Bogna Ludwig* Najmniejsze Osiedla Projektu Ernsta Maya. Jak Stworzyć
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
2013 1(33) DOI: 10.5277/arc130103 Bogna Ludwig* Najmniejsze osiedla projektu Ernsta Maya. Jak stworzyć kameralny zespół mieszkaniowy The smallest housing estates designed by Ernst May. How to create an intimate residential complex Wprowadzenie Introduction W pejzażu przedmieść dolnośląskich miast i mias teczek In the scenery of the suburbs of Lower Silesian cities and można zaobserwować wyróżniającą się grupę zespołów small towns we can observe a distinctive group of com- budynków mieszkalnych. Małe parterowe, czasem piętrowe plexes of residential buildings. Small ground-floor or some- domy jednorodzinne lub kilkuro dzinne, o skromnej architek- times storied one-family or two-family houses with modest turze nawiązującej do form lokalnego klasycyzmu tworzą architecture that relates to forms of local classicism usually zwykle urozmaicone układy uliczek i placów. W większości produce diverse systems of small streets and squares. In most ich ukształtowanie urbanistyczne charakteryzuje się płynną cases, their urban systems are characterised by a smooth line linią przebiegu ulic, półokrągłymi czy owalnymi placami. of street progress and semicircular or oval squares. Similarly, Podobnie w bryle i dekoracji archi tektonicznej często poja- in architectural structure and decoration, in place of dormers wia się krzywa linia dachu krążynowego i małych „wolich there appears a crooked line of Delorme’s roofs and small oczek” w miejsce lukarn. Niewielka skala obiektów budow- “ox-eye” windows. An insignificant scale of buildings and lanych i pojedynczych wnętrz urbanistycznych, nawet single urban interiors, even in big complexes, usage of w dużych zespołach, stosowanie w wykończeniu licznych numerous wooden elements in finishing and modest archi- elementów drewnia nych i skromne formy architektoniczne tectural forms with folk items make these complexes assume z elementami ludowymi nadają tym kompleksom charakter an idyllic or indeed bucolic expression. Some of these hous- sielski czy wręcz bukoliczny. Niektóre z osiedli są bardzo ing estates are very small, consisting of only a few or just małe – złożone z kilku czy kilkunastu obiektów. Stanowią over a dozen structures. However, they constitute well- jednak tak samo dobrze skomponowa ne układy, jak rozległe arranged systems, similarly to extensive layouts that are założenia realizowane również w takich formach. Tym ostat- realised in such forms as well. The latter, particularly those nim, zwłaszcza wrocławskim, poświęcano już opracowania1. situated in the vicinity of Wrocław, have been the subject of quite a few studies1. It must be admitted that the smallest * Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej / Faculty of Ar chi- tecture, Wrocław University of Technology. 1 Architectural activity of Ernst May was discussed in its entirety 1 Działalność architektoniczna Ernsta Maya była już omawiana w jej [12 – see the previous literature items] and in reference to the particular całokształcie [12 – tam wcześniejsze pozycje literaturowe] oraz w odniesieniu periods [14]. For many years the Wrocław period has been dealt with by do poszczególnych okresów [14]. Okresem wrocławskim od lat zajmuje się W. Kononowicz [inter alia, 18, 19]. Rural layouts among the housing W. Kononowicz [m.in. 18, 19]. O założeniach o wiejskim charakterze wśród estates dating from the period of the company activity in Lower Silesia osiedli z okresu działalności spółki na Dolnym Śląsku pisała też R.S. Henderson were also discussed by R.S. Henderson [15]. In some articles on issues 20 Bogna Ludwig Jednak to te najmniejsze osiedla stanowią najlep sze przy- housing estates constitute the best examples of implementing kłady realizacji idei architektonicznej i urbanistycznej tzw. architectural and urban ideas of the so called small housing małych osiedli (Kleinsiedlung). Były to pierwsze kroki na estates (Kleinsiedlung). They represented the first steps in drodze kształtowania teorii i praktyki projektowania osie- the formation of the theory and practice of designing single- dli zabudowy jednorodzinnej. Stale pozostają też dosko- family housing estates. Hence, they constantly remain per- nałym przykładem do naśladowania, jak najskromniejszy- fect examples of how to create urban complexes which are mi środkami można stworzyć zespoły urbanistyczne favourably received by residents and blend in with their sur- odbierane pozytywnie przez mieszkańców i doskonale har- roundings and what is more, they do not re -quire high expen- monizujące z krajobrazem. Obecnie często projektant diture. Nowadays a designer is faced with a task of this sort, staje właśnie przed takim zadaniem – zaproponowania i.e. how to suggest a way of developing a small complex zabudowy