Een uitgave van Ondernemen.in BV Editie 2016-1 magazine Distributie in controlled circulation | Losse verkoop € 7,95

Afrika in cijfers One Million Hockey Legs Geen Geen ruzie,ruzie, maarmaar zakendoen met Iran: aldus aldus ministerminister Kamp!Kamp!

Kleding als als communicatiemiddelcommunicatiemiddel

RijdtRijdt dede Spaanse treintrein alal weer?weer? TIPSTIPS van de redactie

India • Spanje • Afrika • Iran • • •

Ondernemen.in | Platform van en voor internationaal actieve ondernemers en executives Colofon Ondernemen.in Magazine is een Waar staan we nu eigenlijk? Rob van Nes, managing partner Ondernemen.in BV publicatie van Ondernemen.in BV Bezoekadres: 2016 is een bijzonder jaar voor Ondernemen.in, Vechten tegen Koningin Astridboulevard 23, een jubileumjaar! In september is het 10 jaar Noordwijk aan Zee geleden dat zes initiatiefnemers bij de notaris Postadres: Ondernemen.in BV, bijeenkwamen om met een handtekening de BV Pioen 23, 2211 MK Noordwijkerhout het levenslicht te doen zien. Overigens vonden windmolens... www.ondernemen.in de eerste activiteiten, toen nog onder een andere [email protected] naam, al ruim een jaar eerder plaats. KvK Rijnand 28112237 Of kiezen voor een partner die weet uit welke hoek de wind waait! Dat u nu leest in de 10e editie van Ondernemen.in Magazine is toeval, Productie: Art Noordwijk maar ook memorabel. De Iber Business Group is een full service business development bureau gespecialiseerd op de lijnen Uitgave: Ondernemen.in BV Nederland – Spanje en Nederland – Portugal. In die 10 jaar is Ondernemen.in, vaak tegen de stroom in, stabiel gegroeid en zijn wij trots IBG biedt Nederlandse bedrijven de mogelijkheid om succesvol de Iberische markt te betreden. Distributie in controlled circulation op wat er is bereikt. Sinds twee jaar zijn wij, Een markt met meer dan 50 miljoen consumenten en honderdduizenden bedrijven die openstaan Losse verkoop: € 7,95 voor Nederlandse kwaliteit. onder de naam International Business Development Academy, met geaccrediteerde programma’s zelfs internationaal. Vele bedrijven hebben inmiddels de weg gevonden, maar de kansen die er vooral voor het MKB nog Ondernemen.in staat voor informeren – Voor u belangrijker dan hoe wij ervoor staan is de vraag hoe het internationaal zaken- liggen zijn legio. verbinden – ondersteunen bij inter- doen zich ontwikkelt. Er gebeurt nogal wat om ons heen. De verwoede pogingen Daarbij bieden de partners van IBG, ieder vanuit een eigen vakdiscipline en gebaseerd op jarenlange nationaal ondernemen. van onze regering ons te doen geloven dat het goed gaat worden gelogenstraft met ervaring, de ondersteuning die nodig is. Informeren: Ondernemen.in zorgt cijfers. De groei van het GDP was in 2014 wereldwijd 3,3%. In Nederland was dat 1,0% proactief en reactief dat bedrijven toe- (dankzij een oplevende export). Duitsland ziek? Daar was het 1,6%. Spanje failliet? Met Iber activiteiten: gang hebben tot informatie over grens- 1,4% groei beter presterend dan wij. Van de 54 Afrikaanse landen waarvan de cijfers Consultancy & Business Development - Market research - Strategy - Partner Search – Marketing overschrijdend zakendoen. over 2014 bekend zijn, was de groei in 50 landen hoger dan die in Nederland. Zomaar Mergers & Acquisitions - Interim Management - Outsourcing - Legal Verbinden: Ondernemen.in verbindt wat andere uitschieters: India +7,3% en Iran +4,3%, beiden komen in dit magazine uit- internationaliserende bedrijven met gebreid aan de orde. En de BRIC dan? Naar mijn idee al jaren meer een kreet waarmee elkaar of met land- en vakspecialisten in we elkaar blind achterna rennen. Twee van de vier landen presteren nog slechter dan binnen- en buitenland. Nederland, Rusland groeide in 2014 nog maar 0,6% en Brazilië nog beroerder, +0,1%. Ondersteunen: Ondernemen.in biedt Is Afrika met haar enorme groei dan de oplossing? In veel landen is de situatie stabieler consultancy aan internationaliserende geworden, hetgeen onmiddellijk positief uitwerkt. Maar zolang alle Afrikaanse landen bedrijven of bemiddelt daarin. samen zowel in import als in export ongeveer net zo veel doen als Nederland in haar Een enorm grensoverschrijdend netwerk eentje, staan de gouden bergen nog niet klaar. Althans niet voor korte termijn denkers van kennis en ervaring staat als full- zoals wij in Nederland zijn. Het is algemeen bekend dat Chinezen met een doordachte line-supplier tot uw beschikking. lange termijn strategie al vele jaren investeren in Afrika. Armoede is een logistiek pro- bleem. Het is juist de infrastructuur waaraan zij aandacht besteden. Niet om morgen de kas mee te spekken, maar veel later en structureel. Internationaal zakendoen is als fietsen, je moet in beweging blijven anders val je om. In dit magazine proberen wij u te inspireren om in beweging te blijven. Door het jaar heen vinden er onder de vlag van Ondernemen.in talloze activiteiten plaats, waarbij de aandacht in het bijzonder is gericht op landen en markten die niet zo voor in de mond liggen, maar waar onder de radar veel gebeurt. Durft u het al aan in Iran? En heeft u enig idee wat er 20 jaar na de oorlog op de Balkan aan zakelijke mogelijkheden liggen? Volg een van de Masterclasses om u te laten informeren.

Goede (internationale) zaken gewenst!

www.iber.info

Ondernemen.in | 3 India ligt voor in de mond als we het hebben over groeimarkten. Een bloemlezing van commentaren in toonaangevende media:

‘India to be leader among major economies in 2016’. World Bank Senior Vice President India has potential to grow at more than and Chief Economist Kaushik Basu said India would be the leader among large econo- 9%: Economist Lawrence Summers mies. According to Basu, the country’s growth rate would be in the range of 7 - 7.5% India’s economy has the potential to grow has been maintained by the World Bank in its previous forecast. at more than 9% for a decade and by ‘No matter where it is - either the top end of it or the bottom end - India will still be the about 8.5% in the subsequent 10 years leader among major economies. There are a few smaller economies going faster but but that will require speedier and eff ec- among the major economies India expected to be on the top, not only in 2015 but we tive reforms at central, state and local expect India to lead the chart in 2016 as well,” he said when asked about his assess- levels, eminent economist and Harvard ment of the country’s economic performance in the light of varied opinions in this University professor Lawrence Summers India’s economy, but said he was “very regard. said. optimistic” about the country. “India is (Business Standard: December 30, 2015) “At maximum potential India can grow at projected to become the fastest gro- 9% for a decade, 8.5% in the decade after wing economy over the next fi ve years, ‘India likely to top world’s growth chart’ that and at 8% in the decade after that,” and will become of a signifi cant size,” Projected to grow at 7%, India has the potential to be the world’s fastest-growing Summers, President Emeritus and Charles he said. Prime Minister Narendra Modi economy over the next decade, according to an infl uential study by Harvard’s Centre W Eliot, professor Harvard University, said has recognized that the central challen- for International Development (CID) on the basis of the 2014 trade data, the latest during a session at the Hindustan Times ge in attracting investment is eff ective available. Leadership Summit. implementation. Promoting public health, Helmed by Prof Ricardo Hausmann, who heads the CID and leads research for the ‘Atlas Achieving this growth rate, however, will teaching children, infrastructure creation of Economic Complexity’, the study presents an optimistic picture for India based on require unwavering focus on reforms, and regulation of institutions are India’s increasing sophistication of its industry, ability to adapt to changing global demand and quicker decision-making and speedier key challenges. “Clear recognition is the variety in exports. “India has made important gains in productive capabilities, allowing project implementation, he said. fi rst step but cannot be the last step,” it to diversify its exports into more complex products, including pharmaceuticals and If India’s “real” or infl ation-adjusted GDP Summers said. “The global community even electronics,” Prof Hausmann said in a press release. Hausmann notes that India’s were to grow at over 9% consistently for would like to see how much of this can be recent gains in complexity of its economy along with an ability to continue improving a decade, the actual economy’s size could carried forward.” will drive higher incomes. “This will position India to lead global economic growth over triple to more than $6 trillion in 10 years. (HT Business: December 07, 2015) the coming decade,” he says. Summers did not put out any probable (Harvard study) numbers about the potential size of

