DOCSLIB.ORG

Bądźma Ludźmi Szak! Rzecz O Gwarze

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Bądźma Ludźmi Szak! Rzecz O Gwarze Włodzimierz Bulikowski Włodzimierz Bulikowski Autor: Włodzimierz Bulikowski Współpraca: Andrzej Malicki Jarosław Mikołajczyk Wsparcie naukowe: prof. dr hab. Eliza Grzelakowa Ilustracje: Przemysław Jarosz Redakcja: Waldemar Kiełbowski Koordynator projektu: Piotr Wiśniewski Korekta: Wiktor Koliński DTP oraz projekt okładki: Maciej Polus Fotografie na stronach rozdziałowych: AeroFoto Grafika na okładce: Freepik.com Copyright © by Włodzimierz Bulikowski, Miejski Ośrodek Kultury w Gnieźnie. All right reserved. Gniezno 2018. Wydanie I ISBN: 978-83-932985-2-5 Wydawca: Miejski Ośrodek Kultury w Gnieźnie imienia Klemensa Waberskiego ul. Łubieńskiego 11 62-200 Gniezno Druk i oprawa: Drukarnia Kolumb ul. Kaliny 7 41-506 Chorzów Publikacja zawiera kody QR umożliwiające odsłuchanie wybranych tekstów. Nagrania dostępne są także pod adresem: www.gwara.gniezno.eu W nagraniach wzięli udział: Bolek z Cierpięgów (Andrzej Malicki) Szczun z Kareji (Jarosław Mikołajczyk). Realizacja nagrania: Hurtownia Dźwięku. Zadanie Miejskiego Ośrodka Kultury w Gnieźnie pn. „Blubrajmy na Fyrtlu!” dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2018”. Publikacja wydana w ramach inicjatywy „Miasto Trzech Kultur”. Spis treści Droga do gwary gnieźnieńskiej / 7 Jak to z gwarą było / 11 Opowiastki i gadki gnieźnieńskie / 15 Rajzengi ze Szczunem / 71 Słownik / 85 Posłowie / 127 Włodzimierz Bulikowski Droga do gwary gnieźnieńskiej 7 estem naturalizowanym gnieźnianinem. Po JPowstaniu Warszawskim odbyłem długą pere- grynację po Polsce. Najpierw Dolny Śląsk. W Wał- brzychu trafiłem do językowego tygla: zamieszkiwali tam miejscowi Niemcy, istniała duża diaspora żydow- ska, przyjechało wielu Polaków z Francji, a także wielu rodaków z różnych części Polski. Na końcu dołączyły do tych mieszkańców jeszcze dzieci greckie. Bardzo prawdopodobne, że losem moim podobnie jak Odyseusza kierowała Atena i znalazłem ją następ- nie w Małopolsce, w Krośnie nazywanym też często parva Cracovia – małym Krakowem. Tu spotkałem nie tylko krakowskie wątki gwarowe, ale i lwowskie. Studia spędziłem w Lublinie. Przeznaczenie zaprowadziło mnie do miasta siedmiu wzgórz, czyli do Grodu Lecha. I tutaj znalazłem moją wspaniałą małą Ojczyznę. Na dodatek tu właśnie uwiodła mnie gwara gnieźnieńska. Będąc z zawodu lekarzem miałem możność nawią- zać bliskie i serdeczne kontakty z mieszkańcami Gniezna. Jako medyk podczas wizyt do- mowych poznałem wielu interesujących informatorów, żywych świadków historii. Kilku z nich walczyło pod Verdun, inni „za Wylusia” mieli różne koleje życiowe trudne i wybo- iste. A rozmawialiśmy po prostu „po naszymu”. Szczególne możliwości nauki gwary miałem podczas czterdziestu lat pracy, kiedy peł- niłem rolę lekarza zakładowego Garbarni. Mieszkałem także w mieszkaniu zakładowym, a również jeździłem do Ośrodka Wypoczynkowego Zakładów Garbarskich w Powidzu. Muszę do tego dodać moje spotkania na działkach pracowniczych. Wiele osób opowiadało mi swoje wspomnienia, opowieści i tak zwane gadki gnieźnieńskie. W wielu opowieściach zawarte są miejscowe zwyczaje, pokazane są realne barwne po- stacie, autentyczne, istniejące w rzeczywistości miasta. W gawędach zawarte są mądrości życiowe, które są opowiadane językiem gwarowym i nieraz trudno je przełożyć na ję- zyk literacki. Jest to „wartość dodana” gwary, która została zebrana przeze mnie w ciągu 59 lat. Wiem, że gwara ma swoich entuzjastów. Dlatego też pokazuję taki mały kalejdoskop wyrażeń i zwrotów kierowany do hobbystów. Wiele słów i zwrotów jest zapożyczonych z języka niemieckiego i znajdują się w prestiżowych opracowaniach gwary poznańskiej. Na naszym terenie istnieje wiele zapo- życzeń z języka jidysz często tożsamych z językiem