiar.Cato,capite. tii. Columella dererufti. libro, capite-?;^, loannes Vigonius. Platearius Auerrois. ?. Colliget. Hermolaus Barbarus, Marcellus Vergilius, comm. Primus^ VncttVAm siMPDiciVM Pharma# C DE MATR-ICARIA PRIMA SPEs cicParthenf). Rhapfbdia xlv, Cnomenclatvra Gr*C», ir«^!ivijy. Latinae, Matricana. Febrifuga, Germanica , tYiitttMtt . N E B V L A s 8^caliginem nobis offudit, Matricarianouitium uocabuIum,ut qua: harcelTet apud Diofforidem certo defignarc nequi# remusaiec certum aliquid habemus, nilt quantum ex comentari^s Neos tericorum obferuauimus , id eft , cx Pandec'hrio , & Hermolao Barba# ro. Vterque tria eius genera facit. QuoRt primum quidem Pandedtarius Artemiliam uocat.Secundam Tanacetu,uel Athanafiam. Tertium uuls gataMatricaria.Barbariiudiciuin Helxineherbapo{uimus,qdfichct. Helxfne dop4ex D/ofcoridt,&omnmoautoribus.AlceraParchenion,aiceraCifrandie- mos ab Heder*folijsuocaca. Plinio item duplex, fedalitfr. Altera de qua hicagitur Parthe- ni) 8c Perdicij fiuePerdidadis cognomine quoniam perdices hac pr*cipue uefcantur. Folia , : tamen ei non Mercurialis, ut Diofcorides,lcdmixra? ijmilicudinis,Rantagini & Mamibio tribuit, cauliculk denlis lanas infici , femina in capidbuslappaceis adhaerefrentia ueftibusTa quo Sc Hebdnem dictam uolunt. Hanc Aeoliae gentes, & Aegypti) edunt.CralfaSjpluri- masep habet radices, ut inquit Plinius . Altera idem aucor inquit, uerioreit Helxinc ,cui ra- dixfoIiofa,exquafimilis malo carduus feminis plenus extuberat. Seminalis Acanus a Theo phraitoditltus, cujus incifo futnmouerrice, lachryma erumpit iocundi faporis , Acanthita Maftiche uocaia, proptereacpadulrerium ex ea&t,utdiximiis. Germinat, ati^ floretsrfiaee folio, & caule, lanugines fpinofas habens. Harc Plinius. Nos hanenon Hdxincm,fedbi- nemuocari credimus; ut in Chamaeleonte candido diftum eftrquan^ porro prior Helxine fecutus Perdidon,qu5e Perdicion , &Parchen{on dicatur. Aliud tamen intelligo , Plinium , a ^ noftns herba Vrccolaris uocatur,ab alijs Aitericum,folio iTmilis Odmo, nigrior tantum, na- fcens in tegulis parietinist^ : ob id & Paneraria,5r Muralium,& Muralis uulgo difta,et Vine- ago : & Parthenion, quoniam a Mineruain fomno contra pr*dpiria lapfusq: monftrataeft Pericli Athetiienfium principi.cum uernulaeieharus ex altitudine cecidiflet,Sp!achnoptesap peliacus .Turtures,columbae, gallinacei annuum falKdium deduceredicunturHelxinapaiii, autoreft Plinius.Triplex igitur inuenio Parthenium. VnumfolioCoriandri,quae Amaracus a GaienOjParthenium a Diofcoridenominatur,uulgoMatricaria.AlterumfolioMercuria- lis,ucDiofcorideshocioco,iiuePlantaginis&'Marrubii,utPlinius,quf dicitur Helxine,ac de ipfahicagicur.Tertiumfolio Odmi,qu*Parietaria,& MuraUsuocetur; dequamiriieft IMo feoridem nihil pra?dpere,quodfciam.Nifiquiseumdicat fubHclxinehanc quotj accarpifle: quoniam hirfutula fit, SradhaerefcatuefiibuSjnec a Mercurialis herbyfolijs omninomultuta diltet,pra?teri^ Mercuriali ferrata leuitereafunt,Parietariaenonfunt. Sunt quiS: Mercuria- lem ipfam Parthenion quoq; dicant Helxinem, ut Diofeorides in Myoibtide feriptu reliquh. Etiam AlfinediiSa eft. quani^ corruprein Theophrafto legitur Afine, ubi Theodorus Volu- cnim intcrpretMur,arbores amplexu Hederae