Ondernemen.in | 4 Ondernemen.in | 5 Hoe gaat One Million Hockey legs haar je ook nooit goud. En bovendien als er in hebben ooit Sports in Spain opgezet. Rob steentje bijdragen? India wat gebeurt, dan gaat het meteen hockeyt, coacht en bestuurt al zijn hele Floris Jan Bovelander ‘Wij willen hockey graag van onderaf in enorme getallen dus het zou zo maar leven maar belangrijker hij is een ervaren weer populair maken. Kinderen inspire- kunnen dat we het makkelijk halen.’ international business developer. Ik heb initiatiefnemer One Million Hockey Legs ren, enthousiasmeren en natuurlijk goed En wat gebeurt er eigenlijk na 2018 met de kennis van hockey, programma’s en opleiden. Daar ligt mijn kracht, dat doe al die Hockey Legs. organiseren, hij van internationaal zaken- ik graag zoals als ik dat met mijn bedrijf ‘2018 is voor ons een richtlijn en een mooi doen, dat vult elkaar goed aan. in Nederland ook al 20 jaar doe. In 2018 focuspunt, maar we zetten alle projec- Daarnaast hebben we zowel in India als in is het WK hockey heren in India, wat zou ten duurzaam op. Schoolhockey, lokale Nederland inmiddels een groep enthousi- het mooi zijn als hockey dan weer leeft competities, het moet wel duurzaam zijn. aste trainers, adviseurs en helpers. Vanuit als vroeger. Enthousiasme vanuit heel het Door veel coach-de-coach programma’s mijn bedrijf is er natuurlijk ook ondersteu- land, daar is ons project ook op geba- aan te bieden moeten ze het uiteindelijk ning. seerd. December 2018, rond het WK, wil- zelf kunnen en doen. Ik voorzie dat we na Belangrijk is dat we inmiddels een goed len we samen met vele hockey academies, 2018 zeker nog vele projecten hebben Indiaas netwerk hebben. We zijn samen- scholen en andere hockey-initiatieven all lopen, maar dan gedragen door enthou- werkingen aangegaan met bestaande over India tientallen, wellicht honderden siaste Indiase hockeyers, die er overigens organisaties die het land kennen en voor- hockeyfestivals organiseren. One Million voldoende zijn. Kinderen zich laten ont- al het netwerk hebben, in business maar Hockey Legs, 500.000 hockeyers, dat is wikkelen door sport, talenten opleiden en ook in de school- en sportorganisaties. de punt aan de horizon waar we naartoe kinderen de fun van samen sporten laten Dat is operationeel, daarnaast weten we werken.’ beleven, dat houdt wat mij betreft nooit ons gesteund door een adviesraad van op. Hier niet, daar niet.’ mensen met heel veel ervaring in sport, Eén miljoen hockeybeentjes, is dat aan- business en/of NGO’s in India. En we tal niet een beetje ambitieus? Doe je het eigenlijk alleen? hebben een geweldig team van ambassa- Floris Jan Bovelander is Olympisch en Wereldkampioen hockey en voormalig assistent-Bondscoach van het Nederlands herenteam. ‘Ja dat is het. Zeker als je realiseert dat ‘Dat zou een kansloze missie zijn. Vanaf deurs waaronder de captains van de na- Hij is, samen met zijn broer Jeroen, eigenaar van Bovelander & Bovelander hockeykampen en Bovelander Hockey Academy, voorzit- er op het moment naar schatting nog het begin, in de zomer van 2014, doe ik tionale dames en heren teams van India, ter van de Stichting SportFair en ambassadeur en lid van de adviesraad van Right to Play Nederland. Wij spreken Floris Jan langs de maar 50.000 hockeyers in India zijn. Ter dat samen met Rob van Nes. Rob en ik Ritu Rani en Sardar Singh, en Nederlandse lijn op zijn vereniging, de hockeyclub Bloemendaal. vergelijking, in Nederland zijn dat er zo’n kennen elkaar al jaren. We zitten samen in top-internationals als Teun de Nooijer, 250.000. Maar ik wil ambitieus zijn. Ik hou het bestuur van de Stichting SportFair en Wouter Jolie, Carina Benninga, Jaap Om maar met de deur in huis te vallen, Maar wacht eens even, India is toch zo on- in Rio en ook de dames van India weten van ambitieuze uitdagingen, anders win van de World Beach Hockey Federation en Stockmann en Floris Evers.’ wat is One Million Hockey Legs? geveer de uitvinder van de hockeysport? zich al van deelname daaraan verzekerd. ‘In januari 2014 tekenden de Ministers van ‘Dat zou je haast wel zeggen ja, van 1928 Hockey is The National Game, nog steeds.’ Sport van India en Nederland een Memo- tot en met 1956 is India onafgebroken Dus het gaat best goed? randum of Understanding waarin Neder- Olympisch kampioen geweest en daarna ‘Dat is tophockey en vooral schijn. On- land aanbiedt haar kennis en ervaring op ook nog in 1964 en 1980. Acht keer goud danks dat hockey de nationale sport is, het gebied van breedtesportontwikkeling en daarnaast nog een aantal wereldtitels. wordt er op straat en op school bijna niet te delen met India. In een gesprek met In het collectief geheugen, zowel in India meer gehockeyd. Wij hebben in Neder- het Ministerie van Buitenlandse Zaken als in Nederland, is India nog steeds een land meer hockeyers dan in heel India en kwam de de vraag om te bekijken of ik wereldmacht, al is het best een tijdje gele- dat is best droevig voor een hockeyland hier iets in zou kunnen beteken. Dit, sa- den dat er echt grote prijzen zijn gewon- met 1,2 miljard mensen. In heel India men met de vraag vanuit het Nederlands nen. Na een diep dal gaat het momenteel liggen er net zoveel hockeyvelden als in consulaat in Mumbai om iets met hockey weer beter. Als winnaar van de Asian de gemeente Amsterdam of Rotterdam, te organiseren tijdens de handelsmissie Games in 2014 was India zelfs als eerste dat is echt heel weinig. De top is dun en van Premier Rutte en de interesse van land geplaatst voor de Olympische Spelen de aanwas van talent gering’. kunstgrasleverancier Edelgrass die graag de stap naar India wilde maken, zette mij aan om te kijken of ik iets zou kunnen betekenen in de ontwikkeling van de hockeysport in India. Ik ken India vanuit mijn hockeycarrière en heb het altijd een fantastisch land gevon- den. Lekkere chaos, drukte en veel lachen- de mensen. En natuurlijk een hockeyland, ik heb altijd al de wens gehad iets in India te kunnen doen.’

Ondernemen.in | 6 Ondernemen.in | 7 Je noemt een paar keer het woord busi- Je zegt de naam Bovelander helpt, je maar het moet wel aan beide kanten iets ness, hoe moet ik dat begrijpen? bent toch al 20 jaar gestopt op interna- opbrengen. Men moet een gemeende ‘Het initiatief voor het project komt, tionaal niveau? interesse hebben om in ieder geval tot die zoals ik al zei, vanuit het Ministerie van ‘Ik moet heel eerlijk zeggen dat mij dat na stip aan de horizon in 2018 aangehaakt te Buitenlandse Zaken en het bedrijfsleven. zoveel jaren ook verbaast. Aan de andere blijven bij One Million Hockey Legs. Dat betekent dat het niet louter om een kant, wij kennen in Nederland ook nog Bedrijven die alleen de sociale aspecten 1MHL-quiz sociaal project of ontwikkelingswerk best veel voetballers uit de jaren 70 en van het project willen omarmen zijn na- Hoe goed kent u India en hoeveel gaat. Wij worden geacht ook een link of 80, ook buitenlandse, en dat is nog langer tuurlijk ook van harte welkom want daar weet u van hockey? Test uzelf in uithangbord te zijn voor Nederlandse geleden. En ik ben ook een beetje het geldt echt hoe meer funding hoe meer de 1MHL-quiz. 25 vragen over bedrijven met ambities in India. Zelf zitten symbool voor de neergang van het Indi- street kids en schoolhockey kids we zich- hockey en/of India. Periodiek wij dan ook nog meer in vergaderzalen ase hockey als gevolg van veranderingen zelf kunnen laten ontwikkelen door sport. verloten wij een leuke prijs onder of op ministeries dan dat we op het veld in de sport. Grote sterke hockeyers met Daar hebben we overigens een speciale alle deelnemers met tenminste 15 staan. Maar daar hebben we ons geweldi- modern hockey. Dat weten ze nog maar stichting voor opgericht.’ goede antwoorden. ge team van trainers voor’. al te goed. En India is het eens een held altijd een held.’ En wat moeten de bedrijven doen? www.ondernemen.in/Quiz En lukt dat, met die business ontwikke- ‘Allereerst raad ik ze aan om onze website ling? En dat opent deuren... www.onemillionhockeylegs.com en onze ‘Verbazend goed. Men zegt altijd dat alles ‘Inderdaad, ik voel mij er wel eens wat Facebookpagina www.facebook.com/ zo lang duurt in India, maar wij zijn be- bedeesd onder als ik bij een bezoek aan onemillionhockeylegs met foto’s van onze paald niet ontevreden. We zijn bezig met een bedrijf of sportcomplex weer een projecten te bekijken. Krijgt men daar het opzetten van een hockey academy bloemenkrans krijg omgehangen en voor een goed gevoel bij dan is de volgende voor Tata Steel in Jamshedpur. Een heel de lokale of nationale krant of TV moet stap een e-mail naar info@onemillionhoc- prestigieus project waar we erg trots op uitleggen hoe ik de kansen van India op keylegs.com. We gaan dan in gesprek om zijn. Maar ook bijvoorbeeld in gesprek de Olympische Spelen inschat. Maar de de zakelijke doelstellingen van het geïnte- met Indian Railways voor een hockeyont- keerzijde is dat het zowel ons project als resseerde bedrijf scherp te krijgen en te wikkelplan op hun 55 eigen scholen. Dat onze partners vooruithelpt. Er blijven kunnen bepalen of er een samenwerking zijn contacten die ook deuren openen weinig deuren gesloten, ook niet op de in wederzijds belang mogelijk is en of we voor Nederlandse bedrijven, we hebben niveaus waar de beslissingen worden het eens kunnen worden over de vorm immers een goede ingang. Ook voor genomen. En dat is waar je in India moet van het partnerschap.’ Nederlandse partnerbedrijven hebben we zijn om niet net als vele anderen te al snel successen kunnen boeken. Onze moeten constateren dat het soms wel erg 1MHL-golftoernooi 2016 partner Edelgrass heeft binnen een jaar al langzaam gaat.’ een aantal kunstgrasvelden in India kun- nen aanleggen, dat is echt heel snel. De Dat klinkt interessant voor Nederland- verkoop hebben ze uiteraard zelf gedaan, se bedrijven met een ambitie in India, maar wij hebben voor hen wel een lokale kunnen die bij jullie aanhaken? landenmanager gezocht en gevonden en ‘We zijn daar enigszins selectief in. Wij mijn naam en faam heeft ook zeker een hebben het bedrijfsleven nodig om One beetje geholpen.’ Million Hockey Legs een succes te maken,

Jaarlijks organiseert One Million Hockey Legs een prestigieus golftoernooi op een van de top-courses in Nederland. Er kan zowel op individuele basis als met een bedrijfsteam worden deelgenomen. U deelt fairway, green en 19e hole met topondernemers met een band met India en met golfende (voormalig) tophockeyers. De opbrengst komt geheel ten goede aan One Million Hockey Legs. Wilt u een invitatie ontvangen, stuur dan een e-mail naar [email protected]

