Magazine # 83 | 2019

MAGAZINE # 83 | 2019

Themanummer: Allemaal erfgoed

AANGEKOCHT

Zes Amsterdamse topmonumenten met hulp van onze Vrienden.

NOSTALGIE CROWDFUNDING

TBC- huisje gaat pas- De Haarlemmerpoort sende toekomst tegemoet krijgt zijn allure terug! 2 passende nieuwe is zoeken we naareen ming nietmeermogelijk Waar deoudebestem- Herbestemming (meer dan2000activiteiten perjaar) huwelijken, encongressen cultuur, diners,recepties, opengesteld voor Bijzondere Locaties worden Monumentale Momenten Openstelling & die demarkt laat liggen en beeldbepalendepanden monumenten Stadsherstel redt enrestaureert Gerestaureerd & Gered tramremises, molenseneenscheepwerf kerken, forten, woonhuizen, gemalen, waaronder grachtenpanden, Beeldbepalende panden 600 Monumenten en OPENSTELLING VAN MONUMENTENVOOR NUENDETOEKOMST RESTAURATIE, HERBESTEMMING, VERHUUR,BEHEEREN stadsherstel.nl 13 330 1200 dan meer Met

En dat allemaal in de bijzondere Locaties Metropoolregio

Amsterdam. bedrijfsruimten woningen samenwerkingspartners vrijwilligers enandere subsidiegevers, fondsen, aandeelhouders, met onze 2500Vrienden, We doenhetsamen Vrienden S financieel haalbaarproject is. Stadsherstel beoor- Daarnaast is het natuurlijk van belangofheteen Het hoeftdusnietaltijdeen(rijks)monument te zijn. een pandinzichheeft. cultuurhistorische ofmaatschappelijke waarde die een pandheeftte maken metdearchitectonische, De beslissing ofStadsherstel zichbezig houdtmet dam, maarindegeheleMetropoolregio Amsterdam. scholen eneenscheepswerf. NietalleeninAmster- molens, forten, boerderijen, gemalen,pakhuizen, eenlopende panden;woonhuismonumenten, kerken, en daarmeegered. Hetgaat omdemeest uit- 600 pandengerestaureerd en/of herbestemd tadsherstel heeftinruimzestig jaarmeerdan ALLEMAAL ERFGOED ALLEMAAL Onno Meerstadt, directeur Ik wens uveel lees-enkijkplezier, restauratie te tonen. ernaar uitomuditmarkante pandnaafloop van de kunnen we ditpandzijnallure teruggeven. Wij kijken op pagina10meerover. Alleendankzijdiebijdragen fundactie voor deHaarlemmerpoort.Uleest daar bedanken diehebbenbijgedragen aandecrowd- Bij deze wilikgraag deVrienden endonateurs voor eengetekend overzicht van alleaankopen). tellen wijugraag inditmagazine(kijkoppagina26 tussen deverschillende soorten monumenten, ver - Om welke pandenhetgaat enwat hetverschil is zonder officiëlemonumentenstatus. het Werelderfgoed. We restaureerden ook panden lijke monumenten enpandendieonderdeel zijnvan Naast deze grote aankoop kochten wijgemeente- warm harttoedragen. bepalende pandeninAmsterdam enomstreken een wordt doorparticulieren diemonumenten enbeeld- is fantastisch dat Stadsherstel zo loyaal gesteund bijdrage uitcontributies van de2.500Vrienden. Het weest zonder hetlegaat van mevrouw Borst ende De aankoop van diepandenwas nietmogelijkge- De HollandscheManege. raadhuis van Ransdorp, MolendeGooyer en gemeente Amsterdam, waaronder hetvoormalige recente aankoop van zes top monumenten van de restauraties mogelijk,eenbijzonder voorbeeld isde De Vrienden maakten enmaken vele aankopen en baarheidsonderzoek. Vereniging Vrienden eenbelangrijke rol indat haal- toekomst kan blijven onderhouden.Vaak speeltde deelt ofze hetpandgoedkan restaureren éninde

VOORWOORD 3 p.11 p.46 Hoera voor de Haarlemmer- Jong talent in onze Bijzondere poort! Locaties Fantastisch, het is gelukt. We kun- INHOUD nen de Haarlemmerpoort zijn trots Stadsherstel Magazine No. 83 teruggeven.

RESTAURATIES EN MONUMENTEN

6 Gemeentelijk, rijks en meer 8 Memory Monday 12 Unesco: kostbaar werelderfgoed 17 Zo’n prachtige manege in stand houden? Echt iets voor Stadsherstel p. 23 20 Werk in uitvoering Rijk gedecoreerd stucwerk 23 Rijk gedecoreerd stucwerk aan de gracht 4 aan de gracht. 5 26 Onder onze vleugels sinds 2018 De meesterstucadoor aan het werk 34 De stad als monument in de Prinsengracht 25. 36 Bij herbestemming krijgen wij de kogel veelzijdig door de kerk 40 Vindingrijk feminisme van Rietveld en zijn muze Schröder INHOUD 42 Liefdevol onder de pannen: Margaretha’s Hoeve verwelkomt ouderen INHOUD

CULTUUR EN RECREATIE

4 Zwierend hoefgetrappel in een rijksmonument 14 Als de wieken draaien, houdt de molenaar de wacht 28 Amsterdammers buiten de stadsgrenzen 30 Vooruitzicht 2019 Diverse pagina's 31 Wist u dat….. Aangekocht: zes topmonumenten van de gemeente Amsterdam. 38 Hoe luister je naar een orgel? 46 Jong talent in onze Bijzondere Locaties

VERENIGING VRIENDEN VAN STADSHERSTEL

9 Edith Oen-Oei Schone Kunstenfonds 10 Hoera voor de Haarlemmerpoort 22 Vrijwilliger(s) in beeld 32 Vereniging Vrienden van Stadsherstel Aanmeldformulier Vrienden en cadeaubon 48 Periodiek schenken Overeenkomst periodiek schenken Van links naar rechts: Het Raadhuis van Ransdorp, de Christ Church, Molen de 1200 Roe, Molen De Bloem Onder: Molen De Gooijer en De Hollandsche Manege

Cadeaubon Een gratis Vriendenlidmaatschap cadeau doen? Dat kan met de cadeaubon in het hart van dit Magazine bij p. 32 HOLLANDSCHE MANEGE 6 sinds sinds Manege HollandscheDe 1882 samen. mooi vormentwee van erfgoed Zo komen plaatsvindt. Manege rijksmonument De Hollandsche het in manoeuvre de dat het is tureel Extra bijzonder Erfgoed. Inventarislijst Immaterieel Cul Nationale de 2015 op sinds staat opvolgt. De Vondelcarrousel ren hoe men in het leger orders te om in demonstre het militairen riddertoernooien, daarna zetten rouselrijden onderdeel van In de middeleeuwen was car (benen aan één kant). tegenover dames in amazonezit heren met manoeuvres reeks een nen ruiters er de Vondelcarrousel, derland en al decennialang oefe van Ne paardrijschool allereerste de is Het recht worden genoemd. met (1882) Manege Hollandsche Een levend zo museum, mag de RIJKSMONUMENT EEN IN HOEFGETRAPPEL ZWIEREND - - - - -

HOLLANDSCHE MANEGE 7 MONUMENTENZORG 8 heeft dan al 48 monumentale panden gered. panden monumentale 48 al dan heeft en jaar vijf al dan bestaat Stadsherstel tenwet aan. Monumen eerste de staat de neemt 1961 in Pas moeten huizen wijken. en verbreed straten gedempt, grachten worden toverkeer, parkeerplaatsen en winkelcentra. Weer au groeiende snel het voor baan ruim maken ten nieuwe aanval op monumentale panden. Gemeen een start Tweede de Na Wereldoorlog prioriteit. weinig eeuw twintigste de van helft eerste de in de Tweede Wereldoorlog monumentenzorg heeft en dertig jaren de van crisis economische de Door 1850*. vóór van monumenten op neer dat komt praktijk de In ouder. en jaar vijftig van numenten mo te beschermen naar inventarisatie een komt Er DE EERSTE MONUMENTENWET te zetten. om daden in goed gedachten zijn om gelegenheid de hij krijgt ken Kunsten en Wetenschappen op Binnenlandse Za afdeling de van chef als uitdelen; lakens de mag Stuers De ingesteld. Kunst en Geschiedenis van Monumenten de voor Rijksadviseurs van College 1874 in wordt het Stuers De van Vanwege toedoen ming van monumenten. bescher de en kunstonderwijs tot het betrekking met houding passieve een staat de verwijt Hij king. bevol de van lagen alle in hij constateert kunst van moment verkeren. Onverschilligheid ten opzichte dat op onze grote monumenten waarin toestand erbarmelijke de op hij wijst verschijnt, Gids De in 1873 in dat smalst', zijn op 'Holland artikel zijn Met Nederland. in monumentenzorg van oprichter de als beschouwd algemeen wordt -1916) (1843 Stuers de Louis Jhr. Eugène mr. Victor verzetten. tegen daar zich die organisaties en particulieren er zijn Gelukkig wijken. moet staat Wat weg de in voegen. hun uit letterlijk- -bijna ze barsten we inwoners, nieu veel eeuw negentiende de in trekken Steden Nederland in Monumentenzorg Het blijkt tijd voor het beschermen van monumenten. sneuvelen, wallen worden geslecht grachten en gedempt. van industrie urbanisatie. en Stadsmuren stadspoorten en verwisseling. Van agrarische een samenleving land naar een Nederland ondergaat in de negentiende eeuw gedaante een Gemeentelijk, en meer rijks ------worden niet meer ouder te zijn dan 50 jaar. 50 te dan zijn ouder meer niet worden te monument om pand een hoeft *Tegenwoordig status van beschermd monument. de automatisch niet hebben ofdorpsgezicht stads- historisch karakter. Panden binnen zo'n beschermd cultuur bijzonder een met gebieden zijn Dat land. Neder in dorpsgezichten en stads- beschermde 400 er bestaan Daarnaast niveau. of plaatselijk aal genwoordigt een soortgelijke waarde op provinci Een provinciaal of gemeentelijk monument verte waarde. cultuurhistorische ofde wetenschap belang vanwege de schoonheid, betekenis voor de nationaal van is rijksmonument beschermd Een monumenten. provinciale monumenten gemeentelijke en 8.350 600 rijksmonumenten, 14.000 ongeveer zijn Dat Noord-Holland heeft bijna monumenten. 23.000 waren voor toekomstige generaties. be we willen die en identificeren we ons waarmee we waarderen, die Zaken erven. onze voorouders we van dat we datgene bedoelen erfgoed Met ERFGOED MONUMENTEN BEHOREN TOT HET MATERIËLE ------nument de Kerk van Ransdorp. van Kerk de nument het eerder door Stadsherstel gerestaureerde gemeentelijk mo met samen dorpsgezicht, beschermd een in staat Ransdorp’ van Raadhuis ‘Het rijksmonument aangekochte ons door pas Het De Vrienden droegen bij aan het terugbrengen van de schoorsteenkappen en de entree. de en schoorsteenkappen de van terugbrengen het aan bij droegen Vrienden De monumentenstatus. provinciale een heeft Landsmeer in Evers van kerkje gerestaureerde 2017 in Het - of beschadigd. worden beschoten schildje mogen niet zo’n met bouwen Ge conflict. pend gewa een bij goed cultuur van ming bescher biedt Het 1954. in Haag Den van Verdrag het van grond op aangebracht is het internationaal erkend herkenningsteken, Het oorlog. van tijden in functie een op maar monumentstatus, een op duidt niet schildje aangebracht. Veel mensen weten niet dat dit Haarlemmerpoort, is een blauw-wit schildje Op verschillende monumenten, zoals de - - - - 9

