HABER / YORUM DERGİSİ
Yıl: 5, Sayı: 52, Haziran (6) 2020
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІ ISSN 2415-8437 ISSN AHMET YESEVİ ÜN İİVERS TESİ
Ақпараттық сараптама журналы Басылымның 5-ші жылы, №52, Маусым (6) 2020
AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ’NÜN AYLIK YAYINIDIR ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ АЙ САЙЫН ШЫҒАТЫН БАСЫЛЫМЫ ÇİN-JAPONYA-GÜNEY KORE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI: SORUNLAR VE BEKLENTİLER
z ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ-ОҢТҮСТІК КОРЕЯ ЕРКІН САУДА КЕЛІСІМІ: ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН БОЛАШАҒЫ
RÖPORTAJ СҰХБАТ
ABDULLAH EREN, QUARANTINE HOW DO COUNTRIES OF THE EURASIAN YURTDIŞI TÜRKLER VE VIRTUAL ART ECONOMIC UNION RESPOND TO EXTERNAL AKRABA TOPLULUKLAR BAŞKANLIĞI SHOCKS BAŞKANI ВИРТУАЛЬНОЕ ИСКУССТВО ПЕРИОДА КАК СТРАНЫ ЕВРАЗИЙСКОГО ШЕТЕЛДЕГІ ТҮРІКТЕР ЖӘНЕ АҒАЙЫН КАРАНТИНА ЭКОНОМИЧЕСКОГО СОЮЗА ОТВЕЧАЮТ НА ҚАУЫМДАСТЫҚТАР БАСҚАРМАСЫНЫҢ ВНЕШНИЕ ШОКИ (YTB) ТӨРАҒАСЫ, АБДУЛЛА ЭРЕН GULNAR NADIROVA AZIMZHAN KHITAKHUNOV 4 20 26 Asya Avrupa / Азия Еуропа (Haber – Yorum) / (Ақпараттық сараптама)
Avrasya Araştırma Enstitüsü Yayınıdır Еуразия ғылыми-зерттеу институты басылымы
Sahibi / Меншік иесі Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü / Ахмет Ясауи университеті Еуразия ғылыми-зерттеу институты директоры Doç. Dr. Vakur Sümer
Genel Yayın Yönetmeni / Бас редактор Zhengizkhan Zhanaltay
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / Жауапты редактор Dr. Suat Beylur
Haber Müdürü / Жаңалықтарға жауапты редактор Dr. Zhandos Ranov
Tercüme Ekibi / Аудармашылар тобы Omirbek Hanayi Aigerim Manatkızı Kanat Makhanov
Sekretarya / Хатшылық Asel İngaybekova
Metin Redaksiyon / Мәтінді өңдеу Dr. Suat Beylur Dauren Aben
Teknik Redaksiyon / Техникалық редактор Kanat Makhanov
Yayın Kurulu / Редакция алқасы Doç. Dr. Vakur Sümer Zhengizkhan Zhanaltay Dr. Suat Beylur Dr. Zhandos Ranov Dr. Gulnar Nadirova Dauren Aben
Yönetim Merkezi / Басқару орталығы
Almalı Audanı, Mametova 48, 050004 Almaty, Kazakhstan Tel. +7 (727) 279 97 94 Fax. +7 (727) 279 97 94 E-mail: [email protected]
Süreli yayın tescil belgesi No: 15793-Ж, tarihi: 27.01.2016. Kazakistan Cumhuriyeti Haberleşme ve İletişim Bakanlığı tarafından verilmiştir. Tüm hakları saklıdır. Mülakat, haber-yorum ve analizlerde ifade edilen görüşler yazarların kendi görüşleri olup Enstitü’nün yayın politikasını yansıtmamaktadır. Bu yayında yer alan yazılar ve fotoğraflar izinsiz, kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Tiraj: 300 adet. Her ay yayınlanmaktadır. Dağıtımı Kazakistan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti sınırlarını kapsamaktadır. Dağıtımı ücretsizdir.
Мерзімді баспасөз басылымын есепке қою туралы куәлік №: 15793-Ж, күні: 27.01.2016 ж. Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрлігі тарапынан берілді. Барлық құқықтар қорғалған. Сұхбат, ақпараттық сараптама мен талдауларда айтылған пікірлер тек авторлардың жеке көзқарастары болып табылады және Институттың ұстанымын білдірмейді. Бұл басылымда жарияланған мақалалар мен фотосуреттерді рұқсатсыз және дереккөзді көрсетпей пайдалануға тыйым салынады. Дереккөзді көрсетіп, сілтеме жасауға болады. Тираж: 300 дана. Ай сайын жарияланады. Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы аумағында тегін таратылады. АЛҒЫСӨЗ ÖN SÖZ
DOÇ. DR. VAKUR SÜMER
Kıymetli okuyucularımız, Құрметті оқырмандар, Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi’ne bağlı Avrasya Қожа Ахмет Ясауи университетіне қарасты Еуразия Araştırma Enstitüsü tarafından dört yılı aşkın bir ғылыми-зерттеу институты тарапынан төрт жылдан süredir aylık olarak çıkarılan ve dört dilde içerik астам уақыттан бері ай сайын төрт тілде шығарылып barındıran analiz dergisi Asya Avrupa’nın 52. sayısı келе жатқан «Азия Еуропа» ақпараттық сараптама ile karşınızdayız. журналының 52-ші санын назарларыңызға ұсынамыз. Bu sayıyı hazırlamakta olduğumuz günlerde gerek Avrasya coğrafyasını, gerekse tüm küreyi yakından Бұл санымызды дайындаған кезде бүкіл әлемді, ilgilendiren bir dizi önemli gelişme cereyan оның ішінде Еуразия аймағын толғандырған etmekteydi. Mayıs ayının sonları itibariyle Koronavirüs бірқатар маңызды оқиғалар орын алғаны мәлім. salgını kendine yeni odaklar bulmuş durumda. Nisan Мамыр айының соңында коронавирустың жаңа ayı başlarında Amerika Birleşik Devletleri ile Batı ошақтары табылды. Сәуір айының басында Америка Yarımküre’ye ölümcül bir giriş yapan virüs, giderek Құрама Штаттары мен Батыс жарты шарға кірген Brezilya ve Meksika gibi büyük Latin Amerika қауіпті вирус біртіндеп Бразилия мен Мексика ülkelerine de yayıldı ve bölgede çok ciddi kayıplara сияқты Латын Америкасының ірі елдеріне таралды neden oldu. Hastalığın tedavisi ile ilgili henüz somut және аймақта үлкен шығындарға алып келді. gelişmeler yaşanmamasına karşın pek çok ülke, Әзірге ауруды емдеуге қатысты ешқандай өзгеріс uzun süren sokağa çıkma yasakları ve karantinaların байқалмағанына қарамастан, көптеген елдер sosyal ve ekonomik açılardan sürdürülebilir olmadığı ұзақ уақытқа созылған карантиндік шаралардың düşüncesinden hareketle, normalleşme yönünde әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан тұрақты adımlar atmak durumunda kaldı. болмауына байланысты күнделікті тіршілікті қалпына келтіру бағытында қадамдар жасауға мәжбүр болды. Siyaset düzleminde ise iki önemli gelişme yaz aylarının sakin geçmeyeceğinin habercisi Саяси деңгейде орын алған екі маңызды оқиға durumunda. Bunlardan ilk gerçekleşen, Çin’in, Hong салдарынан жаз айлары тыныштық жағдайында Kong’un özerk statüsünü sona erdirecek bir hukuki өтпейтін сыңай білдіреді. Солардың біріншісі – düzenlemeyi hayata geçirme çabası oldu. Pek çok Қытайдың Гонконгтың автономды мәртебесін uzmana göre bu, COVID-19 sürecinde savunmacı аяқтайтын құқықтық реттеуді жүзеге асыру әрекеті. bir dış politika izleyen ve kendisine yöneltilen Көптеген сарапшылардың пікірінше, мұны COVID-19 suçlamalarla baş etmeye çalışan Çin’in, giderek daha індеті кезінде қорғаныс саясатын жүргізіп, өзіне atak bir dış politika benimsemeye başladığının bir тағылған айыптаулармен келіспеген Қытайдың işareti olarak yorumlanabilir. барған сайын шабуылдық сипатқа ие сыртқы саясат жүргізе бастағандығының белгісі ретінде түсіндіруге Uluslararası siyasetteki bir diğer önemli gelişme de, болады. Minneapolis kentinde polisin orantısız güç kullanımı nedeniyle bir Afro-Amerikalı’nın hayatını yitirmesi Халықаралық саясаттағы тағы бір маңызды оқиға sonrasında ABD’de yaşanan şiddet olayları. Yine – Миннеаполис қаласында афроамерикалық COVID-19 tarafından tetiklenen bir işsizlik dalgası азаматтың полиция қолынан қаза табуынан кейін ve toplumsal huzursuzluğun eşlik ettiği bu olayların басталған АҚШ-тағы жаппай тәртіпсіздіктер. hangi sonuçları doğuracağını şimdiden kestirmek COVID-19 салдарынан жұмыссыздық пен әлеуметтік güç. Ancak şurası açık ki, tarihin akışkanlık kazandığı толқуларға ұласқан бұл оқиғалар қандай салдарларға günlerden geçmekteyiz. Akışkanların önemli әкелетінін болжау қиын. Дегенмен, тұрақсыздық dinamiklerinden birisi de türbidite, yani bulanıklıktır. белең алған күндерді бастан өткеріп отырғанымыз Bu belirsizliklerle dolu geçiş günlerinin Avrasya анық. Тұрақсыздықтың маңызды динамикасының coğrafyasına istikrar ve refah getirmesi en temel бірі – бұлыңғырлық. Осындай белгісіздікке толы dileğimizdir. өтпелі күндер Еуразия аймағына тұрақтылық пен өркендеу әкелсін деп тілейміз. Yeni sayımızda buluşabilmek umuduyla! Келесі санымызда қайта қауышқанша! 2 МАЗМҰНЫ
ÖN SÖZ АЛҒЫСӨЗ
AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRÜ ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ ДИРЕКТОРЫ DOÇ. DR. VAKUR SÜMER ...... 1
RÖPORTAJ СҰХБАТ
ABDULLAH EREN, YURTDIŞI TÜRKLER VE AKRABA TOPLULUKLAR BAŞKANLIĞI BAŞKANI ШЕТЕЛДЕГІ ТҮРІКТЕР ЖӘНЕ АҒАЙЫН ҚАУЫМДАСТЫҚТАР БАСҚАРМАСЫНЫҢ (YTB) ТӨРАҒАСЫ, АБДУЛЛА ЭРЕН ...... 4
GÜNCEL ӨЗЕКТІ ПІКІР
ÇİN-JAPONYA-GÜNEY KORE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI: SORUNLAR VE BEKLENTİLER ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ-ОҢТҮСТІК КОРЕЯ ЕРКІН САУДА КЕЛІСІМІ: ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН БОЛАШАҒЫ OMIRBEK HANAYI ...... 12
QUARANTINE VIRTUAL ART ВИРТУАЛЬНОЕ ИСКУССТВО ПЕРИОДА КАРАНТИНА GULNAR NADIROVA ...... 20
HOW DO COUNTRIES OF THE EURASIAN ECONOMIC UNION RESPOND TO EXTERNAL SHOCKS КАК СТРАНЫ ЕВРАЗИЙСКОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО СОЮЗА ОТВЕЧАЮТ НА ВНЕШНИЕ ШОКИ AZIMZHAN KHITAKHUNOV ...... 26
BRIEF OVERVIEW OF EXTERNAL MIGRATION IN KAZAKHSTAN КРАТКИЙ ОБЗОР ВНЕШНЕЙ МИГРАЦИИ В КАЗАХСТАНЕ KANAT MAKHANOV ...... 34
DIGITAL SURVEILLANCE SOLUTIONS IN CENTRAL ASIAN STATES РЕШЕНИЯ ПО ЦИФРОВОМУ НАБЛЮДЕНИЮ В СТРАНАХ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ ALBINA MURATBEKOVA ...... 41 İÇİNDEKİLER 3
ASTANA HUB: KAZAKHSTAN’S SILICON VALLEY АСТАНА ХАБ: КАЗАХСТАНСКАЯ СИЛИКОНОВАЯ ДОЛИНА ILANA DAUTOVA ...... 48
COVID-19 AND ITS IMPACT ON CHINA’S BELT AND ROAD INITIATIVE: THE CASE OF CENTRAL ASIA COVID-19 И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ИНИЦИАТИВУ ПОЯСА И ПУТИ В ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ ASSET ORDABAYEV ...... 56
KAZAKİSTAN’DA MEDYA SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МЕДИА СЕКТОРЫНЫҢ ДАМУЫ ZHANDOS RANOV ...... 63
THE EAEU DEVELOPMENT STRATEGY: WORK IN PROGRESS СТРАТЕГИЯ РАЗВИТИЯ ЕАЭС: ПРОГРЕСС В РАБОТЕ ASSET ORDABAYEV ...... 70
20 YEARS SINCE THE FIRST INTER-KOREAN SUMMIT 20 ЛЕТ СО ДНЯ ПЕРВОГО МЕЖКОРЕЙСКОГО САММИТА ILANA DAUTOVA ...... 76
ETKİNLİKLER ІС-ШАРАЛАР
...... 82
İNFOGRAFİK ИНФОГРАФИКА ...... 100 4 СҰХБАТ
ABDULLAH EREN, YURTDIŞI TÜRKLER ШЕТЕЛДЕГІ ТҮРІКТЕР ЖӘНЕ АҒАЙЫН VE AKRABA TOPLULUKLAR ҚАУЫМДАСТЫҚТАР БАСҚАРМАСЫНЫҢ BAŞKANLIĞI BAŞKANI (YTB) ТӨРАҒАСЫ, АБДУЛЛА ЭРЕН
Okuyucularımız için biraz kendi- Оқырмандарымызға өзіңізді та- nizden bahsedebilir misiniz ? ныстырып өтсеңіз.
Adım Abdullah Eren. Yurtdışı Türk- Менің атым Абдулла Эрен. Бір жа- ler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı рым жылдан астам уақыт бойы (YTB) kurumunun bir buçuk yılı aşkın Шетелдегі түріктер және ағайын MİMARLIK, EDEBİYAT, süredir başkanlık görevini yürütmek- қауымдастықтар басқармасының FELSEFE, EĞİTİM, teyim. Aslen Batı Trakyalı’yım. Yüksek (YTB) төрағасы қызметін атқарып KURUMLAR VE келемін. Ата тегім Батыс Фракиядан lisans dönemim, askerlik hayatım ve YAŞANMIŞLIKLAR Ankara’daki görev sürelerim haricin- тамыр тартады. Магистратура, әске- TEMELLİ ARAŞTIRMA ри қызмет жылдары мен Анкара- de hep İstanbul’da yaşadım. Yaklaşık VE PROJELERE дағы қызмет мерзімін қоспағанда 5 yıldır da çeşitli görevlerimden ötü- HASSATEN DİKKAT өмір бойы Ыстамбұлда тұрдым. Жұ- rü Ankara’dayım. Lisans ve yüksek GÖSTERMEKTEYİZ мысыма байланысты бес жылдан lisans öğrenimimi sırasıyla Boğaziçi бері Анкарадамын. Богазичи уни- Üniversitesi Sosyoloji bölümünde СӘУЛЕТ, ӘДЕБИЕТ, верситетінің әлеуметтану бөлімін- ve Londra-Westminster Üniversitesi ФИЛОСОФИЯ, БІЛІМ, де бакалавриатты тәмамдаған соң, Diplomasi Çalışmaları alanında ta- ИНСТИТУТТАР МЕН ТӘЖІРИБЕЛЕРГЕ Лондондағы Вестминстер универ- mamladım. Özel sektördeki çeşitli fa- ситетінде дипломатия зерттеулері aliyetlerimden sonra Siyaset, Ekono- НЕГІЗДЕЛГЕН ҒЫЛЫМИ бойынша магистратуралық білім mi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’nda ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН алдым. Жеке секторда әртүрлі жұ- (SETA) araştırmacı olarak akademik ЖОБАЛАРҒА ЕРЕКШЕ мыстар атқарғаннан кейін Саяси, çalışmalarda bulundum. Akabinde de НАЗАР АУДАРАМЫЗ экономикалық және әлеуметтік sırasıyla Başbakan Özel Kalem Müdür зерттеулер қорында (SETA) ғылыми Yardımcısı ve Başbakan Müşaviri ile қызметкер ретінде жұмыс істедім. Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanlığı Кейіннен тиісінше Премьер-ми- görevlerini ifa ettim. 2018 yılında da нистр әкімшілігі басшысының Cumhurbaşkanlığı kararıyla şu anki орынбасары, Премьер-министр görevime atandım. Sivil Toplum Ku- кеңесшісі және Президенттің Бас RÖPORTAJ 5
ruluşu (STK) faaliyetlerini de önemseyen bi- кеңесшісі қызметтерін атқардым. 2018 riyim. Bu kapsamda geçmişte Balkanlarla ilgili жылы Президент шешімімен қазіргі қыз- çeşitli STK’larda bulundum. метіме тағайындалдым. Cондай-ақ, үкімет- тік еммес ұйымдардың (ҮЕҰ) қызметін Bu yıl kuruluşunun 10. yılını dolduran де маңызды деп санаймын. Осы уақытқа Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Baş- дейін Балқандарға қатысты әртүрлі ҮЕҰ-ға kanlığı (YTB), kamu diplomasisi ve diaspo- мүше болдым. ra alanlarında Türk dış politikasının önde gelen kurumlarından birisi haline gelmiş- Биыл құрылғанына 10 жыл толған Ше- tir. Kurum Başkanı olarak, bize YTB’nin fa- телдегі түріктер және ағайын қауымда- стықтар басқармасы (YTB) қоғамдық aliyetlerinden bahsedebilir misiniz? дипломатия және диаспора салаларын- Sizin de belirtmiş olduğunuz gibi, YTB 10 да Түркия сыртқы саясатының жетекші yaşında bir kurumdur ve bu kısa sürede bile ұйымдарының біріне айналды. Ұйым yurtiçinde ve yurtdışında saygın bir konum төрағасы ретінде бізге YTB қызметі ту- edinmiştir. ралы баяндап берсеңіз.
YTB, bir diaspora kurumudur ve diaspora kav- Өзіңіз атап өткендей, YTB – онжылдық та- ramını çağımızın koşullarına uygun olarak ge- рихы бар ұйым және осы қысқа мерзім ішінде ел ішінде де, шетелде де беделге ие niş bir bağlamda ele alır. Diasporamızın ana болып үлгерді. gövdesini yurtdışına göç eden ve hâlâ orada yaşayan vatandaşlarımız oluşturur. Bununla Диаспора ұйымы ретінде YTB диаспора birlikte tarihimizde yer edinmiş topluluklar ve ұғымын заманымыздың жағдайына сәйкес bu topluluklardan ülkemize eğitim için gelen кең ауқымда қарастырады. Диаспорамыз- öğrenciler bizim faaliyet alanımızda. дың негізгі бөлігін шетелге көшіп кетіп, әлі
aa.com.tr 6 СҰХБАТ
Vatandaşlarımız için faaliyetlerimiz, onların күнге дейін сол жерде тұрып жатқан аза- grup kimliklerini ve Türkiye ile bağlarını mad- маттарымыз құрайтыны белгілі. Алайда, dî ve manevî bakımdan devam ettirmelerine біздің тарихымызда өз орнын тапқан қа- destek olmaya yöneliktir. Tarihi ve kültürel уымдастықтар мен осы қауымдастықтардан bağımız olan topluluklarla ilgili faaliyetlerimiz елімізге білім алу үшін келген студенттер ise, benzeşen kültür unsurları ve eğitim gibi біздің қызметіміздің аясына кіреді. çağdaş imkânlardan yararlanarak onlarla ül- Азаматтарымызға қатысты қызметіміз kemiz arasındaki ilişkileri sıcak tutma amacını олардың ұлттық бірегейлігі мен Түрки- taşır. ямен байланыстарын материалдық және рухани тұрғыдан қолдауға бағытталған. Ал Anlattıklarınızı da dikkate alarak, diğer тарихи-мәдени байланыстарымыз терең kurum ve kuruluşları ile Türkiye’nin Türk тамырлармен сабақтасып жатқан қауымда- Dünyasındaki siyasi, ekonomik, kültürel ve стықтарға қатысты қызметіміз болса, ұқсас eğitim alanlarında işbirliğinin geliştirilme- мәдени ерекшеліктер мен білім беру си- sine önemli katkılar sunduğunu görmek- яқты заманауи мүмкіндіктерді пайдалана teyiz. Biraz daha somutlaştıracak olursak отырып, олар мен еліміз арасындағы қа- YTB, bu işbirliği sürecine nasıl bir katkı рым-қатынастарды нығайтуды көздейді. sağlamaktadır. Bir de hâlihazırdaki çalış- malara ek olarak daha neler yapılabilir? Сіздің айтқандарыңызды да ескере оты- рып, басқа мекемелер мен ұйымдар Türk dünyası, soydaşlarımız olarak YTB naza- арқылы Түркияның Түркі әлемінде- rında özel bir yere sahiptir. Bu ülkelerle işbir- гі саяси, экономикалық, мәдени және liğini geliştirmek için icra ettiğimiz çalışmalar, білім саласындағы ынтымақтастықты tüm dünyaya yönelik çalışmalarımız içinde дамытуға үлкен үлес қосқанына куә önemli bir paya sahiptir. болып отырмыз. Біршама нақтылай
aa.com.tr RÖPORTAJ 7
Bizler, tarihî ve kültürel benzerlikle- түсетін болсақ, YTB осы ынты- rin, milletlerin daha geniş planlı iş- мақтастық үдерісіне қандай үлес birliği yapma çabalarını destekleye- қосуда? Сондай-ақ, қазіргі таңда cek sağlam bir temel oluşturduğuna атқарылып жатқан жұмыстардан inanıyoruz. Bu sebeple Türk dünyası бөлек тағы не істеуге болады? ülkeleriyle, bu ortak kültür mirasını koruyup geliştirecek projelere önem Түркі әлемі біздің бауырластарымыз ретінде YTB үшін ерекше орынға vermekteyiz. Mimarlık, edebiyat, fel- ие. Бұл елдермен ынтымақтастықты sefe, eğitim, kurumlar ve yaşanmış- YTB TARAFINDAN ULUSLARARASI дамыту бойынша атқарып жатқан lıklar temelli araştırma ve projelere ÖĞRENCİLERE YÖNELİK жұмыстарымыз бүкіл әлемге бағыт- hassaten dikkat göstermekteyiz. Bu DÜZENLENEN TÜRKİYE талған жұмыстарымыздың ішінде kapsamda bazı örnekler vermek ge- BURSLARI, HER SENE маңызды орын алады. rekirse; Orta Asya’daki dost ve kardeş TÜM DÜNYADAN ülkelerimizden öğrencilerin Türkiye ORTALAMA 5 Тарихи және мәдени ұқсастықтар Bursları’ndan yararlandırıldığını, Kı- BİN KİŞİNİN мемлекеттердің кең ауқымды ынты- rım Tatar ve Ahıska Sürgünleri’nin 75. YARARLANDIĞI, мақтастық орнатуға деген ұмтылы- yıllarına özel 2019 yılında YTB tara- OLDUKÇA KAPSAMLI старын қолдау үшін берік негіз қа- fından anma programlarının düzen- BİR PROGRAMDIR лайтындығына сеніміміз мол. Сол се- lendiğini, belgesellerin yapıldığını ve бепті біз Түркі әлемі елдерімен ортақ önemli kaynaklıklar edecek matbu мәдени мұраны қорғап, дамытатын YTB-НЫҢ eserlerin, sözlü tarih çalışmalarının жобаларға көп көңіл бөлеміз. Атап ХАЛЫҚАРАЛЫҚ hayata geçirildiğini söylemek müm- СТУДЕНТТЕРГЕ айтқанда, сәулет, әдебиет, филосо- kün. Ahıska Sürgünü Anma Programı, АРНАЛҒАН «ТҮРКИЯ фия, білім, институттар мен тәжіри- Cumhurbaşkanımız Sn. Recep Tayyip СТИПЕНДИЯЛАРЫ» белерге негізделген ғылыми зертте- Erdoğan’ın teşrifleriyle dünyanın fark- БАҒДАРЛАМАСЫ улер мен жобаларға ерекше назар lı yerlerinden üç bine yakın Ahıska – ЖЫЛ САЙЫН аударамыз. Осыған қатысты бірнеше Türkü’nün olduğu programda Cum- ӘЛЕМНІҢ ӘР мысал келтіретін болсақ; Орталық hurbaşkanlığı Külliyesi’nde yoğun bir ТҮКПІРІНЕН ОРТА Азиядағы бауырлас және дос мем- ilgiyle gerçekleştirildi. ЕСЕППЕН 5 МЫҢ лекеттерден келген студенттерге ТАЛАПКЕРГЕ БІЛІМ Түркия стипендиялары берілетінді- Yaptığımız tüm bu ve benzeri faaliyet- АЛУ МҮМКІНДІГІН гін, Қырым татарлары мен Ахыска lerin daha fazla alana yayılıp kardeşlik ҰСЫНАТЫН КЕШЕНДІ түріктерінің күштеп жер аударылуы- konusunda daha üretken bir bilinç БАҒДАРЛАМА ның 75 жылдығына орай 2019 жылы seviyesine ulaşması elbette arzumuz. YTB тарапынан еске алу іс-шаралары Bildiğimiz kadarı ile eğitim, kültür, ұйымдастырылғандығын, деректі sivil toplum, diaspora, kamu diplo- фильмдер түсірілгендігін, маңызды masisi gibi pek çok alanda çalışma- дереккөздер болып табылатын бас- lar yürütmektesiniz. Ancak bu ça- па жұмыстары мен ауызша тарих lışmalardan eğitim ve özellikle de Türkiye Bursları’nın oldukça öne çıktığı söylenebilir. Türkiye Bursla- rı programından ve bu programın Orta Asya’daki hedef ve beklentile- rinden bahsedebilir misiniz?
YTB tarafından uluslararası öğrencile- re yönelik düzenlenen Türkiye Bursla- rı, her sene tüm dünyadan ortalama 5 bin kişinin yararlandığı, oldukça kap- samlı bir programdır. Elbette her sene turkiyeburslari.gov.tr 8 СҰХБАТ
Türk dünyası ülkelerinden de yüzlerce öğren- зерттеулері жүргізілгендігін атап өтуге бо- ci, Türkiye Bursları ile Türk üniversitelerinde лады. Президент Режеп Тайып Ердоғанның çok sayıda alanda eğitim alabilmektedir. қатысуымен Президент сарайында өткен Türkiye Bursları’nın amacı, tüm dünyada ol- Ахыска қуғын-сүргіні құрбандарын еске алу duğu gibi Orta Asya’da da, geleceğin karşılıklı бағдарламасында әлемнің түкпір-түкпірі- ortak faydaya dayalı güçlü somut ilişkilerinde нен келген үш мыңға жуық Ахыска түріктері rol alacak nitelikli insan gücünü yetiştirmek ve бас қосты. gençlerimize geniş bir vizyon kazandırmak- tır. Orta Asya’nın kardeş toplulukları, Türkiye Осындай іс-шаралар кең өріс алып, бауы- Bursları programını en az Türkiye kadar sahip- рластық сезім анағұрлым өнімді деңгейге lenmelidirler. көтеріледі деген ниеттеміз.
ytb.gov.tr RÖPORTAJ 9
Yukarıda da ifade edildiği üzere Tür- Білім, мәдениет, азаматтық kiye ile Orta Asya’daki Türk Cum- қоғам, диаспора және қоғам- huriyetleri arasında 30 yılı aşkın bir дық дипломатия сияқты көпте- süredir, hem ikili hem de Türk Kon- ген салаларда ауқымды жұмыс seyi ve diğer bölgesel kuruluşlar жүргізіп жатқандарыңыз мәлім. nezdinde çok taraflı işbirliği süreci Алайда, бұлардың ішінде білім devam etmektedir. Bu bağlamda, беру және әсіресе «Түркия сти- akademik ve bilimsel alanlarda da пендияларының» орны бөлек çok sayıda çalışmanın yapıldığı, KIRIM, AHISKA деуге болады. Осы орайда «Түр- bununla birlikte bu alandaki işbir- VE BULGARİSTAN кия стипендиялары» бағдарла- liğinin henüz arzu edilen düzeyde TÜRKLERİ İLE масы мен бұл бағдарламаның olmadığı görülmektedir. Kurumu- İLGİLİ YAPTIĞIMIZ Орталық Азиядағы мақсаттары nuz tarafından uygulamaya konan AKADEMİK KAYNAK мен перспективалары туралы Akademik ve Bilimsel Araştırmalar NİTELİĞİNDEKİ айтып өтсеңіз. Programı (ABAP) çerçevesinde söz HACİMLİ ÇALIŞMALAR, YTB-ның халықаралық студенттер- konusu işbirliğinin derinleştirilme- GELECEK ге арналған «Түркия стипендия- si için ne tür adımların atılması, ne ARAŞTIRMALARA лары» бағдарламасы – жыл сайын tür faaliyetlerin yapılması gerekti- ÖNEMLİ әлемнің әр түкпірінен орта есеппен ğini düşünüyorsunuz? KAYNAKLIKLAR 5 мың талапкерге білім алу мүмкін- EDECEKTİR Aslında bahsetmiş olduğum Türkiye дігін ұсынатын кешенді бағдарлама. Bursları programı, ABAP kapsamın- Әлбетте, Түркі әлемі елдерінен де daki faaliyetler için de bir temel ve ҚЫРЫМ, АХЫСКА жыл сайын жүздеген студент «Түр- lokomotif işlev görmektedir. Nitekim ЖӘНЕ БОЛГАРИЯ кия стипендиялары» бағдарламасы Türkiye Bursları, üniversite eğitiminin ТҮРІКТЕРІ ТУРАЛЫ арқылы Түркияның түрлі универси- КӨЛЕМДІ ЗЕРТТЕУ yanı sıra bilimsel araştırma gibi özel теттерінде көптеген салалар бой- ЕҢБЕКТЕРІ БОЛАШАҚ alanlara hitap eden kısa süreli prog- ынша білім алып жатыр. ЗЕРТТЕУЛЕР ramlara da sahiptir. Türkiye Bursları, ҮШІН МАҢЫЗДЫ «Түркия стипендиялары» бағдарла- diğer tüm faydalarıyla birlikte, aslında ДЕРЕККӨЗ БОЛА масының мақсаты – бүкіл әлемде, bir uluslararası akademik işbirliği ola- АЛАДЫ оның ішінде Орталық Азияда бола- rak da değerlendirilebilir. шақтың өзара пайдаға негізделген Bununla birlikte akademik ve bilim- берік, әрі нақты қатынастарында sel alanda bu zamana kadar önemli орын алатын білікті жұмыс күшін çalışmalara imza atılmıştır. Örneğin; даярлау және жастарымыздың кең Kırım, Ahıska ve Bulgaristan Türkleri ile ilgili yaptığımız akademik kaynak niteliğindeki hacimli çalışmalar, gele- cek araştırmalara önemli kaynaklıklar edecektir.
Kardeş ülkelerimizle el ele vererek bu akademik ve bilimsel alanlardaki yet- kinliğimizi birlikte geliştirmek her za- man önceliklerimiz arasında olacaktır. Bunun için üniversite ve bilim kurum- larımız arasında etkin bir ağ oluşturup ortak projeler yürütmek gayet tabii düşünülebilir.