Ondernemen.in | 8 Ondernemen.in | 9 Multi-Client Ondernemen Market Scan India in India Overweegt u een marktentree, uit- breiding van uw grensoverschrijdende Vliegen naar en in India Bij het ter perse gaan van het boek On- activiteiten of u wilt een onafhankelijk dernemen in India zijn de samenstellers inzicht hebben in de positie van uw Rob van Nes en Floris Jan Bovelander buitenlandse vestiging in de markt, voor hun project One Million Hockey Vreemd genoeg is het aantal rechtstreekse vluchten tussen Nederland en India be- tarieven een punctueel en fi jnmazig netwerk van bestemmingen. Vliegen in India is dan biedt de Ondernemen.in Multi Legs verdeeld over 10 reizen ieder ruim perkt. Nadat in 2015 de rechtstreekse Delta Airlines vlucht Amsterdam-Mumbai werd wellicht relaxter, en vaak voordeliger, dan in Europa. Kiest u de voor u best passende Client Market Scan uitkomst. 100 dagen in India geweest en maakten geschrapt bleef alleen 1x per dag een KLM-vlucht Amsterdam-Delhi over. Per 27 maart vlucht uit bij Jet Airways, Vistara, Indigo, GoAir, SpiceJet, Air India of een van de andere Deze marktscans worden voor een zij samen vele tientallen vluchten naar, 2016 vliegt Jet Airways dagelijks rechtstreeks van Amsterdam naar zowel Delhi als (regionale) airlines. De meeste luchtvaartmaatschappijen hebben websites waarop aantal opdrachtgevers gelijktijdig van en in India. Beschouwen zij zich daar- Mumbai. Er zijn diverse routes via het Midden-Oosten. Etihad via Abu Dhabi, Emirates vluchten ook vanuit Nederland eenvoudig kunnen worden geboekt. uitgevoerd waarbij de kosten worden mee als kenners? Geenszins. Maar het be- via Dubai en Oman Air via Muscat. Goede verbindingen zijn er ook met Swiss via Zurich, Zorg dat u op tijd op de luchthaven bent. Vaak loopt u probleemloos door, in de regel gedeeld. Hiermee wordt een uitste- gin is er en die bezoeken aan vele regio’s, Lufthansa via Frankfurt of München en Austrian via Wenen. Diverse andere maatschap- gaat inchecken een stuk sneller dan op Schiphol, maar u kunt ook terechtkomen in kende kosten/resultaten ratio behaald. steden en dorpen in alle windstreken van pijen bieden via evenzoveel hubs verbindingen voor soms aantrekkelijke tarieven. een tijdrovende totale chaos. Is dat het geval, accepteer het en geniet van de hectiek Drie keer per jaar vindt in India zo’n het land hebben pagina’s vol verhalen en het soms bijzondere gedrag van uw medewachtenden. Een ding om niet vergeten! Multi Client Market Scan plaats. opgeleverd die zij met de lezer delen. Bij aankomst in India is uw eerste horde de immigration. Het toeristenvisum is tegen- Om het luchthavengebouw binnen te mogen moet u een bewijs overleggen dat u gaat Neem voor informatie contact op via woordig relatief eenvoudig online te verkrijgen. Een fl inke stap vooruit. Dit is ook gel- vliegen. Dat kan zijn een boardingpass, een geprinte vluchtbevestiging of een digitale [email protected] dig voor verkennende zakelijke bezoeken. Gaat u vaker dan is een multi entry business boardingpass op uw telefoon. Er wordt in ieder geval één, maar soms wel drie, keer visum vereist. Dit is te verkrijgen bij BLS in Den Haag of Amsterdam (www.blsindia-nl. op gecontroleerd. Heeft u niet meer dan een bevestiging op uw laptop, dan is het te com). Neemt u de tijd om alle vereiste bescheiden zorgvuldig te verzamelen en in te hopen dat die nog stroom heeft. Wij hebben heel wat laptops voor de deur open zien vullen om te voorkomen dat u wordt teruggestuurd. Goed, we zijn bij de immigration. gaan. Voorkom deze ellende. Tot slot de controle van de handbagage. Net als overal Vriendelijke doch zorgvuldig streng controlerende ambtenaren bekijken u paspoort en ter wereld kunt u ook in India te maken krijgen met chagrijnen of uiterst vriendelijke en nemen het formulier in dat u in het vliegtuig heeft uitgereikt gekregen of anders kunt behulpzame beambten en net als overal gaat uw handbagage in een bakje met de lap- vinden ergens op de weg van de gate naar de douane. Zorg dat u het volledig heeft top apart. De plastic zakjes met vloeibare cosmetica ben ik in India nog niet tegengeko- ingevuld om te voorkomen dat u voor niets in de rij hebt gestaan. Zorg ook dat u uw men en ook uw riem hoeft niet af of schoenen uit. U wordt sowieso gefouilleerd. Maar boardingpass nog heeft. Niet vergeten mee te nemen uit het vliegtuig. In tegenstelling een ding moet u goed in de gaten houden. Na fouillering komt er op uw instapkaart tot in Europa wordt daar, weliswaar niet altijd, heel regelmatig naar gevraagd. Is alles een stempel. Dat stempel komt ook op een label aan de gecontroleerde handbagage voor elkaar dan gaan de poorten van India gastvrij voor u open. (ontvangen of meenemen bij het inchecken). Verlaat de controlezone niet zonder die stempels. Bij de gate wordt erop gecontroleerd. Geen stempel = probleem. Iemand schetste mij ooit een beeld van binnenlandse vluchten in India. Gammele toestellen, kippen in het gangpad en meer vertraging dan op tijd. Niets is minder waar. Vliegen naar en in India is een hoofdstuk uit het boek Ondernemen in India. Diverse maatschappijen onderhouden met een moderne vloot tegen zeer redelijke

Bent u al lid van de LinkedIn Nieuws- groep Ondernemen in India? U vindt deze populaire nieuwsgroep via Daarnaast geven ervaren ondernemers, ‘Ondernemen in India’ in de zoekbalk sporters en stichtingbestuurders die al van LinkedIn. vele jaren in India werken of wonen een aanvulling op zaken die anders onbelicht zouden zijn gebleven. Het resultaat; een heerlijk leesbaar informatief boek over zaken waar je bij het zakendoen in India tegenaan kunt lopen.

Het boek is voor € 25 euro te bestellen Masterclasses via www.websinkel.nl zakendoen in India De opbrengst komt geheel ten goede Ondernemen.in organiseert, samen aan het project One Million Hockey Legs. met haar partners, diverse Masterclas- ses en bijeenkomsten rond het thema Per verkocht boek krijgt een kind in zakendoen in India. India een stick en een bal en daarmee Op www.ondernemen.in/Agenda leest vele jaren hockeyplezier. u wanneer en waar.

Ondernemen.in | 10 Ondernemen.in | 11 International Business Development: Een Visionair Proces! Professor Dr. Dewanand Mahadew RM MIMgt CIBDE CEO & Dean International Business Development Academy | www.ibda.eu

The International Business Development Academy (IBDA) is a Netherlands-ba- sed, international operating, knowledge institute focused on the (further) development and professionalization of the disciplines International Business Development and International Entrepreneurship.

Internationalisation affects daily life and (Member) and CIBDE (Chartered Mem- Mini-MBA International demands more and more. Both, organi- ber). Each of them puts you in a position Entrepreneurship sations and individuals, must be interna- and environment to profile yourself as Een van de internationaal meest populai- tionally connected and have a proper un- an educated professional in International re programma’s van International Busi- derstanding of doing business in foreign business development and entrepreneur- ness Development Academy (IBDA) is de countries. ship. Mini-MBA International Entrepreneurship. Dit programma is door IBDA ontwikkeld IBDA is a community of like-mindedness op gezag van de IBDA Council en geaccre- and aligned competency profiles, facilita- diteerd door de University of Business & ting international business development International Studies in Genève. De Mini (doing business with each other), inter- MBA international Entrepreneurship is national entrepreneurship and personal een programma van 8 weken en bestaat career opportunities enabling entrepre- uit 3 dagen intensief en interactief klas- neurs/executives and their organisation sikaal onderwijs gevolgd door een Action to invent a future for themselves in the Learning Project in de eigen organisatie IBDA provides individuals and organisati- global village. met afstandsbegeleiding vanuit IBDA. ons an international platform to educate, Deze Mini-MBA wordt in Nederland 2x develop, profile and differentiate interna- per jaar aangeboden. De prospectus is te tionally through executive education and Het ondernemen over de grens wordt complexer vanwege globalisering en transnatio- downloaden via www.ibda.eu of aan te membership programs. nalisering van de wereldwijde samenleving. Incidenteel exporteren met hoge marges vragen via [email protected]. Per cohort is er The IBDA education programmes are re- wordt steeds moeilijker omdat er ook concurrentie is over de grens en klanten zijn zelf plaats voor maximaal 12 deelnemers. levant, international, combining academic “wereldwijd” verbonden dankzij ontwikkelingen in de informatie- en communicatie- and professional standards and deliver- technologie. ed in a welcoming and flexible learning environment. In de industrie economie van de 20ste eeuw lag de nadruk op massaproductie en standaardisatie en was er nog ruimte voor (incidentele) export met goede marges. In The international membership programs Interested to be connected or to join one de 21ste eeuw maken wij de shift naar een netwerkeconomie en ligt de nadruk op ge- are designed for upcoming executives of the executive management programs, integreerde business relaties waarbij flexibiliteit, dienstverlening en oplossingsgericht (students), young executives and experi- have a look at www.ibda.eu or contact the werken leidende succesfactoren zijn. De klant verandert omdat deze zelf steeds meer enced executives. The respective qualifi- International Business Development deel uitmaakt van complexe waardeketens die ver over geografische grenzen reiken. cations are: Ass. IBDE (Associate), MIBDE Academy via [email protected] Het model Shift from Industry economy to Network economy illustreert de ontwikke- lingen.

Mondiale waardeketens Ook voor het Nederlandse MKB, de grote banenmotor en kraamkamer van innova- ties, geldt dat voor verdere groei en doorontwikkeling het noodzakelijk is om kansen op buitenlandse markten te ontwikkelen en te benutten. Internationalisering wordt complexer vanwege toenemende concurrentie op buitenlandse markten, maar ook vanwege een shift van traditionele projectmatige formules zoals export, import en FDI, naar mondiale waardeketens. Mondiale waardeketens worden gekenmerkt door wisse-

Ondernemen.in | 12 Ondernemen.in | 13 lende inputs van productie, distributie en Het E-boek Marktentreestrategie van auteur Shift from Industry economy to Network economy consumptie. Zij zijn grensoverschrijdend, Rob van Nes MBA CIBDE biedt de lezer een (C) Nextstra (www.nextstra.nl) procesgeoriënteerd en vereisen veel overzichtelijk gegroepeerd overzicht van hogere prestaties en dynamiek theorieën rond dit thema, aangevuld met Core Areas of Business Industry economy Network economy door hemzelf ontwikkelde modellen voor Supply chain Self-controlled (securing) Flexible (market-driven) Technische Kennis en Structuur onder meer marktselectie en concurrentie- International business development, analyse. Manufacturing Make, Buy Outsource, sub-contract, Ally, veelal ingevuld via strategische allianties, Te bestellen via www.managementboek.nl Coopetition sub-contracting, outsourcing etc, is een of www.websinkel.nl op zich staand vakgebied dat gaat over Distribution models Presence and/or Middle man Piggybacking, Infomediairs, Com- (distributors, agents) munities (users groups) het creëren van lange termijn waarden voor een organisatie vanuit het perspec- Marketing & Sales 4 P’s / 7 P’s Image / Perceived value / Trends tief van klanten, markten en relaties over Communication One2One, One2Many Many2Many, Web-based, Virtual de hele wereld. Het gaat over compe- Searching strategies Paper, Personal, Database Users experience, Reviews, NPS tenties voor het uitkristalliseren van de (physical) (software driven, online) interacties van marktwerking, gedragin- Services Integrated On demand, Comfort delivered gen dientengevolge en hoe deze zich Transactions Personal, Direct, Phone, Pin, Credited to account, Credit card, combineren en leiden tot kansen en/of Credit cards Apps bedreigingen. Taal & zakelijke cultuur