bardzo niewielkiego zespołu kilku domów. or a group of several houses. It is in this context that we Dostrzegane są wówczas wartości osiedli z początku begin to appreciate the values represented by the housing lat 20. XX w., między innymi też to, iż była to zabudowa estates designed at the beginning of the 1920s such as, mała i tania. Warto bliżej przyjrzeć się i wyodrębnić osią- inter alia, the fact that these houses were small and cheap. gnięcia z czasów po I wojnie światowej, kiedy to poszuki- Therefore, it is worth having a close look at achie vements wano nowych rozwiązań dla budownictwa mieszkaniowe- from the period after the World War I when new solutions go, a Dolny Śląsk, dzięki działalności Ernsta Maya, stał were sought in housing construction, while Lower Silesia, się ważnym obszarem zdobywania doświadczeń. due to the activities of Ernst May, became an important field of gaining experience. „Schlesische Landgesellschaft”, „Schlesische Heimstätte” “Schlesische Landgesellschaft”, “Schlesische Heimstätte” Wszystkie te zespoły mieszkaniowe powstały w wyni- ku działalności dwóch spółek budowlanych „Schlesische All these housing complexes came into being as a result of Landgesellschaft” i „Schlesisches Heim” („Schlesische activities of two construction companies called “Schlesische Heim stätte”) w stosunkowo krótkim okresie zaraz po Landgesellschaft” and “Schlesisches Heim” (“Schlesische pierwszej wojnie światowej, kiedy kierownikiem architek- Heimstätte”) within a relatively short time just after the end tonicznym obydwu pozostawał Ernst May2. Stanowią przy- of the World War I when Ernst May2 worked as an architec- kład bardzo ciekawej próby rozwiązania problemu miesz- tural manager of both of these firms. They constitute an kaniowego, swoistej alternatywy dla rozbudowy miast. example of a very interesting solution to the housing problem „Schlesische Landgesellschaft”3 i „Schlesisches Heim” and a specific alternative for the development of cities. („Schlesische Heimstätte”)4 były pierwszymi organiza- “Schlesische Landgesellschaft”3 and “Schlesisches Heim” (“Schlesische Heimstätte”)4 were the first organi- [15]. W kilku artykułach odnoszących się do zagadnienia regionalizmu w architek- turze na Śląsku i w Niem czech nadmieniano o wkładzie Maya w rozwój tej idei [10]. of regionalism in architecture in Silesia and in Germany there were men- 2 Ernst May (1886–1970) studiował w Anglii, gdzie odbył praktykę tions of May’s contribution to the development of this idea [10]. w pracowni Raymonda Unwina, następnie kształcił się w Monachium. Po 2 Ernst May (1886–1970) studied in England where he practiced in pierwszej wojnie, w której czynnie uczestniczył, rozpoczął pracę we Wroc- Raymond Unwin’s studio, afterwards he continued his education in ławiu. Został kierownikiem technicznym „Schlesische Land gesell schaft”. Munich. After the First World War, in which he participated actively, he Brał udział w konkursie na plan rozwoju Wrocławia, lansu jąc ideę osiedli started work in Wrocław. He worked as a technical manager of satelitarnych. W 1925 r. został kierownikiem miejskiego urzędu budow- “Schlesische Land ge sellschaft”. He took part in a competition for the lanego w swoim rodzinnym Frankfurcie nad Menem. Opracował plan development plan of Wrocł aw promoting the idea of satellite housing roz woju i aż do 1930 r. projektował lub współuczestniczył w projektowa- estates. In 1925 he became the manager of the city construction depart- niu kolejnych osiedli mieszkaniowych tzw. Nowego Frank furtu. Wy - ment in his hometown Frankfurt. He worked out a development plan and jechał do ZSSR, gdzie kierował grupą architektów opra cowuj ących until 1930 he designed and coopera ted in designing subsequent residen- koncep cje wielkich osiedli Moskwy i nowych miast (Mag nitogorsk, tial housing estates of the so called New Frankfurt. He left for the USSR Stalinsk, Niżni Tagił). W 1934 r. wyemigrował do Afryki. Tam opraco- where he managed a group of architects working on concepts of great wywał projekty zarówno urbanistyczne, jak i architektonicz ne budowli housing estates of Moscow and new cities (Magnitogorsk, Stalinsk, monumentalnych. W 1954 r. powrócił do Niemiec, do Ham burga [17]. Nizhny Tagil). In 1934 he emigrated to Africa. There he worked on 3 Spółka „Schlesische Landgesellschaft”, której kierownikiem był urban designs as well as on architectural monumental constructions. In Koepplel, a głównym projektantem Ernst May, działalność swą ogra- 1954 he returned to Germany to Hamburg [17]. niczała do planowania i projektowania niewielkich budynków katal- 3 The “Schlesische Landgesellschaft” company was managed by ogowych dla osiedli zamiejskich. Korzystając z pomocy rządowej, Koepplel, and Ernst May was its main designer. Its activities were lim- zbu dowała rok po wojnie (1919) 367 domków: 255