YTB’nin yurtdışında yaşayan Türk ytb.gov.tr 10 СҰХБАТ
vatandaşların yönelik yürüttüğü faaliyet- дүниетанымын қалыптастыру. Орталық ler ve uygulamaya koyduğu programların Азияның ағайын қауымдастықтары «Түр- Avrasya bölgesindeki devletler için de ör- кия стипендиялары» бағдарламасын кем nek teşkil ettiği söylenebilir. YTB’den sonra дегенде Түркиядай қабылдауы керек. Rusya’da benzer bir kurumun kurulması, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’da Жоғарыда айтылғандай, Түркия мен yurtdışındaki vatandaşlara yönelik yeni Орталық Азиядағы Түркі республика- yapılanmaların oluşturulmaya başlaması лары арасында 30 жылдан астам уақыт gibi çalışmalar örnek olarak verilebilir. YTB бойы екіжақты, әрі Түркі кеңесі мен olarak 10 yıllık tecrübeniz doğrultusunda басқа да аймақтық ұйымдар аясын- Kazakistan’ın yurtdışında yaşayan vatan- да көпжақты ынтымақтастық үдерісі daşları için yeni oluşturduğu “Vatandaşlar жалғасып келеді. Академиялық және Kurumu” için ne tür tavsiye ve önerilerde ғылыми салаларда көптеген жұмыстар bulunabilirsiniz? жүргізілгенімен, бұл саладағы ынты- мақтастық әлі де болса қажетті деңгей- Bir diaspora kurumu olan Başkanlığımızın di- ге көтерілмей келеді. Сіздің ойыңызша, ğer Türk dünyası ülkelerine de örnek teşkil et- ұйым тарапынан жүзеге асырылатын mesi sevindiricidir ve desteklediğimiz bir ge- Академиялық және ғылыми зерттеу- lişmedir. Nitekim bir süre önce Azerbaycan ve лер бағдарламасы (ABAP) аясында ын- Kazakistan ile diaspora alanında işbirliği yap- тымақтастықты тереңдету үшін қандай mak üzere imzaladığımız mutabakat metni bu қадамдар мен іс-әрекеттер жасау қа- hususta önemli bir adım olmuştur. жет? Türk dünyası ülkeleriyle diaspora alanında da «Түркия стипендиялары» бағдарламасы işbirliği yapmak ve tecrübelerimizi paylaşmak, ABAP аясында атқарылатын қызметтер
ytb.gov.tr RÖPORTAJ 11
ülkelerimizin yurtdışında yaşayan va- YTB-нің шетелде тұратын түрік tandaşlarının yaşadıkları yerlerdeki азаматтарына бағытталған қыз- dayanışma ve sivil toplum potansi- меті мен жүзеге асырған бағдар- yelleri bakımından da çok önemlidir. ламалары Еуразия аймағындағы Böylece ilgili ülkelerin yurtdışındaki мемлекеттер үшін де үлгі болып varlık etkisi de artmış olacaktır. табылады. YTB-ден кейін Ресейде ұқсас ұйымның құрылуын, сон- Bu doğrultuda Kazakistan’ın “Vatan- дай-ақ Қазақстан, Қырғызстан daşlar Kurumu” ile YTB arasında yapı- және Өзбекстанда шетелдегі аза- lacak işbirliği iki ülkenin eşsiz dostlu- маттары үшін жаңа құрылымдар- ğunun doğal bir uzantısıdır. Bu alanda дың құрыла бастауын мысал atılacak daha ileri adımlar, ortak bir ретінде келтіруге болады. Онжыл- Türk diasporasının tüm faydalarından дық тәжірибесі бар ұйым ретін- vatandaşlarımızın istifade etmelerine де Қазақстанның шетелде тұра- sebep olacaktır. NİTEKİM BİR SÜRE тын азаматтары үшін жаңадан ÖNCE AZERBAYCAN құрылған «Отандастар қорына» Değerli vaktinizi ayırarak soruları- VE KAZAKİSTAN қандай кеңестер мен ұсыныстар mızı yanıtladığınız için çok teşek- İLE DİASPORA берер едіңіз? kür ederiz. ALANINDA İŞBİRLİĞİ YAPMAK ÜZERE Диаспора ұйымы болып табылатын İMZALADIĞIMIZ YTB-ның Түркі әлемінің басқа елдері- үшін де негізгі қозғаушы күш болып MUTABAKAT METNİ не де үлгі болғандығы өте қуантар- табылады. Себебі «Түркия стипен- BU HUSUSTA ÖNEMLİ лық жағдай және біз мұны тек қол- диялары» жоғары оқу орындарын- BİR ADIM OLMUŞTUR даймыз. Біршама уақыт бұрын Әзір- да білім алу бағдарламаларымен байжан және Қазақстан елдерімен қатар, ғылыми зерттеулер сияқты БІРШАМА УАҚЫТ диаспора саласында ынтымақтастық белгілі бір салаларға бағытталған БҰРЫН ӘЗІРБАЙЖАН туралы қол қойған келісіміміз бұл қысқа мерзімді бағдарламалар- ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН тұрғыда маңызды қадам болды. ды да қамтиды. Басқа барлық ар- ЕЛДЕРІМЕН тықшылықтарымен қатар, «Түркия ДИАСПОРА Түркі әлемі елдерімен диаспора са- стипендияларын» негізі халықара- САЛАСЫНДА ласында да ынтымақтасып, тәжіри- лық академиялық ынтымақтастық ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ бемізбен бөлісу шетелдегі азаматта- ТУРАЛЫ ҚОЛ мүмкіндігі ретінде де қарастыруға рымыздың тұрып жатқан жерлерін- ҚОЙҒАН КЕЛІСІМІМІЗ болады. дегі ынтымағы мен азаматтық қоғам БҰЛ ТҰРҒЫДА әлеуеті тұрғысынан да өте маңызды. Бұған қарамастан, осы уақытқа дей- МАҢЫЗДЫ ҚАДАМ Осылайша, тиісті елдердің шетелдегі ін академиялық және ғылыми сала- БОЛДЫ ықпалы да арта түседі. ларда маңызды зерттеулер жүргізіл- ді. Мысалы; Қырым, Ахыска және Осыған орай, Қазақстанның «Отан- Болгария түріктері туралы көлемді дастар қоры» мен YTB арасындағы зерттеу еңбектері болашақ зертте- ынтымақтастық екі елдің ерекше улер үшін маңызды дереккөз бола достығының табиғи жалғасы болып алады. табылады. Осы салада жасалатын ал- дағы қадамдар біздің азаматтарымы- Бауырлас елдермен бірге осы ака- зға жалпы түрік диаспорасының бар- демиялық және ғылыми салалар- лық пайдасы мен артықшылықтарын дағы біліктілігімізді жетілдіру әрдай- пайдалануға мүмкіндік береді. ым біздің басымдықтарымыздың бірі болмақ. Ол үшін университет- Уақытыңызды бөліп, сұрақта- тер мен ғылыми институттардың рымызға жауап бергеніңіз үшін желісін құрып, бірлескен жобалар- алғыс білдіреміз. ды жүзеге асыру қажет. 12 ӨЗЕКТІ ПІКІР
ÇİN-JAPONYA-GÜNEY KORE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI: SORUNLAR VE BEKLENTİLER
OMIRBEK HANAYI ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ-ОҢТҮСТІК КОРЕЯ ЕРКІН САУДА КЕЛІСІМІ: UZMAN ARAŞTIRMACI ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫ, АҒА ҒЫЛЫМИ ҚЫЗМЕТКЕР БОЛАШАҒЫ
Son yıllarda küresel güç dengesinin Соңғы жылдары жаһандық күш те- Asya-Pasifik’e doğru kayma eğilimi пе-теңдігінің Азия-Тынық мұхиты ile birlikte bölgenin küresel alanda- аймағына қарай ойыса бастаумен ki jeopolitik ve jeoekonomik önemi қатар аймақтың әлемдегі геосая- SÖZ KONUSU ÇİN- giderek artarken, bölge ülkeleri ara- JAPONYA-GÜNEY си және геоэкономикалық маңызы sında bölgesel ekonomik işbirliği ve KORE STA, ÜÇ ÜLKE арта түсіп, аймақ елдер арасындағы entegrasyon girişimi de önem kazan- ARASINDAKİ TARİFE аймақтық экономикалық ынты- maktadır. Neredeyse dünya nüfusu ile ENGELLERİNİ AŞAMALI мақтастық пен интеграциялық ба- dünya ekonomisinin yaklaşık yarısın- OLARAK ORTADAN стамалар да маңызды бола бастады. dan fazlasını kapsayan Asya-Pasifik KALDIRMAYI, TİCARET, Әлем халқы мен экономикасының YATIRIM, FİNANS VE тең жартысынан астамын құрай- bölgesinde, Bölgesel Kapsamlı Eko- DÖVİZ BORSALARI nomik Ortaklık Anlaşması (Regional ALANLARINDA тын Азия-Тынық мұхиты аймағында Comprehensive Economic Partner- İŞBİRLİĞİNİ қазіргі таңда Аймақтық жан-жақты ship - RCEP), Trans-Pasifik Ortaklığı GÜÇLENDİRMEYİ экономикалық серіктестік (Regional (Trans-Pacific Partnership - TPP) ve AMAÇLAMAKTADIR Comprehensive Economic Partnership Çin-Japonya-Güney Kore Serbest Ti- - RCEP), Транс-Тынық мұхиты серік- caret Anlaşması (STA) gibi önemli böl- ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ- тестігі (Trans-Pacific Partnership - TPP) ОҢТҮСТІК КОРЕЯ ЕСК gesel ekonomik entegrasyon çabaları және Қытай-Жапония-Оңтүстік Ко- ҮШ ЕЛ АРАСЫНДАҒЫ рея еркін сауда келісімі (ЕСК) си- mevcuttur. Bu bağlamda, Asya-Pasifik ТАРИФТІК ekonomisinin ağırlık merkezi olarak КЕДЕРГІЛЕРДІ яқты аймақтық экономикалық ин- bilinen Doğu Asya’daki üç komşu ülke БІРТІНДЕП ЖОЮҒА теграция бастамалары жүріп жатыр. Çin, Japonya ve Güney Kore arasında ЖӘНЕ САУДА, Бұл тұрғыда Азия-Тынық мұхиты uzun yıllardır devam eden STA müza- ИНВЕСТИЦИЯ, экономикасының маңызды орта- kereleri, son yıllardaki küresel ve böl- ҚАРЖЫ ЖӘНЕ лығы саналатын Шығыс Азиядағы ВАЛЮТА gesel düzeydeki jeopolitik ve jeoeko- Қытай, Жапония және Оңтүстік Ко- САЛАСЫНДАҒЫ рея қатарлы көрші үш ел арасын- nomik gelişmeler çerçevesinde daha ЫНТЫМАҚТАСТЫҚТЫ fazla tartışılmaya başlanmıştır. НЫҒАЙТУҒА да ұзақ жылдар бойын жалғасып БАҒЫТТАЛҒАН келе жатқан ЕСК келіссөздері соңғы Söz konusu Çin-Japonya-Güney Kore жылдары жаһандық және аймақтық STA, üç ülke arasındaki tarife engelle- геосаяси және геоэкономикалық rini aşamalı olarak ortadan kaldırma- өзгерістер аясында тіпті де көбірек GÜNCEL 13
yı, ticaret, yatırım, finans ve döviz borsaları талқылана бастады. alanlarında işbirliğini güçlendirmeyi amaçla- maktadır. Aslında Çin-Japonya-Güney Kore Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея ЕСК үш ел STA’nın, 1997’deki Asya Mali Krizi’nden sonra арасындағы тарифтік кедергілерді біртін- Çin, Japonya ve Güney Kore arasında gün- деп жоюға және сауда, инвестиция, қаржы deme gelen bölgesel ekonomik entegras- және валюта саласындағы ынтымақта- yon çabalarından kaynaklandığı söylenebilir. стықты нығайтуға бағытталған. Әсілінде, Tüm Asya’yı sarsan 1997 Asya Mali Krizi’nin Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея ЕСК 1997 olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla Ara- жылғы Азия қаржы дағдарысынан кейін lık 1997’de Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği Қытай, Жапония және Оңтүстік Кореяның (ASEAN) ülkeleri ile Çin, Japonya ve Güney өзара аймақтық экономикалық интегра- Kore arasında ASEAN Artı Üç (ASEAN Plus цияға мән беруінен бастау алды деуге бо- Three) platformu başlatılmıştır. Yılda bir kere лады. Бүкіл Азияны әуре-сарсаңға салған yapılan Çin, Japonya ve Güney Kore ara- 1997 жылғы Азия қаржы дағдарысының sındaki düzenli ticari-ekonomik diyalog ve жағымсыз салдарын азайту мақсатында müzakere mekanizmasını oluşturan ASEAN 1997 жылы желтоқсанда Оңтүстік-шығыс Artı Üç platformunun Kasım 2002’deki top- Азия елдерінің ассоциациясы (ASEAN) мен lantısında Çin-Japonya-Güney Kore STA fikri Қытай, Жапония және Оңтүстік Корея ара- ilk kez ortaya atılmıştır. Daha sonra, birincisi сында ASEAN+3 платформасы басталған Aralık 2008’de Japonya’nın Dazaifu kentinde болатын. Жылына бір рет өткізіліп, Қытай, gerçekleşen Çin-Japonya-Güney Kore Lider- Жапония және Оңтүстік Корея арасын- ler Zirvesi’nin, söz konusu ülkeler arasında- дағы тұрақты сауда-экономикалық үнқаты- ki üçlü STA çalışmalarının geliştirilmesinde су пен келіссөздер тетігін қалыптастырған önemli rol oynadığı söylenebilir. Bu çalışma- ASEAN+3 платформасының 2002 жылдың lar, Çin-Japonya-Güney Kore STA, Çin-Japon- қараша айында өткен отырысында Қы- ya-Güney Kore Liderler Zirvesi’nin yanı sıra üç тай-Жапония-Оңтүстік Корея ЕСК идея- ülkenin dışişleri bakanları ve ticaret bakanları сы алғаш рет ұсынылған еді. Кейінірек, arasındaki üçlü zirveler gibi üst düzey diya- алғашқысы 2008 жылы желтоқсанда Жа- log mekanizmaları çerçevesinde de ele alın- понияның Дазайфу қаласында өткен Қы-
businesskorea.co.kr 14 ӨЗЕКТІ ПІКІР
mıştır. Bu bağlamda, Mayıs 2012’de тай-Жапония-Оңтүстік Корея бас- Çin, Japonya ve Güney Kore arasında шыларының саммитінің аталмыш yatırımların karşılıklı teşviki, kolay- елдер арасындағы үшжақты ЕСК laştırılması ve korunmasına ilişkin ilk бойынша іс-қимылдардың ілгеріле- anlaşmanın imzalanması, Çin-Japon- уінде маңызды рөл атқарғанын ya-Güney Kore STA görüşmelerinin айтуға болады. Қытай-Жапони- resmi olarak başlamasına olanak sağ- я-Оңтүстік Корея басшыларының lamıştır (MOFA Japan, 2012). Mart саммитімен қатар, үш елдің сы- 2013’de 1. Çin-Japonya-Güney Kore ртқы істер министрлері мен сауда STA görüşmelerine ev sahipliği yapan министрлері арасындағы үшжақты Güney Kore’nin başkenti Seul, Kasım саммиттер сияқты жоғары деңгей- 2019’da söz konusu görüşmelerin дегі үнқатысу тетіктері аясында да 16’ncısına da ev sahipliği yapmıştır Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея (China FTA Network, 2019a). ЕСК талқыланды. Осыған орай 2012 жылдың мамыр айында Қытай, Жа- 2002 yılında gündeme gelen Çin-Ja- ÇİN, JAPONYA пония және Оңтүстік Корея ара- ponya-Güney Kore STA’ya yönelik VE GÜNEY KORE сында инвестицияларды өзара ын- üçlü müzakere süreci, bazı aksama- ARASINDAKİ SINIR таландыру, жеңілдету және қорғау lara rağmen önemli gelişmeler de ÖTESİ İŞLEMLERİ туралы алғашқы келісімге қол қой- kaydetmiştir. Bu çerçevede Aralık KOLAYLAŞTIRMAK ылуы Қытай-Жапония-Оңтүстік Ко- 2015’de yürürlüğe giren Çin-Güney AMACIYLA ÜÇ рея ЕСК бойынша келіссөздерінің Kore STA’nın, Pekin ile Seul arasın- ÜLKENİN VE HONG KONG’UN PARA BİRİMİ ресми басталуына мүмкіндік берді daki ticari-ekonomik işbirliğini artır- İLE DESTEKLENECEK (MOFA Japan, 2012). 2013 жылы на- manın yanı sıra, Çin-Japonya-Güney DİJİTAL PARA урызда алғашқы Қытай-Жапони- Kore STA görüşmelerine de ivme BİRİMİ ÖNERİSİNİN kazandırdığı ifade edilebilir (China YAPILMASI DA DİKKAT FTA Network, 2015). Nisan 2019’da ÇEKMEKTEDİR 4’üncüsü gerçekleşen Çin-Güney Kore STA’nın ikinci faz müzakerele- ҚЫТАЙ, ЖАПОНИЯ rinin önemli ölçüde tamamlanması, ЖӘНЕ ОҢТҮСТІК Çin-Japonya-Güney Kore STA görüş- КОРЕЯ АРАСЫНДАҒЫ meleri için örnek teşkil etmektedir ТРАНСШЕКАРАЛЫҚ (China FTA Network, 2019b). ТРАНЗАКЦИЯЛАРДЫ ЖЕҢІЛДЕТУ ҮШІН Özellikle, Aralık 2019’da Çin’in ҮШ ЕЛДІҢ ЖӘНЕ ГОНКОНГТЫҢ Chengdu kentinde yapılan Çin-Ja- ВАЛЮТАСЫ ponya-Güney Kore 8. Liderler Zir- АРАСЫНДА САНДЫҚ vesi’nin, üç ülke arasında, başta STA ВАЛЮТА ПАЙДАЛАНУ görüşmeleri olmak üzere bölgesel ҰСЫНЫСЫНЫҢ ekonomik entegrasyona yönelik yeni ЖАСАЛУЫ ДА НАЗАР adımların atılmasına önemli katkı АУДАРАРЛЫҚ ЖАЙТ sağladığı söylenebilir. Zaten küresel ekonominin senkronize yavaşlama ile karşı karşıya kaldığı ve ABD-Çin Ti- caret Savaşı’nın devam ettiği bir dö- nemde yapılan Çin-Japonya-Güney Kore 8. Liderler Zirvesi’nde tarafların başta serbest ticaret anlaşması olmak üzere üç ülke arasındaki siyasi, ticari ve ekonomik ilişkilerin derinleştiril- mesi ve bölgesel işbirliğinin artırılma- asean.org sı konularında fikir birliğine vardığı GÜNCEL 15
bilinmektedir. Sonuç belgesi olarak açıklanan я-Оңтүстік Корея ЕСК келіссөздері өткен “Çin-Japonya-Güney Kore İşbirliğinin On Yıl- Оңтүстік Кореяның астанасы Сеулде 2019 lık Vizyonu”, üçlü zirvede 2020’de imzalan- жылдың қарашасында аталмыш келіс- ması beklenen RCEP anlaşması temelinde сөздердің 16-шысы өткізілді (China FTA Çin-Japonya-Güney Kore STA müzakerelerin Network, 2019a). daha da hızlandırılması, dolayısıyla üç ülke arasındaki ticari-ekonomik, finans, yatırım, 2002 жылы күн тәртібіне шыққан Қы- teknik ve turizm işbirliğinin güçlendirilmesi тай-Жапония-Оңтүстік Корея ЕСІК бой- öngörülmüştür (Xinhua, 2019). ынша үшжақты келіссөздер үдерісі ішіна- ра кешеуілдеулерге қарамастан маңызды Son olarak, 14 Mayıs 2020 tarihinde Çin’in ілгерілеушіліктерге де қол жеткізді. Бұл Chengdu, Tianjin, Dalian, Şangay, Suzhou ve тұрғыда 2015 жылдың желтоқсанында Qingdao kentlerinde Çin-Japonya-Kore STA күшіне енген Қытай-Оңтүстік Корея ЕСК çerçevesinde Çin-Japonya Yerel Ticari-Ekono- Пекин мен Сеул арасындағы сауда-эко- mik İşbirliği Pilot Bölgesi’nin kurulacağı açık- номикалық ынтымақтастықты арттырып lanmıştır (Live Japan, 2020). 21-22 Mayıs 2020 қана қоймай, сонымен қатар Қытай-Жа- tarihleri arasında Pekin’de gerçekleşen 13. Çin пония-Оңтүстік Корея ЕСК бойынша Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) 3. Toplantısı’n- келіссөздерді де жеделдете түсті (China da Hükümet Çalışma Raporu’nu sunan Çin FTA Network, 2015). 2019 жылғы сәуірде Başbakanı Li Keqiang, ülkesinin bölgesel ve төртінші рет өткен Қытай-Оңтүстік Корея küresel ticaretin serbestleştirilmesi ve yatı- ЕСК-нің екінші кезеңінің айтарлықтай іл- rımın kolaylaştırılmasına büyük önem verdi- герілеуі Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея ğini belirterek, Çin’in önümüzdeki dönemde ЕСІК бойынша өтіп жатқан келіссөздерге RCEP ve Çin-Japonya-Güney Kore STA’ya yö- ықпал етуде (China FTA Network, 2019b). 16 ӨЗЕКТІ ПІКІР
nelik çalışmalara hız vereceğini vur- Әсіресе, 2019 жылы желтоқсанда gulamıştır (Xinhua, 2020). Ayrıca, 13. Қытайдың Чэнду қаласында өткен ÇUHK 3. Toplantısı’nda Çin, Japonya Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея ve Güney Kore arasındaki sınır ötesi басшыларының 8-ші саммиті үш işlemleri kolaylaştırmak amacıyla üç ел арасындағы ЕСК келіссөздерін ülkenin ve Hong Kong’un para birimi қамтыған аймақтық экономика- ile desteklenecek dijital para birimi лық интеграцияның ілгерілеуіне önerisinin yapılması da dikkat çek- маңызды үлес қосты деуге болады. mektedir (Ledger Insights, 2020). Әлемдік экономика тұрақты түрде баяулай бастаған және АҚШ-Қытай Çin, Japonya ve Güney Kore arasında- сауда соғысы жалғасып жатқан кез- ki son ticaret verilerine bakıldığında, де өткен Қытай-Жапония-Оңтүстік Çin başta olmak üzere üç Doğu Asya Корея басшыларының 8-ші сам- ülkesinin uzun yıllardır süregelen митінде тараптар үш ел арасын- Çin-Japonya-Güney Kore STA görüş- дағы ЕСК-ін қамтыған саяси және melerine daha büyük önem vermeleri сауда-экономикалық қатынастарды gerektiğini göstermektedir. Çünkü тереңдету және аймақтық ынты- 2018 verilerine göre dünya ekonomi- мақтастықты арттыру бойынша өза- sinin yaklaşık dörtte birini oluşturan ра ортақ пікірге келді. Қорытынды Çin, Japonya ve Güney Kore arasın- ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE PEKİN, ретінде «Қытай-Жапония-Оңтүстік daki üçlü ticaret hacminde 2019’da TOKYO VE SEUL Корея ынтымақтастығының онжыл- genel bir azalış görülmüştür. Örneğin, ARASINDA ÇİN- дық болашағы» атты құжатты жа- 2019’da Çin-Japonya ikili ticaret hac- JAPONYA-GÜNEY риялаған үшжақты саммитте 2020 mi 303.91 milyar dolarla %4.3 oranın- KORE STA’YA YÖNELİK da azalırken, Çin-Güney Kore ikili tica- GÖRÜŞMELERİN жылы қол қою жоспарланған RCEP ret hacmi 243.43 milyar dolarla %9.4 HIZLANDIRILACAĞI келісімінің негізінде Қытай-Жапо- oranında gerilemiştir. Ayrıca, Çin-Gü- TAHMİN EDİLEBİLİR ния-Оңтүстік Корея ЕСК бойынша ney Kore ikili ticaret hacmi %11.7 ora- келіссөздерді одан әрі жеделдету, nında azalarak 76.67 milyar dolara in- АЛДАҒЫ КЕЗЕҢДЕ сөйтіп үш ел арасындағы сауда-эко- miştir (MOFCOM, 2020a; MOFCOM, ПЕКИН, ТОКИО ЖӘНЕ номика, қаржы, инвестиция, техни- СЕУЛ АРАСЫНДА 2020b). ка және туризм салалары бойынша ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ- ынтымақтастықты нығайту қарасты- ОҢТҮСТІК КОРЕЯ Özet olarak, Çin, Japonya ve Güney рылды (Xinhua, 2019). ЕСК БОЙЫНША Kore’nin gerek Asya Pasifik’te, ge- КЕЛІССӨЗДЕРДІҢ Жақында, 2020 жылы 14 мамырда rekse küresel ölçekte önemli bir yere ЖЕДЕЛДЕЙТІНІН sahip büyük ekonomiler olduğu dik- БОЛЖАУҒА БОЛАДЫ Қытайдың Чэнду, Тяньцзинь, Далянь, kate alındığında, bölgedeki barış ve Шанхай, Сужоу және Циндао қала- istikrarın korunması için Çin, Japonya ларында Қытай-Жапония-Оңтүстік ve Güney Kore üçgeninde serbest ti- Корея ЕСК аясында Қытай-Жапо- caretin geliştirilmesi ve bölgesel eko- ния өңірлік сауда-экономикалық nomik entegrasyon çalışmalarının ынтымақтастығы бойынша пилот- hızlandırılması gibi pragmatik işbirli- тық аймақ құрылатындығы туралы ğinin artırılması gerektiği tartışılmaz хабарланды(Live Japan, 2020). Ал, bir gerçektir. COVID-19 salgınının 2020 жылы 21-22 мамыр аралығын- küresel ekonomi üzerindeki etkileri- да Пекинде өткен XIII Жалпықытай- nin giderek derinleştiği ve ABD-Çin лық халықтық конгресінің (ЖҚХК) gerginliğinin tekrar yükselişe geçtiği 3-ші отырысында Үкімет жұмысы mevcut durumda, özellikle bölgesel туралы есебін ұсынған Қытай пре- serbest ticaret anlaşmalarını teşvik мьер-министрі Ли Кэцян өз елінің etmek ve ekonomik işbirliğini güçlen- аймақтық және жаһандық сауданы dirmenin, hem Çin, hem de Japonya ырықтандыруға және инвестици- ve Güney Kore için önemli olduğu яларды жеңілдетуге үлкен мән бе- GÜNCEL 17
söylenebilir. Bu açıdan bakıldığında, önümüz- ретінін мәлімдеп, Қытайдың алдағы кезең- deki dönemde Pekin, Tokyo ve Seul arasın- де RCEP және Қытай-Жапония-Оңтүстік Ко- da Çin-Japonya-Güney Kore STA’ya yönelik рея ЕСК бағытына күш салатынын атап өтті görüşmelerin hızlandırılacağı tahmin edile- (Xinhua, 2020). Сонымен қатар, XIII ЖҚХК bilir. Fakat, küresel ve bölgesel jeoekonomik 3-ші отырысында Қытай, Жапония және ve jeostratejik gelişmelerin yanı sıra, üç ülke Оңтүстік Корея арасындағы трансшекара- arasında süregelen bazı anlaşmazlıkların da лық транзакцияларды жеңілдету үшін үш Çin-Japonya-Güney Kore STA müzakere sü- елдің және Гонконгтың валютасы арасын- recini etkileyebileceğini belirtmek gerekir. да сандық валюта пайдалану ұсынысының Dolayısıyla Japonya-Güney Kore STA’nın ge- жасалуы да назар аударарлық жайт (Ledger leceği, Çin, Japonya ve Güney Kore üçgeninin Insights, 2020). siyasi, ticari ve ekonomik ilişkilerinin yanı sıra, Қытай, Жапония және Оңтүстік Корея ара- belli bir düzeyde ABD’nin Japonya ve Güney сындағы соңғы сауда-саттық мәліметтеріне Kore’deki askeri varlığı, Tayvan sorunu, Kore назар аударсақ, Шығыс Азиядағы Қытай Yarımadası Gerginliği ve Japonya-Çin San- бастаған аталмыш үш елдің ұзақ уақытқа kaku (Diaoyu) adaları tartışmaları gibi birçok созылған Қытай-Жапония-Оңтүстік Корея önemli sorunlara da bağlı olacağı ifade edi- ЕСК келіссөздеріне көбірек назар аударуы lebilir. Ayrıca, Asya-Pasifik bölgesindeki RCEP керек екенін көрсетеді. Себебі, 2018 жылғы ve TPP gibi daha kapsamlı anlaşmalara yöne- мәліметтер бойынша әлемдік экономика- lik gelişmelerin de Çin-Japonya-Güney Kore ның төрттен бір бөлігін құрайтын Қытай, STA’yı etkileyebilme potansiyelinin de bulun- Жапония және Оңтүстік Корея арасын- duğunu eklemek gerekir. дағы үшжақты сауда айналымының жал- пылай төмендегені байқалды. Мәселен, Kaynaklar: 2019 жылы Қытай-Жапония екіжақты сауда 1. China FTA Network (2019a). The 16th Round көлемі 303,91 млрд. доллар болып 4,3%-ға of Negotiation on China-Japan-ROK Free Tra- төмендесе, ал Қытай-Оңтүстік Корея екі- de Zone Held in Seoul, ROK. Alınan yer: http:// fta.mofcom.gov.cn/enarticle/chinarihen/ china- жақты сауда көлемі 244,43 млрд. доллар
mofcom.gov.cn 18 ӨЗЕКТІ ПІКІР
rihennews/201912/41963_1.html. Erişim tarihi: 20.05.2020. болып 9,4%-ға құлдырады. Сондай-ақ, Жапония мен Оңтүстік Корея арасындағы 2. China FTA Network (2015). China-ROK, China-A- ustralia FTA to Take Effect on December 20. Alınan екіжақты сауда көлемі де 11,7%-ға төмен- yer: http://fta.mofcom.gov.cn/enarticle/enkorea/ деп, 76,67 млрд. доллар болды (MOFCOM, enkoreanews/201601/30417_1.html. Erişim tarihi: 21.05.2020. 2020a; MOFCOM, 2020b). 3. China FTA Network (2019b). The 4th Round Ne- Қорытындылай айтқанда, Қытай, Жапо- gotiation of the 2nd Phase China-ROK FTA Held in Beijing. Alınan yer: http://fta.mofcom.gov.cn/ ния және Оңтүстік Корея экономикасы- enarticle/chinakoreatwoen/ chinakoreatwoen- ның Азия-Тынық мұхиты аймағында да, news/201904/40205_1.html. Erişim tarihi: 21.05.2020. әлемде де маңызды орынға ие екенін 4. Live Japan (2020). Çin’in Chengdu Gibi 6 Kentinde ескергенде, аймақтағы бейбітшілік пен Çin-Japonya Yerel Ticari-Ekonomik İşbirliği Pilot Böl- geleri Kurulacak. Alınan yer: http://www.livejapan. тұрақтылықты сақтау үшін Қытай, Жапо- cn/home/home_headLines/ 20200525/27637.html. ния және Оңтүстік Корея үшкені арасын- Erişim tarihi: 20.05.2020. да еркін сауданы дамыту және аймақтық 5. Ledger Insights (2020). Stablecoin Currency Propo- экономикалық интеграцияны жеделдету sed for HK, China, Korea, Japan Trade. Alınan yer: https://www.ledgerinsights.com/stablecoin-curren- сияқты прагматикалық ынтымақтастықты cy-proposed-for-hongkong-china-korea -japan-tra- арттыру қажет екендігі даусыз. Қазіргі de/. Erişim tarihi: 25.05.2020. жағдайда COVID-19 індетінің жаһандық 6. MOFA Japan (2012). Agreement among the Gover- экономикаға әсері барған сайын күшейіп, nment of Japan, Government of the Republic of Ko- rea and the Government of the People’s Republic of АҚШ-Қытай қайшылығы қайтадан шие- China for the Promotion, Facilitation and Protection ленісе бастаған қазіргі жағдайда, әсіре- of Investment. Alınan yer: https://www.mofa.go.jp/ се, аймақтық еркін сауда келісімдерін іл- announce/announce/2012/5/ pdfs/0513_01_01.pdf. Erişim tarihi: 20.05.2020. герілету және экономикалық ынтымақта- стықты нығайту әрі Қытай үшін, әрі Жапо- 7. MOFCOM (2020a). 2019’da Japonya’nın Dış Ticare- ti. Alınan yer: https://countryreport.mofcom.gov.cn/ ния мен Оңтүстік Корея үшін де маңызды
reutersmedia.net GÜNCEL 19
record/view110209.asp?news_id=68472. Дереккөз: Erişim tarihi: 26.05.2020. 1. China FTA Network (2019a). Қытай- 8. MOFCOM (2020b). 2019’da Güney Ko- Жапония-Оңтүстік Корея ЕСК туралы re’nin Dış Ticareti. Alınan yer: https:// 16-шы келіссөздері Сеулде өтті. Сілтеме: countryreport.mofcom.gov.cn/record/ http://fta.mofcom.gov.cn/enarticle/chinar- view110209.asp?news_id=68418. Erişim ihen/ chinarihennews/201912/41963_1. tarihi: 26.05.2020. html. Қаралған уақыты: 20.05.2020. 9. Xinhua (2019). Çin-Japonya-Güney Kore 2. China FTA Network (2015). Қытай-Оңтүстік İşbirliğinin On Yıllık Vizyonu. Alınan Корея және Қытай-Австралия ЕСК yer: http://www.xinhuanet.com/worl- 2016 жылы 20 желтоқсаннан бастап d/2019-12/24/c_1125383968.htm. Erişim күшіне енеді. Сілтеме: http://fta.mof- tarihi: 22.05.2020. com.gov.cn/enarticle/enkorea/ enkore- anews/201601/30417_1.html. Қаралған 10. Xinhua (2020). Çin Hükümeti Çalış- уақыты: 21.05.2020. ma Raporu 2020. Alınan yer: http:// www.xinhuanet.com/ politics/2020l- FAKAT KÜRESEL 3. China FTA Network (2019b). Қытай- h/2020-05/22/c_1126018545.htm. Erişim VE BÖLGESEL Оңтүстік Корея ЕСК-нің екінші кезеңі tarihi: 25.05.2020. JEOEKONOMİK бойынша 4-ші келіссөздері Пекинде өтті. VE JEOSTRATEJİK Сілтеме: http://fta.mofcom.gov.cn/enarti- GELİŞMELERİN cle/chinakoreatwoen/ chinakoreatwoen- news/201904/40205_1.html. Қаралған бола түсуде. Осы тұрғыдан алғанда, YANI SIRA, ÜÇ уақыты: 21.05.2020. ÜLKE ARASINDA алдағы кезеңде Пекин, Токио және 4. Live Japan (2020). Қытайдың Чэнду қатарлы SÜREGELEN BAZI Сеул арасында Қытай-Жапони- 6 қаласында Қытай-Жапония өңірлік ANLAŞMAZLIKLARIN сауда-экономикалық ынтымақтастығы я-Оңтүстік Корея ЕСК бойынша DA ÇİN-JAPONYA- бойынша пилоттық аймақ құрылады. келіссөздердің жеделдейтінін бол- GÜNEY KORE STA Сілтеме: http://www.livejapan.cn/home/ жауға болады. Алайда, жаһандық MÜZAKERE SÜRECİNİ home_headLines/20200525/27637.html. Қаралған уақыты: 20.05.2020. және аймақтық геоэкономикалық ETKİLEYEBİLECEĞİNİ және геостратегиялық өзгерістер- BELİRTMEK GEREKİR 5. Ledger Insights (2020). Хонг Конг, Қытай, Корея және Жапония арасындағы мен қатар, үш ел арасында бұрын- саудаға стаблекоин валютасы ұсынылды. нан жалғасып жатқан дау-дамай АЛАЙДА, Сілтеме: https://www.ledgerinsights.com/ stablecoin-currency-proposed-for-hong- да Қытай-Жапония-Оңтүстік Ко- ЖАҺАНДЫҚ kong-china-korea -japan-trade/. Қаралған рея ЕСК бойынша келіссөздерге ЖӘНЕ АЙМАҚТЫҚ уақыты: 25.05.2020. ГЕОЭКОНОМИКАЛЫҚ әсер етуі мүмкін. Нақтап айтқанда, 6. MOFA Japan (2012). Жапония үкіметі, Жапония-Оңтүстік Корея ЕСК-нің ЖӘНЕ ГЕОСТРАТЕ- Корея Республикасы үкіметі және ГИЯЛЫҚ болашағы, Қытай, Жапония және Қытай Халық Республикасы үкіметі ӨЗГЕРІСТЕРМЕН арасындағы инвестицияларды өзара Оңтүстік Корея үшкені арасындағы ҚАТАР, ҮШ ЕЛ ынталандыру, жеңілдету және қорғау саяси және сауда-экономикалық туралы келісім. Сілтеме: https://www. АРАСЫНДА mofa.go.jp/announce/announce/2012/5/ байланыстарымен қатар, белгілі БҰРЫННАН pdfs/ 0513_01_01.pdf. Қаралған уақыты: бір деңгейде АҚШ-тың Жапония ЖАЛҒАСЫП ЖАТҚАН 20.05.2020. мен Оңтүстік Кореяда әскери күші, ДАУ-ДАМАЙ ДА 7. MOFCOM (2020a). Жапонияның 2019 Тайвань мәселесі, Корей түбегіндегі ҚЫТАЙ-ЖАПОНИЯ- жылғы сыртқы сауда мәліметтері. Сілтеме: ОҢТҮСТІК КОРЕЯ https://countryreport.mofcom.gov.cn/ шиеленіс және Жапония мен Қы- ЕСК БОЙЫНША record/view110209.asp?news_id=68472. тай арасындағы Санкаку (Диаою) КЕЛІССӨЗДЕРГЕ Қаралған уақыты: 26.05.2020. аралдарына талас-тартыс сияқты ӘСЕР ЕТУІ МҮМКІН 8. MOFCOM (2020b). Оңтүстік Кореяның көптеген маңызды мәселелерге 2019 жылғы сыртқы сауда мәліметтері. Сілтеме: https://countryreport.mofcom. байланысты болмақ. Сондай-ақ, gov.cn/record/view110209.asp?news_ Азия-Тынық мұхиты аймағындағы id=68418. Қаралған уақыты: 26.05.2020. RCEP және TPP сияқты тіпті де кең 9. Xinhua (2019). Қытай-Жапония-Оңтүстік ауқымды келісімдерге байланы- Корея ынтымақтастығының онжылдық болашағы. Сілтеме: http://www.xinhuanet. сты өзгерістер де Қытай-Жапони- com/world/2019-12/24/c_1125383968. я-Оңтүстік Корея ЕСК-не әсер етуі htm. Қаралған уақыты: 22.05.2020. мүмкін. 10. Xinhua (2020). 2020 жылғы Қытайдың Үкімет жұмысы туралы есебі. Сілтеме: http://www.xinhuanet.com/ politics/2020l- h/2020-05/22/c_1126018545.htm. Қаралған уақыты: 25.05.2020. 20 ӨЗЕКТІ ПІКІР
QUARANTINE VIRTUAL ART
PROF. GULNAR NADIROVA ВИРТУАЛЬНОЕ EURASIAN RESEARCH INSTITUTE, SENIOR RESEARCH FELLOW
ЕВРАЗИЙСКИЙ НАУЧНО- ИСКУССТВО ПЕРИОДА ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ, СТАРШИЙ НАУЧНЫЙ СОТРУДНИК КАРАНТИНА
Global pandemic has changed hu- Глобальная пандемия внесла мно- manity’s daily routine in various ways, гочисленные, и в основном нега- mostly introducing negative effects тивные, изменения в жизни людей. to it. However, there are silver linings Однако, даже у подобной ситуации even during such times. One of the имеются позитивные стороны. Од- most unexpected, yet admirable side ним из самых неожиданных побоч- effects of the coronavirus pandemic is ных эффектов пандемии коронави- that it has opened the opportunities руса является открытие возможно- for enriching people’s lives in cultural сти для обогащения жизни людей в fields as many of the world’s widely культурной сфере, поскольку мно- гие всемирно признанные музеи, recognized museums, theaters and VARIOUS CELEBRITIES galleries have opened their virtual ACROSS THE театры и галереи открыли свои doors to every person connected to WORLD HAVE BEEN виртуальные двери каждому чело- the Internet. Furthermore, various ce- ORGANIZING FREE веку имеющему доступ в Интернет. lebrities across the world have been VIRTUAL CONCERTS Кроме того, знаменитые исполните- organizing free virtual concerts and AND SHOWS FOR ли по всему миру организовывают shows for their fans. THEIR FANS бесплатные виртуальные концерты и шоу для своих поклонников. This trend has reached Kazakhstan as well, where people being trapped in ЗНАМЕНИТЫЕ Эта тенденция достигла и Казахста- their homes have increased the over- ИСПОЛНИТЕЛИ на, где люди, запертые в четырех all Internet traffic by at least 20% since ПО ВСЕМУ МИРУ стенах, увеличили общий интер- the beginning of quarantine [Profit. ОРГАНИЗОВЫВАЮТ нет-трафик не менее чем на 20% с kz, 2020]. However, the transition to БЕСПЛАТНЫЕ начала карантина [Profit.kz, 2020]. online model hasn’t been as success- ВИРТУАЛЬНЫЕ Однако, переход к онлайн-модели ful and smooth for local facilities as КОНЦЕРТЫ И не был столь гладким и успешным it was for their global counterparts ШОУ ДЛЯ СВОИХ для местных культурных учрежде- ПОКЛОННИКОВ and it is questionable if local cultural ний, как для их международных products are ready to compete on a аналогов, и готовность местного global scale. Another concern is the культурного продукта конкуриро- ability of the local target audience to вать в глобальном масштабе вызы- adjust to changes. вает сомнения. Другой проблемой является ограниченная способность Regarding museums, there are vari- местной целевой аудитории к вос- ous lists of all local ones that provide приятию изменений. virtual tours, containing at least 10 names of museums [Afisha.kz, 2020]. Что касается музеев, то имеются The first problem is that 40% of them различные списки, содержащие не GÜNCEL 21
are not functional, even including such orga- менее 10 наименований местных орга- nizations as the Museum of Elbasy Library. низаций, предоставляющих виртуальные Moreover, some of the functioning virtual туры для желающих [Afisha.kz, 2020]. Пер- tours are highly inconvenient due to the low вая проблема заключается в том, что 40% quality of images or poor navigation console из них не функционируют, в том числе та- design, as it is the case for the Central state кие организации, как Музей библиотеки museum of the Republic of Kazakhstan. In the Елбасы. Более того, некоторые из действу- world where user experience is the key and ющих виртуальных туров крайне неудобны people are able to compare with such inter- из-за низкого качества изображений или national giants as British Museum and Lou- плохого дизайна навигационной консоли, vre, both of which have designed outstanding как в случае Центрального государствен- virtual tours, or other international museums ного музея Республики Казахстан. В мире, that may be accessed through Google Arts где пользовательский опыт является клю- and Culture platform, Kazakhstani museums чевым фактором, и люди могут сравнивать generally fall far behind. Still, there are some отечественные учреждения с такими меж- enjoyable local examples, such as the Zhety- дународными гигантами, как Британский su 360 project, which offers a 3D tour with музей или Лувр, которые разработали вы- breathtaking views at some natural sights of дающиеся виртуальные туры, или други- Kazakhstan, including Charyn canyon, lake ми международными музеями, к которым Kaindy and Altyn-Emel national park, accom- можно получить доступ через платфор- panied by ethnic music. му Google Arts and Culture, казахстанские музеи обычно сильно проигрывают. Тем More than the half of local theaters, out of не менее, существует несколько интерес- 25, situated in Almaty and Nur-Sultan have ных местных примеров, таких как проект various sorts of online presence, not only in «Жетысу 360», который предлагает 3D-тур a form of web-sites, but also in social net- с захватывающими видами на некоторые works and web-platforms, Instagram, You- природные достопримечательности Ка- tube and Facebook being the most popular захстана, в том числе Чарынский каньон, choices. Majority of them do upload content озеро Каинды и национальный парк Ал- online from time to time, some started do- тын-Эмель, в сопровождении этнической
Frameweb.com 22 ӨЗЕКТІ ПІКІР