modo ftrangulantem. Textus DIOSCORIDIS de Parthenio Iib.3. alfj Parthenium aliqui Amaracon uocant , alq Anthemida , Leucan# themon alq Chamaemelon alrj Chryfbcalin alq Melabathron , , , , non# nulli campeftrem florem .Romani Solis feculum , aliqui Millefolium, Ethrufei Cautam , Aphri Thamath . Folfjs elt Coriandri , tenuibus, flore per ambitum albo , intus melino , odore graui , lapore amaro. Sic# catum cum aceto muWb , aut fale potum , non fecus atque Epithimum, Sc bilem ,& pituitam detrahit. Sufpiriofisprodeft, & melancholias. Herbaflneflore a calculo0s,& anhelatoribus magnautilitate bibitur. j eorum, T o M. V S Primus * 2^17 Valet decoiftum adinfidendumin duricia uuluarum 8C inflammatiois A bus. Illinitur facro igni colle(flionibus cum flore. coroi:.larivm. hermodai bar# bari, fuper eodem Parthenio, quod fimiliter no? ftra: Matricarise adftipulanir. Parthenrj flos odorem habet Mali.Nafcitur in fepibus: Mairicariam dici eam miilri putant. Sunt qui Cotulam appellent . Nam & ipfeDiofcorides teftacur ab Echnifcis uocari Cautam, unde Cautula deducitur,ac deinde Cocula. Sed & Leucanthcn,et Tamnacum Plinius hanc ap pellat. Nili librariorum menda Gc, Tamnacum pro Amaraco feribentium . Nam & Amara- * cus a Diofeoride uocaturrnec aliter a Galeno, acc^ Paulo. Celfus apud nos Pallecium, & Alias^Peie- Muralium appellat, ut Pliniusintclligic.EgoCeifumdealiaParihenio Muralium dixiffeau cynum.! nafeitur : id Parietaria uulgo nomi tumo : quw non infepibuSjfedin muris, pariecibuscp ob & nata , ut in Hei xine docuimus . Eli & Parthenis pro ArtemiGa quan^ fwnt qui Arccmin le- : gant non Parthentn caftigando^rotinus errore qui Parthenion,de qua modo , , medicorum : loquimur, ArcemiGameireuoIuerunt.Apud Hippocratem quarGt herba Parthenion cogno- mento Microphyllon, hoc eft,Paruifolia, dubitatur a Galeno: qui Diofeoridem pro Helxi- nc, auceriam Mercuriali capiendum exiftimairefcribft. Sed quid Geam pro ArcemiGae fecun- incell/gir, do genere Hippocrates cuius minuta folia traduntur f aut etiam pro Macricaria , de quahicaghur, qu«folrjs Coriandri deferibiture’ M. VERGILivs de differentia Parchenfj a Pei^ dfao,& Chamsmilo uulgato. Aliahsec Parthenion eft ab eaquam Celfus lib.j. Perdicion uocari eriam tradit, reprime- ret^ Gmul,&Tefrigerare.Ula Helxinemuralis,& Perdicion dicla : hsec pluribus ab Anthemide inuentis appellationibus, Gmilis,congenerq? illi credenda eft. Illa a Nicandro in Theriacis ue fufpirifs» atrae bili nertacfs mederi prodita : h*e fanandis , calcuIoGscp, inflammaris, durarist^ locis flore muliebribus apta. Haec Cham^malo Gmihs , per ambitum candido , in medio lu- teo, illa Mercurialis herbae fol^s deferipea: &ne longioresGmus, nods omnibus inter fedi- uerfse,folo eodem nomine legentes fallunt. Fallit autem non nomine, fed re Parthenion tam GmiiisChamvmalo, ut pro eafsepius ab imperitis carpatur. Habet enim ilhGmilem pau B Io minus Differt Parthenio amplior undicj eft. ^ in cunctis florem . magnitudine, quae in Dif- fert figura eoioribus in utriufa flore paribus Chamsemab' flos in medio tumet, Scin al- & : qj tum erigitur: foUauero ad terram innexa defeendunt, in Parthenio folia medio exaequata per inclinat ambitum fiant . Nobis ex his qu:r diu obferuauimus , animus , Chamsemalo conge neremeire:&'ucin plaerisqjalrjs fit, nota aliquapriuatimabaifjsdifpefci,quK in Parthenio hac uirofus eft. in qusemox dicenda critj folamagnicu- odor Q.ucmadm Verum & ha:c fentenua Barbari repugnatores habet fuos , & funt quifalfum exiftimec ex fimilitudine floris, qua: eftMatricarte,cumCha maemilo . Nam Serapion mquiut, priorem pro Chamomilla Ipeciem re cipit,hoceft, Anthemida. Et quarcuc^ in capite de Chamomilla ex Dioi» fcorideadferc, ea (unt apud Diofeoridem de Anthemide diffa: quams Senccnria cuiufiarn ambarum herbarum deferiptio indicet,eas omnino effe unius fpe^ ^ dodiuiri. €iei,& qualitatis. Nam odorem pomi fpirare iplas, nomen indicat Cha<‘ macmilon,hoc cfi:,agrefte pomu,flores in ambitu albos,intus aureos ha^ bentes. Quare fiue Matricariam,pro altera fpecie capiamus,hocefir, pro Parthenio, ut Hermolaus credidit, fiue aliam herbam quamcuc^fimilem Chamomilla;, certe eas efle confimilis prope effe Leqniccniis lib.de Erroribus Medicorum,Parthenium ( inquit) feribit Plinius lib.si.apud Celfum uocari Perdicium&Muraliucn.DdnderubiungiEeardem Parthenio, quod Mulaiium & SiMPDtClVM Pliarma# .appclIatur,uires,quasDtofcori(ics alteri Parthenio adfcribir, quod Chamxmilon alio nomi- Chammilon ne dicitur, quoniam parum folijs & flore, ab herba Chanwmilo differt. Hanc autem Parthe- nion iimilcm hci nonnulli cx recenrioribus medicis appellant. Cotula. , Chamxmilo bam , Conilam Sed hxc Pai iilcniumnonuocacur a Cclfo Perdicium atqs Muralium,fed altera potius qu* Helxine. Helxine,& fimii!Pcrdiciitm,acPaithcnjumquocf nuncupatur, a larinisautem Parietaria, Muralium dicitur; quia pafsim in parietibus, feu muris nafcarur.Noftroquoqixuouulgo u. Parietaria. naliteradempta,pro Parietaria, Paritariamuocant.Hanc eandem herbam, fjucMuralium,fi Paritana. uc Parietaria dicatur, commemorat Celfus,fiio de Medicina tertio,iii ter eaqu® uim habent re Parietaria primcndijfimul refrigerandi. Qutefanefacultas ei Parthenio Perdicum Parietaria ac , qu» , & refrigerat. appellatur, non autem alreri,qux etiam Chamxmilondicirur,abomnibusfcrcmedicin5eau- toribusadfcribitur.HxC enim funt de eadem Diofcoridjuerba. Habet folia aftringendiatqtre frigerandi facultatem. Ncedeea alitcrPaulusatcpGalenus tradiderunt. Ipfcparitcr Pliniusli- bro.ii. eandem & Parthenium, & Perdicum quoq; nominari confirmat. PANDVCPHVS COL.L.INVTIVS. In explicandis Plinij de Parthenio ( utipfcpuiat)ciTOi^bus, in magnos LeonicenuserrP- resinciditjUt ex herbarum ipfarum dcfcripiionibus,difrcrentiiscpcognof mo,nigriortm,in tegulis,parietinisq;nafccns,Has Partheni) differentias fi Leonicenuscogno D uiiTeCjfimulq: & diligendus Ceifum, & dilucide ifia feribentem Plinium, & fuum illum Dio- fcorideminfpexiirct,non temere adeo obitrepuifTcr. Quod ut plene inteliigerepofsintftudio- fi, ego eas qux finraperi5,difceptandoq: propona,ijs locum faciens, qui ueriora contulerint. Leucanthis. Prima quidem a floris candore Leucanthis, & a frudds , cefpirisq: denfitare Thamnacus Thamnacus nomen accepit. Eadem a Celfo (tn his fortelibris,quosdeagricu1tiirafcripfifre illum conflat) Muralium. fiue ab odoris fuauitate, fiue qiiodunguends flos aprifsime conuenirct. Muralium ditftaefl, quafi Myralium,y,pfyionin,u,noftrumuerfb,quod