niemieckim. Jednakże około jednego procenta wyrazów ma pochodzenie z kręgów języków semickich, np. takie znane słowa jak 8 bejt – wyczerpany lub tojtnuńć – umrzeć. Wyrażenie kosierować giry – myć, czyścić nogi pochodzi od hebrajskiego słowa kosher. Słowo koszerny jest powszechnie znane. Liczne wyrazy istnieją zarówno w gwarze gnieźnieńskiej, jak i szkolnej. Wyraz siora znany gnieźnia- nom, służy także do grypsery i znajduje się w gwarze więziennej. Zwrot ecie-pecie jest kal- ką idiomu tureckiego dotyczącego niewielkich pieniędzy. Ecir oznacza zarobek. Wyraz peje oznacza w gwarze wszy i prawdopodobnie przyszło z hiszpańskiego jidysz od słowa piojo – wesz. W gwarze jednak peje to również pejsy. Fanom ciekawostek językowych chciałbym przedstawić jeszcze zwrot pyrlić jojka – smażyć jajka. Określenie to znajdujemy w języku Romów, a przynieśli je prawdopodobnie z Chorwacji zapożyczając od słowa prliti. Ten rdzeń językowy spotkamy również w innych językach bałkańskich np. serbskim, macedońskim i bułgarskim. Warto zaznaczyć, że niektóre nasze zwroty gwarowe spotkamy w niemieckiej gwarze ulicznej Gaunersprache, nazywanej również językiem nicponi. W gwarze naszego środowiska pojawiają się nieoczekiwanie słowa z zupełnie innych kręgów kulturowych. Pracownicy bretońscy remontujący przed laty pałac w Zakrzewie pozostawili słowo hvin – wicher. Jesteśmy przyzwyczajeni, że mówimy o współistnieniu trzech kultur, co znajduje odbicie w gwarze. Okazuje się, że istnieją również zapożyczenia z łaciny, choćby tak popularne jak uryna – mocz, ruptura – przepuklina, w gwarze określa- na jako bruch. Zaskakujące jest, iż np. słowo istny to pochodna łacińskiego zaimka wska- zującego iste, ista, istud – ten, ta, to. W gwarze są także dość liczne zapożyczenia z języka angielskiego, mniej liczne z języka francuskiego, pojedyncze z języków skandynawskich i nieliczne z węgierskiego. Słownik zawarty w niniejszej publikacji nie zawiera objaśnień pochodzenia etymologi- cznego wyrazów i bliższych interpretacji ich roli, jak określenie sugestywności danego sło- wa, ekspresji czy np. ewentualnego pochodzenia źródłosłowu o innym znaczeniu. Wyrazy wulgarne czy też rubaszne wymagałyby także odpowiedniego opisu. Brak tych elementów w słowniku niech będzie przyczynkiem do stworzenia obsze- rniejszego opracowania słownika w przyszłości. Niewątpliwie słownictwo zostanie wtedy poszerzone i uzupełnione w stosunku do obecnego opracowania. Na wniosek Kolegium Redakcyjnego do wydania zostały dołączone felietony redaktora Jarosława Mikołajczyka. Jest to debiut młodego pokolenia i eksperyment ten uważam za interesujący. Jestem przekonany, że pasjonaci dadzą o sobie znać i wspólnie uzupełnimy słownic- two. Być może znajdą się zainteresowani, którzy zechcą naukowo popracować nad gwarą gnieźnieńską. A tak zupełnie szczerze liczę na wyrozumiałość i dobre serce czytelników w ocenie przedstawionego dorobku. 9 Andrzej Malicki Jak to z gwarą było 11 iezapomniany bohater komedii Moliera „Mieszczanin szlachcicem” – pan Jourda- Nin – zaskoczony był odkryciem, że całe życie mówi prozą: Daję słowo, zatem już prze- szło czterdzieści lat mówię prozą, nie mając o tym żadnego pojęcia. W moim przypadku stwierdzenie, że mówię gwarą wielkopolską nie było aż tak szokujące. Był to raczej naturalny proces zderzenia języka jakiego używałem na co dzień w domu, z językiem literackim (poprawną polszczyzną) nabytą w edukacji szkolnej. Urodziłem się w latach 50-tych ubiegłego wieku we Wrześni. Matka i ojciec pochodzili z okolic Poznania, zaś babcia – główny nośnik gwary – z okolic Krotoszyna. Nic więc dziwnego, że od najmłodszych lat osłuchany byłem, rozumiałem i sam używałem gwary wielkopolskiej. Kiedy babcia mówiła: Andrzyj, leć no do sklepu po kawalundyszek okrasy – znaczyło to, że mam zejść do piwnicy (która pełniła rolę lodówki) po kawałek słoniny. Gdy zaś mó- wiła: Tej, idź no do składu kolónialnegu i przynieś pół funta młodzi, było to polecenie kupna w sklepie spożywczym ćwierć kilo drożdży. Oczywiście zdarzały się w określonych sytu- acjach wypowiedzi bardziej emocjonalne: Andrzyj! Ty luntrusie, zbijobruku jedyn, znowdyk żeś sie unoroł jak jako niuta!”