ing so specifically during quarantine. музыки. Despite the fact that theaters upload the whole performances, the same Более половины из 25 располо- that are shown offline, the content женных в Алматы и Нур-Султане MORE THAN THE HALF doesn’t seem to be too popular, with театров имеют различные виды OF LOCAL THEATERS онлайн-присутствия не только в the vast majority of videos averaging HAVE VARIOUS SORTS форме веб-сайтов, но также в со- a few hundred views. For instance, OF ONLINE PRESENCE, such well-known and popular local NOT ONLY IN A FORM циальных сетях и иных веб-плат- theaters as Abay theater in Almaty OF WEB-SITES, BUT формах; Instagram, Youtube и and Astana Ballet theater in Nur-Sul- ALSO IN SOCIAL Facebook являются наиболее по- tan have managed to attract an aver- NETWORKS AND WEB- пулярными опциями. Большинство age of 300 and 1,500 views on their PLATFORMS из них загружают контент время от videos uploaded during quarantine. времени, некоторые начали делать One unexpected breakthrough is Ar- это именно во время карантина. БОЛЕЕ ПОЛОВИНЫ tishock, positioning itself as a “first Несмотря на то, что театры загру- ИЗ ОТЕЧЕСТВЕННЫХ жают целые спектакли, те же, что independent theater”, founded in Al- ТЕАТРОВ ИМЕЮТ maty in 2001. Artishock has outper- РАЗЛИЧНЫЕ показываются в офлайн режиме, formed its local competitors in online ВИДЫ ОНЛАЙН- контент не кажется слишком по- format, averaging at around 2,000 ПРИСУТСТВИЯ НЕ пулярным, так как подавляющее views per video. Moreover, the first ТОЛЬКО В ФОРМЕ большинство видео набирает не video presented by Artishock during ВЕБ-САЙТОВ, более нескольких сотен просмо- quarantine has gained 10,000 views, НО ТАКЖЕ В тров. Например, такие известные which has also surpassed the results СОЦИАЛЬНЫХ и популярные местные театры, как of other Kazakhstani theaters for the СЕТЯХ И ИНЫХ ВЕБ- Государственный Академический same period. One underlying factor ПЛАТФОРМАХ театр оперы и балета имени Абая may be that Artishock is generally в Алматы и театр «Астана балет» perceived as the theater with a rel- в Нур-Султане в среднем набрали atively young target audience, which 300 и 1500 просмотров соответ- is very digitized and is ready to go ственно на своих видео, загружен-
img.tyt.by GÜNCEL 23
online. However, there is still a long way to ных во время карантина. Одним из нео- go, as for example Shakespeare’s Globe has жиданных лидеров является «Artishock», uploaded one full performance during quar- позиционирующий себя как «первый не- antine and achieved 75,000 views in 5 days. зависимый театр», основанный в Алматы в 2001 году. «Artishock» превзошел своих Local celebrities in different fields of art have местных конкурентов в онлайн-формате, been developing their own ways to amuse набрав в среднем около 2000 просмотров people during lockdown, yet the most wide- на видео. Более того, первое видео, пред- scale project was initiated by national com- ставленное театром во время карантина, pany Kazakhtelecom, which has launched “A набрало 10 000 просмотров, что также quarantined star” show on its YouTube chan- превзошло результаты других казахстан- nel. So far, since the 23rd of March, 48 epi- ских театров за тот же период. Одним из sodes have been uploaded, featuring various основных факторов может быть то, что local singers, musicians, dancers and artists. «Artishock» обычно воспринимается как Altogether, videos have collected around 1,4 театр с относительно молодой целевой million views, with an average of approxi- аудиторией, которая широко представле- mately 30,000 views per video. Interestingly на в онлайне и готова к выходу в Сеть в enough, besides singers who had started their любой момент. Однако, впереди еще дол- careers in 20th century and gained millions of гий путь к вершинам, так как, например, fans thereafter, such as Roza Rymbayeva and Шекспировский «Глобус», загрузив одно Saken Maigaziyev, top 5 most viewed artists представление во время карантина, на- list included 91 musical band and singer Na- брал более 75 000 просмотров за 5 дней. zima, both unknown to the public until 2015 and 2018, respectively [Akhmetova, 2015]. Местные знаменитости из различных об- These singers’ target audiences include ластей искусства работают над своими mostly youngsters, further highlighting the собственными способами поддержать и importance of youth when it comes to on- развлечь людей во время карантина, од- line presence and views [Forbes, 2018]. The нако самый масштабный проект был ини- permanent presence of this age group online циирован национальной компанией Ка-
IT IS QUESTIONABLE IF LOCAL CULTURAL PRODUCT IS READY TO COMPETE ON A GLOBAL SCALE
ГОТОВНОСТЬ МЕСТНОГО КУЛЬТУРНОГО ПРОДУКТА КОНКУРИРОВАТЬ В ГЛОБАЛЬНОМ МАСШТАБЕ ВЫЗЫВАЕТ СОМНЕНИЯ
bigseventravel.com 24 ӨЗЕКТІ ПІКІР
already provides their favourite celeb- захтелеком, которая запустила шоу rities an opportunity to compete with «Звезда на карантине» на своем their more experienced colleagues. YouTube канале. На сегодняшний Moreover, with uncertainty about the день с 23 марта было загружено duration of pandemic and its probable 48 выпусков с участием различных return the next autumn as a seasonal местных певцов, музыкантов, тан- disease, the importance and relevance цоров и артистов. В целом, видео of online presence and recognition собрали около 1,4 миллиона про- for people of art will only rise [Petitt, смотров, в среднем около 30 000 2020]. просмотров на видео. Интерес- Most of the local cultural figures re- но, что помимо певцов, которые acted to the global shift towards on- начали свою карьеру еще в 20-м line content distribution in the right веке и впоследствии приобрели way, reinforcing their virtual presence миллионы поклонников, таких как and uploading different sorts of con- Роза Рымбаева и Сакен Майгазиев, THE TRENDS FOR в пятерку самых популярных ар- tent more actively. Nonetheless, the DIGITIZATION AND global nature of online competition ONLINE ACCESS тистов вошли музыкальная группа requires not only the presence itself, SHOULD NOT BE «91» и певица Назима, неизвест- but the ability to produce the best CONSIDERED AS ные публике до 2015 и 2018 годов user experience and the best content THE CIRCUMSTANCES соответственно [Ахметова, 2015]. for the potential clients, because the OF A SHORT-RUN Целевой аудиторией этих певцов comparison with successful interna- CRISIS, BUT INSTEAD является в основном молодежь, tional examples is inevitable. AS A LONG-RUN что дополнительно подчеркивает OPPORTUNITY важность молодежного сообще- Furthermore, as it was highlighted ства, когда речь заходит о присут- previously, cultural facilities and fig- ствии в Интернете и просмотрах ures should either reshift part of their ТЕНДЕНЦИИ efforts from more traditional audi- ПЕРЕХОДА В [Forbes, 2018]. Постоянное при- ences towards the more active one, ОНЛАЙН СЛЕДУЕТ сутствие этой возрастной группы РАССМАТРИВАТЬ diversifying their content in terms of в Интернете уже дает их люби- НЕ КАК мым знаменитостям возможность youngsters, or help their traditional КРАТКОСРОЧНОЕ audience to transition to virtual plat- соревноваться со своими более КРИЗИСНОЕ опытными коллегами. Более того, forms more actively. All of these pro- РЕШЕНИЕ, А КАК из-за неопределенности относи- cesses have been going on for years ДОЛГОСРОЧНУЮ and worldwide pandemic is merely an ВОЗМОЖНОСТЬ тельно продолжительности панде- acceleration stimulus for those who мии и ее вероятного возвращения lag behind. Finally, the perspectives следующей осенью, как сезонного of a full recovery and return to the заболевания, важность и значи- same old world are vague. Thus, the мость присутствия и признания в trends for digitization and online ac- Интернете для людей искусства cess should not be considered as the будут только возрастать [Петитт, circumstances of a short-run crisis, but 2020]. instead as a long-run opportunity. Большинство местных деятелей культуры правильно отреагирова- References: ли на глобальный сдвиг в направ- 1. Afisha.kz (2020). Virtual Museums of Ka- лении онлайн-контента, усилив zakhstan. Retrieved from https://afisha.kz/ art/stati-obzory-2/article/virtualnye-mu- свое онлайн присутствие и более zei-kazahstana. Accessed on 10.05.2020. активно загружая различные виды 2. Akhmetova, Moldir (2020). Introducing 91 New Boys Band. Retrieved from https:// контента в Интернет. Тем не менее, yvision.kz/post/554086. Accessed on глобальный характер онлайн-кон- 11.05.2020. куренции требует не только при- 3. Forbes.kz (2018). Ninety One Phenome- non: How not to Participate in Party Busi- сутствия в Сети, но и способности ness and Make Money on Music. Retrieved создавать лучший пользователь- GÜNCEL 25
from https://forbes.kz/leader/uhod_otshablon- перспективы возвращения в прежний ov_1517307338/. Accessed on 10.05.2020. привычный мир расплывчаты, соответ- 4. Petitt, Tara (2020). COVID-19: The Demise or Rise of ственно тенденции перехода в онлайн сле- The Music Industry. Retrieved from https://spectrum- localnews.com/tx/san-antonio/news/2020/04/04/ дует рассматривать не как краткосрочное covid-19--the-demise-or-rise-of-the-music-indus- кризисное решение, а как долгосрочную try. Accessed on 11.05.2020. 5. Profit.kz (2020). “Kazakhtelecom” Recorded an Out- возможность. standing Increase in Data Traffic. Retrieved from https://profit.kz/news/57221/Kazahtelekom-zafik- siroval-rekordnij-rost-trafika-peredachi-dannih/. Ac- Источники: cessed on 10.05.2020. 1. Afisha.kz (2020). Витруальные музеи Казахстана. Доступен по адресу:: https://afisha.kz/art/stati- obzory-2/article/virtualnye-muzei-kazahstana. Дата ский опыт и лучший контент для потенци- обращения 10.05.2020. альных клиентов, потому что сравнение с 2. Ахметова, Молдир (2020). Представляя новую успешными международными образцами группу «91». Доступен по адресу:: https://yvision. неизбежно. kz/post/554086. Дата обращения 11.05.2020. 3. Forbes.kz (2018). Феномен Девяносто один: как Более того, как было отмечено ранее, не участвовать в парти-бизнесе и зарабатывать культурным объектам и деятелям может на музыке. Доступен по адресу:: https://forbes.kz/ быть полезно либо перенести часть своих leader/uhod_otshablonov_1517307338/. Дата обра- щения 10.05.2020. усилий с более традиционной аудитории 4. Петитт, Тара (2020). COVID-19: Упадок или рост на более активную, диверсифицировав музыкальной индустрии. Доступен по адресу: свой репертуар с точки зрения молодежи, https://spectrumlocalnews.com/tx/san-antonio/ либо помочь своей традиционной аудито- news/2020/04/04/covid-19--the-demise-or-rise-of- рии более активно переходить на вирту- the-music-industry. Дата обращения 11.05.2020. альные платформы. Все эти процессы про- 5. Profit.kz (2020). «Казахтелеком» зафиксиро- должались годами, и всемирная пандемия вал выдающийся рост трафика данных. До- ступен по адресу:: https://profit.kz/news/57221/ является дополнительным стимулом для Kazahtelekom-zafiksiroval-rekordnij-rost-trafika- тех, кто отстает от изменений. Наконец, peredachi-dannih/. Accessed on 10.05.2020.
l3apq3bncl82o596k2d1ydn1-wpengine.netdna-ssl.com 26 ӨЗЕКТІ ПІКІР
HOW DO COUNTRIES OF THE EURASIAN ECONOMIC UNION RESPOND TO EXTERNAL SHOCKS
AZIMZHAN KHITAKHUNOV КАК СТРАНЫ ЕВРАЗИЙ- СКОГО ЭКОНОМИЧЕСКО- ГО СОЮЗА ОТВЕЧАЮТ НА ВНЕШНИЕ ШОКИ
Members of the Eurasian Economic Члены Евразийского экономиче- Union (EAEU) have recently experi- ского союза (ЕАЭС) в последнее enced economic slowdown and re- время переживают экономический cession due to external shocks such as спад и рецессию из-за внешних шо- pandemic and drop in oil prices. Price ков, таких как пандемия и падение wars on the global oil market mainly цен на нефть. Ценовые войны на between Russia and Saudi Arabia and мировом рынке нефти, в основном pandemic induced demand shock led MEMBERS OF THE EAEU HAVE RECENTLY между Россией и Саудовской Ара- to the first negative oil prices. Despite EXPERIENCED вией, и вызванный пандемией шок the new agreement of the OPEC+ ECONOMIC спроса привели к первым негатив- group, the prices remain low, which SLOWDOWN AND ным ценам на нефть. Несмотря на have a significant negative impact on RECESSION DUE TO новое соглашение группы ОПЕК +, Eurasian oil producers such as Russia EXTERNAL SHOCKS цены остаются низкими, что оказы- SUCH AS PANDEMIC and Kazakhstan. In order to achieve вает существенное негативное вли- higher prices and measure effective- AND DROP IN OIL PRICES яние на Евразийских производите- ness of the OPEC+ coalition, and be- лей нефти, таких как Россия и Казах- sides tracking indicators such as de- ЧЛЕНЫ ЕАЭС В стан. Чтобы достичь более высоких mand, supply and inventories of oil, ПОСЛЕДНЕЕ ВРЕМЯ цен и измерить эффективность ко- Russia proposes to begin monitoring ПЕРЕЖИВАЮТ алиции ОПЕК +, Россия предлагает market shares of member countries ЭКОНОМИЧЕСКИЙ начать мониторинг долей рынка of the group [Paraskova, 2020]. New СПАД И РЕЦЕССИЮ стран-членов группы помимо от- oil reality put Eurasian countries at ИЗ-ЗА ВНЕШНИХ слеживания таких показателей, как risk. Under new circumstances, these ШОКОВ, ТАКИХ спрос, предложение и запасы неф- countries differently reacted to the КАК ПАНДЕМИЯ И ПАДЕНИЕ ЦЕН НА ти [Параскова, 2020]. Новая нефтя- pandemic and their policies varied НЕФТЬ from no lockdowns in Belarus to strict ная реальность ставит Евразийские measures in Kazakhstan and Kyrgyz- страны под угрозу. В новых услови- stan. Therefore, this commentary aims ях эти страны по-разному отреаги- to review anti-crisis policy of the EAEU ровали на пандемию, и их политика countries with focus on Kazakhstan варьировалась от отсутствия огра- and Russia. ничений в Беларуси до строгих мер GÜNCEL 27
Since the first coronavirus cases in the EAEU в Казахстане и Кыргызстане. Поэтому дан- were identified in March, Armenia, Kazakh- ный комментарий призван сделать обзор stan and Kyrgyzstan announced and imple- антикризисной политики стран ЕАЭС с фо- mented strict measures, in particular, lock- кусом на Казахстан и Россию. downs and social distancing in order to stop С выявлением в марте первых случаев ко- the spread of the coronavirus. State of emer- ронавируса в ЕАЭС, Армения, Казахстан и gency, which the governments announced in Кыргызстан объявили и приняли строгие March and prolonged several times, ended in меры, в частности, карантин и социальное May in Kazakhstan and Kyrgyzstan. However, дистанцирование, чтобы остановить его quarantine measures and travel restrictions распространение. Чрезвычайное поло- remain. Governments of the countries con- жение, которое правительства объявили в sider elimination of control measures gradu- марте и несколько раз продлевали, закон- ally after the situation is under full control of чилось в мае в Казахстане и Кыргызстане. the authorities. Однако карантинные меры и ограничения The EAEU members chose different strategies на поездки сохраняются. Правительства at the country level. For instance, Belarus did стран рассматривают постепенное устра- нение мер контроля после того, как ситуа- not use the lockdown and social distancing, ция будет под полным контролем властей. explaining it by economic costs, which would bring more damage to its economy and so- Члены ЕАЭС выбрали разные стратегии на cial wellbeing. President of Belarus Aleksan- страновом уровне. Например, Беларусь не dr Lukashenko discussed economic and so- вводила карантин и социальное дистан- cial issues with the government and noted цирование, объясняя это экономически- that they could not stop key branches of the ми издержками, которые нанесут боль- economy. As the country has to deal with ший ущерб ее экономике и социальному external shocks, including coronavirus, drop благополучию. Президент Беларуси Алек- in oil prices and border closures, the Presi- сандр Лукашенко обсудил с правитель-
thumbor.forbes.com 28 ӨЗЕКТІ ПІКІР
dent urged the government to fulfill ством экономические и социаль- basic economic indicators. He noticed ные вопросы и отметил, что они не that gross domestic product (GDP) of могут остановить ключевые отрас- Belarus reduced by 0.3% in the first ли экономики. Поскольку стране quarter of 2020, but real incomes of приходится иметь дело со внешни- the population went up by 7.1% [Bel- ми шоками, включая коронавирус, TA, 2020]. At the same time, President падение цен на нефть и закрытие of Russia Vladimir Putin announced границ, президент призвал пра- holidays or non-working days. He вительство выполнить основные instructed that these non-working экономические показатели. Он days must be paid, however business, заметил, что валовой внутренний mainly small and medium, claimed продукт (ВВП) Беларуси сократил- that they had not financial resources ся на 0.3% в первом квартале 2020 to pay their workers. President did года, но реальные доходы населе- not announce the state of emergen- ния выросли на 7.1% [БелТА, 2020]. cy, which made the Russian measures COUNTRIES OF THE and situation complicated. Despite EAEU DIFFERENTLY В то же время президент России Russia having over $550 billion in re- REACTED TO THE Владимир Путин объявил выход- serves and relatively low debt, its ini- PANDEMIC AND ные или нерабочие дни. Он дал tial response to the crisis lacked state THEIR POLICIES указание, чтобы эти нерабочие support and caused criticism [Kor- VARIED FROM NO дни были оплачиваемыми, однако LOCKDOWNS IN предприятия, в основном малые и sunskaya and Marrow, 2020]. Uncer- BELARUS TO STRICT tain situations created by Russian au- MEASURES IN средние, утверждали, что у них нет thorities negatively affected the rating KAZAKHSTAN AND финансовых ресурсов для заработ- of Vladimir Putin. In April, his approval KYRGYZSTAN ной платы работников. Президент rating decreased to 59% from 68-69% не объявил чрезвычайное положе- in January and February and the new СТРАНЫ ЕАЭС ние, что осложнило предпринима- result is a historical anti-record. The ПО-РАЗНОМУ емые меры и ситуацию в России. ratings of regional governors also de- ОТРЕАГИРОВАЛИ Несмотря на то, что Россия имеет creased from 65% in March to 61% in НА ПАНДЕМИЮ, резервы в размере более $550 мил- И ИХ ПОЛИТИКИ April [Kolesnikov, 2020]. Changes in лиардов и относительно низкий ВАРЬИРОВАЛИСЬ public perception, pressure from op- ОТ ОТСУТСТВИЯ уровень долга, ее первоначальные position and calls from famous Rus- ОГРАНИЧЕНИЙ антикризисные меры были недо- sian economists made the Russian В БЕЛАРУСИ ДО статочными в плане государствен- government to change the anti-crisis СТРОГИХ МЕР В ной поддержки и вызвали критику measures and introduce new policy. КАЗАХСТАНЕ И [Корсунская и Марроу, 2020]. Нео- КЫРГЫЗСТАНЕ On May 11 2020, President Putin an- пределенные ситуации, созданные nounced the end of non-working days российскими властями, негативно and promised new support measures. повлияли на рейтинг Владимира The new policy consists of addition- Путина. В апреле его рейтинг одо- al expenditure on medical and social брения снизился до 59% с 68-69% в workers, a new package worth up to январе и феврале, и новый резуль- 1.1 trillion rubles (up to $16 billion) тат является историческим анти- for population and small and medium рекордом. Рейтинги губернаторов enterprises (SMEs). The government также снизились с 65% в марте до will provide one-time payments of 10 61% в апреле [Колесников, 2020]. thousand rubles (approximately $140) from 3 to 16 years old children. Bene- Изменения в общественном вос- fits for up to 3 years old children and приятии, давление со стороны poor families will be extended. The оппозиции и призывы известных second important economic measure российских экономистов заставили GÜNCEL 29
freetaxreport.com
is low rate loans for SMEs. The loans have российское правительство изменить анти- special conditions. For instance, if the firms кризисные меры и принять новую поли- will maintain 90% of their employees, the тику. Президент Путин объявил об окон- government will write off the loans. Finally, чании нерабочих дней 11 мая 2020 года и the third measure includes tax forgiveness пообещал новые меры поддержки. Новая for affected businesses for the 2nd quarter of политика состоит из дополнительных рас- the year, excluding value-added taxes. Ad- ходов на медицинских и социальных ра- ditionally, the government will return taxes ботников, нового пакета на сумму до 1.1 paid by self-employed during 2019 [Tabakh, триллиона рублей (до $16 миллиардов) 2020]. The Central Bank of Russia, in turn, для населения и малых и средних пред- considers cutting its key rate by 100 basis приятий (МСП). Правительство предоста- points in June. This cut will take the key rate вит единовременные выплатыstress-lavoro в размере to 4.5%. The Head of Russian Central Bank 10 тысяч рублей (примерно $140) детям от noted that GDP of Russia could shrink by 8% 3 до 16 лет. Пособия для детей до 3 лет in the 2nd quarter from a year earlier and its и малообеспеченных семей будут расши- banking sector would see a decline in profits рены. Вторая важная экономическая мера in 2020 because of bad loans [Ostroukh and – это кредиты для МСП с низкой ставкой Tétrault-Farber, 2020]. процента. Кредиты имеют особые усло- вия. Например, если фирмы сохранят 90% In the EAEU, only Kazakhstan provided un- своих работников, правительство спишет conditional cash transfers for affected peo- кредиты. Третья мера включает прощение ple, equaled 42.5 thousand tenge (approxi- налогов для пострадавшего бизнеса за 2-й mately $100), which is the level of minimum квартал года, за исключением налогов на wage in Kazakhstan. More than 4.5 million добавленную стоимость. Кроме того, пра- people obtained this payment. Moreover, the вительство вернет налоги, уплаченные government provides food and daily necessi- самозанятыми в течение 2019 года [Табах, ties for more than 1 million people. The mea- 2020]. sures of the government also include credit postponements, reduction of taxes and sup- Центральный банк России, в свою оче- port of affected businesses. Recently, Presi- редь, рассматривает возможность сниже- dent of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev ния ключевой ставки в июне на 100 ба- announced a new economic policy. In partic- зисных пунктов. Это сокращение понизит ular, the President instructed the government ключевую ставку до 4.5%. Председатель to use government purchases to support lo- Центробанка России отметила, что ВВП 30 ӨЗЕКТІ ПІКІР
cal business. The policy pays special attention России может сократиться на 8% во 2-м to agricultural support, Employment Road квартале по сравнению с годом ранее, а в Map, new mortgage programs, progressive банковском секторе в 2020 году будет на- scale for payroll taxes, and personal work and блюдаться снижение прибыли из-за пло- support of foreign investors [Akorda, 2020]. хих кредитов [Остроух и Тетро-Фарбер, 2020]. At the EAEU level, countries had several vid- eoconferences. For instance, at the Eurasian В ЕАЭС только Казахстан для поддержки Intergovernmental Council, the Prime Min- граждан предоставил безусловные де- ister of Kazakhstan spoke about taken mea- нежные выплаты на сумму 42.5 тыс. тенге sures to stabilize the economy and support (примерно $100), что является минималь- the population and businesses. He called for ным уровнем заработной платы в стране. regional cooperation and emphasized the im- Более 4.5 миллионов человек получили portance of economic self-sufficiency and im- этот платеж. Более того, правительство port substitution of agricultural products and обеспечивает продовольствием и пред- other essential goods. He also noted that the метами первой необходимости более 1 current crisis might become an opportunity миллиона человек. Меры правительства for the EAEU members to attract production также включают отсрочку выплат по кре- assets displaced from China and Southeast дитам, снижение налогов и поддержку по- Asia [Kazinform, 2020]. On April 14, the heads страдавших предприятий. Недавно прези- of the EAEU member states had a virtual on- дент Казахстана Касым-Жомарт Токаев line summit, where they discussed the neces- объявил о новой экономической полити- sity of macroeconomic policy draft guidelines ке. В частности, президент поручил пра- for 2020 – 2021, containing measures to save вительству использовать государственные and recover Eurasian economies. On April 29, закупки для поддержки местного бизнеса. the Eurasian Economic Council approved the В политике особое внимание уделяется document. The parties agreed that costs of поддержке сельского хозяйства, дорож- the crisis would be higher without joint ef- ной карте занятости, новым ипотечным forts and cooperation. The countries will con- программам, прогрессивной шкале нало-
thediplomat.com GÜNCEL 31
tinue mutual assistance in strength- гов на заработную плату, а также ening healthcare systems and will re- личной работе с иностранными ин- main trade and economic interaction весторами и их поддержке [Акорда, [Shayakhmetova, 2020]. However, 2020]. the recent crises show that there are many issues to solve at both country На уровне ЕАЭС страны провели and regional levels. One of the most несколько видеоконференций. На- important issues is overdependence пример, на Евразийском межпра- on foreign supplies and low indus- вительственном совете Пре- trial capacity to produce necessary мьер-министр Казахстана рассказал industrial and medical products, in- о принятых мерах по стабилизации cluding personal protective equip- экономики и поддержке населения ment. The second issue is lack of и бизнеса. Он призвал к региональ- policy coordination within the EAEU, ному сотрудничеству и подчеркнул which had a negative impact on the важность экономической самодо- region through following channels. статочности и импортозамещения сельскохозяйственной продукции Firstly, regional trade in seasonal RUSSIA HAS OVER и других товаров первой необхо- agricultural products suffered from $550 BILLION IN димости. Он также отметил, что border closures and disruption of la- RESERVES AND bor supply. This is a case of cabbage RELATIVELY LOW нынешний кризис может стать producers in Kazakhstan, who previ- DEBT, BUT ITS INITIAL возможностью для членов ЕАЭС ously exported their products to Rus- RESPONSE TO THE привлечь производственные ак- sia. Secondly, problems of migrants CRISIS LACKED тивы, перемещенные из Китая и from Kyrgyzstan, who tried to return STATE SUPPORT AND Юго-Восточной Азии [Казинформ, from Russia but stuck at the border CAUSED CRITICISM 2020]. Главы государств-членов with Kazakhstan due to control mea- ЕАЭС 14 апреля провели виртуаль- sures. These migrants have to live in ный онлайн-саммит, на котором РОССИЯ ИМЕЕТ camps. Other important problems обсудили необходимость разработ- РЕЗЕРВЫ В РАЗМЕРЕ include lack of mutual assistance. It ки проекта основных направлений БОЛЕЕ $550 is important to provide regional aid макроэкономической политики МИЛЛИАРДОВ И as the EAEU members have different на 2020-2021 годы, содержащего ОТНОСИТЕЛЬНО levels of economic development. Fi- НИЗКИЙ УРОВЕНЬ меры по спасению и восстановле- nally, countries of the region should ДОЛГА, НО ЕЕ нию экономики ЕАЭС. Евразийский pay attention to the issue of regional/ ПЕРВОНАЧАЛЬНЫЕ экономический совет утвердил до- local governance. The reported cases АНТИКРИЗИСНЫЕ кумент 29 апреля. Стороны согла- of mismanagement significantly af- МЕРЫ БЫЛИ сились, что издержки кризиса бу- fect production and trade indicators, НЕДОСТАТОЧНЫМИ дут выше без совместных усилий и in particular in the agricultural sector. В ПЛАНЕ сотрудничества. Страны продолжат These market disruptions will have ГОСУДАРСТВЕННОЙ взаимопомощь в укреплении си- long lasting consequences and will ПОДДЕРЖКИ И стем здравоохранения и сохранят influence potential investment deci- ВЫЗВАЛИ КРИТИКУ торгово-экономическое взаимо- sions. Thus, in order to mitigate ef- действие [Шаяхметова, 2020]. fects of external shocks, countries of the EAEU both at country and region- Однако недавние кризисы показы- al levels should make fast decisions, вают, что есть много проблем, ко- assist affected people and business- торые необходимо решить, как на es, use fiscal and monetary measures страновом, так и на региональном to support their economies, improve уровнях. Одним из наиболее важ- local management to escape market ных вопросов является чрезмер- disruptions, support agricultural and ная зависимость от иностранных industrial producers, coordinate pol- поставок и низкая развитость про- мышленности для производства 32 ӨЗЕКТІ ПІКІР
icy implementation and provide mu- необходимой индустриальной и tual assistance. медицинской продукции, включая средства индивидуальной защи- References: ты. Вторая проблема – отсутствие 1. Akorda (2020). Speech by the Head of координации политики в рамках State at the final meeting of the State Commission on the state of emergen- ЕАЭС, что негативно отразилось на cy. Retrieved from https://www.akorda. регионе по следующим каналам. kz/ru/speeches/internal_political_affairs/ Во-первых, региональная торговля in_speeches_and_addresses/vystuple- nie-glavy-gosudarstva-na-zaklyuchitel- сезонной сельскохозяйственной nom-zasedanii-gosudarstvennoi-komis- продукцией пострадала от закры- sii-po-chrezvychainomu-polozheniyu. Accessed on 13.05.2020. тия границ и нарушения поставок 2. BelTA (2020). Belarusian government рабочей силы. Это касается произ- urged to fulfill major economic indica- водителей капусты в Казахстане, ко- tors. Retrieved from https://eng.belta. by/president/view/belarusian-govern- торые ранее экспортировали свою ment-urged-to-fulfill-major-econom- THE RECENT CRISES продукцию в Россию. Во-вторых, ic-indicators-130012-2020/. Accessed on SHOW THAT IN 23.04.2020. проблемы мигрантов из Кыргыз- THE EAEU, THERE стана, которые пытались вернуться 3. Kazinform (2020). Kazakh PM takes part ARE MANY ISSUES in a video conference meeting of Eur- из России, но застряли на границе asian Intergovernmental Council. Re- TO SOLVE AT BOTH с Казахстаном из-за мер контроля. trieved from https://www.inform.kz/en/ THE COUNTRY AND Эти мигранты вынуждены жить в kazakh-pm-takes-part-in-video-confer- REGIONAL LEVELS, ence-meeting-of-eurasian-intergovern- лагерях. Другие важные проблемы mental-council_a3636551. Accessed on INCLUDING LOW включают в себя отсутствие вза- 10.04.2020. LEVEL OF INDUSTRIAL имной помощи. Важно оказывать 4. Kolesnikov, Andrey (2020). Why Putin’s ap- CAPACITY AND proval rating is breaking anti-record. Re- региональную помощь, поскольку LACK OF POLICY trieved from https://carnegie.ru/commen- члены ЕАЭС имеют разные уровни tary/81735. Accessed on 14.05.2020. COORDINATION экономического развития. 5. Korsunskaya, Darya, and Alexander Marrow (2020). Russia’s Putin vows more support for НЕДАВНИЕ КРИЗИСЫ smaller businesses after criticism. Retrieved В заключение, страны региона from https://www.reuters.com/article/ ПОКАЗЫВАЮТ, ЧТО должны обратить внимание на us-health-coronavirus-russia-economy/rus- В ЕАЭС ЕСТЬ МНОГО проблему регионального/местно- sias-putin-vows-more-support-for-smaller- ПРОБЛЕМ, КОТОРЫЕ businesses-after-criticism-idUSKCN21X1XY. го управления. Представленные НЕОБХОДИМО Accessed on 15.04.2020. случаи неправильного управления РЕШИТЬ, КАК НА 6. Ostroukh, Andrey, and Gabrielle Tétrault-Far- значительно влияют на производ- ber (2020). Russian central bank will con- СТРАНОВОМ, ТАК И ственные и торговые показатели, sider a 100 bp rate cut in June, governor НА РЕГИОНАЛЬНОМ says. Retrieved from https://www.reuters. особенно в сельскохозяйственном com/article/us-russia-cenbank-nabiulli- УРОВНЯХ, ВКЛЮЧАЯ na-rates/russian-central-bank-will-consid- НИЗКИЙ УРОВЕНЬ секторе. Эти сбои на рынке будут er-100-bp-rate-cut-in-june-governor-says- иметь долгосрочные последствия idUSKBN22K200. Accessed on 08.05.2020. ПРОМЫШЛЕННОГО РАЗВИТИЯ И и влиять на потенциальные инве- 7. Paraskova, Tsvetana (2020). Russia Calls for Market Share Target for OPEC+. Retrieved ОТСУТСТВИЕ стиционные решения. Таким обра- from https://oilprice.com/Latest-Ener- КООРДИНАЦИИ зом, чтобы смягчить последствия gy-News/World-News/Russia-Calls-For- Market-Share-Target-For-OPEC.html. Ac- ПОЛИТИКИ внешних шоков, страны ЕАЭС как cessed on 29.04.2020. на страновом, так и на региональ- 8. Shayakhmetova, Zhanna (2020). Eur- ном уровнях должны принимать asian Economic Council Approves Emer- быстрые решения, помогать людям gency Measure to Save Economies From Collapse! Retrieved from https:// и пострадавшим предприятиям, astanatimes.com/2020/05/eurasian-eco- использовать фискальные и моне- nomic-council-approves-emergency-mea- sure-to-save-economies-from-collapse/. тарные меры для поддержки сво- Accessed on 01.05.2020. ей экономики, улучшать местное 9. Tabakh, Anton (2020). Distribution at the управление, чтобы избежать сбоев exit. What will the May measures to support на рынке, поддерживать сельско- the economy give. Retrieved from https:// carnegie.ru/commentary/81785. Accessed хозяйственных и промышленных on 14.05.2020. GÜNCEL 33
производителей, координировать реали- 5. Корсунская, Дарья и Александр Марроу (2020). Путин обещает усилить поддержку малого бизне- зацию политики и оказывать взаимную са после критики. Доступно по адресу https://www. помощь. reuters.com/article/us-health-coronavirus-russia- economy/russias-putin-vows-more-support-for- Источники: smaller-busoples-after-criticism-idUSKCN21X1XY. Дата обращения 15.04.2020. 1. Акорда (2020). Выступление Главы государства на заключительном заседании Государствен- 6. Остроух, Андрей и Габриель Тетро-Фарбер ной комиссии по чрезвычайному положению. (2020). В июне российский центральный банк Доступно по адресу https://www.akorda.kz/ru/ рассмотрит вопрос о снижении ставки на 100 speeches/internal_political_affairs/in_speeches_ б.п. Доступно по адресу https://www.reuters.com/ and_addresses/vystuplenie-glavy-gosudarstva- article/us-russia-cenbank-nabiullina-rates/russian- na-zaklyuchitelnom-zasedanii-gosudarstvennoi- central-bank-will-consider-100-bp-rate-cut-in-june- komissii-po-chrezvychainomu-polozheniyu. Дата governor-says- idUSKBN22K200. Дата обращения обращения 13.05.2020. 08.05.2020. 2. БелТА (2020). Правительство Беларуси призвано 7. Параскова, Цветана (2020). Россия призывает к выполнить основные экономические показатели. определению доли рынка для ОПЕК +. Доступно Доступно по адресу https://eng.belta.by/president/ по адресу https://oilprice.com/Latest-Energy-News/ view/belarusian-government-urged-to-fulfill-major- World-News/Russia-Calls-For-Market-Share-Target- economic-indicators-130012-2020/. Дата обраще- For-OPEC.html. Дата обращения 29.04.2020. ния 23.04.2020. 3. Казинформ (2020). Премьер-министр Казахста- 8. Табах, Антон (2020). Раздачи на выходе. Что дадут на принял участие в заседании видеоконфе- майские меры поддержки экономики. Доступно ренции Евразийского межправительственного по адресу https://carnegie.ru/commentary/81785. совета. Доступно по адресу https://www.inform. Дата обращения 14.05.2020. kz/en/kazakh-pm-takes-part-in-video-conference- 9. Шаяхметова, Жанна (2020). Евразийский эко- meeting-of-eurasian-intergovernmental-council_ номический совет утвердил экстренные меры a3636551. Дата обращения 10.04.2020. для спасения экономик от краха! Доступно по 4. Колесников, Андрей (2020). Почему рейтинг адресу https://astanatimes.com/2020/05/eurasian- одобрения Путина бьет антирекорды. Доступно economic-council-approves-emergency-measure- по адресу https://carnegie.ru/commentary/81735. to-save-economies-from-collapse/. Дата обраще- Дата обращения 14.05.2020. ния 01.05.2020.