Technology Own research & Knowledge Shared Technology Platform. Bij international business development Information & data development Managed services TaalWijs is een platform en netwerk van vele tientallen taalscholen, vertalers en tolken is het defi niëren van de juiste value Analogue Digital, Cloud, PPU in Nederland en meer dan 40 buitenlanden. Bent u op zoek naar een opleiding of proposition cruciaal. Value proposition is ondersteuning in het brede veld van taal, zakelijke cultuur en/of grensoverschrijdende een alleszeggend statement (op basis van Management Leaders & Managers Connectors & Relation managers communicatie, neem dan vrijblijvend contact op via [email protected]. U wordt dan in ratio en emotie) waarmee de toegevoeg- contact gebracht met de voor uw specifi eke situatie meeste geschikte dienstverlener. Scarcity Land, capital Time, innovation capabilities, de waarde van een product/service wordt entrepreneurship aangegeven vanuit de waardeketen van de klant. Het geeft aan van welk (poten- tieel) probleem de klant wordt verlost Languages Made Easy en geeft tevens impliciet aan hoe deze verlossing zich diff erentieert van oplos- We hear it every day: relatives, friends and colleagues talking about how they struggle singen geboden door concurrenten. Concepts for International Business Development to speak foreign languages. How many language courses have you completed yourself, In het denken vanuit het verlossen van (C) Nextstra (www.nextstra.nl) and how many left you the overwhelming feeling that, despite your eff orts, you still (potentiële) problemen (in plaats van cannot communicate eff ectively in your target language? How many job opportunities oplossen van actuele problemen) ligt de have you missed because you could not speak fl uently another language? How many Code sharing Performance Optimisation nadruk op langtermijn relaties (co-creatie) New business deals are lost daily due to language barriers? Language learning can be daun- Increase business volumes through Reduce operational risks through waarbij het leveren belangrijker is dan het • • ting, that is why it is our mission to make language learning easy and accessible. How new formulas & diff erentiation international alliances for co-creation kunnen produceren. Sales Management do we do it? Simple: bespoke online teaching designed to meet your specifi c needs, Reduce dependency on limited (outsourcing, sub-contracting etc.) maakt plaats voor Account Management • and some of the best qualifi ed teachers, all of them native speakers. business formulas Business formula fl exibilisation met nadruk op de waardetoevoeging in • Better capitalisation of knowledge International diversifi cation & market het voortbrengingsproces van de specifi e- Business • • Languages at Home and TaalWijs have the and intellectual capital capitalisation ke klant. pleasure of co-hosting an exciting series of Self-controlled (securing) Prijs is (slechts) een onderdeel van het • Webinars about Business, Language and aanbod. Het opereren vanuit value pro- Cultural Awareness. Join today and claim position denken vraagt om diepgaande our free trial lesson to learn the language kennis van klantprocessen en bij een der- Existing of your choice (conditions apply). Net marketing Multi-nationalisation gelijk specialisme past de visie van “More Establish process-based long term Increase business volumes through Contact Keyla Garcia for webinar dates and of the same”. Internationalisering is de • partnership • duplication of formulas in new markets register your interest via manier om meer gelijksoortige klanten te Higher effi ciency due to like-mindedness Increase effi ciency of operations [email protected] bedienen en is de meest effi ciënte manier • Increase network partners and business • Reduce sensitivity to local economies om de kosten van innovatie en ontwikke- • opportunities • Outsource, sub-contract, Ally, ling te kapitaliseren. Het model Concepts Make, Buy • Coopetition • for International Business Development geeft nadere inzage in internationalise- Exisitng Network New ringconcepten.

Ondernemen.in | 14 Ondernemen.in | 15 Videomeesters

In onze zakelijke carrière presenteren we onszelf talloze malen. Kleding Of het nu in een klantgesprek is, een werkbespreking, een MT-vergadering of zelfs een bijeenkomst met de Raad van Commissarissen. als communicatiemiddel We denken te weten hoe we over komen enerzijds door hoe we ons erna voelen of (soms) aan de hand van de reacties, die al dan niet lovend zijn. Van uw kleding is veel af te lezen, een handige De gevolgen van een slechte pitch of presentatie vertalen zich gebruiker van deze wetenschap is altijd in het echter wel meteen in zakelijke termen: wel of geen opdracht, voordeel. Onderzoeken geven aan dat de eer- wel of geen toestemming voor het plan enz. ste indruk die u afgeeft slechts 7% afhankelijk Je zou dus verwachten dat mensen zich terdege op hun pitch of presentatie voorbereiden. Dat doen ze ook als het om de inhoud gaat. 99% van de energie gaat zitten in het vinden van de woorden, de juiste syntax, de optimale volgorde in de presentatie en de is van wat u zegt. Belangrijker is uw uiterlijk, modernste presentatiesoftware. 99% van de mensen oefent hun pitch of presentatie nooit en als ze het al doen, dan zonder toe- uw gedrag en uw manier van spreken. hoorders voor een spiegel. Dit bepaalt voor 93% uw eerste indruk. Zelfs als de presentatie of pitch in het Nederlands lekker vloeiend en natuurlijk loopt, dan kan het nog vreselijk fout gaan in een vreemde taal. Wie van ons spreekt er echt vloeiend Engels? Je natuurlijk flair en zelfverzekerdheid is minder –of helemaal weg- en Ook kleurgebruik is van onschatbare waarde plotseling is jouw boodschap ook weg. Denk maar eens aan die buitenlander die jou in gebrekkig Nederlands aanspreekt, wat voel je bij die eerste indruk. Het totaalbeeld is het eer- dan? ste wat mensen zien en nog belangrijker Onderzoek toont telkens weer aan dat 80-90% van het rendement van de presentatie uit alles behalve de inhoud komt! De houding, het is het laatste wat ze van u vergeten. de stem, het stemvolume, de ogen, de kleding enz. bepalen in een veel hogere mate de effectiviteit, dan de inhoud dat doet. De vraag is dus of de huidige werkwijze - 99% inhoud, 1% presentatie oefenen - de meest effectieve is. Waarschijnlijk niet. De Rick Moorman, oplossing? Oefenen! Gek genoeg steken mensen meer tijd in het oefenen voor het potje voetbal van zondagmorgen, dan voor die Ons hele leven worden we al geconfronteerd met visuele beelden en zo zijn we lang- Moorman House of Men belangrijke salespitch van maandagmorgen. zaam voorgeprogrammeerd om elkaar te taxeren op de buitenkant. Op basis daarvan www.rickmoorman.nl worden vele beslissingen genomen. Waarom? We leven in een tijdperk dat beelden belangrijker geworden zijn dan teksten. Op basis Nou omdat het gewoon ontzettend confronterend is om voor een publiek of een camera te staan. Niet voor niets staat ‘spreken van deze beelden worden imago’s gemaakt en als standaard neergezet. Het gaat dus in het openbaar’ te boek als een van de grootste, zo niet de grootste, angst van mensen. Feilloos wordt immers blootgelegd of we vooral over de buitenkant en steeds minder over de inhoud. Of dit juist is, is helaas niet spreken vanuit onszelf of een aangeleerd verhaaltje opdreunen. Dus zoiets ga je niet vrijwillig oefenen…of misschien toch? relevant de maatschappij functioneert momenteel zo. Wat nou als je de mogelijkheid zou hebben om in een veilige omgeving de mogelijkheid te hebben om juist die angst te overwinnen Logisch in zekere zin ook, als je weet dat je meer dan 120.000 indrukken per dag ont- en bij jouw “eigen” boodschap te komen. Een boodschap met impact. vangt en op basis daarvan beslissingen moet nemen. Door te oefenen voor een groep van mede-deelnemers inclusief een camera als deelnemer, je presentatie vervolgens te bespreken Dit wetende is het onbegrijpelijk hoe sommigen zich weten uit te dossen. Een mooi met de overige deelnemers en het dan terug te zien op video, creëert precies die mogelijkheid. Er vindt dan ‘instant learning’ op voorbeeld is als we in het buitenland zijn, de Nederlanders haal je er direct uit. een heel diep niveau plaats. Het is letterlijk jezelf verbeteren door het te oefenen. Niet alleen erover ‘praten’, maar het doen! Het De combinaties zien er te vaak beschamend uit en dat het niks mocht kosten bespeur grote voordeel is bovendien dat mocht je jouw presentatie helemaal verknallen – hetgeen de 1e keer zeer waarschijnlijk is - het geen je op honderden meters afstand. Zonder een oordeel te kunnen en willen geven over enkele zakelijke consequentie heeft. Je bent immers aan het oefenen. iemand zijn of haar budget heb ik daar wel een tip voor; Zorg voor een paar goede kwalitatieve basisstukken waar je meerdere seizoenen mee vooruit kan (en wie slim is Bij Videomeesters oefenen ze zo. De nadruk ligt niet op het aanleren van trucjes, maar op de verbinding leggen tussen wie jij bent, zoekt naar deze basics in de uitverkoop). waar jij voor staat, waarom jij het doet en het verhaal wat je wilt presenteren. Zo komt er ‘echtheid’ in je verhaal en die ‘echtheid’ Denk in uw kleedgedrag aan wat u uit wilt stralen, immers zoals gezegd 93% van uw nemen we allemaal waar, ook als je toevallig een verkeerd overhemd, verkeerde stropdas of verkeerde opmaak van je power point communicatie is dus wat men ziet en van ons onthoudt. presentatie hebt. Echtheid verkoopt! Gebruik ook niet als excuus voor uw gekreukte pak dat u zo lang heeft moeten reizen. De badkamertruc in uw hotel is simpel en doeltreffend. Laat het bad halfvol lopen met Interesse? Kijk op: www.videomeesters.nl/executive voor meer informatie en een special offer. gloeiendheet water, de damp die ervan af komt zorgt voor het effect van de stomerij. Hang de kleding boven het bad en laat het, met de badkamerdeur dicht, een uurtje En bedenk dat YouTube inmiddels, na Google, de grootste zoekmachine is. De klanten van morgen - de jeugd van vandaag - zitten hangen. hele dagen naar hun YouTube helden te kijken. Vergeet niet na dat uur de kleding weg te halen anders heb je de volgende morgen Een ondernemer van de toekomst moet zichzelf dus wel leren te presenteren op video. vochtige kleding waar de kreukels weer vol inschieten. Denk hieraan als de periode om te winkelen en onze garderobe op peil te brengen weer is aangebroken. Ik wens u daarbij veel plezier en mocht u deze column op dat moment te binnen schieten, kies dan wat u leuk vindt maar onthoudt het effect van die keuze op anderen om u heen. Even nadenken kan in uw voordeel werken. Veel kiesplezier!