MONUMENTENZORG EDITH OEN-OEI SCHONE KUNSTENFONDS: STEUNPILAAR MET EEN GOED VERHAAL

10 11

MEMORY MONDAY MEMORY MONDAY MEMORY

Brouwersgracht 95 t/m 101 hoek Prinsengracht 1 Een steunpilaar voor de stad, dat wil HAARLEMMERPOORT Gay Lee Oen zijn. Op haar geheel eigen DE BUITENKANT VERFRAAIEN Aangekocht: 1963-1971 enthousiaste wijze. Persoonlijk als historica Nadat vader Oens tabakshandel failliet ging, besloot Gerestaureerd: 1972 en financieel met bijdragen uit haar moeder Edith een ‘living’ voor het gezin op te zetten. “Ze is altijd meer geweest dan huisvrouw. In de eerste jaren Edith Oen-Oei Schone Kunstenfonds. Ze had ze een confectieateliertje thuis, waar ze sjieke man- adopteert bij de crowdfunding een zuil van telpakjes maakte voor een winkel in de Leidsestraat. Ze de Haarlemmerpoort. moest nota bene toestemming vragen aan mijn vader! Pas in 1956 is de wet ‘handelingsonbekwaamheid van Gay Lee Oen (1946) ademt geschiedenisoverdracht. Tij- de vrouw’ afgeschaft.” Op de gevels van de panden prijken dens haar professionele leven als docent op middelbare 'Om zichzelf scherp te houden' deed moeder Edith in bijzondere gevelstenen: scholen, in haar gepensioneerde bestaan als gids bij Mee aandelen, en ze verwierf twee winkelpanden en een ‘DE LOOTSMAN/DE WILDE BAREN’ in Mokum van Gilde Amsterdam en Stadsherstel. “Ik woonhuis. “Mijn vader hielp haar met de administra- (nr. 95) - ‘VRIENDEN SIET/EEN SAK wist al op mijn elfde dat ik geschiede- tieve kant van de zaak.” SESHALVE/GEEF IK NIET’ (nr. 97) - nisdocent wilde worden. Mijn moe- ‘’T SMACK ZEYL’ (nr. 101). Het verleden der vond dat wel even jammer, ze had Gay Lee Oen vindt het “heel leuk” graag gezien dat ik de winkel overnam. leert je om nog tijdens haar leven te kunnen De laatste twee zijn in 2018 dankzij Dat deed mijn broer uiteindelijk.” genieten van giften uit haar familie- bijdragen van de Vrienden gerestau- De winkel was de allereerste Indische relativeren kapitaal. De buitenkant van erfgoed reerd. Nummer 99 was van 1891 tot toko in Amsterdam: Toko Ramee op beschermen heeft haar grootste prio- ’98 het woonhuis van schrijver Theo de Ferdinand Bolstraat, dat nog steeds bestaat. Ramee riteit, zodat ze er als stadsgids over kan vertellen. “Ik wil Thijssen (1879-1943). betekent ‘druk’; dankzij het zakelijke instinct van Gay mensen bewustzijn voor het verleden bijbrengen, dat Lee's moeder Edith maakte de winkel zijn naam waar leert je relativeren. Het is belangrijk om je er als mens en bouwde haar moeder een vermogen op. Met haar erf- van bewust te zijn hoe dingen tot stand zijn gekomen. deel uit dat vermogen kon Gay Lee bij het Prins Bernhard Cultuur dwingt je om over jezelf na te denken en te ont- Cultuurfond het ‘Edith Oen-Oei Schone Kunstenfonds’ dekken dat één waarheid niet bestaat. Iedereen heeft oprichten. De naam verbindt haar en haar moeder; Gay zijn eigen perspectief op waarheid. Dat inzicht helpt je Lee betekent in het Chinees ‘schone kunsten’. om anderen te respecteren.” “Ik ben Chinees, mijn familie had toko’s in Indonesi- sche steden, handel zit in ons bloed. Net voor de onaf- hankelijkheid is mijn vader in Nederland gaan werken. Terugkeren naar Indonesië was geen optie, wij moesten Nederlandser worden dan de Nederlanders zelf.” Op social media posten we wekelijks een monumentaal krot vóór en na onze restauratie onder de naam Memory Monday. Nieuwsgierig? Volg ons op Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter! Euro Business Center (EBC): "De Haarlemmerpoort is de entree naar de buurt waar we zo van houden. Het zou fantastisch zijn als de poort in al zijn glorie hersteld kan Hoera voor de worden. Een aanwinst voor het plein!"

Het was mogelijk om een donatie Haarlemmerpoort! te geven aan de gehele restauratie, of om een onderdeel van de poort te adopteren. elukt! Bijna vijfhonderd Amsterdam-liefhebbers Deze delen zijn geadopteerd: gaven gehoor aan onze oproep: bouw mee aan de Haarlemmerpoort! Dankzij prachtige bijdragen hebben we met crowdfunding de benodigde 171.000 euro binnen. De stijgersG staan inmiddels langs de gevels, wij buigen ons met volle toewijding over de restauratie van de Haarlemmerpoort. • De eerste zuil: Heijmeijer van Heemstede fonds. • De tweede zuil: Edith Oen-Oei Schone Kunsten- fonds. 12 • De derde zuil: Gansoord fonds. 13 Heijmeijer van Heemstede • De vierde zuil: Klein Erfgoedfonds A’dam. fonds: "Voor het behoud en • De vijfde zuil: namens de erven Dr R.Hoegen. verfraaiing van de stad Am- • De zesde zuil: voor de jarige Bram Elsenaar van sterdam adopteer ik hierbij vrienden en familie graag een zuil van de Haar- • De zevende zuil: de heer H.J. Hulsebosch lemmerpoort." • De achtste zuil: de heer P.J.M. Schalken

HAARLEMMERPOORT • De eerste pilaster: de heer J. Hengeveld. HAARLEMMERPOORT • De tweede pilaster: mevr. P. Hengeveld- Brand. • De derde pilaster: Zaanstad schilderwerken. • De vierde pilaster: Elektra BV. • De vijfde pilaster: A.F. Vester • De zesde pilaster: Euro Business Center (EBC). • De zevende pilaster: Harm Ploeger • De achtste pilaster: Frans Vermeer

• De rechter ingang: Stichting Betrokkenen Stedelijke Vernieuwing. • Een strekkende meter fries: de nalatenschap van de heer Stijger. • Het eerste uurwerk en vijf strekkende meter fries onder het uurwerk: het Meekel-Groen Fonds, een fonds op naam opgericht bij de Vrienden van Stadsherstel. • Het tweede uurwerk: stichting Vrederijk. • Het houtsnijwerk rondom het uurwerk: de heer F.W. Huisman • Het houtsnijwerk rondom het tweede uurwerk: Schildersbedrijf Simons

De Haarlemmerpoort Jarenlang stond hij ontheemd tussen park en plein, de verweesde oude stadspoort tussen Amsterdam en Wij zijn alle donateurs zeer erkentelijk voor hun gulle bijdragen. In het bijzonder uiten wij ook op deze Haarlem. In 1840 reed Koning Willem II er als eerste feestelijk onderdoor, wij hopen zo’n koninklijk gevoel plaats onze dank aan: Isabella Vergroesen, P.W. Janssen’s Friesche Stichting, J.M. Beek, E. Donk, de heer voor de toekomst opnieuw te creëren. Dankzij de bijdragen van Vrienden en (nieuwe) bekenden hebben Brouwer, De heer Merkelbach van Enkhuizen, De Bijll Nachenius Fonds, De Konink-Walst Fonds beide we wind mee! We restaureren de poort, iedereen kan in de toekomstige horeca meegenieten van ons werk. fondsen op naam van het Prins Bernhard Cultuurfonds, Amsterdams Monumenten Fonds, NEWOMIJ en de Bovendien realiseren we er ook tien woningen. De Haarlemmerpoort wordt weer een boegbeeld van Am- wandelaars/donateurs van de Amsterdam City Walk van Le Champion. sterdamse trots! 14 UNESCO woontes of gebruiken van vroeger, die we koesteren we koesteren vroeger, die van of gebruiken woontes ge niet-tastbare de staan Daarop erfgoed. terieel imma van lijst een bestaat lijst materiële de Naast Erfgoed Immaterieel Cultureel taureerd. geres en gered Amsterdam, van Stelling de en del Werelderfgoederen, de Amsterdamse grachtengor twee in monumenten aantal een zijn Stadsherstel UNESCO erkende werelderfgoederen. Dankzij door tien heeft Nederlanden der Koninkrijk Het erfgoederen. deren, 206 natuurerfgoederen en 35 gemengde cultuurerfgoe 832 landen over 167 verspreid staan UNESCO van werelderfgoedlijst materiële de Op ervan kunnen genieten. generaties volgende ook zodat te helpen, daarmee eigen Werelderfgoed goed te verzorgen en elkaar hun om beloven landen Aangesloten erfgoedlijst. Wereld de wereld: de in erfgoed uniek en vangbaar onver van opgesteld lijst een heeft organisatie De communicatie. en cultuur wetenschap, onderwijs, van gebied het op landen tussen samenwerking en veiligheid vrede, voor inzet zich dat de Verenigde Naties van derdeel on opgericht 1945 in een is Organization), Cultural and Scientific Educational, Nations (United UNESCO vooral dankzijonze eeuwigestrijd tegen hetwater. door UNESCO. OokNederlandheeftonnavolgbaar erfgoed opdeUNESCO-lijst, meen? Ze zijnallemaaluniekindewereld. We noemenze Werelderfgoed, erkend Wat hebbende toren van ge- Pisa,deChineseMuur endeGalapagos-eilanden WERELDERFGOED KOSTBAAR UNESCO: ------worden nog steeds gevierd. gevierd. steeds nog worden pannenbier en een kapfooi voor de bouwvakkers met restauratie een punt, hoogste het van behalen het als bouwtradities Ook Stadsherstellocaties. dere bijzon de in weerklinken shanty’s* en beweging in wieken de houden molenaars machines, de bij gers vrijwilli staan Kromhoutwerf de In uit. nog schap vakman het betrokkenen voeren en verteld history oral wordt de Stadsherstelmusea verschillende In erfgoed. materiële en immateriële het van ding verbin voor huurders zijn zorgt met Stadsherstel molenaar. de van dat terecht: UNESCO van lijst immateriële de op ambacht lands Neder een eerst het voor kwam 2017 In erfgoed. cultureel immaterieel voor UNESCO-lijst de én land Neder in Erfgoed Immaterieel Inventaris Nationale de voor worden voorgedragen tradities kunnen Er generaties. volgende aan geven willen we door die kunde en nis ken is Het tradities. en ambachten theater, rituelen, muziek, dans, erfgoed, oraal houden; levend en zeilschepen werd gezongen als arbeidslied. als gezongen werd zeilschepen grote van boord aan vroeger dat lied een is shanty *Een Politiebureautje van Nederland. levend paardenmuseum en Het Kleinste Het Noord, de Trom, Dik Museum van Schooltje Ham, den aan Fort Kromhoutwerf, Stadsherstelmusea: ------€ 10,- excl. verzendkosten. € 10,- á verkrijgbaar los het is boekje toegestuurd. Ook dit krijgen Vrienden Alle Amsterdam. van Stelling de inclusief Amterdam verdedigingswerken van over uit de boekje ons komt 2019 Halverwege BOEKENTIP Educational, Scientiﬁcand Cultural Organization

United Nations

sinds 1996 Werelderfgoed van Amsterdam Stelling D O

W E

•

A W G E

E E

•

D P

A R

T F

R G

M O O E

IN D E M • ONDIAL Stadsherstel bezit acht ‘Stelling van Amsterdam’ gebouwen. UNESCO Werelderfgoedlijst. de in opgenomen 1996 in is Amsterdam van Stelling De gezet. is king wer in volledig nooit vliegtuig het van opkomst de door dat techniek, waterstaatkundige en defensieve van monument uniek een is Het leger. en regering voor toevluchtsoord laatste het Reduit', 'Nationaal als diende Stelling De sluizensysteem. verfijnd een met gezet worden water onder gevaar van tijden in kon Stelling De buiten gebied Het bereiken. zo niet stad de kon vuur kanon Eventueel Amsterdam. van afstand tot kilometer 20 15 op 1914 en 1880 tussen aangelegd werd verdedigingslinie De 4batterijen. en 42 forten uit bestaat en lang kilometer 135 is Stelling De waterbeheer. van principe het op gebaseerd fortificatie van voorbeeld dergelijk een bestaat wereld ter anders Nergens Amsterdam. rondom digingslinie verde voormalige cirkelvormige een is Amsterdam van Stelling De VANSTELLING AMSTERDAM gerestaureerd; kerken, grachten- en steegpanden en pakhuizen. verschillende monumenten van ditStadsherstel heeft Werelderfgoed tengordel van Amsterdam in 2010 benoemd tot werelderfgoed. Grach de heeft UNESCO gediend. voorbeeld als wereld hele over de eeuw 19e tot de in ver heeft stadsuitbreiding planmatige Deze stad. groene heel een tuinen prachtige van aanleg de en grachten de langs bomen van aanplant systematische de door werd gebied Het werk. stedenbouwkundig, waterbouwkundig en architectonisch meester een is bruggen, 80 en gracht kilometer 14 zijn met grachtengordel, De zou maken. zo groot keer vijf Amsterdam dat uitbreidingsplan een daarom maakte stadsbestuur Het nodig. hard was uitbreiding flinke Een opzicht. cultureel én politiek economisch, in Eeuw Gouden haar beleefde stad De voegen. haar uit Amsterdam 17e groeide de In eeuw ZEVENTIENDE-EEUWSE GRACHTENGORDEL

- - - - - 15 UNESCO Als de wieken Molen De Gooyer, wie kent hem niet. De eyecatcher van de Oostelijke Binnenstad markeert torenhoog de draaien, houdt de einder. Molenaar én piloot Evert Schuurman beheert dit immateriële erfgoed. “Ik kreeg het molenaarsvak molenaar de wacht met de paplepel ingegoten.”