. W przepięknej polszczyźnie można to przetłumaczyć następująco: Andrzej! Ty niegrzeczny chłopczyku, znowu się pobrudziłeś jak jakaś świnka. Za miastem mieliśmy działkę gdzie uprawiało się świętojanki – porzeczki, drzuzgowki – truskawki, angryst – agrest, eple – jabłka i szabel – fasola. Ojciec prowadził zakład stolarski i wiele nazw narzę- dzi (pochodzących z języka niemieckiego) tworzyło prawdziwą symfonię gwarową: Dej no mi tyn hebel (strug), raszpel (pilnik), laubzege (piłka) i waserwage (poziomica). W niedzielę obowiązkowe było słuchanie felietonów gwarowych Stanisława Strugarka, czyli Wuja Ceśka z poznańskiego radia. W latach osiemdzieśiątych i dziewięćdziesiątych z wielkim powodzeniem wrócił do tej formy Marian Pogasz jako Stary Marych, któremu teksty dostarczał popularyzator i badacz gwary wielkopolskiej – Juliusz Kubel. Słuchanie Starego Marycha było dla mnie powrotem do lat dzieciństwa. Interesował mnie głów- nie sposób aktorskiej wypowiedzi, czyli wymowa wyrazów, melodyka tekstu, przeciąganie samogłosek, charakterystyczny zaśpiew i regionalna akcentacja. Dla czytelników tekstów gwarowych brak walorów akustycznych (aktorskich środków wyrazu) upośledza i zaciera właściwy przekaz. Dlatego tak ważny jest kontakt z osobami posługującymi się gwarą, ewentualnie z nagraniami. Edukacja szkolna, zainteresowania literackie, a w końcu zawód aktora w naturalny spo- sób oddaliły mnie od używania gwary. Ale często w określonych sytuacjach pojawiały się automatyzmy gwarowe. Pamiętam wyraz zdziwienia i niepokój mojej przyszłej żony (po- chodzącej z Podlasia), kiedy pochwaliłem ją za ładne firanki w antrejce! Oczywiście przez czterdzieści lat pracy w gnieźnieńskim teatrze spotykałem
Load more

Recommended publications
  • N.I.Il`Minskii and the Christianization of the Chuvash
    Durham E-Theses Narodnost` and Obshchechelovechnost` in 19th century Russian missionary work: N.I.Il`minskii and the Christianization of the Chuvash KOLOSOVA, ALISON,RUTH How to cite: KOLOSOVA, ALISON,RUTH (2016) Narodnost` and Obshchechelovechnost` in 19th century Russian missionary work: N.I.Il`minskii and the Christianization of the Chuvash, Durham theses, Durham University. Available at Durham E-Theses Online: http://etheses.dur.ac.uk/11403/ Use policy The full-text may be used and/or reproduced, and given to third parties in any format or medium, without prior permission or charge, for personal research or study, educational, or not-for-prot purposes provided that: • a full bibliographic reference is made to the original source • a link is made to the metadata record in Durham E-Theses • the full-text is not changed in any way The full-text must not be sold in any format or medium without the formal permission of the copyright holders. Please consult the full Durham E-Theses policy for further details. Academic Support Oce, Durham University, University Oce, Old Elvet, Durham DH1 3HP e-mail: [email protected] Tel: +44 0191 334 6107 http://etheses.dur.ac.uk 2 1 Narodnost` and Obshchechelovechnost` in 19th century Russian missionary work: N.I.Il`minskii and the Christianization of the Chuvash PhD Thesis submitted by Alison Ruth Kolosova Material Abstract Nikolai Il`minskii, a specialist in Arabic and the Turkic languages which he taught at the Kazan Theological Academy and Kazan University from the 1840s to 1860s, became in 1872 the Director of the Kazan Teachers‟ Seminary where the first teachers were trained for native- language schools among the Turkic and Finnic peoples of the Volga-Urals and Siberia.