sher.osu.edu 34 ӨЗЕКТІ ПІКІР
BRIEF OVERVIEW OF EXTERNAL MIGRATION IN KAZAKHSTAN
KANAT MAKHANOV КРАТКИЙ ОБЗОР EURASIAN RESEARCH INSTITUTE, SENIOR RESEARCH FELLOW ВНЕШНЕЙ МИГРАЦИИ В ЕВРАЗИЙСКИЙ НАУЧНО- ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ, КАЗАХСТАНЕ СТАРШИЙ НАУЧНЫЙ СОТРУДНИК
By the beginning of 2020, the pop- К началу 2020 года население Ка- ulation of Kazakhstan reached захстана составило 18 632 169 че- 18,632,169, which is 236,602 increase ловек, что на 236 602 человека since January 1 of 2019. The natural больше, чем годом ранее - 1 янва- increase totaled 269,575 whereas the ря 2019 года. Естественный прирост net migration was negative 32,973 составил 269 575 человек, тогда people. Hence, the net out-migration как сальдо миграции составило -32 in the population in 2019 increased SINCE 2012, THERE 973 человека. Таким образом, чи- by 13.2% compared to 2018 [Statis- HAS BEEN AN стый отток населения в 2019 году tics Committee, 2020]. According to ACCELERATING увеличился на 13,2% по сравне- The World Migration Report 2020 RATE OF NET нию с 2018 годом [Статистический published by the International Orga- OUTMIGRATION комитет, 2020]. Согласно «Докладу nization for Migration, Kazakhstan is DUE TO DECLINING о мировой миграции за 2020 год», among the top 20 countries in terms IMMIGRATION опубликованному Международной of the migration movement of the AND INCREASING организацией по миграции, Казах- population relative to the total pop- EMIGRATION FROM стан входит в число 20 стран с точки THE COUNTRY ulation. Interestingly, Kazakhstan was зрения миграционного движения listed among the top 20 countries населения по отношению к общей both in terms of foreign born and С 2012 ГОДА численности населения. Интересно emigrated population [IOM, 2020]. НАБЛЮДАЕТСЯ отметить, что Казахстан был вклю- ПОВТОРНОЕ чен в число 20 стран с наибольшей Over the 30 years of Kazakhstan’s re- УВЕЛИЧЕНИЕ ТЕМПОВ долей родившегося за пределами cent history, the outmigration of the ЧИСТОЙ ЭМИГРАЦИИ страны и эмигрировавшего населе- ИЗ-ЗА СОКРАЩЕНИЯ population was more predominant ния [МОМ, 2020]. in the country. The largest rates of ИММИГРАЦИИ the overall population loss of 7.7% И УВЕЛИЧЕНИЯ За 30 лет новейшей истории Казах- during the 1990s were caused by ЭМИГРАЦИИ ИЗ стана в стране преобладала эмигра- both natural population decline and СТРАНЫ ция населения. Наибольшие темпы large outmigration. However, the ef- общего сокращения численности fects of outmigration in 1990s were населения на 7,7% в течение 1990-х much more pronounced and caused годов были вызваны как естествен- a demographic decline of more than ным сокращением населения, так и a million all across the country [Row- большой эмиграцией. Однако по- land, 2001]. This pattern continued следствия эмиграции в 1990-х го- GÜNCEL 35
Figure 1. Immigration, emigration and net migration in дах были гораздо более выраженными и Kazakhstan during 2000-2019 (thousand people) Рисунок 1. Иммиграция, эмиграция и чистая привели к демографическому спаду более миграция в Казахстане в 2000-2019 гг. (тыс. человек) чем на миллион человек по всей стране [Роланд, 2001]. Эта тенденция сохранялась до 2003 года, и в 2004 году чистая мигра- ция впервые стала положительной в пе- риод независимости Казахстана. В течение 2004-2011 годов число иммигрантов, при- бывающих в Казахстан, в год превышало число эмигрантов, покидающих страну, что положительно сказалось на условиях чи- стой миграции. Тем не менее, с 2012 года наблюдается повторное увеличение тем- пов чистой эмиграции из-за сокращения иммиграции и увеличения эмиграции из страны. Количество иммигрантов снижа- Source: Statistics Committee Источник: Комитет статистики лось в среднем на 12,2% ежегодно с 2005 года, тогда как число эмигрантов росло на until 2003 and in 2004 the net migration 9,6% с 2015 года. turned positive for the first time since Ka- zakhstan became independent. Throughout Считается, что экономические факторы занимают место среди главных движущих 2004-2011 the yearly number of immigrants сил миграционного потока, и в 2019 году entering Kazakhstan outnumbered the em- около двух третей международных ми- igrants leaving the country, which turned грантов в мире (176 миллионов человек) the net migration terms positive. Since 2012, переехали в страны с высоким уровнем до- however, there has been an accelerating rate хода [ДЭСВ ООН, 2019]. Однако недавние of net outmigration due to declining immi- миграционные данные Казахстана показы-
khreschatyk.news 36 ӨЗЕКТІ ПІКІР
Figure 2. Migration vs economic growth in Kazakhstan Figure 3. Remittances received by Kazakhstan as % of during 2000-2019 GDP Рисунок 2. Темпы миграции и экономического роста Рисунок 3. Денежные переводы, полученные в Казахстане в 2000-2019 гг. Казахстаном в% к ВВП
Source: Statistics Committee Source: World Bank data Источник: Комитет статистики Источник: данные Всемирного банка
gration and increasing emigration from the вают, что помимо уровня доходов темпы country. The number of immigrants has been экономического роста более актуальны declining on average at 12.2% annually since для объяснения миграционных потоков. В 2005 whereas the number of emigrants has течение 2000-2004 годов чистая миграция been growing at 9.6% since 2015. населения резко сократилась, поскольку темпы экономического роста возросли до Economic factors are believed to be one of двузначных показателей. На протяжении the main driving forces of migration flow and 2004-2007 годов, периода быстрого эконо- about two-thirds of international migrants мический роста, в Казахстане наблюдалась in the world (176 million people) moved to самая большая чистая иммиграция - почти high-income countries in 2019 [UN DESA, 70 тысяч человек. Во время кризиса 2008 2019]. Recent migration records of Kazakh- года чистая иммиграция снизилась до чуть stan, however, show that apart from the in- более тысячи, а затем она снова начала come level the rate of economic growth is расти по мере восстановления экономики more relevant for explaining the migration в 2009 году. Чистая иммиграция в течение flows. During 2000-2004 the net outmigra- 2008-2011 годов добавила почти 30 тысяч tion of the population has decreased dramat- человек к населению Казахстана. В 2012 ically as the economic growth rates soared to году количество эмигрантов превысило double-digit rates. Throughout 2004-2007 численность иммигрантов, и с тех пор чи- when the economic growth was still fast, Ka- стая эмиграция увеличивается с нарастаю- zakhstan has seen its largest net immigration щей скоростью, несмотря на 4-5% реаль- of nearly 70 thousand people. During the ного годового роста ВВП. Следовательно, crisis of 2008, net immigration dropped to крайне негативные ожидания в отношении slightly over one thousand, and then it start- экономических перспектив на 2020-2021 ed to grow again as the economy recovered годы дают основания говорить о дальней- in 2009. The net immigration during 2008- шем увеличении чистой эмиграции насе- 2011 has added nearly 30 thousand people ления в Казахстане в ближайший период. to the population of Kazakhstan. In 2012 the emigrants outnumbered the immigrant and Иммиграция этнических казахов (кан- the net emigration is growing since then at дастар) является одним из наиболее важ- an increasing rate despite 4-5% of real annu- ных факторов, которые значительно со- GÜNCEL 37
al GDP growth. Consequently, highly кратили чистый отток населения. negative expectations on economic С 1991 года около миллиона эт- perspectives for 2020-2021 give rea- нических казахов иммигрировали sons to expect a further increase in в Казахстан, увеличив число им- the net emigration of the population мигрантов на несколько десятков in Kazakhstan. тысяч в год. Однако их число так- SINCE 2015 THE же имеет тенденцию к снижению The immigration of ethnic Kazakhs PERCENTAGE SHARE за последние 5-6 лет. В 2019 году (the Oralmans) is one of the most im- OF THE REMITTANCES в Казахстан прибыло только 17,6 portant factors that greatly reduced RECEIVED BY тыс. этнических казахов, что почти the net emigration. Since 1991, nearly KAZAKHSTAN NEARLY в два раза меньше, чем в 2013 году DOUBLED FROM 0.16% one million Oralmans immigrated to [Informburo.kz, 2015]. Kazakhstan increasing the number of TO 0.34% immigrants by several tens of thou- Денежные переводы являются sands each year. However, the number С 2015 ГОДА важнейшим показателем глобаль- of Oralmans also presents decreasing ПРОЦЕНТНАЯ ной миграции. Объем денежных trends over the last 5-6 years. In 2019, ДОЛЯ ДЕНЕЖНЫХ переводов, сделанных мигрантами only 17.6 thousand Oralmans arrived ПЕРЕВОДОВ, в 2019 году по всему миру, оцени- ПОЛУЧЕННЫХ in Kazakhstan, which is almost two вается в 689 миллиардов долларов КАЗАХСТАНОМ, times less than in 2013 [Informburo. [МОМ, 2020], что составляет почти ПОЧТИ УДВОИЛАСЬ С kz, 2015]. 0,85% мирового ВВП. С 2000 года 0,16% ДО 0,34% доля денежных переводов в миро- Remittances are one of the most im- вом ВВП удвоилась. Денежные пе- portant indicators of global migration. реводы в размере 550 миллиардов The amount of remittances in 2019 is долларов поступают из стран с вы- estimated at $689 billion [IOM, 2020], соким уровнем дохода в страны со
politeka.net 38 ӨЗЕКТІ ПІКІР
which accounts for nearly 0.85% средним и низким уровнем дохо- of the world’s GDP. Since 2000, the да. Относительно этого показателя share of the remittances in the glob- Казахстан получает гораздо мень- al GDP has doubled. $550 billion of ше денежных переводов (0,34% all remittances go from high-income ВВП), чем в среднем в мире. Од- countries to middle and low-income нако с 2015 года процентная доля countries. In this regard, Kazakhstan денежных переводов, полученных receives much fewer remittances Казахстаном, почти удвоилась с (0.34% of GDP) than the world on av- 0,16% до 0,34% [данные Всемир- erage. However, since 2015 the per- ного банка, 2020]. Замедление centage share of the remittances re- экономического роста, вызванное ceived by Kazakhstan nearly doubled низкими ценами на нефть в 2015 from 0.16% to 0.34% [World Bank году и обусловленное этим сни- data, 2020]. Deceleration of econom- IN TERMS OF жение курса тенге, вполне могут ic growth caused by low oil prices in MIGRATION FLOWS быть факторами, которые способ- 2015 and resulting depreciation of KAZAKHSTAN IS ствовали росту трудовых мигран- tenge might well be the factors that VERY CLOSELY TIED тов, ищущих работу за пределами contributed to the growth of labor TO OTHER POST- страны. migrants seeking employment out- SOVIET COUNTRIES С точки зрения миграционных side the country. THAT ACCOUNT FOR NEARLY 80% OF ALL потоков Казахстан очень тесно In terms of migration flows Kazakh- ITS IMMIGRATION связан с другими постсоветскими stan is very closely tied to other AND OVER 90% OF странами, на которые приходит- Post-Soviet countries that account for ITS EMIGRATION ся почти 80% всей иммиграции и nearly 80% of all its immigration and более 90% эмиграции. В 2018 году over 90% of its emigration. In 2018, С ТОЧКИ ЗРЕНИЯ 34,4% всех иммигрантов в Казах- 34.4% of all immigrants to Kazakh- МИГРАЦИОННЫХ стан прибыли из Узбекистана, за stan came from Uzbekistan, followed ПОТОКОВ которым следуют Россия (30,6%) by Russia (30.6%) and China (10.7%). КАЗАХСТАН ОЧЕНЬ и Китай (10,7%). Россия также Russia was also the number one ТЕСНО СВЯЗАН была главной страной, в которую destination for the vast majority of С ДРУГИМИ мигрировало большинство эми- emigrants from Kazakhstan (87.8%). ПОСТСОВЕТСКИМИ грантов из Казахстана (87,8%), и Russia remains to be the most in- СТРАНАМИ, остается самой влиятельной стра- fluential country relative to Central НА КОТОРЫЕ ной по отношению ко всей Цен- Asia in terms of migration [Statistics ПРИХОДИТСЯ тральной Азии с точки зрения ми- ПОЧТИ 80% ВСЕЙ Committee, 2020]. In 2019, almost 5 грации [Статистический комитет, ИММИГРАЦИИ million migrants born in Central Asia 2020]. В 2019 году почти 5 мил- И БОЛЕЕ 90% лионов мигрантов, рожденных в who were living in Russia [UN DESA, ЭМИГРАЦИИ 2019]. The patterns of migration from Центральной Азии, проживали в Central Asia to Russia were different России [ООН ДЭСВ, 2019]. Модели for each Central Asian state. For Tajik- миграции из Центральной Азии в istan and Kyrgyzstan, the remittances Россию были разными для каждо- from Russia are essentially important го государства. Для Таджикистана economically and the vast majority и Кыргызстана денежные пере- of migrants from these two countries воды из России крайне важны с as well as from Uzbekistan are low- экономической точки зрения, и skilled labor migrants. The majority подавляющее большинство ми- of migrants from Kazakhstan, on the грантов из этих двух стран, а также other hand, were highly skilled labor из Узбекистана являются низко- and students. It should be admitted квалифицированными трудовыми though that the overall demograph- мигрантами. С другой стороны, GÜNCEL 39
ic effect of migration on Kazakhstan reduced большинство мигрантов из Казахстана - greatly in the early 2000s and during the last высококвалифицированные работники и 15 years the net migration never exceeded студенты. Однако следует признать, что the natural population growth. This allowed общий демографический эффект мигра- the total population to maintain an average ции на Казахстан значительно снизился annual growth of nearly 1.4% from 2004 to в начале 2000-х годов, и за последние 15 2019. лет чистая миграция никогда не превыша- ла естественный прирост населения. Это The patterns of migration in Kazakhstan позволило поддерживать среднегодовой during 2000-2019 appear to be consistent рост общей численности населения на with the overall economic indicators. The net уровне 1,4% с 2004 по 2019 год. migration shows increasingly negative dy- namics presenting net outmigration 8 years Модели миграции в Казахстане в течение in a row since 2012. Taking into account the 2000-2019 гг. примерно соответствуют об- current economic situation and negative pro- щим экономическим показателям. Чистая jections for 2020, we can expect a further миграция демонстрирует в большей сте- continuation of the process of outmigration. пени отрицательную динамику, показывая чистый отток населения за 8 лет подряд References с 2012 года. Учитывая текущую экономи- 1. Informburo.kz (2020). Oralmans are reluctant ческую ситуацию и негативные прогнозы to move to Kazakhstan. Retrieved from https:// на 2020 год, можно ожидать дальнейшего informburo.kz/novosti/oralmany-stali-neohotno- продолжения преобладания эмиграции pereselyatsya-v-kazahstan-.html. Accessed on 09.05.2020. из страны. 2. International Organization for Migration (2020). World Migration Report 2020. Retrieved from Источники https://publications.iom.int/books/world-migration- 1. Informburo.kz (2020). Оралманы неохотно пере- report-2020. Accessed on 10.05.2020. езжают в Казахстан. Доступен по адресу: https:// 3. Rowland, R., H. (2001). Regional Population Change informburo.kz/novosti/oralmany-stali-neohotno- in Kazakhstan during the 1990s and the Impact of pereselyatsya-v-kazahstan-.html. Дата обращения: 09.05.2020.
tagesspiegel.de 40 ӨЗЕКТІ ПІКІР
Nationality Population Patterns: Results 2. Международная организация по миграции from the Recent Census of Kazakhstan. (2020). World Migration Report 2020. Досту- Post-Soviet Geography and Economics пен по адресу: https://publications.iom.int/ 42: 571-614. books/world-migration-report-2020. Дата об- ращения: 10.05.2020. 4. Statistics Committee (2020). 3. Роланд, Р.Х. (2001). Региональные изменения Demographic Statistics. Retrieved from THE OVERALL населения в Казахстане в 90-е годы и вли- https://stat.gov.kz/official/industry/61/ DEMOGRAPHIC яние моделей народонаселения: результаты statistic/6. Accessed on 10.05.2020. недавней переписи населения Казахстана. EFFECT OF Post-Soviet Geography and Economics 42: 5. United Nations Department of MIGRATION ON 571-614. Economic and Social Affairs (2019). International Migrant Stock 2019. KAZAKHSTAN 4. Комитет по статистике (2020). Демографиче- UN DESA, Population Division, New REDUCED GREATLY IN ская статистика. Доступен по адресу: https:// stat.gov.kz/official/industry/61/statistic/6. Дата York. Retrieved from www.un.org/ THE EARLY 2000S обращения: 10.05.2020. en/development/desa/population/ migration/data/estimates2/estimates19. 5. Департамент Организации Объединен- Accessed on 10.05.2020. ОБЩИЙ ДЕМОГРА- ных Наций по экономическим и социаль- ным вопросам (2019 год). Международный 6. World Bank data (2020). Personal ФИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ фонд для мигрантов 2019 года. ДЭСВ, Отдел transfers, receipts (BoP, current US$). МИГРАЦИИ НА народонаселения, Нью-Йорк. Доступен по адресу: www.un.org/en/development/ Retrieved from https://data.worldbank. КАЗАХСТАН ЗНАЧИ- org/indicator/BX.TRF.PWKR.CD. desa/population/migration/data/estimates2/ Accessed on 10.05.2020. ТЕЛЬНО СНИЗИЛСЯ estimates19. Дата обращения: 10.05.2020. В НАЧАЛЕ 2000-Х 6. Данные Всемирного банка (2020). Персо- ГОДОВ нальные переводы, квитанции (ПБ, текущие цены в долларах США). Доступен по адресу: https://data.worldbank.org/indicator/BX.TRF. PWKR.CD. Дата обращения: 10.05.2020.
vybor.news GÜNCEL 41
DIGITAL SURVEILLANCE SOLUTIONS IN CENTRAL ASIAN STATES
ALBINA MURATBEKOVA РЕШЕНИЯ ПО ЦИФРОВОМУ EURASIAN RESEARCH INSTITUTE, JUNIOR RESEARCH FELLOW НАБЛЮДЕНИЮ В СТРАНАХ ЕВРАЗИЙСКИЙ НАУЧНО- ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ, МЛАДШИЙ НАУЧНЫЙ СОТРУДНИК ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ
The COVID-19 pandemic revealed Пандемия COVID-19 показала the importance of digital solutions in важность цифровых решений в our everyday activities and opened повседневной деятельности и от- new horizons of digitalization. The крыла неизведанные горизонты total quarantine regime boosted the цифровизации. Режим карантина importance of monitoring technolo- повысил важность технологий мо- gies, which subsequently enhanced ниторинга, что впоследствии рас- opportunities for providers of digi- ширило возможности поставщиков tal infrastructure. The Central Asian цифровой инфраструктуры. Стра- states, in accordance with the global ны Центральной Азии, в соответ- practice, have also ensured control THE TOTAL ствии с мировой практикой, также during the quarantine regime by us- QUARANTINE обеспечивали контроль во время ing different digital solutions, includ- REGIME BOOSTED карантинного режима, используя ing digital surveillance. THE IMPORTANCE различные цифровые решения, The experience of China, Singapore, OF MONITORING включая цифровое наблюдение. TECHNOLOGIES South Korea, and Taiwan shows that Опыт Китая, Сингапура, Южной effective implementation of digital КАРАНТИННЫЙ Кореи и Тайваня показал, что эф- solutions helps to control and limit РЕЖИМ УСИЛИЛ фективное внедрение цифровых the spread of the disease. Following ЗНАЧЕНИЕ решений помогает контролиро- that Asian experience of digital track- ТЕХНОЛОГИИ вать и ограничивать распростра- ing via using applications or through НАБЛЮДЕНИЯ нение случаев заболевания. Сле- mobile operators, Kazakhstan be- came a pioneer in the region in the дуя азиатскому опыту цифрового implementation of the movement отслеживания с использованием control system during the quarantine. приложений или операторов мо- According to the April 1, 2020 reso- бильной связи, Казахстан стал пио- lution of the country’s chief sanitary нером в регионе, внедрив систему officer, persons potentially exposed управления движением во время to COVID-19 are obliged to install a карантина. В соответствии с реше- mobile application for monitoring нием главного санитарного врача and not to turn off Wi-Fi, Bluetooth, страны от 1 апреля 2020 года, кон- and geolocation. In case of non-com- тактные лица с больными COVID-19 pliance, a person will face a fine or обязаны установить мобильное 42 ӨЗЕКТІ ПІКІР
an arrest for up to 15 days [Turkayev, приложение для мониторинга, и не 2020]. Although Kazakhstan’s Cen- отключать Wi-Fi, Bluetooth и геоло- tral Asian neighbors are ensuring the кацию. В случае несоблюдения, им quarantine regime using convention- грозит штраф или арест на срок до al measures of control through po- 15 дней [Туркаев, 2020]. При этом, lice, all of them are steadily moving несмотря на то, что соседи Казах- towards the digitalization of such стана в Центральной Азии обеспе- procedures. Besides, Central Asian чивают карантинный режим, ис- authorities have been using their vid- пользуя обычные меры контроля eo surveillance systems, which were через полицию, все они неуклонно originally aimed to control the traffic, двигаются к цифровизации таких but were adapted to control car own- процессов. Кроме того, централь- ers for compliance with the quaran- ноазиатские власти используют си- tine regime. стемы видеонаблюдения, которые The prototype of tracking epidemic изначально были предназначены contacts was developed in 2011 by для контроля за движением, но the FluPhone project, which was test- THE CENTRAL были адаптированы для контроля ed during the outbreak of swine flu ASIAN STATES, автовладельцев при нарушении [Atanesyan, 2020]. Monitoring sys- IN ACCORDANCE режима карантина. tems, such as face recognition camer- WITH THE GLOBAL PRACTICE, HAVE as transmitting information from mo- Прототип отслеживания эпидеми- ALSO ENSURED bile operators, and social networks ческих контактов был разработан в CONTROL DURING are already actively used in some 2011 году проектом FluPhone, кото- THE QUARANTINE countries. Previously, the introduction рый был протестирован во время REGIME BY USING вспышки свиного гриппа [Атанесян, of surveillance systems caused suspi- DIFFERENT DIGITAL cions in society due to personal data SOLUTIONS 2020]. Системы мониторинга, такие and security issues, but there is al- как камеры распознавания лиц, пе- most no opposition to new measures СТРАНЫ редача информации от операторов of tracking related to the COVID-19 ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ мобильной связи и социальных quarantine regime. Thus, the pan- В СООТВЕТСТВИИ сетей, уже активно используются demic has demonstrated not only the С ГЛОБАЛЬНОЙ в некоторых странах. Если ранее need for such surveillance technolo- ПРАКТИКОЙ внедрение систем наблюдения вы- gies but also the importance of up- ОБЕСПЕЧИВАЮТ зывало подозрения в обществе из- КОНТРОЛЬ to-date systems in the fight against за личных данных и проблем без- НАСЕЛЕНИЯ ВО the mass epidemic. опасности, то сейчас практически ВРЕМЯ КАРАНТИНА Meanwhile, the consequences of this С ПОМОЩЬЮ нет возражений против новых мер fight bring new opportunities for Chi- РАЗНЫХ ЦИФРОВЫХ по отслеживанию, связанных с ка- nese digital companies in transition РЕШЕНИЙ рантинным режимом COVID-19. То economies. Well-known advanced есть, пандемия продемонстрирова- Chinese technologies that combine ла не только необходимость таких affordable prices and decent quality систем наблюдения, но и важность are likely to remain attractive for de- современного оборудовании для veloping markets, despite the global борьбы с массовой эпидемией. campaign launched by the United States against Chinese technology Между тем, последствия борьбы с companies. While understanding пандемией открывают новые воз- the importance of digital technolo- можности для китайских цифровых gies underscored by the pandemic, компаний среди транзитных эконо- emerging markets have few alterna- мик. Хорошо известные передовые tives other than China. Among them китайские технологии, сочетающие GÜNCEL 43
is the Central Asian region, where Chinese доступные цены и достойное качество, companies have the strongest presence due вероятно, останутся привлекательными, to their long-term credit structures and high несмотря на глобальную кампанию США tolerance for financial risk [Marat, 2018]. против китайских технологических ком- паний. Осознавая, что пандемия подчер- As a result, the Central Asian countries have кнула важность цифровых технологий, у been actively using Chinese technologies in развивающихся рынков мало альтернатив, their digital surveillance. Leading Chinese surveillance companies such as Hikvision, кроме китайских. Таковой является регион Dahua and Huawei that are sanctioned by the Центральной Азии, где китайские компа- United States are among the major providers нии имеют наибольшее присутствие бла- of surveillance services and technology in the годаря своим долгосрочным кредитным region as part of the Smart or Safe City pro- структурам и высокой толерантности к фи- grams. In particular, Kazakhstan purchased нансовому риску [Марат, 2018]. equipment from Hikvision and Dahua Tech- В результате, страны Центральной Азии nology while installing its video surveillance активно используют китайские технологии systems Sergek. In April 2019, Uzbekistan signed an agreement with Huawei worth $1 в своем цифровом наблюдении. Ведущие billion to build surveillance operations in the китайские компании по видеонаблюде- country. In addition, the Safe Cities surveil- нию, такие как Hikvision, Dahua и Huawei, lance project has been implemented with the санкционированные в США, входят в число Chinese CITIC Group и COSTAR Group using основных поставщиков услуг и технологий Huawei equipment. The Chinese companies видеонаблюдения, которые реализуются
akorda.kz 44 ӨЗЕКТІ ПІКІР
committed to invest $300 million in the first в рамках программ «Умный или безопас- stage with a possibility of increasing invest- ный город». В частности, Казахстан по- ments up to $1 billion [Yan, 2019]. Kyrgyzstan ставляет оборудование Hikvision и Dahua also opted towards Chinese companies for Technology при эксплуатации своей систе- the implementation of the second stage of мы видеонаблюдения Сергек. В апреле its Safe City project. A new police command 2019 года, Узбекистан подписал соглаше- center opened in Bishkek operates advanced ние с Huawei на сумму 1 миллиард долла- facial recognition cameras supplied by the ров США для установки видеонаблюдения China National Electronics Import and Export по всей стране. Кроме того, проект по ви- Corporation free of charge [Jardine, 2019]. деонаблюдению «Безопасный город» осу- Tajikistan uses Huawei-produced Chinese ществлялся китайской группой компании traffic cameras, and it will reportedly take CITIC и COSTAR Group, с оборудованием Dushanbe two decades to pay off its $20.9 от Huawei. Китайские компании взяли на million loan to Huawei [Marat, 2018]. As себя обязательство инвестировать, в пер- seen from the above examples, the Central вую очередь 300 миллионов долларов, Asian states have been largely using Chinese с последующей целью увеличения до 1 equipment in their traffic surveillance, whilst миллиарда долларов [Ян, 2019]. Кыргыз- planning to test face recognition functions for future mass implementation. стан выбрал китайские компании для ре-
yandex.uz GÜNCEL 45
It is noteworthy that initially Russian ализации второго этапа проекта companies had more advantageous «Безопасный город». Усовершен- conditions for introducing their ствованные камеры распознава- equipment in the region because of ния лиц и новый полицейский ко- the common market and language. мандный центр внедрены в Биш- However, due to the lack of appro- кеке Китайской национальной кор- priate technical capabilities they were порацией по импорту и экспорту unable to compete with Chinese com- электроники с предоставлением panies. The case of the Russian Vega, бесплатного оборудования [Джар- which had implemented the initial дин, 2019]. Таджикистан исполь- stage of traffic surveillance in Bishkek, зует китайские камеры Huawei на but lost the bid for the second, larger дорогах, для которого потребуется stage of its implementation, exempli- WHILE два десятилетия, чтобы погасить fies the technical unpreparedness of UNDERSTANDING кредит в 20,9 млн. Долл. США ком- Russian companies. THE IMPORTANCE пании Huawei [Марат, 2018]. Как OF DIGITAL видно на вышеупомянутых приме- China aims to become a global lead- TECHNOLOGIES er in artificial intelligence technolo- UNDERSCORED BY рах, государства Центральной Азии gies by 2030 and will push forward THE PANDEMIC, используют в основном китайское EMERGING оборудование для наблюдения за MARKETS HAVE дорожным движением, планируя FEW ALTERNATIVES при этом функции распознавания OTHER THAN лиц для массового внедрения. CHINA Примечательно, что изначально УЧИТЫВАЯ российские компании имели боль- ЗНАЧЕНИЕ ше преимуществ для внедрения ЦИФРОВЫХ своего оборудования в регионе из- ТЕХНОЛОГИЙ, за общего рынка и языка. Однако ПОДЧЕРКНУТОЙ ВО из-за отсутствия соответствующих ВРЕМЯ ПАНДЕМИИ, технических возможностей, они не РАЗВИВАЮЩИЕСЯ могут конкурировать с китайскими РЫНКИ компаниям. Случай с российской ИМЕЕТ МАЛО АЛЬТЕРНАТИВ, Vega, которая внедрила начальный КРОМЕ КИТАЙСКИХ этап наблюдения за дорожным движением в Бишкеке, но прои- грала второй, более крупный этап внедрения, свидетельствует о его технической неготовности.