Wie het geluk heeft hem tegen het lijf nen vangen; de ‘vrije windvang’. te lopen als hij met boodschappentas- Binnen in de molen staat alles er nog sen zijn huis binnen gaat, kan zomaar ongeveer zo bij als toen Schuurmans bovenin De Gooyer terecht komen. Mo- ouders er in 1955 met hun twee doch- lenaar Evert Schuurman (1963) heeft er ters in trokken. Zijn vader was beroeps- lol in om het verhaal van ‘zijn’ molen te molenaar, zij familie huurde De Gooyer vertellen. Niet te vaak, bij voorkeur aan sinds 1931. Zij waren ook molenaars van mensen die het écht willen weten “en De Bloem, die Stadsherstel ook van de dan kan je het maar beter meteen goed gemeente heeft aangekocht. doen”. Dus dan is hij al gauw zo’n twee 16 uur zoet. De Gooyer staat er momenteel alleen 17 Schuurman woont al zijn hele leven voor de sier, opnieuw koren malen is te in de hoogste houten molen van Ne- bewerkelijk voor Schuurman. Boven- derland, het Amsterdamse icoon dat treinreizigers herkennen als ze via de oostkant de stad binnenrijden. Of als

MOLENAAR oriëntatiepunt voor wie neer wil strij- MOLENAAR ken bij naastgelegen Brouwerij ’t IJ, in het voormalige badhuis waar molenaar Schuurman tot zijn zesde nog wekelijks kwam. Altijd als de molen draait, zit Schuurman op wacht. Jaar in jaar uit, gemiddeld drie keer per maand. “Hoe ouder ik word, hoe meer ik de waarde van dien, naast zijn ‘vrije tijd’ als molenaar dit gebouw besef.” vliegt hij als piloot voor KLM de hele wereld rond. “Het heeft allebei te maken met wind”, grapt hij. HOOGSTE HOUTEN MOLEN

VAN NEDERLAND Ondanks dat het molenaarsbestaan Rijksmonument De Gooyer is een stel- door alle onderhoud best zwaar is, lingmolen en één van de twee laatst koestert Schuurman zijn rol. Als hij op overgebleven korenmolens van een de vijfde verdieping de wacht houdt grote groep die tussen de 17e eeuw en terwijl de wieken draaien, komt hij tot eind 19e eeuw op de bolwerken van rust in de oase tussen drukke horeca de stadsmuur stond.* Omstreeks 1900 en verkeerschaos. Terwijl stadgenoten zijn de laatsten gesloopt, de gemeente en toeristen elkaar om de oren kakelen, heeft De Gooyer in 1928 aangekocht en geniet hij van muziek of een goed boek. gerestaureerd. De molen is twee keer verhuisd voordat hij in 1814 op de hui- *Een bolwerk is een andere naam voor bas- dige plek aan de Funenkade 5 terecht tion en was een vijfhoekige uitbouw van de kwam; bovenop een in 1812 afgebroken stadsmuur, waar naast de in oorlogstijd mak- watermolen. kelijk af te breken houten molen en een 4000 Een stellingmolen is een hoge wind- kilo zwaar kanon op stond. De molens had- molen met een galerij of stelling. Zo'n den dezelfde naam als het bolwerk. molen moet hoog zijn om binnen de bebouwde kom voldoende wind te kun- 18 MOLENAAR aangekocht. gemeente de door 1927 in is en ’60 jaren de in weer Amsterdams. De Bloem functioneerde tot hij werd kwam Amsterdam bij 1921 in Sloten de aanleg van de Marnixstraat naar Sloten, toen vanwege molen de verhuisde 1877 In Blom. De bolwerk: het van naam eerste de naar noemd ver zijn molen de als Zowel gracht de gracht. Bloem de van verlengde het in stadsmuur, de van bolwerken de van één Rijkeroort’, ‘bolwerk ook wel De Blom genoemd en herinnert aan BLOEM DE in dein Stadsherstelcollectie Drie Amsterdamse molens meente overgenomen. ge de van Haarlemmerweg de aan Roe 1200 De ben wij ook korenmolen De Bloem en poldermolen Gooyer, De heb van aankoop de met Tegelijkertijd (1786) Haarlemmerweg 465 wordt wordt 465 Haarlemmerweg (1786) - - - - van de rijksmonumenten. het onderhoud en de eventuele verduurzaming over buigen tijd komende de zich zal Stadsherstel eigenaar1583 van de molen. Gooyer, de in Gijsbertzoon Hendrik van schijnlijk Over de naam van DE van GOOYER naam de Over ratie, momenteel heeft hij geen functie. 1977-’79 onderging de molen volledige een restau in bedrijf; buiten hij is 1951 Sinds Binnenpolder. per Osdor de van bemaling de voor diende en vaart Haarlemmertrek de van aanleg na kwam molen lemmerpoort’, omgerekend zo’n kilometer. 4,5 De Haar tot de roeden ‘1200 aan naam zijn ontleent Willem 8m (1632) Molengraaffstraat ROE 1200 DE : die komt waar komt : die - - - - - rechthoekige rijzaal. Heel bijzonder bijzonder Heel rijzaal. rechthoekige grote de is ruimte belangrijkste De luxueus. en feestelijk verrassend oogt gebouw het van interieur Het ontstond. neorenaissance gebruikelijke destijds de van variant Weens/Italiaanseclassicistische meer een Wenen, zodat in rijschool Spaanse de door inspireren zich liet Concertgebouw, het van bekend ook Gendt, Van ‘paardrijpaleis’. worpen ont Gendt van A.L. door het naar gemaakt gang lange een werd pand bestaande het van grond begane de 140. Op opVondelstraat woonhuis het achter zijn te precies Om straat. Vondel de en Overtoom de tussen ge mane nieuwe een er kwam gesloopt, Leidsegracht- Lijnbaansgracht werd (uit 1744) de rijschool van hoek opde Nederlandse Toen 1881 oudste de in MANEGE HOLLANDSCHE DE OVER voldoen. kan eisen hedendaagse bijbehorende alle aan icoon het dat en blijft manege van functie de dat willen we omdat plaats laatste de in Niet maken. te duurzaam en levensvatbaar het en geven te grandeur zijn weer monument om dit zetten opalles alles gaan wij maar zijn, klus gemakkelijke geen zal Het worden. zou den aangebo ons aan rijksmonument dit dat hoorden we toen thousiast en meteen natuurlijk waren Wij aangaan. of willen kunnen dat die partijen veel niet zijn Er uitdaging. behoorlijke een jevoor sta behouden, wilt Vondelcarpoussel’ de bij dameszit in ‘rijden erfgoed immateriële het en Amsterdammers’ de voor ‘manege jedeze Als zeer groot achterstallig onderhoud. een met kampt pand het en dierenwelzijn van eisen de aan niet voldoet het tekort, jaarlijks groot een namelijk rust project dit Op verkopen. kunt bieder hoogste de aan je die zijn gebouwen zomaar niet zes panden die dat duidelijk meest het is monument dit Bij Amsterdam. gemeente de van heeft gekocht jaar dit Stadsherstel die zes panden de van één is manege Hollandsche De STADSHERSTEL ECHT IETS VOOR IN STAND HOUDEN? ZO’N PRACHTIGE MANEGE - - - - - vakanties. de in kinderen voor ponykampen voor en paardrijfan iedere voor week per paardrijlessen 700 liefts maar pony’s voor en paarden tig zo’n vijf Nu zorgen gebruikers. vaste de tot chic Amsterdamse de en rijclub studenten damsche Amster de Rijclub, Officieren de Sociëteit, Caroussel Hollandsche de behoorden Oorspronkelijk len. stal de door wandeling een is ten hoogtepun hun van één manege, de van onderdeel een museum Paarden 2014 Levend Het Sinds is rijzaal. opde biedt uitzicht dat balkon breed een met foyer stijlvolle een tot toegang geeft trappenhuis gebleven waard be mooi Een spanten. ijzeren met dakconstructie zakelijke en moderne tijd die voor een met den wan versierde paleisachtig wetse ouder van combinatie de hier is ------

HOLLANDSCHE MANEGE 19

ONZE VOORLOPIGE PLANNEN

We zijn nu nog volop bezig met de planontwikke- 5000 ling, maar geven u alvast een inkijkje in de voorlopige plannen. Het lijkt erop dat alles technisch 40340

mogelijk is en dat we het exploitatietekort op 5000 kunnen lossen. De restauratie zal voor een groot deel gefinanciert moeten worden uit subsidies, Plattegrond van 5000 fondsen en particuliere donaties. De Hollandsche

Als het project volledig is uitgewerkt, starten we Manege 5000 in het voorjaar met een crowdfundactie, zodat u (weer) mee kunt Stadsherstellen en wij als lief-

Drsn: BB Drsn: CC

5000 Tek: 020 Tek: 021

hebbers met elkaar dit belangrijke Nederlandse 1400 100 7287 16455 100 erfgoed kunnen behouden. verbeteren 350 10730 250 4920 350 350 3100 explotatie door Ziekenbox 13m² 3000

Mestopslag kantoor, toiletten BSH

Stal 1 en lift, boven de 3000 9000 143m² stallen te reali- 3000

seren 13570 350 350 18350 restauratie rijzaal 3000 20 21 BSH

Stal 2 3000 9000 145m² 250

3000 21530

Zadelkamer 9850 350 10980 350 5400 32m² 350 350 3000 250

Werkruimte

Stal 3 Drsn: Tek: 9350 3700

15m² 3000 9000 021 AA AA 021

Tek: 332m² Drsn: stallen 800 BSH

HWA BSH 350

Trappenhuis

3000 7050 23m² 350 6700 350 HWA 4200 350 350 verbeteren Levend Berging

1870 5m² 350 Paardenmuseum 250 Toiletten Jurypodium HOLLANDSCHE MANEGE 2500

HOLLANDSCHE MANEGE 15m² 10m² 4000 250

Kantoor 100

30m²

Passage Paardenbak Achtertribune 350 5880 350 450 1700 370 9100 350 1090 380 11060 79m² 620m² 52m² 250 250 250 19460 840 1040 240 150

Verbindingshal Overtoom 4080

6700 3500 145m² ingang Vondelstraat Poort 6080 Vestibule 150 2375 150 3390 1090 380 2145 150 2060 150 2060 150 2060 150 2135 350 1042 150 3657 150 rijzaal 240 150 museum Jurypodium 1320 1120 250 40 10m² 250 11520 12530

Museumshop

Berging 2775 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 2850 350 38m²

5m² 6265

6615 5880 350 2882 250 2700 250 35400 250 2750 350 44830 dichtgezette deur 2665 3015 2330 1220 2330 350 350

350 5880 350

020 021 Tek:

6580 Tek:

BB CC Drsn: Drsn:

HERENGRACHT 406 Opdrachtgever: ARCHITECTENBUREAU 1017 BX AMSTERDAM Amstelveld 10 T 020-6245344 Postbus 3777 E [email protected] T - J. VAN STIGT I - I Stadsherstel Amsterdam NV restauratie en aanpassen project: Fase: Werknummer: De Hollandsche Manege DO 1706 Onderwerp: Status: ONZE REFERENTIE: Begane grond bestaande toestand Definitief hol00001pl.dwg TEKENINGNUMMER: stallen voor dierenwelzijn Datum : 10-04-2018 Gewijzigd : D. H. M.