    [Show full text]
  • Seyahat Acentalarinin Bakiş Açisiyla Tataristan'daki Iç
    T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi SEYAHAT ACENTALARININ BAKIŞ AÇISIYLA TATARİSTAN’DAKİ İÇ TURİZM TALEBİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Victoria PROKOFYEVA 2501070971 Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Suna MUĞAN- ERTUĞRAL İstanbul 2011 SEYAHAT ACENTALARININ BAKIŞ AÇISIYLA TATARİSTAN’DAKİ İÇ TURİZM TALEBİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Evaluation Of Demand For The Domestic Tourism In Tatarstan From The View Of Travel Agencies Victoria PROKOFYEVA ÖZ Bu tezde Tataristan’da turizmin tarihsel gelişimi ile bugünkü durumu ve Rusya turizm sektöründe Tataristan turizminin yeri incelenmiş ve turizmin geliştirilmesi konusunda yapılabilecekler üzerinde durulmuştur. Özellikle son zamanlarda turizm konusunda çok ilgi çeken Tataristan’ın turizm potansiyeli ele alınarak, burada iç turizmin bölge ekonomisine, insanların sosyal yaşamlarına ve çevresel açıdan ne gibi pozitif ve negatif etkilere neden olabileceği araştırılmıştır. Çalışmada İç turizm alanında uzmanlaşmış seyahat acentelerinin iç turizme bakış açılarını inceleyip Tataristan’ın turizm potansiyeli incelenmiş ve bölgesel kalkınma için doğal ve kültürel kaynaklarının nasıl kullanılabileceği araştırılmıştır. Araştırmanın ana konusunu Tataristan'ın doğal özellikleri, iklimi ve tarihsel gelişimi, günümüz turizm arz ve talebi, geçmiş yılların da tecrübesi göz önünde bulundurularak iç turizmin bu bölgedeki potansiyelinin ölçülmesi oluşturmaktadır. İç turizm alanında uzmanlaşmış seyahat acentelerinin iç turizme bakış açılarını anlayabilmek için Tataristan'da
    [Show full text]
  • Mandelstam, Blok, and the Boundaries of Mythopoetic Symbolism Myopoetic Symbolism Mandelstam, Blok, and the Boundaries of Mythopoetic Symbolism
    MANDELSTAM, BLOK, AND THE BOUNDARIES OF MYTHOPOETIC SYMBOLISM MYOPOETIC SYMBOLISM MANDELSTAM, BLOK, AND THE BOUNDARIES OF MYTHOPOETIC SYMBOLISM STUART GOLDBERG THE OHIO STATE UNIVERSITY PRESS | COLUMBUS Copyright © 2011 by The Ohio State University. All rights reserved. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Goldberg, Stuart, 1971– Mandelstam, Blok, and the boundaries of mythopoetic symbolism / Stuart Goldberg. p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN 978-0-8142-1159-5 (cloth : alk. paper)—ISBN 978-0-8142-9260-0 (cd) 1. Russian poetry—20th century—History and criticism. 2. Symbolism in literature. 3. Mandel’shtam, Osip, 1891–1938—Criticism and interpretation. 4. Blok, Aleksandr Alek- sandrovich, 1880–1921—Criticism and interpretation. I. Title. PG3065.S8G65 2011 891.71'3—dc22 2011013260 Cover design by James A. Baumann Text design by Juliet Williams Type set in Adobe Minion Pro Printed by Sheridan Books, Inc. The paper used in this publication meets the minimum requirements of the American National Standard for Information Sciences—Permanence of Paper for Printed Library Materials. ANSI Z39.48-1992. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Диночке с любовью CONTENTS Acknowledgments ix Note on Transliteration xiii PART I Chapter 1 Introduction 3 Immediacy and Distance 3 “The living and dangerous Blok . .” 6 Symbolism and Acmeism: An Overview 8 The Curtain and the Onionskin 15 Chapter 2 Prescient Evasions of Bloom 21 PART II Chapter 3 Departure 35 Chapter 4 The Pendulum at the Heart of Stone 49 Chapter 5 Struggling with the Faith
    [Show full text]
  • Rus Kaynaklarina Göre Ilk Müslüman Türk Devleti: Itil Bulgar Devleti