Ondernemen.in | 16 Ondernemen.in | 17 Heineken in Afrika Even bellen Mobiele telefoons kunnen verrekte handig zijn, zeker op reis. Vertragingsberichtje, snel De taak van de recensent is het beoordelen van een boek, niet het hebben van een opi- overleggen over iets dat bij voorkeur nog dezelfde dag beslist moet worden, even thuis nie over het in het daarin beschreven onderwerp. Voor Heineken in Afrika is het lastig horen of alles goed is…. Kortom tal van goede redenen om het mobieltje te gebruiken. Gimbrère Advocaten is een internatio- om in die recensierol te blijven. Er wordt nogal wat beweerd en de verleiding is groot Voor sommige mensen echter neemt het een veel belangrijker plaats in het dagelijks naal georiënteerd advocatenkantoor om daar iets van te vinden. leven in. met vestigingen in zowel Nederland (Amsterdam en Breda) als Spanje (Bar- In Heineken in Afrika doet Olivier van een selectie van OESO-richtlijnen in het celona, Madrid en Marbella). Beemen verslag van drie jaar diepgravend boek is gepubliceerd. Maar de auteur is Wij onderscheiden ons door een uiterst onderzoek naar het verleden en heden ook stellig dat het braafste jongetje van professionele werkwijze, waarbij wij van de bierbrouwer in Afrika en komt tot de klas al lang uit Afrika zou zijn wegge- laagdrempelig werken. Een hecht team, conclusies die tot nadenken stemmen. De blazen als ze anders gehandeld zouden expertise en betrokkenheid brengen de multinational is al sinds de jaren dertig hebben. ‘Dat Heineken in dat mijnenveld meest efficiënte oplossing voor onze van de vorige eeuw actief in Afrika en in ongetwijfeld wel eens een steekje liet cliënten. Wij zijn op het hoogste niveau die tijd in veel landen doorgedrongen tot vallen was onvermijdelijk, maar kun je dat werkzaam voor particulieren en onder- de nerven van de samenleving. De auteur de brouwer kwalijk nemen? Was het niet nemingen. belicht de rol van de brouwer vanuit een vooral een prestatie van formaat dat een www.gimbrere.nl zo neutraal mogelijk perspectief maar bedrijf zich op zo’n continent staande komt tot conclusies die wenkbrauwen hield?’ doen fronsen. Samenwerkingen met du- Heineken in Afrika is een must-read voor bieuze regiems, het ontduiken van lokale iedere ondernemer of manager die in belastingen en het wegsluizen van gelden Afrika actief is of wil worden en voor een Vrijdagmiddag, London City Airport, uurtje vertraging. naar een Zwitserse holding, koloniaal ieder met interesse in business-ethische Tegenover mij in de kleine, bijna intieme, vertrekhal van dit Zestienhoven-achtige vlieg- gedrag, drankvoorlichting aan kinderen vraagstukken. Omdat het gebaseerd is op veldje zit een yup. Geen gewone yup, een zakenyup. Het prototype. Begin 30, goed in en zelfs medeplichtigheid aan mensen- live cases is het een van de meest waarde- het pak, modieus paars overhemd met, eerlijk toegegeven, een perfect bijpassende TaalWijs is een platform en netwerk van schendingen. volle managementboeken die ik in tijden stropdas. Glimmende schoenen, een iets te opvallend gouden horloge en… een mobie- vele tientallen taalscholen, vertalers en Bij zulke harde aantijgingen is de vraag heb gelezen. le telefoon! tolken in Nederland en 40 buitenlanden. naar de mate van zorgvuldigheid van Alle Afrikaanse landen waar Heineken Waarom hij dat ding eigenlijk heeft? Niet alleen de hele vertrekhal kan moeiteloos en Bent u op zoek naar een opleiding of on- het onderzoek cruciaal. Heineken heeft actief is worden uitgebreid besproken. woordelijk verstaan wat hij zegt, het geluid moet tot ver buiten de luchthaven door vi- dersteuning in het brede veld van taal, Heineken in Afrika is te bestellen bij geen medewerking verleend aan het Ieder hoofdstuk behandelt een land. breren. De andere kant van de lijn zou hem zo ook wel moeten kunnen verstaan dunkt zakelijke cultuur en/of grensoverschrij- www.managementboek.nl onderzoek en heeft niet gereageerd op Geschiedenis, politieke ontwikkelingen, mij. Naarmate het gesprek langer duurt neemt de irritatie onder de overige wachten- dende communicatie, neem dan vrijblij- het toegezonden manuscript. Op zich is economie, infrastructuur en karakteristie- den toe. Het is bijna ondoenlijk om geconcentreerd iets te lezen of te schrijven, laat vend contact op via [email protected]. dat wel begrijpelijk, als je reageert dan ken in zakendoen, het passeert allemaal staan om zelf een (telefoon)gesprek te voeren. U zult dan in contact worden gebracht moet je op alle stellingen ingaan en niet de revue. Dit maakt het boek ook inte- Ik probeer uit te vinden van welke Multinational mijn orerende overbuurman Presi- met de voor uw specifieke situatie selectief. Maar dat betekent dat er geen ressant voor wie wel in Afrika, maar niet dent-Directeur is. Als er zoveel te bespreken is dat kennelijk onmogelijk kan wachten meeste geschikte dienstverlener. sprake is van hoor en wederhoor. Van in dit specifieke marktsegment is geïnte- dan moet hij toch minstens CEO zijn. Ik neem aan dat de andere kant van de lijn, dat ho- www.taalwijs.nl Beemen is zich daarvan bewust en gaat resseerd. Daarna wordt ingezoomd op de ren we helaas niet, wel zinnige dingen te melden heeft. Deze kant kijkt erg belangrijk zeer uitgebreid in op de wijze waarop het biermarkt in bredere zin en op de rol van en zwaait regelmatig wild met zijn handen om zijn woorden kracht bij te zetten, maar onderzoek is verricht. Dat wekt de indruk Heineken daarin. om nu de indruk te krijgen dat hier die wereldeconomie in het geding is, neen! van diepgang en onafhankelijkheid. De Hoewel ik de indruk heb dat het onder- Die handen overigens, liever gezegd die ene vrije hand, beweegt onophoudelijk. Frie- auteur stelt dat belangrijke informatie zoek gedegen en objectief is uitgevoerd melt aan zijn borstharen, of althans aan iets aan de binnenkant van zijn overhemd, aan uitsluitend is gepubliceerd op basis van blijft zolang de directie van Heineken zijn neus, haar en nek en via de broekzak aan het wormvormig aanhangsel. Iber Business Group is een krachtige ac- meerdere bronnen die onafhankelijk van inhoudelijk niet reageert een vraagteken De prangende vraag, wat komt eerder een lege batterij in het lulijzer of de boarding celerator voor business development elkaar opereren en wier verhalen over- hangen over wat (niet) waar is en in welke call wordt na een vol uur opgelost. De batterij is kennelijk van uitzonderlijk kaliber. Yup in Spanje. Vanuit de kantoren in Ne- eenkomen. Voor het project heeft van context we het moeten zien. Dat doet heeft met het vrije oor kennelijk vernomen dat er vertrokken gaat worden en neemt de derland en diverse Spaanse steden en Beemen van het ministerie van Onderwijs, echter niets af aan het feit dat Heineken benen. via strategische allianties zijn alle vak- Cultuur en Wetenschap een beurs toege- in Afrika een heel helder beeld geeft van Ik kijk hem na en heb even het idee dat hij zijn mobiele vriend tijdens het lopen niet specialismen in eigen huis. Indien nodig kend gekregen die hem in staat stelde het het zakendoen in deze business-jungle. eens meer vasthoudt. Dat het als vanzelf aan het hoofd gekleefd blijft zitten. Het zal kan zelfs domicilie en statutaire directie onderzoek financieel onafhankelijk uit te Wie zelf of met een managementteam wil wel gezichtsbedrog zijn. worden geboden of tijdelijk het lokale voeren. nadenken over de lengte van het elastiek management worden waargenomen. Na het lezen van het boek blijft er een in business-ethische vraagstukken vindt in Ondernemen.in is voornemens een boek te publiceren vol anekdotes van Deel uw uitdaging in Spanje in een vrij- gevoel hangen dat Heineken het niet zo dit boek interessante cases. zakenreizigers. Herinnert u zich een belevenis die u graag met lezers wilt blijvend gesprek. nauw neemt, of in ieder geval nam, met Heineken in Afrika is te bestellen bij delen, neem dan contact met ons op via [email protected] www.iber.info haar eigen gedragscode die samen met www.managementboek.nl Ondernemen.in | 18 Ondernemen.in | 19 De 15 snelst groeiende De grootste landen van Afrika De dunst bevolkte landen - inw. economieën in Afrika in oppervlakte (x Nederland) per km2 - zijn: Ethiopië +10,3% Algerije 57,3 Namibië 2,7 Dem. Rep. Congo 9,2 Dem. Rep. Congo 56,4 Mauritanië 3,4 Ivoorkust 7,9 Soedan 44,8 Libië 3,5 Mozambique 7,4 Libië 42,4 Botswana 3,7 Mali 7,2 Tsjaad 30,9 Gabon 6,2 Sierra Leone 7,1 Niger 30,5 Centraal-Afrikaanse Rep. 8,5 Tanzania 7,0 Angola 30,0 Tsjaad 8,9 Mauritanië 6,9 Mali 29,9 Mali 13,3 Niger 6,9 Zuid-Afrika 29,4 Congo-Brazzaville 13,6 Afrika heeft in de afgelopen eeuw de snelste bevolkingsgroei beleefd in de geschiedenis Rwanda 6,9 Ethiopië 26,6 Niger 13,8 van onze planeet. Dit heeft niet alleen geleid tot een enorme druk op zowel mens Tsjaad 6,9 Congo-Brazzaville 6,8 als milieu, maar heeft ook immense verandering gebracht in de economische logica van Nigeria 6,3 De grootste landen van Afrika De werkeloosheidscijfers zijn het continent. Djibouti 6,0 in aantal inwoners x miljoen niet altijd even betrouwbaar of Het buitenland investeert meer dan ooit in dit werelddeel. Afrika bezit 80 procent van alle Nigeria 177,2 ze zijn gedateerd of ontbreken. Ethiopië 96,6 Van wat er bekend is, is de situ- braakliggende landbouwgrond in de wereld waarop veel landen een begerig oog laten De 10 Afrikaanse landen Egypte 86,9 atie in Zimbabwe (95% van de vallen. Toch is er geen reden om aan te nemen dat Afrika op weg is naar politieke stabiliteit met het laagste GDP per capita Dem. Rep. Congo 77,4 beroepsbevolking is werkeloos), en ook zullen de ‘mislukte staten’ niet verdwijnen. in USD per jaar Tanzania 49,6 Liberia (85%) en Burkina Faso 50 van de 54 landen in Afrika groeide in 2014 sneller dan Nederland. Alleen Libië (-24,0%), Centraal-Afrikaanse Zuid-Afrika 48,4 (77%) het meest zorgelijk. Republiek 600 Kenia 45,0 Equatoriaal Guinee (-0,3%), Gambia (-0,2%) en Liberia (+0,7%) deden het slechter. Somalië 600 Algerije 38,8 Wij delen in bijgaande kaders wat cijfers (2014 in USD, tenzij anders vermeld) met u. Democratische Oeganda 35,9 De inflatie verschilt aanzienlijk. Republiek Congo 700 Alle data zijn afkomstig uit het CIA World Fact Book. Soedan 35,5 Soedan 36,9% Liberia 900 Malawi 23,8% Burundi 900 Ghana 15,5% Malawi 1.100 Afbeelding: Dit hoofdstuk is een compilatie van kaders. Misschien het beste de outline van De dichtstbevolkte% landen van Eritrea 12,3% Niger 1.100 de kaart van Afrika op de achtergrond daarvoor nemen en de kaders erin in en Afrika inw. per km2 Centraal-Afrikaanse Rep. 11,6% Eritrea 1.200 Mauritius 676,1 Egypte 10,1% omheen zetten + compilatie van foto’s Afrika Mozambique 1.200 Rwanda 468,4 Guinee 1.300 Burundi 373,5 Comoren 343,1 Een aantal landen had in 2014 Seychellen 200,5 te maken met deflatie: De 10 rijkste landen naar GDP Sao Tomé en Principe 197,5 Kaapverdië -0,2% per capita in USD per jaar zijn: Nigeria 191,8 Burkina Faso -0,3% (Nederland 48.000 USD) Gambia 170,5 Niger -0,9% Equatoriaal-Guinea 36.800 Oeganda 148,7 Guinee-Bissau -1,0% Seychellen 25.800 Malawi 146,7 Benin -1,1% Gabon 20.800 Senegal -1,1% Mauritius 18.700 Botswana 17.000 Ter vergelijking Libië 15.900 Nederland 404,6 Algerije 13.900 India 381,0 Zuid-Afrika 13.100 China 141,4 Tunesië 11.300 Europa 72,9 Egypte 10.900 Verenigde Staten 33,1 Rusland 8,3