Schaal : 1:100 A. E. J. N. Getekend : M.v.E. B. F. K. O. 001 restauratie foyer Afmeting : A0 C. G. L. P. 1e verdieping ST. JOSEPH GEBOUW Kerklaan 1 (Heemskerk) Herbestemming in voorbereiding WERK IN zie p. 6 UITVOERING

WOONPAND Lagendijk 1 (Koog aan de Zaan) ZUIDERVERMANING In restauratie met Vriendenbijdrage Zuideinde 233 (Westzaan) DE FRONIKBOERDERIJ Opgeleverd met Vriendenbijdrage Westzanerdijk 150 (Zaandam) Restauratie in voorbereiding met FORT AAN DEN HAM (GENIELOODS) Vriendenbijdrage Busch en Dam 13 (Uitgeest) In restauratie

22 23

HAARLEMMERPOORT Haarlemmerplein 50 (Amsterdam) In restauratie met Vriendenbijdrage zie p. 10 WERK IN UITVOERING IN WERK UITVOERING IN WERK HOLLANDSE MANEGE Vondelstraat 140 (Amsterdam) VAN HOUTENKERK FORT BIJ DE LIEBRUG Oudegracht 69 (Weesp) Restauratie in voorbereiding Liedeweg 9 (Haarlemmerliede) Opgeleverd met Vriendenbijdrage, zie p. 17 Restauratie in voorbereiding NACO-HUISJE In restauratie met Vriendenbijdrage

PINKSTERKERK WOONHUIS Camplaan 18 (Heemstede) Prinsengracht 25 (Amsterdam) Herbestemming in voorbereiding In restauratie met Vriendenbijdrage p. 36 zie p. 23 ROSENSTOCK - HUESSY HUIS Hagestraat 10, (Haarlem) In restauratie

BOVENDIEN Onderhouden we meer dan 500 panden BATTERIJ AAN DE SLOTERWEG, BUN- Zijn we bezig met diverse planontwikkelingen en een KERS EN KAZEMATTEN GENIEDIJK twintigtal haalbaarheidsonderzoeken, zoals: Rijnlanderweg 884 t/m 898 en 989 - Diverse forten van de Stelling van Amsterdam (Hoofddorp) Opgeleverd met - Rietveldschool (Badhoevedorp) Vriendenbijdrage Geven we advies in binnen- en buitenland Organiseren we jaarlijks ruim 2.000 (culturele) activiteiten JOODSE HUIZEN Worden alle restauratieprojecten van Stadsherstel als WOONHUIS Foeliedwarsstraat 40-52 MARGARETHA’S HOEVE EN TBC- HUISJE leerlingbouwplaats uitgevoerd, zodat het restauratie- Oudezijds Voorburgwal 61 Rapenburg 95 Hoofdweg 1327 (Nieuw- Vennep) (Amsterdam) WOONPAND In restauratie met Vriendenbijdrage ambacht niet verloren gaat! In restauratie met Vriendenbijdrage zie p. 42 In restauratie met Geldersekade 15 Vriendenbijdrage Opgeleverd met Vriendenbijdrage 24 VRIJWILLIGER(S) R: “Onze dochter en kleindochter kleindochter en dochter “Onze R: Stadsherstel voor, daarom ben ik ik ben voor, daarom Stadsherstel zo veel bijzondere verhalen. Een Een verhalen. bijzondere zo veel waar nodig hersteld. Daar zorgt Daar hersteld. nodig waar vroeg, in 2004.” Riet: “Als Riet: we in 2004.” in vroeg, wonen. Voor deze twee meiden meiden Voor deze twee wonen. in het centrum van Amsterdam Amsterdam van centrum het in moet Amsterdam mooi blijven, blijven, mooi Amsterdam moet kroegmiddag zonder alcohol!” de Vondelkerk staan horen we herstel voor het eerst om hulp Piet: “Het moment dat Stads dat moment “Het Piet: Voor Stadsherstel omdat: Vrijwilliger(s) beeld in Vrijwilliger sinds: van de Foeliepanden. openstelling de bij Bresser Piet en Riet Vriend geworden.” Riet (77) en Piet en Riet (78) (77) Bresser uit Amstelveen springen aljaren bij, gerestaureerde panden mee tegerestaureerde mee panden laten genieten. Dankzij trouwe de hulp van vijftig enthousiaste vrijwilligers we kunnen prachtige Stadsherstel zet zich in zo om veel mogelijk van mensen de Vrienden- publieksactiviteiten en organiseren. - domme fout.” zo een maakt je teveel want niet Maar bij. we lekker praten dan denpost, Vrien de altijd man tien van groepje verwerken. We doen met een vast te grote partijpost om gewend werk door was ik schuld, mijn is “Dat R: Post verpakken. vooral in Vondelkerk. de als vakantie.” voelde dat grachten, de langs tijd onze vrije in wandelden We te weg gaan. om tijd nooit hadden door de onderneming Piet was bloemenexporteur, we dun. heel is Amsterdam en veen Amstel tussen grens de “Maar R: Amstelveen,” in leven hele buurkinderen en wonen al ons waren ik en Riet “Thuiskomen. P: is… Amsterdam - - luchttheater. ” luchttheater. voor het Amstelveense open in ons we zetten en Welling café van koor het in zing “Ik P: we samen.” doen Dat kleinkind. honden en natuurlijk voor ons en kinderen voor buurt, hele onze van oppas de ik “Ben R: verder mijnEn leven… in het maar weer opruimt.” weer maar het je als zei: “Prima, Ik te zetten! mogelijke opstellingen neer alle in banken en stoelen de om geweest bezig middag hele Ze de zijn bruiloft. hun naast elkaar mocht zitten op niet en wel wie bedacht had precies dat stel, verloofd een er was keer een Op ren. openstelling extra inspecte de tijdens ze zaal de men Vaak ko vrolijk. heel is Dat recepties. en bruiloften o.a. ren de geweldige ruimte voor feestelijke kerk, mensen hu- een is Vondelkerk “De R: Stadsherstelmoment: Mooiste de heren!” even bij ook kijk dames: de delkerk. Ik zeg altijd tegen Von de van catacomben de in Amsterdam, van ten toilet mooiste de “Zijn P: Stadsherstelgeheim… goedEen bewaard - - - - - Bron: Stuc kunst en techniek, uitgeverij Waanders uitgeverij techniek, en kunst Stuc Bron: fabriekjes. soort dit dwenen ver en mode de uit stucplafonds gedecoreerde rijk raakten 1920 Rond (zie www.stucgilde.nl). uitgegeven opnieuw en gebracht bijeen Stucgilde het door zijn catalogusbladen Alle stukadoors. onder bekend daag van van dag opde tot Silberlingcollectie de maakten catalogusbladen uitgegeven los Deze maken. bladen catalogus firma de liet verkopen, te product dit Om bezorgd. en afgegoten werden ling opbestel die mallen, het vervaardigde schaal triële indus Op stucornamenten. van leverancier grootste de tot uitgroeien 1850 vanaf zou & Zoon’. bedrijf Dit Silberling van Ornamenten Droogstuc en Gips- van ‘Ateliers firma Amsterdamse de was maakten, menten orna geprefabriceerde gipsen die eerste- het zelfs -mogelijk Nederland in bedrijven eerste de van Eén ORNAMENTENVERVAARDIGERS VAN GROOTSTE DE EÉN 1870 uit 25 Prinsengracht de van plafonds het als net ornamenten, en prefab-lijstwerk van voorzien tijd die uit opvattingen gangbare de naar werden Stucwerkplafonds stucwerkornamentiek. de voor Ook toe. prefab-ornamenten en prefab-bouwonderdelen aan behoefte de ook nam eeuw 19e de van helft tweede de in bouwproductie toenemende snel de Met kunstschilders. en beeldhouwers van Lucasgilde Sint het bij aangesloten oudsher van waren stucwerkers Amsterdamse over. ambacht dit stucadoors landse Neder ook namen Later stucwerkers. Italiaanse van hand de van meestal werken deze waren vankelijk Aan voor. land ons in eeuw zeventiende de van begin het tegen pas kwam opplafonds Stucwerkversiering STUCWERKORNAMENT VAN HET GESCHIEDENIS DE stucwerk gracht de aan Rijk gedecoreerd Prinsengracht 25 telijke restauratie. de restauratie van de verdiepingen. Zij betaalden de ambach tauratie van de plafonds zouden meegenomen worden met waren. Vrienden De van Stadsherstel stelden voor dat de res fonds die zeer beschadigd of in de loop tijd der dichtgeverfd was voorzien van enkele fraaie stucwerkpla ------restauratieklus. mooie zijn over meesterstukadoor de van uitleg Tijdens de Vriendenwandeling kregen de Vrienden trekken. plek opzijn plafond het die rozetjes van soort een met hier gebeurt Dat worden. moet vastgezet weer manier andere opeen ornamentenplafond het door waar roesten, gaan ijzerdraadjes de tijd van verloop na zijn Vaak ornamenten. de en lijsten getrokken de daarop met aangebracht, stucwerklagen diverse zijn Daarop kopspijkers. en ijzerdraad door gehouden plek opzijn wordt riet Het aangebracht. riet met rachels houten zijn vloerbalken houten de Onder bouwd. opge is plafond het hoe zien te goed is foto de Op AAN DE PRINSENGRACHT PLAFOND VAN HET OPBOUW DE

- - - - - 25

MEESTERLIJK RESTAURATIEWERK 26 MEESTERLIJK RESTAURATIEWERK zichtbaar. 552 catalogusnummer het verflagen de van deren verwij na is engelenkopje het met ornament het Op restauratiegereedschap. dankbaar blijken stokjes Chinese Ook leerijzertje. pou een met dat vakman de doet Hier verwijderd. worden stucwerk het van beschadigingen mogelijk min zo met en gemakkelijker ze kunnen en zacht verf lagen de worden stoom, warme van behulp Met mooie klus. mooie deze kreeg Vlieger de Ronald Meesterstukadoor nodig. restauratie was jaar 150 Na bijna gebracht. 1870 rond aan is bloemversieringen en engeltjes klassieke met stucplafond neorenaissance Het jaar. 40 circa bestaat latex latexverf, als herkenbaar en kunstofachtiger zijn lagen laatste De ornament. het met geworden één en gips het aan versteend zijn lagen Deze water. met kalk gebluste van mengsel een uit bestaan Ze bracht. aange beginjaren de in zijn lagen eerste De haald. afge ornamenten de van worden lagen alle Niet derd, zijn de details weer zichtbaar. Nadat een deel van de 18 verflagen is verwij opgebouwd. is 5stukken uit fondornament pla het dat te zien goed is foto grote de Op restauratiewerk restauratiewerk Meesterlijk ------27 MEESTERLIJK RESTAURATIEWERK ONDER ONZE VLEUGELS

SINDS 2018

Het geboortecentrum (Zaandam) Lagendijk 3a en 3b Lagendijk 1 (Koog aan de Zaan) (Koog aan de Zaan)

Hollandsche manege (Amsterdam)

28 29

Molen De 1200 roe Rietveld-villa (Haarlem) St. Joseph gebouw (Heemskerk) Haarlemmerpoort (Amsterdam) (Amsterdam) ONDER ONZE VLEUGELS 2018 ONDER ONZE VLEUGELS 2018

Fort bij de Liebrug (Haarlemmerliede)

Christ Church (Amsterdam) Molen De Gooyer Quarantainegebouw Molen De Bloem (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) Pinksterkerk (Heemstede)

Stadsherstel koopt vervallen monumenten die de markt laat liggen. Ook krijgen we vaak panden van particulieren of organisaties die onze hulp nodig hebben. Tweeënzestig jaar geleden waren dat vooral woonhuismonumenten in de binnenstad van Amsterdam. Tegenwoordig bezitten wij verschillende soorten gebouwen in de Metropoolregio Amsterdam; molens, kerken, scholen, pakhuizen, gemalen, forten, boerderijen, een brandweerkazerne en een scheepswerf. We breidden dit jaar uit met deze panden.