    T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANA BİLİM DALI DOKTORA TEZİ RUS KAYNAKLARINA GÖRE İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETİ: İTİL BULGAR DEVLETİ Hazırlayan Dinçer KOÇ 2502060052 Tez Danışmanı Prof. Dr. Abdülkadir DONUK İSTANBUL 2010 ÖZ RUS KAYNAKLARINA GÖRE İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETİ: İTİL BULGAR DEVLETİ Dinçer KOÇ Bir müddet Avar Kağanlığı ve Gök-Türk Kağanlığı’nın hâkimiyeti altında kalan Bulgar boyları Kubrat Han’ın liderliğinde birleşerek 631 yılında Karadeniz’in kuzeyinde Büyük Bulgar Devleti’ni kurdu. Fakat Kubrat’ın ölümünden sonra oğulları anlaşamayarak devletin birliğini bozdu. Bu durumdan yararlanan Hazarlar, Bulgarlara saldırdı. Kubrat Han’ın oğullarından Asparuh kendine bağlı boylarıyla Hazar boyunduruğundan kaçarak Slavlarla meskûn olan Tuna Nehri dolaylarında 681 yılında ayrı bir devlet kurdu. Kubrat’ın büyük oğlu Batbayan ise Hazarların hâkimiyetini tanıdı. Tam da bu sıralarda Bulgar boyları Orta İtil boylarına kitlesel olarak göç etmeye başladı. Hazar Kağanlığı’nın hâkimiyetindeki Bulgarların X. yüzyılın başlarına kadar devam eden dört büyük göç dalgasıyla Orta İtil’e yerleşmelerinden sonra bölgede Türkler nüfus olarak üstün duruma geldiler. Devlet geleneğine sahip olan Bulgar boyları yerli Fin-Ugorlar üzerinde Türk hâkimiyetini sağladı. X. yüzyılın başına gelindiğinde Bulgarlar artık büyük ölçüde Müslüman olmuşlardı. 922 yılında Bulgar İlteberi Almuş’un girişimiyle İslamiyet resmi devlet dini halini aldı. Bir müddet daha sembolik olarak Hazarların hâkimiyetinde kalan İtil Bulgar Devleti 965 yılında tamamen bağımsız hale geldi. Orta İtil’in doğu ile batı arasında işleyen ticaretin transit merkezi olması konumundan yararlanan Bulgarlar önemli ölçüde zenginleşerek büyük şehirler kurdu. Buna mukabil olarak iş kolları ve üretim faaliyetleri de gelişti. İtil Bulgar toprakları Arap-İran bölgesi, Kuzey Kafkasya ve Orta Asya’dan gelen tüccarlar ile Batı ve Kuzey Avrupa’dan kürk başta olmak üzere getirilen malların buluşma noktası oldu.
    [Show full text]
  • Workers and Intelligentsia in Late Imperial Russia: Realities, Representations, Reflections
    Workers and Intelligentsia in Late Imperial Russia: Realities, Representations, Reflections Edited by Reginald E. Zelnik Description: The collapse of the Soviet Union opened previously unimagined possibilities for insight into Russian social, intellectual, and political history. This volume, a collaboration of American, Russian, and West European scholars, illuminates the creation and complex dynamics of the Russian industrial working class from its peasant origins in the mid-nineteenth century to the collapse of the imperial system in 1917. The authors focus on the shifting attitudes, cultural norms, self-representations, and increasing self-consciousness of workers as they interacted with the new social movements, student groups, the Church, and most dramatically, the political (mainly radical and liberal) intelligentsia. But the authors also examine the obverse: the contending representations of workers by the intelligentsia as they interacted with each other ever more intensely during this turbulent period leading up to the Russian Revolution. The result is a fascinating and detailed account of social and cultural transformation in a key period of Russian — and world — history. RESEARCH SERIES / NUMBER 101 WORKERS AND INTELLIGENTSIA IN LATE IMPERIAL RUSSIA: REALITIES, REPRESENTATIONS, REFLECTIONS REGINALD E. ZELNIK, EDITOR UNIVERSITY OF CALIFORNIA AT BERKELEY Three of the essays in this book have been published in somewhat different forms as journal articles. The essay by S. A. Smith first appeared (as part of a larger study of St. Petersburg and Shanghai) in International Review of Social History 41 (1996). The essay by William G. Rosenberg first appeared in Slavic Review 55 (1997). The essay by E. Anthony Swift first appeared in Russian History/Histoire Russe 23 (1996).