Ondernemen.in | 20 Ondernemen.in | 21 De totale export van alle Afri- Een overgroot deel van Afrikaanse landen is tussen de 15e eeuw, toen West-Europese handelaars er posten vestigden, en de jaren kaanse landen samen bedroeg ’50 / ’60 / ’70 van de vorige eeuw gekolonialiseerd geweest. De invloeden daarvan zijn in taal en (zaken)cultuur nog steeds merk- in 2014 volgens CIA World Fact baar. Book 552 miljard USD. Dat is ongeveer gelijk aan wat Neder- België: Burundi, Democratische Republiek Congo, Rwanda land in hetzelfde jaar expor- Groot-Brittannië: Botswana, Gambia, Ghana, Kenia, Lesotho, Malawi, Mauritius, teerde; De koplopers in miljard Nigeria, Oeganda, Seychellen, Sierra Leone, Somalië, Swaziland, Tanzania, Zambia, USD zijn: Zimbabwe, Zuid-Afrika Zuid-Afrika 92,5 Frankrijk: Algerije, Benin, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek, Comoren, Nigeria 82,6 Congo-Brazzaville, Djibouti, Gabon, Guinee, Ivoorkust, Kameroen, Madagaskar, Mali, Algerije 60,0 Marokko, Mauritanië, Niger, Senegal, Soedan, Togo, Tsjaad, Tunesië Angola 59,9 Portugal: Angola, Guinee-Bissau, Kaapverdië, Mozambique, Sao Tomé en Principe Egypte 25,2 Marokko 20,0 De lijst is niet volledig en sommige landen zijn, al dan niet opgesplitst, Tunesië 16,8 in meerdere koloniale handen geweest. Libië 16,5 Equatoriaal-Guinea 14,8 Ghana 13,2 Feedback-International Feedback-International is een netwerk van international door de wol geverfde experts in het grensoverschrijdend zakendoen. Zonder uitzondering vervullen/vervulden zij senior managementposities bij internationaal actieve ondernemingen in en buiten Nederland. Daar staat een import tegen- Zij stellen hun kennis en ervaring beschikbaar in een totaal nieuw businessmodel. over van totaal 600 miljard USD • U (of een van uw medewerkers) schrijft zelf een marktentree- of businessplan; Zuid-Afrika 98,9 • Feedback-International beoordeelt wie van haar senior partners het meeste kennis heeft van de betreffende branche/markt-combinatie en geeft Egypte 64,3 hem/haar uw plan ter beoordeling; Nigeria 61,6 • U krijgt in een persoonlijk consult feedback op uw plan. Algerije 59,7 Deze werkwijze is voor onze partners relatief weinig belastend in tijd waardoor u voor een alleszins redelijk tarief profiteert van vele jaren kennis Marokko 40,3 en ervaring. Daarnaast zijn de beoordelaars niet belanghebbend waarmee u zich verzekert van een positief kritische feedback met een onafhanke- Angola 29,2 lijke visie op de haalbaarheid. Volledige confidentialiteit is een vanzelfsprekendheid. Tunesië 23,4 Meer weten over de mogelijkheden en tarieven voor feedback op uw plan(nen), stuur dan een e-mail naar [email protected] Libië 20,4 Kenia 17,6

Ghana 14,6 LinkedIn nieuwsgroepen LinkedIn is met wereldwijd meer dan 350 miljoen gebruikers, 5,3 miljoen in Nederland, het belangrijkste social network voor de zakelijke markt. Een van de krachtige onderdelen van LinkedIn is de mogelijkheid om aan te melden bij nieuwsgroepen. Informatie op maat, zowel voor wat betreft 15 landen hebben een overschot de thema’s als het moment dat u de informatie wenst te ontvangen. Discussiegroepen, nieuws, vacatures, artikelen en vele andere mogelijkheden, op de handelsbalans. Het grootst specifiek over het onderwerp van uw interesse. Naast de algemene nieuwsgroep Ondernemen.in, gericht op internationaal zakendoen in brede is dat in Angola, Nigeria en Equa- zin, heeft Ondernemen.in ook nieuwsgroepen die speciaal op het ondernemen in specifieke landen zijn gericht. Momenteel zijn er Ondernemen. toriaal Guinee. Zorgelijk zijn de in Nieuwsgroepen beschikbaar van de volgende landen: Duitsland, Rusland, Turkije, Oekraïne, China, India, Spanje, Portugal, Italië, Marokko, Polen, tekorten op de handelsbalans in Tsjechië, Vietnam en Midden-Oosten. U kunt zich op de volgende wijze voor deze nieuwsgroepen aanmelden: Open uw LinkedIn account en typ in Egypte, Marokko en Kenia. de zoekbalk de naam van de groep die u wenst, bijvoorbeeld Ondernemen in Duitsland of Ondernemen in Turkije etc. U kunt zich ook aanmelden De aanhoudende onrust in Libië voor de algemene nieuwsgroep Ondernemen.in. Hiervoor vult u in: Ondernemen.in. Vergeet niet de punt tussen ondernemen en in. Mocht het niet heeft ervoor gezorgd dat er lukken of als u vragen heeft, stuurt u dan een berichtje naar [email protected] van een enorm overschot op de handelsbalans een tekort is ont- staan. De export daalde in 2014, t.o.v. 2013, van 46 naar 16,5 Stageplaatsen miljard USD. De import daalde Op ons kantoor in Noordwijk aan Zee is er regelmatig plaats voor enthousiaste studenten aan een op internationaal ondernemen gerichte op- eveneens, van 34 naar 20 miljard. leiding. Ben je meertalig en leergierig en is Noordwijk aan Zee redelijkerwijze te bereizen, wellicht kun je dan een aantal maanden werken in een leerzame omgeving vanuit je tijdelijke kantoor direct aan zee. Interesse? Stuur een e-mail met je CV en vermelding van de gewenste stageperiode naar [email protected]

Ondernemen.in | 22 Ondernemen.in | 23 Geen ruzie, maar zakendoen met Iran: aldus minister Kamp!

Op 14 juli 2015, hebben de E3+3 en Iran samen een akkoord over het nucleaire programma van Iran bereikt. Kort samengevat houdt dit een beperking van het nucleaire programma in, met daartegenover een stapsgewijze vermindering van de sancties van de VN, VS en EU als Iran deze beperking en de bijbehorende voorwaarden respecteert.

Naar verwachting treedt de eerste fase van het sanctieregime Hadi Heidary, in de eerste helft van 2016 in. Sancties ten aanzien van ontelbaar CEO van D.I.T.C, www.di-tc.com veel bedrijfs- en handelssectoren zullen verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Iran heeft veel potentie, met een binnen- Wat het allerbelangrijkste is om te landse markt van 78 miljoen consumen- onthouden wanneer u na de sanctieop- ten, een jonge, hoogopgeleide bevolking heffing zaken wil doen met Iran, is de en een grote behoefte aan buitenlandse complexiteit van de samenwerkingsvoor- investeringen in uiteenlopende secto- waarden. Wanneer de poorten opengaan ren, is er sprake van een sterke basis. De en er enorm veel concurrentie tussen Iraanse markt heeft zich door de sancties bedrijven ontstaat, is een persoonlijke al die tijd in de schaduw bevonden, maar aanpak van groot belang. Iraanse bedrij- bereidt zich met het oog van de aanko- ven baseren hun samenwerkingen op mende sanctieopheffingen voor op de een vertrouwensband en een duurzaam zon die in de lente van 2016 weer fel voor vooruitzicht. Nederlandse bedrijven die- hen zal gaan schijnen. nen persoonlijke belangstelling te hebben Iran wil de nationale economie flink voor de omstandigheden en bereid te zijn moderniseren en modificeren: de olie- hun expertise te delen: kennisoverdracht en gassectoren zijn flink verouderd en zal als resultaat hebben dat ook de export hebben dringend behoefte aan investeer- naar de omliggende landen, die samen ders en innovatie. Agri-food en waterma- een afzetmarkt van ruim 300 miljoen nagement staan als eersten klaar om op consumenten hebben, zal gaan draaien. te bloeien en hebben daarbij de hulp van Als je alleen komt om iets te verkopen, Nederlandse bedrijven en ondernemers dan onderscheid je je niet voldoende van hard nodig. de overige bedrijven. Om een zo efficiënt Neem de agri-sector: ruim 30% van de mogelijke samenwerking te garanderen is gehele beroepsbevolking is werkzaam in een goed netwerk natuurlijk onmisbaar: Masterclass zakendoen deze sector, maar het agrarisch potentieel niet alleen bureaucratische connecties in Iran wordt gehinderd doordat water er maar zijn belangrijk, maar ook het samenwer- Ondernemen.in organiseert samen beperkt beschikbaar is. De expertise van king met een lokale partner verzekert u met haar partners met enige regel- Nederlandse watermanagement-bedrij- van succes op een lange termijn. maat Masterclasses, waaronder over ven is hier hard nodig, zodat de kansen het zakendoen in Iran. die er zijn voor automatisering, vergroting Op www.ondernemen.in/agenda en innovatie van de agri-sector optimaal leest u wanneer en waar. benut kunnen worden.

Ondernemen.in | 24 Ondernemen.in | 25 Gas tr o n o m i e

Extra Virgin olijfolie, Wijnen uit 900 Top India?

900 staat voor de hoogte in meters waar- U fronst de wenkbrauwen… wijnen uit Coravin Grand Cru op in de zuidelijke hooglanden van de India, in Nederland? provincie Jaén in het zuiden van Spanje de Dat fronsen is terecht want India heeft Het innovatieve wijnsysteem Coravin is Heeft u dat ook, dat u die wereldberoem- olijfbomen groeien die aan de basis staan niet bepaald naam en faam als het gaat hét systeem om te genieten van wijn, de wijnen van 300 euro of meer per fles van dit prachtige product. Een grotere om wijn. Onder de Portugezen en Britten zonder de fles te hoeven ontkurken. wel eens zou willen proeven, maar geen hoogte betekent een groter verschil tus- is er wat aan wijnbouw gedaan, maar het Dit unieke apparaat stelt wijnliefhebbers haar op uw hoofd die eraan denkt om sen dag- en nachttemperatuur, hetgeen is pas redelijk recent dat er een profes- in staat om hun favoriete wijn per glas een dergelijk bedrag voor één fles uit te zorgt voor een betere sapstroom tussen sionele doorstart is gemaakt, soms met te drinken wanneer men wil en in elke geven? Sinds 2002 is er één keer per jaar de wortels en de vrucht en daarmee een invloeden van Europese wijnboeren hoeveelheid, zonder de fles te hoeven de cursus Grand Cru. Voor ‘slechts’ 450 meer geconcentreerde en smakelijke olijf- uit met name uit Frankrijk en Italië. In openen. De kurk blijft intact en beschermt euro proeft u, begeleid door bijpassen- olie. Top wil niet alleen zeggen dat deze kwantiteit nog beperkt, maar in kwaliteit bec, Sauvignon Blanc, Riesling en Viognier de wijn tegen oxidatie waardoor deze de culinaire specialiteiten van de chef, olijfolie het beste is dat deze producent bepaald niet teleurstellend. We vinden worden zowel witte, rode als mousseren- op een natuurlijke manier verder kan drie avonden telkens 8 wijnen waarvan voortbrengt, het is zelfs de top van Span- wijngaarden in Gujarat, Karnataka, Banga- de wijnen gemaakt en zelfs een prima en evolueren. Drink de wijn tijdens meerdere sommigen duurder zijn dan de gehele je en winnaar van een gouden medaille op lore, Hyderabad, Tamil Nadu en Punjab, betaalbare Late Harvest dessertwijn. Bent gelegenheden, gedurende enkele weken, deelnamefee. een international olijfolie concours New maar het belangrijkste herkomstgebied u in de buurt, u bent welkom voor een maanden of zelfs langer, zonder verspil- Via www.ondernemen.in/Agenda down- York (gewaardeerd met 9.5 uit 10). is Maharasthra. In Nashik, een kleine drie bezoek. Realiseert u zich wel dat u niet de ling. load u informatie over deze prestigieuze, uur rijden ten noorden van Mumbai, vin- enige zult zijn. Jaarlijks ontvangt het wijn- Te koop bij www.degoudenton.nl misschien zelfs wel wat decadente, wijn- Exclusief te bestellen via Gden we, op een wat koelere hoogte van bedrijf zo’n 200.000 bezoekers. Om Sula proeverijen waaraan per jaar slechts 11 www.websinkel.com 600 meter, prima omstandigheden voor wijnen te drinken hoeft u de reis niet te liefhebbers aan kunnen deelnemen. de wijndruif die ertoe heeft geleid dat in maken. Asian Wines importeert ze voor u deze regio inmiddels 35 wijnproducenten en voor ons, wij zijn immers ook bekeerd actief zijn. De grootste daarvan, met een tot wijnen uit India. marktaandeel van meer dan 65% zelfs www.asianwines.nl veruit de grootste in India, is Sula, gestart in 1999. Van de druivensoorten Cabernet Sauvignon, Shiraz, Merlot, Zinfandel, Mal-