Kenaupark 8 (Haarlem) Raadhuis (Ransdorp) 30 BUITEN DE STADSGRENZEN land gestuurd voor hun opvoeding, zoals de zoon zoon de zoals opvoeding, hun voor gestuurd land families vanaf ongeveer hun zevende naar Neder woonachtige Suriname in van kinderen werden Ook de tot slaafgemaakten hun meester vergezelden. bezoekjes afgelegd naar Amsterdam, waarbij vaak regelmatig Suriname vanuit werden Er Suriname. en daardoor veel handelsverkeer tussen Amsterdam ontstond Er worden. verhandeld Amsterdam in leen al mocht en exportproduct grootste het was Suiker AMSTERDAMNAAR VOOR OPVOEDING woonde. plantages de op die aan directeur een daarnaast Ze stelden bestierden. plantage hun Amsterdam vanuit eigenaren dat lijk gebruike het werd later Weer plantagewoning. hun ze dan zo en bezochten nu en bouwen hoofdstad de in huis voornaam een eigenaren veel lieten werd, stadser Toen Paramaribo plantages. hun op vooral In de beginjaren woonden de plantage-eigenaren Amsterdam. Nieuw (Fort) hoofdstad: Nederlandse de naar plaatsje bijbehorende het en fort een men vernoemde Ook Kerkstraat. de en Heerenstraat de herinnerden aan Amsterdam; de Jodenbreestraat, die namen kregen Paramaribo in straten Sommige STRATEN AMSTERDAMSE paleis. presitentieel huidige het Paramaribo, in huis neur van het land. Raye betrok het gouvernements gouver als aangesteld was hij dat te horen riname Su van Sociëteit de van directeuren de van 1635 in Raye kreeg en Joan suikerraffinadeur Amsterdamse Raye welgestelde jr. de Joan van zoon was waard. Raye Breukelen van Joan van Breukelenwaard tage die naar hen vernoemd werden, zoals de suikerplan Amsterdammers bijvoorbeeld legden plantages aan PLANTAGES VAN AMSTERDAMMERS dat die aan tijd, herinnert erfgoed in Amsterdam Suriname. én kolonisten, planters, verdediging bestuur en geregeld. Er bestaat nog veel de Amsterdamse welvaart? Vanuit Amsterdam werd deaanvoer van slaven, geweest van Suriname dat en dit land tijdens Eeuw deGouden bijdroeg aan Suriname.en Wist ubijvoorbeeld dat Amsterdam voor tweederde eigenaar is nietLang iedereen kent degemeenschappelijke geschiedenis van Amsterdam stadsgrenzen de buiten Amsterdammers Meewerken van behoud aan ------Prinsessestraat 47 voor restauratie nodig heeft. heeft. nodig 47 restauratie voor Prinsessestraat de die €90.300 van helft de bijna is dat €43.000, op teller de staat crowdfunding geslaagde een Bij €25.000. naar bijdrage zijn Cultuurfonds Bernhard Prins het belt oplevert, verdub crowdfunding €10.000 minimaal de als En Cultuurfonds. Bernhard Prins het van één Tours Waterproof en reisorganisatie Surinaamse de en donateurs de van €8.000,-kwam van cheque Eén pand. te restaureren Suriname Stadsherstel door vijfde het van restauratie de van behoeve ten Suriname. Daar werden twee cheques overhandigd in onze zusterorganisatie aan gebracht bezoek een heeft onlangs een groep Amsterdamse Vrienden Zo netwerk. ons en kennis met wel bij, aan nancieel fi niet daar dragen Wij te behouden. Suriname in erfgoed om in zich Amsterdam zet Stadsherstel 2007 Sinds geschiedenis. gezamenlijke de van ten Er bestaan in Amsterdam en Suriname monumen Suriname en Amsterdam in bestaan Er BIJDRAGEN AAN GEZAMENLIJKE MONUMENTEN bijvrouwen. ofmeerdere één vrouw hun naast vaak mannen hadden Ook vrouwen. dan mannen witte meer lijk name waren Er Suriname. in voor vaak kwamen dezelfde reden naar Nederland. relaties Gemengde Kinderen uit gemengde huwelijken kwamen om vertrok. Amsterdam in Bicker Aletta oma zijn Raye van naar Harmen huisslaaf zijn met samen hij toen elf was Raye. Hij gouverneur van Surinaamse erfgoed Stille Oceaan - - - - tijdens de Surinamemaanden in juni en juli. en juni in Surinamemaanden de tijdens onze lezingen op korting u ook krijgt Vriend Als welkomstgeschenk thuisgestuurd. als boekje het krijg en Suriname Stadsherstel óf Amsterdam Stadsherstel van Vriend of word excl. verzendkosten € 10,- voor boekje ons Bestel Stadsherstellen in Amsterdam en Suriname? Prikkelt dit verhaal uw nieuwsgierigheid over goed.geefaanfonds.nl fonds. Ga naar: https://themafondssurinaamserf Cultuur Bernhard Prins het bij hebben opgericht Bernhard Cultuurfonds en Stadsherstel Suriname Prins het met samen wij wat naam op fonds het aan overmaken bijdrage uw Ukunt kan. Dat erfgoed? Surinaams van behoud aan bijdragen uook Wilt Suriname Atlantische Oceaan Arika Amsterdam - - aan de Prinsessestraat 47 te Paramaribo. pand te restaureren vijfde het voor Vrienden/donateurs Amsterdamse (de gekleurde vlakken) Fort nieuw Amsterdam en Paramaribo. plantages, aantal een aangegeven daarop met 1835 uit Kaart ndische Oceaan Fort Nieuw AmsterdamFort Paramaribo 31 BUITEN DE STADSGRENZEN Leuke vooruitzichten! Wist u dat?

STADSHERSTELS BUCKETLIST …..WIJ HET GOEDE DOEL ZIJN Met de Bucketlist 2019 ontdekt u op een leuke en originele VAN LE CHAMPION manier onze nieuwste monumenten en activiteiten, waaronder Stadsherstel was in 2018 én is 2019 het goede doel van de Am- een rondleiding in een Amsterdamse molen en ‘wandel als sterdam City Walk en Light Walk van Le Champion. Erg leuke Willem II’ onder de Haarlemmerpoort. De meeste activiteiten en originele evenementen waarbij de wandelaars extra kunnen zijn voor iedereen, maar alleen de Vrienden van Stadsherstel bijdragen aan het werk van Stadsherstel. Wandelaars van de City krijgen écht tot alles toegang. Vanaf januari gratis te down- Walk doneerden op 20 oktober 2018 € 10.693 voor de restauratie loaden www.stadsherstel.nl/bucketlist of haal hem op in de van de Haarlemmerpoort. Vrienden van Stadsherstel kunnen voor Amstelkerk. Vrienden krijgen hem thuisgestuurd. beide evenementen kaartjes winnen. Hou de digitale nieuwsbrief in de gaten.

32 HET HELE JAAR ONLINE: 33 RESTAURATIE OUDEZIJDS ….. WIJ IN 2018 EEN VOORBURGWAL 61 PAAR MOOIE PRIJZEN Een heerlijk Amsterdams pand vol historie, bijzondere bouwdetails en met een prachtige ligging; precies tegenover de Oude Kerk. Daar is GEWONNEN HEBBEN

ontzettend veel over te vertellen. Daarom verdient het een vaste plek in WIST U DAT onze digitale nieuwsbrief en op de social media. We kregen de duurzaamheidsprijs Noord- Mis niks en volg dit pareltje! Holland voor het Fort bij Krommeniedijk en we hadden het winnende plan voor voormalig verpleeghuis St. Joseph in LEUKE VOORUITZICHTEN Heemskerk; wij mogen dit monument weer Jaarthema 2019 een mooie sociale en zorgfunctie geven. ‘Plekken van plezier’ ……. het NACO-huisje Het landelijk thema van de Open Monumentendag 2019 is 'Plekken van plezier'. Naast het traditionele terugkeert in 2021 tweede weekend van september is daar ook aandacht voor tijdens ‘Open Monumentendag specials’. Helaas duurt het nog even, maar dat wachten Wij zijn vanzelfsprekend van de partij. Elke maand is het dan wel meer dan waard. Het NACO- lichten we monumenten van plezier uit in onze digitale huisje krijgt een mooie plek vlakbij waar het nieuwsbrief, waar mogelijk stellen we ze dan open. ooit stond, dichtbij Amsterdam CS dus. Waar- om pas in 2021? Er moet nog veel gebeuren rondom de nieuwe plek. Alle verkeersstromen moeten in goede banen worden geleid en er ontbreekt nu nog een steiger. Lees meer over Verzamelaars: we laten weer een nieuwe het NACO-huisje op www.mijnstadsherstel.nl miniatuur bakken Sinds 2016 produceren wij bij bijzondere crowdfundprojecten jaarlijks een Stadsherstelminiatuur. Grote donateurs krijgen deze miniatuur cadeau. Het vierde LEES INTERESSANTE ACHTERGRONDVERHALEN EN miniatuur van de collectie wordt de BLIIJF OP DE HOOGTE VAN ONS NIEUWS! Hollandsche Manege. Natuurlijk zijn de drie Schrijf u in voor onze gratis digitale nieuwsbrief via voorgaande miniaturen nog verkrijgbaar www.stadsherstel.nl/nieuwsbrief en volg ons op social via www.stadsherstel.nl/miniatuur. media (facebook, twitter, instagram en Linkedin)

Het Kleinste Politiebureautje van Nederland, De Haar- lemmerpoort en het NACO-huisje in miniatuur. VERENIGING VRIENDEN VAN STADSHERSTEL ELKE EXTRA CENT GAAT EEN VERENIGING VAN ERFGOEDLIEFHEBBERS NAAR HET MONUMENT