    [Show full text]
  • Cahiers Du Monde Russe, 54/3-4
    Cahiers du monde russe Russie - Empire russe - Union soviétique et États indépendants 54/3-4 | 2013 L’expérience soviétique à son apogée - Culture et société des années Brežnev / Volume II En deçà du contrôle ideologique.́ Deploiement́ des subjectivites,́ prise en compte des publics Édition électronique URL : http://journals.openedition.org/monderusse/7952 DOI : 10.4000/monderusse.7952 ISSN : 1777-5388 Éditeur Éditions de l’EHESS Édition imprimée Date de publication : 1 juillet 2013 ISBN : 9782713224393 ISSN : 1252-6576 Référence électronique Cahiers du monde russe, 54/3-4 | 2013, « L’expérience soviétique à son apogée - Culture et société des années Brežnev / Volume II » [En ligne], mis en ligne le 01 juillet 2016, Consulté le 26 septembre 2020. URL : http://journals.openedition.org/monderusse/7952 ; DOI : https://doi.org/10.4000/monderusse. 7952 Ce document a été généré automatiquement le 26 septembre 2020. © École des hautes études en sciences sociales 1 SOMMAIRE Idéologie et dissidence : négocier les frontières de l’admissible Back‑Office Михаила Суслова Или Кем И Как Производилась Идеология Брежневского Времени Nikolaj Mitrohin Les frontières du dicible Du dialogue au silence. Les relations d’Andrej Saharov avec Hruščev et Brežnev Susanne Schattenberg From the big screen to the streets of Kaunas Youth cultural practices and Communist Party discourse in Soviet Lithuania Amanda Jeanne Swain Essor des cultures de soi Devenir soviétique grâce aux échanges épistolaires ? Préparer la réinsertion sociale des prisonniers du droit commun
    [Show full text]
  • Impact of Environmental Risks on Key Parameters of Development of Regional Sectors of Economy (Case Study: Agricultural Industry in the Republic of Tatarstan)
    Impact of environmental risks on key parameters of development of regional sectors of economy (Case study: Agricultural industry in the Republic of Tatarstan) Marat Rashitovich Safiullin1, Mavlyautdinova Gulnara Safiullovna4, Leonid Alekseevich Elshin1,2, 3* 1. Kazan Federal University, Kazan, Republic of Tatarstan, Russia 2. State Budgetary Institution Center of Perspective Economic Researches, Academy of Sciences,e Republic of Tatarstan, Russia 3. Kazan National Research Technological University, Kazan, Republic of Tatarstan, Russia 4. Institute of Ecology and Subsoil Use Problems, Academy of Sciences, Republic of Tatarstan, Russia *Corresponding Author’s Email: [email protected] ABSTRACT The region's economy forms and develops in the wake of a whole set of external and internal factors. At the same time, despite the recent stable trends in the popularization of intangible factors of production in models of economic growth, it should be noted that material production factors undoubtedly retain their relevance and highest importance. In this regard, their research is currently an important research task. The article describes the main approaches to assessing one of the key material factors of production - the ecological and economic infrastructure, which provides the basis for the development of the most important sectors of the economy, including, undoubtedly, agriculture. As a result of the study, the principles for assessing environmental and economic risks in complex spatially distributed systems have been formulated. Environmental and economic risk (EER) has been shown as a function of three states of the system: impact, response (sustainable efficiency) and productivity. At the same time, the degree of impact clearly increases the risk of destabilization of the system, the stability of the system absorbs the environmental, and productivity compensates for the economic component of the risk.
    [Show full text]
  • UP from Bondage
    Tseng 2000.4.24 14:31 6043 Peterson / UP FROM BONDAGE / sheet1 of262 Tseng 2000.4.24 14:31 6043 Peterson / UP FROM BONDAGE / sheetof262 2 This Intentionally Page LeftBlank 3 of262 . Up from Bondage 6043 Peterson / UP FROM BONDAGE / sheet Durham & London Tseng 2000.4.24 14:31 4 of262 6043 Peterson / UP FROM BONDAGE / sheet © Duke University Press All rights reserved Printed in the United States of America on acid-free paper ! Designed by C. H. Westmoreland Typeset in Quadraat by Tseng Information Systems, Inc. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data appear on the last printed page of this book. Portions of the prologue first appeared in ‘‘Justifying the Mar- gin: The Construction of ‘Soul’ in Russian and African Ameri- canTexts,’’ Slavic Review (): –; chapter , in ‘‘Civiliz- ing the Race: Chaadaev and the Paradox of Eurocentric Nation- alism,’’ Russian Review (): –; chapter , in ‘‘Notes from the Underworld: Dostoevsky, Du Bois, and the Discovery of Ethnic Soul,’’ Massachusetts Review (summer ): – ; chapter , in ‘‘The Origin and End of Turgenev’s Sportsman’s Notebook: The Poetics and Politics of a Precarious Balance,’’ Rus- sian Literature (): –; chapter , in ‘‘Underground Notes: Dostoevsky, Bakhtin, and the African American Confes- sional Novel,’’ in Bakhtin and the Nation, ed. Donald A. Wesling et al. (Lewisburg, Pa.: Bucknell University Press, ), –; chapter , in ‘‘Richard Wright’s Long Journey from Gorky to Dostoevsky,’’ African American Review (): –; chap- ter , in ‘‘ ‘Samovar Life’: Russian Nurture and
    [Show full text]
  • Issue Full File
    folklor/edebiyat folklore/lite rature halkbilim • psikoloji • antropoloji • sosyoloji • tarih • dil ve edebiyat dergisi ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİ / YILDA DÖRT SAYI ÇIKAR A Peer Reviewed Quarterly International Journal ISSN 1300-7491 DOI:10.22559 CİLT: 23 SAYI: 92 2017/4 Sahibi ULUSLARARASI KIBRIS ÜNİVERSİTESİ adına Prof. Dr. Halil Nadiri (Rektör) Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Metin Karadağ ([email protected]) Yayın Koordinatörü Metin Turan ([email protected]) Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi [email protected] Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Haspolat-Lefkoşa Tel: 0392 671 11 11 folklor/edebiyat’ta yayımlanan yazılar ULAKBİM-Dergipark (Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi) MLA Folklore Bibliyography; Türkologischer Anzeiger Viyana; ERIH PLUS (The European Reference Index for the Humanities and the Social Sciences); CEEOL (Central and Eastern European Online Library ); CrossRef DOI (Digital Object Identifier); ACLA (American Comparative Literature Association); SOBIAD (Sosyal Bilimler Atıf Dizini); TEI (Türk Eğitim İndeksi; İdealonlineVeritabanı; Universityjournals; Worldcat; Elektronische Zeitsc- hriftenbibliothek; International Innovative Journal Impact Factor (IIJIF) tarafından taranmaktadır. Articles published in the Journal of folklore & literature are indexed in ULAKBİM -Dergipark (Natıonal Academic Network And Informaiıon Center) MLA Folklore Bibliyography; Türkologischer Anzeiger Viyana; ERIH PLUS (The European Reference Index for the Humanities and the Social Sciences); CEEOL (Central and Eastern European Online Library);
    [Show full text]
  • I the Brothers Karamazov
    First Words On Dostoevsky’s Introductions The Unknown Nineteenth Century Series Editor Joe Peschio (University of Wisconsin, Milwaukee) Editorial Board Angela Brintlinger (Ohio State University, Columbus) Alyssa Gillespie (University of Notre Dame, South Bend, Indiana) David Powelstock (Brandeis University, Waltham, Massachusetts) Ilya Vinitsky (University of Pennsylvania, Philadelphia) First Words On Dostoevsky’s Introductions LEWIS BAGBY Boston 2016 Library of Congress Cataloging-in-Publication Data: A catalog record for this book as available from the Library of Congress. Copyright © 2016 Academic Studies Press All rights reserved ISBN 978-1-61811-482-2 (hardback) ISBN 978-1-61811-483-9 (electronic) Cover design by Ivan Grave Published by Academic Studies Press in 2016 28 Montfern Avenue Brighton, MA 02135, USA [email protected] www.academicstudiespress.com Effective December 12th, 2017, this book will be subject to a CC-BY-NC license. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/. Other than as provided by these licenses, no part of this book may be reproduced, transmitted, or displayed by any electronic or mechanical means without permission from the publisher or as permitted by law. The open access publication of this volume is made possible by: This open access publication is part of a project supported by The Andrew W. Mellon Foundation Humanities Open Book initiative, which includes the open access release of several Academic Studies Press volumes. To view more titles available as free ebooks and to learn more about this project, please visit borderlinesfoundation.org/open. Published by Academic Studies Press 28 Montfern Avenue Brighton, MA 02135, USA [email protected] www.academicstudiespress.com This study is dedicated to Donna Peters Bagby In Memory of Grover C.