Китай стремится к 2030 году стать мировым лидером в области тех- нологий искусственного интеллек- та и будет продвигать экспорт сво- его оборудования, технологий и программного обеспечения. Таким образом, ожидается, что рынок Центральной Азии будет оставать- ся одним из приоритетных рынков для Китая, в том числе в рамках его программы Цифрового Шел- 46 ӨЗЕКТІ ПІКІР
with exports of its equipment, technology, кового пути. Государства Центральной and software. Therefore, it is expected that Азии, в свою очередь, также поощряют the Central Asian market will continue to be внедрение интеллектуальных техноло- among the priority markets for China, in- гий с разумным качеством и ценой. Тем cluding within its Digital Silk Road program. не менее, реализация интеллектуальных The Central Asian states, in their turn, also систем видеонаблюдения, таких как ви- encourage the implementation of smart деонаблюдение, запись и распознавание technologies with reasonable quality and изображений, ставит по сомнение вопрос price. Yet, the introduction of intelligent sur- о защите личных данных. В соответствии с veillance systems such as video monitoring, recording, and image recognition puts into предупреждениями США и других запад- question the issue of personal data protec- ных стран, государства Центральной Азии tion. In line with the warnings of the Unit- должны рассмотреть вопрос защиты пер- ed States and other Western countries, the сональных данных. Риск передачи данных Central Asian states have to consider the в Пекин и растущее влияние китайских protection of personal data. The risk of data компаний также имеют риски для стран transfer to Beijing and the growing impact Центральной Азии. Поэтому, контролируя of Chinese tech companies threaten the деятельность людей с помощью систем Central Asian states as well. Therefore, while наблюдения, региональные власти долж- controlling people’s activities through sur- ны помнить, что защита личных данных veillance systems, regional authorities have является основой как личной, так и наци- to remember that the protection of personal ональной безопасности. data is a core of both private and national security.
itc.ua GÜNCEL 47
References: Источники: 1. Atanesyan, Grigor (2020). Corona-surveil- 1. Атанесян, Григор (2020). Коронаслежка: lance: “Big Brother” as a way out of the “Большой брат” как выход из каранти- quarantine. Retrieved from https://www. на. Доступен по адресу: https://www.bbc. bbc.com/russian/features-52234723. Ac- RUSSIAN COMPANIES com/russian/features-52234723. Дата об- ращения: 13.05.2020. cessed on 13.05.2020. WERE UNABLE TO 2. Jardine, Bradley (2019). China’s Surveil- COMPETE WITH 2. Джардин, Брэдли (2019). Государство на- lance State Has Eyes on Central Asia. блюдения Китая смотрит на Централь- Retrieved from https://foreignpolicy. CHINESE COMPANIES ную Азию. Доступен по адресу: https:// com/2019/11/15/huawei-xinjiang-ka- DUE TO THE LACK foreignpolicy.com/2019/11/15/huawei- zakhstan-uzbekistan-china-surveil- xinjiang-kazakhstan-uzbekistan-china- lance-state-eyes-central-asia/. Accessed OF APPROPRIATE surveillance-state-eyes-central-asia/. Дата on 13.05.2020. TECHNICAL обращения: 13.05.2020. 3. Marat, Erica (2018). Chinese Artificial Intel- CAPABILITIES 3. Марат, Эрика (2018). Китайские проекты ligence Projects Expand in Eurasian Cities. по искусственному интеллекту расши- PONARS Eurasia Policy Memo No. 540. ряются в евразийских городах. PONARS РОССИЙСКИЕ КОМ- Евразийская политика № 540. 4. Turkayev, Adi (2020). In Kazakhstan, during ПАНИИ НЕ СМОГЛИ the quarantine, surveillance of people was 4. Туркаев, Ади (2020). В Казахстане во practically legalized. Should we be afraid? КОНКУРИРОВАТЬ время карантина практически узако- нили слежку за людьми. Стоит ли этого Retrieved from https://informburo.kz/ С КИТАЙСКИМИ stati/v-kazahstane-vo-vremya-karanti- бояться? Доступен по адресу: https:// na-prakticheski-uzakonili-slezhku-za-ly- КОМПАНИЯМИ ИЗ-ЗА informburo.kz/stati/v-kazahstane-vo- vremya-karantina-prakticheski-uzakonili- udmi-stoit-li-etogo-boyatsya.html. Ac- ОТСУТСТВИЯ СООТ- cessed on 13.05.2020. slezhku-za-lyudmi-stoit-li-etogo-boyatsya. ВЕТСТВУЮЩИХ ТЕХ- html. Дата обращения: 13.05.2020. 5. Yan, Yau Tsz (2019). China taking Big Broth- er to Central Asia. Retrieved from https:// НИЧЕСКИХ ВОЗМОЖ- 5. Ян, Яу Цз (2019). Китай везет Большого eurasianet.org/china-taking-big-brother- НОСТЕЙ Брата в Центральную Азию. Доступен to-central-asia. Accessed on 13.05.2020. по адресу: https://eurasianet.org/china- taking-big-brother-to-central-asia. Дата обращения: 13.05.2020.
itc.ua bars.media 48 ӨЗЕКТІ ПІКІР
ASTANA HUB: KAZAKHSTAN’S SILICON VALLEY
ILANA DAUTOVA АСТАНА ХАБ: КАЗАХСТАНСКАЯ СИЛИКОНОВАЯ ДОЛИНА
Society has drastically changed with Общество кардинально измени- the advent and evolution of tech- лось с появлением и развитием nology. Colossal opportunities are технологии. Технологии предоста- provided by technology that plays a вили колоссальные возможности, significant role in people’s everyday которые играют важную роль в lives. Modern-day technology simpli- повседневной жизни людей. Со- fied the access to medicine, educa- временные технологии упростили tion, industry and transportation. At доступ к медицине, образованию, the present time people use technol- промышленности и транспорту. В настоящее время люди использу- ogy in their life activities just as they ют технологии в своей жизни - они wake up in the morning to check the просыпаются по утрам, чтобы про- latest news, text and chat with their THE SOCIETY HAS верить последние новости, отпра- friends and counterparts or even put DRASTICALLY CHANGED WITH вить сообщение и пообщаться со an alarm at night not to oversleep at THE ADVENT AND своими друзьями и коллегами или the beginning of the working day. In EVOLUTION OF даже поставить будильник ночью, the last century and particularly in TECHNOLOGY чтобы не проспать начало рабо- the last decades astounding progress чего дня. В прошлом столетии и в has been made in technology so it is особенности в последние десяти- argued that this progress might have ОБЩЕСТВО КАРДИНАЛЬНО летия был достигнут поразитель- brought a lot of good opportunities ИЗМЕНИЛОСЬ ный прогресс в области техноло- to society since there were many ad- С ПОЯВЛЕНИЕМ гий, поэтому бытует утверждение, vancements registered in the infor- И РАЗВИТИЕМ что этот прогресс мог принести mation technology (IT). ТЕХНОЛОГИИ много хороших возможностей для общества, поскольку было зареги- The largest area of concentration of стрировано много достижений в IT and the global epicenter of tech- области информационных техно- nological innovations is the Silicon логий (ИТ). Valley. Silicon Valley is the region in the southern part of San Francisco Самая большой концентрацией in Northern California, United States, информационных технологий и where there are the research and ed- глобальным эпицентром техноло- ucational centers, electronic industry гических инноваций является Си- enterprises and leading technological ликоновая долина. Силиконовая companies in the field of IT. Thanks to долина – это регион в южной части GÜNCEL 49
Silicon Valley inventions like personal com- Сан-Франциско в Северной Калифорнии, puters, microprocessors, contact lenses and США, где расположены исследователь- others have entered our lives making it more ские и образовательные центры, пред- comfortable. Silicon Valley is home for many приятия электронной промышленности worldwide known technology companies и ведущие технологические компании в including Apple, Google, HP, Intel and eBay. области информационных технологий. Moreover, Silicon Valley is the global gener- Благодаря Силиконовой долине изобре- ator of IT startups. Many countries such as тения, такие как персональные компьюте- China, Japan, the United Kingdom, South Ko- ры, микропроцессоры, контактные линзы rea and India tried to repeat the experience и другие, вошли в нашу жизнь и сделали of Silicon Valley. Kazakhstan also attempted ее более комфортной. Силиконовая до- лина является домом для многих всемир- to found the ground for IT startups by creat- но известных технологических компаний, ing the international technology park named включая Apple, Google, HP, Intel и eBay. Astana Hub. Кроме того, Силиконовая долина являет- Astana Hub was created on behalf of the First ся мировым генератором ИТ-стартапов. President of Kazakhstan Nursultan Nazarba- Многие страны, такие как Китай, Япония, yev according to the state program of Digital Англия, Южная Корея и Индия, пытались Kazakhstan for free development of domes- повторить опыт Силиконовой долины. tic and foreign technology companies [Offi- Казахстан также попытался создать почву для ИТ-стартапов, основав международ- cial Site of the President of the Republic of ный технологический парк Астана Хаб. Kazakhstan, 2018]. At the present time, Asta- na Hub is the priority project of digital mod- Астана Хаб создан по поручению Первого ernization of the country. The hub aims to Президента Казахстана Нурсултана Назар- develop innovative IT projects, produce and баева в соответствии с государственной support IT companies and become the eye программой «Цифровой Казахстан» для of attracting IT professionals from around the свободного развития отечественных и
nationswell.com 50 ӨЗЕКТІ ПІКІР
globe. Therefore, Astana Hub could зарубежных технологических ком- be considered as Kazakhstan’s Sili- паний [Официальный Сайт Прези- con Valley. дента Республики Казахстан, 2018]. В настоящий момент Астана Хаб Astana Hub has two development является приоритетным проектом programs for startups – Accelera- цифровой модернизации страны. tion and Incubation development Целью хаба является разработка programs. The Acceleration devel- инновационных ИТ-проектов, со- opment program is the first stage здание и поддержка ИТ-компаний of IT startups, in which projects that и привлечение ИТ-специалистов со meet the selection criteria and re- всего мира. Таким образом, Астана quirements are provided mentoring Хаб можно рассматривать как Си- of high-qualified professionals in ликоновую долину Казахстана. the field of IT, hours of training, net- working, office space and promo- Астана Хаб имеет две программы tion in media. The Incubation devel- развития стартапов – программа Акселерации и Инкубации. Про- opment program is a more general KAZAKHSTAN грамма развития Акселерация – and comprehensive program that ALSO ATTEMPTED это первый этап ИТ-стартапов, во assists participants with attraction of TO FOUND THE время которого проектам, отвеча- investment and provides expert ad- GROUND FOR ющим критериям и требованиям vice and access to information base. IT STARTUPS BY отбора, предоставляется наставни- Moreover, the Astana Hub conducts CREATING THE чество высококвалифицированных activities to support IT startups to INTERNATIONAL TECHNOLOGY PARK специалистов в области инфор- work with corporations in the long- мационных технологий, часы об- time perspective and implements NAMED ASTANA HUB учения, нетворкинг, офисное по- educational activities. Training takes мещение и продвижение в СМИ. place both offline and online where Программа развития Инкубация the educational program is based КАЗАХСТАН ТАКЖЕ является более общей програм- on the best world practices and ПОПЫТАЛСЯ мой, которая помогает участникам according to the latest market de- СОЗДАТЬ ПОЧВУ в привлечении инвестиций и пре- mand. Moreover, during the spread ДЛЯ ИТ-СТАРТАПОВ, доставляет консультации у экспер- of COVID-19 pandemic, the Asta- ОСНОВАВ тов и доступ к информационной na Hub launched a new program МЕЖДУНАРОДНЫЙ базе. Кроме того, Астана Хаб про- “Startup in a pandemic” in which ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ водит мероприятия по поддержке selected participants will be able to ПАРК АСТАНА ХАБ ИТ-стартапов для работы с корпо- realize their startup online without рациями в долгосрочной перспек- leaving home in one month [Astana тиве и осуществляет образователь- Hub, 2020]. ную деятельность. Обучение про- ходит как в офлайн, так и онлайн, Despite the multiple programs for IT и образовательная программа ос- startups, the Astana Hub launches нована на лучших мировых прак- social programs. For instance, As- тиках и в соответствии с последни- tana Hub and UNICEF are going to ми требованиями рынка. Во время create the Social Innovation Labora- распространения коронавирусной tory, the purpose of which is to build инфекции COVID-19, Астана Хаб за- up programs in the area of social пустил новую программу «Стартап innovation focused on the interests в условиях пандемии», в которой of children of Kazakhstan [UNICEF, отобранные участники смогут реа- 2019]. лизовать свой стартап онлайн в те- чение одного месяца, не выходя из International openness is the main дома [Астана Хаб, 2020]. feature of the hub since foreign companies and IT professionals are Несмотря на многочисленные про- GÜNCEL 51 actively involved in its work. Special tax re- граммы для ИТ-стартапов, Астана Хаб и gime applies for both Kazakhstani and for- ЮНИСЕФ планируют создать Лаборато- eign companies. On December 27, 2018, рию социальных инноваций, целью кото- the First President of Kazakhstan Nursultan рой является создание программ в области Nazarbayev signed a law that exempts par- социальных инноваций, ориентированных ticipants and companies of Astana Hub from на интересы детей Казахстана [ЮНИСЕФ, paying several taxes – individual income tax, 2019]. corporate income tax, VAT and social tax on Международная открытость является глав- non-residents of the country. According to ной особенностью хаба, поскольку в его the Astana Hub administration, this measure работе участвуют иностранные компании saved approximately 807 million tenge (1,93 и ИТ-специалисты. Специальный налого- million dollar) in 2019 for companies-partici- вый режим распространяется как на казах- pants of the hub [Business Kazakhstan, 2020]. станские, так и на иностранные компании. Furthermore, the Astana Hub provides a sim- 27 декабря 2018 года Первый Президент plified visa and labor regimes for foreign pro- Казахстана Нурсултан Назарбаев подписал fessionals [Florinsky, 2020]. These measures закон, который освобождает участников allow Kazakhstan to become a more attrac- и компании Астана Хаба от уплаты неко- tive country for international investors, spe- торых видов налогов – индивидуально- cialists and participants. During the first two го подоходного налога, корпоративного years, Astana Hub attracted 29 billion tenge подоходного налога, НДС и социального
medium.com 52 ӨЗЕКТІ ПІКІР
(55,1 million dollar), which proves the налога с нерезидентов страны. По investment attractiveness of tech- данным администрации Астана nology park programs and policies Хаб, эта мера сэкономила пример- [Official Source of the Prime Minister но 807 миллионов тенге в 2019 of the Republic of Kazakhstan, 2019]. году для компаний-участников Moreover, the attractiveness of the хаба [Деловой Казахстан, 2020]. К hub to international specialists will тому же, Астана Хаб предоставляет increase the competence of domestic упрощенное получение визы для professionals and improve the work иностранных специалистов [Фло- and knowledge of Kazakhstani par- ринский, 2020]. Эти меры позволя- ют Казахстану стать более привле- ticipants of the hub’s development кательной страной для междуна- programs. родных инвесторов, специалистов On November 6, 2018, Astana Hub и компаний-участников. В течение began to conduct its activities. For первых двух лет Астана Хаб при- THE HUB AIMS the first year of work, the hub col- влек 29 миллиардов тенге, что TO DEVELOP lected over 130 applications from доказывает инвестиционную при- INNOVATIVE IT all over Kazakhstan, of which twelve влекательность программ и поли- PROJECTS, PRODUCE тики технопарка [Официальный best startups were selected to partici- AND SUPPORT IT Ресурс Премьер-Министра Респу- pate in the acceleration development COMPANIES AND блики Казахстан, 2019]. Притом, program. The startups included mo- BECOME THE EYE привлекательность хаба для меж- bile and online services for search- OF ATTRACTING IT дународных специалистов повы- ing automobile spare parts, return- PROFESSIONALS сит компетентность отечественных ing cashback by phone number and FROM AROUND THE профессионалов и улучшит работу medicine. About 17,000 participants GLOBE и знания казахстанских участников attended over 600 hours of lectures. программ развития хаба. In total, more than 400 participants ЦЕЛЬЮ ХАБА and 200 startup projects completed ЯВЛЯЕТСЯ Астана Хаб начал свою деятель- educational programs in the first year РАЗРАБОТКА ность 6 ноября 2018 года. За пер- of Astana Hub [Kursiv, 2019]. More- ИННОВАЦИОННЫХ вый год работы хаб собрал более over, the Astana Hub created 1,182 ИТ-ПРОЕКТОВ, 130 заявок со всего Казахстана, из workplaces, which is one of the most СОЗДАНИЕ И которых двенадцать лучших стар- significant results of the hub [Kapital, ПОДДЕРЖКА ИТ- тапов были отобраны для участия 2019]. КОМПАНИЙ И в программе Акселерации. В спи- ПРИВЛЕЧЕНИЕ ИТ- сок участников вошли мобильные One of the successful and well-known СПЕЦИАЛИСТОВ СО и онлайн-сервисы для поиска ав- projects created under the Astana ВСЕГО МИРА тозапчастей, возврата кешбэка по Hub is a non-integration service for номеру телефона и для медици- delivery of parcels Tastamat [Zakon, ны. Около 17,000 участников про- 2019]. Tastamat is mobile postamats слушали более 600 часов лекций. in which individuals can receive the Всего более 400 участников и 200 parcel 24/7. This feature makes a стартап-проектов завершили об- разовательные программы в пер- startup unique, because an individual вый год работы Астана Хаба [Кур- can pick up his parcel at a convenient сив, 2019]. Кроме того, в Астана time in a convenient place. Another Хаб создано1,182 рабочих места, well-known startup is Clockster, a ser- что является одним из наиболее vice that allows employers to moni- значительных результатов работы tor the working hours of employees хаба [Капитал, 2019]. [Usenova, 2018]. This startup worked with KFC and the clients of startups Одним из успешных и известных are not only Kazakhstani companies, проектов, созданных в рамках but also from Russia, UK, Singapore Астана Хаба, является не инте- GÜNCEL 53
and Czech Republic. These representative ex- грационная услуга по доставке посылок amples demonstrate the effectiveness of the Тастамат [Закон, 2019]. Тастамат – это мо- Astana Hub and its work of developing and бильные постаматы, в которых человек supporting startups. может получить посылку 24/7. Эта осо- бенность делает стартап уникальным, так Overall, technology has become an integral как человек может забрать свою посылку part of the life of a modern individual, and в удобное время в удобном месте. Еще од- undoubtedly the future of humanity depends ним известным стартапом является Клок- on the development of technology and стер, сервис, позволяющий работодателю startups. Governments in all countries are отслеживать рабочее время сотрудников attempting to assist startups by creating an [Усенова, 2018]. Этот стартап работал с KFC, attractive investment environment and pro- а клиентами стартапов являются не только viding expert support. According to the state казахстанские компании, но и из России, program of digitalization, the government of Великобритании, Сингапура и Чехии. Эти Kazakhstan is actively developing the field показательные примеры демонстрируют of IT by opening the Astana Hub technolo- эффективность Астана Хаба и его работы gy park, which actively supports the startups. по развитию и поддержке стартапов. For three years of its activity, the Astana Hub has attracted foreign investment and created В целом, технологии стали неотъемлемой many workplaces. Startups implemented un- частью жизни современного человека, и, der the Astana Hub were given to be known несомненно, будущее человечества зави- сит от развития технологий и стартапов. and opportunity to work with international Правительства во всех странах пытаются companies. Slowly but surely the Astana Hub поддерживать стартапы, создавая при- becomes Kazakhstan’s Silicon Valley, the epi- влекательную инвестиционную среду и center of progress, development and tech- предоставляя экспертные советы. Соглас- nology.
express-k.kz 54 ӨЗЕКТІ ПІКІР
References: но государственной программе по 1. Astana Hub (2020). The International Tech- цифровизации, правительство Ка- nology Park Astana Hub Has Developed a захстана активно развивает сферу New Program “Startup in Pandemic”. Re- trieved from https://astanahub.com/ru/ информационных технологий, соз- news/show/577. Accessed on 10.05.2020. дав технологический парк Астана 2. Business Kazakhstan (2020). The Number Хаб, который активно поддержи- of Companies Receiving Tax Preferences in вает стартапы. За три года своей Astana Hub Exceeded 200. Retrieved from https://www.dknews.kz/inner-news.php?id_ деятельности Астана Хаб привлек cat=15%20&&%20id=61070. Accessed on иностранные инвестиции и создал 10.05.2020. множество рабочих мест. Стартапы, 3. Florinsky, Vladislav (2020). Answer by As- внедренные в рамках Астана Хаба, tana Hub: What Model of Startups Devel- opment in Kazakhstan Was Formed in Two получили известность и возмож- Years. Retrieved from https://the-steppe. ность работать с международными com/business/otvet-astana-hub-ka- SLOWLY BUT SURELY компаниями. Медленно, но верно kaya-model-razvitiya-startapov-v-kazahs- THE ASTANA tane-sformirovalas-za-dva-goda. Accessed Астана Хаб становится казахстан- on 10.05.2020. HUB BECOMES ской Силиконовой долиной, эпи- 4. Kapital (2019). Results of the First Year KAZAKHSTAN’S центром прогресса, развития и тех- of Operation of Astana Hub. Retrieved SILICON VALLEY, нологий. from https://kapital.kz/tehnology/82474/ THE EPICENTER rezul-taty-pervogo-goda-raboty-asta- na-khub.html. Accessed on 10.05.2020. OF PROGRESS, DEVELOPMENT AND 5. Kursiv (2019). Astana Hub Companies Raise Источники: Over 17 Billion Tenge. Retrieved from https:// TECHNOLOGY kursiv.kz/news/kompanii/2019-11/kom- 1. Астана Хаб (2020). Международный Тех- panii-tekhnoparka-astana-hub-privlekli-bol- нопарк Astana Hub Разработал Новую ee-17-mlrd-tenge. Accessed on 10.05.2020. Программу «Стартап в Условиях Пан- МЕДЛЕННО, НО демии». Доступен по адресу: https:// 6. Official Site of the President of the Repub- ВЕРНО АСТАНА astanahub.com/ru/news/show/577. Дата обращения: 10.05.2020. lic of Kazakhstan (2018). Participation in ХАБ СТАНОВИТСЯ the Official Opening Ceremony of the- In КАЗАХСТАНСКОЙ 2. Деловой Казахстан (2020). Количество ternational Technology Park of IT Startups Компаний Получающих Налоговые “Astana Hub”. Retrieved from https://www. СИЛИКОНОВОЙ Преференции в Astana Hub Превыси- akorda.kz/ru/events/astana_kazakhstan/ ДОЛИНОЙ, ло 200 Компаний. Доступен по адре- participation_in_events/uchastie-v-ceremo- су: https://www.dknews.kz/inner-news. nii-oficialnogo-otkrytiya-mezhdunarod- ЭПИЦЕНТРОМ php?id_cat=15%20&&%20id=61070. Дата nogo-tehnologicheskogo-parka-it-star- обращения: 10.05.2020. tapov-astana-hab?q=астана%20хаб. ПРОГРЕССА, Accessed on 10.05.2020. РАЗВИТИЯ И 3. Закон (2019). Чем Резиденты Astana Hub Удивили Токаева. Доступен по адресу: 7. Official Source of the Prime Minister of the ТЕХНОЛОГИЙ https://www.zakon.kz/4995685-chem- Republic of Kazakhstan (2019). IT Startups rezidenty-astana-hub-udivili.html. Дата Attracted 29 Billion Tenge of Investments in обращения: 10.05.2020. Two Years of Astana Hub’s work. Retrieved from https://primeminister.kz/ru/news/29- 4. Капитал (2019). Результаты Первого Года mlrd-tenge-investiciy-privlekli-it-startapy- Работы Astana Hub. Доступен по адресу: za-2-goda-raboty-astana-hub. Accessed on https://kapital.kz/tehnology/82474/rezul- 10.05.2020. taty-pervogo-goda-raboty-astana-khub. html. Дата обращения: 10.05.2020. 8. UNICEF (2019). UNICEF and Astana Hub 5. Курсив (2019). Компании Технопарка launch Social Innovation Lab. Retrieved from Astana Hub Привлекли Более 17 Млрд https://www.unicef.org/kazakhstan/Пресс- Тенге. Доступен по адресу: https://kursiv. релизы/unicef-и-astana-hub-запускают- kz/news/kompanii/2019-11/kompanii- лабораторию-инноваций-social-innova- tekhnoparka-astana-hub-privlekli- tion-lab. Accessed on 10.05.2020. bolee-17-mlrd-tenge. Дата обращения: 10.05.2020. 9. Usenova, Dariya (2018). Clockster: How a Startup for Time Tracking Works. Retrieved 6. Официальный Ресурс Премьер-Ми- from https://the-steppe.com/business/ нистра Республики Казахстан (2019). clockster-kak-rabotaet-startap-po-uche- 29 Млрд Тенге Инвестиций Привлекли tu-rabochego-vremeni. Accessed on ИТ-Стартапы за 2 Года Работы Astana 10.05.2020. Hub. Доступен по адресу: https:// primeminister.kz/ru/news/29-mlrd-tenge- 10. Zakon (2019). How Have Resi- investiciy-privlekli-it-startapy-za-2-goda- dents of Astana Hub Surprised To- raboty-astana-hub. Дата обращения: kayev. Retrieved from https://www. 10.05.2020. zakon.kz/4995685-chem-rezidenty-asta- na-hub-udivili.html. Accessed on 10.05.2020. 7. Официальный Сайт Президента Ре- спублики Казахстан (2018). Участие в Церемонии Официального Открытия GÜNCEL 55
Технологического Парка IT-стартапов «Астана Hub: Какая Модель Развития Стартапов в Казах- Хаб». Доступен по адресу: https://www.akorda. стане Сформировалась за Два Года. Доступен kz/ru/events/astana_kazakhstan/participation_in_ по адресу: https://the-steppe.com/business/otvet- events/uchastie-v-ceremonii-oficialnogo-otkrytiya- astana-hub-kakaya-model-razvitiya-startapov-v- mezhdunarodnogo-tehnologicheskogo-parka- kazahstane-sformirovalas-za-dva-goda. Дата обра- it-startapov-astana-hab?q=астана%20хаб. Дата щения: 10.05.2020. обращения: 10.05.2020. 8. Усенова, Дария (2018). Clockster: Как Работает 10. ЮНИСЕФ (2019). UNICEF и Astana Hub За- Стартап по Учету Рабочего Времени. Доступен по пускают Лабораторию Инноваций Social адресу: https://the-steppe.com/business/clockster- Innovation Lab. Доступен по адресу: https:// kak-rabotaet-startap-po-uchetu-rabochego- www.unicef.org/kazakhstan/Пресс-релизы/ vremeni. Дата обращения: 10.05.2020. unicef-и-astana-hub-запускают-лабораторию-ин- новаций-social-innovation-lab. Дата обращения: 9. Флоринский, Владислав (2020). Ответ Astana 10.05.2020.