Ondernemen.in | 26 Ondernemen.in | 27 Hurtan

Kek karretje toch? En ook nog betaalbaar (afhankelijk van type en uitvoering vanaf ca. € 40.000). Engels?, nee Spaans. Een Van de redactie kleine werkplaats in de omgeving van Gra- nada produceert al vele jaren ongeveer Kunst en Vliegwerk 70 auto’s per jaar. Motor en chassis wor- den door Renault geleverd. De carrosserie Dit debuut van R.N. van Noortwyck wordt en het binnenwerk met de hand gemaakt op de omslag aangeduid als een culinai- op basis van uw specifi caties. Iedere auto re thriller. Het moet gezegd dat deze is daarmee uniek. Het management van omschrijving redelijk adequaat is. Binnen Hurtan en Iber Business Group hebben een met veel vaart geschreven verhaal, al vele jaren uitstekende contacten. Wilt waarbij de hoofdpersonen als dolleman- Renaissance Hotel Mumbai u de bezitter worden van zo’n bijzonder nen over de wereld reizen, vormen de voertuig dan heeft u via IBG een streepje uitweidingen over kaas, wijn, restaurants, Reizen naar de grote steden in Azië vraagt om rustpunten in de hectiek. Uw redactie voor. Kijk op www.hurtan.com voor een kunst en historische weetjes, een soort vond zo’n oase in het hart van Mumbai. Op, afhankelijk van het verkeer, 15-45 minu- impressie van de beschikbare modellen. rustpunten. Het plot is gecompliceerd en ten van de luchthaven, ligt aan een binnenmeer het Renaissance Mumbai Convention Interesse in aanschaf, neem dan contact verrassend. Tot aan de laatste bladzijden Centre Hotel. Ruime kamers, een prima Spa en zwembad en een keuze uit diverse op via [email protected] blijft de lezer, samen met de hoofdper- uitstekende restaurants maken het verblijf buitengewoon comfortabel. Maar laten we soon, in spanning over de uiteindelijke eerlijk zijn, dat geldt voor meer prestigieuze 5* hotels. De ligging aan en uitzicht op samenhang van wat hem allemaal over- het binnenmeer is daarentegen uniek en een (terugkerend) bezoek waard. Er zijn zelfs Slipfree komt. Voor lezers die zelf veel internatio- krokodillen in het meer volgens Rex Nijhof, de van oorsprong Nederlandse General naal reizen zitten er veel herkenningspun- Manager van het hotel, en inderdaad we hebben ze zelf gezien. Volgens Stichting Consument & Veilig- werksituatie heeft de werkgever een ten in het verhaal. Van Noortwyck heeft Voor het complete plaatje of reservering surft u naar www.renaissancemumbai.com heid gebeuren er in Nederland jaarlijks zorgplicht om maatregelen te treff en duidelijk zijn best gedaan de vele locaties gemiddeld 23.000 ongelukken (63 per om te voorkomen dat een bezoeker of die een rol in het verhaal spelen zo waar- dag) door uitglijden op, als gevolg van werknemer uitglijdt of struikelt. Hij/zij heidsgetrouw mogelijk te beschrijven. vocht, gladde vloeren. Per jaar worden er dient te zorgen voor een stroeve vloer Hij is er in geslaagd om, tegen de achter- 1.600 ouderen na een val in een sanitaire – althans een vloer die niet glad is - of grond van een spannend, gemakkelijk ruimte opgenomen in het ziekenhuis. antislipschoenen. Slipfree kan uitkomst leesbaar en verder pretentieloos verhaal, Naar schatting 110 daarvan (bijna 3 per bieden. Allereerst in de preventie tegen een heleboel informatie over te brengen week) overlijden als gevolg van de bij de uitglijden, maar als het onverhoopt toch die wat mij betreft de moeite van het val opgelopen kwetsuren. Amerikaans gebeurt dan kan in een civiele procedure onthouden waard is. Je leert er nog eens onderzoek brengt nog iets anders aan het het gebruik van Slipfree ter verdediging iets van! Een heel aardig boek en een licht. In dat land belanden door uitglijden worden opgevoerd dat er voorzorgsmaat- bijzonder concept. Ik ben benieuwd naar 25.000 mensen per dag in het ziekenhuis regelen zijn genomen. de opvolger”. en overlijden er 11.000 per jaar. Ter ver- Slipfree is te bestellen via gelijking, in dezelfde periode zijn er in de www.websinkel.nl VS 5.000 dodelijke slachtoff ers als gevolg van brand. Sprinklers, branddeuren, stren- House of Men ge regels en intensieve controles bescher- men u tegen de gevaren van vuur, maar Is er een vorm van detailhandel denkbaar die traditioneler is dan een herenmodezaak? hoe bent u thuis en in publieke ruimten Voor Rick Moorman een reden om de boel eens goed om te gooien. Niet afwachten beschermd tegen gladde vloeren, met of zijn goedlopende zaak aan het Gelderlandplein in Amsterdam future proof zou zijn, jaarlijks twee keer zoveel slachtoff ers? zelf een visie ontwikkelen over concepten van de toekomst met een lange neus naar De wettelijke zorgplicht is een door veel experts die beweren dat een winkel zonder webshop geen toekomst heeft. Sinds de bestuurders van bedrijven onderschatte opening van zijn House of Men experience store, maart 2014, is het er nooit meer verantwoordelijkheid. Ongeacht of het rustig. Mensen blijven langer en komen vaker terug. Niet voor niets won hij al in het gaat om ruimten die voor publiek of eerste jaar de Retail Excellence Award en werd hij door de vakjury genomineerd voor uitsluitend voor eigen personeel toegan- Strik Advocaten en Belastingadviseurs is een advieskantoor gericht op juridische en de European Excellence Award. Het geheim? Lastig uit te leggen. Je moet het zien en kelijk zijn kan een bedrijf als eigenaar of fi scale dienstverlening met een focus op internationaal belastingrecht. Vraagstukken Als paperback (€ 12,95 incl. verzend- ervaren. Is het de instore barbier in de klassieke stijl?, de wijnwand en biljart?, de sfeer gebruiker van een opstal worden aange- zoals grensoverschrijdende herstructureringen, fusies en overnames komen wij regel- kosten) of E-boek (€ 9,95) te bestellen via en/of beste koffi e? O ja, het is en blijft een herenmodezaak op het hoogste niveau. sproken wanneer deze gebreken vertoont matig tegen in de praktijk. Met een netwerk van specialisten in meer dan 75 landen www.websinkel.nl www.rickmoorman.nl en iemand daardoor schade lijdt. In een kunnen wij u voorzien van uitstekend advies. www.strik-law.nl

Ondernemen.in | 28 Ondernemen.in | 29 Rijdt de Spaanse trein al weer?

Heeft de trein ooit stil gestaan? Als we de berichtgeving in de media Toch is het jammer dat alleen dit aspect Eindelijk heeft Spanje het belang van Ondernemen.in organiseert samen telkens wordt uitgelicht. De hogesnel- export ontdekt. Deze groeit gestaag en mogen geloven dan is de volledige spoorlijn weggeslagen en wie naar met Iber Business Group en Gimbrère heidstreinen, om maar even terug te gaan het tekort op de handelsbalans is bijna Advocaten regelmatig netwerkbijeen- de cijfers kijkt komt wellicht tot eenzelfde conclusie. Een enorm ge- naar de beeldspraak, zitten bomvol als te- gedicht. komst rond het thema zakendoen in stegen werkeloosheid en een fors opgelopen staatsschuld en begro- ken van grote zakelijke activiteit. Van alle Spanje. Deze worden gepubliceerd tingstekort. Toen de crisis in 2008 mondiaal toesloeg was dat precies bedrijven en instellingen in Spanje zit 30% En die trein? De metafoor blijft staan. op de website www.ondernemen.in/ in de categorie ‘underperformers’ (bouw Wie in het boemeltje zit houdt voorlopig de spelt die de enorme luchtballon die de bouwsector was in een Agenda & vastgoed, publieke sector en fi nanciële nog reden tot zorg. Passagiers van de klap liet imploderen. Tot die tijd werden er in Spanje jaarlijks 600.000 sector). De overige 70% laat substantiële AVE gaan met hoge snelheid vooruit. tot 800.000 woningen gebouwd. Ongeveer net zoveel als Engeland, groeicijfers zijn. Spanje is de 14e econo- Volop kansen dus voor het Nederlandse Duitsland en Frankrijk samen. Als dat aantal in zo’n korte tijd zakt tot mie ter wereld en 5e van Europa. Het is bedrijfsleven, voor wie Spanje ook in de de 8e autoproducent ter wereld (2e van moeilijkste jaren een belangrijke han- ruim onder de 100.000 dan betekent dat niet alleen een enorm aantal Europa), de 3e exporteur van wijn, fruit en delspartner is gebleven (onze 5e buiten- werkeloze bouwvakkers, maar ook grote klappen voor toeleveranciers, groenten en 3e toeristische bestemming landse afzetmarkt, na Duitsland, België, transporteurs, makelaars en anderen aan de onroerend goed sector ter wereld (2e in besteding per bezoeker). Frankrijk en het Verenigd Konikrijk). In Madrid Aerospace cluster is met 40.000 2014 exporteerde Nederland voor 11,9 gerelateerden. De luchtbel was zo groot dat met zekerheid gezegd kan banen een van de grootste van Europa en miljard euro naar Spanje, ter vergelijking worden dat de situatie van voor 2008 nooit meer zal terugkomen. Dat al 8 jaar, de hele crisis door dus, is er meer dat is ongeveer evenveel als onze totale maakt een verschil met de crisis in veel andere landen, waar niet in één dan 10% groei in informatie & commu- export naar de zoveel geprezen BRIC-lan- klap een totale - en heel grote - branche is weggeslagen. Vandaar ook nicatie technologie (omzet 100 miljard). den, en importeerden wij voor 6,8 miljard Exponentiële groei zien we ook in de euro uit Spanje. Dat is ongeveer hetzelfde dat de werkeloosheid nog steeds extreem hoog is en vele Spanjaarden clean tech industry met haar ver boven de als op het hoogtepunt van de Spaanse onder heel moeilijke omstandigheden leven. 100.000 banen. economie, kort voor de crisis, en tijdens de crisis. Onze handelsbanden zitten stabiel gebeiteld in een stevig fundament.