    [Show full text]
  • On Eastern Imperial Eagle (Aquila Heliaca)
    Slovak Raptor Journal 2015, 9: 95–104. DOI: 10.1515/srj-2015-0007. © Raptor Protection ofSlovakia (RPS) On eastern imperial eagle (Aquila heliaca) breeding in atypical habitat under competitive conditions with other eagle species K hniezdeniu orla kráľovského (Aquila heliaca) v netypickom prostredí v konkurencii s inými druhmi orlov Rinur H. BEKMANSUROV, Igor V. KARYAKIN & Elena P. SHNAYDER Abstract: In the paper we describe two cases of eastern imperial eagle breeding in the former nests of greater spotted eagle and white-tailed eagle observed in the Tatarstan Republic, Russia. In both cases, eastern imperial eagles occupied non-favourable hab- itats they never used before – a vast alder forest in the wetlands and an island in a reservoir. The possible reasons that made the eagles expand their breeding ranges in the Volga region of Russia are discussed in this paper. Abstrakt: V príspevku popisujeme dva prípady hniezdenia orla kráľovského v hniezdach po orlovi hrubozobom a orliakovi mor- skom, pozorované v Tatárskej republike v Ruskej federácii. Orol kráľovský obsadil, v oboch prípadoch, suboptimálne habitaty, ktoré doteraz takto nevyužíval – rozsiahle slatinné jelšiny a ostrov na vodnej nádrži. V práci rozoberáme možné príčiny stojace za rozširovaním hniezdneho areálu druhu v ruskom Povolží. Key words: Aquila heliaca, Aquila clanga, Haliaeetus albicilla, interspecific competition, nest sites Rinur H. Bekmansurov, Elabuga Institute, Kazan Federal University; National Park “Nizhnyaya Kama”, 89 Kazanskaya Str., 423607 Elabuga, Republic ofTatarstan, Russia. E-mail: [email protected]. Igor V. Karyakin, Elena P. Shnayder, Siberian Environmental Centre, 33 Irtiishskaya Str., 630060 Novosibirsk, Russia. Acknowledgements: This work was supported by the Rufford Foundation (Rufford Small Grant) and by the Ministry of Forestry of the Republic of Tatarstan.
    [Show full text]
  • Raptors Conservation ПЕРНАТЫЕ
    RaptorsConservation ISSN 1814–0076 ПЕРНАТЫЕХИЩНИКИИИХОХРАНА 2010№20 Ðàáî÷èé áþëëåòåíü î ïåðíàòûõ õèùíèêàõ Âîñòî÷íîé Åâðîïû è Ñåâåðíîé Àçèè The Newsletter of the raptors of the East Europe and North Asia Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÑÌÈ ÏÈ ¹ÔÑ77-38809 îò 08.02.2010 ã. Áþëëåòåíü «Ïåðíàòûå õèùíèêè è èõ îõðàíà» The Raptors Conservation Newsletter has been ó÷ðåæä¸í ìåæðåãèîíàëüíîé áëàãîòâîðèòåëüíîé founded by the non-governmental organisations îáùåñòâåííîé îðãàíèçàöèåé «Ñèáèðñêèé ýêî- Siberian Environmental Center (Novosibirsk) and ëîãè÷åñêèé öåíòð» (Íîâîñèáèðñê) è íàó÷íî-èñ- Center of Field Studies (Nizhniy Novgorod). ñëåäîâàòåëüñêîé îáùåñòâåííîé îðãàíèçàöèåé «Öåíòð ïîëåâûõ èññëåäîâàíèé» (Í. Íîâãîðîä). Ðåäàêòîðû íîìåðà: Ýëüâèðà Íèêîëåíêî (Ñèá- Editors: Elvira Nikolenko (Siberian Environmental ýêîöåíòð, Íîâîñèáèðñê) è Èãîðü Êàðÿêèí (Öåíòð Center, Novosibirsk) and Igor Karyakin (Center of ïîëåâûõ èññëåäîâàíèé, Í. Íîâãîðîä) Field Studies, N. Novgorod) Ôîòîãðàôèÿ íà ëèöåâîé ñòîðîíå îáëîæêè: Photo on the front cover: Nestlings of the Impe- Ïòåíöû ìîãèëüíèêà (Aquila heliaca) â ãíåçäå. rial Eagle (Aquila heliaca) in the nest. Altai Kray, Àëòàéñêèé êðàé, Ðîññèÿ, 1 èþíÿ 2009 ã. Ôîòî 1 June 2009. Photo by S. Vazhov. Ñ. Âàæîâà.  èëëþñòðàöèè çàäíåé ñòîðîíû îáëîæêè èñ- Photo on the back cover by S. Vazhov (the ïîëüçîâàíà ôîòîãðàôèÿ Ñ. Âàæîâà (ïòåíöû nestlings of the Imperial Eagle have grown up! ìîãèëüíèêà ïîäðîñëè! Àëòàéñêèé êðàé, Ðîññèÿ, Altai Kray, 24 July 2009). 24 èþëÿ 2009 ã. ). Äèçàéí: Ä. Ñåíîòðóñîâ, À. Êëåù¸â Design by D. Senotrusov, A. Kleschev ¸ðñòêà: Ä. Êàòóíîâ Page-proofs by D. Katunov Êîððåêòóðà: À. Êàþìîâ Proof-reader by A. Kajumov Ïåðåâîä: A. Øåñòàêîâà, Ä. Òåðïèëîâñêàÿ, Translation by A. Shestakova, D. Terpilovskaya, Þ. Êóëåøîâà, Ô. Äæîíñîí, Þ.
    [Show full text]