Przekaz Medialny Na Rynku Nadawców Telewizyjnych We Włoszech
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Przekaz medialny na rynku nadawców telewizyjnych we Włoszech Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Maciej Krzysztoszek Przekaz medialny na rynku nadawców telewizyjnych we Włoszech Warszawa 2011 Projekt okładki Zakłady Graficzne UW Redakcja Zespół Skład i łamanie Zakłady Graficzne UW Recenzenci: dr hab. Alicja Jaskiernia prof. dr hab. Janusz W. Adamowski © Copyright by Maciej Krzysztoszek, Warszawa 2011 © Copyright by Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficznej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Autora i Wydawcy. Objętość 5 arkuszy wydawniczych Wydawca: Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00–046 Warszawa tel./fax (48–22) 55 22 952 www.wydawnictwo.wdinp.uw.edu.pl ISBN: 978-83-63183-05-9 Druk i oprawa: Zakad Gra czny UW. Zam. 1341/11 Spis treci WSTP . 3 ROZDZIA I. Historia rozwoju woskiej telewizji . 11 Geneza telewizji i uksztatowanie rynku . 11 Przeom lat 70-tych i powstanie stacji komercyjnych . 14 Dwie dekady formalnego duopolu . 17 ROZDZIA II. Rozwój oferty programowej nadawców telewizyjnych . 21 Funkcje i misja telewizji w okresie paleotelewizji . 21 Komercjalizacja oferty programowej w okresie neotelewizji . 27 Nadawcy telewizyjni w erze nowych mediów . 32 ROZDZIA III. Podstawy prawne funkcjonowania telewizji we Woszech . 38 Umowa midzy Rai a Ministerstwem Komunikacji . 38 Prawo Gasparriego i ustawa nr 155 . 41 Prawo Gentiloniego . 44 ROZDZIA IV. Konkurencyjno w warunkach duopolu . 47 Misja publiczna i pro le programowe kanaów Rai . 47 Oferta programowa stacji komercyjnych . 58 Konkurencja niedoskonaa w walce o widzów . 63 ROZDZIA V. Przyszo telewizji. Wyzwania i zagroenia . 70 Nadawcy telewizyjni w procesie konwergencji mediów . 71 Cyfryzacja sektora telewizyjnego . 75 Ocena rynku przez midzynarodowe organizacje . 79 ZAKOCZENIE . 83 SPIS TABEL I RYSUNKÓW . 85 BIBLIOGRAFIA . 87 Contents INTRODUCTION . 3 CHAPTER I. Historical developments of Italian television . 11 Genesis of the television market . 11 The turning-point of the 1970’s and the emergence of commercial broadcasters . 14 Two decades of formal duopoly . 17 CHAPTER II. Programming developments of the broadcasters . 21 Functions and the public service during the paleotelevision . 21 Commercialization of the programming during the neotelevision . 27 Broadcasters in the era of new media . 32 CHAPTER III. Legal basis for the television activity in Italy . 38 The agreement between Rai and the Ministry of Communications . 38 Gasparri Law and the Law No. 155 . 41 Gentiloni Law . 44 CHAPTER IV. Competitiveness in the duopoly . 47 The public mission and programmatic pro les of the Rai’s channels . 47 Programming of commercial channels . 58 Imperfect competition in the battle for viewers . 63 CHAPTER V. The future of television. Challenges and risks . 70 Broadcasters in the process of media convergence . 71 Digitization of the television sector . 75 Assessment of the market by international organizations . 79 CONCLUSION . 83 LIST OF TABLES AND ILLUSTRATIONS . 85 BIBLIOGRAPHY . 87 6 Sommaire ENTRÉE . 3 CHAPITRE I. Histoire du développement de la télévision italienne 11 Genèse de la télévision et la forme du marché . 11 Charnière des années 70 et la creation des chaînes commerciales . 14 Deux décades du duopole of ciel . 17 CHAPITRE II. Développement d’une offre des programmes des télédiffuseurs . 21 Fonction et la mission de la télévision dans la période de la paléo- télévision . 21 Commercialisation d’une offre dans la période de la néo-télévision . 27 Télédiffuseurs dans une ère des nouveaux médias . 32 CHAPITRE III. Base juridique du fonctionnement de la télévision en Italie . 38 Contrat entre Rai et le Ministère d’une Communication . 38 Loi de Gasparri et la législation no 155 . 41 Loi de Gentiloni . 44 CHAPITRE IV. Compétitivité dans les conditions du duopole . 47 Mission publique et programme pro ls des chaînes de Rai . 47 Offre programme des chaînes commerciales . 58 Compétitivité imparfaite dans la bataille pour les téléspectateurs . 63 CHAPITRE V. Avenir de la télévision. Dé s et les risques . 70 Télédiffuseurs dans le procès de la convergence des médias . 71 Digitalisation du secteur de la télévision . 75 Estimation du marché par les organisations internationales . 79 CONCLUSION . 83 LISTE DES TABLEAUX ET DESSINS . 85 BIBLIOGRAPHIE . 