medium.com 56 ӨЗЕКТІ ПІКІР
COVID-19 AND ITS IMPACT ON CHINA’S BELT AND ROAD INITIATIVE: THE CASE OF CENTRAL ASIA
ASSET ORDABAYEV COVID-19 И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ИНИЦИАТИВУ ПОЯСА И ПУТИ В ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ
When, in mid-January 2020, Presi- В середине января 2020 года пре- dent of China Xi Jinping paid a visit зидент Си Цзиньпин посетил Мьян- to Myanmar, where he signed agree- му, где он подписал соглашения о ments on new infrastructure projects, новых инфраструктурных проектах, it seemed that nothing could inter- тогда казалось, что ничто не может fere with the Chinese Belt and Road помешать китайской инициативе initiative (BRI) [Koh, 2020]. Then, the Пояса и Пути [Кох, Колин 2020]. Тог- probability of a global pandemic was THE BRI IS A KIND да вероятность глобальной панде- low and China was fighting corona- OF AN UMBRELLA мии была низкой, и Китай боролся virus by itself. However, COVID-19 BRAND, WHICH с коронавирусом самостоятельно. has spread rapidly around the world, INCLUDES DIFFERENT Однако COVID-19 быстро распро- and countries introduced quarantine PROJECTS THAT странился по всему миру, и страны measures, putting any joint econom- ARE CREDITED OR ввели карантинные меры, приоста- ic activity on pause. As of today, the INVESTED BY CHINA новив совместную экономическую COVID-19 pandemic is likely to lead деятельность. На сегодняшний день the world into an economic crisis ПОЯС И ПУТЬ пандемия COVID-19 может приве- comparable to the times of the Great ЯВЛЯЕТСЯ СВОЕГО сти мир к экономическому кризи- Depression. This situation would РОДА ЗОНТИЧНЫМ су, сопоставимому со временами surely affect China’s active economic БРЕНДОМ, КОТОРЫЙ Великой депрессии. Эта ситуация, promotion of the BRI. Even though ВКЛЮЧАЕТ В безусловно, повлияет на активное many countries prepare to experi- СЕБЯ РАЗЛИЧНЫЕ экономическое продвижение Ки- ence turbulence, it now seems possi- ПРОЕКТЫ, КОТОРЫЕ тая в регионе Пояса и Пути. Не- ble to outline some future directions КРЕДИТУЮТСЯ ИЛИ смотря на то, что многие страны for the development of the BRI. In this ИНВЕСТИРУЮТСЯ готовятся испытать турбулентность, КИТАЕМ article, the author focuses on Central сейчас представляется возможным Asia and attempts to understand the наметить некоторые будущие на- future of the Chinese initiative in the правления развития Пояса и Пути. region. В этой статье автор сфокусируется на Центральной Азии и попытается The BRI is a kind of an umbrella brand, понять будущее китайской инициа- which includes different projects that тивы в регионе. are credited or invested by China. Time has shown that the main objec- Пояс и Путь является своего рода GÜNCEL 57
opalania.ru
tive of the initiative is the development of the зонтичным брендом, которыйreporterspress.it включает в Chinese economy. Regarding Central Asia, себя различные проекты, которые креди- the BRI’s primary goal is the development of туются или инвестируются Китаем. Время Western China, which is one of Xi Jinping’s показало, что основной целью инициа- domestic policy priorities [Takeuchi, 2019]. тивы является развитие экономики Китая. The second goal of the BRI in the region is Что касается Центральной Азии, основной to create a friendly environment around Chi- целью Пояса и Пути является развитие За- na. Beijing needs to pacify the country’s most падного Китая, что является одним из при- troubled region, Xinjiang, and in the longer оритетов внутренней политики Си Цзинь- term keep the Central Asian region from join- пина [Такеучи, 2019]. Вторая цель Пояса и ing the anti-Chinese camp. Пути в регионе - создать дружественную среду вокруг Китая. Пекин должен успо- Both of these goals will not lose relevance коить самый проблемный регион страны due to coronavirus. Moreover, the People’s - Синьцзян, и в долгосрочной перспекти- Republic of China (PRC) can redouble its at- ве не дать центрально-азиатскому региону tention to the region, because the economic присоединиться к антикитайскому лагерю. crisis will cause a contraction of the Central Asian states’ budget incomes, which means a Обе эти цели не потеряли актуальности decrease in living standards and an increase из-за коронавируса. Более того, Китайская in risks of various social upheavals. However, Народная Республика (КНР) может удво- in this case, anti-Chinese sentiments may in- ить свое внимание к региону, потому что tensify in the region. Economic cooperation экономический кризис приведет к паде- with China has already become a constant нию доходов бюджета стран Центральной cause of dissatisfaction with authorities in Азии, что означает снижение уровня жиз- Central Asia [Fergana, 2019; EurAsia Daily, ни и увеличение рисков различных соци- 2020a]. The resulting protests lead to real альных потрясения. Однако, в этом случае economic consequences. For example, be- антикитайские настроения в регионе могут cause of the protests in Kyrgyzstan, a Chinese усилиться. Экономическое сотрудничество company abandoned plans to invest $280 с Китаем уже стало постоянной причи- million in the construction of a trade-logis- ной недовольства властями в Централь- tics center in the Naryn region [EurAsia Daily, ной Азии [Фергана, 2019, Евразия дейли, 2020b]. Growing anti-Chinese sentiments will 2019]. В результате протесты приводят к also be helped by the spread of anti-Chinese реальным экономическим последствиям. information propaganda in the world, which Например, из-за протестов в Кыргызстане 58 ӨЗЕКТІ ПІКІР
may increase popular pressure on китайская компания отказалась от regional authorities. For example, as планов инвестировать 280 мил- part of the ongoing information war, лионов долларов в строительство China is accused of creating the pan- торгово-логистического центра в demic. Нарынской области [Евразия дей- ли, 2020]. Растущим антикитай- BOTH GOALS, Beijing fears that instability may arise ским настроениям также поможет on the border with Xinjiang, and this DEVELOPING WESTERN CHINA AND распространение антикитайской is an essential issue for China’s securi- CREATING A FRIENDLY информационной пропаганды в ty. Therefore, the PRC is compelled to ENVIRONMENT, мире, что может усилить давление provide support to the Central Asian WILL NOT LOSE населения на региональные вла- countries to preserve and maintain RELEVANCE DUE TO сти. Например, в рамках продол- stability. Moreover, it is possible that CORONAVIRUS жающейся информационной во- Chinese support will not be confined йны - Китай обвиняют в создании to investments in infrastructure proj- ОБА ЦЕЛИ, РАЗВИТИЕ пандемии. ects but will even include indirect fi- ЗАПАДНОГО КИТАЯ nancial injections to fulfill budgetary Пекин опасается, что на границе И СОЗДАНИЕ с Синьцзяном может возникнуть obligations of Central Asian author- ДРУЖЕСТВЕННОЙ нестабильность, и это является ities. In addition, China can provide СРЕДЫ, НЕ ПОТЕРЯЮТ важным вопросом для безопасно- technology services to ensure effec- РЕЛЕВАНТНОСТЬ ИЗ- tive security. Huawei has already in- ЗА КОРОНАВИРУСА сти Китая. Поэтому КНР вынужде- stalled a “safe city” system in Tajikistan на оказывать поддержку странам and signed a similar contract with Uz- Центральной Азии в сохранении bekistan [Huawei, 2019; Ozodi, 2019]. и поддержании стабильности. Бо- лее того, возможно, что китайская At the same time, the pandemic and поддержка не будет ограничивать- the economic crisis have opened for ся инвестициями в инфраструк- China a “window of opportunity” to турные проекты, но даже будут increase its political and economic косвенные финансовые вливания
russiancouncil.ru Trthaber.com GÜNCEL 59
presence in Central Asia at the ex- для выполнения бюджетных обяза- pense of other external players. In тельств властей Центральной Азии. the near future, the European Union Кроме того, Китай может предо- will fully concentrate on its own prob- ставлять технологические услуги lems, the United States will continue для обеспечения эффективной без- to lose its global leadership, and Rus- опасности. Huawei уже установила sia will not have enough resources to систему «безопасного города» в help the Central Asian states recover Таджикистане и подписала анало- from the economic shock. Conse- гичный договор с Узбекистаном quently, China will be the only source [Хуавей, 2019, Озоди, 2019]. of assistance for the region. Chinese В то же время пандемия и эко- business has a chance to increase its номический кризис открыли для importance in the manufacturing sec- Китая «окно возможностей» для tor in Central Asia. As the collapse in расширения своего политическо- commodity prices has led to a sharp BEIJING FEARS THAT го и экономического присутствия decrease in budget revenues, the INSTABILITY MAY в Центральной Азии за счет дру- Central Asian countries need to in- ARISE ON THE BORDER гих внешних игроков. В ближай- crease the export potential of other WITH XINJIANG, AND шем будущем Европейский Союз industries. For example, Kazakhstan THIS IS AN ESSENTIAL полностью сосредоточится на can increase exports in metallurgy ISSUE FOR CHINA’S собственных проблемах, Соеди- and the mining sector. Prices in these SECURITY ненные Штаты будут продолжать sectors have also fallen, but not so терять свое глобальное лидерство, significantly, and it appears that the а у России не будет достаточно ре- Chinese industry has no plans to re- ПЕКИН сурсов, чтобы помочь государствам duce metal consumption. Without ОПАСАЕТСЯ, ЧТО Центральной Азии оправиться от doubt, all such activities by China will НЕСТАБИЛЬНОСТЬ экономического шока. Следова- take place under the BRI’s “umbrella”. МОЖЕТ ВОЗНИКНУТЬ НА ГРАНИЦЕ С тельно, Китай будет единственным Increasing China’s political presence СИНЬЦЗЯНОМ, А ЭТО источником помощи для региона. in Central Asia becomes possible ВАЖНЫЙ ВОПРОС У китайского бизнеса есть шанс amid an accelerating rapprochement БЕЗОПАСНОСТИ повысить свою значимость в про- with Russia. China has become a key КИТАЯ изводственном секторе Централь- economic partner for Russia in some ной Азии. Поскольку обвал цен на areas, significantly narrowing Mos- сырьевые товары привел к резкому cow’s ability to counteract Beijing’s снижению доходов бюджета, стра- policies in Central Asia. Currently, нам Центральной Азии необходи- guaranteeing security and stabili- мо наращивать экспортный потен- ty remains one of the important di- циал других отраслей. Например, rections of the Russian policy in the Казахстан может увеличить экспорт region. However, the introduction of в металлургии и горнодобывающей Chinese technology can reduce the отрасли. Цены в этих секторах так- Russian weight in this area. At the же упали, но не так значительно, same time, Moscow is still the most и, похоже, что китайская промыш- important player in providing security ленность не планирует сокращать of the region against external threats. потребление металла. Без сомне- ния, все такие действия Китая будут Forecasting the future of the BRI re- проходить под «зонтиком» Пояса и quires the assumption that China Пути. will be able to recover its economy relatively quickly. In this case, the de- Расширение политического при- velopment path of the BRI will not сутствия Китая в Центральной Азии undergo significant changes. Today, становится возможным на фоне 60 ӨЗЕКТІ ПІКІР
the BRI is suspended due to interruptions in ускоряющегося сближения с Россией. Ки- transport communications, as well as the di- тай стал ключевым экономическим пар- version of China’s resources to fight the vi- тнером для России в некоторых областях, rus. Thus, an increase in Chinese investment значительно сужая способность Москвы in Central Asia will be a signal that the PRC противодействовать политике Пекина в is ready to return to the active implementa- Центральной Азии. В настоящее время tion of the BRI. At the same time, Beijing will обеспечение безопасности и стабильности be able to impose its conditions upon the остается одним из важных направлений regional governments more easily, but the российской политики в регионе. Однако main thing is to maintain a balance to build внедрение китайских технологий может up China’s reputation as a responsible power. снизить российский вес в этой области. В Simultaneously, the Central Asian states need то же время Москва по-прежнему является to take advantage of low hydrocarbon pric- важнейшим игроком в обеспечении безо- es and create new industries with the help of пасности региона от внешних угроз. Chinese investments. Interaction with China Прогнозирование будущего Пояса и Пути will reduce effects of the crisis on the Central требует предположения, что Китай сможет Asian countries, as well as give hope for the относительно быстро восстановить свою diversification of economies. However, it can экономику. В этом случае путь развития lead to an even greater dependence on Chi- Пояса и Пути не претерпит существенных nese investment and loans, and Kyrgyzstan изменений. Сегодня, Пояс и Путь приоста- and Tajikistan, which already have a significant новлено из-за перебоев в транспортных external debt to China, may permanently fall коммуникациях, а также из-за отвлечения into a debt trap. New circumstances increase ресурсов Китая для борьбы с вирусом. Та- dependence of Central Asia on the BRI and ким образом, увеличение китайских инве- open up new opportunities for Beijing. There- стиций в Среднюю Азию станет сигналом fore, the Central Asian governments need to того, что КНР готова вернуться к активной pursue a clearer and more precise policy. It is реализации Пояса и Пути. В то же время necessary to prepare for this process and cal- Пекин сможет легче навязывать свои усло-
pom-tec.com GÜNCEL 61
culate possible consequences of the вия региональным правительствам, increasing presence of Chinese busi- но главное - поддерживать баланс, ness for the region. чтобы укрепить репутацию Китая как ответственной державы. Одно- To conclude, coronavirus and its con- временно с этим центральноазиат- sequences will increase the conver- ские государства должны использо- gence of Central Asia and China. This will happen despite a significant level вать низкие цены на углеводороды of mistrust towards China that exists и создавать новые отрасли промыш- in the region. To overcome this mis- ленности с помощью китайских ин- trust, a number of problems need to вестиций. Взаимодействие с Китаем be solved. For example, Kazakhstan уменьшит влияние кризиса на стра- should handle the corruption scandal ны Центральной Азии, а также даст надежду на диверсификацию эко- around the construction of a monorail CHINA HAS BECOME номики. Однако это может приве- in Nur-Sultan that involved a Chinese A KEY ECONOMIC сти к еще большей зависимости от company. If not addressed, the mis- PARTNER FOR RUSSIA китайских инвестиций и кредитов, и trust will cause various disagreements. IN SOME AREAS, Recently, the Ministry of Foreign Af- SIGNIFICANTLY Кыргызстан и Таджикистан, которые fairs of Kazakhstan voiced a protest NARROWING уже имеют значительный внешний against an article posted on a Chinese MOSCOW’S ABILITY долг перед Китаем, могут навсегда website under a very provocative title TO COUNTERACT оказаться в долговой ловушке. Но- [Tengrinews, 2020]. This incident has BEIJING’S POLICIES IN вые обстоятельства усиливают зави- prompted the parties to reassure each CENTRAL ASIA симость Центральной Азии от Пояса other in their commitment to stra- и Пути и открывают новые возмож- tegic partnership. In any case, at the КИТАЙ СТАЛ ности для Пекина. Поэтому прави- moment, despite all potential nega- КЛЮЧЕВЫМ тельствам стран Центральной Азии tive consequences, the region has no ЭКОНОМИЧЕСКИМ необходимо проводить более чет- choice but to work more closely with ПАРТНЕРОМ РОССИИ кую и точную политику. Необходимо China. В НЕКОТОРЫХ подготовиться к этому процессу и ОБЛАСТЯХ, рассчитать возможные последствия References: ЗНАЧИТЕЛЬНО растущего присутствия китайского 1. EurAsia Daily (2020a). About a thousand СУЖАЯ СПОСОБ- бизнеса в регионе. people attended an anti-Chinese rally in НОСТЬ МОСКВЫ Kyrgyzstan. Retrieved from https://eadaily. com/ru/news/2020/02/17/na-antikitays- ПРОТИВОДЕЙСТВО- В заключение, коронавирус и его kiy-miting-v-kirgizii-vyshli-okolo-tysya- ВАТЬ ПОЛИТИКЕ chi-chelovek. Accessed on 13.05.2020. последствия увеличат скорость ПЕКИНА В сближения Центральной Азии и Ки- 2. EurAsia Daily (2020b). Rallies in Kyr- ЦЕНТРАЛЬНОЙ gyzstan scared away Chinese investors. тая. Это произойдет, несмотря на Retrieved from https://eadaily.com/ru/ АЗИИ значительный уровень недоверия к news/2020/02/18/mitingi-v-kirgizii-ot- pugnuli-kitayskih-investorov. Accessed on Китаю, который существует в реги- 14.05.2020. оне. Чтобы преодолеть это недове- 3. Fergana (2019). Anti-Chinese rallies in Ka- рие, необходимо решить ряд про- zakhstan. Retrieved from https://fergana. ru/stories/antikitajskie_mitingi_v_kazakhs- блем. Например, Казахстан должен tane/. Accessed on 13.05.2020. разобраться с коррупционным скан- 4. Huawei (2019). President of Uzbekistan далом вокруг строительства моно- visits Huawei Research and Development Center in Beijing. Retrieved from https:// рельсовой дороги в Нур-Султане с www.huawei.com/uz/press-events/news/ участием китайской компании. Если uz/2019/uzbekistan-president-visit- ed-huawei. Accessed on 14.05.2020. не устранить, недоверие приведет к 5. Koh, Collin (2020). Can Xi Jinping’s visit различным разногласиям. Недавно help China cash in on Myanmar’s im- Министерство иностранных дел Ка- age crisis? Retrieved from https://www. scmp.com/news/china/diplomacy/arti- захстана выразило протест против cle/3046656/can-xi-jinpings-visit-help- статьи, размещенной на китайском china-cash-myanmars-image-crisis. Ac- cessed on 13.05.2020. сайте под весьма провокационным 62 ӨЗЕКТІ ПІКІР
6. Takeuchi, Hiroki (2019). Domestic politics of Chinese 2. Евразия дейли (2020b). Митинги в Киргизии отпуг- foreign policy: where will Xi Jinping bring China? нули китайских инвесторов. Доступен по адресу: Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/ https://eadaily.com/ru/news/2020/02/18/mitingi-v- abs/10.1080/14799855.2019.1594782. Accessed on kirgizii-otpugnuli-kitayskih-investorov. Дата обра- 14.05.2020. щения 14.05.2020. 7. Tengrinews (2020). Kazakhstan sent a protest to 3. Кох, Колин (2020). Может ли визит Си Цзиньпи- China. Retrieved from https://tengrinews.kz/news/ на помочь Китаю заработать на кризисе имиджа kazahstan-napravil-notu-protesta-kitayu-398653/. Мьянмы? Доступен по адресу: https://www.scmp. Accessed on 14.05.2020. com/news/china/diplomacy/article/3046656/can- xi-jinpings-visit-help-china-cash-myanmars-image- 8. Ozodi (2019). In Dushanbe, street cameras will begin crisis. Дата обращения 13.05.2020. to recognize faces. Retrieved from https://rus.ozodi. org/a/30003322.html. Accessed on 14.05.2020. 4. Озоди (2019). В Душанбе уличные камеры начнут распознавать лица. Доступен по адре- су:https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/ article/3046656/can-xi-jinpings-visit-help-china- cash-myanmars-image-crisis. Дата обращения названием [Tengrinews, 2020]. Этот инци- 14.05.2020. дент побудил стороны заверить друг дру- 5. Такеучи, Хироки (2019). Внутренняя политика китайской внешней политики: куда привидет Си га в их приверженности стратегическому Цзиньпин Китай? Доступен по адресу: https:// партнерству. В любом случае, на данный www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14799855.2 019.1594782?src=recsys&journalCode=fasi20. Дата момент, несмотря на все возможные нега- обращения 14.05.2020. тивные последствия, у региона нет иного 6. Тенгриньюс (2020). Казахстан направил ноту про- выбора, кроме как более тесно сотрудни- теста Китаю. Источник https://tengrinews.kz/news/ kazahstan-napravil-notu-protesta-kitayu-398653/. чать с Китаем. Дата обращения 14.05.2020. 7. Фергана (2020). Антикитайские митинги в Ка- Источники: захстане. Доступен по адресу: https://fergana.ru/ 1. Евразия дейли (2020a). На антикитайский ми- stories/antikitajskie_mitingi_v_kazakhstane/. Дата тинг в Киргизии вышли около тысячи чело- обращения 14.05.2020. век. Доступен по адресу: https://eadaily.com/ru/ 8. Хуавей (2019). Президент Узбекистана посетил news/2020/02/17/na-antikitayskiy-miting-v-kirgizii- Центр исследований и разработок компании vyshli-okolo-tysyachi-chelovek. Дата обращения Huawei в Пекине. Доступен по адресу: https:// 13.05.2020. www.huawei.com/uz/press-events/news/uz/2019/ uzbekistan-president-visited-huawei. Дата обраще- ния 14.05.2020.
static.esosedi.org presentdangerchina.org GÜNCEL 63
KAZAKİSTAN’DA MEDYA SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МЕДИА СЕКТОРЫНЫҢ ДАМУЫ
Günlük hayatımızı artık sosyal med- Кәзіргі таңда күнделікті өмірімізді ya olmaksızın hayal etmek mümkün әлеуметтік желілерсіз елестете ал- değildir. Medya, genellikle toplumun маймыз. Бұқаралық ақпарат құрал- yaşantısının bir göstergesi olarak o дары көбінесе ел тарихының та- ülkedeki durumun gelişimini ve top- биғи дамуын анықтайтын қоғамның lumsal dönüşümleri yansıtmaktadır. жай-күйінің көрсеткіші болып табы- Kazakistan’da piyasa ekonomisine лады. Қазақстандағы нарықтық эко- geçiş ile ilişkili olarak, medya da dahil KAZAKİSTAN’DA номикаға көшуге байланысты бар- olmak üzere tüm alanlarda ciddi de- PİYASA EKONOMİSİNE лық салаларда, сонымен қатар бұқа- ğişimler meydana geldiğini rahatlıkla GEÇİŞ İLE BAĞLANTILI ралық ақпарат құралдарында да söyleyebiliriz. Bağımsızlık sonrasında OLARAK, MEDYA DA елеулі өзгерістер болды деп айтуға medyanın geliştirilmesi adına yasal DAHİL OLMAK ÜZERE болады. Еліміз тәуелсіздік алғаннан TÜM ALANLARDA dayanak olarak 28 Haziran 1991 yı- кейін БАҚ-ты дамытудың құқықтық CİDDİ DEĞİŞİKLİKLER lında “Basın ve Medya Kanunu” kabul MEYDANA GELMİŞTİR негізі ретінде 28 маусым 1991 жылы edilmiştir. Bu Kanun, Kazakistan’daki «Баспасөз және БАҚ туралы» Заң қа- medyanın genel çerçevesi için gerekli былданды. Осы Заңда қазақстандық standartları belirlemiştir (N.A.Askarov, ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАҚ-ты дамытуды жалғастыру үшін 2016). Kazakistan Cumhuriyeti’nin 23 НАРЫҚТЫҚ стандарттар белгіленген (Н.А.Аска- Temmuz 1999 tarihli Medya ve ileti- ЭКОНОМИКАҒА ров, 2016). Қазақстан Республикасы- КӨШУГЕ şim araçlarına ilişkin Yasası uyarınca ның 1999 жылғы 23 шілдедегі «Бұқа- БАЙЛАНЫСТЫ medya, periyodik basılı yayın, tele- ралық ақпарат құралдары және бай- БАРЛЫҚ САЛАЛАРДА, vizyon ve radyo kanalı, film belgeseli, СОНЫМЕН ҚАТАР ланыс құралдары туралы» Заңына sesli veya internet kaynakları da da- БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ сәйкес, бұқаралық ақпарат құралда- hil olmak üzere diğer iletişim araçları ҚҰРАЛДАРЫНДА ДА ры мерзімді баспа, теледидар және olarak tanımlanmaktadır (Aqmola.ort- ЕЛЕУЛІ ӨЗГЕРІСТЕР радиоарнасы, кино, деректі, аудио com.kz, 2019). БОЛДЫ немесе басқа байланыс құралдары, соның ішінде интернет-ресурстар 1990’lardan günümüze medya ve ile- ретінде анықталған (Aqmola.ortcom. tişim sektörünün gelişimi çeşitli aşa- kz, 2019). malara bölünerek incelenebilir. 1992- 1996 yılları arası dönem, medyanın Қазақстан Республикасында тәу- oluşum ve büyüme aşaması olarak елсіздік жарияланғаннан бері БАҚ kabul edilebilir. Bu dönemde devletin пен байланыс нарығын бірнеше 64 ӨЗЕКТІ ПІКІР
medya üzerindeki kontrolünün azalmaya baş- кезеңге бөлу арқылы зерттеу жұмыста- ladığı ve özel sektördeki firmaların büyümeye ры жүргізу қажет. Оны посткеңестік ке- başladığı görülmektedir. 1997’den itibaren ise зеңдегі 1992-1996 жылдар аралығында medya sektöründe özelleştirmeler başlatıl- бұқаралық ақпарат құралдарының қа- mıştır. Böylece yerli medyanın gelişim süreci лыптасуы мен өсу кезеңі деп екі кезеңге medya sektörünün ekonomik olarak destek- бөлуге болады.Осы кезеңде мемлекеттің lenmesi ve yerel medya pazarının rekabet gü- БАҚ-қа бақылау дәрежесінің төмендей cünü artıracak (Süreli yayınlar KDV’den muaf бастағаны және жеке меншік компания- tutulmuştur, son beş yılda, radyo frekansları- лар көбейе бастағандығы байқалады. 1997 nın kullanım ücretleri yıllık olarak azaltılmıştır) жылдан бастап медиа нарығында саны gibi tedbirlerin alınması ile istikrarlı bir büyü- және сапа тұрғысынан өзгерістер көріне me dönemine girilmiştir. бастады сондайақ медиа саласында же- 2001-2004 yılları arasında süreli yayınlar kat- кешелендіру жүйесіде осы кезеңде жүзе- ma değer vergisinden (KDV) muaf tutulmuş- ге асырылы бастады.Осылайша, отандық tur. 2002 yılından bu yana, radyo frekansla- бұқаралық ақпарат құралдарының даму rının kullanımı için yıllık ücretler kaldırılmıştır. процесі медиа-саласының экономика- Televizyon yayınları için frekans alma süre- лық қолдауға ие болуы және жергілікті cindeki şeffaflığı sağlamak amacıyla, radyo медиа-нарықтың бәсекеге қабілеттілігін frekanslarını kullanma hakkının verilmesi için арттыру бойынша (Мерзімді басылымдар rekabet komisyonuna milletvekilleri ve sivil ҚҚС төлеуден босатылған және соңғы бес toplum örgütlerinin temsilcileri dahil edil- жылда радиожиіліктерді пайдалану ақы- miştir. 2008 yılından bu yana, çeşitli medya сы жыл сайын төмендетілген) сияқты ша- şirketlerinin birleştirilmesi ile büyük medya ралар қабылдауы арқылы тұрақты және
informburo.kz GÜNCEL 65
kuruluşları bireysel büyük finansal, endüstri- жылдам даму кезеңіне өтті. yel ve politik grupların inisiyatifiyle Kazakis- tan’ın iletişim pazarında yer almıştır. Böylece 2001-2004 жылдар аралығындағы мерзімді rekabet gücü zayıf olan medya şirketleri pa- басылымдар қосылған құн салығынан бо- zardan çekilerek yerini oldukça güçlü ve reka- сатылды (ҚҚС). 2002 жылдан бастап ради- betçi medya kuruluşlarına bırakmıştır. Bu tür ожиілікті пайдаланғаны үшін жыл сайынғы medya şirketlerinin kurulması, Kazakistan’da төлемдер алынып тасталды.Телерадио ха- yürütülen sosyo-ekonomik ve demokratik re- барларын тарату жиілігін алу процесінің formların önemli başarılarından biri olmuştur транспаренттік жағдайын қамтамасыз (Medialaw.asia, 2012). ету үшін, депутаттарымен үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері радиожиіліктерді Son yıllarda Kazakistan medya pazarında пайдалану құқығын беру үшін конкурстық niteliksel değişiklikler meydana gelmekte- комиссияның құрамына кіреді. 2008 жыл- dir. Birincisi, genel olarak medyanın doğası дан бастап әр түрлі медиа компаниялары- değişmiştir. Modern medyadaki tüketicilerle ның бірігуі арқылы ірі БАҚ жекелеген ірі etkileşim modellerindeki değişim, gelenek- қаржылық, өндірістік және саяси топтар- sel medyanın internet ile bütünleşmesine, дың бастамасы бойынша Қазақстанның geleneksel medyadaki iletişim tarzında bir байланыс нарығына өз орнан алды.Осы- değişikliğe, sosyal ağların hem iletişim hem лайша, бәсекеге қабілеттілігі әлсіз меди- de bilgilendirici rolünde radikal bir yükselişe а-компаниялар нарықтан шығып, олардың neden olmuştur. Bununla birlikte, uzmanlara орнына өте күшті және бәсекеге қабілетті ve iletişim kaynaklarına göre, bunların hepsi медиа-ұйымар құрылды. Мұндай меди-
SON YILLARDA KAZAKİSTAN MEDYA PAZARINDA NİTELİKSEL DEĞİŞİKLİKLER MEYDANA GELMEKTEDİR
СОҢҒЫ ЖЫЛДАРЫ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ МЕДИА НАРЫҒЫ САПАСЫ ЖӨНІНДЕН МАҢЫЗДЫ ӨЗГЕРІСТЕП КӨРСЕТҮДЕ
weproject.media 66 ӨЗЕКТІ ПІКІР
devlet bilgilendirme politikasına tam а-компаниялардың құрылуы - Қа- olarak yansıtılamamıştır. Kazakistan зақстанда жүргізіліп жатқан әлеу- medya pazarının yapısı, medya tüke- меттік-экономикалық және демо- timi ve algısının doğasındaki nitelik- кратиялық реформалардың маңы- sel değişikliklere oldukça yavaş tepki зды жетістіктерінің бірі (Medialaw. vermektedir. Hücresel ve internet ya- asia, 2012). yınları, toplam Kazakistan medyasının sadece %7’sini oluşturmaktadır. İnter- Соңғы жылдары Қазақстандық net, tüm özelliklerine ve yetenekleri- медиа нарығы сапасы жөнінден ne rağmen Kazakistan’da bir iletişim маңызды өзгерістеп көрсетүде. aracından ziyade bilgilendirici olmaya Біріншіден, жалпы ақпарат құрал- devam etmektedir. Ülkenin iletişim дарының сипаты яғни табиғаты өз- politikasında özellikle dikkat edilme- герді. Заманауи БАҚ-та тұтынушы- si gereken bir diğer faktör de mobil лармен өзара қарым-қатынасжүи- internet bağlantısının genişlemesidir. елерінің өзгеруі дәстүрлі БАҚ-тың Bu yöntem zaten Kazakistan’daki ha- Интернетпен интеграциялануына, nelerin yaklaşık %60’ı tarafından kul- дәстүрлі БАҚ-тың қарым-қаты- 2001-2004 YILLARI lanılmaktadır (Ru.internews.kz, 2019). нас стилінің өзгеруіне, әлеумет- ARASINDA SÜRELİ Genel olarak, Kazakistan’da medya тік желілердің коммуникациялық YAYINLAR KATMA pazarının büyüme trendinde olduğu және ақпараттық рөлінің түбегейлі DEĞER VERGİSİNDEN өсуіне әкелді. kabul edilmektedir. (KDV) MUAF TUTULMUŞTUR 15 Ocak 2019 itibariyle Kazakistan’da, Қазіргі заманғы БАҚ-та тұты- 2790’ı süreli yayın, 128 televizyon ka- нушылармен өзара әрекеттесу үл- nalı, 70 radyo istasyonu, 340 haber 2001-2004 ЖЫЛДАР гілерінің өзгеруі дәстүрлі БАҚ-тың ajansı ve çevrimiçi yayın olmak üzere АРАЛЫҒЫНДАҒЫ Интернетпен интеграциялануына, МЕРЗІМДІ 3328 medya kuruluşu kaydedilmiş- дәстүрлі БАҚ-тың қарым-қаты- БАСЫЛЫМДАР tir. Yine aynı tarih itibariyle medya нас стилінің өзгеруіне, әлеумет- ҚОСЫЛҒАН ҚҰН kaydında 225 yabancı televizyon ve тік желілердің коммуникациялық САЛЫҒЫНАН және ақпараттық рөлінің түбегейлі radyo kanalı bulunmaktadır. Ülkele- БОСАТЫЛДЫ re göre, 161’i Rus televizyon kanalı өсуіненің бірден бір себебі болды. olup 15’i ABD’ye, 16’sı Estonya’ya, Сонымен қатар, сарапшылар мен 20’si İngiltere’ye, 6’sı Fransa’ya ve 1’i коммуникациялық ақпараткөз- Güney Kıbrıs’a ait yabancı kanallar da дерінің айтуынша, олардың бар- bulunmaktadır. Son beş yılda, bölge- лығы да мемлекеттік ақпараттық sel ve ulusal çaptaki medya sayısı eşit саясатта толық көрсетілмеген. oranda artış göstermiştir (Qogam. Қазақстандық медиа нарығның gov.kz, 2019). Resmi dil olan Kazakça құрылымы, бұқаралық ақпарат ve iletişim dili olarak hala yaygın bir құралдарын пайдалану және қа- şekilde kullanılan Rusça’ya ek olarak былдау сипатындағы сапалы өз- medya kuruluşları, Ukraynaca, Lehçe, герістерге өте баяу жауап қатады. Almanca, Korece, Uygurca, Dunganca Желілік және интернеттегі хабар- ve diğer dillerde yayınlarını yapmak- лар жалпы қазақстандық бұқара- tadır (Articlekz.com, 2018). лық ақпарат құралдарының 7% құрайды. Барлық мүмкіндіктері Medyanın doğasında meydana gelen мен ерекшеліктеріне қарамастан, değişimlere gelince, bunlar kapsam Интернет Қазақстанда байланыс olarak küreseldir. Kazak medyası ül- құралына қарағанда ақпарат- kenin çıkarlarını savunmayı, dünyanın тылық қурал ретіне қолданылып siyasi arenasında kendi bilgi alanlarını келеді.Елдің байланыс саясатын- GÜNCEL 67
inform.kz
oluşturmayı ve devletin dış ve iç siyasi önce- да ескерілетін тағы бір фактор - мобильді likleri lehine yurtdışında bir izleyici kazanmayı интернет байланысын кеңейту. Бұл әдісті hedeflemelidir. Bu koşullar, Kazinform (Ulus- Қазақстандық отбасылардың 60%-ы қол- lararası Haber Ajansı), uluslararası televizyon данады (Ru.internews.kz, 2019). Жалпылай şirketi Caspionet, Kazakistan Gazetecilik Aka- айтқанда, Қазақстанда медиа нарығының demisi, Kazakistan Cumhurbaşkanlığı bünye- өсіп келе жатқандығы атап өтілді. sindeki kamu medya konseyinin, kongrelerin, Avrasya medya forumlarının ve basının diğer 2019 жылғы 15 қаңтардағы мәлімет бой- aktif adımlarının oluşturulmasını açıklamak- ынша Қазақстанда 3328 медиа ұйым болса tadır. Bugün, Kazakistan’da dünyanın 20’den оның 2790 мерзімді басылым, 128 теледи- fazla ülkesinden medya organları bilgi paza- дар арнасы, 70 радиостанция, 340 ақпа- rında temsil edilmektedir. Kazakistan, Reu- раттық агенттіктер мен интернет-трансля- ters, Fransa-Basın, BBC, Associated Press, TRT циялар екндігі тіркелген.Басқа мемлекет- AVAZ, ITAR-TASS, RİA Novosti gibi dünyaca терге қарай, 161-і - ресейлік телеарналар, ünlü ajansları temsil eden yüzden fazla ya- олардың 15-і - АҚШ, 16-сы - Эстония, 20- bancı gazeteciyi akredite etmiştir. Bugün, сы - Англия, 6-ы - Франция, 1-еуі Оңтүстік geleneksel “basın iletişimi” fonksiyonlarının Кипрге тиесілі шетелдік арналар хабар та- çoğu, multimedya interaktif medya kullanıla- ратуда. Соңғы бес жылда аймақтық және rak yenileri ile değiştirilmektedir. республикалық бұқаралық ақпарат құрал- дарының саны бірдей өсті (Qogam.gov.kz, Özetleyecek olursak, Kazakistan’daki medya 2019). Негізгі тілдерден басқа (қазақ және 68 ӨЗЕКТІ ПІКІР
piyasasının Orta Asya’da en dinamik орыс) бұқаралық ақпарат құралда- ve hızlı gelişen piyasalardan birisi ol- ры украин, поляк, неміс, корей, ұй- duğunu söyleyebiliriz. Kazakistan’ın ғыр, түрік, дүнген және басқа тіл- bağımsızlıktan bu yana elde ettiği дердебағдарламалар көрсетіледі. ekonomik büyüme ve modernleşme (Articlekz.com, 2018). alanındaki başarıları, ulusal kamu- oyu tarafından da kabul edilmek- Бұқаралық ақпарат құралдарының tedir. Medya sektörünün geliştiril- сипатында жасалған ағымдағы mesi ülkenin ekonomisinden sosyal өзгерістерге келер болсақ, олар zenginliğine ve insan sermayesinin жаһандық сипатқа ие. Мемлекет gelişimine uzanan ve bu yönleriyle KAZAK MEDYASI ақпараттық ашықтық қағидатта- diğer alanları da etkileme potansi- ÜLKENİN рын бұзбайтын және ақпараттық ÇIKARLARINI yeli nedeniyle oldukça önemlidir. Bu тәуелсіздікті байыпты қабылдауға SAVUNMAYI, bilinç, önümüzdeki süreçte Kazakis- мүмкіндік беретін ақпарат балан- DÜNYANIN SİYASİ сын реттеуге міндетті.Басқаша ай- tan medyasının gelişim süreci ile de ARENASINDA KENDİ тқанда, Қазақстандық бұқаралық yakından ilişkili olacaktır. BİLGİ ALANLARINI OLUŞTURMAYI ақпарат құралдары елдің мүддесін қорғауды, әлемнің саяси арена- Kaynaklar VE DEVLETİN DIŞ VE İÇ SİYASİ сында өздерінің ақпарат өрістерін 1. Articlekz.com (2011). Medya ve Demokra- құруды және мемлекеттің сыртқы si. Alınan yer: https://articlekz.com/arti- ÖNCELİKLERİ LEHİNE cle/11233. Erişim tarihi: 15.03.2020. YURTDIŞINDA BİR және ішкі саяси пайдасына ше- İZLEYİCİ KAZANMAYI телде аудитория жинауды үйренуі 2. Articlekz.com (2018). Modern Kazakistan Medya Pazarı: Gelişimi ve Beklentiler. ÖĞRENMELİDİR керек. Бұл шарттар халықаралық Alınan yer: https://articlekz.com/arti- жаңалықтар агенттігі «ҚазАқпа- cle/22263. Erişim tarihi: 14.03.2020. ҚАЗАҚСТАНДЫҚ рат», халықаралық «Каспионет» 3. Aqmola.ortcom.kz (2019). Kazakistan БҰҚАРАЛЫҚ медиа-компаниясын, Қазақстан Cumhuriyeti “Medya ve İletişim Yasası”. Alınan yer: http://aqmola.ortcom.kz/con- АҚПАРАТ журналистика академиясын, Қа- tent/zakonodatelystvo-o-smi. Erişim tari- ҚҰРАЛДАРЫ зақстан Республикасы Прези- hi: 11.03.2020. ЕЛДІҢ МҮДДЕСІН дентінің жанындағы қоғамдық ҚОРҒАУДЫ, 4. Medialaw.asia (2012). Kazakistan’da Me- медиа кеңесті, конгрестерді, Еура- dya Piyasasının Kuruluşu. Alınan yer: ӘЛЕМНІҢ САЯСИ зиялық медиа форумдарды және http://medialaw.asia/node/9139. Erişim АРЕНАСЫНДА tarihi: 13.03.2020. ӨЗДЕРІНІҢ АҚПАРАТ басқа да белсенді баспасөз қа- 5. N.A.Askarov (2016). Kazakistan Medya ӨРІСТЕРІН ҚҰРУДЫ дамдарын құру деген сөз.Сонымен Pazarının Oluşumu. Alınan yer: https:// ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІҢ бірге, Қазақстандық БАҚ шетелдік cyberleninka.ru/article/n/protivorechi- ya-stanovleniya-rynka-sredstv-masso- СЫРТҚЫ ЖӘНЕ ІШКІ бұқаралық ақпарат құралдары- voy-informatsii-kazahstana. Erişim tarihi: САЯСИ ПАЙДАСЫНА ның негізгі тұтынушыларының 10.03.2020. ШЕТЕЛДЕ бірі болып саналады. Бүгінгі таңда 6. Qogam.gov.kz (2019). Kazakistan’da АУДИТОРИЯ Қазақстанда ақпарат нарығында Kayıtlı Medya Sayısı. Alınan yer: http:// ЖИНАУДЫ ҮЙРЕНУІ qogam.gov.kz/ru/pages/kolichestvo-za- әлемнің 20-дан астам елінің бұқа- КЕРЕК registrirovannyh-smi-v-kazahstane. Erişim ралық ақпарат құралдары ұсы- tarihi: 13.03.2020. нылған. Қазақстанда Reuters агент- 7. Ru.internews.kz (2019). Kazakistan Me- тігі France-Press, BBC, Associated dya Camiasının İhtiyaçlarının İncelen- mesi. Alınan yer: https://ru.internews. Press,ТРТ АВАЗ ИТАР-ТАСС, РИА kz/wp-content/uploads/2020/01/issle- Новости сияқты әлемге әйгілі dovanie-potrebnostey-mediasoob- schestva-kazahstana.pdf. Erişim tarihi: агенттіктердің жүзден астам ше- 13.03.2020. телдік журналистерін аккредиттеді. Бүгінгі таңда дәстүрлі «баспасөз байланысының» функцияларының басым көпшілігі мультимедиялық GÜNCEL 69
интерактивті медианы қолдану арқылы нарығы: дамуы мен болашағы. Cілтеме: https:// articlekz.com/article/22263. қаралған уақыты: 14. жаңаларына ауыстырылды. 03.2020. Жалпы, Қазақстандағы медиа-нарық - Ор- 3. Aqmola.ortcom.kz (2019). Қазақстан Республикасы «БАҚ және байланыс туралы» Заң. Cілтеме: http:// талық Азиядағы ең қарқынды дамып келе aqmola.ortcom.kz/content/zakonodatelystvo- osmi. жатқан нарықтардың бірі. Қазақстанның қаралған уақыты: 11.03.2020. тәуелсіздік алғаннан бергі экономикалық 4. Medialaw.asia (2012). Қазақстанда медиа-на- өсу мен саяси жаңарудағы жетістіктерін рықтың құрылуы. Cілтеме: http://medialaw.asia/ node/9139, қаралған уақыты: 13.03.2020. әлем қауымдастығының көпшілігі қабыл- 5. Н.А.Аскаров (2016). Қазақстанның медиа-нарығы- дайды.Медиа-салан дамыту болашақта ның қалыптасуы. Cілтеме: https://cyberleninka. бұл елдің экономикасынан оның әлеу- ru/article/n/protivorechiya-stanovleniya-rynka- sredstv-massovoy-informatsii-kazahstana. қа- меттік байлығына және адами капиталды ралған уақыты: 10.03.2020. дамытуға және басқа салаларға әсер етуі 6. Qogam.gov.kz (2019). Қазақстандағы тіркелген мүмкін екендігін ескере отырып даму про- БАҚ саны. Cілтеме: http://qogam.gov.kz/ru/pages/ цесін жалғастыруы керек. kolichestvo-zaregistrirovannyh-smi-v-kazahstane, қаралған уақыты: 13.03.2020. 7. Ru.internews.kz (2019). Қазақстанның ме- Дереккөз: диа-қоғамдастығының қажеттіліктерін қа- 1. Articlekz.com (2011). БАҚ және демократия. сіл- растыру. Cілтеме: https://ru.internews.kz/ теме: https://articlekz.com/article/11233. қаралған wp-content/uploads/2020/01/issledovanie- уақыты: 15.03.2020. potrebnosteymediasoobschestva-kazahstana.pdf. қаралған уақыты: 13.03.2020. 2. Articlekz.com (2018). Қазіргі Қазақстанның медиа
weproject.media 70 ӨЗЕКТІ ПІКІР
THE EAEU DEVELOPMENT STRATEGY: WORK IN PROGRESS
ASSET ORDABAYEV СТРАТЕГИЯ РАЗВИТИЯ ЕАЭС: ПРОГРЕСС В РАБОТЕ
On May 19, 2020, a meeting of the 19 мая 2020 года состоялось заседа- Supreme Eurasian Economic Council ние Высшего Евразийского эконо- was held via videoconference. The мического совета по видеоконфе- focus of the discussions was on the ренции. Основное внимание было development strategy of the Eurasian уделено стратегии развития Евра- Economic Union (EAEU) until 2025. зийского союза (ЕАЭС) до 2025 года. The summit was held on the eve of Саммит прошел в канун пятой го- the fifth anniversary of the union and довщины союза и на фоне сложной against the backdrop of the compli- ситуации в международной поли- cated situation in international pol- ASSESSMENTS OF THE тике и мировой экономике, которая MEETING RESULTS itics and the world economy, which не способствует развитие институ- BY OBSERVERS HAVE is not favorable for the development тов межгосударственного сотрудни- RANGED FROM of interstate cooperation institutions. чества. Оценки результатов встречи DISAPPOINTMENT наблюдателей варьировались от Assessments of the meeting results AND PANIC TO by observers have ranged from disap- ENTHUSIASM разочарования и паники до энтузи- pointment and panic to enthusiasm. азма. Наибольшее внимание было The most attention was given to the ОЦЕНКИ уделено выступлению президента speech of President of Kazakhstan РЕЗУЛЬТАТОВ Казахстана Касым-Жомарта Токае- Kassym-Jomart Tokayev, who noted ВСТРЕЧИ ва, который отметил необходимость the need for additional elaboration of НАБЛЮДАТЕЛЕЙ дополнительной проработки стра- the strategy. Consequently, the sum- ВАРЬИРОВАЛИСЬ ОТ тегии. В результате участники сам- mit participants generally approved РАЗОЧАРОВАНИЯ мита в целом одобрили проект, но the draft document but decided to И ПАНИКИ ДО решили доработать его более тща- work it out more thoroughly. The ЭНТУЗИАЗМА тельно. Встреча продемонстриро- meeting demonstrated an important вала важный элемент любого инте- element of any integration process грационного процесса - необходи- – the need to find a compromise. мость поиска компромисса. Порой Sometimes it is more important to важнее замедлить интеграцию, это slow down integration as this allows обеспечивает ее большую стабиль- for more stability. ность.