VRIENDENAGENDA 2019 NOG STEEDS VERDWIJNEN MONUMENTEN DOOR We besteden uw geld uiterst zorgvuldig. Dit betekent dat 90% van uw contributie We laten u graag de resultaten van SLOOP! en 100 % van een extra bijdrage naar de restauratie van monumenten gaat. Samen uw steun zien. Dat doen we tijdens met u kopen en redden we Nederlands erfgoed, brengen verdwenen details terug en drie vaste vriendenactiviteiten die Stel het eens voor: Amsterdam zonder grachtengordel, knappen vergeten krotten op tot de parels die ze ooit waren. Fijn dat we dit samen altijd worden afgesloten met een Jordaan en trapgevels. Dorpen zonder kerken die de met u kunnen doen. Heel hartelijk bedankt! Vriendenborrel. Voor deze activitei- horizon markeren. Wat bindt ons dan nog aan het verleden? ten krijgt u een aparte uitnodiging Gebouwen zijn zo veel meer dan een stapel stenen met wat per post toegestuurd. ramen en een deur. Ze wijzen ons op bijzondere verhalen, op ambacht en techniek. Ze helpen ons om de geschiedenis te ervaren die onze omgeving zo authentiek en herkenbaar TERUGBLIK VRIENDENJAAR 2018 VASTE VRIENDENACTIVITEITEN maakt. VRIENDENWANDELING ‘IN EUROPA’ Nog steeds dreigen historische schatten verloren te gaan. De Vriendenwandeling is een onmisbare traditie voor velen. Tijdens de wandeling lopen Vrienden langs en ZONDAG 19 MEI Gelukkig weet Stadsherstel dat al ruim zestig jaar op veel 34 door een flinke reeks Stadsherstelmonumenten. Het 35 VRIENDENWANDELING plekken te voorkomen. We kunnen dat niet alleen! Bijdragen thema was dit jaar: ‘In Europa’. We kwamen ‘Amster- Dé gelegenheid om onze monumen- van particulieren zijn van grote waarde en dat laten we u damse’ bewoners en materialen tegen die vanuit hun ten te bezoeken in de restauratie- en graag in de praktijk zien. Steun ons en geniet tijdens de land van herkomst een stukje Europa de stad binnen- net opgeleverde fase. Projectleiders vele Vriendenactiviteiten mee van onze liefde voor mooie brachten. Juist het niet Amsterdamse bleek typisch en vrijwilligers geven graag uitleg. panden we speciaal voor de Vrienden organiseren. Amsterdams. NOG GEEN VRIEND? DINSDAG 25 JUNI Word dat nu voor maar 30 euro per jaar! ALGEMENE LEDENVERGADERING We organiseren de Algemene Leden- MAAK ALS VRIEND IEMAND GRATIS LID! ALGEMENE LEDENVERGADERING: vergadering altijd in een bijzonder Stuur de cadeaukaart naar de nieuwe Vriend, er is ruimte DE HAARLEMMERPOORT pand. U krijgt hier te horen aan welke voor een persoonlijke boodschap. De Vrienden mochten tijdens de ledenvergadering als projecten we werken. één van de eersten een blik werpen ín de Haarlem- WORD VRIEND! HOE MEER MENSEN ONS WERK merpoort. Behalve het gebruikelijke jaaroverzicht kon- ZONDAG 29 SEPTEMBER STEUNEN, HOE STEVIGER ALLE STENEN STAAN. den we daar een heel leuk nieuwtje presenteren: de VRIENDENRONDVAART SAMEN MAKEN WE DE GESCHIEDENIS KLAAR VOOR DE aankoop van zes Amsterdamse iconen waaronder drie Geniet vanaf het water van diverse TOEKOMST. molens en de Hollandsche Manege. panden van Stadsherstel met VERENIGING STADSHERSTEL VRIENDEN VAN VERENIGING STADSHERSTEL VRIENDEN VAN Stadsherstelgidsen (voor een Vriendenprijsje). VRIENDEN VAN SURINAMEMAANDEN Ook krijgt u met uw Vrienden- Stadsherstel helpt ook organisaties die vervallen pas korting op verschillende panden in het buitenland redden. De prachtige culturele evenementen in on- MAAKTEN OOK DEZE RESTAURATIE MOGELIJK panden, de kunst & cultuur én gemeenschappelijke zedertien Bijzondere Locaties, historie van Nederland en Suriname stond afgelopen zoals De Duif en het Zonnehuis. zomer centraal in de Surinamemaanden. Vrienden Bekijk onze cultuuragenda op: kregen korting op de lezingen én het boekje www.stadsherstel.nl ‘Stadsherstellen in Amsterdam en Suriname’ als cadeautje thuisgestuurd. EN VERDER ONTVANGT U: Ons Stadsherstel magazine. Jaarlijks een boekje over een bijzondere restauratie. KIJKJES IN DE KEUKEN Onze digitale nieuwsbrief. Met veel plezier konden we kleine groepjes Vrienden Extra unieke uitnodigingen rondleiden tijdens speciale openstellingen van restau- 5% korting op de zaalhuur wan- ratieprojecten. Vrienden beklommen de smalle trap- neer u een Bijzondere Locatie pen van de Oudezijds Voorburgwal 61, de gevel van van Stadsherstel reserveert. De Duif en keken binnen in ‘onze smalste’ Gelderse- kade 15. Vergulden van het duifje aan de Prinsengracht. Meer dan 150 projecten kon Stadsherstel dankzij de Vrienden realiseren! 36 DE STAD ALS MONUMENT omgeving waarin het van ouds thuishoort.” het van waarin omgeving die komen zou tot recht gebouw in beter zijn belangrijk historisch een dat aan, twijfel geen omstandigheden deze van elk er in is desalniettemin door wolkenkrabbers; vervangen gesloopt wordt en bebouwing oorsprong lagere, van veelal de naastliggende, monument, ook wanneer –het blijft is verdwenen of afbraak door oorlogshandelingen bebouwing omringende de oorspronkelijke wanneer zelfs blijven monument een –het kan omgeving fraaie weinig een het in staat monument een ook al zijn, gebouw kan historisch “Een Binnenkant hoek Kalkmarkt, de omlijsting van de Montelbaanstoren, gerestaureerd in 1971. in gerestaureerd Montelbaanstoren, de van omlijsting de Kalkmarkt, hoek Binnenkant bijzondere gebouwen bijzondere van omlijsting Burgerhuizen als monument als stad De oude centrum. oude centrum. het in stadsbeeld het van wezen het wel vormt het maar monumenten, unieke uit niet bestaat omlijsting De panden. particuliere andere en burgerwoonhuizen van verzameling een door gebouwen die van omlijsting de inclusief gebouwen grote bekende algemeen de van dus Behoud Paramaribo. van binnenstad gehele de van behoud voor betoog beknopt een 1961 in Volders in Louis Jean Ir. schreef Bovenstaand de Brinkgreve. de king en definitieve ondergang vreest”, betoog vreest”, ondergang definitieve en king vermin onherstelbare haar voor menigeen dat geworden, acuut en vernietigend zó zijn bedreigen stad de die geheel’.‘als gevaren “De binnenstad Amsterdamse de van behoud voor voordracht vlammende een Kring damsche Amster De wederopbouwgenootschap bij stel, Stadsher van vader geestelijk de Brinkgreve, Geurt hield Volders schrijven voor jaar Zeven onder Cityvorming*. andere vanwege stonden druk onder vaak die Amsterdam, ook zoals Binnensteden, gold. binnensteden historische veel voor behoud voor betoog dit dat aan hij gaf Volksontwikkeling, en derwijs On van Minister de aan gericht stuk, zijn In “Het aantrekkelijke aspect aspect “Het aantrekkelijke het stadsbeeld als geheel.” als het stadsbeeld van historische steden is is steden historische van Jean Louis Volmers Louis Jean - - - - - langrijk speerpunt bij de restauratie en herbe en restauratie de bij speerpunt langrijk be een Stadsherstel bij is dorpen en steden van leefbaarheid de Ook stadsgezicht. het voor zijn belangrijk die panden monumentale álle van behoud ophet richt zich dat sterdam, Am Stadsherstel van oprichting de tot geleid uiteindelijk heeft voordracht Brinkgreves op. kans minder daar hadden woonhuizen oude fraaie ‘gewonere’ De naar. eige als overheid de en fondsen wetgeving, vanwege opbehoud, maken kans hoofdsteden de in monumenten grote vooral dat aan elkaar van onafhankelijk gaven Volders Brinkreve en verloren. worden oog het uit niet bovendien mochten bewoners van gen voorzienin de en woonfunctie de van behoud Het modernisering. en verbetering door wen gebou oude de van opwaardering Om stad. binnen de van rehabilitatie om de hem ging Het panden. voor alleen niet streed Brinkgreve Europa, weerstand heeft kunnen bieden aan de nivellerende invloed der 19e invloed de nivellerende bieden aan kunnen heeft weerstand Europa, “Een stad die als geheel, als wonderlijke eenheid van aanleg en huizenbouw en huizenbouw aanleg van wonderlijke eenheid geheel, als als die stad “Een zó harmonisch, zó uniek en karaktervol is, dat zij, als enige hoofdstad van van hoofdstad enige als zij, dat is, en karaktervol uniek zó harmonisch, zó en 20e eeuw en nu nog steeds de glans vertoont van haar Gouden-Eeuwse haar van vertoont de glans en nu nog eeuw steeds en 20e ------kennis en kunde. en kennis onze met mogelijk waar helpen en toe wereld ter overal steden dit wensen Wij blijven. den behou toch vallen, te dreigde uiteen tenhuis kaar een als die binnenstad, Amsterdamse de kon Zo panden. monumentale van stemming naartoe pendelen. honderdduizenden er iedere dag voor werk terwijl mensen, duizend paar een slechts nog wonen Daar is. genoemd naar begrip het waar ofLondon, City de met vergelijkbaar functie, economische de aan wordt binnensteden de woonfunctie ondergeschikt *Cityvorming architectuur. over Surinaamse monografie een van auteur als meer onder Suriname, in tot 1965 1957 van werkte Hij architect. Nederlandse een was (1928-2005) Volders Louis Jean publicist en beeldhouwer, gemeenteraadslid, medailleur o.a. Stadsherstel van vader geestelijk was naast (1917-2005) Brinkgreve Geurt glorie.” Geert Brinkgreve over Amsterdam over Brinkgreve glorie.” Geert is een proces waarbij in in waarbij proces een is - - 37 DE STAD ALS MONUMENT 38 KERKEN gels en de Oosterkerk de en gels in 2019. hopelijk weer twee prachtige er kerken kwamen onze 2018 In Stadsherstel te onder vleu vinden. kerken zeker jaar daar dertig door. gaan en mee kerkeneigenaren Steeds weten meer kerken. dan Wij van restaureren leegkomende meer al herbestemming en voor behoud ministerie van Cultuur Onderwijs, en Wetenschappen een gezamenlijke kerken aanpak, het erkent overheid. startte ook nu Onlangs goed, geen gebouw Dat een doet leegloop. vrijwilligersminder armslag, Kerken te structurele of financiële maken met hebben minder krijgen wij wij krijgen Bij herbestemming door de kerk de door veelzijdig de kogel Stadsherstel heeft 28 kerkelijke gebouwen. voor evenementen en onze culturele programmering. ren we verschillende kerken als Bijzondere Locatie verhu Ook uit. betrokkenen plaatselijke met vaak te maken en werken de plannen voor herbestemming streven ernaar om de gebouwen publiekstoegankelijk Wij staat. kerk de waarin omgeving de voor functie wege de cultuurmaatschappelijke waarde en sociale van belangrijk Stadsherstel voor is erfgoed Religieus van de Amstelkerk van zusje stenen het Oosterkerk: toekomst van de kerk aan de Kleine Wittenburgerstraat 1. Wittenburgerstraat Kleine de aan kerk de van toekomst goede een over nadenken het aan zijn Wij voorkomen. dat is buurtbewoners van protesten door mede slopen, kerk bouwvallige zeer de gemeente de wilde 1963 In volbracht. Oosterkerk de bij plan dit is Amstelkerk, houten altijd nog de tot tegenstelling In vervangen. te exemplaar stenen een door toekomst de in om ze idee het met opgetrokken, hout in eerst werden kerken De Amstelkerk. de van architect ook was Stalpaert Stalpaert. Daniël van medewerking met Dortsman Adriaan architect van ontwerp een is kerk De kerk. derlands-hervormde Ne als gebouwd zijn en meter x28,3 28,3 van grondplan vierkant een hebben kerken Beide Stadsherstel. van kantoor het Amstelkerk, opde indeling qua lijkt kerk De opKattenburg. Admiraliteit de van werf de en Oostenburg op Compagnie Oostindische Verenigde de van huizen pak en werven stonden Er zeehandel. en scheepsbouw Amsterdamse de van hart bruisende het destijds waren Eilanden 1671. uit Oostelijke De dateert Oosterkerk De - - - - - der toren op een rechthoekige plattegrond, opgetrokken opgetrokken plattegrond, rechthoekige opeen toren der zon kerk moderne een is Het Kuilen. der W. en van Spruit J.H. Nielsen, Chr. architecten de door ontworpen is en 1956 sinds er staat gebouw Het glas. tinten verschillende zeventig door bijzonder vooral gevel de is binnenuit Van filigrainstijl. in glas-in-betongevel de is hoogtepunt het de, Heemste van monumenten opmerkelijke meest de van één 18 is Camplaan de aan kerk gereformeerde De 1940-’65. wederopbouwperiode de uit topmonumenten derlandse Ne honderd de van één is Heemstede in Pinksterkerk De wederopbouwperiode uit topmonument Pinksterkerk: symboliseren. Koninkrijk Verenigt het en Nederland tussen verbinding historische de die ramen derde gebrandschil vier de zijn Bijzonder 1895. na verbouwing een bij bracht aange is Het neoclassicistisch. maar stijl, neogotische in niet deel overgrote het voor exterieur, het tot tegenstelling in is, kerk de van interieur Het baksteen. geslepen van Nederland, van voorgevels neogotische eerste de van één heeft rijksmonument Dit verbouwing. een grondige 1827 voor in tekende en 1771 intrek in er zijn nam Kerk Episcopale Engelse De Staalhof’. ‘Het hallencomplex van onderdeel en hal laken een 42 Groenburgwal de aan Church Christ de was zijn, te 1626 om precies in Ooit, Church de Chirst in Groot-Brittannië en Nederland tussen Band - - - zijn diensten gebruik maken van de kerk. kerk. de van maken gebruik diensten zijn met blijft Church Christ De Staalmeesters’. ‘De geworden wereldberoemd later op zijn vast dit legde Rijn van Rembrandt overleg. voor elkaar bij staalmeesters diende, kenhal la als nog gebouw het dat tijd de in kwamen kerk de van vergaderzaal de in detail: Leuk - - - ari 2019 de antroposofische zorginstelling Rozemarijn. Rozemarijn. zorginstelling 2019 antroposofische de ari janu vanaf wij verwelkomen souterrain het in activiteiten, uiteenlopende voor huur te is en orkesten verschillende bij gebruik in blijft kerkzaal De ontmoetingsruimtes. andere en vergader- met souterrain een bovenop staat kerkzaal de verdiepingskerk: een het We noemen genomen. gebruik in 1957 in werd gebouw Het baksteen. en beton gewapend in Heemstede van monumenten opmerkelijke de meest van Één - - 39

KERKEN Hoe luister je naar Wat noemen we ‘klinkend erfgoed’ en waar zijn de orgels van Stadsherstel een orgel? te beluisteren?

Nederland is het dichtst ‘beorgelde’ land ter wereld. Oftewel: wij luisteren massaal naar de pijpenblazer, die wel 2000 buizen kan bevatten. Jan Ballintijn restaureert al 41 jaar orgels bij het Zaanse Flentrop Orgelbouw, onlangs stemde hij ons orgel in de Amstelkerk. Hij geeft drie tips voor wie zich afvraagt hoe je naar klinkend erfgoed kunt luisteren.

40 41

Stel scherp op de context 1 “Waar staat het orgel? In welke tijd is het gebouwd? Van welk materiaal is het gemaakt en door wie? Verzamel zo veel mogelijk gegevens. Afhankelijk van de

KLINKEND ERFGOED bouwer en in combinatie met de omgeving beoordelen we het instrument als KLINKEND ERFGOED klinkend erfgoed. Een leuke: op orgbase.nl kun je de biografieën van vrijwel alle orgels in Nederland -en internationaal- vinden. Bijvoorbeeld dat het Bätz- orgel van de Amstelkerk in 1843 is aangeschaft uit een legaat en er in 1903 een register (serie pijpen, red.) is vervangen. Ik was bij de restauratie van dit orgel in Luidklokken, beiaarden, torenuurwerken van Stadsherstel in de Amstelkerk, Van 1991, toen hebben we dat register verwijderd en het oorspronkelijke nagemaakt. en orgels noemen we klinkend erfgoed. Houtenkerk (Weesp), Schellingwouderkerk, Toen bleek trouwens dat het orgel door de tijd heen slecht was onderhouden, er Het is ‘het geluid van het verleden’, zoals Kerk van Ransdorp, Zuidervermaning was van alles mis met de winddruk en er waren veel pijpen stuk.” onze voorouders het de afgelopen eeuwen (Westzaan) en de: hoorden. Kom luisteren naar de orgels

Train je oor “Muzikaliteit kun je niet aanleren, net als tekentalent. Maar door oefening kom ZONDAGMIDDAG ORGELCONCERTEN IN DE DUIF 2019 (GRATIS!) je een heel eind. Luister veel, denk na over wat je mooi of lelijk vindt. Hou je van gelijksoortige klanken of heeft het je voorkeur als er variatie bestaat in de twaalf 20 januari – Jochem Schuurman 2 basistonen? De stemming van een orgel loopt uiteen tussen gelijkzwevend en middentoon. Een piano is gelijkzwevend gestemd; dat zijn allemaal gelijksoortige Extra: zaterdag 9 februari – Amateur orgeldag klanken. Middentoon kent meer verscheidenheid. Tussen gelijkzwevend en middentoon in bestaan vele variaties. Die zijn vernoemd naar hun bedenker of stijl. Ik (meedoen? Mail [email protected]) herken ze op de app cleartune.” 17 februari – Gerben Mourik 17 maart – Stephan van de Wijgert 21 april – Erik Jan Eradus 19 mei – Wout van Andel Ga het land in 3 “Orgels klinken naar de mode van een bepaalde tijd én naar het handelsmerk van de bou- ZOMEROGELSERIE IN DE DUIF : IEDERE 3E ZONDAG VAN DE wer. Renaissance, barok, middeleeuws, modern… Orgels zijn als wijn: je proeft ervan met MAAND IN JUNI, JULI EN AUGUSTUS finesse. Het is natuurlijk ook weer afhankelijk van de componist en de bespeler hoe de klank tot bloei komt. Het oudste (koor)orgel is uit 1511 en staat in de Grote kerk van Alk- maar. Mijn persoonlijke favorieten zijn het barokorgel van de Stevenskerk in Nijmegen en het Frans romantische van de Eglise Saint-Sulpice in Parijs.” Alle concerten beginnen om 16.00 uur. Kijk voor bereikbaarheid op orgelconcertindeduif.nl (noot: op YouTube staan oneindig goed beluisterbare registraties) Vindingrijk feminisme

van Rietveld De flexibele pui met divanbed. en zijn Allerlei praktische snufjes in het in- 42 43 terieur waren toegesneden op het muse Schröder leven van alleenstaande werkende vrouwen.