Multi-Client Market Scan Spanje Overweegt u een marktentree, uitbreiding van uw grensoverschrijdende activiteiten of u wilt een onafhankelijk inzicht hebben in de positie van uw buitenlandse vestiging in de markt, dan biedt de Ondernemen.in Multi Client Market Scan uitkomst. Deze marktscans worden voor een aantal opdrachtgevers gelijktijdig uitgevoerd, waarbij de kosten worden gedeeld over de opdrachtgevers. Hiermee wordt een uitstekende kosten/resultaten ratio behaald. Drie keer per jaar vindt in Spanje zo’n Multi Client Market Scan plaats.

Neem voor informatie contact op via [email protected]

Ondernemen.in | 30 Ondernemen.in | 31 Grootste uitdaging in Internationaal zakendoen Jindra de Baat, Guestmanship, www.guestmanship.com

De grootste uitdaging voor Nederlanders bij internationaal zakendoen is ‘Nederlander’ zijn. Sorry dit te moeten zeggen, Trust en Interim Management Spanje ik wil u en mijzelf niet beledigen, maar de feiten liggen op tafel. Een Nederlands bedrijf dat een vestiging in Spanje overweegt heeft in beginsel de keuze uit een SL of sucursal. Er zijn meer varianten voor bijzondere ondernemingsvor- In geur en kleur zijn wij Nederlanders. men, maar in de meeste gevallen volstaat een van deze twee. De keuze daartussen heeft belastingtechnische overwegingen ingegeven door bijvoorbeeld de termijn van aanloopverliezen en de winstgevendheid van de Nederlandse moedermaatschappij. We kunnen er niks aan doen, het zit gewoon in onze genen. Tussen 0 en 12 jaar oud leerden wij de basis van Deskundigen kunnen deze berekeningen eenvoudig maken. cultuur, normen en waarden, de bijbehorende symbolen en rituelen. In de tienerjaren is dit nog een beetje bij- geschaafd, maar nooit zult u denken en doen zoals bv. een Indische zakenman. Dat is niet te leren uit een boekje Welke vorm er ook wordt gekozen, de Spaanse dochteronderneming heeft een statu- of met het volgen van een cursus. Een taal spreken helpt maar zegt nog niks, want u valt door de mand op de tair directeur nodig, in het Spaans een administrador. Niet te verwarren met een admi- non-verbale communicatie. Er komt veel bij kijken om nuances aan te brengen in de verschillen in verwachtingen nistrateur. Dat mag op non-executive basis, maar moet een Spaans ingezetene zijn of en behoeftes. de houder van een zogenaamde NIE (Número de Identidad de estranjero), eenvoudig gezegd een certificaat voor buitenlanders dat zij bekend zijn bij de Spaanse overheid Nederlander zijn zit erin gebakken. We hebben zeeën getrotseerd, de hele wereld bereisd en handel gedreven en belastingdienst. in uithoeken van de aardbol. Wij Nederlanders, een trots volkje, klein maar met een grote missie: groot zijn en groot denken. Maar ook van normaal doen en niet je hoofd boven het maaiveld uitsteken want iedereen is gelijk. Meer dan in welk land dan ook moet de administrador in Spanje in persoon documen- Wat betekent het woord Respect? ik verwacht dat u respect aan mij toont of ik toon respect aan u. Meer dan ten ondertekenen. Voor de belastingdienst, arbeidscontracten, notarisaktes, ver- 93% van de wereld denkt en handelt totaal anders dan dat wij dat doen. Zij interpreteren, definiëren, benaderen gunningaanvragen, bankdocumenten, jaarstukken etc. en behandelen ‘dingen’ anders. DINGEN zoals internationaal zakendoen, onderhandelen, handeldrijven en Gastheer zijn. Voor uw vestiging in Spanje heeft u derhalve de keuze tussen: Hoe gaat 93% van de wereld te werk en hoe gaan wij te werk? 1 Een Spaanse medewerker (landenmanager) aanstellen als administrador. Het voordeel daarvan is dat deze persoon in de regel niet of beperkt hoeft te Kansen? reizen om aan zijn/haar administratieve verplichtingen te voldoen. Het nadeel is Zeker weten, ze liggen voor het oprapen maar kunnen wij als Nederlander dat ook zien of blijft de arrogantie ons dat deze inzage heeft in alle documenten van het bedrijf, hij moet ze immers verblinden. Willen wij ons aanpassen om uiteindelijk een hoger doel te bereiken of blijven we alles inhoudelijk, tekenen, en mocht u van hem/haar af willen, dan zal hij zijn eigen ontslagbrief functioneel, praktisch en individualistisch benaderen? moeten ondertekenen. Indiërs, zakenrelaties uit Afrika, Iraniërs, Europeanen zoals Spanjaarden of nog dichterbij Belgen die naar Neder- Feedback-International is een netwerk 2. U vraagt zelf een NIE aan. Dat is op zich niet ingewikkeld of duur en heeft slechts land komen om zaken te doen worden geacht zich aan onze gewoontes en manieren aan te passen. van international door de wol geverf- één nadeel. U moet regelmatig in Spanje zijn om documenten te ondertekenen, Maar realiseren wij ons voldoende dat hij of zij het inkomen en de groei is van uw bedrijf, het werk voor uw me- de experts in het grensoverschrijdend soms zelfs wel eens heel urgent. Indien u tenminste maandelijks in Spanje bent is dewerkers, de stimulans voor de lokale economie, wellicht zelfs onze toekomst. zakendoen. Zonder uitzondering ver- dit de beste en voordeligste oplossing. Reden genoeg dus om een stapje harder te lopen om de verwachtingen van de zakelijke bezoeker te overtref- vullen of vervulden zij senior manage- 3. Bent u niet zo regelmatig in Spanje dan kunt u een partner van IBG Trust daartoe fen: Dat zit in concrete zaken zoals een goede presentatie maar evenzeer in menselijke aspecten zoals gastheer- mentposities bij internationaal actieve aanstellen. Deze vervullen onder voorwaarden, ze zijn naar de Spaanse wet schap en het creëren van goede ervaring en het waarborgen van een mooie herinnering aan het verblijf in uw ondernemingen in en buiten Nederland. hoofdelijk aansprakelijk, voor Spaanse vestigingen van Nederlandse multinationale land en bedrijf. Zij stellen hun kennis en ervaring be- bedrijven deze functie en zijn met voldoende regelmaat in Spanje om schikbaar in een totaal nieuw business- administratieve verplichtingen adequaat te voldoen. Ik ben Jindra de Baat, een eigengereide ondernemer op een missie de wereld te veroveren. model; zij geven feedback op het door Mensen bewust maken dat we meer kunnen doen om onze zakelijke gasten tegemoet te komen uzelf geschreven businessplan. Voor Wenst u meer informatie over deze dienstverlening, neem dan contact op met in service en experience. hen weinig belastend in tijd, voor u [email protected] Ik geloof met mijn kennis en ervaring door middel van Guestmanship verschil te kunnen maken. daardoor input van veel kennis en erva- Als gezegd gaat het om non-executive functies, dat laat onverlet dat in voorkomende Deze column is geschreven om u positief te beïnvloeden en op een rebellerende manier ring tegen een scherpe prijs. gevallen en op basis van beschikbaarheid de IBG-administrador op interim basis breder aan het denken te zetten. Zoekt u antwoorden en hulp? Wij delen onze kennis via social media, www.feedback-international.nl inzetbaar kan zijn. via online educatie, consulting en ons trots, assistentie.

Ondernemen.in | 32 Ondernemen.in | 33 Executive Support International Laat uw problemen Succesvol zakendoen met Latijns-Ame- in Spanje toch gewoon rika? Top Latin Export helpt u op weg! Vertegenwoordiging in Brazilië, Colom- bia, Mexico en Peru. Marktonderzoek, Partnerselectie, Probleemanalyse en aan ons over -oplossing, contacten leggen, handels- missies. Meer dan twintig jaar ervaring in zaken- doen in en met Latijns-Amerika. Onder het genot van een cafecito vertellen we u graag meer. www.toplatinexport.nl

Aandeelhouders en associates van Ondernemen.in zijn verenigd in Executive Support International. Een expertisenetwerk van professio- nals met internationale ervaring op senior executive niveau, beschik- baar voor onze relaties. Veelal gebeurt dit als consularis, een in de VS populaire mengvorm van commissaris en consultant. Meer verbonden met het bedrijf dan laatstgenoemde, die vaak op projectbasis werkt, Onze specialisten zijn allemaal Nederlands/ Spaanstalig en kunnen u uitstekend bijstaan maar niet zo zwaar ingezet als een commissaris. Overigens vervult een op het gebied van Spaans recht & fiscaliteit. aantal van hen ook een functie als commissaris, overwegend op de Wij werken nauw samen met onze portefeuille internationalisatie. In het team is expertise beschikbaar op kantoren in Nederland en Spanje, waardoor het niveau van, al dan niet interim, CEO, CFO, CCO en COO. Daarnaast wij u zowel vanuit Spanje als Nederland is er ervaring in internationale overnames tot 2 miljard dollar. Verdeeld ondersteuning kunnen bieden bij juridische over de partners van ESI is er gewerkt en/of gewoond in Duitsland, en fiscale kwesties. Het internationale Denemarken, Zweden, Noorwegen, Zwitserland, Oostenrijk, voormalig karakter van ons kantoor maakt dat wij ook grensoverschrijdend werken en u tevens Joegoslavië, Italië, Spanje, Portugal, Groot-Brittannië, Marokko, Turkije, buiten Spanje en Nederland juridische Nigeria, Egypte, Dubai, Iran, India, Brazilië, Argentinië, Suriname, Costa bijstand kunnen bieden. Rica, Mexico en de Verenigde Staten. Van al deze landen wordt de taal native of vloeiend gesproken. Voor een vrijblijvende kennismaking no- digen wij u uit contact op te nemen via [email protected] Spaans recht,

Business solutions for a global market- anders dan het Nederlands recht place from an American perspective. We Ondernemen.in BV is mede-ontwikkelaar van een eff ectieve have the business insight and market in- methodiek voor het benchmarken van uw buitenlandse vestigin- telligence to eff ectively craft a global gen. Het proces is voor diverse bedrijven, waaronder in UK en US strategy. One on One Coaching • Workshops • beursgenoteerde multinationals, in diverse landen toegepast. Barcelona · Amsterdam · Marbella · Breda · Madrid Partner Selection Trade Show Repre- Zonder uitzondering werd in korte tijd de investering in het T. +34 93 272 50 98 @ [email protected] T. +31 (0)20-8203589 sentation • Sales & Marketing Plans / proces veelvoudig terugverdiend. Meer weten…? Strategy HS TRADING Co., LTD stuur een e-mail naar [email protected] [email protected] +1 720-261-4775 WWW.GIMBREREDOORAKKERS.COM · WWW.GIMBRERE.ES Ondernemen.in | 34 Voorkom een uitglijder!

www.slipfree.nl