87 7 WSTP Woski sektor telewizyjny jest jednym znajbardziej charakterystycznych na rynkach medialnych w Europie. Wysoki poziom koncentracji, wystpu- jcy w formie duopolu, i silny stopie paralelizmu politycznego to najcz- ciej wymieniane patologie tego rynku. Wedug Daniela C. Hallina i Paolo Manciniego, którzy zajmuj si badaniem mediów na wiecie, woski sys- tem rodków masowego przekazu jest doskonaym przykadem modelu ród- ziemnomorskiego, charakteryzujcego si wysokim stopniem upolitycznienia, niskim wskanikiem czytelnictwa prasy i dziennikarstwem zorientowanym na komentarz. Wkraju, wktórym telewizja jest gównym ródem informacji dla blisko 80 proc. spoeczestwa – atak jest we Woszech – przekazy medialne wielo- krotnie wpyway na opini publiczn iksztatoway jej wiatopogld. Tak byo wlatach 60-tych, kiedy politycy odkryli si oddziaywania modego medium, potem wlatach 90-tych, kiedy wkampanii wyborczej wygra czowiek wynie- siony na szczyt przez koncern medialny, itak byo wostatniej dekadzie, gdy rzdy demokracji zostay zastpione przez rzdy mediokracji. Telewizja we Woszech narodzia si jako emitent propagandy politycznej iwduym stopniu pozostaje nim do dzi. Zmienia jednak wiele wspoecz- nym i kulturowym obrazie powojennych Woch. W pierwszych latach ist- nienia penia funkcj edukacyjn izapocztkowaa kultur masow, zysku- jc ogromn popularno wród mieszkaców pówyspu. Dopiero powstanie prywatnych stacji wymusio na publicznym nadawcy komercjalizacj swojej oferty idostosowanie si do nowych warunków konkurencyjnych. Niniejsza publikacja przedstawia zasady funkcjonowania nadawców tele- wizyjnych we Woszech zarówno od strony rynkowej, jak ioferty programo- wej. Historia woskiej telewizji pokazuje, e jej pocztki niewiele odbiegay od tych, jakie mona byo zaobserwowa whistorii innych europejskich nadaw- ców. Jednak z biegiem czasu monopol nadawcy publicznego przerodzi si wduopol zudziaem stacji komercyjnych, asposób wjaki proces ten dokona si we Woszech, jest niespotykanym w adnym innym europejskim kraju. W jego konsekwencji blisko 80 proc. udziau w rynku dziel midzy siebie 9 dwa najwiksze koncerny: publiczna telewizja Rai ikomercyjny Mediaset. Oba przez wiele lat pozostaway pod kontrol Silvia Berlusconiego, medialnego magnata, który w1994 roku postanowi wej na scen polityczn Woch. Niniejsza praca skupia si na analizie woskiego sektora telewizji ogól- nokrajowej, ukazujc jego niedoskonaoci, których odzwierciedlenie mona odnale równie wofercie programowej. Poprzez ukazanie historii nadawcy publicznego, która przez ponad 20 lat bya take histori telewizji woskiej wogóle, autor przedstawia róda dzisiejszych patologii tego systemu ipro- cesy, które do nich doprowadziy. Pierwszy rozdzia zawiera historyczn cha- rakterystyk sektora telewizyjnego wdynamicznie zmieniajcym si otoczeniu polityczno-prawnym. Drugi rozdzia przedstawia ewolucj oferty programowej pod wpywem zmieniajcych si trendów we woskiej telewizji, poczwszy od pierwszego okresu paleotelewizji, poprzez neotelewizj zudziaem stacji komercyjnych, a po er nowych mediów, wktór woscy nadawcy telewizyjni wkroczyli uprogu XXI wieku. Trzeci rozdzia zosta powicony analizie aktów prawnych, które stanowi formalne podstawy dla funkcjonowania sektora telewizyjnego we Woszech. Autor skupi si na dwóch obowizujcych ustawach iprojekcie ustawy medial- nej jako przykadzie prawa, które mogo zniwelowa rynkowe niedoskonaoci. Rozdzia czwarty to wspóczesny obraz rynku telewizyjnego we Woszech. Analizie zostaa poddana dziaalno nadawcy publicznego istacji komercyj- nych, zarówno od strony pozycji rynkowej, jak ioferty programowej, bowiem sposób ijako prezentowanej ramówki odzwierciedla rzeczywisto rynkow wsektorze telewizyjnym. Wzwizku zniespotykan specy k woskiego sek- tora telewizji autor zaprezentowa take opinie organizacji midzynarodowych odnoszce si do funkcjonowania rynku. Ostatni, pity rozdzia to analiza procesów, jakie zachodz wcaym sys- temie medialnym zuwzgldnieniem roli sektora telewizyjnego. Autor zary- sowuje moliwe scenariusze rozwoju wkolejnych latach iwynikajce znich szanse izagroenia dla nadawców telewizyjnych we Woszech. To take próba odpowiedzi na pytanie o przyszo woskiej telewizji w wietle biecych wydarze. Zawarte wniniejszej publikacji spostrzeenia s wduym stopniu efektem wielu godzin powiconych analizie iocenie przekazów medialnych oglda- nych w telewizji publicznej i stacjach komercyjnych. Cz zamieszczonych wniosków to efekt bada dokumentów dostpnych w archiwach woskich nadawców, obserwacji, zamówionych przez telewizj publiczn analiz, atake bada przeprowadzonych przez woskie orodki bada opinii publicznej. 10 ROZDZIA 1 Pocztki rozwoju woskiej telewizji Telewizja we Woszech narodzia si dosy póno wstosunku do innych nadawców wkrajach Europy Zachodniej czy wStanach Zjednoczonych, gdzie pocztki emisji przypadaj na lata 20-te XX wieku. Za o cjaln dat powsta- nia woskiej telewizji przyjmuje si 3 stycznia 1954 roku. Wtedy wanie publiczny nadawca Rai rozpocz regularne nadawanie informacji i progra-