'Miniatuur- huishoudinkjes die het

RIETVELD Sober, licht, functioneel, primaire kleuren en oog voor de menselijke maat. Dat is bon- dagelijksch onderhoud tot een spel RIETVELD dig samengevat de handtekening van architect en meubelmaker Gerrit Rietveld (1888- maken.' aldus een artikel uit 1938 1964). Dit jaar mocht Stadsherstel een echte Rietveld aan de collectie toevoegen; Rietvelds bijzondere interieurverbouwing van het Kenaupark in Haarlem, in opdracht Entree met voordeurinstallatie. Hier kon van alles in op- van Flatstichting Vóór Vrouwen door Vrouwen. Dit project is buitengewoon vanwege geborgen worden door de bezorgers als de bewoonster aan het werk was. het feministische karakter. Het ontwerp van de EKAWO (EenKAmerWOning) voor al- Tussen de woonkamer en de gang was een flexibele pui leenstaande vrouwen was indertijd (1938) zeer vooruitstrevend. Rietvelds muze Truus met divanbed. In de woonkamer werd het als bank ge- bruikt en in de gang als bed. Schröder (1889-1985) was mede-auteur van het project, zij tekende voor de inrichting van één van de modelwoningen.

Rietveld verwierf internatio- nale roem om zijn baanbre- kende ideeën over efficiënt ruimtegebruik en eenvoud. Hij zag kunst en architectuur als middelen om de werkelijkheid bewuster te ervaren. Volgens hem krijgt het bestaan via kunst zin, omdat het je stimuleert tot (persoonlijke) groei. In die visie klinkt de invloed en het vooruitgangsgeloof Kenaupark 6, nog steeds een villa voor alleenstaande vrouwen. van kunststroming De Stijl door. We zien de echo van Riet- velds ideeën nog steeds terug in de interieurmode. Een klein maar uiterst efficiënt inbouwkeukenblokje omgeven door kasten en met uitschuif- baar plankje. 44 MARGARETHA’S HOEVE Liefdevol de pannen richten. richten. in geheugenproblemen met ‘liefdevol voor ouderen thuis’ NotenboomenDe Drie er een zorgorganisatie zal formatie én trans restauratie vuldige Hoofdweg 1327. Na een zorg de aan pand dit van genaar 2017Stadsherstel sinds is ei Nieuw-Vennep. in staat land Noord-Hol van stolpboerderij De gelegen meest zuidelijk ouderen verwelkomt Margaretha’s Hoeve - - - - - onder op het platteland belangrijker ook mode en wooncomfort toen eeuw, 19e de van helft tweede de in ontwikkelingen de voor kend kenmer is Dit voorgevel. de aan uitbouw rijkversierde een met maar voorganger, zijn van kopie kwam een nieuwe boerderij. Een Er onder. ten vlammenzee een in ging gebouw het op, deuk lijke pijn een Hoeve de van biografie de liep 1888 december 23 Op MARGARETHA’STWEEDE HOEVE stand. gerlijke bur de van ambtenaar ook was boorte- en trouwaktes, Spaans ge voor terecht retha’s Hoeve konden bovendien op Marga Haarlemmermeer. Dorpsgenoten gemeente de van college eerste het in wethouder als te treden op tot 1861 1855 van door bijdrage leverde zijn maatschappelijke gemeenschap. Boer Spaans medeoprichter van een nieuwe en pionier was vestigde zich wie polder, de in voorzieningen Indertijd waren er nauwelijks knechten woonden bij hen in. drie en timmerman de ook kinderen; acht hun met Hofdijk Trijntje en Spaans Melis waren bouwen. De eerste bewoners liet Hoeve Margaretha’s 1855 in hij waar Hoofdweg, de aan ha 60 van terrein een destijds kocht Wall Bake der van aan Adri muntmeester Utrechtse De meerpolder in 1852 geplaatst. Haarlemmer de van legging droog de na koud werd en ment rijksmonu een is boerderij De PIONIEREN IN DE POLDER M hadden veel ruimte voor logees.” altijd naar verse bloemen en we tuis ons bij rook “Het familie. de Bulk, de laatste eigenaar van Lydia vertelt Immink- genieten”, kon buitenleven ongedwongen het van stress zonder jeugd mijn tijdens ik waar boerderij grote heerlijk “Een Bulk. familie de van aardappels en fruit voor raties lang het akkerbouwbedrijf tot 2006 drie gene drie tot 2006 1886 van was meer in de Haarlemmer ARGARATHA’S HOEVE ------een bestaan met alleen vee. alleen met bestaan een er Bulk generatie eerste de gon be en Spaans familie de vertrok 1886 In gebouw. originele het bij wel nog waarschijnlijk gens werden. De kelder overi hoort De Drie Notenboomen, verheugt met geheugenproblemen van ouderen 16 voor woonsituatie de boerderij, een kleinschalige van bestemming nieuwe De NIEUWE BEWONERS hield.” van moeder mijn waar precies schaduw, en lucht frisse gezonde veel was Er lezen. te graag er zat moeder mijn en verjaarspartijtjes er vierden “We Immink-Bulk: leed. astma aan die Vuren, van Jantje vrouw zijn voor Immink- Bulks, een tbc-huisje van overgrootvader de Bulk, Dirk Jan plaatste eeuw 20e Begin leuk.” we erg dat raadjes, speelkame acht We hadden ten. werk bedrijf ons bij die mensen de voor huisjes twee stonden “Er woonden. terrein het op hen bij die kinderen de met graag speelden zij en zus jongere Haar te spelen.” op om ons voor gras er Ze zaaide waard. weinig haar was aanleggen, laten had tect oma door een vermaard archi mijn die tuin Engelse de Ook ren. overschilde volledig alles liet zij dus wit, van hield moeder “Mijn Lydia zich: Immink-Bulk herinnert wanden verdwenen. kasten en bedsteden de sering; kreeg het interieur een moderni zestig jaren de in maar tact, in generaties drie bleef casco Het VOLLE BLAAS ------het gebouw van hen. Stadsherstel kocht 2017 In voort. zetten hun landbouw elders Ze onteigende. grond de hen de Hoeve, nadat de gemeente uit 2006 in trok Bulk familie De toekomst denk.” de aan ik als voldoening krijg ik maar te laten, los boerderij de om moeilijk het vond zeer. “Ik oud-eigenaresse Immink-Bulk broers. jongere twee zijn met Lydia, van vader (1925-2004), Bulk Jan-Dirk midden het In Foto midden: verwelkomen. te bewoners nieuwe de 2019 van helft tweede de in verwachten wij en gestart is restauratie De keuken. meenschappelijke woonkamer en gemeenschappelijk in de ge naar eigen smaak. Eten gebeurt dieruime kamer wordt ingericht een heeft Elke gast slot. op niet gaan deuren de en huiselijk is sfeer de beperkt, minimum een wordtGedragsmedicatie tot naamde “Herbergier”. Een Her zoge de van functie als geschikt stolpboerderij bleek uitermate Deze huurder. de wordt wikkeld verschillende doelgroepen ont lige woonvoorzieningen voor de gezondheidzorg kleinscha franchiseorganisatie die voor De Drie Notenboomen, een WONEN BIJ HERBERGIER centraal maar de persoon. staat ziekte de Niet kan. iemand allemaal nog wél wat van uitgegaan wordt Binnen een Herbergier zo gewoon mogelijk thuis. en liefdevol een wanten ver hun en bewoners de In de ‘Herbergier’ vinden men zoals dementie. nen met geheugenproble volwasse voor woonvorm isbergier kleinschalige een ------45 MARGARETHA’S HOEVE VAN SIMPEL TOT JUWEELTJES Meestal werden de tbc-huisjes in serie gemaakt. Het kwam ook voor dat rijkere mensen een huisje lieten ontwerpen door een architect en/of lieten bouwen door een schrijnwerker/timmerman. De vloeroppervlakte was meestal minder dan 10 m2. De huisjes waren op een stalen onderstel met massieve wielen gemonteerd, zodat ze met de zon konden draaien. Daar- door werd er optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheid om in de zon te liggen. De huisjes hadden veel glas met openslaande Een uniek deuren en in de zijwanden ramen die tegenover elkaar open konden. Ze waren tbc- huisje oorspronkelijk geverfd in een beige/room- achtige kleur. Vaak ontstonden prachtige in de tuin juweeltjes door de kleinschaligheid.

HET TBC- HUISJE VAN DE 46 van de 47 MARGARETHA’S HOEVE Ons huisje is ook zo’n juweeltje. Het boerderij is van prefab houtskeletbouw in Zwitserse chaletstijl en komt waarschijnlijk uit Duitsland. Het huisje is opgebouwd uit verticaal schotwerk met aan de buitenzijde een kraalpro- fiel. Aan de voorzijde zit een dubbele schuifdeur met glas, het oorspron- óór de Tweede We- kruisvereniging verblijven. Deze vaak lang. Het kwam vaak voor kelijke hang- en sluitwerk is gelukkig MARGARETHA’S HOEVE MARGARETHA’S HOEVE MARGARETHA’S reldoorlog was tuber- stonden op plaatsen in Neder- dat patiënten maanden en zelfs nog aanwezig. Aan de achterzijde is culose (tbc) een van de land waar de lucht extra zuur- jaren in een tbc-huisje lagen. nog een typisch element te vinden; meest voorkomende- stofrijk was, zoals op de Veluwe, het schuivend ventilatieluikje. Het dak Ven slecht te behandelen ziekten. Utrechtse Heuvelrug en Zeeland. Rond 1950 overleden in Neder- is versierd met geschulpte windveer De enige remedie was goed eten, land nog ongeveer 1300 mensen met klossen en een makelaar in cha- frisse lucht en veel rust. De pati- Ook stonden tbc-huisjes in de aan tbc. Door de verbeterde letstijl. ënten gingen voor genezing naar tuin van de patiënt of bij familie. medische wetenschap en het een sanatorium, daar lag men Ze waren bij een kruisvereniging toepassen van antibiotica zijn Ook het zeer vervallen tbc-huisje onder- overdag buiten op de veranda of of sanatorium ook te leen, huur er tegenwoordig nauwelijks nog gaat een restauratie, zodat de toekom- binnen in lighallen. Het verblijf in of koop. Een zuster kwam één mensen in Nederland die aan tbc stige bewoners straks op de zon draai- zo’n sanatorium kostte natuurlijk keer per dag langs om de zieke overlijden. end van een heerlijk kopje thee kunnen veel geld. Minder rijke mensen te wassen en verschonen. genieten. De restauratie van dit mooie konden in een tbc-huisjes op Zo ging ze bij meerdere tbc-pa- Links drie tbc-huisjes, rechts ons tbc-huisje. projectje wordt door een restaurateur bijvoorbeeld het terrein van de tiënten langs. Het herstel duurde samen met een leerling van het Hout- en Meubileringscollege uitgevoerd.