In this regard, it is interesting that В связи с этим интересно, что для for media other contentious issues СМИ другие спорные вопросы, ко- that were discussed at the meeting торые обсуждались на встрече, GÜNCEL 71
remained under the shadow of Pres- оставались в тени речи президен- ident Tokayev’s speech. One of these та Токаева. Одним из таких вопро- issues was the natural gas trade. The сов был газовый сектор. Стороны parties were unable to agree on a не смогли согласовать механизм pricing mechanism for the transpor- ценообразования на транспорти- tation of natural gas. Both President PRESIDENT PUTIN ровку природного газа. Президент of Belarus Alexander Lukashenko UNDERSTANDS THAT Беларуси Александр Лукашенко и and Prime Minister of Armenia Nikol THE EAEU MEMBER премьер-министр Армении Никол Pashinyan consider the current price COUNTRIES WILL Пашинян считают текущую цену вы- high and suggest switching to a sin- NOT CONSENT TO сокой и предлагают перейти на еди- gle union tariff, which will be closer to SUCH A DEEPENING ный союзный тариф, который будет OF INTEGRATION, the domestic Russian price [CIS Inter- ближе к внутренней российской WHICH PROVIDES net Portal, 2020]. President of Kyrgyz- цене [СНГ-Интернет портал, 2020]. RUSSIA WITH A GOOD stan Sooronbay Jeenbekov support- Президент Кыргызстана Сооронбай POSITION IN FUTURE Жээнбеков поддержал своих коллег, ed his colleagues, noting the need to NEGOTIATIONS use non-discriminatory approaches отметив необходимость использо- in setting the price for transporta- вания недискриминационных под- tion [President of the Kyrgyz Repub- ПРЕЗИДЕНТ ПУТИН ходов при установлении цены на lic, 2020]. Interestingly, the Belarusian ПОНИМАЕТ, перевозку [Президент Республики leader raised the issue of lowering gas ЧТО СТРАНЫ- Кыргызстан, 2020]. Интересно, что transportation prices shortly before ЧЛЕНЫ ЕАЭС НЕ белорусский лидер поднял вопрос о the online summit meeting. Then he СОГЛАСЯТСЯ НА снижении цен на транспортировку even noted that the lack of flexibility ТАКОЕ УГЛУБЛЕНИЕ газа незадолго до онлайн-саммита. on the part of Russia undermined the ИНТЕГРАЦИИ, Тогда он даже отметил, что отсут- stability of the EAEU and did not con- КОТОРОЕ ДАЕТ ствие гибкости со стороны России tribute to integration [Lenta.ru, 2020]. РОССИИ ХОРОШУЮ подрывает стабильность ЕАЭС и не It appears that all three countries are ПОЗИЦИЮ способствует интеграции [Лента. likely to join forces and try reaching a НА БУДУЩИХ ru, 2020]. Похоже, что все три стра- compromise with Russia. At the mo- ПЕРЕГОВОРАХ ны могут объединить усилия и по- ment, the Kremlin’s position is rath- пытаться достичь компромисса с er tough as Moscow believes that a Россией. На данный момент пози- single tariff requires deeper integra- ция Кремля довольно жесткая, по- tion with unified budget and taxation скольку Москва считает, что единый systems [President of Russia, 2020]. тариф требует более глубокой ин- теграции с единым бюджетом и си- стемы налогообложения [Президент России, 2020]. Без этих условий цены на газ должны формироваться рын- ком. При отсутствии таких условий цены на газ должны формироваться рынком. Эта позиция демонстриру- ет нежелание России спонсировать интеграцию. Президент Путин по- нимает, что страны-члены ЕАЭС не согласятся на такое углубление ин- теграции, которое дает России хоро- шую позицию на будущих перего- ворах. Более того, тактическая цель Москвы состоит в том, чтобы не crowe.com дать другим членам союза говорить agpedia.net вместе по этому вопросу, поэтому 72 ӨЗЕКТІ ПІКІР
In the absence of such conditions, gas prices в будущем мы можем увидеть различные must be formed by the market. This position подходы к Армении, Белоруссии и Кыргы- demonstrates Russia’s reluctance to sponsor зстану в переговорах о цене на газ. integration. President Putin understands that the EAEU member countries will not consent Возвращаясь к речи президента Токаева, to such a deepening of integration, which его критика сводится к тому, что страте- provides Russia with a good position in fu- гия предусматривает расширение обла- ture negotiations. Moreover, Moscow’s tacti- стей интеграции, при этом остаются не- cal goal is to prevent other members of the решенными экономические проблемы. union from speaking together on this issue, Казахстан надеется, что члены ЕАЭС решат so in the future, we may see differing ap- вопрос об ограничениях на транзит и ре- proaches of Armenia, Belarus and Kyrgyzstan экспорт товаров, находящихся под рос- in gas price negotiations. сийским запретом на импорт. Например, существует проблема поставок угля из Returning to President Tokayev’s speech, Казахстана в Украину. Кроме того, Токаев his criticism boils down to the fact that the выразил надежду, что государства-члены strategy involves expanding the areas of in- найдут компромисс в области таможен- tegration, while unresolved economic issues ных и санитарных мер. Устранение этих и remain. Kazakhstan hopes that the EAEU других нетарифных барьеров очень важ- members will resolve the issue of restric- но, поскольку они увеличивают стоимость tions on the transit and re-export of goods внутрисоюзной торговли в среднем на that are under the Russian import ban. For 32% [Кофнер, 2019]. Еще одно интересное example, there is a problem of coal supplies предложение лидера Казахстана - создать from Kazakhstan to Ukraine. In addition, To- общую товарораспределительную сеть с kayev expressed his hope that the member заинтересованными странами-членами states would find a compromise in the field союза [Акорда, 2020]. Скорее всего, Казах- of customs and sanitary measures. The re- стан надеется стать центром, где сельско- moval of these and other non-tariff barriers is хозяйственная продукция из / в Централь- very important because they have increased ную Азию будет накапливаться, а затем
zakon.kz GÜNCEL 73
archi.ru
the cost of intra-union trade by an average of распространяться по конечным пунктам 32% [Kofner, 2019]. Another interesting pro- назначения. Поэтому Казахстану необходи- posal of the leader of Kazakhstan is to create мо устранить все существующие нетариф- a common distribution network with inter- ные препятствия. В то же время Казахстан ested member countries of the union [Akor- должен сначала разрешить свои торговые da, 2020]. Most likely, Kazakhstan hopes to противоречия с Кыргызстаном, которые, become a hub where agricultural products в частности, приводят к трудностям при from/to Central Asia will be accumulated and пересечении границы для коммерческого then distributed to their final destinations. транспорта. В связи с этим стоит отметить Therefore, Kazakhstan needs to eliminate all замечания главы Кыргызстана, который от- the existing non-tariff obstacles. At the same метил, что для выполнения задач по устра- time, Kazakhstan should first resolve its trade нению барьеров барьеров на внутреннем contradictions with Kyrgyzstan, which lead, рынке стран-участниц полномочия Евра- in particular, to difficulties with crossing the зийской экономической комиссии и Суда border for commercial vehicles. In this regard, ЕАЭС должны быть усилены [Президент it is worth noting the remarks of the head of Республики Кыргызстан, 2020]. Kyrgyzstan, who noted that for the effective removal of the barriers in the domestic mar- Среди прочих вопросов президент Токаев ket of the member states the powers of the раскритиковал склонность Евразийской Eurasian Economic Commission and the EAEU экономической комиссии выходить за Court should be strengthened [President of рамки своего мандата и пытаться регули- the Kyrgyz Republic, 2020]. ровать социальную и гуманитарную сферы Among other issues, President Tokayev criti- [Akorda, 2020]. Здесь, позиция Казахстана в cized the inclination of the Eurasian Economic углублении сотрудничества в области нау- Commission to go beyond its mandate and try ки и образования связана с другими фак- to regulate the social and humanitarian field торами. Образование на открытом рынке zakon.kz [Akorda, 2020]. At this point, Kazakhstan’s po- - очень конкурентная сфера. Поэтому для sition on the deepening of cooperation in the любого государства необходимо сделать 74 ӨЗЕКТІ ПІКІР
field of science and education is con- эту сферу более конкурентоспо- nected with other factors. Education собной. На сегодняшний день Ка- in an open market is a very compet- захстан проигрывает это соревно- itive sphere. For any state, therefore, вание, и он не заинтересован в том, it is necessary to make this sphere чтобы снижать барьеры для сво- more competitive. To date, Kazakh- бодного потока студентов, потому stan has been losing this competi- что сейчас наблюдается значитель- tion, and it is not in Kazakhstan’s in- ный отток выпускников школ из terest to lower the barriers to the free Казахстана в Россию. Кроме того, flow of students, because now there важно помнить, что мировоззре- is a significant outflow of high-school ние человека во многом зависит graduates from Kazakhstan to Russia. от образования, и в национальных Besides, it is important to remem- интересах Казахстана предлагать ber that the worldview of a person качественное образование своим largely depends on education, and it молодым гражданам. should be in the national interests of THE REMOVAL В конце концов, мы должны пом- Kazakhstan to offer quality education OF NON-TARIFF нить, что любая интеграция явля- to its young citizens. BARRIERS IS VERY ется инструментом в руках уча- IMPORTANT To conclude, we must remember that ствующих стран. Они решают, как any integration is a tool in the hands BECAUSE THEY HAVE INCREASED THE она будет развиваться. Интегра- of participating countries. They de- COST OF INTRA- ция - сложный и многогранный cide how it will develop. Integra- UNION TRADE BY AN процесс, и на начальном этапе tion is a complex and multifaceted AVERAGE OF 32% национальные интересы всегда на process, and at the initial stage, na- первом месте. Несмотря на всю tional interests are always in the first серьезность дискуссий на самми- УСТРАНЕНИЕ place. For all the seriousness of the те, они только продемонстриро- discussions at the summit, they have ЭТИХ И ДРУГИХ НЕТАРИФНЫХ вали, что союз развивается. Члены only demonstrated that the union is ЕАЭС не отвергли идею принятия evolving. The EAEU members have БАРЬЕРОВ ОЧЕНЬ ВАЖНО, стратегии развития до 2025 года, not rejected the idea of adopting a но продемонстрировали, что хотят, development strategy until 2025, ПОСКОЛЬКУ ОНИ УВЕЛИЧИВАЮТ чтобы она отражала их интересы. but demonstrated that they want it СТОИМОСТЬ Нет никаких оснований ожидать, to reflect their interests. There is no ВНУТРИСОЮЗНОЙ что союз распадется. Евразийская basis for expectations that the union ТОРГОВЛИ В экономическая комиссия уже пол- will fall apart. The Eurasian Economic СРЕДНЕМ НА 32% ностью отвечает за большую тор- Commission is already fully in charge говую политику государств-членов of most trade policies of the EAEU ЕАЭС, и сфера ее охвата неуклонно member states and its sphere of reach растет по мере углубления инте- grows steadily as integration deep- грации и проникновения в новые ens and penetrates new industries отрасли и сектора. Более того, пан- and sectors. Moreover, the COVID-19 демия COVID-19 показала высокий pandemic has showed a high level уровень доверия между страна- of trust between the EAEU countries. ми ЕАЭС. Этот опыт преодоления This experience of overcoming the пандемии и ее последствий может pandemic and its consequences can be an important factor in improving стать важным фактором улучшения the integration process and EAEU in- процесса интеграции и институтов stitutions. It can also help the EAEU ЕАЭС. Это также может помочь го- member states in strengthening po- сударствам-членам ЕАЭС в укре- litical trust among themselves and плении политического доверия teach them how to integrate interests между собой и научить их интегри- ровать интересы партнеров в свои GÜNCEL 75
price-matrix.ru
of the partners into their national in- национальные интересы. terests.
Источники: References: 1. Акорда (2020). Президент Касым-Жомарт 1. Akorda (2020). President Kassym-Jomart Токаев принял участие в заседании Выс- Tokayev took part in the session of the шего Евразийского экономического сове- Supreme Eurasian Economic Council. Re- THE EAEU та. Доступен по адресу: http://www.akorda. trieved from http://www.akorda.kz/en/ kz/en/events/international_community/ events/international_community/foreign_ MEMBERS HAVE foreign_other_events/president-kassym- other_events/president-kassym-jomart- NOT REJECTED THE jomart-tokayev-took-part-in-the-session- tokayev-took-part-in-the-session-of-the- of-the-supreme-eurasian-economic- supreme-eurasian-economic-council. IDEA OF ADOPTING council. Дата обращения 26.05.2020. Accessed on 26.05.2020. A DEVELOPMENT 2. Кофнер, Юрий. (2019). Создал ли Евразий- 2. CIS Internet Portal (2020). The EAEU STRATEGY UNTIL 2025, ский экономический союз (ЕАЭС) общий Summit, May 19, 2020. Speeches by the рынок для товаров, услуг, капитала и ра- Presidents. Retrieved from https://e-cis. BUT DEMONSTRATED бочей силы внутри Союза? Доступен по info/news/566/86979/. Accessed on THAT THEY WANT адресу: https://www.institutfuersicherheit. 26.05.2020. at/did-the-eurasian-economic-union- IT TO REFLECT THEIR 3. Kofner, Jurij (2019). Did the Eurasian Eco- eaeu-create-a-common-market-for-goods- nomic Union (EAEU) create a common INTERESTS services-capital-and-labor-within-the- market for goods, services, capital, and union/. Дата обращения 27.05.2020. labor within the Union? Retrieved from 3. Лента.ru (2020). Лукашенко потребовал от https://www.institutfuersicherheit.at/ ЧЛЕНЫ ЕАЭС России немецких цен на газ. Доступен по did-the-eurasian-economic-union-eaeu- адресу: https://lenta.ru/news/2020/05/14/ create-a-common-market-for-goods- НЕ ОТВЕРГЛИ nechestno/. Дата обращения 25.05.2020. services-capital-and-labor-within-the- ИДЕЮ ПРИНЯТИЯ 4. Президент Республики Кыргызстан union/. Accessed on 27.05.2020. СТРАТЕГИИ (2020). Фоторепортаж — очередной 4. Lenta.ru (2020). Lukashenko demanded саммит ЕАЭС в формате видеоконфе- German gas prices from Russia. Retrieved РАЗВИТИЯ ДО ренции. Доступен по адресу: http://www. from https://lenta.ru/news/2020/05/14/ 2025 ГОДА, НО president.kg/ru/sobytiya/novosti/16719_ nechestno/. Accessed on 25.05.2020. fotoreportagh_ocherednoy_sammit_eaes_ ПРОДЕМОНСТРИ- 5. President of the Kyrgyz Republic (2020). vformate_videokonferencii. Дата обраще- Photoreport – the regular EAEU sum- РОВАЛИ, ЧТО ния 25.05.2020. mit in the videoconference format. Re- ХОТЯТ, ЧТОБЫ ОНА 5. Президент России (2020). Заседание Выс- trieved from http://www.president.kg/ru/ шего Евразийского экономического со- sobytiya/novosti/16719_fotoreportagh_ ОТРАЖАЛА ИХ вета. Доступен по адресу: http://kremlin. ocherednoy_sammit_eaes_vformate_vid- ИНТЕРЕСЫ ru/events/president/news/63367. Дата об- eokonferencii. Accessed on 26.05.2020. ращения 27.05.2020. 6. President of Russia (2020). The meeting of 6. СНГ - Интернет портал (2020). Саммит the Supreme Eurasian Economic Council. ЕАЭС 19 мая 2020, видеоформат. Высту- Retrieved from http://kremlin.ru/events/ пления Президентов. Доступен по адре- president/news/63367. Accessed on су:https://e-cis.info/news/566/86979/. Дата 27.05.2020. обращения 26.05.2020. 76 ӨЗЕКТІ ПІКІР
20 YEARS SINCE THE FIRST INTER-KOREAN SUMMIT
ILANA DAUTOVA 20 ЛЕТ СО ДНЯ ПЕРВОГО МЕЖКОРЕЙСКОГО САММИТА
Korea is a region located in East Asia Корея – это географическая тер- washed by the Japanese and Yellow ритория, расположенная в Восточ- seas. This region historically devel- ной Азии и омываемая Японским oped as a single state; however, since и Желтым морями. Исторически the middle of the 20th century, one данная территория развивалась как nation of Korea has been divided into единое государство, однако с сере- two countries with different political дины 20-го века один народ Кореи and economic systems – Democratic был разделен на две страны с раз- People’s Republic of Korea (DPRK), or SINCE THE ными политическими и экономиче- North Korea, and the Republic of Ko- MIDDLE OF THE скими системами – на Корейскую rea, or South Korea. At present, peo- 20TH CENTURY, Народно-Демократическую Респу- ple in North Korea and South Korea ONE NATION OF блику (КНДР) или Северную Корею live in divergent political, economic KOREA HAS BEEN и Республику Корею или Южную and cultural conditions. The DPRK is DIVIDED INTO TWO Корею. В настоящее время люди в developing according to the social- COUNTRIES WITH Северной Корее и Южной Корее istic system and the political regime DIFFERENT POLITICAL живут в разных политических, эко- of the country is the one-party rule AND ECONOMIC номических и культурных условиях. with power in the hands of the Kim SYSTEMS КНДР развивается в соответствии с dynasty, three generations of which социалистической системой, а по- литический режим в стране – это have been ruling North Korea since ОДНАКО С однопартийное правление с вла- 1948. On the contrary, the Republic СЕРЕДИНЫ 20- of Korea is a democratic state with a ГО ВЕКА ОДИН стью в руках династии Кимов, три multi-party system and the country НАРОД КОРЕИ БЫЛ поколения которой правят Север- is developing along with the princi- РАЗДЕЛЕН НА ДВЕ ной Кореей с 1948 года. Напротив, ples of the market economy. Ethni- СТРАНЫ С РАЗНЫМИ Республика Корея является демо- cally, the Koreans are one nation that ПОЛИТИЧЕСКИМИ И кратическим государством с мно- is separated into two countries with ЭКОНОМИЧЕСКИМИ гопартийной системой, и страна opposite economic systems and po- СИСТЕМАМИ развивается согласно принципам litical ideologies. Nevertheless, the рыночной экономики. Этнически Korean people have one historical корейцы – это одна нация, разде- past and strive for cooperation and ленная на две страны с противопо- commonality. ложными экономическими систе- мами и политическими идеология- Throughout its history, Korea was one ми. Тем не менее, корейский народ state and there was no separation be- имеет одно историческое прошлое GÜNCEL 77
tween the north and the south of the Kore- и стремится к сотрудничеству и общности. an Peninsula. In 1945, after thirty-five years of the Japanese colonial rule, Korea gained На протяжении всей своей истории Корея its independence from Japan and the polit- была одним государством, и между севе- ром и югом Корейского полуострова, на ical future of newly independent Korea was котором находятся обе страны, не было determined by other countries – the United никакого разделения. В 1945 году после States, China and the USSR [Korean Culture тридцати пяти лет японского колониаль- and Information Service, 2020a]. The United ного правления, Корея обрела независи- States occupied the south of the peninsula, мость от Японии, и политическое будущее while China and the USSR – the north. The новой независимой Кореи было опреде- th Korean Peninsula was divided along the 38 лено другими странами – США, Китаем и parallel north, the boundary that demarcates СССР [Корейская Культурно-Информаци- North Korea and South Korea. With the onset онная Служба, 2020а]. США оккупирова- of the Cold War between the USSR and the ли юг полуострова, а Китай и СССР – се- USA, negotiations on the unification of the вер. Корейский полуостров был разделен two parts of the peninsula were unsuccessful, вдоль 38 параллели, которая делит Се- and the appointment of Kim Il Sung as the верную Корею и Южную Корею. С нача- leader of North Korea led to the creation of лом холодной войны между СССР и США the Republic of Korea in the south [Tertitskiy, переговоры об объединении двух частей 2018]. On August 15, 1948, the Republic of полуострова не увенчались успехом, а на- Korea was proclaimed as a state that would значение Ким Ир Сена лидером Северной follow the principles of democracy and mar- Кореи привело к созданию Республики Ко- ket economy [Korean Culture and Informa- реи на юге [Тертицкий, 2018]. Республика tion Service, 2020b]. On September 9, 1948, Корея была провозглашена государством the DPRK was formed in the north, with so- 15 августа 1948 года, которое будет сле- cialism announced as its ideology [Telegraph, довать принципам демократии и рыноч- 2010]. In 1950, a war broke out between ной экономики [Корейская Культурно-Ин- two Koreas and hostilities ended only three формационная Служба, 2020б]. На севере years later, when the governments of the полуострова 9 сентября 1948 года была two countries agreed to suspend hostilities. образована Корейская Народно-Демо-
cdn.cfr.org 78 ӨЗЕКТІ ПІКІР
North Korea and South Korea were кратическая Республика, идеоло- divided by the Korean Demilitarized гией которой объявлен социализм Zone (DMZ), which serves as a buffer [Телеграф, 2010]. В 1950 году между zone dividing the Korean people into двумя Кореями началась война, и two parts to this day [Stack, 2018]. военные действия прекратились только спустя три года, когда пра- The first official contacts between вительства двух стран согласились the two countries began in July 1972, приостановить военные действия. when North Korean leader Kim Il Северная Корея и Южная Корея Sung received Lee Hu-rak, the head были разделены Корейской Де- of South Korea’s intelligence service милитаризованной зоной (ДМЗ), then called the Korean Central Intel- которая служит буферной зоной, ligence Agency. During the meeting, разделяющей корейский народ на the parties signed the North-South две части по сей день [Стек, 2018]. Joint Communiqué on peaceful uni- fication [Boston Globe, 2009]. In Первые официальные контакты June 2000, the leaders of the two NORTH KOREA между двумя странами начались countries met for the first time since AND SOUTH KOREA в 1972 году, когда северокорей- the separation of the Korean Pen- WERE DIVIDED ский лидер Ким Ир Сен принял Ли insula in Pyongyang, the capital of BY THE KOREAN Ху Рака, руководителя разведыва- the DPRK. On June 13, 2000, North DEMILITARIZED тельной службы Южной Кореи, ко- Korean leader Kim Jong Il personal- ZONE (DMZ), WHICH торый тогда назывался Корейским ly met the delegation of South Ko- SERVES AS A BUFFER Центральным разведывательным rean President Kim Dae-jung at the ZONE DIVIDING THE управлением. В ходе встречи сто- KOREAN PEOPLE Pyongyang International Airport and роны подписали Совместное ком- after a brief greeting ceremony both INTO TWO PARTS TO мюнике Север-Юг о мирном объ- leaders engaged in negotiations that THIS DAY единении [Бостон Глоб, 2009]. В lasted for three days [Kim, 2018]. As июне 2000 года состоялась первая a result, the parties signed the June СЕВЕРНАЯ КОРЕЯ И встреча лидеров двух стран после 15th North-South Joint Declaration. ЮЖНАЯ КОРЕЯ отделения Корейского полуостро- In accordance with this document, БЫЛИ РАЗДЕЛЕНЫ ва в Пхеньяне, столице КНДР. 13 working meetings and talks between КОРЕЙСКОЙ июня 2000 года северокорейский the ministers of North and South Ko- ДЕМИЛИТАРИЗО- лидер Ким Чен Ир лично встретил rea were held four times from July to ВАННОЙ ЗОНОЙ делегацию президента Южной Ко- December 2000 in Pyongyang, Seoul (ДМЗ), КОТОРАЯ реи Ким Дэ Чжуна в международ- and Jeju Island. In the Joint Declara- СЛУЖИТ БУФЕРНОЙ ном аэропорту Пхеньяна, и после tion, the two countries agreed to fa- ЗОНОЙ, РАЗДЕЛЯЮ- короткой церемонии приветствия cilitate their reunification, resolve hu- ЩЕЙ КОРЕЙСКИЙ оба лидера приступили к перего- manitarian issues, promote economic НАРОД НА ДВЕ ворам, которые продолжались в and cultural cooperation, as well as ЧАСТИ ПО СЕЙ ДЕНЬ reunify the families and relatives who течение трех дней [Ким, 2018]. В were separated due to the Korean результате стороны подписали Со- War of 1950-1953. вместную декларацию Север-Юг от 15 июня. Согласно этому доку- It has been two decades since North менту, рабочие встречи и перего- and South Korea held the first in- ворами между министрами Север- ter-Korean summit in 2000. During ной и Южной Кореи проводились these decades, there have been sev- четыре раза с июля по декабрь eral summits – in 2007 and three 2000 года в Пхеньяне, Сеуле и на times in 2018. The weakening of the острове Чеджу. В совместной де- military regime on the border of the кларации две страны согласились two countries and the development содействовать воссоединению of economic relations, as well as the стран, решению гуманитарных во- denuclearization of the Korean Pen- просов, развитию экономическо- GÜNCEL 79
insula, were the main topics during discus- го и культурного сотрудничества, а также sions between the North and the South. In воссоединению семей и родственников, April 2018, head of North Korea Kim Jong Un которые были разлучены в результате Ко- and South Korean President Moon Jae-in first рейской войны 1950-1953 годов. met in person [Guardian, 2018]. In the course of the meeting, they agreed not to create Прошло два десятилетия с тех пор, как tensions between the countries and signed Северная Корея и Южная Корея провели the Panmunjom Declaration for Peace, Pros- первый межкорейский саммит в 2000 году. perity and Reunification of the Korean Pen- За эти двадцать лет было проведено не- insula that mentioned, among other things, сколько саммитов - в 2007 году и трижды joint efforts for the denuclearization of the в 2018 году. Ослабление военного режима peninsula. на границе двух стран и развитие экономи- ческих отношений, а также денуклериза- The Korean unification and the denuclear- ция Корейского полуострова были главны- ization of the Korean Peninsula are among ми темами в дискуссиях между Севером и complicated issues that create tensions in the Югом. В апреле 2018 года глава Северной world. These issues go beyond the framework Кореи Ким Чен Ын и президент Южной of inter-Korean relations and have a dramatic Кореи Мун Чже Ин впервые встретились global significance. Currently, there are two лично [Гардиан, 2018]. В ходе встречи они countries on the Korean Peninsula with dif- договорились не создавать напряженность ferent political systems, economic structures, в отношениях между странами и подписа- and cultural values. However, these two ли Пханмунджомскую декларацию о мире, countries were united as one nation, which процветании и объединении Корейского did not have preconditions for the separa- полуострова, в которой, в частности, упо- tion, but was forcibly divided at the behest минались совместные усилия по денукле- of major powers. Since the first inter-Korean ризации государства. summit in June 2000, the leaders of the two
IN JUNE 2000, THE LEADERS OF THE TWO COUNTRIES MET FOR THE FIRST TIME SINCE THE SEPARATION OF THE KOREAN PENINSULA IN PYONGYANG, THE CAPITAL OF THE DPRK
В ИЮНЕ 2000 ГОДА СОСТОЯЛАСЬ ПЕРВАЯ ВСТРЕЧА ЛИДЕРОВ ДВУХ СТРАН ПОСЛЕ ОТДЕЛЕНИЯ КОРЕЙСКОГО ПОЛУОСТРОВА В ПХЕНЬЯНЕ, СТОЛИЦЕ КНДР
quora.com 80 ӨЗЕКТІ ПІКІР
states have been making efforts to Объединение Кореи и денуклери- restore economic cooperation and зация Коерйского полуострова от- promote the unification. Despite the носятся к числу сложных проблем, fact that North and South Korea have которые создают напряженность common historical past and ethnic IN THE JOINT в мире. Эти вопросы выходят за background, the unification of the DECLARATION, THE рамки межкорейских отношений и two countries is not an easy topic. TWO COUNTRIES имеют огромное глобальное зна- The Korean question, the question AGREED TO FACILITATE чение. В настоящее время на Ко- of unity, complicated by North Ko- THEIR REUNIFICATION, рейском полуострове существуют rea’s possession of nuclear weap- RESOLVE две страны с различными полити- ons and the U.S. military presence in HUMANITARIAN ческими системами, экономиче- South Korea, still does not have an ISSUES, PROMOTE скими структурами и культурными answer. Nevertheless, at the present ECONOMIC ценностями. Однако эти две стра- moment, the main task of two Ko- AND CULTURAL ны объединены одной нацией, ко- reas is to create favorable conditions COOPERATION торая не имела предпосылок для for continuing the inter-Korean dia- разделения, но была принужденно logue, maintaining an atmosphere of В СОВМЕСТНОЙ разделена по велению крупных trust and helping to avoid conflicts ДЕКЛАРАЦИИ ДВЕ держав. После первого межкорей- on the Korean Peninsula. СТРАНЫ СОГЛАСИ- ского саммита июня 2000 года ли- ЛИСЬ СОДЕЙСТВО- деры двух государств предприни- ВАТЬ ОССОЕДИНЕНИЮ мают усилия для восстановления References: СТРАН, РЕШЕНИЮ 1. Boston Globe (2009). Lee Hu-rak, Ex-ma- экономического сотрудничества и jor General Led South Korea’s CIA, Helped ГУМАНИТАРНЫХ содействия объединению. Несмо- Broker ’72 Peace Deal. Retrieved from ВОПРОСОВ, РАЗВИТИЮ http://archive.boston.com/bostonglobe/ тря на то, что Северная Корея и obituaries/articles/2009/11/01/lee_hu_ ЭКОНОМИЧЕСКОГО Южная Корея имеют общее исто- rak_ex_major_general_led_south_ko- И КУЛЬТУРНОГО reas_cia_helped_broker_72_peace_deal/. рическое прошлое и этническое Accessed on 20.05.2020. СОТРУДНИЧЕСТВА происхождение, объединение двух 2. Guardian (2018). North and South Ko- стран - нелегкая тема. Корейский ran Leaders Promise ‘Lasting Peace’ for Peninsula. Retrieved from https://www. вопрос, вопрос единства, ослож- theguardian.com/world/2018/apr/27/ ненный владением ядерного ору- north-south-korea-summit-leaders- promise-lasting-peace-denuclearisation- жия Северной Кореей ядерным
aljazeera.com GÜNCEL 81
president.go.kr