ueteres ( ut Murrha, Murena, fii Mure) Pelecynus. frequenrifsimeufurparunt, &familiarc efielatinis fcribir Cicero . Pelccynum idem ex eoco- gnomii.alTeuidetur, quod frutex ipfe odoris fuauitate,adfepellidac.Siue,quod,utPeIecynus quocp herba, qu* in fegetibusnafcitur, adminiculo indigens hortorum, fepibus fubrepac Genfeminu. quod noltro quocfxuofierijhominumuidemusinduftria. Hanc nos uulgo Genfeminum uo camus, flore albo, odoremalijfapore amaro.Hfcdt illa Parthenium,quam retSiusfortafTeA-, Amaracum. mamcum dixere quidam,quxfub ipfa quiefeente Afcamum,floribus,&’ dulci afpiranscotn- pledifur umbra .Vnde laudatum illud Co infula quondam confedum unguentum, quod Amaradnum,Samfuchinumcj:dicebarur.Vnde forte in Genfemini uocabuliim uulgus defle xit.urnon aliud fruricis uel herbx genus in tellexiffe illos apud Diofeoridem putem, quiPat- iheniurn Amaracum dixerunt. Alioquifiea Diofeoridi Parthenium efi, quam Cautam uo- careEtrufets tradit, quo paAo tam breuis herbx umbra complexu puerum, dulcicpfcripfiflet InfignisuatcsCCumCautamipfam nccumbrx obbreiiitatem idoneam, necodoris unguen tiueobledamenroob florum graucolcntiamefrc plane omnes inte!liganr.Meliusucro,codan Diofeoride autore,&'Chamxmi!um,S^Anrhcmidaquofdamiiocalfeillam, qiix Cauta did- turjfortaffequisputet: cum interChainxmih'fpecies,quas efferres prodidit, collocetur. Duse Cotae. Duas ctenim,qu*runcenamCautx,uulgoCotx dicanturherbas,una qiixfana cogno- minetur, & a quibufdam Millefolium, non recle dicatur, nosLeucanthemon Plinio di&m »t. uolumine credimus. Abrotono odore fimilem,&flore albo , foliofam , fiifpiriofis urilem. Alteram Chamxmilo fimiIiorem,qu* ab odoris forditare puridx cognomerum ferat. Potuit & Diofeoridis Parthenium Millefolium hoc efre,fi non illi Coriandri foli.a adfci ipfilfcr. At fe- cunda Parthenium pfdem quibus a Pliniopingirurfignis,plurimainfpiciturinaruis,feipu- lisi^nafcenSjfolrjsfere Mercurialis : cuius femen arperum,nigrumq: perdices appetant, tam quando femina inambulatium ueftibus hxreanr,urgrxcorum quidam Helxinero ditftam uo- lucruntjRomani iierbamLapariam.Sicuulgus quocjtperh^c tempora Grapellam nuncupat, . . , . . . eorum, T O M V s Primus* quafiarapiendoRapeHamdicas.Tcrdaueroeftca,quamcxcoquodfoUacaudiculfsftelI«m- A /iar drcumherenria habeat, Aftcrictim dicicuriS: quodipfa rapaci quadam lanugine haerercue ftibuspoiIir,aDiofcoride diAa Helxineuidetur.Quoduero tergendis urceolis, uitreifcpuafis experimento ficefficax,a Plinio VrccoIaris,anobis uulgo quoq? Vicriolum dicitur. Quod ue ro muris, parieribufq! nafcatur,aCeiro Muralis. i.demedicina libro, a noftri temporis Medi- cis rede Parietaria dicitur . Minw-usefacra attf ideo Pardieiiium dida , , quod eam deaTomnO monftraueric Vides,ut m nullo deceptus Plinius, fi qui illu legant, intelligat, ab erro re uindicec ^ Vides iam conuoluuli huius noftri manifefta calumnia :ut fefefuocum Diofcorideuelutin Pampino contorqueac^Quifua Pars* thenium Sc Cham^melum uocet, SC Soliequium 8^ Millefolium uocari aRomanis alfirmet:quibus quidem appellationibus abfurdius nihil di ci poreft, apud eos etiam qui uel mediocriter harrbariam attigerunt qui : & propria illa eflediuerfiilimarumprorfus a Parthenio harrbarum no ^ mina non ignorant . Et Leonicenus in primo quidem Parthenq genere, s pro PeIecyno,quod ucteres SC impreffi habent codices , Perdicium feri bic.In terdo pro MuraIi,MuraIiu ponit . Ecquod de Murali in.z.dc me? dicina libro Cellus feribie , hic de Muralio in . j.fcribere illum impudeter afRrmac.Tum pro Leucanthe candidi floris ha:rba,unde&C nomen, Co tamnefi:ioquam,Cautam,ut arbitror,Dioicoridis uertens, autumat:n5 albo flore, fed luteo , candidis foliufculis coronato : non odore mali , Ced Abrotani,ucP lin iv s,uelin{uauiactrifti:fieamqua: Putidaco^ gnominatur intelligic . Et iam quod Plinio primus obiecerat,in Nicolau ipfumjUehementiufcp aliquanto retorqueri poffinqui non hominu mo? do,&rerum iimilitudine.led grarce quo<^ erudidois opinione decepep , B plurimaintemperanter effudit. Hadenus Collinudus. Sunt qui Febrifugam appellant, alio nomine &Centauream maiore: s quod an ita habeat, difputatum tantum proponimus , ui anfam prgbea mus docrioribus,pluradeeaherbadifquirendi VIRES Eivs ET IVVAMENTA Matricaria herba Ablinchi) SC Centaurear uires habet, SiT uel comeffa, uel uentri cataplafinata,uentris tormina difcudt. Ante acceffionem in ui no coiffa,&Icomefta,f€brem depellit. Pellit menftrua,uermes Spurina, A V T o R E s. Diofeorides libro tertio Herm.Barbarus, M- Vergilius. Nicolaus Leonicenus Pand . Collinudus Pandedtarius SERAPION. y . . . . conim, T o M V s Primus* iyi De Tanaceto Secunda fpecic Matricariae & Parthes ^ niorum , Rhapfodia x v i ANACETVM herbam uulgarcm pofteriores Medicio# , mnes Apium rufticum,Macricariam mediam Artemifiam do^ T , mellicam,Sc: Herbam S. Maria: appellant, Germanicae, . ^succncpff. Non elTeilla,quam ipfi cx Diofcoride Ain brofiam,8d Athanafiam demonftrat, M. Vergilius facit, utcredamtcui^ ius ha:cin Ambrofiam eft annotatio. Non int?r herbas aliquas fluAuans & uagum nom? tantum quondam Ambrohae fuic,fed quodcunq: odo ris, aut cibi fuauitateplacercc in pbedsfcriptoribusq:alqs,eodemhocnomi'- neab antiquis dicebatur, &quafi immortalitatem utendbusfaceret,iTc appellata illis fuii. Fre- quens 5: notum ubicp nomen,ignota tamen res,(5t inter herbas non facilis inuentu: alijs aliter eam ofien dentibu3,& cum Artemillamifcen tibus fere cuncHs. Audent tamc nollrxxtatisher barif eam ofcendere, trium dodrantum altitudine, &" alciorem aliquando herbam, uthieait,ra- femine per totum caulem racemofo,fedIongemaioribus folrjs quodhic mofam, ^ Rutae : & aic,nuni^ florentibus racemis,Ianuginofis nullo uini necalterlus , pappofiscj , nec , rei odore. Quo fitjUt in peregrina Italiae, utnos credimus, herba nihil pro comperto conftituere audea- mus. Plinius.i/.uolumlne, capite. a. integrumferiptoris huius caput commentationibus fuis libro, capite inferuit : cum tamen non multo antea a. feprimo de Artemifia agens , dixilTet Sunt qui fn mediterraneis eodem Arcemilise nommeuocantlimplicicaule,minimisfolijs, o- Bonyn,aIp Ambrofiam dorenoniniocundo , quam quidam uocant.Exquomanifeltedepre henditur,quod paulo antediximus, uagum permulta Ambrofltenomen efie:plancas, cibos, &pocula,eourcp, utAthenienfeshocnomincomnigenas fruges,olcum,uinum,ladcesc}! a- h’os quos Dqs in ara offerrent, Ambrofii nominaren t.Nobis indinat animus,ut peregrinam , noftroorbi, peculiarcijCappadodae herbam exiftimemus : nam qu* a noltris herbarqshoc nomine offenditur, uulgaris,5f ubicp nafcens, inuentu facillima eft, praefertlmcj ex capitulo- rumraccmis,quoshabetpappis plenos, nun^ a nobis florere uifos. Pandeciariusde TANACETO. PandecftariusdeTanacetofichabec.Atcera ArtemifiaTagetesnomi^ B nat,qua: tenera eft,remen habens minutum, & una haftam folris plena . Nafcic in locis mediterraneis,& alcioribus.Flore mellinu atep tenuem,ct iucundiorem .comparatione alterius Artemifia:. Hac a grecis uocat T gctes,ueITanacetu,& nos in lingua latina uocamus eaThamafiam, uel Malelarine. Athanafiam VIRES eius &:Iuuamenta ex eodem Pandciffario. Artemifia qua Tagetes appellatur, facit ad ucfica dolorem , SC ftran ^ guriam.lucco dato ex uino drach.ij. Febricitantibus ex aqua calida cyaihis.q. datur. Tolla cum axugia Sc aceto , coxarum dolori medicatur,ligata ulej ad tertium diem. Vt infantem hilariorem facias,fuffumiga Tanacetum^Sr omnes fimul incurfiones malorum auercet - Nemorum doIorem,6Ctumoreped5tritum cum oIeo,mirifice fanat. Idem pr^ilatin dolore pedum,fi in potione fumatur. EX HiER0NY>\0 Herbario. Tanaccium calores exringuit.fi epithimetur. Vermes interficit,& potum,& comeftum femen. Pellit Sc urinas , Sc c^ailos y ^ . ifi s,i M P t/ I c I V M. Pharma^ de CHAf\AEM.EDO TERTIA {pecieParEhcni;i, Rhapfodia XDVii. DE NOMENCDAl’VRA ElVS &gencribus cx Diofcoridc.lib.?. A NTHEMIDA aliqui Lcucanthemon,ali) Heranthemon, quoniam uere floreat, alq Chamamelon, quoniam mali odorem habe# ali) ac, nonnulli Meianthemon , alrj Chcyfocomam , Calliam , Romani Mallium, Aphri Aftertiphen appellant. Genera eius tria, tantum flore diftancia.Rami palmum non excedunt, frudcoii,alis mulris,concaui.Te rotundis capitulis nuibus ramulis, , floribus in medio aureis , forinlecus orbiculato ambitu,candidis, mellinis, aut purpureis, magnitudinefolio rumRutx.Nafdturin a{pa-is,&:iuxtafemicas. Colligitur uere. VIRES, ET IVVAMENTA EIVS. Vim habent radices, florcs,&^ba:rba excalcfaciendj,cxtenuandic^. Potu SCinfeflionc pellunt menrtrua,partus, urinam, calculose^. Aduerfus inflationes, S^ili] rormentabibuntur. Bilem fuffufam expurgant, locinerum uitia fanant. Dccocflo earum uefica: fouentur. Ex omnibus his generibus ad calculos efficadffima eft qua floreni , purpureum habet, cuius amplitudo maiufcula eft. Hanc proprie Herm themonuocant. Ea cui Leucanthemo nomen eftjtem qua Chryianthemo dicitur, ue hemencius urinam ciunt. Aegylopfjs illita mederitun Commanducata, ulcerum emjanories in orefanant. — , Nonnulli in clyfteribus cx oleo utuntur. • Teruntur in farinam ad abigendos febrium dreumitus. Flores SC folia recondi debent, SsT priuauin cufa.in paftillos digeri. , Radix quocp {iccari: dumqj ingruit neceflitas, bina parces harba da# ri.modo floris, aut radicis pars una, modo cotra: floris partes dua ba una, permucatim duplicato pondere alternis diebus. Bibere autem oportet in uino mulfb diluto. C O R O L E A R I V M H E R M, B A R5 bari fuper Chamamclo Anthemis,qu3e &Leucanthemis uQcacur, proeaquaChamseinilon uulgo dicfmr, ma- gnis cftab Afclepiadecelebrataiaudibus.Tiieopliraftus Antl)€mon,8if Anrhemioii appellat, qiiamDiofcoridesAnthcmida,&'HippocraEes(utarbitror)Euaniliemon.Duogereiacotii ^icuens, Vpunieius,qu£e ab radicedumtaicacfoiiatalir.Alceruni qua; caule tantum. Deflore- reindpit utrunq; cacumjribus,ciuT) carcera ab imo incipiant. Flore candido, in orbem medns herbaceo. Semini colosg flori.Deciderehocficut&Tpinofis, conceptaculo inani relido. Theo dorusAnthemonprd Melanthio iiideturintellexilTe, ut qui Nigellam interpretatus (Tt. Repo- nuntur Anthemidis flores in coronamenta, fedcollcdi uere. Efid^faltarionis apudAthwar- um cuiiifdam popularis nomen Anrhenia,cuni illo iociiiari numero. Vbi Rofajubi Viola, ubi florens Apium C VbihjecRofaCubih^cVioIafubihocflorens ApiumC . ,. . . eorum, T O M V s Pnmus, Ex M.Vet^Irj commentario de Chamxmalo. In Anthemidchac nulla efi ex tam mulris appelIadonibu$,qux non certam & re« coniundla Hgnificadonc habeat. Omitdmus quas hfciprededarau[c,Eranchem5,q7uereflorcar,&Cha maemalum,q? pomi odorem habet did.Cfterse edam ex floris colore, odoreueeofenfu aliqua rum gentium fadaefunt: quae ut interiorem, exterioremueflori^ colorem magis amaueranc, ficLeucanthemon a colore albo, autChryfandlemori, Chryfocomenue a flauoauricolore eamindicauerunc.Vtrocjenim modoinfcriptorehOclegitur.QuemadmodumabodoreMa liqu5habet,Melanthemon.Mali enim florem ea uOxfigniflcat.Libet his addere a Theophra- fto libro deplantatum hiitoria Oiftauo,farpius genere neutro Anthemon di Mellinis Chryfantliemon.uis omnibus illis . Sicca,calensc^ gradu primo conceditur elTe, Prouocat urinam cum uino qualibet haufta Vcfsic» frangitlapides,& menftrua purgat. Si foueamr aqua matrix qua co Aut fi cum uino potemr faepius illa. Torminaficledat, ftomachit^ inflatio potu Pelletur tali, Iquamas de uultibus aufert. Si tritam apponas folam,meniue fugatam, Ic'tericis prodeft cius deco^fho fiimpta, Ec mire prodeft iecoris potata querelis. Pellere cum uino potata refertur abortum, Hacoleo coflafoueasfifebricitancem Frigus depelles,febrem quo(^ fa:pe Fugabis. Vnguine pm-gantur hypocondria turgida tali. y 3 . . ifft siMPLiGivw Pharma# C Peftiferos morfus fcrpentum, pondere drachmcC «. Cum uino prohibet Anthemis fumpia nocere * Plinius affirmat hanc quadraginta diebus Vnaquac^ die bis fumpta pondere drachmae. Cum geminis cyathis uini Cubrilis 5^ albi. Cum lotio, fenfim cotum putare lienem. Aegylopas curaqfi quis commafticctillam. Et fic apponat, fic ulcera fordida purgat. Ebullire caput febris feruoregrauatum Sa!pc Iblet.ueI collecSis humoribus in fe, Vlceraproducic(nocatExanihcmaraGra?cus) Haec dcco(fta uirens oleo Chamomilla repellit. Quod fi defuerit uiridis,maceretur aceto. Et caput inde lauet, nullum ma^s adiuuatunguen Exioanne vigonio, Oiamo milia eft calida &: ficca in primo. Virtus eius eft,refoIuere fine attratftione, cum aliquali mollificationc, &loci confortatione. Ideo eius oleum Benedieftum nominatum eft quia refoluit fine attra# O , Of«umBene- ^tionc.Ecdccocftio eius cum extremitate abfinthfi , 8c radice Liquirid^, <5uin. Fccniculi,8^ Petrofilfj, Afparagij&T quatuor feminibus frigidorum,cuin Iuiubis,8^ Sebefienfin uino granatorum , &aqua Endiuiae , & zuccaro dulcorata,5i iciuno ftomacho {umpta,admedietatem cyathi, urinam po tentiffime prouocat, lapides expellit, dolorem lplcnis,hcparis,et iliorum mitigat,att^ etiam i