U bent van harte uitgenodigd om tegen het einde van de restauratie het pand te bezoeken en een kopje thee of koffie in het tbc- huisje te komen drin- ken. Houd onze digitale nieuwsbrief in de gaten voor de uitnodiging.

de restauratie van de boerderij en het tbc- huisje is mede mogelijk gemaakt door: Bovendien programmeren en produceren we ook zelf met deze filo- Jong talent in onze sofie eigen culturele evenementen. Zo vindt jaarlijks op 1 januari het Oliebollenconcert in De Duif plaats, waarbij celliste Ella van Poucke het bijzondere locaties jaar muzikaal inluidt met bevriende musici. Ella is al sinds haar dertiende bij ons betrokken, samen met broer en pianist Nicolas van Poucke. Geza- menlijk hebben we het Kamermuziek Festival Amsterdam opgezet, waar het Een van onze doelstellingen is het toegankelijk maken van onze Bijzondere Lo- Oliebollenconcert onderdeel van uit caties voor een zo breed mogelijk publiek. In één week kan het aanbod daarom maakte. Inmiddels is Ella uitgegroeid tot een van de meest succesvolle cel- variëren van een lezing, een antiekbeurs, een concert van een strijkkwintet, een listen in Nederland, treedt ze op in binnen- en buitenland en heeft ze tal kindervoorstelling en een avond vol niet-westerse muziek. De locaties zijn te huur Caravan – Julian Schneemann & Friends van prijzen gewonnen, waaronder de op het Grachtenfestival 2018 in De Duif. In het nieuwe seizoen gaan we tevens voor derden, maar we programmeren uiteraard ook zelf. Daarbij stimuleren we Grachtenfestivalprijs 2017. Een mooi zelf een serie programmeren die 48 49 nieuwe initiatieven en jong talent. voorbeeld hoe we ons hebben ingezet ook bijdraagt aan deze programme- bij talentontplooiing en het opdoen ners, zoals Klassiek op het Amstelveld, ringspijler: een reeks voorstellingen van podiumervaring. Jonge Strijkers en Blazers Amsterdam van jonge theatermakers in ‘t Zon- en het Grachtenfestival (zie foto) bren- nehuis. Zo willen wij nieuwe makers En als we niet zelf produceren, dan gen jong talent op de spreekwoorde- ondersteunen om zichzelf te ontwik-

CULTUUR ONDERSTEUNEN NIEUWE CULTUUR zoeken we culturele partners die de lijke planken van onze locaties. kelen binnen een goed geoutilleerd INITIATIEVEN ontwikkeling van jong talent en/of theater én nieuw publiek laten ken- Een mooi voorbeeld van een nieuw het op de been brengen van een jong SAMENWERKINGEN 2019 nismaken met ons prachtige cultureel initiatief is het Weesp Chamber Mu- publiek ook hoog in het vaandel heb- De vleugel van de Russische meester- erfgoed. sic Festival in de Van Houtenkerk ben. We werken hecht samen met pianist Youri Egorov staat bij ons in in Weesp. In 2013 hebben we het Paradiso, dat singer-songwriters voor de Amstelkerk. Dit is een uitgelezen "Stadsherstel geeft mij alle vrij- Navarra String Quartet geholpen een jongere publieksgroep program- startpunt om samen met de Young heid om plannen te ontwikkelen met het organiseren van een drie- meert in onder meer ‘t Zonnehuis, de Pianist Foundation een nieuwe con- en support mij compleet, ook al daags festival dat in het teken staat Vondelkerk en de Amstelkerk. Ook certserie op te zetten. Deze Amstel- lijkt wat ik wil op het eerste ge- van kamermuziek met concerten en andere part- kerk-serie zal zeer passend afgetrapt zicht gans onmogelijk." een educatieproject. De productie, worden door de winnaars van de YPF Gelauwerd celliste Ella Poucke, publiciteitsvoering en natuurlijk de Piano Competition/Grand Prix Youri vanaf haar 13e jaar op de planken prachtige locatie hebben we twee jaar Egorov. in onze Bijzondere Locaties. lang verzorgd. In die korte tijd is het

festival onder Weespenaren en liefhebbers van kamermuziek een begrip geworden. Zo kon het festival in 2016 haar eigen stichting oprichten mét een ANBI-status, eigen Vrienden en een fondsenwerfapparaat. Inmiddels Scholenproject Weesp Chamber behoefte in de stad én maken de Music Festival zijn ze zelfstandig huurder van de mooiste locaties van Amsterdam toe- Van Houtenkerk. Het festival is uitge- gankelijk voor studenten. We werken groeid tot een evenement waar heel AANMOEDIGEN JONG TALENT gedurende het jaar meer samen met Weesp aan meedoet, met meerdere De jeugd heeft de toekomst. Ook de de UvA, HvA en andere opleidings- locaties, een eigen festivalwinkel toekomst van erfgoed staat of valt bij instituten. Diploma-uitreikingen, en een steeds uitgebreider randpro- de interesse van jongeren. Daarom congressen van studieverenigingen, gramma waaronder straatoptredens, proberen we op een laagdrempelige programmering van uitwisselings- een open podium en workshops. Het manier de monumenten open te stel- studenten, workshops licht en geluid concertprogramma werd in 2018 door len voor deze doelgroep. We doen dat voor de studenten van de AHK, try- Houd onze cultuuragenda meer dan 1200 bezoekers bezocht en bijvoorbeeld door tijdens tentamen- outs voor studenten theater en dans, in de gaten via www.stads- aan het educatieprogramma namen periodes studieplekken te creëren en ga zo maar door. We zoeken overal herstel.nl/cultuuragenda in 2018 nog eens 750 kinderen deel. in De Duif en de Posthoornkerk, in gezamenlijk een geschikte locatie of haal de folder in één van samenwerking met de Universiteits- voor. onze Bijzondere Locaties. bibliotheek. Zo voorzien we in een

’t Zonnehuis (PERIODIEK) SCHENKEN COLOFON BLIJF 6X OP DE HOOGTE VAN STADSHERSTEL Magazine nr. 83 - 2019 1 Stadsherstel Magazine 2 Digitale Nieuwsbrief SIMPEL SCHENKEN FISCAAL AFTREKBAAR Een uitgave van Stadsherstel Amsterdam Wilt u dit magazine ook graag thuis REDACTIE ontvangen? Als Vriend ontvangt u Stella van Heezik het magazine en een speciaal boekje over een restauratieproject. HELP OOK MEE! REKENVOORBEELD AUTEURS Monumenten ook voor volgende genera- PERIODIEK SCHENKEN: Claartje Chajes Stella van Heezik ties behouden? De Vereniging Vrienden van U verdient € 35.000 per jaar en schenkt vijf Harmen Kuiper Word Vriend! Aanmelden kan via: Stadsherstel en Stadsherstel Amsterdam jaar lang € 750 via een schenkingsovereen- www.stadsherstel.nl/vriend CONTACT doen dat graag mét u! komst. U kunt 1,25 x het bedrag aftrekken Bezoekadres van de belastingen, wat inhoudt dat de Amstelveld 10 1017 JD Amsterdam 3 Facebook Te huur in hartje centrum U kunt ons steunen op een manier die bij u belastingdienst 52% meebetaalt per jaar en Wonen in de Negen Straatjes of past. Het is zelfs mogelijk dat u bepaalt aan € 393,75 teruggeeft. Postadres aan de prachtige grachten? Lees dan elke maand onze digitale welk doel of project u wilt geven. Iedere bij- Postbus 3777 “Ik adviseer u graag bij het 1001 AN Amsterdam nieuwsbrief en kijk welke pareltjes er te huur zijn. maken van uw drage is van harte welkom! Uw jaarlijkse netto schenking bedraagt dan € 357 terwijl wij € 750 kunnen T 020 52 000 60 persoonlijke keuze, [email protected] en hou ervan samen GEVEN KAN OP DE VOLGENDE besteden aan de monumenten. www.stadsherstel.nl Aanmelden voor de nieuwsbrief kan dromen te verwezenlijken.” MANIEREN via: VORMGEVING Eenmalig, bijvoorbeeld aan een specifiek U kunt er ook voor kiezen het belasting- www.stadsherstel.nl/nieuwsbrief Stella van Heezik, Ruigwerk fondsenwerving project (zie www.mijnstadsherstel.nl). voordeel te gunnen aan de monumenten. 50 51 Door middel van een periodieke schenking. Uw bruto schenking is dan € 1.293, u krijgt TEKENINGEN Genieten van cultuur in onze Ruigwerk - Ernst Ruijgrok Bijzondere Locaties 4 Twitter Door middel van een fonds op naam. € 543,00 terug van de belastingdienst en Kees Kerkhoven Luister naar klassieke klanken Of door ons op te nemen in uw testament. netto heeft u dan € 750,00 geschonken. en bewonder de architectuur FOTOGRAFIE Met uw extra bijdrage kunnen wij nog in onze Bijzondere Locaties. Sjors van Dam Bezoek bijvoorbeeld een PERIODIEK SCHENKEN KAN NU ZON- mooiere dingen doen! Stella van Heezik concert in de sprookjesachtige Juan Hernandez DER TUSSENKOMST VAN EEN NOTARIS Op www.stadsherstel.nl kunt u meer lezen Vondelkerk en let vooral ook op Monique Hollenkamp het schilderachtige plafond en de Wanneer u Stadsherstel optimaal en voor en met de schenkcalculator precies uw Aart Jan van Mossel neogotische architectuur. minimaal vijf jaar wilt steunen, kunt u kiezen situatie invullen en uitrekenen welk bedrag Xander Richters Benieuwd naar de culturele Wouter van der Wolk evenementen? Bekijk het voor een periodieke schenking. Dat kan sinds u terugkrijgt. Melle Meivogel aanbod op stadsherstel.nl/ 2014 met een schenkingsovereenkomst die cultuuragenda en vind ons leuk DRUKWERK u hiernaast als uitneembare variant aantreft. op facebook Contactpersoon: Zwaan printmedia Ook kunt u de overeenkomst op onze website Stella van Heezik invullen, zie www.stadsherstel.nl/vrienden Hoofd afdeling Communicatie, Fondsenwerving en Vrienden 5 Website U KRIJGT ONGEVEER DE HELFT VAN #RaadHetMonument In 1981 [email protected] klein, vervallen en schattig UW GIFT TERUG VAN DE BELASTING- Niks missen? Bezoek onze website 020-5200075 / 06-53434767 en het laatste nieuws verschijnt di- #Amsterdams monument. Weten DIENST! rect op uw beeldscherm. jullie waar dit is?

(PERIODIEK) SCHENKEN, FISCAAL VOORDELIG Door deze overeenkomst en omdat wij een Vereniging Vrienden van Stadsherstel culturele ANBI-status hebben, krijgt u onge- Dit magazine is geheel IBAN: NL66 INGB 0005 659 267 FSC-gecertificeerd geproduceerd www.stadsherstel.nl veer de helft van uw schenking terug van de Volg ons op Twitter! belastingdienst. Door de Geefwet mag u 1,25 x www.twitter.com/stadsherstel uw gift aftrekken van uw inkomstenbelasting 6 Instagram PERIODIEK SCHENKEN IN of 1,5 x van uw vennootschapsbelasting. Daar- 5 STAPPEN GEREGELD: naast geldt bij het periodiek schenken geen drempel en maximumbedrag. Het bedrag is 1. Vul de overeenkomst in en stuur hem dus geheel aftrekbaar. Uw bijdrage komt voor naar ons op. de volle 100% ten goede aan de monumenten, VERENIGING VRIENDEN VAN STADSHERSTEL 2. Wij vullen ons deel in en sturen u een omdat wij geen schenkbelasting hoeven te De Vrienden van Stadsherstel spelen een belang- kopie terug. rijke rol bij de aankopen en restauraties van de pan- betalen. 3. Wij bewaren één exemplaar in onze den. Niet alleen zorgen zij ervoor dat unieke ele- menten worden teruggebracht in originele staat, administratie en u bewaart een HEEFT U VRAGEN? maar dankzij hun financiële bijdrage kan Stadsher- exemplaar in uw administratie. stel monumenten verwerven die anders verloren Als u met ons van gedachten wilt wisselen, zouden zijn gegaan en restauraties uitvoeren die 4. Wij sturen u jaarlijks een acceptgiro mogelijkheden wilt bespreken of andere vra- zonder die bijdragen niet haalbaar zijn. of in geval van machtiging innen wij gen heeft, dan horen wij dat graag. Dat kan jaarlijks het bedrag. telefonisch, per mail of in een vrijblijvend ge- SUBSIDIES EN FONDSEN 5. U geeft bij uw belastingaangifte sprek bij ons op kantoor in de mooie Amstel- Stadsherstel vraagt voor diverse projecten een uw schenking op en uw schenking bijdrage aan subsidiegevers en fondsen voor het kerk. Of desgewenst bij u thuis. Wij zullen alles wordt in mindering gebracht op uw restaureren en onderhouden van haar panden. doen om uw wensen met zorg te realiseren! Zonder de subsidiegevers en fondsen zou het niet inkomstenbelasting. mogelijk zijn om het werk te blijven uitvoeren. Wij danken deze organisaties dan ook hartelijk voor hun bijdragen. Restauratie, herbestemming, verhuur, beheer en openstelling van monumenten voor nu en de toekomst