kim-jong-un-moon-jae-in. Accessed on 20.05.2020. Источники: 3. Kim, Sarah (2018). Summit in 2000 Made Histo- 1. Бостон Глоб (2009). Ли Ху Рак, Бывший Гене- ry with Big Hopes. Retrieved from https://korea- рал-Майор ЦРУ Южной Кореи, Помог Мирно- joongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx- му Соглашению 1972 Года. Доступен по адресу: ?aid=3047405. Accessed on 20.05.2020. http://archive.boston.com/bostonglobe/obituaries/ articles/2009/11/01/lee_hu_rak_ex_major_general_ 4. Korean Culture and Information Service (2020a). led_south_koreas_cia_helped_broker_72_peace_ Independence Movement. Retrieved from http:// deal/. Дата обращения: 20.05.2020. russian.korea.net/AboutKorea/History/Indepen- dence-Movement. Accessed on 20.05.2020. 2. Гардиан (2018). Лидеры Северной и Южной Кореи Обещают «Постоянный Мир» на По- 5. Korean Culture and Information Service (2020b). луострове. Доступен по адресу: https://www. Constitution. Retrieved from http://www.korea.net/ theguardian.com/world/2018/apr/27/north-south- Government/Constitution-and-Government/Consti- korea-summit-leaders-promise-lasting-peace- tution. Accessed on 20.05.2020. denuclearisation-kim-jong-un-moon-jae-in. Дата 6. Stack, Liam (2018). Korean War, a ‘Forgotten’ Con- обращения: 20.05.2020. flict That Shaped the Modern World. Retrieved from 3. Ким, Сара (2018). Саммит в 2000 Году Вошел в https://www.nytimes.com/2018/01/01/world/asia/ Историю с Большими Надеждами. Доступен korean-war-history.html. Accessed on 20.05.2020. по адресу: https://koreajoongangdaily.joins.com/ 7. Telegraph (2010). North Korea: A History. Retrieved news/article/article.aspx?aid=3047405. Дата обра- from https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/ щения: 20.05.2020. asia/northkorea/8154335/North-Korea-a-history. 4. Корейская Культурно-Информационная Служба html. Accessed on 20.05.2020. (2020а). Движение за независимость. Доступен 8. Tertitskiy, Fyodor (2018). How Kim Il Sung became по адресу: http://russian.korea.net/AboutKorea/ North Korea’s Great Leader. Retrieved from https:// History/Independence-Movement. Дата обраще- www.nknews.org/2018/11/how-kim-il-sung-be- ния: 20.05.2020. came-north-koreas-great-leader/. Accessed on 5. Корейская Культурно-Информационная Служ- 20.05.2020. ба (2020б). Конституция. Доступен по адресу: http://www.korea.net/Government/Constitution- and-Government/Constitution. Дата обращения: 20.05.2020 оружием и военным присутствием США в 6. Стек, Лиам (2018). Корейская война, «Забытый» Конфликт, Который Изменил Современный Южной Корее, до сих пор не имеет ответа. Мир. Доступен по адресу https://www.nytimes. Тем не менее, в настоящий момент глав- com/2018/01/01/world/asia/korean-war-history. ная задача двух Корей состоит в создании html. Дата обращения 20.05.2020. 7. Телеграф (2010). Северная Корея: История. До- благоприятные условия для продолжения ступен по адресу: https://www.telegraph.co.uk/ межкорейского диалога, поддержания ат- news/worldnews/asia/northkorea/8154335/North- мосферы доверия и оказания помощи во Korea-a-history.html. Дата обращения: 20.05.2020. 8. Тертитцкий, Федор (2018). Как Ким Ир Сен Стал избежание конфликтов на Корейском по- Великим Лидером Северной Кореи. Доступен луострове. по адресу: https://www.nknews.org/2018/11/how- kim-il-sung-became-north-koreas-great-leader/. Дата обращения: 20.05.2020. 82 ІС-ШАРАЛАР
Семинарында Динара Талдыбаева ТРАСЕ- КА (Еуропа-Кавказ-Азия көлік дәлізі) бағдар- ламасы туралы қысқаша мағлұмат беріп, бұл 07 MAYIS 2020 TARİHİNDE бағдарлама Еуропалық Одақтың бастама- AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ сымен жүзеге асырылғанын жеткізді. ТРАСЕКА ARAŞTIRMACISI DİNARA бағдарламасының тарихын баяндаған Дина- TALDYBAYEVA “TRASECA ULAŞIM ра Талдыбаева сонымен қатар бағдарламаның KORİDORU’NUN GENİŞLEMESİ VE географиялық негіздеріне де егжей-тегжейлі KATILIMCI ÜLKELER İÇİN AVANTAJI” тоқталып өтті. Жібек жолын қайта жандандыру KONULU SEMİNER VERDİ. мақсатында мультимодальды тасымалдау үшін қалыптастырылып, дамытылған Шығыс-Ба- 2020 ЖЫЛДЫҢ 7 МАМЫРЫНДА тыс дәлізі туралы келісімге 1993 жылы Брюс- ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ сель қаласында өткен конференцияда 8 ел ИНСТИТУТЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ (Әзірбайжан, Армения, Өзбекстан, Қазақстан, ҚЫЗМЕТКЕРІ ДИНАРА ТАЛДЫБАЕВА Түрікменстан, Қырғызстан, Тәжікстан) қол қой- «ТРАСЕКА КӨЛІК ДӘЛІЗІНІҢ КЕҢЕЮІ ды. ЖӘНЕ ҚАТЫСУШЫ ЕЛДЕР ҮШІН Семинар жалғасында Динара Талдыбаева жал- БАСЫМДЫҚТАРЫ» ТАҚЫРЫБЫНДА пы ТРАСЕКА бағдарламасының мақсаттарына СЕМИНАР ӨТКІЗДІ. тоқталып, бағдарламаның ұйымдастырушылық құрылымы жайлы ақпарат берді. Динара Тал- дыбаева ТРАСЕКА бағдарламасы аясында 1998 ETKİNLİKLER 83
Dinara Taldybayeva seminerinde, “TRASECA” жылдан бері шамамен 82 түрлі техникалық, (Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia) prog- көмек және инвестициялық бағдарлама іске ramını kısaca açıklayarak, bu programın Avrupa асырылғанын мәлімдеп, бұл жобалардың жал- Birliği’nin inisiyatifiyle ortaya çıktığını dile getirdi. пы құны 163 миллион долларға жеткенін айтты. “TRASECA” programının tarihçesini anlatan Dina- Ал 700 миллион доллар мүше елдердің порт- ra Taldybayeva, programın coğrafi temellerine de тарын қайта құрылымдау үшін бөлінгенін тіл- detaylı olarak değindi. İpek Yolu’nun yeniden can- ге тиек етті. landırılması amacıyla çok modlu ulaşım için şekil- lendirilen ve geliştirilen doğu-batı koridoru ile ilgili Семинар соңында Динара Талдыбаева «ТРАСЕ- anlaşma, Avrupa Birliği tarafından 1993’te Brük- КА» дәлізі қатысушы мемлекеттердің, әсіресе sel’de 8 ülke tarafından (Azerbaycan, Ermenistan, түркі республикаларының экономикалық ин- Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, теграциясының нығаюына және сауда-эконо- Tacikistan) imzalanmıştır. микалық қатынастарының тереңдеуіне ықпал Seminerin devamında Dinara Taldybayeva genel ете алатындығын айтты. Ол сондай-ақ, бағдар- olarak “TRASECA” programının amaçlarına deği- лама аясында Орталық Азия елдерінің көлік nerek, programın organizasyon yapısını anlattı. инфрақұрылымын нығайтуға жұмсалған инве- 1998 yılından itibaren “TRASECA” programı kap- стициялар аймақ мемлекеттерінің әлеуметтік-э- samında yaklaşık 82 farklı teknik, yardım ve yatı- кономикалық жағдайының дамуына да септігін rım projelerinin faaliyete geçtiğini bildiren Dina- тигізетінін айтты. ra Taldybayeva, bu projelerin toplam maliyetinin 163 milyon dolara ulaştığını dile getirdi. 700 mil-
TRASECA 84 ІС-ШАРАЛАР
yon doların ise üye ülkelerin limanlarının yeniden rin derinleşmesine katkısının büyük olabileceği- yapılandırılması için ayrıldığını belirtti. ni söyledi. Ayrıca program kapsamında Orta Asya ülkelerinin ulaşım altyapısının güçlendirilmesi için Seminerin sonunda Dinara Taldybayeva, “TRASE- CA” koridorunun katılımcı üye ülkelerin, özellikle yapılan yatırımların bölge devletlerinin sosyo-e- Türk cumhuriyetlerinin arasında ekonomik enteg- konomik durumunun gelişmesine de katkı sağla- rasyonun güçlenmesine, ticari-ekonomik ilişkile- yacağını belirtti. ETKİNLİKLER 85
Доктор Али Огуз Дириөз семинарында COVID-19 індетімен күресте әлемнің көпте- 10 MAYIS 2020 TARİHİNDE TOBB ген бөліктерінде ұлттық мемлекеттің жаһан- ETÜ ULUSLARARASI GİRİŞİMCİLİK дану жағдайындағы маңыздылығы туралы BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ DR. ALİ айтты. Мемлекеттердің денсаулық сақтау жүйесі неғұрлым күшті болса, COVID-19 ін- OĞUZ DİRİÖZ, “COVID-19 VE ÖTESİ: детіне соғұрлым қарсы тұра алатынын тілге DÜNYA SİYASET VE EKONOMİSİNDE тиек етті. Түркияның денсаулық сақтау жүй- BEKLENTİLER” BAŞLIKLI SEMİNER есіне тоқталған доктор Али Огуз Дириөз VERDİ. осындай қиын-қыстау замандағы медицина қызметкерлерінің еңбегі мен жанкештілігін 2020 ЖЫЛДЫҢ 10 МАМЫРЫНДА ерекше атап өтті. ТҮРКИЯ ПАЛАТАЛАР ЖӘНЕ Семинар жалғасында доктор Али Огуз Ди- БИРЖАЛАР ОДАҒЫ ЭКОНОМИКА риөз қазіргі уақытта әлемде мобилизация- ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯ УНИВЕРСИТЕТІ ның әлдеқайда аз екенін еске сала отырып, ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӘСІПКЕРЛІК көлік секторы мен өндірістің баяулауы мем- БӨЛІМІНІҢ ОҚЫТУШЫСЫ лекеттердің экономикалық бәсеңдеуіне се- ДОКТОР АЛИ ОГУЗ ДИРИӨЗ беп болғанын мәлімдеді. Доктор Али Огуз «COVID-19: ӘЛЕМДІК САЯСАТ Дириөз осыған дейін болған мұнай дағда- ПЕН ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУ рыстарына тоқталып, аталмыш саладағы ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ» АТТЫ бағаның құлдырауының негізгі себептерін ТАҚЫРЫПТА СЕМИНАР ӨТКІЗДІ. атады. Ол қазіргі таңда мұнайдан гөрі су, электр энергиясы және жаңартылатын энер- гия сияқты көздердің стратегиялық маңызы 86 ІС-ШАРАЛАР
Dr. Ali Oğuz Diriöz seminerinde “COVID-19”- арта түскенін тілге тиек етті. Сондай-ақ, mücadelesinde dünyanın bir çok yerinde, ulus COVID-19 індетімен күресте Азия елдерінің devletin küreselleşme karşısındaki önemini эпидемиялық процесті сәтті басқара алған- anlattı. Devletlerin ulusal sağlık sistemleri ne дығын мәлімдеп, бұл үрдіс одан әрі үдей kadar güçlü ise, “COVID-19” salgınına karşı o түсетінін айтты. kadar daha iyi mücadele verebildiklerini ifade Семинар соңында доктор Дириөз Али Огуз etti. Türkiye’nin genel olarak sağlık sistemine Түркия мен Еуропалық Одақ елдерінің değinen Dr. Ali Oğuz Diriöz, bu süreçte sağlık дағдарысқа қарсы тұрудағы оң және теріс çalışanların ortaya koyduğu çalışma ve feda- тұстарына назар аудара отырып, жалпы karlıkların önemine değindi. Түркияның жағдайы тұрақты екендігін атап Seminerin devamında Dr. Ali Oğuz Diriöz, şu өтті. Баяндама барысында доктор Али Огуз anda dünyada mobilizasyonun çok daha az Дириөз жаһандық дағдарыс жағдайында olduğunu hatırlatarak, ulaşım sektörünün ve «Белдеу және Жол» жобасы сауданы жан- üretimin yavaşlamasının, genel olarak ülkele- дандыруға ықпал ете алатындығын сөз rin ekonomilerinin de yavaşlamasına neden етті. Баяндамашы «Белдеу және Жол» жо- olduğunu belirtti. Dr. Ali Oğuz Diriöz, geçmiş- басының саяси аспектілері мен жобаның te dünyada yaşanan petrol krizlerine değine- артықшылықтары туралы айтып, өз сөзін rek, bu sektörde fi yatların düşüşünün ana se- аяқтады. ETKİNLİKLER 87
beplerinden bahsetti. Bugünlerde petrolden delede karşılaştıkları olumlu ve olumsuz nok- ziyade, su, elektrik, yenilenebilir enerji gibi talara değinerek, genel itibariyle Türkiye’nin kaynakların daha stratejik öneme sahip ol- durumunun istikrarlı olduğunu belirtti. Söz- duğunu dile getirdi. Öte yandan “COVID-19” lerinin devamında Dr. Ali Oğuz Diriöz, küre- mücadelesinde Asya ülkelerinin genel anlam- sel kriz ortamında ticaretin canlandırılmasına da salgın sürecini daha başarılı yönetebildiği- “Bir Kuşak Bir Yol” projesinin katkı sağlayabi- ni ifade ederek, bu trendin daha da hızlana- leceğini sözlerine ekledi. “Bir Kuşak Bir Yol” cağını vurguladı. projesinin siyasi boyutlarına değinen sunucu, Seminerin sonunda Dr. Ali Oğuz Diriöz, Tür- projenin avantajlarını anlatarak sözlerini ta- kiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin krizle müca- mamladı. 88 ІС-ШАРАЛАР
Доктор Жандос Ранов семинарында ко- ронавирус (ғылыми атауы «COVID-19») ін- 14 MAYIS 2020 TARİHİNDE детінің әлемге таралуына байланысты 2020 AVRASYA ARAŞTIRMA жылы Таяу Шығыс пен Орталық Азия ай- ENSTİTÜSÜ’NÜN ARAŞTIRMACISI мағындағы экономикалық өсу 2,8%-ға дей- ін төмендейтінін тілге тиек етті. Бұл – 2008 DR. ZHANDOS RANOV “COVID-19 жылғы әлемдік қаржы дағдарысы кезіндегі SALGINININ ORTA DOĞU VE ORTA өсу қарқынынан және 2015 жылғы мұнай ASYA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ” бағасының құлдырауынан әлдеқайда төмен KONULU SEMİNER VERDİ. көрсеткіш. «COVID-19» індеті басталғаннан бері мұнай бағасы жиырма жылдан астам 2020 ЖЫЛЫ 14 МАМЫРДА ЕУРАЗИЯ уақыт ішінде ең төменгі деңгейге жетіп, 50%- ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ ға төмендеді. Доктор Жандос Ранов басқа ҒЫЛЫМИ ҚЫЗМЕТКЕРІ ДОКТОР тауар бағалары да әлемдік экономикалық ЖАНДОС РАНОВ «COVID-19 өсімнің баяулауына байланысты төменде- ІНДЕТІНІҢ ТАЯУ ШЫҒЫС ПЕН генін айтты. ОРТАЛЫҚ АЗИЯҒА ӘСЕРІ» Семинар жалғасында доктор Жандос Ра- ТАҚЫРЫБЫНДА СЕМИНАР ӨТКІЗДІ. нов үкіметтер тарапынан енгізілген қозға- лыс шектеулері мұнайға деген сұранысты төмендеткенін және мұнай экспорттаушы ETKİNLİKLER 89
Dr. Zhandos Ranov seminerinde, korona vi- елдер мен басқа елдер арасындағы өн- rüs (bilimsel ifadesiyle “COVID-19”) salgınının діріс көлеміне қатысты жаңа келісім жа- dünyaya yayılmasıyla 2020’de Orta Doğu ve салмағанын айтты. Рановтың айтуынша, Orta Asya bölgesindeki ekonomik büyüme- мұнай бағасының төмендеуі соншалықты nin %-2,8’e kadar düşeceğini dile getirdi. Bu маңызды, Еуразиядағы барлық мұнай экс- ise, 2008 yılındaki küresel mali krizi sırasında- порттаушы елдерде, оның ішінде қымбат ki büyüme oranından ve 2015 yılındaki pet- өндіруші елдер есебінен нарықтық үлесін rol fi yatı şokundan daha düşük bir orandır. арттыра алатын елдерде бюджеттің және “COVID-19” salgınının başladığından bu yana экспорттық кірістердің төмендеуі күтіледі. petrol fi yatları yirmi yılı aşkın bir süredir en Кейбір елдерде мұнай мен шикізат тауар- düşük seviyesine düşmüş, diğer bir ifadeyle лары түсімінің азаюы дағдарысты жеңуге yüzde 50 oranında düşüş göstermiştir. Dr. бағытталған шаралар қабылдау мүмкінді- Zhandos Ranov, diğer emtia fi yatlarının da гін төмендетумен қатар, валюта бағамдары dünya ekonomik büyümesindeki yavaşlama мен мемлекеттік бюджетке қысым көрсетіп, nedeniyle düştüğünü belirtti. қаржылық теңгерімді әлсіретеді. Seminerin devamında Dr. Zhandos Ranov, Семинар соңында доктор Жандос Ранов hükümetler tarafından uygulanan hareket алдағы кезеңде сұраныстың үлкен күйзелі- kısıtlamalarının petrol talebini azalttığı ve стерін және мұнай бағасының күрт құл- 90 ІС-ШАРАЛАР
petrol ihraç eden ülkeler ile diğer ülkeler ara- дырауын бастан кешірген мұнай экспорт- sındaki üretim hacimleri üzerinde yeni bir an- таушы елдер мұнайдан тыс секторларға laşma yapılmadığını dile getirdi. Ranov’a göre ұзақ мерзімді зиян келтірмеу үшін шаралар petrol fi yatlarındaki düşüş o kadar önemlidir қабылдауы қажет екенін айтты. Доктор Ра- ki, daha yüksek maliyete sahip üretici ülkeler нов өсу құбылмалылығы мен автоматты pahasına pazar paylarını artırabilecek olanlar тұрақтандырғыштардың жалпы әлсіздігін dahil olmak üzere, Avrasya’daki petrol ihraç ескере отырып, мемлекеттік институттар eden tüm ülkelerde bütçe ve ihracat gelirle- жиынтық сұранысты арттыру үшін уақытша rinde bir düşüş beklenmektedir. Bazı ülkeler- ынталандыру шараларын қолдана алатын- de petrol ve hammadde emtia gelirlerindeki дығын айтып, өз сөзін аяқтады. düşüş, krizin üstesinden gelmek için önlemler alma yeteneğini de azaltarak, döviz kurları ve devlet bütçesi üzerinde baskı oluşturacaktır ve re uzun vadeli zarar gelmesini önlemek için fi nansal dengeleri zayıfl atacaktır. tedbir almaları gerektiğini anlattı. Dr. Ranov, büyümenin oynaklığı ve otomatik dengele- Seminerin sonunda Dr. Zhandos Ranov, önü- yicilerin genel zayıfl ığını göz önünde bulun- müzdeki dönemde, talepte büyük şoklar ve durarak, devlet kurumlarının, toplam talebi petrol fi yatlarında sert bir düşüş yaşayan pet- artırmak için geçici teşvik tedbirleri alabile- rol ihraç eden ülkelerin, petrol dışı sektörle- ceklerini ifade ederek sözlerini tamamladı. ETKİNLİKLER 91
Дәурен Әбен семинарында 2019 жылдың шілде айында Қазақстанның Түркістан облы- 21 MAYIS 2020 TARİHİNDE сының Арыс қаласында орналасқан әскери бөлімше аумағындағы оқ-дәрі қоймасында AVRASYA ARAŞTIRMA жарылыстар болғанын және оның нәтиже- ENSTİTÜSÜ’NÜN UZMAN сінде үш адам қаза болып, көптеген адам ARAŞTIRMACISI DAUREN ABEN жарақат алғанын тілге тиек етті. Дәурен Әбен “KAZAKİSTAN’DAKİ ASKERİ DEPO жарылыс салдарынан 44 мың адам эвакуаци- PATLAMALARI: ÖĞRENİLMEYEN яланғанын және бұл оқиға үлкен әлеуметтік DERSLER” KONULU SEMİNER VERDİ. мәселелер туғызғанын айтты. Ол жарылыс кезінде 96 млрд. теңге көлемінде оқ-дәрі жоғалғанын және оқиғаның жалпы шығыны 2020 ЖЫЛЫ 21 МАМЫРДА ЕУРАЗИЯ 143 млрд. теңгені құрағанын мәлімдеді. Оқиға ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ аясында түрлі деңгейдегі 16 әскери қызметші- АҒА ҒЫЛЫМИ ҚЫЗМЕТКЕРІ ге қатысты тергеу басталды. ДӘУРЕН ӘБЕН «ҚАЗАҚСТАННЫҢ Семинар жалғасында Дәурен Әбен 2010 ӘСКЕРИ ҚОЙМАЛАРЫНДАҒЫ жылы Арыс қаласында әскери оқ-дәрі сақта- ЖАРЫЛЫСТАР: АЛЫНБАҒАН латын қоймаларға қатысты заң бұзушылықтар анықталғанын хабарлады. Дәурен Әбен САБАҚТАР» ТАҚЫРЫБЫНДА оқиғаның адамдардың қаза табуы, матери- СЕМИНАР ӨТКІЗДІ. алдық шығындар және қоршаған ортаға за- лал келтіруі сияқты тікелей салдарларымен қатар, әлеуметтік-экономикалық және ин- ституционалдық салдары да бар екенін атап Dauren Aben seminerinde, Temmuz 2019’da, өтті. Ол мұндай оқиғалар бұрын елдің басқа Kazakistan’ın Türkistan bölgesinin Arys şeh- аймақтарында да орын алғанын еске салды. rinde askeri depolarda mühimmat patlamaları Сондай-ақ, ол елдің әскери қоймаларында meydana geldiğini belirterek, bunun sonu- бұрын болған оқ-дәрі жарылыстарын тек- cunda üç kişinin öldüğünü ve birçok kişinin серу тәжірибесі туралы баяндады. Дәурен yaralandığını dile getirdi. Patlama nedeniyle Әбен 2010 жылы басқа сарапшылармен бірге 44 bin kişinin tahliye edildiğini dile getiren осындай жарылыстардың зардаптарын зерт- Dauren Aben, gerçekleşen söz konusu ola- теу жұмыстарына қатысқанын атап өтіп, 2001 yın büyük sosyal sorunlar yarattığını açıkladı. жылдан бері Қазақстандағы оқ-дәрі қоймала- Patlama sırasında toplam 96 milyar tengelik рында 6 жарылыс оқиғасы болғанын айтты. 92 ІС-ШАРАЛАР
mühimmat kaybedildiğini, olayın toplam za- Семинар соңында Дәурен Әбен 2009 жылғы rarının ise 143 milyar tenge olduğunu belirtti. оқиғаны 2019 жылғы болған оқиғамен са- Olay çerçevesinde, çeşitli düzeylerde 16 askeri лыстырып, 2009 жылғы жарылыс та ай- personel ile ilgili soruşturma başlatılmaktadır. тарлықтай материалдық шығын әкелгенін мәлімдеді. 2009 жылғы оқиға кезінде де Seminerin devamında Dauren Aben, Arys жергілікті халық арасында дүрбелең туын- şehrindeki mühimmat depoları ile ilgili olarak дады және билік тұрғындарды эвакуация- 2010 yılında ihlaller tespit edildiğini açıkladı. лап, зардап шеккендерге өтемақы төлеуде Dauren Aben; insan hayatının kaybı, maddi табандылық таныта алмады. Жарылыстан kayıplar ve çevreye zarar verilmesi gibi olayın кейін құрылған тексеру комиссиясының жұ- doğrudan sonuçlarına ek olarak, sosyo-eko- мысына қатысқан Дәурен Әбен және басқа nomik ve kurumsal sonuçların da olduğuna сарапшылар оқ-дәрілерді сақтау және жою dikkat çekti. Bunun gibi benzer olayların ülke- бойынша мемлекеттік мекемелерге ар- nin diğer bölgelerinde daha önce de meydana налған ұсыныстар тізімін дайындады. Бола- geldiğini hatırlattı. Ayrıca ülkenin askeri depo- шақта осындай жарылыстарды болдырмау larında geçmişteki bu tür mühimmat patlama- үшін шараларды күшейту қажет. larını soruşturma deneyiminden de bahsetti. 2010 yılında Dauren Aben’in diğer uzmanlarla birlikte bu tür patlamaların sonuçlarını ince- panik yaşanmış ve yetkililer tahliyeyi organize lemeye katıldığını açıkladı. 2001 yılından bu etmek ve mağdurlara tazminat ödemek konu- yana, Kazakistan’daki mühimmat depolarında sunda yetersiz davranmışlardı. Patlama son- 6 patlama olayı gerçekleşmiştir. rasında kurulan inceleme komisyonunda yer Seminerin sonunda Dauren Aben, 2009 yı- alan Dauren Aben ve diğer uzmanlar, devlet lında gerçekleşen patlama ile 2019’daki olayı kurumlarına mühimmatın depolanması ve atıl- karşılaştırarak, 2009 yılındaki patlamanın da ması konusunda bir tavsiye listesi hazırladılar. önemli maddi hasara yol açtığını dile getirdi. Benzer patlamaların ileride yaşanmaması için 2009’daki olay sırasında da yerel halk arasında tedbirlerin artırılması gerekmektedir. ETKİNLİKLER 93
Профессор, доктор Фатих Мангыр се- минарында коронавирус (ғылыми атауы 28 MAYIS 2020 TARİHİNDE «COVID-19») індеті әлемдік экономикаға AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ бұрын-соңды болмаған деңгейде әсер ет- TARAFINDAN DÜZENLENEN кенін мәлімдеді. Денсаулық пен экономика SEMİNERDE SELÇUK ÜNİVERSİTESİ арасындағы байланыстың маңыздылығын атап өткен баяндамашы әлемдегі COVID-19 İKTİSAT BÖLÜMÜ ÖĞRETİM індеті туралы статистикалық ақпаратқа на- ÜYESİ PROF. DR. FATİH MANGIR, зар аударды. Түркияда COVID-19 індеті “COVID-19 ETKİSİNDE AVRASYA басталған күндері өлім-жітім деңгейі 10% EKONOMİLERİ” BAŞLIKLI TEBLİĞ шамасында болғанын, ал қазіргі уақытта SUNDU. 1%-ға дейін төмендегенін айтты.
2020 ЖЫЛЫ 28 МАМЫРДА ЕУРАЗИЯ Семинар барысында профессор, доктор Фа- ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫ тих Мангыр «COVID-19» індеті барлық дер- ҰЙЫМДАСТЫРҒАН СЕМИНАРДА лік елдердің өсу қарқынының төмендеуіне, жұмыссыздық деңгейінің артуына, инфля- СЕЛЬЧУК УНИВЕРСИТЕТІ ция деңгейінің өсуіне және төлем балансы- ЭКОНОМИКА БӨЛІМІНІҢ ның бұзылуына себеп болғанын атап өтіп, ПРОФЕССОРЫ, ДОКТОР ФАТИХ жалпы қаржы нарықтарында баяулау үрдісі МАНГЫР «COVID-19 ІНДЕТІ КЕЗІНДЕГІ байқалғанын айтты. Профессор, доктор Фа- ЕУРАЗИЯ ЭКОНОМИКАЛАРЫ» АТТЫ тих Мангыр мұндай жағдайда қазыналық БАЯНДАМА ЖАСАДЫ. саясат, ақша-несие саясаты және құрылым- дық шаралар қолдану қажеттігін тілге тиек етті. Қазыналық саясат аясында шығындар арттырылып, салықтар төмендетілетінін Prof. Dr. Fatih Mangır seminerinde, koronavi- айтты. Ақша-несие саясаты шеңберінде ақ- rüs (bilimsel ifadesiyle “COVID-19”) salgınının ша-несие экспансиясы арттырылып, пайыз- 94 ІС-ШАРАЛАР
дық мөлшерлемелер төмендетілетінін және dünya ekonomisini daha önce hiç görülme- несие жеңілдіктері қамтамасыз етілетінін miş bir şekilde etkilediğini dile getirdi. Sağlık ile ekonomi arasındaki ilişkinin çok önemli bir жеткізді. Ал құрылымдық шаралар аясын- şekilde ortaya çıktığını belirten sunucu, dünya- да әлеуметтік қамсыздандыру саласында da yaşanan COVID-19 salgınının istatistiki bil- реформалар жасалып, сандық түрлендіру gilerine değindi. Türkiye’de COVID-19 salgını- жүзеге асырылатынын, сондай-ақ құқықтық nın başladığı günlerde %10 civarında başlayan және демократиялық қадамдар жасалаты- ölüm oranlarının, şu anda %1’e kadar geriledi- нын түсіндірді. ğini açıkladı. Семинар соңында профессор, доктор Фатих Seminerin devamında Prof. Dr. Fatih Mangır, Мангыр COVID-19 індетінің әлемге әсерін COVID-19 salgınının ülkelerin hemen hepsinin әлемдік қор нарығының индексі, АҚШ-та büyüme oranında bir düşüşe, işsizlik oranla- ауыл шаруашылығынан тыс салаларда жұ- rında artışa, enflasyon oranlarında yükselişe мыспен қамту, Қытайдың өндірістік дерек- ve ödemeler dengelerinin bozulmasına sebep тері, Еуропалық Одақтағы 10 жылдық обли- olduğunu açıklayarak, genel olarak finansal pi- гациялар кірісінің өзгеруі және PMI индексі yasalarda kırılganlık yaşandığını belirtti. Böyle («Purchasing Managers’ Index»: Іскерлік бел- bir durumda hangi politikaların kullanılması сенділік индексі) тақырыптарында талқы- gerektiği meselesine değinen Prof. Dr. Fatih лады. Профессор, доктор Фатих Мангыр Mangır, bu süreç içerisinde maliye politikaları, para politikaları ve yapısal tedbirler kullanıla- баяндама соңында Еуразия аймағында қа- cağını dile getirdi. Maliye politikası olarak sü- былданған шаралар мен жалпы аймақтағы rekli harcamaların artacağını, vergi indirimleri- ахуал туралы мағлұмат берген соң, бар- лығына денсаулық тілеп сөзін аяқтады. ETKİNLİKLER 95
nin yapılacağını; para politikası olarak parasal dünya borsa endeksi, ABD’deki tarım dışı is- genişlemenin artacağını, faiz indirimleri yapı- tihdam, Çin’in endüstriyel verileri, Avrupa Bir- lacağını, kredi kolaylıkları sağlanacağını; yapı- liği’ndeki 10 yıllık bono getirilerindeki değişim sal tedbirlerde ise sosyal güvenlik reformların ve PMI endeksi (‘‘Purchasing Managers’ In- yapılacağını, dijital dönüşüm uygulamalarının dex’’: Satınalım Müdürleri Endeksi) başlıkların- yapılacağını, hukuki ve demokratik adımlar da ele aldı. Prof. Dr. Fatih Mangır sunumunun yapılacağını anlattı. sonunda, Avrasya bölgesinde alınan tedbirleri Seminerin sonunda Prof. Dr. Fatih Mangır CO- ve genel olarak bölgenin durumunu anlattı ve VID-19 salgınının dünya üzerindeki etkilerini; herkese sağlık dileyerek sözlerini tamamladı. 96 ІС-ШАРАЛАР
Еркінбек Тұрғынов семинарында 1917 жылы Алаш зиялылары таңдаған Семей 28 MAYIS 2020 TARİHİNDE қаласынан бастап Қазақстанның Тұңғыш AVRASYA ARAŞTIRMA Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы ENSTİTÜSÜ’NÜN ARAŞTIRMACISI Назарбаевтың 32 өлшем бойынша таңдаған ERKİNBEK TURGUNOV, Нұр-Сұлтан қаласына дейін астана болған қалалардың әрқайсысына жеке-жеке тоқта- “KAZAKİSTAN’IN BAŞKENTİNİN лып өтті. Тұрғынов сонымен бірге астананы TAŞINMA NEDENLERİ” BAŞLIKLI өзгерту немесе көшіруге қатысты әлемдік SEMİNER VERDİ. тәжірибе мен мұндай шешім нәтижесінде туындаған кейбір қиындықтар туралы баян- 2020 ЖЫЛДЫҢ 28 МАМЫРЫНДА дады. ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ Семей, Орынбор, Қызылорда, Алматы және ИНСТИТУТЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ Нұр-Сұлтан қалаларының астана атанғанға ҚЫЗМЕТКЕРІ ЕРКІНБЕК ТҰРҒЫНОВ дейінгі ерекшеліктерін сипаттаған Еркінбек «ҚАЗАҚСТАН АСТАНАСЫН КӨШІРУ Тұрғынов 1917 жылы 13 желтоқсанда Алаш СЕБЕПТЕРІ» АТТЫ ТАҚЫРЫПТА Орда үкіметі құрылған кезде Әлихан Бө- СЕМИНАР ӨТКІЗДІ. кейханның үкімет басшысы болғанын және Семей қаласы астана ретінде таңдалғанын айтты.
Erkinbek Turgunov seminerinde, 1917 yılın- Семинар жалғасында Еркінбек Тұрғы- da Alaş aydınlarının seçtigi Semey şehrinden нов 1920 жылы 26 тамызда астана атанған başlayarak, Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaş- Орынбордың ерекшеліктеріне және сол kanı Nursultan Nazarbayev’ın 32 kriteri dikka- кезеңде қазақ зиялыларының ресми, әрі ру- te alarak seçtigi Nur-Sultan’a kadar başkent хани астанасы болған бұл қаланың тек Қа- unvanı taşıyan şehirleri tek tek dile getirdi. зақстандағы ғана емес, сонымен бірге жаңа ETKİNLİKLER 97
Turgunov ayrıca, Dünya genelinde başkent құрылған Кеңес Одағындағы географиялық değiştirme veya taşımayla ilgili alınan karar- және саяси маңыздылығына да тоқталды. ların yerine getirilmesi ve bu hususta yaşanan Баяндамашы Қазақстанның оңтүстік ай- birtakım zorluklara da değindi. мағында орналасқан Ақмешіт астана болып жарияланғаннан кейін қала атауы Қызылор- Semey, Orynbor, Kızılorda, Almatı ve Nur-Sul- да болып өзгертілгенін және бұл қала Кеңес tan şehirlerinin başkent unvanına sahip ol- Одағының идеологиясын таратудың негізгі madan önceki özelliklerini anlatan Erkinbek ошағы болғанын тілге тиек етті. Turgunov, 13 Aralık 1917 tarihinde Alaş Orda Hükümeti kurulduğunda hükümetin başı- 1929-1998 жылдар аралығында Қазақстан- ның астанасы болған сонымен бірге, тәуел- na Alihan Bökeyhan’ın geçtiğini ve Semey’in сіз Қазақстанның алғашқы астанасы Алматы başkent seçildiğini dile getirdi. қаласының ерекшеліктерін қарастырған Ер- Seminerin devamında Erkinbek Turgunov, 26 кінбек Тұрғынов халық бостандығы, демо- Ağustos 1920 yılında başkent unvanı alan Or- кратия және адам құқықтары сияқты мәсе- ynbor’ın özelliklerine ve o devirde Kazak ay- лелерді одан әрі нығайтуды мақсат тұтқан dınlarının hem resmi hem de manevi başkenti Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы olan bu şehrin sadece Kazakistan’da değil aynı Нұрсұлтан Назарбаевтың астана туралы ой- zamanda yeni kurulan Sovyetler Birliği çapın- ларымен бөлісті. 98 ІС-ШАРАЛАР
daki coğrafi ve siyasi önemi üzerinde de dur- Семинар соңында Еркінбек Тұрғынов кей- du. Kazakistan’ın güney bölgesinde yer alan бір елдерде астананың өзгеруіне байланы- Akmeşit’in (Akmescit) başkent ilan edilmesiyle сты туындаған әртүрлі мәселелер жайлы şehrin adının Kızıl-Orda (Kırmızı Şehir) olarak айтты. Еркінбек Тұрғынов тәуелсіздіктің adlandırıldığını dile getiren sunucu, Sovyetler алғашқы кезеңдерінен бастап толерант- Birliği’nin ideolojisini geniş tabana yaymak için тылық пен бейбітшілік негізінде құрылған burayı merkez üssü olarak kullandığını belirtti. Қазақстанның мақтан тұтатын астанасы – Нұр-Сұлтан қаласының қысқа мерзімде 1929-1998 yılları arasında Kazakistan’ın baş- әлемнің бейбітшілік орталығына айналуы kenti olan ve aynı zamanda bağımsız Kazakis- жолында нық қадамдар жасалғанын айтып, tan’ın ilk başkenti olan Almatı’nın özelliklerini өз сөзін аяқтады. değerlendiren Erkinbek Turgunov, halkın hür- riyeti, demokrasi ve insan hakları gibi hususları daha da güçlendirmeyi hedef seçen Kazakis- getirildi. Bağımsızlığın ilk safhalarından başla- tan’ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Na- yıp hoşgörü ve barış temeli üzerine politika- zarbayev’in başkent konusundaki düşüncele- larını inşa eden Kazakistan’ın gurur başkenti rini paylaştı. Nur-Sultan’ın, kısa zamanda dünyanın barış merkezi olma yolunda emin adımlar attığını Seminerin sonunda Erkinbek Turgunov, bazı dile getiren Erkinbek Turgunov, son olarak ülkelerin başkent değiştirmeye maruz bırakıl- Nur-Sultan’ın bu özelliklerini detaylandırarak masından dolayı yaşanan çeşitli sıkıntıları dile sözlerini tamamladı. ETKİNLİKLER 99
100 İNFOGRAFİK Akademik Türkçe Kursu
Avrasya Araştırma Enstitüsü 19 Ekim 2015 tarihinde Akademik Türkçe kursu verilmeye başlamıştır. Bu kursun amacı katılımcılara makale, bildiri, tez, kitap gibi akademik metinleri okuma, not alma, çıkarımda bulunma konularında eğitim vermektir. Kurslar başlangıç ve orta seviye olmak üzere iki seviyede olacaktır.
HAFTA iÇi VE HAFTA SONU GRUPLARI Kurs hakkında bilgi almak ve başvuru için aşağıdaki telefon numarasını arayabilirsiniz. Başvuru Yeri: Almalı Avdanı, Mametova 48, 050004 Almatı. +7 (727) 279 24 26 içhat: 109
19 қазан 2015 жылы Еуразия ғылыми-зерттеу институты «Түрік тілін ғылыми тұрғыдан жетілдіру» курстары басталды. Курстың мақсаты тыңдармандарға мақаладағы, баяндамадағы, диссертация және кітаптардағы академиялық мәтіндерді оқуды, ғылыми тұрғыдан жазуды және қорытынды жасай білуді үйрету болып табылады. Қосымша мағлұмат алу және өтініштерді беру үшін төменде көрсетілген байланыстар арқылы хабарласуға болады. Курстар апта ішінде және апта соңында өткізіледі.
Өтініштерді қабылдау мекенжайы: Алмалы ауданы, Мәметова көшесі 48, 050004 Алматы, тел: +7 (727) 279 24 26 (ішкі нөмір 109) Asya Avrupa / Азия Еуропа (Haber – Yorum) / (Ақпараттық сараптама)
Avrasya Araştırma Enstitüsü Yayınıdır Еуразия ғылыми-зерттеу институты басылымы
Haziran 2020 Sayı: 52 Маусым 2020 жыл №52