ACTA 235 ILKKA VÄÄTTI MUNDUS MATKA MAAILMAN KESKIPISTEESEEN MUNDUS MATKA MAAILMAN KESKIPISTEESEEN Omistettu Isälleni Acta Universitatis Lapponiensis 235 ILKKA VÄÄTTI MUNDUS MATKA MAAILMAN KESKIPISTEESEEN Delfoin omfaloksesta etruskien mundukseen, Rooman umbilicuksesta Konstantinopolin Hagia Sofi an omfalioniin Rovaniemi 2012 lapin yliopisto • taiteiden tiedekunta © Ilkka Väätti Graafi nen asu Mako Niemelä Myynti Tiede- ja taidekirjakauppa Tila PL 8123 96101 Rovaniemi puh. +358 40 821 4242 fax +358 16 362 932
[email protected] www.ulapland.fi /LUP Painotyö Kirjapaino Öhrling • Tampere 2012 Painopaperi Galerie Art Matt 170g/m2 Kirjaintyypit Minion Pro, DIN Pro ISSN 0788-7604 ISBN 978-952-484-561-8 SISÄLLYS Esipuhe ............................................................................................. 6 I Matkavalmistelut • Johdanto .................................................... 9 II Omfalos • Kreikkalaisen maailman napa ..................................25 • Pyhä vuori ................................................................................. 29 • Maailman keskipiste .................................................................36 • Napakiviverkosto ......................................................................48 • Matkapäätelmät ........................................................................56 III Umbilicus • Roomalaisen maailman napa ................................ 59 • Etruskien uhrikaivo ..................................................................63 • Kaupungin napa ........................................................................74